SFG2341 ការររៀបចំត្រកបខ័ណឌ ត្ររប់ត្ររងបរ ិសាា ន និងសងគរ សត្រាប់ររត្រាងត្ររប់ត្ររងាននិ័័គរត្រះមរននត ី ររេគ ៍ (SEA DRM) សត្រាប់ករពជា រាគរៅអាសអា ត្រកបខ័ណឌ ត្ររប់ត្ររងបរ ិសាា ន និងសងគរ រសចកតីត្រាង លរៀបចំសរោប់ THE WORLD BANK GROUP 1818 H STREET NW WASHINGTON, DC, USA 20433 លរៀបចំលោយ អ្ងគភាេរគប់រគងគលរោង ិ ឌឍន៍ នបទ រកសួងអ្ភវ ោច់រ ុងនលូវលេខ 169 និងមហាវ ិថើសហេ័នធរុស្ុើ ខ ឌ 7 មករា ើ នំលេញ រេោះរាជាណ្តចរកកមពុជា រា ធានភ ន ំ 2016 ណខកកកោ ឆ្ WB7708 កំណ ទើ 3 ាតិកា បញ្ជ ើតារាង ........................................................................................................... iii តារាងរូប ........................................................................................................... iii ័ ធ ...................................................................................................... iii តារាងឧបសមពន ពាកយបំរេួញ .......................................................................................................... iv 1.0 ើ ធប លសចក្អ្ ើ លរោង ............................................................................. 1 ិ ាយអ្ំេគ 2.0 បរបទបរ ិ សា ិ សងគមណែេពាក់េន ិ ា ននង ័ ន ឹ គលរោង .................................................... 3 ធ ង 3.0 រកបខ័ ិ សា ឌ បទបញ្ញរ្ិ នង ា ប័ន .......................................................................... 4 3.1 រកបខ័ ្ិ មពុជា ................................................................................... 4 ឌ បទបបញ្ញរក 3.1.1 រែាធមមនុញ្ញរេោះរាជាណ្តចរកកមពុជា .......................................................... 4 3.1.2 ចាប់ភូមិបាេ ..................................................................................... 5 3.1.3 ្ើ អ្ ចាប់សេ ិ រ ើ សាមក ៍ ........................................................................ 6 3.2 ្ នយ កតា ័ កមមថា ិ រ ំ ន់ នង ន ក់រប ិ អ្ន្រជារិ ..................................................................... 7 3.3 ិ េណែេពាក់េ័នរ លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាភា ិ េលោកណែេ ធ បស់ធនាគ្នរេភ គលរោងររូវអ្នុវរ្តាម ......................................................................................... 7 4.0 ិ ា ន នង នេប៉ាោះពាេ់បរសា ើ ោន ................................................... 8 ិ សងគមណែេអាចលករ 4.1 ិ ា ន នង នេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ វ ិធានោរោរ់បនាយ .......................................................... 15 4.2 នេប៉ាោះពាេ់សងគម ............................................................................................ 16 4.2.1 ស្ង់ោរោរ្រសនូេ ........................................................................... 16 4.2.2 ើ លើ នង េទធកមមែធ ើ ំលៅលឡង ិ ោរតាំងទេ ើ វ ិញ ................................................ 16 4.2.3 ិ ែើមភាគរច នជារល ិ .......................................................................... 17 4.2.4 ្ ោះអាសនន ....................................................... 19 នេប៉ាោះពាេ់រិចរួចបលណ្ត 4.3 ិ រណ្តអ្ំេល ោរេចា ើ យនឌ័រ .................................................................................... 19 4.3.1 ចាប់ជារិ រកបខ័ ឌ ចាប់ .................................................................... 19 4.3.2 ើ សរោប់បញ្ជ្ញ្ជ ចំ ុ ចចាប់លន្ម ជ បលយនឌ័រលៅកនុងវែ្គលរោង ......................... 21 5.0 រកបខ័ ិ ា ន នង ឌ រគប់រគងបរសា ិ សងគម................................................................. 30 គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា i 5.1 ើ ធប លសចក្អ្ ើ នុគលរោងណែេលសនល ិ ាយអ្ំេអ្ ើ ឡង ើ ........................................................ 31 5.2 ើ លរស ោរលរ ស ិ ោរអ្នុម័រឯកភាេ .................................................................... 32 ើ នង 5.3 ើ ញ្ជ ោរណសវងយេ់េប ិ ា ន នង ហ បរសា ិ សងគម................................................................. 33 5.4 ិ វ ិធានោរោរពារសុវរាភា ោរអ្នុវរ្ណននោរ នង ិ េ ...................................................... 36 5.4.1 ិ ា ន និងសងគម ....................................................... 36 ណននោររគប់រគងបរសា 5.4.2 ណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើមភាគរិច .................................................... 37 5.4.3 ើ ំលៅលឡង ណននោរសកមមភាេតាំងទេ ើ វ ិញ ................................................. 40 5.4.4 ិ ា ន ............................................................................. 40 រកមអ្នុវរ្បរសា 5.4.5 ើ បូរា នើរិវ ិធើរបកគំលហញ វរាុ ................................................................ 41 5.4.6 ិ េទំនប់ ...................................................................... 41 វ ិធានោរសុវរាភា 5.4.7 ណននោរវ ិធានោរចរមុោះរគប់រគងែំណ្ត ំ .................................................... 42 6.0 ោរចារ់ណចងសាា ប័នសរោប់អ្នុវរ្គលរោង ........................................................... 42 7.0 ិ រគ្នោះលោបេ់ នង ោរេល ើ ចំហេ័រោ ិ ោរលបក ៌ ន........................................................ 44 8.0 យន្ោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខ .................................................................... 45 9.0 ិ រាយោរ ោរតាមោន នង ៍ ............................................................................ 46 10.0 ោរអ្នុវរ្ ESMF ....................................................................................... 47 10.1 ិ ោរប ុ ្ ោះបណ្ត ណននោរកសាងសមរាភាេ នង ្ េ .................................................... 47 10.2 ើ នុវរ្ ESMF.................................................................................... 51 ថវ ិោលែើមបអ្ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា ii ី រាង បញ្ជ ា តារាងទើ 1 ើ លងខបលគ្នេនលោបាយរបរិបរ្ោ លសចក្ស ិ រ និងោរពាក់េ័នធសរោប់អ្នុគលរោង .............. 10 តារាងទើ 2 ហ លយនឌ័រ និងោរែឹក ញ្ជូ នណែេររូវេិចារណ្តជាណននក យននោរវាយរនមលសងគម......... 22 បញ្ជ តារាងទើ 3 ហ លយនឌ័រសំខាន់ៗ ឧបសគគ និងឱោស លៅកនុងគលរោងែឹក ញ្ជូ ន .............................. 25 បញ្ជ តារាងទើ 4 ិ ា ន នង នេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ សងគមណែេអាចលករ ើ លចញេអ្ ើ នុគលរោងណែេលសនល ើ ឡង ើ 34 តារាងទើ 5 ែំល ិ ាណសវងយេ់ជាក់ោក់តាមទតា ើ រោរសក ើ ងំ សរោប់អ្នុគលរោងនលូវេំលោយ MRD 38 តារាងទើ 6 ោរទទួេខុសររូវសំខាន់ៗសរោប់ោរអ្នុវរ្ ESMF ....................................................... 50 តារាងទើ 7 នថលចំណ្តយលេើោរអ្នុវរ្ ESMF ................................................................................... 51 ារាងរ ូប រូបទើ 1 ោរចារ់ណចងសាា ប័នសរោប់ោរអ្នុវរ្ ESMF ......................................................... 43 រូបទើ 2 អ្្ក លេខននរកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ 49 ារាងឧបសរព័នធ ឧបសមព័នធ A1 ិ អាចទទួេហរ សកមមភាេមន ិ ញ្ញបបទានគលរោង ឧបសមព័នធ A2 បរធានលគ្នេនលោបាយវាយរនមល ិ ិ ា នទូលៅ៖ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស បរសា ើ លរស ើ ឧបសមព័នធ A3 ទរមង់ឯកសារសរោប់លរ ើសលរសលោយណនែ ើ កលេេ ើ កខខ ិ ា ននង ឌ បរសា ើ ង ិ សងគមតាម ទតា ំ ជាក់ោក់ ឧបសមព័នធ A1 ិ ា នទូលៅ ណននោររគប់រគងបរសា គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា iii ាកយបំត្រពួញ ADB Asian Development Bank ធនាគ្នរអ្ភិវឌឍន៍អាសុើ AFD Agence Française de Développement ន ក់្រអ្ភិវឌឍន៍បារា ំង ទើភា AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome រប ុំលរាគសញ្ជ ុ ចា ញ ខវោះរបេ័នធសា ំ ច់ ំ បា ARAP Abbreviated Resettlement Action Plan ើ ោ ណននោរសកមមភាេបំរេួញស្េ ើ ំលៅលឡង ើ រតាំងទេ ើ វ ិញ CBO Community Based Organizations អ្ងគោរសហគមន៍ International Convention on the Elimination of All ញ អ្ន្រជារិស្ើេើោរេុបបំបារ់រគប់ទរមង់ននោរលរសលអ្ អ្នុសញ្ជ ើ ើង CERD Forms of Racial Discrimination របោន់េូ សាសន៍ CMDG Cambodia Millennium Development Goals ៍ ុ ជា លគ្នេលៅអ្ភិវឌឍន៍សហស្វរ្រកមព CNCW Cambodia National Council for Women ើ ស្ើ រកុមរបឹកាជារិកមពុជាលែើមបញ្ជ្ CSO Civil Society Organizations អ្ងគោរសងគមសុើវ ិេ DBST Double Bituminous Surface Treatment ោរចាក់រោេលៅសូេើរជាន់ DFAT Australian Department of Foreign Affairs and Trade ិ ពា រកសួងោរបរលទសនង ិ ជកមមអ្ូញ្ជ្សា្ េើ DIA Designated Implementing Agencies សាា ប័នអ្នុវរ្ DRFI Disaster Risk Financing and Insurance ិ ញ្ញបបទានហានភ ហរ ័ លរគ្នោះមហន្រាយនង ិ យ ិ ោរធានារា៉ា ប់រង DRM Disaster Risk Management ័ លរគ្នោះមហន្រាយ ោររគប់រគងហានិភយ EA Environmental Assessment ិ ាន ោរវាយរនមលបរសា ECoP Environment Code of Policy ិ ាន រកមលគ្នេនលោបាយបរសា ESIA Environmental and Social Impact Assessment ិ ា ន និងសងគម ោរវាយរនមលបរសា ESMF Environmental and Social Management Framework រកបខ័ ិ ា ន និងសងគម ឌ រគប់រគងបរសា ESMP Environmental and Social Management Plan ិ ា ន និងសងគម ណននោររគប់រគងបរសា ESOM Environmental and Social Operation Manual ឯកសារណ ិ រ្ោ នាំរបរប ិ ា ននង ិ របរសា ិ សងគម FPIC Free, Prior and Informed Consultation ិ រគ្នោះលោបេ់លោយលសរ ើ ជាមុន នង ោរេល ៌ នរគប់រគ្នន់ ិ ោនេ័រោ GAP Gender Action Plan ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ GDCC Government Donor Consultative Committee គ ៈកោម ធិោរេិលរគ្នោះលោបេ់រោា ភិបាេ-ោច ស់ ំនយ ួ GDR General Department of Resettlement អ្គគនាយកោ ើ វ ិញ ា នកិចចោរតាំងេំលៅលឡង HIV Human Immunodeficiency Virus ុរ វ ើរុសបងកកងវោះរេេ័នធសា ំ បស់មនុស្ (លមលរាគលអ្ែស៍) ICCPR International Convention on Civil and Political ញ អ្ន្រជារិស្ើេើសិទធិ នសុើវ ិេនិងនលោបាយ អ្នុសញ្ជ Rights ICESCR International Convention on Economic, Social and ញ អ្ន្រជារិស្ើេើសិទធិលសែាកិចច សងគម និងវបបធម៌ អ្នុសញ្ជ Cultural Rights IDA International Development Association សោគមអ្ភិវឌឍន៍អ្ន្រជារិ IP Indigenous Peoples ិ ែើមភាគរច នជារល ិ IPDP Indigenous Peoples Development Plan ិ ឌឍន៍ នជារល ណននោរអ្ភវ ិ ែើមភាគរិច IPM Integrated Pest Management វ ិធានោរចរមុោះោរពារែំណ្តំ IPPF Indigenous Peoples Planning Framework រកបខ័ ឌ លរៀបចំណននោរ នជារិលែើមភាគរិច IRC Inter-Ministerial Resettlement Committee គ ហ តាំងទើេំលៅ ៈកមមោរអ្ន្ររកសួងលោោះរសាយបញ្ជ KOICA Korea International Cooperation Agency ន ក់្រសហរបរិបរ្ិោរអ្ន្រជារិកូលរ ៉ា ទើភា M&E Monitoring and Evaluation ោរតាមោន និងវាយរនមល MEF Ministry of Economy and Finance ិ ញ្ញវរាុ រកសួងលសែាកិចច និងហរ MOE Ministry of Environment ិ ាន រកសួងបរសា MOF Ministry of Finance ិ ញ្ញវរាុ រកសួងហរ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា iv MLMUPC Ministry of Land Management, Urban Planning, and ើ កមម នង រកសួងលរៀបចំណែនែើ នគរូបនយ ិ សំ ង់ Construction MOWA Ministry of Women's Affairs ិ ចោរនារ ើ រកសួងកច MOWRAM Ministry of Water Resources and Meteorology រកសួងធនធានទឹក និងឧរុនិយម MRD Ministry of Rural Development រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ NERUDP North Eastern Region Urban Development Project គលរោងអ្ភិវឌឍន៍ទើរកុងលៅភាគឦសាន NGO Non-Government Organizations អ្ងគោរមិនណមនរោា ភិបាេ NDF Nordic Development Fund ័ ឌិក មូេនិធិអ្ភិវឌឍន៍នរ NPA National Protected Area រំបន់ោរពារធមមជារិរបស់ជារិ NP-SNDD ន ក់ កមមវ ិធើជារិសរោប់ោរអ្ភិវឌឍតាមណបបរបជាធិបលរយយលៅថា National Program for Sub-National Democratic Development លរោមជារិ NTFP Non-Timber Forest Products អ្នុនេនរេល ើ OM Operation Manual ឯកសារណ ិ រ្ោ នាំរបរប ិ រ PA Protected Area រំបន់ោរពារធមមជារិ PAH Project Affected Households រគួសាររងោរប៉ាោះពាេ់លោយសារគលរោង PAP Project Affected Persons នរងោរប៉ាោះពាេ់លោយសារគលរោង PDRD Provincial Department of Rural Development មនទើរអ្ភិវឌឍន៍ នបទលខរ្ PESA Preliminary Environmental and Social Assessment ោរវាយរនមលលហរុបោះ ិ ា ននិងសងគមែំបូង ៉ា ពាេ់បរសា PFA Protected Forest Area រំបន់នរេោរពារ PMO Project Management Office យរគប់រគងគលរោង ោរោេ័ ិ PPP Public Private Partnership ភាេជានែគូវ ិស័យសាធារ ៈ-ឯក ន RAP Resettlement Action Plan ើ ំលៅលឡង ណននោរសកមមភាេសរោប់ោរតាំងទេ ើ វ ិញ RGC Royal Government of Cambodia រា រោា ភិបាេកមពុជា ROI Region of Influence រំបន់រងឥទធិេេ ROW Right of Way ែើចំ ើ នលូវ RPF Resettlement Policy Framework រកបខ័ ើ វ ិញ ឌ លគ្នេនលោបាយតាំងទើេំលៅលឡង RSS Regional Safeguards Secretariat លេខាធិោរោ ន ក់រំបន់ ា នោរពារសុរាិភាេថា SEA South East Asia អាសុើអាលគនយ៍ SEA DRM South East Asia Disaster Risk Management ិ យ ោររគប់រគងហានភ ើ លគនយ៍ ័ លរគ្នោះមហន្រាយរំបន់អាសុអា SEO Social and Environmental Safeguard Office យោរពារសុវរាភា ោរោេ័ ិ ិ ា ន នង ិ េបរសា ិ សងគម SMMP Social Management and Monitoring Plan ិ តាមោនសងគម ណននោររគប់រគងនង STI Sexually Transmitted Infection ំងឺោមលរាគ TA Technical Assistance ំនយ ួ បលចចកលទស TOR Terms of Reference េកខខ ឌ លោង/េកខខ ឌ របរិបរ្ិ TWG-G Technical Working Group on Gender រកុមោរ្របលចចកលទសលយនឌ័រ USAID United States Agency for International ន ក់្រស.រ.អាលែើមបអ្ ទើភា ើ ភិវឌឍន៍អ្ន្រជារិ Development WB World Bank ធនាគ្នរេិភេលោក WCS Wildlife Conservation Society ិ ក្សរវនរេ សោគមអ្ភរ WWF World Wildlife Fund ិ អ្ មូេនធ ិ ក្ធមមជារិេភ ិ ភរ ិ េលោក គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា v 1.0 រសចកតីអធិបាគអំពីររត្រាង លគ្នេបំ ងអ្ភិវឌឍន៍ននគលរោងរគប់រគងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយលៅអាសុើអាលគនយ៍ (SEA DRM) ណែេររូវ ន ុ ជា ររូវទទួេមូេនិធគ្ន អ្នុវរ្កុ ងរបលទសកមព ិ រ ើ កុមធនាគ្នរេិភេលោក(ធនាគ្នរលនោះ) តាមរយៈឥ ំ ទេរ ទានេើសោគម ន៍អ្ភិវឌឍន៍អ្ន្រជារិចំនួន 60 ោនែុ ោ ើ រ់បនាយហានិភ័យទឹក ំនន់ និងេរងើកសមរាភាេហរ ល លែើមបោ ិ ញ្ញបបទានសរោប់ ិ ័យលរគ្នោះមហន្រាយកនុងអាងរប ុំទក ោរ់បនាយហានភ ឹ ួយកមពុជា សលរមចបាន ឹ លភលៀងទលនលលមគងគកមពុជា។ គលរោងលនោះនង និងេរងើកេទធនេកនុងវ ិស័យចំនួនបើ៖ (i) ោរវ ិនិលោគលេើោររគប់រគងហានិភ័យទឹក ំនន់ (ii) ោរវាយរនមលហានិភ័យ ិ ញ្ញបបទាន និង (iii) សោសភាគល្លើយរបនឹងសា លរគ្នោះមហន្រាយ និងហរ ា នភាេអាសននជាយថាលហរុ។ លគ្នេបំ ងរួមននគលរោងលនោះគឺ “លេើកកំេស់ និងលធវើសុខុែុមមនើយកមមោររគប់រគងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ ន ក់រំបន់”។ លៅថា រោា ភបា ិ េកមពុជាបានលរៀបចំអ្នុគលរោងមួយចំនួន ឹ ររូវោក់លៅលរោមោរវាយរនមល ណែេនង ិ ោរ នង េិចារណ្តបណនាមលទៀរ សរោប់លគ្នេបំ ងននោរន្េ់មូេនិធិ។ គលរោង SEA DRM ោនសោសភាគចំនួនបើែូចរលៅ៖ សោសភាគទើ 1: ោរវ ិនិលោគលេើោររគប់រគងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ (រហូរែេ់ 50 ោនែុោល អាលមរក ិ ) ើ សរោប់ណកេមែោរលរៀបចំណននោរ និងរគប់រគង សោសភាគលនោះរួមបញ្ចូ េោរវ ិនិលោគនានា ណែេបលងកើរលឡង ហានភ ឹ ំនន់ឲ្យបានរបលសើរជាងមុន។ ោរវ ិនិលោគទាំងលនោះអាចរាប់បញ្ចូ េ៖ ិ ័យទក  ោរសា ្ រ ោរបំលេញបណនាម ោរណកេមែ និងោរេរងើកលហោ ា រចនាសមព័នធណែេោនរសាប់ ែូចជា នលូវថនេ់ ទំនប់ោរ ពារទឹក ន ំ ន់ និងអាងស្ុកទឹក មលធាបាយន្រ់នគង់ទឹក និងលសវាអ្នាម័យ និងមលធាបាយរបណហេគ្ន ន លនោះ លែើមបើ លធវើឲ្យធន់នឹងទឹក ំនន់  វ ិធានោរររួរេិនិរយទឹក ំនន់ខលោះៗ ែូចជា របេ័នធោរពាររចាំងទលនល និងរបឡាយលោោះទឹក  ោរអ្ភិវឌឍសមរាភាេ ណែេទាក់ទងនឹងោរេរងឹងកូែអ្គ្នរ និងស្ង់ោរសំ ង់  ោរសរមបសរមួេោររគប់រគងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ (DRM) និងោរេរងើករបេ័នធ េសាញ្ជ្ស្-ឧរុនិយម ិ របេ័នធរបោសោសន្េ់េ័រ៌ោនជាមុន នង  ើ ហគមន៍ នង វ ិធើ DRM ណែេណនែកលេស ិ រណ្ត លែើមបល ឹ ររូវេចា ិ េននភាេធន់លៅមូេោ ើ ោោះរសាយអាទភា ា ន តាម ណបបចូេរួម និងវ ិធើលរៀបចំណននោរណែេនាំមុខលោយសហគមន៍  ែំលណ្តោះរសាយនបរងលែើមបស ្ ឹក តាមមលធាបាយនរេល ើ ុ កទ ើ ននទែើ និងននទរាបណែេោនរបលហាងនិងរំបន់ែើលសើម  កនុងនាមជាសាា ប័នអ្នុវរ្ (DIA), រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ(MRD) ននរា រោ ឹ រគប់រគងសោស ា ភិបាេកមពុជា នង ិ ា ន (MOE) និងអ្គគនាយកោ ភាគលនោះ លោយលធវើោរ ិរសនិទធជាមួយរកសួងបរសា ើ វ ិញ ា នកិចចោរតាំងទើេំលៅលឡង ើ គ (អ្ររ ហ តាំងទេ ៈកមមោរអ្ន្ររកសួងលោោះរសាយបញ្ជ ិ នែគូែនទលទៀរ នង ើ ំលៅ) នង ិ  ិ េ មូេនធ ិ ើ IDA នង ិ ញ្ញវរាុសរោប់េទធកមមលសវា នង ឹ ន្េ់ជាហរ ិ នេរ ឹ សា ិ នេនានា ោរេរងង ិ ោរអ្ភវ ា ប័ន នង ិ ឌឍ សមរាភាេ។ សោសភាគ 2: ោរវាយរនមលហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ និងហិរញ្ញបបទាន សោសភាគលនោះនឹងន្េ់ជាែំល ើ រោរមួយសរោប់បលងកើរយន្ោររបមូ េន្ុំេ័រ៌ោនអ្ំេើហានិភ័យលរគ្នោះមហន្ ន ក់រំបន់ តាមរយៈោរលរបើរបាស់ឧបករ រាយលៅថា ំ ទោរសលរមច ណែេរួមទាំង៖ ៍ និងរបេ័នធគ្នរ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 1  ោរវាយរនមលហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ និងោរបលងកើរម៉ាូណែេ  ិ ញ្ញបបទាននិងោរធានារា៉ា ប់រងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ(DRFI)លៅថា ោរកសាងយុទធសាញ្ជ្ស្និងយន្ោរហរ ន ក់ ជារិ នង ិ  ោរសនទនាអ្ន្ររោ ិ េលៅថា ា ភបា ន ក់រំបន់។ ន ក់ជារិ លៅថា ិ ច រកសួងលសែាកច នង ិ ហរ ិ ញ្ញវរាុ ឹ នាំមុខលៅកនុងោរអ្នុវរ្យុទធសាញ្ជ្ស្ហរ នង ិ ័យ ិ ញ្ញបបទានហានភ លរគ្នោះមហន្រាយ។ មូ េនិធិេើ IDA នឹងន្េ់សរោប់ោរបលងកើរមលធាបាយរបមូេន្ុំេ័រ៌ោនអ្ំេើហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយ លៅថា ើ បមូេន្ុំមូេនធ ន ក់រំបន់មួយលែើមបរ ិ ជា ទ ន់សរោប់ន្េ់លៅលរោយលរគ្នោះមហន្រាយ។ បណនាមលេើ ំនួយបលចចកលទស ិ បនា ើ ។ (TA), របេ័នធេ័រ៌ោនរគប់រគងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយមួយនឹងររូវបានលសនើលឡង សោសភាគ 3: សោសភាគល្លើយរបនឹងសាា នភាេអាសននជាយថាលហរុ ិ រ្ិោររបស់ធនាគ្នរ (OP/BP 10.00, វាកយខ័ លោងតាមលគ្នេនលោបាយរបរប ឌ 12 -13), ោរវ ិភា ន៍លោយ ឆ្ប់រហ័ សនូវនេចំ ូ េជាឥ ទានសរោប់គលរោងរបស់ IDA អាចនឹងន្េ់ជា ំនួយឥរសំ ង លៅកនុងករ ើ ណែេ រោ ិ េរបោសេើសា ា ភបា ា នភាេវ ិបរ្ិ ឬ សា ើ ធនាគ្នរឯកភាេជាមួយោរសលរមចណបបលនាោះ។ ា នភាេអាសនន លហយ ិ េ មូេនធ ិ ើ IDA ជាមួយវ ិភា ន៍សូនយែុ ោ ្ ោះអាសនន ររូវបានោក់បញ្ចូ េលៅលរោមគលរោងលនោះ។ របសន ល ជាបលណ្ត ិ ិ ញ្ញវរាុសរោប់ោរចំណ្តយលេើវ ិស័យសាធារ លបើោនោរឯកភាេ សោសភាគលនោះអាចន្េ់ហរ ៈ តាមតារាងវ ិ ជោនមួយ ើ េរ អ្ំេន ិ /ឬ ោរ្រជាក់ោក់ ទំនញ ិ នេ នង ិ ិ នថលរបរប លសវា នង ិ រកនុងករ ិ រ្ោ ើ អាសនន ណែេចាំបាច់សរោប់ោរសា្រ សា ើ វ ិញ។ ឯកសារណ ា នភាេអាសននលឡង នាំរបរិបរ្ិោរល្លើយរបកនុងករ ើ អាសនន នឹងររូវអ្នុ វរ្សរោប់សោសភាគលនោះ ណែេណចងេិសា ិ ញ្ញវរាុ េទធកមម កិចចោរពារសុវរាិភាេ និងោរចារ់ណចងអ្នុ វរ្ណែេចាំបាច់ែនទលទៀរ។ ្ រអ្ំេើោររគប់រគងហរ ិ ញ្ញបបទានគលរោង SEA DRM សរោប់កមពុជា ធនាគ្នរេិភេលោកបានេិភាការរមូវោរឲ្យ ជាណននកមួយននហរ ោនលសវាេាករ ៍ ិ ឧរុនយ េសាញ្ជ្ស្ នង ិ ម តាមរយៈរកសួងធនធានទក ឹ នង ិ ឧរុនយ ិ ច នង ិ ម។ ប៉ាុណន្ រកសួងលសែាកច ិ ិ ញ្ញវរាុ បានណ ហរ នាំថា ោរវ ិនិលោគលេើលហោា រចនាសមព័នធ គួរលត្ រលេើសោសភាគ 1.1 ោរសា្ រនលូវេំ នបទ - ណែេរួម ទាំង ឹ ភាេធន់ននលហោ ោរេរងង ា រចនាសមព័នធ នបទ កនុងលខរ្ចំនួនរបាំមួយតាមែងទលនលលមគងគ ិ កនុងអាងទលនលសាប នង ណែេរួមទាំងលខរ្សទឹងណររង រកលចោះ កំេង់ចាម របូងឃមុំ លសៀមរាប និងកណ្ត ្ េ។ ោរវ ិនិលោគណែេន្េ់ឥទធិេេសុើ លរៅ នងឹ ររូវលរ ស ើ យក លោយលរបើរបាស់េកខ ៈវ ិនច ិ ័យ េ ណែេរួមោន (i) ភាេ្យរងលរគ្នោះនននលូវេំលៅចំលពាោះមុខទក ឹ នំ ន់ (ii) នថលចំណ្តយលេើោរ្រសាងសង់នូ វ ល (iii) ឥទធិេេមកលេើោរោរ់បនាយភាេរកើរកនិងចំនួនអ្នកទទួេនេ (iv) សារៈ សំខាន់នននលូវេំសរោប់ពា ិ ើ ធវើែំល ជកមម និងោរលរបើរបាស់ទើនារ (v) សារៈសំខាន់នននលូវេំលែើមបល ើ រលៅរកទើទួេសុវរាិ ភាេ ោរ លនលៀសកនុងករ ើ អាសនន និងកិចចរបឹងណរបងសលញ្ជ្្គ ោះកនុងលេេោន ំនន់។ ោរវ ិនិលោគលនោះក៏នឹង ួយរកសួង អ្ភិវឌឍន៍ នបទ លែើមបល ើ រៀបចំសារលេើភ ឌ នលូវេំ នបទ ណែេនឹងររូវលរបើរបាស់សរោប់ ូនែំ ឹ ងែេ់ោរសលរមចលេើោរ ិ ោគលៅអ្នាគរ លែើមបេ វ ិនល ិ ោក់ឲ្យរបរប ើ រងឹង នង ិ ោរណថទាំ (O&M) លៅអ្នាគរនងណែរ។ សរោប់លគ្នេ ិ រ្ិោរ នង បំ ងននរកបខ័ ិ ា ន និងសងគម(ESMF)បចចុបបននលនោះ ោរយកចិរ្ទុកោក់ជាចំបងគឺលេើោរេិភាកាអ្ំេើ ឌ រគប់រគងបរសា ិ ចោរពារសុ វរាភា កច ិ ោគណែេោនឥទធេ ិ េននោរវ ិនល លង ិ េខា ំ ោ ើ រសា ល លេោ ើ វ ិញ។ ្ រនលូវេំ នបទលឡង លសវាេាករ ៍ េ ិ ញ្ញវរាុ ររូវបាន សាញ្ជ្ស្ និងឧរុនិយម ណែេរួមទាំង របេ័នធរបោសន្េ់េ័រ៌ោនជាមុន តាមរយៈរកសួងធនធានទឹក និងហរ កំ រ់លសចក្ើលោងលៅទើលនោះ លោយសារោរវ ិនិលោគទាំងលនោះអាចទទួេបានោរគ្នំរទ តាមរយៈបងគុំនន ំនួយឥរសំ ង និងថវ ិោេើរោា ភិបាេ។ សោសភាគភាេធន់ននលហោ ិ ោរសា ា រចនាសមព័នធ នបទ នង ្ រនលូវេំ នបទ ររូវបានអ្នុវរ្លោយរា រោ ិ េ ា ភបា ់ េ័នធជាមួយោរអ្ភិវឌឍសមរាភាេរកសួងលនោះនងណែរ។ សោសភាគភាេធន់ កមពុជា តាមរយៈរកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ និងពា គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 2 ននលហោា រចនាសមព័នធ នបទ នឹងលត្ រលេើោរេរងឹងភាេធន់ននរចករលបៀបនលូវេំ ជាេិលសស តាមរយៈោរេរងឹងនលូវេំ ិ សហគមន៍លៅ ុំវ ិញ។ តាមរយៈោរេរងើកភាេធន់នននលូវេំ នបទសំខាន់ៗ ណែេរភា នបទ នង ជ ប់សហគមន៍ មូេោាន លៅទើនារកនុងរំបន់ គលរោងលនោះោនបំ ន បន់លនោះ និងេរងឹងភាេរបកួររបណ ងននសហ ងេរងឹងរចករលបៀងលសែាកិចចកុ ងរំ គមន៍ នបទ។ លគ្នេបំ ងននរកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា ិ ា ន នង ឺ ំ ិ សងគម (ESMF) គក រ់អ្រ្សញ្ជ ញ ិ ររមង់ទស នង ហ ិ បញ្ជ ោរពារសុ វរាិភាេ ណែេប៉ាោះពាេ់ែេ់គលរោង SEA DRM លៅកមពុជា និងន្េ់េ័រ៌ោនសរោប់ោរលរៀបចំឯកសារោរពារ ិ េេិសា សុវរាភា ិ ជាក់ោក់ ែូចជា ណននោររគប់រគងបរសា ្ រ នង ិ សងគម (ESMP) ណននោរខលស ិ ា ន នង ើ រោប់សកមមភាេតាំងទើ ើ វ ិញ(ARAP) ឬ ណននោរសកមមភាេតាំងទើេំលៅលឡង េំលៅលឡង ើ វ ិញ(RAP) និងណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើមភាគរិច (IPDP) លៅតាមេកខខ ឌ សមរសប កនុងចំលណ្តមវ ិធានោរោរពារសុ វរាិភាេែនទលទៀរ និងនើរិវ ិធើណែេចាំបាច់សរោប់ ិ ចនួ ចលន្ កច ្ ើម នង ិ /ឬ សកមមភាេអ្នុគលរោងណែេលសនល ើ ឡង ើ ។ ឯកសារោរពារសុ វរាភា ិ គលរោង ររូវបានរ ំេង ិ េលៅករមរ ឹ ថា ន ជាមួយ ESMF លនោះ និងន្េ់ភាេេិសា ោនភាេរសបគ្ន ហ ោរពារសុ វរាិភាេ ្ រកនុងករមិរចាំបាច់ សរោប់លោោះរសាយបញ្ជ ិ ោគលេអ្ ណែេសមរសបសរោប់ោរវ ិនល ើ ឡង ើ នុគលរោងណែេលសនល ើ លនោះ។ រកបខ័ ឌ ESMP លនោះនង ឹ ររូវលធវប ើ ចចុបបននភាេតាមោរចាំបាច់ លែើមប្ ើ ុ ោះបញ្ជ ល ំ រាេ់ោរណរបរបួេចំលពាោះោរវ ិនិ ច ង លោគនានាលេើកមមវ ិធើ លោយពាក់េ័នធនឹងោច ស់ ំនួយ េិខិរបទោា នគរិយុរ្ិរបស់ជារិ លគ្នេនលោបាយរបស់ធនាគ្នរ េភ ិ េលោក ឬ របស់ោច ស់ ំនួយែនទលឡយ ើ ។ រកបខ័ ឹ ររូវលបក ឌ ESMP លនោះ នង ើ ចំហជាសាធារ ៈ សរោប់សហគមន៍ មូេោា ន និងសាធារ នជាទូ លៅ។ 2.0 បរ ិបទបរ ិសា ័ ធនឹងររត្រាង ា ននិងសងគរកែលាក់ពន គលរោង SEA DRM លៅកមពុជា នង ឹ ន្េ់ហរ ិ ញ្ញវរាុសរោប់ណរោរសា្ រលឡង ិ ោរ ួស ុ េនលូវេំណែេោន ើ វ ិញ នង រសាប់ ណែេតាមធមមតា អាចចារ់កុ ងគលរោង ន ំ ូក “B” សរោប់លគ្នេបំ ងបរសា េ ិ ា ន។ ប៉ាុណន្ លោយសារមើោ ៉ា ន់ោ៉ា ររូវ បានបញ្ចូ េលៅកនុងសំល ើ គលរោង SEA DRM លហយ ើ ភាគលរចើនលគមន ើ េប៉ាោះពាេ់លៅលឡយ ិ ែឹងអ្ំេន ើ ែូ លចនោះគលរោងលនោះ ររូវបានចារ់កុ ង ំ ូក “A” សរោប់លគ្នេបំ ងវាយរនមលបរសា ន េ ិ ា ន។ គលរោងលនោះរមូវឲ្យអ្នុវរ្លគ្នេនលោបាយោរពារ ិ ា ន (OP 4.01), សុវរាិភាេចំនួនបើរបស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោក ណែេរួមទាំង ោរវាយរនមលបរសា នជារិលែើមភាគរិច ើ វ ិញលោយគ្ន (OP 4.10), និងោរតាំងទើេំលៅលឡង ម នោរសម័រគចិរ្ (OP 4.12)។ ណននោរ និងនើរិវ ិធើោរពារសុ វរាិភាេលន្ង ំ ក់ោក់ននអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង លទៀរ ក៏អាចយកមកអ្នុវរ្នងណែរ លោយអារស័យលេើរបលភទនិងទំហជា ើ ណែេរួមទាំង ិ ា ន នង ណននោររគប់រគងបរសា ើ កមមភាេតាំងទេ ិ សងគម (ESMP), ណននោរខលើស្ើេស ើ វ ិញ (ARAP) ឬ ណននោរ ើ ំលៅលឡង ើ វ ិញ សកមមភាេតាំងទើេំលៅលឡង (RAP), ណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើមភាគរិច (IPDP), ិ ាន រកមអ្នុវរ្ណននកបរសា ើ វ (ECoP), ោរណកណរបនរ ើ រោប់របកគំលហញ ិ ិធស ើ បូរា វរាុ នង ិ វ ិធានោរសុ វរាភា ិ េទំនប់។ ណននោរ នង ិ នរ ិ ិធទា ើ វ ើ ងំ លនោះ នង ឹ ោនេិភាកាោ៉ា ងលរចើន លៅកនុងណននកទើ 5.0។ ិ ា ន និងសងគមចំបងៗ មិនររូវបានរ ំេឹងថាលកើរលឡង នេប៉ាោះពាេ់បរសា ើ លោយសារអ្នុគលរោងនលូវថនេ់ណែេ ើ លឡយ ើ នឹងររូវអ្នុ វរ្លៅកនុងគនលង និងែើចំ បានលសនើលឡង ើ នលូវណែេោនរសាប់ (ROW)។ េកខ ៈមិន្យរសួេខលោះៗអាចលកើរ ោន លៅកនុងអ្ំឡុងលេេសាងសង់ ណែេទាក់ទងនឹងធូ េើ សលមលង និងសំ េ់េើោរសាងសង់។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ ំ លនោះនឹងអាចោរ់បនាយបាន តាមរយៈទោ ោនោររ ំេឹងថា នេប៉ាោះពាេ់ទាង ែ នោរអ្នុវរ្ស្ង់ោរវ ិសវកមម និងសំ ល ប់េន ង់ ើ ិេ នង សុវ ិ ោរណ នាំលោយរបុងរបយ័រន។ គ្ន ម នោររ ំេង ឹ ថានង ឹ ោនតាំងទេ ើ វ ិញលឡយ ើ ំលៅលឡង ើ ចោនោរប្ូរ ើ លទាោះបអា រិចរួចននទើតាង ំ អ្គ្នរ និងនទោះសំណបងជាបលណ្ត ្ ោះអាសនន លៅតាមបលណ្ត ្ យែើចំ ើ នលូវ ក៏ែូចជា ែំណ្តំ និងលែើមល ើ អាចរង ោរប៉ាោះពាេ់ លោយសារែំណ្តទា ំ ងំ លនាោះែុោះេយចូេលៅកនុងែើចំ ិ រួច ឬ បលណ្ត ើ នលូវ។ េទធកមមែើធលើរច ិ នេ ្ ោះអាសនន នង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 3 ប៉ាោះពាេ់មកលេើរបរចិញ្ចឹម ើវ ិររបស់របជាេេរែាលៅមូេោាន អាចជាករ ើ មិនអាចល ៀសបាននងណែរ សរោប់អ្នុ គលរោងនលូវេំណបបលនោះ ែូលចនោះរកបខ័ ើ វ ិញ (RPF) ររូវបានលរៀបចំលឡង ឌ លគ្នេនលោបាយតាំងទើេំលៅលឡង ើ អ្មជាមួយ ESMFលនោះ។ រកុម នជារិលែើមភាគរិច (ណែេរួមទាំងរកុម នជារិភាគរិច) រួមជាមួយរទេយសមបរ្ិ ណែេជាប់ជាមួយ ើ ណនលង ឬទតា លៅកនុងទក ើ ង ឹ រងោរប៉ាោះពាេ់លោយត ំ គលរោង នង ទ េ់។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ ិ ែើមភាគរច នជារល ិ ខលោះ ឬ រគួសារនានាណែេរស់លៅតាមសងខាងែងនលូវណែេររូវសា ើ វ ិញ អាចរងោរប៉ាោះពាេ់វ ិ ជោនឬអ្វ ិ ជោនលោយរបលោេ ្ រលឡង ែូលចនោះរកបខ័ ិ ែើមភាគរច ឌ ណននោរ នជារល ួ ជាលរសច ទនទម ិ លនោះ(IPPF) ររូវបានលរៀបចំរច ឹ ESMF ណរម្ង លែើមបធា ឹ នង ើ នា ថា លគ្នេនលោបាយ នជារិលែើមភាគរិចរបស់ធនាគ្នរេិភេលោក(OP 4.10)ររូវបានោក់ឲ្យអ្នុវរ្សរោប់អ្នុគលរោង លៅលរោមគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា។ លគ្នេបំ ងននលគ្នេនលោបាយលនោះគឺ បលញ្ជ ៀសនេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមក លេើ នជារិលែើមភាគរិច និងន្េ់ឲ្យេួកលគនូ វអ្រារបលោ ន៍សមរសបតាមរបនេ ើ របស់េួកលគ លៅតាមករ ើ ចាំបាច់។ 3.0 ត្រកបខ័ណឌ បទបញ្ញ តតិ និងសាា ប័ន 3.1 ត្រកបខ័ណឌ បទបបញ្ញ តតិករពជា 3.1.1 ញ េោះរាជាណ្តចរកកមពុជា រែាធមមនុញ្រ រែាធមមនុញ្ញរា រោា ភិបាេកមពុជា (1993) ោនោរតាណែេណចងអ្ំេើេទធកមមែើធលើសរោប់លគ្នេលៅសាធារ ៈ។ ធ ំេើ នណ្តមួយបានលនាោះ េុោះរតាណររបលោ ន៍សាធារ ោរតា 20 ណចងថា “ណែេនឹងែកហូរកមមសិទិ អ្ ន ៈររមូវឲ្យលធវើកុ ង ្ ុក លហើយររូវន្េ់សំ ករ ើ ណែេចាប់បានបញ្ញរិ ទ ងជាមុន លោយសមរមយ និងយុរិ ្ធម៌”។ ោរតា 40 ននរែាធមមនុញ្ញក៏ ធ ុ ងោរែកហូ ណចងនងណែរថា “សិទិ ក ន ល ើ បុគគេណ្តោ រែើធើ េ ន ក់ នឹងររូវលធវើលឡើងណរលែើមបើនេរបលោ ន៍សាធារ ៈ ែូចោន ណចងកនុងចាប់ និងររមូវឲ្យោនោរន្េ់សំ ្ ម៌”។ កច ងលោយររឹមររូវ និងយុរិ ធ ិ ចោរពាររកុម ន្យរងលរគ្នោះខលោះៗ ក៏ ោនណចងនងណែរ លៅកនុងរែាធមមនុញ្ញររង់ោរតា 73 និង 74។ ន ចំលពាោះរបជាេេរែារគប់រូប លោយមិនរបោន់េូ សាសន៍ េ រែាធមមនុញ្ញ (1993) ធានាសិទធិលសមើគ្ន ៌ សមបុរ ិ ំលនឿសាសនាលឡយ ភាសា នង ល ើ ។ លៅកនុងលវទិោនលោបាយរបស់ខួ នសរោប់ នរ ើ ោ ិ េទប ើ ើននរែាសភា រា រោ ិ េកមពុជា ា ភបា ទទួេសាគ េ់សារៈសំខាន់ននវរ្ោនសងគមណែេោនវបបធម៌ចរមុោះ និងបរោប័ ិ ននលៅកមពុជា ។ ោរតា 31 ណចងថា របជាេេ ន ចំលពាោះមុខចាប់ ោនសិទធិលសរភាេ រែាណខមរោនសិទធិលសមើគ្ន ើ និងករ ន លោយឥររបោន់េូ សាសន៍ េ ើ យកិចចែូចគ្ន ៌ សមបុរ លភទ សាសនា ំលនឿ និនា ន ោរនលោបាយ លែើមកំល ើ រជារិ ឋានៈសងគម ធនធាន ឬ សា ើ ។ ា នភាេឯលទៀរលឡយ ោរតា 9 (វាកយខ័ ឌ ទេ ើ )ននចាប់សេ ើ រ ្ើ ោ ំ ស្ ើ ររគប់រគងរែាបាេឃុ / ក រ់ណចងថា “រកុមរបឹកាឃុ ំ ស្ក រ់ ជាអ្ងគោរ ន ណែេរំណ្តងរបជាេេរែាកុ ងឃុ ំ ស្ ល និងោនលបសកកមមបលរមើនេរបលោ ន៍ទូលៅកនុងឃុស ក រ់របស់ខួ ន ំ ្ ល ។” ក រ់របស់ខួ ន ន ំ 2007 ស្ើេើណននោរអ្ភិវឌឍន៍ឃុំ ស្ របោសអ្ន្ររកសួងលេខ 2423រប.ក ចុោះនថៃទើ ៣ ណខកកកោ ឆ្ ក រ់ ោរតា 9 ណចងថា “អ្ងគោរសងគមសុើ វ ិេ អាចចូេរួមកនុងោរលរៀបចំណននោរអ្ភិវឌឍន៍ និងររូវោនភារៈទទួេខុ សររូវលេើ៖  ោរលធវើជារំណ្តងឲ្យនេរបលោ ន៍របស់សហគមន៍មូេោា ន និង  រកុមអ្នកពាក់េ័នធនានា ែូចជា ញ្ជ្សើ ្ យុ វ ន នរកើរក រកុម នជារិភាគរិច។1 រកុមរបឹកាឃុ ំ ស្ក រ់ (របជាេេរែាមូេោា ន) ររូវធានាថា នជារិលែើមភាគរិច ឬ រំណ្តងរបស់េួកលគ បាន ំ ើ រោរលធវើលសចក្ើសលរមចអ្ំេើគលរោង ណែេោនោរប៉ាោះពាេ់មកលេើេួកលគ។ ចូេរួមលៅកនុងែល ធ ង អ្នកពាក់េ័នទា ន ” ណែេរួមទាំង រកុម នជារិភាគរិច និងរកុម ន្យរង ំ លនោះ ណែេោនលោងលៅកនុង ESMF លនោះ ជា “រកុមរបជាេេរែាខុសគ្ន 1 ើ យុវ ន និងកុោរ បុរស មនុស្ចាស់ និង នេិោរ។េ។ លរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរ/ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 4 3.1.2 ិ េ ចាប់ភូមបា ចាប់ភូមិបាេ (2001) ោរតា 5 ណចងថា គ្ន ម ន នណ្តោ ល ន ក់ “... នឹងររូវលគែកហូរកមមសិទិ ធ[ែើ]របស់ខួ នបានលទ ែរាបណ្តោរែកហូរលនាោះមិនណមនលែើមបើរបលោ ន៍សាធារ ៈ។ ោរែកហូរររូវលធវើលៅតាមទរមង់ និងនើរិវ ិធើបញ្ញរិ ល ្ ោយ ជ បនា ចាប់ និងបទបញ្ជ ទ ប់េើបានន្េ់សំ ្ ម៌។” លទាោះជាោ ងជាមុន លោយសមរមយ និងយុរិ ធ ៉ា ងណ្តក៏លោយ បចចុបបននលនោះ ម ននិយមន័យអ្ំេើ “ោរន្េ់សំ ម នចាប់ និងបទបបញ្ញរ្ិស្ើេើេកខន្ិកៈនានាទាំងលនោះ និងលៅណរគ្ន គ្ន ងររឹមររូវ”លឡយ ើ ។ ើ េើលនោះ បុគគេណ្តោ លេស ើ ចាប់ មន ន ក់ណែេោន់ោប់ែើលភាគៈលោយលេមស ិ អាចទាមទារសំ ើ ួកលគោន ងបានលទ សូមបេ ប័ ណក៏លោយ (ោរតា 19)។ លេើសេើលនោះរាេ់”េទធកមមលោយខុ សចាប់ និងលោយលចរនា ឬ លោយលបាករបាស់លេើរទេយ សមបរ្ិសាធារ ើ ប ៈរបស់រែា ឬ នរ ិ ុគគេសាធារ ិ ័យ និង/ឬ ោរជាប់េនធនាគ្នរ។ ទ លទាស” លោយោរតកេន ៈ ររូវន្នា ោរោក់ទ ឌ កមមលនោះ ើ លទវែង អាចលកើនលឡង របសិនលបើអ្នកោន់ោប់ែើលធវើឲ្យខូចខារ ឬ ឺ ោ យរ ៉ា វែេ់ោរ្រណែេជា របលោ ន៍ទូលៅ ជាេិលសស ចំលពាោះោរោន់ោប់ែើចំ ើ នលូវ។ លៅលរោមចាប់ភូមិបាេថមើលនោះ អ្នកទាំងឡាយណ្តណែេោន់ ោប់ែើចំ ើ នលូវ ឬ រទេយសមបរ្ិសាធារ ៈ នង ឹ េុំោនសទ ិ ទ ធិ ទួេបានសំ ើ លេក ង ឬ ោរគ្នំរទសងគមលឡយ ើ ណេងណរកនុង នាមេួកលគជា នរងោរប៉ាោះពាេ់ ឬ សោ ិកមួយលៅកនុងរកុម្យរងលរគ្នោះ។ ចាប់ភូមិបាេន្េ់សិទធិលេើកមមសិទធិសមូហភាេសរោប់សហគមន៍ នជារិលែើមភាគរិច។ ោរតា 25 ណចងថា រែា ិ ល ន្េ់កមមសទ ើ ចេនរទេយ ែេ់ នជារល ធិ េអ្ ិ ែើមភាគរច ិ ជាកមមសទ ិ ស ិ ស ធិ មូហភាេ។ កមមសទ ិ ធិ ធិ មូ ហភាេលនោះ រួមោន សទ ទាំងអ្ស់ និងកិចចោរពារ ែូចោច ស់កមមសិទធិឯក ននងណែរ។ ោរអ្នុវរ្សិទធិលេើកមមសិទធិសមូ ហភាេ គឺជាកមមវរាុននោរទទួេ ញ ធររបនេ ខុសររូវននអាជា ើ នង ិ យន្ោរលធវល ើ សចក្ស ើ លរមចរបស់សហគមន៍ នជារិលែើមភាគរច ិ រសបតាមរបនេ ើ នង ិ ិ ាន អារស័យតាមចាប់ណែេោនអ្នុ ភាេជាទូលៅ និងណែេទាក់ទងជាមួយអ្ចេនវរាុ ែូចជា ចាប់ស្ើេើកិចចោរពារបរសា (ោរតា 26)។ រកសួងលរៀបចំណែនែើ នគរូបនើយកមម និងសំ ង់ ោនភារៈទទួេខុសររូវលេើោរទទួេពាកយសុំចុោះបញ្ជ ើែើធលើ។ យន្ ហ ទំនាស់ែើធលើ ររូវបានេភា ោរសរោប់លោោះរសាយបញ្ជ ន ក់អ្ន្ររកសួង។ រាេ់បញ្ជ ិ កាលៅថា ឹ ោរោក់ ហ នានាណែេទាក់ទងនង ពាកយសុំចុោះបញ្ជ ើែើធលើ និង/ឬទំនាស់ ររូវោក់ ូនលៅរកុមោរ្រអ្ន្ររកសួងណែេោនសោសភាេមកេើរកសួងមហាននទ គ ិ ច នង ៈរែាមញ្ជ្ន្ើ រកសួងលសែាកច ិ ហរ ិ ញ្ញវរាុ រកសួងបរសា ិ ា ន រកសួងកសក ិ មម រុោ ិ លនសាទ រកសួងអ្ភវ ខ របោញ់ នង ិ ឌឍន៍ នបទ និងរកសួងពាក់េ័នធែនទលទៀរ។ កនុងោរតា 23 សហគមន៍ នជារិលែើមភាគរិច ររូវបានឲ្យនិយមន័យជា “រកុមមនុស្ណែេរស់លៅលេើណែនែើនន រេោះរាជាណ្តចរកកមពុជា ណែេសោ ិកទាំងអ្ស់ប្ ហ ញនូ វោរឯកភាេននជារិេនធុ សងគមវបបធម៌ និងលសែាកិចច របរិបរ្ិ រលបៀបរស់លៅតាមរបនេ ើ និងោំែុោះលេើែិ ណែេខលួនោន់ោប់លៅតាមកបួនខា ន រ ទំលនៀមទោ ល ប់ននោរលរបើរបាស់ជាសមូហ ភាេ។” លៅកមពុជា លគ្នេនលោបាយ នជារិលែើមភាគរិចររូវបានលរៀបចំលឡង ន2 ើ លោយរកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទលៅឆ្ ំ 009។ ំ អ្ស់ររូវទទួេសា លគ្នេនលោបាយលនោះណចងចាស់ថា រកសួងពាក់េ័នធទាង គ េ់ថា ិ ោនវបបធម៌ នង នជារិលែើមភាគរច ិ របនេ ល និងោនសិទធិ និងឧរ្មរបលោ ន៍លេញលេញ ណែេទាក់ទងនឹងវបបធម៌ និងរបនេ ើ របស់ខួ ន ល ើ របស់ខួ ន។ វបបធម៌ ិ របនេ នង លើ ហគមន៍ ែើធណ ើ ោនជាអាទិ៍ ោរោន់ោប់ែើធស ើ បាស់បចចុបបនន ែើធស លើ ែេកំេុងលរបរ លើ រោប់ លើ រោប់កប់សេ ែើធស លធវើកសិកមម ែើសរោប់ោរលគ្នរេបូជា និងែើធលើសរោប់ជារបលោ ន៍របស់េួកលគ។ ែូលចនោះ នជារិលែើមភាគរិច ោនសិទធិ ិ ឧរ្មរបលោ ន៍ លែើមបោ នង លើ ែេោន់ោប់ជាេកខ ើ រពារែើធណ ិ ែើធោ ៈឯក ន នង លើ ន់ោប់ជាសមូហភាេ។ រាេ់គលរោង ើ វ ិញលោយគ្ន ណែេអាចពាក់េ័នធជាមួយោរបងកោរប៉ាោះពាេ់លោយោរតាំងទើេំលៅលឡង ម នោរសម័រគចិរ្ កនុងចំលណ្តម នជារិ លែើមភាគរិច ចាំបាច់ររូវរបមូេេ័រ៌ោនេិសា ំ សងគម របស់ ្ រអ្ំេើោរលរបើរបាស់ែើ សកមមភាេលសែាកិចច និងអ្ងគោរចារ់តាង ើ ចលរៀបចំណននោរអ្ភវ េួកគ្នរ់ លែើមបអា ិ ែើម(IPDP) ណែេសមរសបតាមរបនេ ិ ឌឍន៍ នជារល ើ ជាមួយោរេិលរគ្នោះលោបេ់ លេញលេញជាមួយ នជារិលែើមភាគរិចណែេរងោរប៉ាោះពាេ់។ រាេ់គលរោងអ្ភិវឌឍន៍ររូវលោងមកលគ្នេនលោបាយលនោះ។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 5 ន ំ 2003) ណចងេំអ្ិរអ្ំេើចាប់លនោះ ទាក់ទងនឹង អ្នុរកឹរយលេខ 19 ស្ើេើសមបទានែើសងគមកិចច (ណខមើនា ឆ្ សមបទានែើសងគមកច ឹ យលនោះោន 8 ំេូក នង ិ ច។ អ្នុរករ ិ 33 ោរតា។ លគ្នេបំ ងននអ្នុ រករ ឹ យលនោះគឺ កំ រ់េកខ ិ ័េ ៈវ ិនច ើ ង់េំលៅសា យ នើរិវ ិធើ និងយន្ោរសរោប់ោរន្េ់សមបទានែើសងគមកិចច លែើមបស ា ន និង/ឬ លែើមបល ើ ធវើកសិកមមជាេកខ ៈរគួ ឹ យលនោះ ោនោរកំ សារ។ លៅកនុងអ្នុរករ ិ ច គជា រ់ចាស់ថា សមបទានែើសងគមកច ើ នទរែើឯក ឺ យន្ោររសបចាប់មួយ លែើមបល នរបស់រែា សរោប់លគ្នេលៅសងគម ែេ់ នរកើរក ណែេខវោះែើធលើ សរោប់ោរតាំងេំលៅសាា ន និង/ឬ សរោប់លគ្នេបំ ង ើ សក ននោរលធវក ិ មមជាេកខ ៈរគួសារ។ ទ នលោយលេមើសចាប់ចូេកនុងែើរែា ររូវបានលចញោេេន សារាចរលេខ 02 ណែេណចងអ្ំេើ ោរទញ្ជ្នា ើ ថៃទើ 26 ណខ ន ំ 2007។ សារាចរលនោះកំ កុមភៈ ឆ្ រ់នើរិវ ិធើសរោប់ោរែកហូ រ និងោររបគេ់មកវ ិញរាេ់ែើនរេរគប់របលភទ លោងតាម ជ លេខ 01 ចុោះនថៃទើ 10 ណខ ឧសភា ឆ្ បទបញ្ជ ន ំ 2006 ស្ើេើោរទប់សា ក រែើនរេរគប់របលភទលធវើជាកមមសិទធិ។ ក រ់ោររានឆ្ ន ំ 2014) របស់រកសួងលសែាកិចចនិងហរ សារាចរលេខ 006 (នថៃទើ 02 ណខ លមសា ឆ្ ិ ញ្ញវរាុណចងេើ នើរិវ ិធើអ្នុវរ្ោរ តាំងេំលៅសាា នលឡើងវ ិញសរោប់គលរោងអ្ភិវឌឍន៍។ ើ រណ សារាចរលនោះណចងអ្ំេោ នាំចាស់ោស់សរោប់ោររគប់រគងរែា បាេ រួនាទើ និងោរទទួេខុ សររូវននសា ំ អ្ស់ និងលខរ្នានា លៅលេេអ្នុ វរ្គលរោងតាំង ា ប័នអ្នុវរ្ណែេពាក់េ័នធទាង ើ វ ិញសរោប់ោរអ្ភវ េំលៅលឡង ិ ឌឍ។ 3.1.3 ្ើ អ្ ចាប់សេ ិ រ ើ សាមក ៍ ចាប់ស្ើេើអ្សាមិករ ៍ (2010) ណចងអ្ំេើលគ្នេោរ ៍ យន្ោរ និងនើរិវ ិធើននោរែកហូរ និងឲ្យនិយមន័យ អ្ំេស ើ ំ ងសមរសប នង ្ិ ម៌សរោប់គលរោងសាងសង់ សា ិ យុរធ ្ រលឡង ើ វ ិញ នង ើ លហោ ិ ោរេរងក ា រចនាសមព័ធរូបវន្ ណែេររូវ អ្នុវរ្លែើមបជា ើ របលោ ន៍សាធារ ៈ និង/ឬ របលោ ន៍ជារិ និងោរអ្ភិវឌឍកមពុជា។ ចាប់ស្ើេើអ្សាមិករ ៍ ោនសងគរិ ភាេភាគលរចើន ជាមួយលគ្នេោរ ើ វ ិញលោយគ្ន ៍ ចំបងៗនននលោបាយតាំងទើេំលៅលឡង ម នោរសម័រគចិរ្របស់ធនាគ្នរេិភេ លោក (OP/BP 4.12)។ ិ ែ កមមសទ ធិ ើឯក នតាមរបនេ ិ ររូវបាន ើ ររូវបានេុបបំបារ់លៅកនុងអ្ំឡុងននរបបណខមររកហម (1975-1979) នង ើ វ ិញលៅចុ ងទសវរ្រឆ្ ោក់ឲ្យលរបើរបាស់លឡង ៍ ន ំ 1980។ ោរកំ ជ ក់កមមសិទធិ គឺជា រ់កមមសិទធិ និងោរទទួេបានឯកសារបញ្ជ ែំល ើ រោរសមុគសា ិ ទាមទារលេេោ ម ញ នង ើ ណែេោ ៉ា ងលរចន ច ស់ែើជាលរចន ិ បានលធវើបានលឡយ ើ មន ើ ។ រេំែើសាធារ ៈ លៅណរ ោនោរកំ ន រវាងែើសាធារ រ់មិនចាស់ោស់ និងអាចោនោរេំបាកកនុងោរណបងណចកោច់គ្ន ៈ និងែើឯក ន។ ភាេ ិ ចាស់ោស់រវាងែើសាធារ មន ិ ែើឯក ន ោនសភាេរសួចរសាេ់ ទាក់ទងនង ៈ នង ឹ ែើចំ ិ បណ្ត ើ នលូវសរោប់នូ លវ នង ្ ញ ន ំ 1999 រា រោ លរសាចរសេ។ លៅឆ្ ា ភិបាេកមពុជាបានលចញអ្នុរកឹរយមួយស្ើេើែើចំ ល ើ នលូវសរោប់នូ វជារ ិ ណែេោនទំហំ ំ នែើចំ រវាង 50 ម និង 60 ម។ ទំហន ើ នលូវលនោះ ោនេកខ ន អារស័យលេើរបលភទនលូវ និងសណ្ត ៈខុសគ្ន ា ននលូវ។ អ្គគនាយកោា នកិចចោរតាំងទើេំលៅលឡង ើ វ ិញ (អ្រើរគ ហ តាំងទើេំលៅ ៈកមមោរអ្ន្ររកសួងលោោះរសាយបញ្ជ [IRC]) ននរា រោ ិ េ ទទួេបនទុកកំ ា ភបា ិ ធិ ោរវាយរនមលរទេយសមបរ្ណ រ់កមមសទ ិ ោរកំ ិ ែេរងោរប៉ាោះពាេ់ នង រ់អ្រតា សំ ង។ កនុងករ ន រវាង លគ្នេនលោបាយរបស់ធនាគ្នរេិភេលោកស្ើេើោរត ើ ណែេោនភាេមិនរសបគ្ន ្ ើេំលៅ ល ស់បូ រទ ម នោរសម័រគចរ លោយគ្ន ិ រកបខ័ ិ ្ (OP/BP 4.12) នង ឹ ររូវលេើកណេងកនុងករមរ ឌ ចាប់របស់កមពុជា ចាប់កមពុជានង ិ ណែេចាំ បាច់។ របោរសំខាន់គឺររូវករ់សំគ្នេ់អ្ំេើគោល ររវាងចាប់អ្សាមិករ ៍ របស់កមពុជា និងលគ្នេនលោបាយរបស់ធនាគ្នរ ិ េលោកស្េ េភ ើ រតាំងទេ ើ ោ ើ វ ិញលោយគ្ន ើ ំលៅលឡង ិ ្ ណែេរួមទាំង៖ ម នោរសម័រគចរ  ចាប់ស្ើេើអ្សាមិករ ៍ ឲ្យនិយមន័យ សំ ងសមរសប និងលោយយុរ្ិធម៌ សរោប់រាេ់គលរោងសាងសង់ សា ើ វ ិញ និងោរេរងើកលហោ ្ រលឡង ើ េរបលោ ន៍សាធារ ា រចនាសមព័នធរូបវន្លែើមបន ៈឬ ជារិ និងោរអ្ភិវឌឍ។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 6  ចាប់ស្ើេើអ្សាមិករ ៍ មិនណចងេិសា្ រអ្ំេើែំល ើ វ ិញ ណែេបងកលឡង ើ រោរ និងនើរិវ ិធើននោរតាំងទើេំលៅលឡង ើ លោយសារគលរោងលហោ ិ រទេយជាអ្ំលណ្តយលោយសម័រគចរ ា រចនាសមព័នធរូបវន្ េទធកមមែើធលើ ោរន្េ់ែើធលើ នង ិ ្ នង ិ ោរគ្នំរទលៅលរោយោរត ្ ើេំលៅលឡយ ល ស់បូ រទ ើ ។  ើ ាប់ស្ើេើអ្សាមិករ សូមបច ៍ ោនណចងអ្ំេើប ្ឹ ង និងយន្ោរលោោះរសាយប ្ឹ ង សរោប់រគួសាររងោរប៉ាោះ ពាេ់ ែូចកនុងោរតានានាកនុង ំេូក 3៖ យន្ោរអ្សាមក ិ រ ៍ និង ំេូក 4៖ នរ ិ ិធអ្ ើ វ ិ រ ើ សាមក ៍ ក៏លោយ លៅទើ ើ រ លនោះេុំោនណចងេើវ ិធានោរ ឬ ចំណ្តរ់ោរជាក់ោក់លែើមបគ្ន ំ ទែេ់រកុម ន្យរងលរគ្នោះននរគួសារណែេរងោរ ើ លរោងលឡយ ប៉ាោះពាេ់េគ ើ ។  េុំោនោរតាណ្តមួយណចងទាក់ទងនឹងោរតាមោន និងេកខខ ឌ លបើកចំហជាសាធារ ើ លៅកនុងចាប់ស្ើ ៈលឡយ េើអ្សាមិករ ៍។ កនុងករ ិ េរវាងរបោរនានាននរកបខ័ ើ េុំោនសងគរភា ិ រកបខ័ ឌ ចាប់របស់កមពុជា នង ឌ ESMF លនោះ ររូវលេក ើ ណេងេើេកខខ ឌ ននចាប់កមពុជា លៅតាមករមិរចាំបាច់។ 3.2 ្ នយ កតា ័ កមមថា ិ រ ំ ន់ នង ន ក់រប ិ អ្ន្រជារិ ឺ ហរាលេខន កមពុជាគជា ិ រ ើ នេខ ិ ូបករ ៍ អ្ន្រជារម ិ ួយចំនួន ណែេោរពារសទ ិ ែើមភាគរច ិ ធិ នជារល ិ ។ របោរលនោះ ញ អ្ន្រជារិស្ើេើសិទធិលសែាកិចច សងគម និងវបបធម៌(ICESCR), អ្នុសញ្ជ រាប់បញ្ចូ េ អ្នុសញ្ជ ញ អ្ន្រជារិស្ើេើសិទធិ នសុើវ ិេ នង ិ សទ ិ ន ធិ លោបាយ(ICCPR) អ្នុសញ្ជ ញ អ្ន្រជារស ្ើ ើោរេុបបំបារ់រគប់ទរមង់ននោរលរសលអ្ ិ េ ើ ើ េូ សាសន៍ (CERD)។ ង ញ ស្ើេើ ើវៈចរមុោះនងណែរ (1992) ណែេទទួេសា កមពុជាក៏ជាភាគើននអ្នុសញ្ជ គ េ់រួនាទើរបស់ នជារិលែើមភាគរិច លៅកនុងកិចច ោរពារ ើវៈចរមុោះ។ 3.3 ិ េណែេពាក់េ័នរ លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាភា ិ េលោកណែេគលរោងររូវអ្នុវរ្តាម ធ បស់ធនាគ្នរេភ លោយលត ិ ា ន និងសងគមរបស់ធនាគ្នរេិភេ ្ រលេើនិរន្រភាេននគលរោង លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេបរសា លោក ន្េ់ោរធានាចំលពាោះរបលទសជាអ្នកទទួេឥ ទានថា ធនាគ្នរោនបរធានលនោះសរោប់ ិ ើ នាភាេ ោរអ្នុវរ្ លែើមបធា ិ ា ន នង សមរសបខាងបរសា ឹ ន្េ់ោរគ្នំរទែេ់អ្នុ ិ សងគមននគលរោង។ ែូចបានករ់សំគ្នេ់ គលរោង SEA DRM នង គលរោងរូចៗ ណែេលៅេុំទាន់បានកំ រ់បានចាស់ោស់ ឬ ណែេលគេុំែឹងេើអ្នុគលរោងលនាោះបានសុរកិរ។ លេើសេើលនោះ លោយសារទតា ើ ង ិ ទរមង់បលង់ននអ្នុគលរោងទាំងលនាោះ លៅេុំទាន់បានកំ ំ នង រ់ចាស់ោស់លៅកនុងលេេវាយរនមលគលរោង រកបខ័ ិ ា ន និងសងគម (ESMF) គឺជាយន្ោរោរពារសុ វរាិភាេ ណែេន្េ់ោរធានាចំលពាោះរបលទសណែេ ឌ រគប់រគងបរសា ទទួេឥ ទាន និងបុគគេណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ថា ោនោរយកចិរ្ទុកោក់ចំលពាោះនេប៉ាោះពាេ់ និងហានិភ័យណែេអាច លកើរោនលោយសារអ្នុគលរោងទាំងលនាោះ។ ធនាគ្នរេិភេលោកចារ់អ្នុគលរោងទាំងឡាយជាបួន ំេូកលគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេ លោយអារស័យ ំ េកខ លេើរបលភទ ទើតាង ៈនុ យរសួយ ទំហំ និងោររោា នននគលរោង ក៏ែូចជា របលភទនិងវ ិសាេភាេនននេប៉ាោះពាេ់ ិ ា ន នង បរសា ិ សងគមណែេអាចលកើរោននងណែរ។ ំ ូក េ A: ិ ឌឍទំនងជាោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ោ អ្នុវរ្ចំលពាោះអ្នុគលរោងទាំងឡាយណ្តណែេោរអ្ភវ ជ នោ ើ ខាង ៉ា ងលរចន ិ ា ននិងសងគម ណែេោនភាេនុយរសួយ ោនភាេណបលកៗគ្ន បរសា ល ប់ោនេើមុនមក។ ន ឬ ណែេេុំធា ំ ូក B: អ្នុវរ្ចំលពាោះសំល េ ិ ា នអ្វ ិ ជោនមកលេើ ើ អ្នុគលរោងទាំងឡាយណ្ត ណែេទំនងជាអាចោននេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ា ន (លពាេគឺ រំបន់ែើលសម របជាេេរែា ឬ រំបន់ណែេោនសារៈសំខាន់ខាងបរសា ើ នរេល ើ វាេលម ិ ទើ រមកធមមជារិ ម នង ែនទលទៀរ) ប៉ាុណន្េុំសូវោននេអ្វ ិ ជោនខា លងំ ោ ្ អ្នុគលរោងកនុង ំេូក“A”លទ។ ល ែូចបណ្ត ំ លនោះអាចោន នេប៉ាោះពាេ់ទាង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 7 េកខ ន លៅតាមទើតាង ៈលន្ងៗគ្ន ំ ជាក់ោក់ កនុងលនាោះនេប៉ាោះពាេ់មួយចំនួនរូច ទំនងជាមិនអាច ួស ុេបាននងណែរ នង ិ កនុងករ ើ ភាគលរចន ើ លគអាចបលងកើរវ ិធានោរលែើមបោើ រ់បនាយបាន។ គលរោងកនុង ំេូក“B” ររូវលគ្នរេេកខខ ឌ ោរពារ សុវរាិភាេបរសា ិ ា នណែេពាក់េ័នធនានារបស់ធនាគ្នរេិភេលោក របណហេគ្ន ន នឹងគលរោងកនុង ំេូក“A”នងណែរ ប៉ាុណន្ោនទំហំ រូចជាង។ ំ ូក C: អ្នុវរ្ចំលពាោះសំល េ ម ននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនខាង ើ អ្នុគលរោងនានាណែេោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនរិចរួច ឬ គ្ន ិ ា ន និងសងគម។ លៅកនុងករ បរសា ំ ច់លរបើរបាស់វ ិធានោរពារសុវរាិភាេរបស់ធនាគ្នរេិភេលោកលឡយ ើ លនាោះ លគេុំចាបា ើ និង ើ រររួរេន អាចលធវោ ិ រ ិ យជាលទៀងទារ់លេេ ើ កខខ ិ ា នតាមទតា ឌ បរសា ើ ងំ នានាជាោរលរសច។ ើ រ គលរោង SEA DRM សរោប់បើភាគើ និងររូវទទួេមូេនិធិតាមរយៈអ្ន្រោរហ ិ ញ្ញវរាុននធនាគ្នរេិភេលោក ើ អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង លពាេគឺ សោគមអ្ភិវឌឍន៍អ្ន្រជារិ(IDA) លហយ ិ ា ននិងសងគមណែេ ើ អាចោននេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ អាចែឹងជាមុនបាន មន ែូលចនោះបរធានោរពារសុ ិ វរាភា ិ េសមរសប គរ ឺ កបខ័ ិ ា ននង ឌ រគប់រគងបរសា ិ សងគម(ESMF)។ ESMF ន្េ់ជាឯកសារលគ្នេោរ ៍ណ នាំខាងលគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេជារួមមួយ ណែេណចងអ្ំេើវ ិធើសាញ្ជ្ស្ ែំល ិ បរធានជាក់ ើ រោរនង ិ ើ បាស់លៅកនុងលេេវាយរនមលអ្នុគលរោងនង ោក់ ណែេររូវលរបរ ន ក់ណ្តមួយ ិ រួមបញ្ចូ េ ចំណ្តរ់ថា លៅកនុង លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេ ែូចោនអ្ធិបាយខាងលេើ (លពាេគឺ ំេូក A, B ឬ C)។ ែូចណែេបានករ់សំគ្នេ់េើខាងលែើម អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ ិ ា ន និងសងគមជា អាចោននេប៉ាោះពាេ់បរសា ើ ប៉ាុណន្លគលៅេុំទាន់ែង លរចន ើ ។ ជានេវ ិបាក គលរោង SEA DRM ណែេទទួេមូេនធ ឹ លៅលឡយ ើ នាគ្នរេភ ិ ិ េធ ិ េលោក ររូវ ន ំេូក “A” លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេវាយរនមលបរសា បានចារ់កុ ង ិ ា ន (OP/BP 4.01)។ សំល ើ អ្នុគលរោងក៏អាច ិ ា ន និងរបជា ន (លពាេគឺ ោននេប៉ាោះពាេ់មកលេើបរសា នជារិភាគរិច និងរកុង ន្យរងលរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរើ/យុវ ន កុោរ បុ រស មនុស្ចាស់ ិ សហគមន៍ខុសៗគ្ន នេិោរ។េ។) នង ន នងណែរ។ ែូលចនោះ បរធានោរពារសុ ិ វរាិភាេបណនាម ក៏អាច ររូវយកមកអ្នុ វរ្នងណែរ ណែេរួមទាំង ទើ រមកធមមជារិ (OP/BP 4.04), នជារិលែើមភាគរិច (OP/BP 4.10), ិ ៍ (OP/BP 4.11), ោរត ធនធានវបបធម៌រូបយ ្ ើតាង ល ស់បូ រទ ំ លោយគ្ន ម នោរសម័រគចរ ិ ្ (OP/BP 4.12) នង ើ ើនូ វទ ិ គលរោងស្េ ល កឹ អ្ន្រជារិ (OP/BP 7.50) និងសុវរាិភាេទំនប់ (OP/BP 4.37)។ ESMF ររូវលគ្នរេតាមោរវាយរនមលសងគមណែេល្លើយរប ឹ បញ្ជ នង ើ យែឹងចាស់នូវឥទធេ ហ លយនឌ័រ (OP/BP 4.20) លែើមបឲ្ ើ រចូេរួម ោររួមវ ិភាគទាន ឧបសគគ នង ិ េេោ ិ នេប៉ាោះពាេ់ ននអ្នុគលរោងណែេបានលសនល ើ ឡង ើ លនោះមកលេញ្ជ្ ើ ស។ ្ើ តារាងទើ 1 ន្េ់ោរេនយេ់ោន់ណរចាស់អ្ំេើលគ្នេនលោបាយរបរប ិ រ្ិ ើ នងណែរ។ ោរទាំងលនោះ ក៏ែូចជា ោរពាក់េ័នធសរោប់អ្នុគលរោងនានាណែេលសនើលឡង 4.0 ផលបមាល់បរ ិសាា ន និងសងគរកែលអាចរកើតាន ិ ា ន នង នេប៉ាោះពាេ់បរសា ើ លចញេគ ិ សងគម ណែេអាចលករ ើ លរោងលនោះ ររូវបានកំ ិ ចនួ ច រ់លោយោរលរបៀបលធៀបកច ្ លន្ើម និង/ឬ សកមមភាេអ្នុគលរោងនានា ជាមួយបរបទននបរ ិ ិ ា ន និងសងគមលៅ ុំវ ិញ។ េ័រ៌ោនអ្ំេើសណ្ត សា ា នែើ និងរបជា សាញ្ជ្ស្ ររូវបានរសង់លចញេរ ើ បភេណែេោនរសាប់នានា ក៏ែូចជា ោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាមួយអ្នកពាក់េ័នធនានានងណែរ។ 2 រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ បានកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ កំណ្តរ់នូ លវេំចំនួនលរចើនជាងចិរសិបណខ្ ណែេោនរបណវងណវង ជាង 500គ.ម ណែេររូវសា ើ វ ិញ លៅកនុងលខរ្ចំនួនរបាំមួយ។ លទាោះជាោ ្ រលឡង ៉ា ងណ្តក៏លោយ លៅកនុងលេេសរលសរលនោះ ើ ុងលរោយមួយ អ្ំេើអ្នុ គលរោងណែេលសនើលឡង តារាងខលច ើ ទាំងលនោះ លៅេុំទាន់បានកំ ើ លទ។ លៅលេេបានកំ រ់លៅលឡយ រ់ ល នង កំណ្តរ់នូ វ ើ ង ិ ទតា ំ សាា នើយ េសាញ្ជ្ស្-ឧរុនយ ិ ម សរោប់អ្នុគលរោងទាំងលនោះរួចលហយ ិ អាចែឹងេន ើ នង ួ ើ េប៉ាោះពាេ់រច មក ឧបករ ំ ជាក់ោក់ (ែូចជា ណននោររគប់រគងបរសា ៍ ោរពារសុវរាិភាេតាមទើតាង ិ ា ន និងសងគម [ESMP] ណននោរខលើ នេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ា ននង ហ នានាណែេអាចលករ ិ សងគម ហានិភយ ័ និងបញ្ជ ើ លឡង ើ ររូវបានករ់សំគ្នេ់កុ ងឯកសារវាយរនមល ន ិ ា ន និងសងគមែំបូង (PESA) បរសា 2 គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 8 ើ វ ិញ [ARAP] ណននោរសកមមភាេតាំងទើេំលៅលឡង សរោប់សកមមភាេតាំងទើេំលៅលឡង ើ វ ិញ [RAP] និងណននោរអ្ភិវឌឍន៍ ិ ែើមភាគរច នជារល ឹ លរៀបចំលឡង ិ [IPDP] កនុងចំលណ្តមវ ិធានោរោរពារសុវរាិភាេលន្ងលទៀរ អាចនង ើ ។ គួរករ់សំគ្នេ់នងណែរថា សា ិ ម (ែូចជា សា ា នើយ៍ េសាញ្ជ្ស្-ឧរុនយ ា នយ ើ វា ៍ ស់កំេស់ទក ឹ លភលៀង សា ៍ ស់ធារ ា នើយវា ទឹកសទឹង/ទលនល តក យរ ប។េ។) ទំនងជាបងកនេប៉ាោះពាេ់រិចរួច របសិនលបើជាោរណកេមែ និងលធវើទំលនើបកមមសាា នើយ៍ ិ េលោក ំេូក C។ ណែេោនរសាប់ ែូលចនោះលគទំនងជាររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេរបស់ធនាគ្នរេភ ិ រណ្តសាងសង់សា ប៉ាុណន្ របសិនលបើេចា ៍ មើវ ិញលនាោះ និងអារស័យលេើទើតាង ា នើយថ ំ ជាក់ណស្ង (លពាេគឺ លេើែើសាធារ ៈ ឬ ឯក ិ េ ំេូក “B”។ ឧបសមព័នធ A3.2 ន្េ់ឧទាហរ ន) លគអាចររមូវឲ្យអ្នុវរ្លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាភា ើ រមូ ៍ អ្ំេគ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ើសលរសលោយណនែ ើ ិ ា ននិងសងគមតាមទើតាង កលេើនេប៉ាោះពាេ់បរសា ំ ជាក់ោក់ សរោប់ោរ កំ ន ក់លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេរបស់ធនាគ្នរេិភេលោក ណែេទាក់ទងនឹងសា រ់ចំណ្តរ់ថា ា នើយ៍ េសាញ្ជ្ស្ឧរុ ិ មណ្តមួយណែេលសនល នយ ើ ។ ើ ឡង ើ ម នោររ ំេង លទាោះបគ្ន ឹ ោននេប៉ាោះពាេ់បរសា ឹ ថានង ិ សងគមចំបងៗលករ ិ ា ន នង ើ ក៏លោយ នេប៉ាោះពាេ់វ ិ ជោន ើ លឡង លោយត ្ ញនលូវេំណែេលសនើលឡង ទ េ់ចំបងៗ និងណែេអាចលកើរោន ទាក់ទងនឹងអ្នុគលរោងបណ្ត ើ នឹងជាប់ទាក់ទងជាមួយ៖ ើ ង (i) ទតា ំ ណែេោនេកខ ិ ា ន នង ៈនុយរសួយខាងបរសា ិ សងគមលៅតាមែើចំ ើ នលូវ ែូចជា ទើ រមកធមមជារិ រំបន់ោរពារ ធមមជារិ រំបន់ែើលសើម ធនធានវបបធម៌ (ii) ោរត ្ ើេំលៅរបស់រគួសារមួយចំនួនរូចលៅកនុងែើចំ ល ស់បូ រទ ើ នលូវ និងនេប៉ាោះ ពាេ់លសែាកច ើ ោនមកលេើ ំនួញខា ិ ចណែេអាចលករ ិ មធយម នង ន ររូច នង ិ ចលរៅរបេ័នធ (iii) ទំនាក់ទំនង ិ /ឬ សកមមភាេលសែាកច រវាងកមមករសំ ង់ ជាមួយសហគមន៍មូេោា ន ជាេិលសស នជារិលែើមភាគរិច (លពាេគឺ រកុម នជារិ) ោរខូចខារ ណែេអាចលកើរោនចំលពាោះរទេយសមបរ្ិឯក ន និងលហោា រចនាសមព័នធសហគមន៍ និងោររ ំខានចំលពាោះសហគមន៍ លោយសារ ិ ា នលៅតាមកណនលងរូចៗ លោយសារណរសកមមភាេសាងសង់ ជាមួយអ្សារ ណរសកមមភាេសាងសង់ (iv) នេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ភាេជាខា លងំ ននចំលណ្តរ និងោរហូរលរចាោះ នេប៉ាោះពាេ់មកលេើទរមង់ននោរលោោះទឹក (v) កំល ើ នចំ ុ ចណែេទាមទារឲ្យ ិ ្ទុកោក់បណនាមលេស ោនោរយកចរ ើ ុវរាិភាេតាមែងនលូវ លៅតាមែើចំ ិ (vi) ោររគប់រគងោរែឹក ញ្ជូ នតាមោន ើ នលូវ នង ហ សុ វរាិភាេតាមែងនលូវលៅកនុងលេេសាងសង់ ក៏ែូចជា របរិបរ្ិោរ ររូវបាន យន្ លគ្នយន្ និងលទាចរកោនយន្។ បញ្ជ ជ ក់លោយរបជា នមូ េោ គូសបញ្ជ ិ រគ្នោះលោបេ់ជាសាធារ ា នលៅកនុងលេេេល ិ ជាមួយសហគមន៍។ ៈ នង ិ ាភាេមួយលន្ងលទៀរននោរណកេមែឥទធេ ទែ ិ ឌឍននគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា គឺររូវធានាថា ោរ ិ េននោរអ្ភវ ជ បលយនឌ័រ ររូវបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុងរចនាបថគលរោង និងោរសិកាេទធភាេ។ ោរបលងកើរឲ្យោន េិចារណ្តអ្ំេើោរបញ្ជ្ញ្ជ ហ លយនឌ័រ លោយសារវាទាក់ទងនឹងអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ោរយេ់ែឹងអ្ំេើបញ្ជ ើ លៅលរោមគលរោង SEA DRMលៅកមពុជា គឺជាេកខខ ើ នាថាគលរោងោនរចនាបថណែេល្លើយរបនឹងបញ្ជ ឌ ចាំបាច់ លែើមបធា ហ លយនឌ័រ។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 9 តារាងទើ 1 ើ លងខបលគ្នេនលោបាយរបរប លសចក្ស ិ រ នង ិ រ្ោ ័ ស ិ ោរពាក់េន ធ រោប់អ្នុគលរោង ិ េនង លេខOP/BP លសចក្ើសលងខបរបេ័នធោរពារសុវរាភា ិ លគ្នេនលោបាយែនទលទៀរ អ្នុវរ្ (ណមន/មិនណមន) និងណបបណ្ត ័ ធ ោរពាក់េន 4.01 ិ ា ន៖ ោរវាយរនមលបរសា ោរវាយរនមលបរសា ិ ា ន (EA) រគបែ ្ ប់នេប៉ាោះ ណមន (i) SEA DRM ររូវចារ់ចូេកនុង ំេូក A សរោប់ោរលរៀបចំសិកា ពាេ់មកលេើបរសា ិ ា នធមមជារិ (ខយេ់ ទឹក និងែើ) សុខភាេនិងសុវរាិ សរោប់ោរលរៀបចំសិោខ សិកាេទធភាេ និង ់ ៅលរោមសោសភាគ 1 ់ លងល េទធភាេ និងទរមងប ៍ និង កងវេ់បរសា ភាេមនុស្, ធនធានវបបធម៌រូបិយ, ិ ា ន្លងណែននិង ់ រោប់ោរ ស ទរមង់បលងស ួ ុេ និងសា្ រលហោា ើ នើមយ (ii) ESMP នឹងររូវអ្នុវរ្ សរោប់អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ួ ៗ េិភេលោក ័ ធលឡង រចនាសមពន ើ វ ិញលៅលរោមសោសភាគ 1, ណែេជាណននកមួយននោរសិកាេទធភាេ ណែេនឹងរួមបញ្ចូ េណននោរ ោរ្រលរគ្នងសរោប់អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ រគប់រគងតាមោរចាំបាច់ (ណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើមភាគរិច ទិែាភាេេិលសស(ោរត ្ លៅលោយគ្ន ល ស់បូ រេំ ័ គចិរ្, នជារិ ម នោរសមរ ិ ា ននិងសងគមខលោះៗ អាចោននេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ណននោរខលស [IPDP] នង ើ ំលៅលឡង ើ រោប់សកមមភាេតាំងទេ ើ វ ិញ ្ ចនរង, លែើមភាគរិច) ក៏ែូចជា ទើ រមកធមមជារិ, ោររគប់រគងកតា លោយត ន លៅតាមមូេ ទ េ់ របលោេ ឬ ររួរគ្ន ើ វ ិញ [RAP]) [ARAP] ឬ ណននោរសកមមភាេតាំងេំលៅលឡង នរេល ើ និងសុវរាិភាេទំនប់ ោនណចងកនុងលគ្នេនលោបាយលោយ , ោ ិ លៅថា ា ន នង ន ក់រំបន់។ ែូលចនោះ OP/BP លនោះ ឹ ោននាយជាសាធារ (iii) ឯកសារ ESMP នង ៈសរោប់ PAPs នង ិ ណឡក ណែេោនេកខខ ល ឌ និងនើរិវ ិធើលោយណឡករបស់ខួ ន។ ឹ ររូវយកមកអ្នុវរ្។ នង CSO/NGOs (iv) ររូវលរៀបចំ ESMFs សរោប់រាេ់ោរវ ិនិលោគជាបន្ 4.04 ិ ធនាគ្នរេភ ទើ រមកធមមជារ៖ ិ ចោរពារ, ណថ ិ េលោកគ្នំរទឲ្យោនកច ណមន សរោប់ោរលរៀបចំជារបចាំននអ្នុគលរោងលៅលរោមសោសភាគ 1 នង ិ រកា នង ិ សា្ រទើ រមកធមមជារិ នង ិ មុខ្ររបស់វាលឡង ើ វ ិញ។ ោរអ្ភិ សរោប់ោរលរៀបចំសក ិ ទរមង់បលង់ ិ ាេទធភាេនង ិ ោគលន្ងលទៀរនានាលៅកនុងសោសភាគ 1 (លពាេគឺ ោរលរៀបចំោរវ ិនល រក្ទើ រមកធមមជារិ ោនសារៈសំខាន់ជាសារវន្សរោប់ោរអ្ភិវឌឍ លៅលរោមសោសភាគ 1, ោរ្រលៅកនុងអ្នុ ទឹក និងអ្នាម័យ, SSI សរោប់កសិកមម): លោយចើរភាេរយៈលេេណវង។ ទើ រមកធមមជារិ ន្ំលោយណែនែើ និង ើ អាចោនោរប៉ាោះពាេ់ គលរោងណែេលសនើលឡង (i) ររូវលរៀបចំ ESMF ណែនទឹក ណែេ (i) សហគមន៍ ើវសាញ្ជ្ស្ននរបេ័នធលអ្កូឡូសុើភាគលរចើន ខលោះៗមកលេើទើ រមកសំខាន់ៗលៅ ិរខាង មក ចំលពាោះោរលរៀបចំសក ិ ាេទធភាេនង ់ រោមសោសភាគ1: ់ លងល ិ ទរមងប លកើរលចញេើរបលភទរុកខជារិ និងសរវណែេោនលែើមកំល ើ រលៅទើលនាោះ លេើរចករលបៀងសរវនរេ រំបន់ែើលសើម និងអាង ួ ៗររូវអ្នុវរ្ ESMP លេញលេញ និងោច់ (ii) អ្នុគលរោងនើមយ និង (ii) សកមមភាេមនុស្េុំោនោរណកណរបមុខ្រលអ្កូឡូសុើសំខាន់ៗ ទលនល។ OP/BP អាចររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្។ លោយណឡក ណែេនឹងរួមបញ្ចូ េអ្នុសាសន៍អ្ំេើវ ិធានោរោរ់ ើ ។ លរចើនលឡយ ើ លញ្ជ ៀស ឬទប់សា បនាយសមរសបលែើមបប ក រ់ ោរ់បនាយ បនធូរ បនាយ ឬ ន្េ់សំ ងសរោប់នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនណបបលនាោះ ិ ណកេមែែំល នង ិ ាន ើ រោរបរសា 4.09 ្ ចនរង៖ សរោប់គលរោងសុខភាេ ឬ កសក ោររគប់រគងកតា ិ មម ណែេ ណមន រកបខ័ ឌ ននវ ិធានោរចរមុោះរគប់រគងែំណ្តំ (IPM) អាចររូវលរៀបចំលឡង ើ ័ ធជាមួយរកបខ័ ពាក់េន ័ កមម និងសា ឌ និយរ ា ប័នរបស់របលទស លែើមបើ អ្នុគលរោងអាចរួមបញ្ចូ េកិចចនួ ចលន្ ្ ើមនិង/ឬ របសិនលបើសំល ើ SSI សរោប់ោរ្រកសិកមមលៅលរោមអ្នុគលរោង លេើកកំេស់ និងគ្នំរទែេ់យុទធសាញ្ជ្ស្រគប់រគងកតា ្ ចនរងណែេោន ់ ំនប់លទវបំ សកមមភាេសាងសងទ ង និងរសោះរំ ណែេររូវសាិរលរោមោរេិចារណ្ត សុវរាិភាេ និងលមររើភាេជាមួយបរសា ិ ា ន ណែេ រមុញោរលរបើរបាស់វ ិធើ ន ។ លៅកនុងែំណ្តក់ កេ់ទឹកលៅកនុងលខរ្ខុសៗគ្ន គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 10 ិ រ ររួរេន ្ វ ិ យលោយកតា ិ បរសា ើ សាញ្ជ្ស្ នង ិ ា ន នង ិ ោរ់បនាយោរេង ឹ ិ រ្ោ ោេរបរប ឹ ថានង ិ រ លគរ ំេង ឹ ោនលរបើរបាស់ ើ េរ ណនែកលេន ើ ើសំលោគសរោប់កំចារ់កតា ិ នេគម ្ ចនរង ថា នគ ើ ក ំ ម ិ មម ណែេអាចប៉ាោះពាេ់ែេ់គុ ើ សក ភាេទឹក ជាេិលសសរបសិនលបើររូវលរបើរបាស់ទឹក សរោប់ោរចិញ្ចឹមសរវ ចារែំណ្តំ រសោះររើ និង វាររុើ កខជារិ និង/ឬលរបើរបាស់តាមនទោះ។ ែូលចនោះ នឹង ររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្ OP លនោះ 4.10 ិ ៖ ររូវបានឲ្យនិយមន័យថាជារកុមោច់លោយ នជារិលែើមភាគរច ណមន ណឡកននរកុម ន្យរងលរគ្នោះ សងគម និងវបបធម៌ ណែេោនសំ ុ ំ ិ ែើមភាគរច នជារល ិ អាចោនកនុងលខរ្ខលោះៗ។ រកបខ័ ឌ ណននោរ នជារល ិ ែើមភាគរច ឹ ររូវលរៀបចំលឡង ិ (IPPF) នង ើ េកខ ន ជាមួយទើ រមក ៈមួយចំនួន ណែេរួមទាំង ទំនាក់ទំនងរួមគ្ន កនុងន័យលនោះ ររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្ OP លនោះ។ ជាសោសភាគមួយនន ESMFលនោះ។ ំ ភូមិសាញ្ជ្ស្ ឬ ណែនែើែូនតា លៅកនុងទើតាង លៅកនុងទើតាង ំ គលរោង និង ំ លនាោះ។ ជាមួយធនធានធមមជារិលៅកនុងទើ រមកធមមជារិនិងណែនែើទាង 4.11 ូ ិយ៖ សមបរ្ិវបបធម៌រប ៍ លគ្នេនលោបាយលនោះណចងអ្ំេើធនធានវបបធម៌ ណមន រូបិយ៍ ណែេររូវបានឲ្យនិយមន័យថាជា អ្ចេនវរាុ ទើកណនលង រចនាស ម នទើតាង គ្ន ំ វបបធម៌រូបវន្ណែេសាិរលៅជាប់នឹង ែំល ើ រោរណសវងរកឱោសររូវបានេិភាកាលៅកនុងឯកសារ ESMF ័ ធ រកុមរចនាសមពន មពន ័ ធ េកខ ៈធមមជារិ និងណែនលទសភាេណែេោន គនលងនលូវ និងែើចំ ើ ។ ប៉ាុណន្ ធនធាន ើ នលូវលឡយ លនោះ។ សារៈសំខាន់ខាងបូរា វរាុវ ិទា បាសា ិ ភូរវ ិទា របវរ្ិសាញ្ជ្ស្ ើ លៅកនុងលេេ វបបធម៌រូបិយ៍ អាចររូវបានរកលឃញ សាា បរយកមម សាសនា លសាភ ឌ ភាេនង ិ សារៈសំខាន់វបបធម៌ែនទ សាងសង់លហោ ័ ធណែេររូវសក ា រចនាសមពន ិ ា នង ិ លទៀរ ់ លង់ តាមរយៈគលរោងលនោះ ជា លរៀបចំជាទរមងប ិ សស រំបន់ នជារល េល ិ ែើមភាគរិច ។ ររូវោក់ ឲ្យអ្នុវរ្OPលនោះ។ 4.12 ើ ល ោរប្ូរទេ ំ ៅលោយគ្ន ម នោរសមរ ិ ្៖ លគ្នេនលោបាយលនោះោន ័ គចរ ណមន (i) រកបខ័ ឌ លគ្នេនលោបាយតល ស់បូ រទ ្ ើេំលៅ (RPF) ររូវបាន ិ ោរ់បនាយហានភ លគ្នេលៅលោោះរសាយនង ិ យ ើ ង ័ ននោរប្ូរទតា ំ រូបវន្ ើ សរោប់សោសភាគ 1 ននអ្នុគលរោងណែេបានលសនើ លរៀបចំលឡង ំ ំកល លទាោះបើមិនបានចារ់ទុកថាោនទំហធ ៏ ោយ វា ់ ើធលើ និងសមបរ្ិែនទលទៀរ របភេរបាក់ចំ ូ េ និងមលធា ោរបារ់បងែ ើ នង លឡង ជ ប់ជាឧបសមពន ិ ណែេររូវោក់ភា ័ ធនន ESMF លនោះ អាចោនោរលធវើេទធកមមែើធលើរិចរួចនិងោរតល ស់ ួ ៗររូវលរៀបចំឯកសារ ARAP /(RAP) លែើមបើ (ii) អ្នុគលរោងនើមយ បាយននោរចិញ្ចឹម ើវ ិរ លោយរបជា នលៅមូេោា ន លោយសារណរអ្នុ ើ វ ិញ ណែេររូវបំលេញ ប្ូរ និងោរតាំងេំលៅលឡង ប្ ហ ទាំងអ្ស់ណែេទាក់ទងនឹង[េទធភាេ]ប្ូរទើតាង ហ ញបញ្ជ ំ និងោរ ើ ។ លគ្នេនលោបាយលនោះក៏អ្នុវរ្នងណែរចំលពាោះ គលរោងណែេលសនើលឡង ើ គួសារណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ (PAH) បណនាមលេរ ន្េ់សំ ងែេ់សហគមន៍ណែេរងោរប៉ាោះពាេ់េើអ្នុគលរោង ិ លោយគ្ន ោរកំហរ ័ គចិរ្លេើសិទធិលរបើរបាស់ឧទានណែេបាន ម នោរសមរ លោយសារគលរោង បណ្ត ើ រសាងសង់នូ វ ្ េេោ ល ើ ឡង ណែេលសនល ើ ើ តាមចាប់ និងរំបន់ោរពារធមមជារិណែេនាំឲ្យោននេ បលងកើរលឡង (iii) យន្ោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខ នឹងររូវលរៀបចំលឡង ើ ជាណននក គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 11 ប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេរ ិ ច ឹម ើវ ិររបស់ នណែេត ើ បរចញ្ ្ េ ល ស់បូ រទើ ំ ិ កច ថនេ់ របឡាយលរសាចរសេនង ិ ចោរែនទលទៀរ។ ំ នើមយ មួយនន ARAP/RAP សរោប់ទើតាង ួ ៗ លោយគិរគូរនងណែរ លៅ។ អ្ំេើ បរបទលៅមូ ិ េោាន ើ លែើមបណ RPF មួយររូវបានលរៀបចំលឡង ើ នាំ ួ ៗ នឹងររូវលបើកចំហ (iv) ឯកសារ ARAP/RAP សរោប់គលរោងនើមយ ើ ។ ែូលចនោះ ររូវោក់ ែេ់អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង លៅមូេោ ន ក់ជារិ ក៏ែូចជា លៅលេល ា ន លៅថា ើ វបសាយរបស់ MRD ឲ្យអ្នុវរ្ OP លនោះ។ នងណែរ និងលៅលេើ InfoShop របស់ធនាគ្នរេិភេលោក។ 4.20 ិ ោរអ្ភិវឌឍ៖ លគ្នេបំ លយនឌ័រ នង ងននលគ្នេនលោបាយលនោះគឺ ណមន ់ ោរណ ESMF លនោះនឹងន្េជា នាំសរោប់ោរវាយរនមលសងគមណែេ ួ របលទសណែេជាអ្នកទទួេឥ យ ើ រ់បនាយភាេរករ ទានលែើមបោ ើក ឺ ោរចាំបាច់ណែេោរវាយរនមលសងគមណែេ គជា ល្លយ ើ របនង ហ លយនឌ័រ ណែេនង ឹ បញ្ជ ឹ ធានាថា លគ្នេោរ នន ៍ បរោប័ ិ ិ េរងើកកំល នង ិ ច សុខុោេភាេមនុស្ និងរបសទ ើ នលសែាកច ិ ធភាេនន ើ របនង ល្លយ ឹ លយនឌ័រររូវលធវល ើ ឡង ើ អ្ំេរ ើ កុមរបជា ណែេលត ើ មធម៌ នង ្ រលេស ើ របលៅនង ិ ល្លយ ើ បាស់ ឹ លយនឌ័រ ររូវបានលរបរ ិ ឌឍ លោយលោោះរសាយគោ ោរអ្ភវ ល រខាងលយនឌ័រ ណែេរារា ំងោរ េេរែាខុសៗគ្ន ន (លពាេគឺ នជារិភាគរច ិ នង ិ ើ ឡង សរោប់ោរវាយរនមលនេប៉ាោះពាេ់ននអ្នុគលរោងណែេលសនល ើ សរោប់ ិ យ អ្ភិវឌឍ នង ួ របលទសណែេទទួេឥ ិ អ្នុ ទានកនុងោរលរៀបចំនង រកុម្យរងលរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរ/ ើ យុវ ននង ិ កុោរ ន ។ លៅទូទាង រកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ំ ោរចូេរួមជាសាធារ ៈ រកុម ល វរ្លគ្នេលៅលយនឌ័រ និងោរអ្ភិវឌឍរបស់ខួ ន ើ នាថា មនុស្ចាស់ នេិោរ។េ។) លែើមបធា ន នឹងររូវបានវាយរនមលអ្ំេើសិទធិរបស់េក របជាេេរែាខុសៗគ្ន ួ លគកនុងោរ របជាេេរែាណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ មិនររូវបាន ៌ នរគប់រគ្នន់ េិលរគ្នោះលោបេ់លោយលសរ ើ ជាមុន និងលោយោនេ័រោ ើ ។ ែូលចនោះ បែិលសធេើោរលរៀបចំអ្នុគលរោងលឡយ ើ នាឲ្យោនោរលរ ើសលរសរបកបលោយោរេ លែើមបធា ើ ិចារណ្ត។ ររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្ OPលនោះ។ 4.30 នរេល ៖ ើ លគ្នេបំ ួ របលទសណែេ ងននលគ្នេនលោបាយលនោះគឺ យ មិនណមន ័ ធជាមួយលគ្នេនលោបាយលនោះ កនុងករ របសិនលបើោនោរពាក់េន ើ លនាោះ ទទួេឥ ទាន កនុងោរេរងឹងសោ្ នុេេនននរេល ើ បស់ខួ ន រ ល លែើមបើ ោរលរៀបចំគលរោងលនោះ ឬ អ្នុគលរោងណ្តមួយ ររូវោនោរគិរគូរអ្ំេើវ ិធានោរនានា លៅកនុងអ្ំឡុងលេេសិកាេទធភាេ ោរ់បនាយភាេរកើរករបកបលោយចើរភាេ ោក់បញ្ចូ េនរេល ើ ោយ ល ររូវណរចារ់ណចងលឡង ់ ែេបលញ្ជ ៀស ើ តាមទរមងណ ់ លងេ និងោរលរៀបចំទរមងប ់ ំអ្ិរ និងលៅមុនោរវាយរនមលគលរោង។ របសិទធភាេលៅកនុងោរអ្ភិវឌឍលសែាកិចល ច ោយចើរភាេ និងោរពារលសវា ់ រេល ោរបារ់បងន ើ សរវនរេ និងោលរចរេអ្នុ ឹ ិ ា នលៅមូេោ កមមបរសា ិ េភ ា ន នង ិ េលោក នង ិ គុ រនមលនរេល ើ នេនរេល ើ (NTFP) ។ 4.37 ់ រ សុវរាិភាេទំនប់៖ លៅលេេណែេធនាគ្នរេិភេលោកន្េហ ិ ញ្ញវរាុ ណមន ័ ធជាមួយលគ្នេនលោបាយលនោះ កនុងករ របសិនលបើោនោរពាក់េន ើ លនាោះ ់ ំនប់ថមើមយ សរោប់គលរោងណែេរួមបញ្ចូ េោរសាងសងទ ួ េកខខ ឌ គលរោងនិងអ្នុគលរោងនានាណែេោនោរពាក់ ររូវលរៀបចំណននោររគប់រគងសុវរាិភាេទំនប់ សរោប់អ្នុគលរោងណែេ ់ រោប់ទំនប់លនាោះ លហយ ចាំបាច់គឺ ររូវលរៀបចំបលងស ់ រូវ ើ ោរសាងសងរ េ័នធជាមួយែើ និងទឹក ែូចជា ទំនប់ ភលឺ ុំវ ិញអាង ើ ទាំងលនាោះ និងររូវន្េ់ោរប ុ ្ ោះបណ្ត បានលសនើលឡង ើ នាឲ្យ ្ េ លែើមបធា ិ រ ោក់លរោមោរររួរេន ិ សាធន៍ ិ យលោយអ្នកឯកលទសណែេោនបទេល ិ មម ររូវណរោន េសាញ្ជ្ស្ ឬ មលធាបាយកសក ិ ធភាេ។ ោនោរអ្នុវរ្លោយរបសទ ិ សមរាភាេ។ របលទសទទួេឥ នង ័ នង ទានក៏ររូវអ្នុមរ ិ អ្នុវរ្ ោរវាយរនមលនេប៉ាោះពាេ់ឲ្យបានចាស់ោស់ ួ អ្ំេស វ ិធានោរមួយចំនន ើ ុវរាភា ើ បលង់ ោរោក់ ិ េទំនប់ សរោប់ោរលេក សរោប់សុវរាភា ់ សុវរាភា ិ េននោរសាងសង។ ិ េ លែញនថល ោរសាងសង់ ោរោក់ឲ្យរបរិបរ្ិោរ និងោរណថទាំទំនប់ និង ទំនប់ គឺររូវោនោរវាយរនមលនេប៉ាោះពាេ់លេើ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 12 ័ ធនងណែរ។ ោរ្រណែេពាក់េន ឹ ខាងលរោម នង ធនធានលៅរំបន់ណខ្ទក ិ ខាង លេើ ណែេរួមបញ្ចូ េ ោរវាយរនមលជាមុន ឬ ោរ វាយរនមលេំអ្ិរអ្ំេើរបរចិញ្ចឹម ើវ ិររបស់ PAP ួ លគ និងអ្នកណែេេឹងណនែកលេើ និងរគួសាររបស់េក ន ឹក។ ោរវាយរនមលគរ រុកខជារិ និងសរវកុ ងទ ួ ណរ ើ េប៉ាោះពាេ់សងគមឲ្យចាស់ោស់ បានណចងអ្ំេន ទ នយកែើធលើឬ នេប៉ាោះពាេ់មក មកលេើោរទញ្ជ្នា លេើែើធលើ។ លគចាំបាច់ររូវសួរ PAP អ្ំេើ្នទៈរបស់ ់ ោយសមរ េួកលគកនុងោរន្េល ិ ្នូវែើណែេប៉ាោះ ័ គចរ លើ ពាេ់ ឬ េួកលគររូវោរេទធកមមែើធ។ 7.50 ើ ើនូ វទ គលរោងស្េ ល ឹកអ្ន្រជារ៖ ័ ធនឹងរប ិ លគ្នេនលោបាយលនោះពាក់េន ណមន ើ លៅលរោមគលរោង SEA DRM លោយសារអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ឹ អ្ន្រជារ៖ លភទែូចខាងលរោមនននលូវទក ឹ ឬ ិ (ក) ទលនល របឡាយ បង លៅកមពុជា ោនទំហរ ំ ូច នង ិ ពាក់េន ័ ធណរកនុងេកខខ ឌ លៅតាមមូេោាន ើ លៅលរោមគលរោង អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង អាងទក ឹ របណហេគ្ន ន ណែេបលងកើរជារេំរបទេ់រវាង ឬ ទលនលណ្តមួយ គលរោងលនោះបានលេក ើ ណេងេេ ើ កខខ ឌ ននោរ ូនែំ ឹ ង ែូចោនណចង ើ លរៅេើ SEA DRM លៅកមពុជា ររូវលរៀបចំលឡង ឹ លេន ឬ ណែនទក ើ ឬលរចន ើ នទែើ ណែេហូរ្លងោរ់រែាេរ ើ របលទស ើ លទាោះបជា ិ េលោក។ លៅកនុងោរ លៅកនុងណននក 7b នន OP 7.50 របស់ធនាគ្នរេភ សទឹង និងទលនលនានាននទលនលលមគងគ ិ របស់ធនាគ្នរលនោះឬមន សោ ក ិ (ខ) នែទលនល ឬ ិ ណមនក៏លោយ នង ិ េលនោះ ោរសក លគ្នរេតាមលគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាភា ិ ា ណែនទឹកលេើននទែើណែេជាសោសភាគមួយនននលូវទឹកណ្តមួយណែេ បលចចកលទសររូវគិរបញ្ចូ េោរវ ិភាគរាេ់នេប៉ាោះពាេ់្លងណែន ណែេ ោនអ្ធិបាយកនុង (ក) ខាងលេើ។ អាចលកើរោនេើគលរោងនានា ក៏ែូចជា ោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ វ ិធាន ោរោរ់បនាយណែេោនសោ្ នុេេនងណែរ។ 7.60 គលរោងលៅកនុងរំបន់ណែេោន លោល ោះ៖ គលរោងនានាលៅកនុងរំបន់ មិនណមន របសិនលបើពាក់េ័នធនឹងលគ្នេនលោបាយលនោះ ោរសលរមចនឹងររូវលធវើ ណែេោន លោ ហ នុយរសួយមួយចំនួន ណែេប៉ាោះ ល ោះ អាចនាំឲ្យោនបញ្ជ ើ លៅលរោយបានកំ លឡង ំ អ្នុគលរោងណែេោនសោ រ់ទើតាង ្ នុេេ ិ ររម ពាេ់ែេ់ទំនាក់ទំនង មន ិ របលទសជា ឹ ណររវាងធនាគ្នរលនោះ នង លៅលរោម CDRM ។ ណ ោះលទ ប៉ាុណន្ណថមទាំងរវាងរបលទសណែេ ោន សោ ិករបស់ខួ លនប៉ាុលណ្ត ិ របលទស រ ោរអ្នុវរ្គលរោង នង ើ នងណែរ។ ិ ខាងមួយឬលរចន 17.50 ររមូវោរោរេិលរគ្នោះលោបេ់ នង ិ ោរលបើកចំហ៖ កនុងករ ើ ណែេធនា ណមន ់ រោមសោសភាគ 1 ររូវោន៖ ោរលរៀបចំសិកាេទធភាេនិងទរមង់បលងល ោរតាំងទើេំលៅ គ្នរលនោះររមូវឲ្យោន EA និង/ឬ បរធានសរោប់ ិ (i) យុទធសាញ្ជ្ស្របារស័យទាក់ទងសរោប់អ្នុគលរោងណែេនឹងរួម គលរោងលៅលរោម SEA DRM ររូវបានចារ់ទុក ើ វ ិញ (RI), របលទសណែេអ្នកទទួេឥ លឡង ទានររូវលរៀបចំរបាយ បញ្ចូ េយន្ោរលបើកចំហោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខ ជាគលរោង ំេូក “A” នង ិ ទាមទារឲ្យោនោរ ោរ ៍ EA និង/ឬ របាយោរ ន ណែេន្េវ ៍ RI ជាឯកសារោច់េើគ្ន ើ លៅកនុងលេេសិកា ESMP, (ii) ោរេិលរគ្នោះលោបេ់ររូវលធវើលឡង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 13 នាយជាសាធារ ិ ោនសរោប់រកុមណែេរងោរប៉ាោះពាេ់េើ ៈ នង សក ិ ា ESMP, IPDP នង ិ RAP សរោប់រគប់ ិ RAP លហយ IPDP នង ិ អ្នកពាក់េ័នធ ើ ទស្នៈរបស់ PAPs នង គលរោង នង ិ CSO/NGOs កនុងមូេោា ន។ ើ រហូរែេ់ែំណ្តក់ អ្នុគលរោងណែេលរៀបចំលឡង នានាររូវរាយោរ ៍ លៅកនុងឯកសារទាំងលនាោះ។ ោេសិកាេទធភាេ។ ររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្ OP (iii) ឯកសារចុងលរោយនន ESMP, IPDP និង RAP ររូវណរោន លនោះ។ តាមទរមង់ និងជាភាសាណែេ PAPs និង CSO/NGOs កនុង មូេោា ន អាចយេ់បាន និងអាចរកបាន។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 14 4.1 ផលបមាល់បរ ិសាា ន និងវិធានការកាត់បនាគ វ ិសវកមមសុើវ ិេ និងោរ ួស ុ េ និងសា ើ វ ិញ អាចបងកោរប៉ាោះពាេ់ជាបលណ្ត ្ រនលូវេំលឡង ិ ាន ្ ោះអាសននមកលេើបរសា តាមរូបភាេខុ សៗគ្ន ន មួយចំនួន (សូមអាន PESA ចំ ុ ច 6.0)។ ឧទាហរ ៍ ទរមង់បលង់មិនសមរសបសរោប់នូ វេំ ល និង ោរលរៀបចំណននោរមន ិ ររម ឹ ររូវ ោរេនាលេេកនុងោរលកៀររគរេេករសរោប់ោរសាងសង់ កងវោះោរណថទាំ រមំសាងសង់ ោរទុកោក់ និងចារ់ណចងសំ េ់េើោរោា នសាងសង់ និងសោ ភ រៈណែេបងកលរគ្នោះថា ន ក់ ទើតាង ំ រលៅ្ ំ យក និងទើតាង អាចម៍ែើ ោរ្រ ិ រចនាបថេូ លោោះទក ូសឆ្យណែេពាក់េ័នធ នង ន បងកជាោរប៉ាោះពាេ់បរសា ឹ សុទធណរអាច ឬ រួមជាមួយគ្ន ិ ាន ្ ោះអាសនន។ បលណ្ត ន សកមមភាេណែេចារ់ណចងមិនបានេែកុ ងោរណថទាំ ហ ននោរហូ រលរចាោះែើលៅតាម អាចបលងកើរឲ្យោនបញ្ជ ឹ ឬ អាងទក កណនលងមួយចំនួន ណែេប៉ាោះពាេ់ែេ់ សទង ិ រ្ិោរជាក់ណស្ងចាស់ោស់ សរោប់ ឹ ែនទលទៀរ។ កងវោះណននោររបរប ិ ា ន អាចរួមចំណ ោររគប់រគងបរសា កលធវើឲ្យោនោរលចាេសំ ឹ ិនសមរសប និងនាំឲ្យោនកងវោះោរររួរេិនិរយលេើ េ់រងម ន និងសហគមន៍។ នលូវេំេ ែ អាច សលមលង ោរបំភាយឧសម័ន និងធូ េើ ណែេអាចបងកោររ ំខានចំលពាោះរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន បលងកើនភវនើយភាេ និងេទធភាេចូេែេ់ទើោច់រសោេ ម នោរ ណែេអាចសរមួេែេ់ោរលធវើអា ើវកមមធនធានលោយគ្ន ររួរេិនិរយ និងោរបំណបលងែើធលើលៅតាមែងនលូវ និងែើចំ ើ នលូវ។ កងវេ់ណបបលនោះ ោនករមិរខពស់លៅតាមកណនលងនានាណែេនលូវ ើ ង ្លងោរ់រំបន់ោរពារធមមជារិ ឬ ទតា ំ ែនទលទៀរណែេេកខ ិ នរបេ័នធលអ្កូឡូសុើោនេកខ ៈធមមជារន ៈនុយរសួយ ែូច ជា រំបន់ែើលសើម សទឹង ឬនរេល ។ ើ ើ ិធើសាញ្ជ្ស្”មិនលធវើអ្វើលសាោះ” ក៏អាចោនោរពាក់េ័នធអ្វ ិ ជោនចំលពាោះបរសា សូមបវ ិ ា ននងណែរ។ ជាក់ណស្ង “មិនលធវើអ្វើ ម នោរណថទាំ ឬ ោរសា លសាោះ” (លពាេគឺ គ្ន ើ វ ិញ) អាចលមើេលឃញ ្ រលឡង ើ ោរខូចខារជាបល ើ ូ លវេំណែេោន ្ើ រៗ ចំលពាោះលេន រសាប់ ែូលចនោះនាំលៅរកេកខខ ម នសាិរភាេ និងោរហូរលរចាោះលៅតាមកណនលងជាលរចើន និងបញ្ជ ឌ នលូវេំណែេគ្ន ហ ននោរលោោះទឹក។ ល ក់ខា លៅតាមកណនលងណែេោនលភលៀងធា លង ា នែើណែេគ្ន ំ និងសណ្ត ំ ំ លេើសេើលនោះ គុ ម នសាិរភាេ ហានិភ័យអាចោនទំហធ ភាេ ទាបជាក់ណស្ង និងោរខូចខារនលូវ អាចរួមចំណ ន ក់ោន់ណរលរចើន ោររងរបួស និងោរបារ់បង់ ើវ ិរនងណែរ។ កបងកលរគ្នោះថា លគររូវោក់បញ្ចូ េវ ិធើសាញ្ជ្ស្វ ិសវកមមលោយោនេចា ិ រណ្តោ៉ា ងរបុងរបយ័រន លៅកនុងែំល ើ រោរលរៀបចំណននោរប ្ ញនលូវថនេ់ ជាេិលសស លៅកនុងអ្ំឡុងលេេននោរបលងកើរបលង់ និងោរសិកាេទធភាេអ្នុគលរោងនលូវេំ។ ររូវោនោរគិរ ណ្ត ើ លរើររូវយកអាចម៍ែើ នង គូរអ្ំេថា ិ មកេទ ិ ថមលោយរលបៀបណ្ត នង ើ ើណ្ត សរោប់ោរសា ើ វ ិញ លោយលហរុថាទោ ្ រនលូវលឡង ល ប់ នន ោរ ើករលៅ្ យកអាចម៍ែើសរោប់ោរសាងសង់នូ វ ល (លទាោះបើមកេើទលនល ឬ ទើណកបរៗោរោា នក៏លោយ) សុទធណរអាចបងកនេ ិ ា ន។ ប៉ាោះពាេ់បរសា ើ យកអាចម៍ែើ លគអាចណកេមែវ ិធើ ក លោយររូវលធវោ ើ រសា្ រសាា នភាេរលៅ្ លៅលរោយ ួស ុេនលូវរួច លោយបំណបលងរលៅ្ ទាំងលនាោះលៅជារសោះរំកេ់ទឹក សរោប់លរបើរបាស់កុ ងោរច ន ិញ្ចឹមសរវ ររើ និងវាររុើ កខជារិ ចារែំណ្តំ និង/ ឬោរលរបើរបាស់តាមនទោះលៅកនុងរែូ វរបាំង។ របសិនលបើលរបើរបាស់រលៅ ្ ទាំងលនាោះជារសោះរំកេ់ទឹកទុកសរោប់រែូវរបាំង កនុង ករ ើ លនាោះលគររូវេិចារណ្តអ្ំេើវ ិធានោរោរពារខលោះៗ ណែេរួមទាំងោរសង់របងេ័ទធ ុវ ំ ិញ និងោរលធវើរបរេឹរ្កមមសំអារទឹក នងណែរ។ ិ ា ន លែើមបោ វ ិធានោរសងគម និងបរសា ្ ើ រ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់ននកិចចនួ ចលន្ ើម និង/ឬសកមមភាេនានាននអ្នុគលរោង ើ ឡង ណែេលសនល ឹ ោរសា ើ ទាក់ទងនង ្ រនលូវេំលឡង ើ វ ិញ រួមោន៖ (i) ោរណសវងយេ់េប ើ ញ្ជ ិ បរសា ហ ែើធលើ នង ិ ា ន (ii) ោរលរ ើសយក នេប៉ាោះពាេ់វ ិ ជោន និងអ្វ ិ ជោន ណែេអាចលកើរោន (iii) ោរោក់បញ្ចូ េវ ិធានោរនានាលៅកនុងរចនាបថគលរោង និង ិ ាេទធភាេ (iv) របាយោរ កនុងោរសក ឹ ររូវ នង ៍ ររម ិ េិសា ើ េប៉ាោះពាេ់ (v) ោរលរៀបចំណននោររគប់រគង នង ្ រអ្ំេន ិ តាម ិ ា ន និង (vi) សិោ ោនសងគម និងបរសា ើ វ ិញ។ ខ សាោរមលឹកសមរាភាេលឡង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 15 4.2 ផលបមាល់សងគរ ហ ជាក់ណស្ងណែេពាក់េ័នធនឹងសលមលង ោរបំភាយឧសម័ន និងធូេើ ណែេទាក់ទងនឹងសកមមភាេសាងសង់ លរៅេើបញ្ជ នេប៉ាោះពាេ់សងគម និងហានិភ័យមួយចំនួនណែេទាក់ទងនឹងោរ្រសា ើ ណែេ ្ រនលូវេំ នបទននអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ ិេ នង រួមទាំង វ ិសវកមមសុវ ន នង ិ ោរ្រនលូវេំ ក៏ទំនងជាបងកោរប៉ាោះពាេ់ចំលពាោះសហគមន៍ រកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ិ និលោ ិររបស់រកុមហុនលៅ៉ា ោរនងណែរ។ 4.2.1 ់ រោរ្រសនូេ ស្ងោ កនុងករ ន ររូវបានបញ្ចូ េលៅកនុងកោ ើ ណែេរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ំ េេកមម លង លោយអ្នកលៅ៉ា ោរោរ្រសុវ ើ ិេ អ្នកលៅ៉ា ោរបន្ និងអ្នកន្េ់លសវា និងទំនិញែនទលទៀរ ោរេិចារណ្តររូវណរលត្ រលេើអ្នុ លោមភាេជាមួយចាប់ោរ្រជារិ នង ិ មូេោ ិ ស្ង់ោរោរ្រសនូេណែេពាក់េ័នធ។ ទាក់ទងនង ា ន នង ឹ េកខខ ិ ោរ្ររបស់ញ្ជ្ស្ើ លគររូវោន ឌ េេកមម នង អ្នុលោមភាេជាមួយស្ង់ោរោរ្រសនូេ ណែេរួមបញ្ចូ េ ោរហាមឃារ់រាេ់ទរមង់ននោរលរសលអ្ ើ ើងមកលេើញ្ជ្ស្ើ លៅកនុង ន សរោប់នថល លេេ ួេ និងោរន្េ់ោរ្រលសមើគ្ន ន ួ េែូ ន សរោប់ញ្ជ្ស្ើ និងបុ រស។ ោរេិចារណ្តអ្ំេើោរ្រែនទលទៀរ ចគ្ន ើ ណែេអាចោនោរប៉ាោះពាេ់មកលេើលគ្នេនលោបាយធនធាន ណែេជាេទធនេននោរលរៀបចំអ្នុគលរោងណែេបានលសនើលឡង មនុស្ (លពាេគឺ ទំនាក់ទំនងោរ្រ េកខខ ឌ ោរ្រ និង េកខខ ឌ មុខរបរ អ្ងគោរេេករ ោរមិនលរសលអ្ ើ ើង និងឱោស ែូចគ្ន ន យន្ោរោរ់បនាយ នង ិ ប ្ឹ ងសារទុកខ) ោរពារកោលង ិ េេកមមលោយបងខំ) ំ េេកមម (លពាេគឺ េេកមមកុោរ នង សុខភាេ និងសុវរាិភាេកនុងមុខរបរ េេករ ួេលោយភាគើទើបើ និងណខ្ស្វ ក់នគរ់នគង់ ណែេពាក់េ័នធ កនុងករមិរខុសៗគ្ន ន ន ននបរបទកន លោយសារភាេខុសគ្ន ិ ុ ងមូេោា ន។ 4.2.2 ើ លើ នង េទធកមមែធ ើ ល ិ ោរតាំងទេ ើ វ ិញ ំ ៅលឡង បទេិលសាធន៍េើវ ិសវកមមសុើវ ិេែនទលទៀរ និងោរ ួស ុ េ និងោរសា ើ វ ិញកនុងអ្នុ គលរោងលៅកមពុជា ្ រនលូវថនេ់លឡង ប្ហ ញថា េុំចាបា ំ ច់ឲ្យោនោរប្ូរទតា ើ ងំ ឬ ោរតាំងទេ ើ វ ិញជារទង់រទាយធំលឡយ ើ ំលៅលឡង ើ លោយសារោរ្រលហោា រចនា ំ លនោះ នឹងររូវអ្នុវរ្លៅតាមគនលងនលូវ និងែើចំ សមព័នធទាង ើ នលូវណែេោនរសាប់។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ នេប៉ាោះពាេ់ រូចៗេើលហោា រចនាសមព័នធ ឬ ោរលរបើរបាស់កណនលងខលោះសរោប់ជារលៅ្ យកអាចម៍ែើ របឡាយតាមសងខាងនលូវ និង កណនលង ឹ នង លោោះទក ំ លចាេសំ ិ ទើតាង េ់ ទំនងជាលករ ើ ោន ណែេនាំឲ្យោននេប៉ាោះពាេ់ករមរ ិ បានរ ំេង ិ ទាបណែេមន ឹ ទុកជាមុន មកលេើចំណ កែើឬ អ្គ្នរនានា។ ល លោយលហរុ ថា កំណ្តរ់នូ វណែេលសន ើឲ្យោនោរណថទាំនឹងររូវអ្នុវរ្លៅលេើគនលងនលូវ និងែើចំើ នលូវណែេោនរសាប់ លគេុំរ ំេង ឹ ថានង ើ ង ឹ ោនោរប្ូរទតា ំ ជារទង់រទាយធំលឡយ ើ ។ ប៉ាុណន្ ទំនាស់ខលោះៗអាចលករ ើ លៅកនុងលេេសាងសង់ (ែូចជា ើ លឡង ធូេើ សលមលង និងកំលទចកំទើេើោរោា ន) ណែេអាចោរ់បនាយបាន តាមរយៈោរអ្នុ វរ្ទោល ប់េន ែ នសំ ង់វ ិសវកមមសុើវ ិេ ម នោររ ំេឹងថានឹងោនោរតាំងទើេំលៅលឡង និងោរររួរេិនិរយមធយ ័រ។ គ្ន ើ វ ិញ ឬ នឹងោនោរប៉ាោះពាេ់លរចើនែេ់រកុមរបជា ន លឡយ េេរែាខុសៗគ្ន ើ (លពាេគឺ នជារិភាគរិច និងរកុម ន្យរងលរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរើ/យុវ ន និងកុោរ បុរស មនុស្ ចាស់និង នេិោរ។េ។)។ សកមមភាេណថទាំនូ លវថនេ់ អាចទាមទារឲ្យោនោរត ំ រចនាសមព័នធជាបលណ្ត ល ស់បូ ្រទើតាង ្ ោះអាសនន ោរោន់ោប់ជាបលណ្ត ្ ោះអាសននលេច ើ ំណ កែើ ឬ ោរខូចខារជាបលណ្ត ្ ោះអាសនន នង ើ ំណ្តំ នង ិ /ឬ តាមរែូ វ មកលេែ ិ លែើម ល ើ ៅតាមសងខាងនលូវ ណែេនឹងរងោររ ំខានកនុងរយៈលេេខលើ។ ល ម នោររ ំេឹងថានឹងោនតាំងទើេំលៅលឡង លទាោះបើគ្ន ម នោរសម័រគចិរ្ក៏លោយ ើ វ ិញលោយគ្ន លៅកនុងអ្ំឡុងលេេអ្នុ វរ្ អ្នុគលរោង សហគមន៍មូេោ ិ រគួសារនានាអាចសលរមចន្េ់វ ិភាគទានលោយសម័រគចរ ា ន នង ិ ្ នូវចំណ កែើណែេប៉ាោះពាេ់ លោយេុំទារសំ ង។ របោរលនោះគួរណរអាចទទួេយកបាន សរោប់នេប៉ាោះពាេ់រិចរួច និងណរកនុងករ ើ ណែេអាចធានា ើ លរោង(PAH) នង ថា របជាេេរែាណែេរងោរប៉ាោះពាេ់(PAP) រគួសារណែេរងោរប៉ាោះពាេ់េគ ឹ បានទទួេនេមកវ ិញតាម គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 16 រយៈគលរោងលនាោះ។ PAP និង PAH ររូវណរអាចបែិលសធសំល ើ ឲ្យន្េ់ែើសរោប់លគ្នេបំ ងលហោា រចនាសមព័នធ និង ទទួេសំ ងជា ំនួស។ ែំល ើ រោរេិលរគ្នោះលោបេ់ ជាមួយអ្នកណែេអាចរួមវ ិភាគទានជាែើធលើ ឬ រទេយរបស់នានា គួរណរ ើ តាមវ ិធើលបើកចំហ និងលោយរោ បានលធវើលឡង ល ភាេ លោយគ ហ តាំងទើេំលៅលឡង ៈកមមោរលោោះរសាយបញ្ជ ន ក់ឃុំ ើ វ ិញលៅថា ឹ វ ិភាគទានលោយសម័រគចរ (CRS) លោយលសចក្ើសលរមចណែេទាក់ទងនង ិ រគ្នោះលោបេ់លោយលសរ ើ ជា ិ ្ ររូវណរណនែកលេើោរេល មុននិងលោយោនេ័រ៌ោនរគប់រគ្នន់ជាមួយPAPនិងPAH ។ អាជា ញ ធរមូេោាន ររូវចងរកងជាឯកសារនូវែំល ើ រោរ ិ រគ្នោះលោបេ់នង េល ិ ោរឯកភាេណែេជាណននកមួយននកញ្ច ប់ោរ្រនលូវេំ។ ោរយេ់លឃញ ើ ែើមែំបូងអ្ំេន ើ េល ើ េប៉ាោះពាេ់វ ិ ជោន នង ិ អ្វ ិ ជោនណែេអាចលករ ើ លឡង ើ ឺ របលោ ន៍សរោប់ គជា ើ របស់ PAP និង PAH ចំលពាោះអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង អ្នកលធវើលសចក្ើសលរមច។ ោរយេ់លឃញ ើ អ្ំេើរបរចិញ្ចឹម ើវ ិររបស់ របជា ន សរោប់អ្នកណែេរស់លៅ ិរកណនលងណែេររូវ ួស ុេ ោនរបលោ ន៍ណ្តស់។ ជាេិលសសសរោប់ PAP និង ិ ច ឹម ើវ ិររបស់េួកលគនារភា PAH ណែេេរបរចញ្ ឹ ោរលរបើរបាស់ែើធលើ ក៏ែូចជា របរចញ្ ជ ប់នង ិ ច ឹម ើវ ិរែនទលទៀរ ណែេអាចរងោរ ើ ិចចនួ ចលន្ ប៉ាោះពាេ់េក ្ ើ លនោះនងណែរ។ ើម និង/ឬ សកមមភាេលៅលរោមអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង 4.2.3 ិ ែើមភាគរច នជារល ិ នជារល ិ ែើមភាគរច ិ (IP) គជា ើ ែើមលរៀងមកលៅតាមរំបន់ខពង់រាប។ សាសនារបស់េួកលគ ឺ អ្នកណែេរស់លៅតាំងេល លៅកមពុជា និងរលបៀបននោររស់លៅអ្ស់ជាលរចើនសរវរ្រ ៍ បានប្ ើ តាមរយៈទំនាក់ទំនងរបស់េក ហ ញឲ្យលឃញ ួ លគជាមួយ ធនធានធមមជារិ នង ិ ា ន ុំវ ិញេួកលគ។ ិ បរសា ិ ែើមភាគរច នជារល ិ ោនទោ ិ របនេ ល ប់នង ើ កនុងោររស់លៅែូចរលៅ៖  ែើធលើ និងនរេល ើ របនេ ជា ើ គឺជាមូេោា នននោរចិញ្ចឹម ើវ ិររបស់ នជារិភាគរិចលៅរំបន់ខពស់រាប ណែេរួមទាំង ំលនឿរបស់េួកលគ។  របេ័នធ ំលនឿតាមរបនេ ើ គអ្ ឺ ៗ ន វើ ទាំងអ្ស់កុ ងធមម ិ ុទធណរោន ើវ ិរ - លពាេគឺ ោរលគ្នរេចំលពាោះរេេង ជារស ឹ អ្នកតា ណែេោនលៅតាមនរេភនំ បឹង លែើមល ើ និងវរាុែនទលទៀរកនុងធមមជារិ។  សងគមណែេរស់លៅតាមរបនេ ើ កនុងរំបន់ខពង់រាប ណែេណនែកលេើទំនាក់ទំនង ិរសនិទធជាមួយែើធលើ។ ភូមិនើមួយៗ ោនចំណ ំ ក់ោក់ នង កែើតាមទំហជា ិ នរេល ើ របនេ ជា ើ របស់ខួ លន ណែេ៖ o ិ ោរបរបាញ់ កណនលងខលោះររូវបានលរបើរបាស់សរោប់ោររបមូេនេ នង o ំ ំណ្តំ នង កណនលងខលោះសរោប់ោែ ិ o កណនលងខលោះលទៀរររូវបានបរមុងទុកសរោប់ោរលគ្នរេបូ ជា លរពាោះជាកណនលងរបស់រេេឹងបើសាច។  វ ិធើសាញ្ជ្ស្ជារបនេ ើ ននោរោំែំណ្តេ ំ ជារងវិេ ុំ។កនុងរបេ័នធលនោះ ចំណ ំ លនចរណែេប្ូរទើតាង កែើរូចមួយ(ចំោរ) ំ ំណ្តរ ររូវបានលរបើរបាស់សរោប់ោែ ើ បឆ្ ំ យៈលេេេរ ើ នំ មុននង ឹ ទុកឲ្យលៅទំលនរ ើ យនរេល លែើមបឲ្ ើ ចេូរោស់ អា ើ វ ិញ ចំណ លឡង ករគួសារទាំងលនោះបន្តល ស់ទើលៅរកកណនលងែនទលទៀរ លៅកនុងចំណ កែើរបនេ ល ើ របស់ភូមិខួ ន។  លៅលេេណែេចំណ កែើេើែំបូងោន ើជារិលឡង ើ វ ិញ កសិករអាចវ ិេររឡប់មកវ ិញ ើ វែ្ណបបលនោះក៏បន្។ លហយ លោយលរបើរបាស់វ ិធល ើ នោះ នរេល ើ ៅរំបន់ខពង់រាប ភាគលរចន ល ើ សរវរ្រ ៍ ើ លៅណរោនរុេយភាេអ្ស់រយៈលេេជាលរចន ើ ។ លបើលទាោះជាមនុ ស្មួយចំនួនោនទស្នៈអ្វ ិ ជោនអ្ំេើកសិកមមេលនចរលនោះក៏លោយ ោរឯកភាេគ្ន មកលហយ ន លៅ ិ ាវ ិទាសាញ្ជ្ស្នានាប្ កនុងឯកសារសក លង ហ ញថា វាោនោរវ ិវរ្ជាខា ំ តាមវ ិធន ើ នោរលធវក ិ មមរបកបលោយរបសទ ើ សក ិ ធ ភាេខពស់ និងោននិរន្រភាេ លៅតាមកណនលងនានាណែេោនរបជា នរស់លៅរិចរួច។ និង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 17  លរោយេើបានោំែំណ្តល ំ ៅលេើែើលនាោះរួចមក របេ័នធលអ្កូឡឡូសុើនរេល ើ ែេោនអាយុចំណ្តស់ ណ គឺជារបភេែ៏ ោនសារៈសំខាន់បំនុរមួយលន្ងលទៀរលៅកនុងរបេ័នធននោរចិញ្ចឹម ើវ ិររបស់អ្នករសុកភនំ ិ នេ ណែេន្េ់នូវនេរ នរេល ើ និងអាហារលរចើនមុខ។ មនុស្ណខមរភាគលរចើន ជាទូលៅគិរថា នជារិលែើមភាគរិចមួយរកុមគឺ “ណខមរលេើ” ោនេកខ ន លៅកនុងទោ ៈខុសគ្ន ល ប់អ្នុវរ្ ខាងរបនេ ិ លសែាកច ើ នង ិ ចរបស់េួកលគ។ ជាទូ លៅ រកុមទាំងលនោះប្ ើ េស ហ ញឲ្យលឃញ ើ ំ ុ ំ េកខ ៈណែេ្យរងលរគ្នោះ៖  ិ សនទ ទំនាក់ទំនង រ ិ ធនធាន ិ ធជាមួយណែនែើរបស់ែូនតា នង  ឹ ណនែកលេគ ោរេង ិ សរោប់ណរបរលភាគខល ើ ំរូននោរនេរ ិ ួ នឯង  ញ សវ័យអ្រ្សញ្ជ ឬ ោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ លោយអ្នកែនទថាជារកុមណែេោនេកខ ៈណបលកេើលគ  ន េើភាសានលូវោរ ឬ ភាសាណែេមនុ ស្ភាគលរចើននិោយ លៅកនុងរបលទស និង លរបើរបាស់ភាសាខុ សគ្ន  ោរេឹងណនែកលេើសាា ប័នវបបធម៌របនេ ើ និងសងគមលសែាកិចច។ ន េើកិចចនួ ចលន្ នជារិលែើមភាគរិច អាចមិនទទួេបាននេរបលោ ន៍ែូចគ្ន ្ ើម និង/ឬ សកមមភាេននអ្នុគលរោង ណែេលសនល ើ ឡង ើ លោយMRD។ ើ ំល េួកលគអាចររូវបែិលសធេែ ើ រោរលធវើលសចក្ស ើ លរមចលៅកនុងមូ េោាន ិ កាអ្ំេើ ណែេេភា ើ និងោរ ួស ុ េ និងសា យុទធសាញ្ជ្ស្ និងវ ិធើនានាសរោប់វ ិសវកមមសុើវ ិេលៅកនុងអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ វិ ្ រនលូវថនេ់លឡង ើ េើលនោះ រកុមហុននានាណែេលធវោ ញ។ លេស ិ ែើម អាចមន ើ រលៅកនុងសហគមន៍ នជារល ិ បានលគ្នរេវបបធម៌ ិ បានែឹង ឬ មន និងរបនេ ើ លៅកនុងមូេោា ន។ ើ (សូមអាន ឧបសមព័នធ A3 ោរលរ ើសលរសលៅតាមេកខ ធនាគ្នរេិភេលោកលធវើោរលរ ើសលរស ើ ខ ិ ា ន និងស ឌ បរសា ំ ជាក់ោក់ ទរមង់ C) លៅកនុងែំណ្តក់ោេែំបូងៗននោរលរៀបចំគលរោង លែើមបក ងគមលៅតាមទើតាង ើ ំ រ់ថាលរើ នជារិលែើម ិ ោនលៅកនុងទើតាង ភាគរច ឹ ទតា ំ គលរោង ឬ ោនទំនាក់ទំនងជាសមូហភាេលៅនង ើ ងំ លនោះណែរឬលទ។ លោយណនែកលេើ ោរ ើ របសិនលបើធនាគ្នរេិភេលោកសននិោ លរ ើសលរស ំ គលរោង ឬ ោនទំនាក់ ទំនង ា នថា ោន នជារិលែើមភាគរិចលៅកនុងទើតាង ន ជាសមូហភាេលៅនង រួមគ្ន ំ គលរោង ធនាគ្នរលនោះនង ឹ ទើតាង ិ ររូវលគ្នរេតាមនរ ឹ ររមូវឲ្យអ្នុវរ្ OP 4.10 នង ើ ូចណែេ ើ ិវ ិធែ ោនអ្ធិបាយលៅកនុង IPPF លនោះ។ របោរលនោះរាប់បញ្ចូ េ េកខខ ឌ ណែេរបលទសអ្នកទទួេ ំនួយ ររូវអ្នុវរ្ោរវាយរនមល ើ យរនមលេន សងគម លែើមបវា ើ លចញេគ ើ េប៉ាោះពាេ់វ ិ ជោន ឬ អ្វ ិ ជោនណែេអាចលករ ើ លរោងលនោះ មកលេើ នជារិលែើមភាគរច ិ ើ ិនិរយលមើេ លរមើស ំនួសសរោប់គលរោងលនោះ ណែេនេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនអាចោនទំហធ និងលែើមបេ ំ ំ។ វ ិសាេភាេ ករមិរ សុើ លរៅ និងរបលភទននោរវ ិភាគលៅកនុងោរវាយរនមលនេប៉ាោះពាេ់សងគម (SIA) ោនេកខ ៈសោោររលៅនឹងរបលភទ ំ ននេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរលឡង និងទំហន ើ មកលេើ នជារិលែើមភាគរិច លបើលទាោះជាឥទធិ ើ លោយសារគលរោងណែេលសនើលឡង ជ នក៏លោយ។ ោរវាយរនមល SIA គួរណរបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុងណននោររគប់រគងបរសា េេណបបលនាោះវ ិ ជោន ឬ អ្វ ិ ោ ិ ា ន និង ើ ឡង សងគម (ESMP) ននអ្នុគលរោងណែេបានលសនល ើ េទធនេនានា នង ើ ែូចណែេោនអ្ធិបាយលៅកនុង ESMF លហយ ឹ ររូវ យកលៅលរបើរបាស់សរោប់ោរលរៀបចំណននោររគប់រគង និងតាមោនសងគម (SMMP)។ លគ្នេនលោបាយរបស់ធនាគ្នរេិភេលោកស្ើេើ នជារិលែើមភាគរិច ររមូវឲ្យោនែំល ើ រោរននោរេិលរគ្នោះ ិ លោយោនេ័រ៌ោនរគប់រគ្នន់ (FPIC) ណែេនាំលៅរកោរគ្នំរទទូ េំទូោយរបស់សហគមន៍ លោបេ់លោយលសរ ើ ជាមុន នង ិ ញ្ញវរាុគ្នំរទេើធនាគ្នរេិភេលោក។ នជារិលែើមភាគរិចណែេទទួេនេ ឬ រងោរប៉ាោះពាេ់េើអ្នុគលរោង ណែេទទួេហរ លគ្នេោរ ៍ នន FPIC ទទួេសាគ េ់សិទធិេើធមមជារិរបស់ នជារិលែើម ណែេោនតាំងេើមុន ចំលពាោះែើធលើ ណែនែើ និងធនធាន និងោរលគ្នរេអ្ំណ្តចរសបចាប់របស់េួកលគ និងទាមទារឲ្យោនែំល ញ រ និងគ្នំរទឲ្យោន លរមើសរបកប ើ រោរណែេអ្នុ ញ្ជ ៌ អ្ភិវឌឍន៍របស់េួកលគ។ របលទសជាអ្នកទទួេឥ លោយខលឹមសារ លោយ នជារិលែើមភាគរិច អ្ំេើោគ្ន ទាន ររូវលរបើរបាស់ ើ នោរេល វ ិធន ឹ គុ ិ រគ្នោះលោបេ់ ណែេសមរសបលៅនង ិ វបបធម៌ របស់សហគមន៍ នជារល រនមលសងគម នង ិ ណែេ ិ ែើមភាគរច គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 18 រងោរប៉ាោះពាេ់ និងេកខខ ឌ លៅកនុងមូេោ ំ លនោះ លោយលត ា នរបស់េួកលគ និងលៅកនុងោរលរៀបចំបលងកើរវ ិធើសាញ្ជ្ស្ទាង ្ រោរ ិ ្ទុកោក់លេក យកចរ ើ ងវេ់របស់ញ្ជ្ស្ើ យុវ ន នង ិ កុោរ នជារល ិ ែើមភាគរច ិ ិ សទ នង ិ ធិរបស់េួកលគចំលពាោះឱោសសរោប់ អ្ភិវឌឍន៍ និងនេរបលោ ន៍។ ែូចោនេិភាកាលៅកនុង IPPF ែំល ើ ក៏អាចនឹងយកមកលរបើរបាស់លែើមបក ើ រោរលរ ើសលរស ើ ំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ រកុម ិ បុគគេនានាណែេ្យរងលរគ្នោះែនទលទៀរនងណែរ ណែេអាចរងោរប៉ាោះពាេ់េអ្ នង ើ នុគលរោងលនោះ ណែេរួមទាំង ោរបែិលសធ ណែេអាចលកើរោន េើោរពាក់េ័នធលៅកនុងសកមមភាេននអ្នុគលរោងលនោះ។ រកុមណែេ្យរងលរគ្នោះណបបលនោះ អាចរាប់បញ្ចូ េ ិ ែេោន់សាសនាភាគរច នជារណ ិ ិ សហគមន៍ណែេត នលភៀសខលួន នង ើ បុគគេណែេ្យរងលរគ្នោះអាចរាប់បញ្ចូ េ ល ស់ទ។ ញ្ជ្ស្ើលមោ៉ា យ ោតាណែេចិញ្ចឹមកូ នណរឯង កូនកំរពា នេិោរ យុវរើ និងញ្ជ្ស្ើទូលៅ។ ែូលចនោះ ើ នាឲ្យោនោរអ្នុ វរ្កិចចោរពារតាមនលូវ នជារិលែើមភាគរិចគួរណរបានទទួេោរយកចិរ្ទុកោក់ លែើមបធា ចាប់ លពាេគឺ ទាំងចាប់កមពុជា និងធនាគ្នរេិភេលោក លៅកនុងលេេអ្នុវរ្អ្នុគលរោង និងគលរោង ណែេទទួេមូេនិធិ ើ នាគ្នរេភ េធ ិ េលោក លហយ ើ សកមមភាេគលរោងមន ិ ររូវោនោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេរ ើ បរចញ្ ិ របនេ ិ ច ឹ ម ើវ ិរ នង ើ របស់ ើ ។ នជារិលែើមភាគរិចលឡយ 4.2.4 ិ រួចបលណ្ត នេប៉ាោះពាេ់រច ្ ោះអាសនន ិ រួចជាបលណ្ត នេប៉ាោះពាេ់អាចោនរច ឹ វ ិសវកមមសុវ ្ ោះអាសនន ទាក់ទងនង ិ សកមមភាេោរ្រនលូវេំណែេសារ ើ ិេ នង ិ ើ ណែេរួមទាំង ធូេើ សលមលង និងកំល កនុងអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ នចរាចរោនយន្ និងោរបំភលឺលៅលេេយប់។ ចំលពាោះោរនាំលចញសំ ើ ោននេវ ិ ជោនខាងលសែាកិចច និង/ឬ នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេើ េ់ លគអាចលឃញ ំនួញខា ន ររូច និងបុគគេនានាណែេលធវើោរលៅកនុងវ ិស័យសំ ើ លញ្ជ ៀស េ់។ សកមមភាេខលោះ អាចររូវអ្នុ វរ្ជាចាំបាច់ លែើមបប ើ ្ ររបរចិញ្ចឹម ើវ ិរលឡង នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន ឬ លែើមបសា ងទើេំលៅលឡង ើ វ ិញលៅលរោមបរធានននោរតាំ ិ ើ វ ិញណែេពាក់េ័នធ។ ោរោរ់បនាយោរលចាេសំ េ់ (លពាេគឺ ោរ់បនាយោររងឥទធិេេេើសំ ល យ ោរ់បនាយររមូវោរែើធលើ េ់ ោរលេចធា សរោប់ទុកោក់សំ ្ ចនរង នង េ់ ោរ់បនាយកតា ន ក់្របងកលរាគ) អាចន្េ់ជារបលោ ន៍ចំលពាោះសុខភាេ សុ វរាភា ិ ភា ិ េ ើ ោននេប៉ាោះពាេ់សងគម និងអ្រារបលោ ន៍ខាងលសែាកិចច ជាមួយោរលរបើ និងសុខុោេភាេ។ លេើសេើលនោះ លគអាចលឃញ ើ វ ិញ ោរណកនចន នង របាស់លឡង ិ ោរទុកោក់សំ ិ ោរលេចធា េ់ ែូចជា សលមលង កលន ិ នេប៉ាោះពាេ់ចំលពាោះលទសភាេ។ ល យ នង 4.3 ការពិចារណាអំពីរគនឌ័រ ជ បលយនឌ័រ និង ោរលរៀបចំគលរោង SEA DRM សរោប់កមពុជា ន្េ់ជាចំ ុ ចចាប់លន្ើមសំខាន់មួយ សរោប់បញ្ជ្ញ្ជ ិ ាភាេណែេពាក់េ័នធនានា។ លៅលេេបានែឹងអ្ំេទ ទែ ើ ង ើ តា ំ អ្នុគលរោងរួចលហយ ើ ឺ រូវោនេ័រ៌ោនលគ្នេឲ្យ របោរសំខាន់គរ ើ ចកំ រគប់រគ្នន់អ្ំេើលយនឌ័រ និងទំនាក់ទំនងសងគម លែើមបអា ហ លយនឌ័រ និងវាយរនមលបរោោសអ្ំ រ់បញ្ជ ិ លណ្តយនេលៅ កនុងមូេោ ហ លយនឌ័រ នឹងន្េ់េ័រ៌ោនសំខាន់ៗសរោប់កំ ា ន។ ោរវាយរនមលសងគមណែេល្លើយរបនឹងបញ្ជ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ន (លពាេគឺ នេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរោនមកលេើរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន នជារិភាគរិច និងរកុង ន្យរងលរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរើ/យុវ ន កុោរ បុ រស មនុស្ចាស់ និង នេិោរ។េ។) ណែេទាក់ទងនឹងកងវេ់អ្ំេើសុខភាេ សុវរាិភាេ និង ិ អ្ំេវ សុខុោេភាេរបស់េួកលគ។ អ្នុ គលរោងែូចខាងលរោមលនោះន្េ់ជាគំនរ ិ លសចក្េ ើ ិសាេភាេ នង ិ ្ រណែេគួរណរបាន ើ សា េិចារណ្ត សរោប់ោរបលងកើរេ័រ៌ោនលគ្នេ និងោរវ ិភាគលយនឌ័រលៅលេេលរោយមក។ 4.3.1 ចាប់ជារិ រកបខ័ ឌ ចាប់ ទំនាក់ទំនងលយនឌ័រលៅកមពុជា ោនេកខ ៈសមុគសា ិ មកររម ម ញ។ គរ ន ំ 2011 ញ្ជ្ស្ើណខមរ អាចជាោ ឹ ឆ្ ិ ធិ ច ស់កមមសទ ិ ញ្ញវរាុ និងរួមវ ិភាគទានលៅកនុងោរលធវើលសចក្ើសលរមចកនុងរគួសារ។ ទាំងបុរស និងញ្ជ្ស្ើ អាចទទួេ រគប់រគងរបរិបរ្ិោរហរ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 19 ើ ទិែាភាេលយនឌ័រលៅកនុងកោ មររក លហយ ំ េេកមម អាចោនេកខ លង ន និងបរ់ណបន លោយបុរស និងញ្ជ្ស្ើលធវើកិចច ៈបំលេញគ្ន ន ជាលរចន ោរខុសៗគ្ន ិ ោរ្រកនុងនទោះ។ លទាោះជាោ ើ ទាំងកនុងោរ្រន្េ់ចំ ូ េ នង ៉ា ងណ្តក៏លោយ ជាក់ណស្ងនិោមតាម របនេ ិ លេើ លរមើសរបស់ញ្ជ្ស្ើ និងកុោរ។ ើ និងករមិរទាបននោរសិកា និងោរលចោះអ្ក្រ លៅណរកំហរ ើ ជាទូលៅ អាកបប ករ ិ ោចំ ិ ំ ញ្ជ្ លពាោះរួនាទើលយនឌ័រ លៅណរសងករ់ធៃន់អ្េ ិ បុ រសជាអ្នកនគរ់នគង់។ ញ្ជ្សក ើ ស្ើជាអ្នករគប់រគងរគួសារ នង ្ើ ៏ោនរំណ្តង រិចរួចជាខា លងំ នងណែរ កនុងែំល ើ រោរលធវើលសចក្ើសលរមច និងលៅលរៅោរ្រនទោះ (Asian Development Bank 2012)។ លទាោះបើោនោររប ើ ោររកចលរម មចំបងៗទាំងលនោះក៏លោយ សមភាេលយនឌ័រលៅកមពុជាបានលឃញ ើ ើនខលោះៗ លហយ ើ រា រោ ិ េកមពុជាបានអ្នុម័រចាប់ នង ា ភបា ិ បុរស ោនណចង ិ លគ្នេនលោបាយសំខាន់ៗមួយចំនួន។ សមភាេរវាងញ្ជ្ស្ើ នង លៅកនុងរែាធមមនុញ្ញកមពុជាឆ្ ន ំ 1993។ លៅឆ្ ន ំ 1992 រោា ភិបាេបានន្េ់សចា ញ ស្ើេើោរេុបបំបារ់រគប់ទរមង់ ច ប័នលេើអ្នុសញ្ជ ននោរលរសលអ្ ើ ម នេកខខ ើងចំលពាោះញ្ជ្ស្ើ លោយគ្ន ញ លោោះមុរចំលពាោះសមភាេលយនឌ័រ ោន្លុោះបញ្ជ ឌ ។ ោរលប្ជា ំ លៅកនុង យុទធ ច ង ិ រ់បនាយភាេរករ សាញ្ជ្ស្ជារោ ន ំ 2002 លគ្នេលៅអ្ភិវឌឍន៍សហស្វរ្រឆ្ ើ ក ឆ្ ៍ ន ំ 2003 យុទធសាញ្ជ្ស្ចរុលោ ន ំ 2004 ឆ្ និងយុទធសាញ្ជ្ស្ចរុលោ ន ំ 2008 ែំណ្តក់ោេទើ 2។ ឆ្ រោា ភិបាេបានអ្នុម័រចាប់ស្ើេើោរទប់សា ិ ាកនុងរគួសារ និងោរោរពារ នរងលរគ្នោះលៅឆ្ ក រ់អ្ំលេើហង ន ំ 2005 និង ចាប់សេ ្ើ ោ ើ របញ្ជ្្ ័ នលូវលភទ លៅឆ្ ក បោរ ួញែូ រមនុស្ នង ិ ោរលកងរបវញ្ច ន ំ 2008 រា រោ ន ំ 2008។ លៅណខ ឧសភា ឆ្ ិ េ ា ភបា កមពុជា បានអ្នុម័រចាប់អ្ងគោរ ណែេណចងអ្ំេើលគ្នេោរ ៍ ននសមភាេលយនឌ័រ សិទធិ ោរេរងឹងភាេអ្ង់អាចញ្ជ្ស្ើ និងោរ ើ កំេស់រួនាទញ្ជ្ លេក ិ ោរលធវជា ើ ស្ើ ោរចូេរួម នង ើ រំណ្តងលៅកនុងនលោបាយ នង ិ ោរលធវល ើ សចក្ស ន ក់លខរ្ នង ើ លរមចលៅថា ិ រកុង រសុក ខ ន ក់ឃុ/ ឌ និងលៅថា ំ ស្ ន ំ ស្ើេើោរអ្ភិវឌឍតាមណបបរបជាធិបលរយយលៅថា ក រ់។ កមមវ ិធើជារិរយៈលេេ 10 ឆ្ ន ក់លរោម ហ លយនឌ័រ (ibid)។ ជារិ ណចងចាស់េើបញ្ជ ើ មភាេលយនឌ័រ រកសួងកិចចោរនារ ើ លែើររួសំខាន់លៅកនុងោររសូមរិលែើមបស និងកនុងោរកសាងសមរាភាេរបស់ ិ សា រកសួង នង ើ ក់បញ្ចូ េលយនឌ័រលៅកនុងវ ិស័យនានារបស់ខួ ន។ ា ប័នតាមវ ិស័យនានា លែើមបោ ល រកសួងលនោះលែើររួជាោតាេើករ និងរសូមរិ លែើមបប ជ បអាទិភាេលយនឌ័រ លៅកនុងោរលរៀបចំណននោរនិងែំល ើ ញ្ជ្ញ្ជ ើ រោរអ្នុ វរ្ និងលេើកទឹកចិរ្ែេ់រគឹោះសាាន សាធារ ិ សងគមសុវ ៈ នែគូអ្ភិវឌឍន៍ នង ិ វ ិស័យឯក ន លែើមបប ើ ិេ នង ើ ញ្ចូ េសមភាេលយនឌ័រ លៅកនុងលគ្នេនលោបាយ ល និងកមមវ ិធើនានារបស់ខួ ន។ ន ំ 2009-2013 ននយុទធសាញ្ជ្ស្នារររនៈ ណននោរយុទធសាញ្ជ្ស្រយៈលេេរបាំឆ្ ើ III របស់រកសួងកិចច ោរនារ ើ លត ឹ ភាេអ្ង់អាចខាងលសែាកច ្ រលេើវ ិស័យយុទធសាញ្ជ្ស្ចំនួនរបាំ៖ (i)េរងង ិ កុោរ ើ ិ ចរបស់ញ្ជ្ស្ើ (ii)ោរអ្ប់រ ំញ្ជ្ស្ើ នង ោរណកណរបអាកបបកិរោ ិ និងឥរោបថ ិ ំ រខាងណននកចាប់ែេ់ញ្ជ្ស្ើ និងកុ ោរ ើ (iv) សុខភាេ និងអាហារូបរាមភ (iii) កិចចគ្នពា ហ លមលរាគលអ្ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍ និង(v) ញ្ជ្ស្ើលៅកនុងោរលធវើលសចក្ើសលរមចជាសាធារ សរោប់ញ្ជ្ស្ើ និងកុោរ ើ បញ្ជ ៈ និងកនុង នលោបាយ ទនទឹមនឹងកមមវ ិធើបញ្ជ្ញ្ជ ជ បលយនឌ័រ សរោប់លគ្នេនលោបាយជារិ កំណ ទរមង់ កមមវ ិធើ និងវ ិស័យនានា និង អ្ន្រាគមន៍អ្ន្រវ ិស័យមួយចំនួន។ ើ ស្ើ (CNCW) គឺជា រកុមរបឹកាជារិអ្ន្ររកសួង ណែេគ្នំរទែេ់រា រោ រកុមរបឹកាជារិកមពុជាលែើមបញ្ជ្ ា ភិបាេ កនុង ិ ោរវាយរនមលលេោ ោរសរមួេ ោរតាមោន នង ិ បទបបញ្ញរ្ិនានាែនទលទៀរ ណែេទាក់ ើ រអ្នុវរ្លគ្នេនលោបាយ ចាប់ នង ទងនឹងោរលេើកកំេស់សាា នភាេរបស់ញ្ជ្ស្ើ រួនាទើ និងសុខុោេភាេញ្ជ្ស្ើ។ រកុមោរ្របលចចកលទសស្ើេើលយនឌ័រ លធវើោរកនុង រកបខ័ ឌ ននគ ៈកោម ធោ ិ រេិលរគ្នោះលោបេ់រោា ភបា ិ េ -ោច ស់ ំនួយ អ្ំេប ហ អ្ន្រវ ិស័យ ណែេរួមទាំង សមភាេលយនឌ័រ ើ ញ្ជ ន ក់លរោមជារិ គ ភាេជានែគូ និងសុខុែុមមនើយកមម ោរលរៀបចំណននោរ និងោរោរ់បនាយភាេរកើរក និងវ ិម ឈោរ។ លៅថា ើ តាមរយៈរបោសមួយរបស់រកសួង ៈកមមោរេិលរគ្នោះលោបេ់លេើកិចចោរញ្ជ្ស្ើនិងកុោរ (WCCC) ររូវបានបលងកើរលឡង មហាននទ លៅណខធនូ ឆ្ ិ ររូវបានចារ់ណចងជាយន្ោរលៅថា ន ំ 2009 នង ិ រោប់លេក ន ក់លរោមជារស ើ កំេស់សមភាេលយនឌ័រ នង ិ ់ ោរេរងឹងភាេអ្ងអាចរបស់ញ្ជ្ស្ើ និងកុោរ លៅលរោមយុតា ្ ធិោរននរកុមរបឹកាលខរ្ និងរសុក។ រកុមរបឹការា ធានើ លខរ្ រកុង រសុក ខ ើ ចន្េ់លោបេ់ នង ឌ ររូវបានអ្ំពាវនាវឲ្យបលងកើរ WCCC លែើមបអា ឹ ានានា គ ិ អ្នុ សាសន៍ែេ់រកុមរបក ៈ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 20 អ្ភិបាេលខរ្ អ្ភិបាេលខរ្ និងគ ហ នានាណែេទាក់ទងនឹងសមភាេលយនឌ័រ ញ្ជ្ស្ើ យុ វ ន និង ៈកមមោរែនទលទៀរលេើបញ្ជ កុោរ (Government of Cambodia 2009)។ 4.3.2 ើ សរោប់បញ្ជ្ញ្ជ ចំ ុ ចចាប់លន្ម ជ បលយនឌ័រលៅកនុងវែ្គលរោង ហ លយនឌ័រ គឺ ោរធានាថា ោរវាយរនមលនេប៉ាោះពាេ់ននគលរោង រួមបញ្ចូ េ ោរវ ិភាគសងគមណែេល្លើយរបនឹងបញ្ជ ជាធារុន្ំសំខាន់មួយ ននែំណ្តក់ោេ ឬ ករមរ ើ ួយៗននរបរប ិ នម ិ ររបស់ធនាគ្នរេភ ិ រ្ោ ិ េលោក៖ ោរវ ិភាគលែើមណខ្/ ោ៉ា ន ក់ជារិ រំបន់ ឬ វ ិស័យ) ោរវាយរនមលសងគមសាញ្ជ្ស្ ណែេលធវើលឡង រកូសងគម (ថា ើ និងោរ ើ ជាណននករួមមួយននោរលរ ើសលរស ិ ោរវាយរនមលសងគមសរោប់គលរោងណ្តមួយជាក់ោក់ ណែេលធវល វាយរនមលគលរោង នង ើ លៅកនុងលេេខុសៗគ្ន ើ ឡង ន លៅកនុង អ្ំឡុងលេេននវែ្គលរោង (World Bank 2005)។ លហោ ជ ប់ ា រចនាសមព័នធ និងលសវាកមមនានាណែេទាក់ទងនឹងោរែឹក ញ្ជូ ន គឺជាមលធាបាយសំខាន់មួយ សរោប់រភា របជា ន លៅសហគមន៍ែនទ លបើកចំហទើនារថមើៗ និងសរមួេឲ្យោនោរទទួេបានលសវកមមែនទលទៀរ ែូចជា សាោលរៀន ិ ោរណថទាំសុខភាេ។ លោយសារណរនលូវថនេ់ណែេបានណកេមែអាចបលងកើនលសែាកច នង ិ សុខុោេភាេរបស់របជា ន លគគួរ ិ ច នង ើ ្លើយរបបានរសបបំនុរលៅនឹងររមូវោររបស់បុរស និងញ្ជ្ស្ើ តាមវ ិធើណែេោនសមធម៌ ណរបលងកើរគលរោងណបបលនោះ លែើមបល ិ េ នង ោនរនមលសមរសប ោនសុ វរាភា ើ របលៅនង ិ ល្លយ ឹ រកុមនានាទាំងអ្ស់។ លហោា រចនាសមព័នធ និង លសវាែឹក ញ្ជូ ន លរចន ើ ន ែេ់បុរស និង ណរោនោរគិរគូរមិនររឹមររូវ លោយបានររឹមណរ “អ្េារកិរយភាេលយនឌ័រ” និងន្េ់នេរបលោ ន៍ែូចគ្ន ញ្ជ្ស។ ្ើ តាមេរ ិ បុរស ោនបទេល ិ ញ្ជ្ស្ើ នង ិ សាធន៍ខុសគ្ន ើ ំល ន ោរលធវែ ើ រ លោយសារេួកលគលរបរ ើ បាស់វ ិធខ ន ននោរលធវើែំល ើ ុសគ្ន ើរ សរោប់លគ្នេបំ ន និងតាមរូបភាេខុ សគ្ន ងខុ សៗគ្ន ន លោយអារស័យលេើោរកំ រ់របស់សងគមអ្ំេើរួនាទើលយនឌ័រណែេ ទាក់ទងនឹងោរបន្េូ នេិរកមម និងសហគមន៍។ សាា នភាេលសែាកិចច និងសងគម និងរបរចិញ្ចឹម ើវ ិររបស់របស់ញ្ជ្ស្ើ និង ន នងណែរ ខាងោរែឹក ញ្ជូ ន និងោរលរបើរបាស់លសវាែឹក ញ្ជូ ន។ ណនែកតាម បុរស ក៏ោនឥទធិេេមកលេើររមូវោរខុ សគ្ន ន កនុងោរគិរគូរអ្ំេើលយនឌ័រ លៅកនុងរចនាបថគលរោង និងរបរិបរ្ិោរគលរោង ោរែឹក ញ្ជូ ន អាច វ ិសាេភាេននភាេខុសគ្ន លែើររួោ៉ា ងសំខាន់លៅកនុងោរលេើកកំេស់ ឬ ោក់សោ ើ កខខ ព ធមកលេេ ិ សស ញ្ជ្សរ ឌ រស់លៅរបស់ញ្ជ្ស្ើ ជាេល ្ើ កើរក។ របោរសំខាន់គរ ើ េខុ សគ្ន ឺ រូវយេ់េភា ើ ្េ់េ័រ៌ោនសរោប់ោរលរៀបចំ គលរោងែឹក ញ្ជូ នណែេោន ន ទាំងលនោះ លែើមបន បរោបនន ិ ខាងលយនឌ័រ និងធានាថា ោរគិរគូរអ្ំេើលយនឌ័រររូវបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុងរគប់ែំណ្តក់ោេននវែ្គលរោង។ ិ ាភាេលយនឌ័រននវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន បានប្ ទែ ិ ោគលេវ ហ ញោន់ណរចាស់ លៅលេេោរវ ិនល ិ រណ្ត ើ ិស័យែឹក ញ្ជូ នររូវបានេចា ទាក់ទងនឹងោរសរមួេែេ់ោរចេ័រមនុស្សរោប់លគ្នេបំ ន និងតាមមលធាបាយខុសៗគ្ន ង និងររមូវោរខុសៗគ្ន ន - ន - ជាជាងគិរណរអ្ំេើោរវ ិនិលោគលេើលហោ ណែេញ្ជ្ស្ើ និងបុរស កុោរ ើ និងកុ ោរា ោនបទេិលសាធន៍ខុសៗគ្ន ា រចនាសមព័នធរង ឹ ន ចំលពាោះរកុមទាំងអ្ស់កុ នងសងគម (Asian Development Bank 2013)។ ណែេន្េ់អ្រារបលោ ន៍លសមើគ្ន ជ បលយនឌ័រឲ្យោនរបសទ ចំ ុ ចចាប់លន្ើមសរោប់ោរបញ្ជ្ញ្ជ ិ ធភាេ លៅកនុងគលរោងលហោ ឺ រូវលធវោ ា រចនាសមព័នធ គរ ើ រ ន ននអ្ន្រាគមន៍ វ ិភាគលយនឌ័រជាចាំបាច់។ តាមធមមតា ោរវ ិភាគលយនឌ័រពាក់េ័នធជាមួយោរេិនិរយលមើេនេប៉ាោះពាេ់ខុសៗគ្ន ើ ស្ើ នង គលរោង មកលេញ្ជ្ ិ នន័យណញកោច់គ្ន ិ បុ រស និងអាចរាប់បញ្ចូ េ ោររបមូេទន ិ ណែេគរ ន រវាងលភទ នង ិ គូរអ្ំេើលយនឌ័រ។ ន របស់បុរស និងញ្ជ្ស្ើ និងទំនាក់ទំនងរវាងកតា ោរវ ិភាគលយនឌ័រមួយ េិនិរយលមើេរួនាទើ សិទធិ និងឱោសខុសៗគ្ន ្ ទាំងលនោះ ិ ច នង (លពាេគឺ ទំនាក់ទំនងលសែាកច ិ សងគម រវាងញ្ជ្ស្ើ នង ិ បុ រស ណែេបលងករ ើ លឡង ើ នង ឹ លោយសារសា ិ ររូវបានេរងង ា ប័ន សងគម)។ ោរវ ិភាគលនោះក៏កំ រ់រកនងណែរនូ វគោលរ េិនិរយលមើេេើមូេលហរុននគោល រណែេលកើរោន ថាលរើវាអាចជា ឧបសគគចំលពាោះោរសលរមចេទធនេ និងសមលឹងលមើេថា លរើអាចលោោះរសាយបានលោយរលបៀបណ្ត (USAID 2011)។ ហ ទាំងលនោះ ែូចជា លមលរាគលអ្ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍ ោរ វ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ោនភាេ្យរងលរគ្នោះជាេិលសស ចំលពាោះបញ្ជ លបៀរលបៀនខាងនលូវលភទ ោរបំពាន នង ើ ង ិ អ្ំលេហ ិ ោរ ួញែូ រមនុស្។ ម ឌ េែឹក ញ្ជូ ន នង ិ ា េេកមមកុោរ នង ើ ង ិ ទតា ំ ោរ ោ ា នសាងសង់ លរចើនណរររូវបានចារ់ទុកថាជា ចំ ុ ចលៅ្ សរោប់ោរចមលងលមលរាគលអ្ែស៍ លោយសារណរោរហូ រចូេ និង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 21 ើ កនុងចំលណ្តមេេករចេ័រ។ ោរណកេមែបណ្ត អ្ន្រកមម ណែេលកើរោនលឡង ជ ប់របជា ន និងទើ ្ ញនលូវែឹក ញ្ជូ ន ណែេរភា ្ ញ ួញែូរមនុស្លរបរ នារ អាចររូវបណ្ត ិ រ្ោ ើ បាស់នងណែរ សរោប់របរប ើ ចាប់របស់េួកលគ។ ោរវ ិភាគលយនឌ័រ គួរ ិ រលេមស កំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ហ ទាំងលនោះ និងោក់បញ្ចូ េវ ិធានោរនានា អ្នុសាសន៍ និងណននោរសកមមភាេ និងលោោះរសាយបញ្ជ ើ ោោះរសាយបញ្ជ លែើមបល ឹ នង ហ ទាំងលនោះ ទនទម ើ មោននេរបលោ ន៍សងគមណែេជាលគ្នេ ឹ សូចនាករណែេអាចវាស់បាន លែើមបតា លៅ និងេទធនេននោរអ្ភិវឌឍ រេមទាំងហានិភ័យននគលរោងនងណែរ។ ោរវ ិភាគលយនឌ័រ លៅលេេលរៀបចំគលរោង ឬ សកមមភាេថមើមួយ នឹង ួយែេ់៖  ោរវ ិភាគរួនាទើលយនឌ័រលៅកនុងោរបលងកើរគលរោង  កំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ននមូ េលហរុ ណែេជាឫសគេ់ននវ ិសមភាេលយនឌ័រណែេោនរសាប់លៅកនុងបរបទលនាោះលែើ ិ មបើ អាចលោោះរសាយបានលៅកនុងទរមង់ននគលរោង  កំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ន របស់ញ្ជ្ស្ើ និងបុរស ទាំងលៅកនុងរយៈលេេខលើចំលពាោះ មុខ និង ររមូវោរ និងអាទិភាេខុសៗគ្ន កនុងរយៈលេេណវង  ន រវាងលភទខុសគ្ន របមូេទិននន័យលគ្នេណែេណញកោច់គ្ន ន  ឹ អ្រុេយភាេអ្ំណ្តចតាមរបនេ ល ៀសវាងេរងង ើ  លង េរងើកភវនើយភាេននេទធនេគលរោងឲ្យបានខា ំ ោល និងឲ្យោននិរន្រភាេ។ ន សរោប់លភទខុសគ្ន របោរសំខាន់គឺររូវរបមូ េទិននន័យលគ្នេណែេណញកោច់គ្ន ន ណែេជាណននកមួយននោរវាយរនមល សងគម ទ ប់មក និងបនា ើ សរោប់ជាេ័រ៌ោនលៅកនុងោរលរៀបចំណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ លរបើរបាស់របកគំលហញ (GAP) ណែេជាក់ោក់លៅតាមគលរោងនើមួយៗ ក៏ែូចជា ន្េ់ធារុចូេសំខាន់លៅកនុងឯកសារណ នាំ (OM)ោរអ្នុវរ្គលរោង នងណែរ។ អ្នកវ ិទាសាញ្ជ្ស្សងគម ណែេលធវើោរវាយរនមលសងគម ររូវចូេរួមលៅកនុងោរលរៀបចំឯកសារណ ើ នា នាំអ្នុ វរ្ លែើមបធា ើ េោ ថា របកគំលហញ ហ ណែេទាក់ទងនង ើ រវ ិភាគសងគម ររូវបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុងOMលនាោះ។ បញ្ជ ិ ោរែឹក ញ្ជូ ន ឹ លយនឌ័រ នង ែូចោនប្ហ ញកនុងតារាងទើ 2 គួរណរបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុងោរវាយរនមលសងគមេិសា្ រ។ ហ លយនឌ័រ នង តារាងទើ 2 បញ្ជ ិ រណ្តជាណននក យននោរវាយរនមលសងគម (ADB 2013) ិ ោរែឹក ញ្ជូ ន ណែេររូវេចា ំេូក ហ លយនឌ័រ បញ្ជ មនង បរបទសងគ ិ ិ សាា ប័នរបស់  លររ ើ បលទសលនាោះោនលគ្នេនលោបាយ ឬ ចាប់ ណែេទាក់ទងនង ិ សមធម៌លយ ឹ សមភាេ នង របលទស នឌ័រឬលទ (ចាប់ោរ្រ កមមសទ ិ ល ិ ំនញ ធិ េើរទេយសមបរ្ន ិ ង ើ គ ួ ោរលបក ើ ុ ងធនាគ្នរ នក ន របសិនលបើចលមលើយរបភាគលរចើនវ ិ ជ ោរទទួេបានេិខិរ្លងណែន ោរោន់រំណ យកនុងសា ងោរោេ័ ិ ា ប័នសាធារ ៈ)? ោន សំល ើ គលរោងអាចបលងកើរ  ហ លយនឌ័រឬលទ? លរើវ ិស័យែឹក ញ្ជូ នោនយុទធសាញ្ជ្ស្ឬលគ្នេនលោបាយណែេលោោះរសាយបញ្ជ សកមមភាេល្លើយរបនឹងលយនឌ័រ  លរើអ្វើខលោះជាឧបសគគចំបងខាងណននកសងគម វបបធម៌ ឬ ចាប់ សរោប់ោរចេ័ររបស់ញ្ជ្ស្ើ លធៀប ំ ទែេ់អា លែើមបើគ្នរ ន ក់ រ្ិលៅថា នឹងោរចេ័ររបស់បុរស និងោរចូេរួមលៅកនុងោរលរៀបចំណននោរវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន លសវាកមម ួ ោរ់បនាយគោ ជារិ និង យ ល រ និង និងោរ្រ? ំ លនោះោនភាេខុសគ្ន លរើឧបសគគទាង ្ ែនទលទៀរននសងគមឬលទ ន លៅតាមកតា លេើកកំេស់នេរបលោ ន៍លោយ (ែូចជា នជារិ រកុមភាគរិច នបទ/ទើរកុង អាយុ )? សមធម៌។ ររមូវោរែឹក ញ្ជូ ន  លរោើ នររមូវោរនង ិ េខុសគ្ន ិ អាទភា ើ លោះរវាងញ្ជ្សន ្ើ ង ន អ្វខ ើ បាស់ោរែឹក ញ្ជូ ន? ិ បុរសជាអ្នកលរបរ លបើោនភាេខុសគ្ន ន ននររមូវោរគិរ  លរើរកុមមនុស្ខុសៗគ្នន ោនទរមង់ោរែឹក ញ្ជូ នខុសគ្ន ន ណបបណ្តរវាងបុរសនិងញ្ជ្ស្ើ លពាេគឺ តាមលយនឌ័រ កនុងករ ើ លនាោះោរ ន ននញ្ជ្ស្ើ និងបុរស លធវើែំល លរើរកុមមនុសខុសៗគ្ន ើ រលោយរលបៀបណ្ត? កនុងបំ ងអ្វើ និង យេ់ែឹងបានេែ និងោរលត្ រចំ ន តាមកតា ណបបណ្ត? លរើរបោរលនោះខុសគ្ន ្ ែនទកនុងសងគមឬលទ ( នជារិ រកុមភាគរិច លគ្នេលៅននគលរោងែឹក ញ្ជូ នអាច នបទ/ទើរកុង អាយុ )? ណកេមែនេរបលោ ន៍ននគលរោង  លរើញ្ជ្ស្ើ និងបុរស ែឹក ញ្ជូ នទំនិញណបបណ្ត?  លរើឧបសគគខាងលយនឌ័រអ្វើខលោះណែេរារា ំងោរលរបើរបាស់លហោ ័ ធឬលសវាែឹក ញ្ជូ ន? ា រចនាសមពន គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 22  លរោ ើ ំល ើ រលធវែ ិ ណ្ត (លេេលវោ ោររបង ើ រររូវចំណ្តយករមរ ិ ោរបារ់ ឹ ណរបង របាក់ោស នង ់ ោស) សរោប់ញ្ជ្ស្ើ នង បងឱ ិ បុរស? ិ ច ឱោសខាងលសែាកច  ួ សរមួេែេ់ោរបលងកើរោរ្រឬ របាក់ចំ ូ េឬលទ? លរើគលរោងលនាោះររូវលគរ ំេឹងថា យ ោរបញ្ចូ េសកមមភាេនានាលៅកនុង  លរើគលរោងលនោះនឹងលរបើរបាស់េេករកនុងមូេោា ន សរោប់ោរសា ល េឬ ្ រនិងណថទាំនូ វថន ់ លទ? គលរោងណែេលសនើលឡើង អាចន្េ់  លរើោនឧបសគគរារា ំងញ្ជ្ស្ើេើោរចូេរួមកនុងកោ ំ េេកមមឬលទ? លង ន សរោប់ ឱោសខាងលសែាកិចចែូចគ្ន  លរើគលរោងលនោះោក់បញ្ចូ េលហោ ័ ធវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ននិងោរ់បនាយកោ ា រចនាសមពន ំ េេកមម លង ទាំងញ្ជ្សើ ្ និងបុរស ឬលទ? ិ ោរអ្ប់រ ំ លសវាសុខភាេ នង  លរោ ់ នមរ ើ នអ្រតាខពសន ភាេោតាឬលទ? លរោ ួ លោោះរសាយបញ្ជ ើ រែឹក ញ្ជូ នអាច យ ហ េទធ របសិនលបើចលមលើយវ ិ ជោន គលរោង ើ បាស់ឬលទ? ភាេលរបរ ណែេលសនើលឡើង អាចណកេមែសុខភាេ  លរើោនអ្រតាទាបននោរចុោះល្ ន ក់ឬលទ ជាេិលសសសរោប់កុោរ? ម ោះ និងោរលរៀនចប់ថា ើ លរើ និងោរអ្ប់រ ំ ោរែឹក ញ្ជូ នអាច យួ លោោះរសាយបញ្ជ ហ លនោះណែរឬលទ? សន្ិសខ ុ តទ េ់ខួ នន ល ង ិ សុវរាិភាេលេើ  ិ ាខាងលយនឌ័រជាបញ្ជ លរើអ្ំលេើហង ហ ទូលៅកនុងលេេលធវើែលំ ើ រឬលទ (លោយលថមើរល ើង ោរែឹក ែងនលូវ ញ្ជូ នសាធារ /។េ។)? របសិនលបើចលមលើយវ ិ ជោន គលរោង  ់ នលរគ្នោះថា លរើោនអ្រតាខពសន ម នោ ន ក់ចំលពាោះអ្នកលថមើរល ើង និងអ្នកលរបើោនគ្ន ៉ា សុើនឬលទ? ណែេលសនើលឡើងអាចលធវើសកមមភាេ ័ ោរ់បនាយហានិភយ ហានិភយ ័ ណែេទាក់ទងនង ឹ លយនឌ័រ  ់ នោរ្លងលមលរាគលអ្ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍កុ ងចំ លរើោនអ្រតាខពសន ន លណ្តមរបជា នទូលៅឬលទ? ន ខាងលយនឌ័រ (លបើោនភាេខុសគ្ន កនុងចំលណ្តមកមមករលៅកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន? គលរោងណែេលសនើលឡើងអាចលធវើ  ់ នោរ ញ លរើោនអ្រតាខពសន ល កែឹក ញ្ជូ ននានាឬលទ? ួ ែូរមនុស្លោយលរបើរបាស់នូ វែឹ ័ ) សកមមភាេោរ់បនាយហានិភយ ា េលយនឌ័រននកច ទិែភា ិ ចោរពារសុវរាិ  ន ណបបណ្តខាងលយនឌ័រ ននឥទធិេេេើោរតាំងទើេំលៅលឡង លរើោនភាេខុសគ្ន មន ើ វ ិញលោយគ្ន ភាេសងគម ័ គចរ ោរសមរ ិ ្លៅកនុងគលរោងែឹក ញ្ជូ នណែរឬលទ? ន ខាងលយនឌ័រ លបើោនភាេខុសគ្ន  លរោ ន អ្វខ ើ នភាេខុសគ្ន ើ លោះខាងលយនឌ័រននឥទធេ ិ ែើមភាគរច ិ េគលរោងមកលេើ នជារល ិ ? គលរោងណែេលសនើលឡើងអាចលធវើ ័ ) សកមមភាេោរ់បនាយហានិភយ ឧបសគគ និងឱោសខាងលយនឌ័រណែេអាចលកើរោន ននគលរោងកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ើ នង គលរោងណែេបលងកើរលឡង ើ កេមែលហោ ិ អ្នុវរ្ លែើមបណ ិ លសវាែឹក ញ្ជូ ន លរចន ា រចនាសមព័នធ នង ើ ណរន្េ់នេែេ់ ន និងមិនសុទធណរវ ិ ជោនលនាោះលឡយ ញ្ជ្ស្ើ និងបុ រសខុសៗគ្ន ើ ។ ោរេិចារណ្តមិនបានរគប់រគ្នន់អ្ំេើររមូវោរខាងលយនឌ័រ កនុង ិ ន្េ់របលោ ន៍ ឬ បងកជាឧបសគគ ចំលពាោះរកុមខលោះកនុងោរលរបើរបាស់ របសិនលបរ ោរែឹក ញ្ជូ ន អាចមន ើ ចនាបថគលរោងលនាោះ ើ សរោប់បរោបនន មិនបានបលងកើរលឡង ិ ហ វ ិសមភាេលយនឌ័រ លយនឌ័រ និងសងគមលទលនាោះ។ របសិនលបើោនោរលោោះរសាយបញ្ជ ណែេោនរសាប់ លហោ ិ ជាោនសោ ា រចនាសមព័នធ ឬ លសវាែឹក ញ្ជូ នថមើៗ ឬ ណែេបានណកេមែ េរ ្ នុេេកនុងោរន្េ់ ្ េ របលោ ន៍ែេ់ញ្ជ្ស្ើ លោយន្េ់ោរ្រ ោរលរបើរបាស់ទើនារ ោរសិកានិងលសវាសុខភាេ ោរណថទាំកុោរ ោរប ុ ្ ោះបណ្ត និងេ័រ៌ោន និងរបសិនលបើោនោរគ្នំរទែេ់សមរាភាេរបស់េួកលគកនុងោរលរបើរបាស់ឱោសទាំងលនាោះ។ ោរោរ់បនាយ ើ ំល បនទុកននោរចំណ្តយសរោប់ញ្ជ្ស្ើលធវែ ើរ ជាេិលសស លៅតាម នបទ អាចបលងកើនលេេលវោរបស់េួកលគ សរោប់ សកមមភាេនេិរ និងណែេបលងកើររបាក់ចំ ូ េ ក៏ែូចជា អាចឲ្យេួកលគោនលេេសរោក េំណហោយ និងទំនាក់ទំនងកនុង ិ រណ្តលោយរបសទ សងគមនងណែរ។ ោរេចា ើ ែ ិ ធភាេអ្ំេទ ិ រោនូវ ិ ាភាេលយនឌ័រ លៅកនុងរចនាបថគលរោង អាចបលងកើនជាអ្រប អ្រារបលោ ន៍ និងឱោស និងោរ់បនាយហានិភ័យណែេអាចោនចំលពាោះញ្ជ្ស្ើ (ADB 2013)។ ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 23 ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ ំ នើមួយៗ (GAP)ជាក់ោក់តាមទើតាង គឺជាឧបករ ៍ មួយណែេលរបើរបាស់សរោប់ ជ បលយនឌ័រ” ោនរបលោ ន៍ជាក់ណស្ង នង ធានាថា”ោរបញ្ជ្ញ្ជ ើ លឃញ ិ អាចលមេ ិ ោរអ្នុវរ្ ើ ចាស់លៅកនុងរចនាបថគលរោង នង គលរោង។ ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រននគលរោងណ្តមួយ មិនណមនជាសោសភាគោច់លោយណឡកមួយលឡយ ើ ប៉ាុណន្គួរណរ ច ង ្លុោះបញ្ជ ិ អាចរាប់បញ្ចូ េជាណននករួមមួយននរចនាបថគលរោង។ ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ អាច ំ ធារុលចញននគលរោង នង ើ នាឲ្យោន រួមបញ្ចូ េ ចំ ុ ចលៅចាស់ោស់ កូតា ទិែាភាេលយនឌ័រ និងសូចនាករសមិទធនេណែេអាចវាស់បាន លែើមបធា ោរចូេរួមរបស់ញ្ជ្ស្ើ ិ នេរបលោ ន៍សរោប់ញ្ជ្ស។ នង ្ើ លៅលេេណែេបានកំ ំ អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង រ់ទើតាង ើ បាន ចាស់ោស់លហយ ើ លៅលេេលនាោះលគអាចោក់បញ្ចូ េទិែាភាេននរចនាបថសំខាន់ៗននណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ លៅកនុង OM និង ណននោរ និងបទបបញ្ញរ្ិែនទលទៀរសរោប់គលរោង លែើមបើ រមុញឲ្យោនោរគ្នំរទ េើសាា ប័នរបរិបរ្ិ និងនែគូែនទ លទៀរ កនុងគលរោង(NERUDP 2012)។ ើ សា ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ រួមបញ្ចូ េលសចក្េ ើ ្ រអ្ំេ៖ ើ  ើ ោោះរសាយបញ្ជ ោរ្រលររៀមលរៀបចំ ណែេអ្នុវរ្ លែើមបល ហ លយនឌ័រ លៅកនុងគលរោង  ើ ោោះរសាយបរោបនន កូតា ចំ ុ ចលៅ ទិែាភាេនានាននរចនាបថ ណែេោក់បញ្ចូ េលៅកនុងគលរោង លែើមបល ិ នន ិ សរមួេោរពាក់េ័នធសរោប់ញ្ជ្ស្ើ នង គលរោង នង ិ /ឬ ធានាឲ្យោននេរបលោ ន៍សរោប់ញ្ជ្ស្ើ  ើ នាឲ្យោនោរអ្នុវរ្ធារុសំខាន់ៗននខលឹមសារអ្ំេើលយនឌ័រ និង យន្ោរនានាលែើមបធា  ិ វាយរនមលលយនឌ័រ។ សូចនាករតាមោន នង ចំ ុ ចសំខាន់ៗអ្ំេើលយនឌ័រលៅកនុងណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ គួរណរបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុង OM និងរកបខ័ ឌ ើ ធិបាយអ្ំេើ វរាុណែេអាចរបគេ់បាន និងេទធនេខាងលយនឌ័រ ណែេរ ំេឹងថានឹងបានេើ តាមោននិងវាយរនមល លែើមបអ្ គលរោងលនោះ។ ចំ ុ ចលៅសមិទធនេលយនឌ័រ និងសូចនាករនានា គួរណរបានោក់បញ្ចូ េឲ្យបានសមរសបលៅកនុងែំណ្តក់ ន ននវែ្គលរោង។ េ័រ៌ោនអ្ំេសា ោេខុសៗគ្ន ន តាមលភទ ោនសារៈសំខាន់ណ្តស់ លែើមបើ ើ ា នភាេលគ្នេណែេណញកោច់គ្ន ប្ ើ រណរបរបួេលៅកនុងអាយុោេននគលរោង និងន្េ់ជាចំ ុ ចលោង សរោប់ោរវាយរនមលេទធនេសមភាេលយន ហ ញេោ ជ បលយនឌ័រ គួរណរោក់បញ្ចូ េកនុងណននោរសកមមភាេលយនឌ័រនងណែរ។ ឌ័រ។ ោរកសាងសមរាភាេេើសារៈសំខាន់ននោរបញ្ជ្ញ្ជ ហ លយនឌ័រ សូចនាករល្លើយរបនឹងបញ្ជ ហ លយនឌ័រោនសារៈសំខាន់លែើមបធា ោរតាមោន និងវាយរនមលណែេល្លើយរបនឹងបញ្ជ ើ នាថា លយនឌ័រ និង ោរែឹក ិ បញ្ជ ញ្ជូ ន នង ើ វឌឍនភាេររូវបានតាម ហ សងគមណែេពាក់េ័នធ ណែេោនណចងលៅកនុងរចនាបថគលរោង ររូវបានអ្នុវរ្ លហយ ជ ប់លៅនឹងលគ្នេបំ ោន និងនេប៉ាោះពាេ់ររូវបានវាយរនមល។ សូចនាករនានា នារភា ងអ្ភិវឌឍន៍ និងវាស់េទធនេនន គលរោង។ សូចនាករលយនឌ័រ តាមឃា លល ព ោះលៅោរ់បនាយគោ ំ មើេវឌឍនភាេលឆ្ ល យលយនឌ័រ លៅកនុងោរលរបើរបាស់លសវាែឹក ញ្ជូ ន ភាេចេ័រ ភាេោនោរ្រលធវើ និងឱោសខាងមុខ ន ំ ួញ(World Bank 2010)។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 24 ហ លយនឌ័រសំខាន់ៗ ឧបសគគ នង តារាងទើ 3 បញ្ជ ិ ឱោស លៅកនុងគលរោងែឹក ញ្ជូ ន ហ លយនឌ័រ បញ្ជ ឧបសគគ ិ អ្នុសាសន៍ ឱោស នង សំខាន់ៗ ឱោសខាងលសែា  ឹ បុរស ជាទូលៅញ្ជ្ស្ើខវោះសមរាភាេលែើមបទា លធៀបនង ើ ញយក  ោក់បញ្ចូ េចំ ុ ចលៅលយនឌ័រកនុងោរ្រណែេន្េក ន នង ់ នរមែូចគ្ន ើ របនង ិ រចនាបថរូបវន្ណែេល្លយ ឹ លយនឌ័រ លៅ កច ិ ចលៅកនុងវ ិស័យ ឱោសខាងលសែាកច ើ រណកេមែោរែឹក ញ្ជូ ន លោយសារ ិ ចេោ កនុងឯកសារស្ងោ ់ រលែញនថលលែើមបបា ិ ចសនា ើ នកច នលូវេំ ករមរ ំ ញ ោរទទួេបានឥ ទាន សទ ិ កំ រ់ខាង នា ិ ធិចំលពាោះ  ប ុ ្ ោះបណ្ត ើ ោ ្ េអ្នកលៅ៉ា ោរអ្ំេទ ល ប់កុ ងោរ្រណែេគ ន ិ គូរអ្ំេល រ ើ យនឌ័រ នង ើ យកញ្ជ្សឲ្ ិ ោរលរ ស ើ រ ្ើ យចូេលធវោ រទេយសមបរ្ិ និងភាេបរ់ណបបននលេេលវោ  ណកេមែលគ្នេនលោបាយមុខរបរ និងទោ ន ល ប់កុ ងសាា ប័នតាមវ ិស័យនានា ណែេរួមទាំង សរោប់ោរ ួេបុគគេ ោររ  ់ ូវ ោរ្រសាងសងន ល អាចររូវបានចារ់ទុកថា”មិនសមរសប” លមលើងរំណ ្ េ និងេកខខ ង ោរប ុ ្ ោះបណ្ត ឌ ោរ្រសរោប់ញ្ជ្ស្ើ សរោប់ញ្ជ្ស្ើ  ៌ នែេ់ញ្ជ្ស្ើអ្ំេើោរវ ិនិលោគលេើោរែឹក ញ្ជូ ន និងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ណកេមែោរន្េវនាយេ័រោ  ោររកាទុករំណ ់ រោប់ញ្ជ្ស្ើលៅកនុង ងោរ្រកនុងោរសាងសងស  ោរលេើកទឹកចិរ្ញ្ជ្ស្ើលៅកនុងរំណ ់ នោរ្រកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ណែេរួមទាំងតាមរយៈោរលរបើរបាស់ចំ ុ ច ងខពសន សហគមន៍មូេោា ន លរចើនណរជាោរេំបាកលៅកនុងោរ្រសុើវ ិេ ្ េវ ិជា លៅអ្ំេើោរប ុ ្ ោះបណ្ត ំ វ ិស័យ ជ ើវៈលៅទូទាង លោយសារោរេំបាកកនុងោរកំ រ់ចំ ុ ចលៅលយនឌ័រលៅកនុង  ល េ់ ឬសោគមចុោះកិចចសនាេេកមម ណែេចារ់ណចងលោយញ្ជ្ស្ើ អាចបលងកើរឲ្យោន សហរគ្នសណថទាំនូ វថន ឯកសារលែញនថល ំនាញចាំបាច់ ចោៃ យលធវើែំល ើ រលៅោរោាន  ោរប ុ ្ ោះបណ្ត ្ើ ែើមបទ ្ េញ្ជ្សល ើ រ្របនា ើ ទួេនេេោ ទ ប់បន្ំណែេទាក់ទងនង ួ ឹ ោរែឹក ញ្ជូ ន (ែូចជា ោរ ស ុេ ិ ោរលបៀរលបៀន ខវោះមលធាបាយណថទាំកុោរ នង ោនយន្)  កំល ើ នោរលរបរ ើ បាស់វ ិធណ ើ ែេណនែកលេឧ ើ បករ ិ ំនាញ ៍ នង  ិ រគ្នោះលោបេ់ជាមួយសហគមន៍ តាមកណនលងអ្នុគលរោង គួរសាងសងម ណនែកតាមោរេល ់ លធាបាយរួមណែេលត្ រលេើ ័ ធ នាំឲ្យប៉ាោះពាេ់បណនាមលទៀរចំលពាោះសមរាភាេរបស់ញ្ជ្ស្ើ ពាក់េន ួ នេរបលោ ន៍សរោប់ញ្ជ្ស្ើ ែូចជា ទើនាររូចៗ លៅតាមនលូវណែេបាន ស ើ វ ិញ ុេលឡង លែើមបរ ើ បណ ងកនុងោរ្រ  របមូេន្ុំេរ ៏ ូចជា បុរសនងណែរ។ ័ ៌ោនអ្ំេើឱោសខាងទើនារលៅតាមែងនលូវសំខាន់ៗ សរោប់ញ្ជ្ស្ើកែ ហ សុវរាិភាេ បញ្ជ  ល េណ ញ្ជ្ស្ើ និងកុោរររូវបានចារ់ទុកថាជាអ្នកលរបើរបាស់នូ វថន ់ ែេ  ល រចនាបថនលូវថនេ់សរោប់បលងកើនសុវរាិភាេ គួរេិចារណ្តររមូវោរជាលរចើនននអ្នកលរបើរបាស់នូ វណែេជាអ្ន ក្យរង ចរាចរតាមែងនលូវ ោន់ណរ្យរងលរគ្នោះ លោយសារេួកលគទំនងជាលធវើែំល ើរ លរគ្នោះ លោយលេើកទឹកចិរ្ឲ្យលរបើរបាស់ោររគប់រគងចរាចរតាមមូេោា ន (ែូចជា ឧបករ ៍ ោរ់បនាយលេបឿនចរា លោយលថមើរល ើង ឬ លោយោនគ្ន ម នោ៉ា សុើន (NMT) និងលៅលេើ ចរ ែូចជា ទួេ បលងកើរបរសា ិ ា នណែេររូវលបើកបរយរ ់ ូេ) និងកណនលង្លងនលូវណែេោនសុវរាិភាេ (ែូច ឺ ៗ និងរងវងម នលូវណែេោនោនយន្ធំៗលធវែ ើ ំល ើ រ ិ រ ជា គំនូសសរោប់អ្នកលថមើរល ើង្លងោរ់ ោរ្លងោរ់ននអ្នកលថមើរល ើងលោយោនោរររួរេន ិ យ និងសាព ន ឬ េូ្លង  អ្នកលថមើរល ើង អ្នក ិោះកង់ នង ិ អ្នក ិោះម៉ាូរូ ោន 60-80% នន ល អ្នកលថមើរល ើង) ោរ់នូ វសរោប់ ើ ំល មលធាបាយលធវែ ើ រសរុប  កមមវ ិធោ ឹ អ្ំេស ើ រយេ់ែង ើ ុវរាិេតាមនលូវថនេ់ គួរណរលត ើ រណកណរបឥរោបថននោរលប ្ រលេោ ិ ើ បរ នង ក ិ បលងកើនោរទទួេ  ន ក់ចរាចរលេើសោ ិកណ្តោ លរគ្នោះថា ន ក់កុ ងរគួ ន សារបងកជាបនទុក ខុសររូវរបស់អ្នកលបើកបរកនុងករ ន ក់ ជាងោរបលនា ើ ោនលរគ្នោះថា ទ ស នរងលរគ្នោះ កនុងករមិរវ ិសោោររលេើោរណថទាំអ្នកោនរបួស  ររមូវោរបលងកើនោរយេ់ែឹងអ្ំេើសុវរាិភាេតាមនលូវថនេ់ គួរណរបានោក់បញ្ចូ េកនុងកមមវ ិធើសិកាតាមសាោលរៀន  ន សរោប់អ្នកលថមើរល ើង លែើមបប គួរបលងកើរឲ្យោនគនលងោច់គ្ន ើ លញ្ជ ៀសេើោរណែេេួកលគររូវលែើរតាមណគមនលូវជាមួយ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 25 ើ ំល ោនយន្ ណែេលធវែ ើ រលោយលេបឿនលេឿន។ ោរណកេមែេកខខ ិ សុវរាភា ឌ នង ិ នលូវលថមរ ិ េនលូវេំតាម នបទ នង ើ ល ង ើ អាចន្េន ់ េប៉ាោះពាេ់វ ិ ជោនោ៉ា ងលរចន ើ មកលេោ ើ ំល ើ រលធវែ ើ ររបចាំនថៃសរោប់ញ្ជ្ស្ើ  ន្េោ ់ ូេ លែើមបប ់ រលោោះទឹកនិងវ ិធានោរែនទលទៀរ ែូចជា ទួេ និង រងវងម ើ នាយលេបឿនចរាចរ ្លងោរ់ភូមិ និង កណនលងេំលៅសាា ន ណែេភូមិនានាសាិរលៅជាប់សងខាងនលូវ។ លមលរាគលអ្ែស៍/  ់ ហោ ោរសាងសងល ន រធំ ទាក់ទាញេេ ា រចនាសមព័នធែឹក ញ្ជូ នខា  ន្េវ ់ គគប ុ ្ ោះបណ្ត ្ េ និងោរយេ់ែឹងណែេចារ់ណចងតាមេកខខ ឌ កនុងមូេោ ា នសរោប់អ្នកលៅ៉ា ោរ ំងឺលអ្ែស៍ ំងឺ ករមកេើកណនលងលន្ង ណែេភាគលរចើនជាបុរស នចំណ្តករសុក  ោក់បញ្ចូ េោរទប់សា ំ ឺលអ្ែស៍ និងោមលរាគ កនុងកមមវ ិធើសុខភាេ និងសុវរាិភាេមុខរបរ ក រ់លមលរាគលអ្ស៍/ ង ោមលរាគ និង ំងឺ ួ លគ និង ណែេោនរបាក់ចំ ូ េលទៀងទារ់េើោរ្ររបស់េក  ើ យោនរគប់រគ្នន់លៅតាមទើតាង ណចកចាយលរសាមអ្នាម័យលោយឥរគិរនថលលែើមបឲ្ ំ ោរោាន ្លងែនទលទៀរ ទំនងជាអាច នង ់ បាក់ ិ អាចណសវងរកលសវានលូវលភទលោយបងរ  ើ រលរបរ អ្នុវរ្ោរន្េវនាយអ្ំេោ ើ បាស់លរសាមអ្នាម័យែេ់រកុម្យរប ិ យ មហានភ ័  កំណ េមែោររភា ជ ប់ នង ិ ភាេចេ័រ អាចបលងកន ើ ករមិរ្លងលម  ើ េ់ែឹងជាសាធារ អ្នុវរ្កមមវ ិធយ ៈ នង ិ យុទធនាោរអ្ប់រ ំ ណែេលត្ រលៅតាមោរោា នសំ ង់ កណនលងបលរមោ ើ រកំ លរាគលអ្ែស៍ នង ំ ោ ិ /ឬ ង ឺ មលរាគ ែេ់ញ្ជ្សវ ័ ្ើ យលកម ើ ំបន់ ុំវ ិញ ងេរ ិ សហគមន៍មូេោ សាន្ រចករលបៀងែឹក ញ្ជូ ន នង ិ ័យខពស់ (ែូចជា ញ្ជ្សច ា នណែេោនហានភ ្ើ ុងលៅតាមោរោា ន នង ិ ល ណែេណសវងរកឱោសរបាក់ចំ ូ េជាអ្នករកសុើនូ វលភទ ញ្ជ្ស្ើ នជារិភាគរិច)  ើ ើរកុម ន្យរងលរគ្នោះ ( នរកើរក នជារិភាគ ញ្ជ្ស្ើនិងកុោរេ  ន្េោ ល ់ ររបឹកានិងលសវាេាបាេែេ់េេករកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន កមមកររកសុើនូ វលភទ ិ និងញ្ជ្ស្ើែនទលទៀរ ភរោ ់ន រិច) ណែេរស់លៅទើោច់រសោេ្លងរេំណែនកនុងអ្រតាខពសន ណែេជានែគូរបស់កមមករកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ័ ននោរ្លងលមលរាគលអ្ែស៍ ហានិភយ  ញ ធរលអ្ែស៍ (កនុងករ សហោរជាមួយអាជា ើ លងកើនោរសរមបសរមួេ ើ ណែេោន) លែើមបប  ៏ ចោនហានិភ័យននោរ្លងេើប្ើរបស់េក ញ្ជ្ស្ើកអា ួ លគ ណែេអាចលធវើ  បលងកើរភាេជានែគូជាមួយអ្នកន្េល ់ សវាសុខភាេលៅមូេោ ើ រយេ់ែឹងែេ់សហគមន៍ និងោរបញ្ជូ ន ា ន លែើមបោ ោរជាអ្នកលបើកបរចេ័រ ឬ កមមករសំ ង់ និងវ ិេមកនទោះលោយ  កសាងសមរាភាេរបស់សាា ប័នរបរិបរ្ិ និងអ្នុវរ្ និងរគឹោះសា ជ បោរទប់សា ា នកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ នអ្ំេើោរបញ្ជ្ញ្ជ ក រ់ ិ អាចនាំមកនូវបនទុកននោរណថទាំអ្នក ំងឺសរោប់ ោន្លងលរាគនង ោរចមលងលមលរាគលអ្ែស៍ កនុងគលរោងែឹក ញ្ជូ ន ណែេរួមទាំងោរលរៀបចំលគ្នេោរ ៍ណ នាំនានានងណែរ ើ បស់េក ប្រ ល ក់ខួ ន ួ លគណែេធា ល ឺ ួ ែូរមនុស្ ោរ ញ  ន និងភាេចេ័រ អាចបលងកើនោរ ញ ោរណកេមែភាេរជាប់គ្ន ួ ែូរ  ើ យរនមលករមិរ្យរងលរគ្នោះននសហគមន៍មូេោ លធវើោរវ ិភាគសងគម លយនឌ័រ និងភាេរកើរក លែើមបវា ា ន ជាេិលសស ម នសុវរាិភាេ ញ្ជ្ស្ើ និង ចំណ្តករសុកណែេគ្ន ួ ែូរមនុស្ ញ្ជ្ស្ើ និងកុោរ ចំលពាោះមុខោរ ញ  ័ ោនករមិរខពសប ហានិភយ ់ ំនុរ កនុងករ ើ ោនភាេរកើរកជា  កសាងសមរាភាេមញ្ជ្ន្ើររួរេិនិរយតាមរចករេំណែន និងសាា ប័នរបរិបរ្ិ និងអ្នុវរ្គលរោងកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ទូលៅ ណែេញ្ជ្ស្ើោនឋានានុរកមទាបកនុងសងគម និងកនុងករ ើ លែើមបក ើ ំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ករ ើ នានា ណែេរួមទាំង ោរលររៀមេកខ ិ ខ រសរោប់ោរ ៈឲ្យបានរគប់រគ្នន់ និងបរោ ួ ែូរមនុស្ និងចំ ោនោរយេ់ែឹងទាបអ្ំេើហានិភ័យននោរ ញ ររួរេិនិរយ ម នសុវរាិភាេ ណ្តករសុកណែេគ្ន  អ្នុវរ្យុទធនាោរបលងកើនោរយេ់ែឹងជាសាធារ ួ ែូរមនុស្ និងចំណ្តករសុកណែេគ្ន ៈអ្ំេើោរ ញ ម នសុវរាិភាេ ើ បាស់របេ័នធេរ លោយលរបរ ៌ នសមរសបខុសៗគ្ន ័ ោ ន  ិ ោរសរមបសរមួេជាមួយ កមមវ ិធរ បលងកើរភាេជានែគូ នង ួ ែូរមនុស្ននអ្ងគោរមិនណមនរោ ើ បឆ្ំងោរ ញ ិ េ ា ភបា ិ អាជា នង ញ ធរមូេោា ន លោយលត្ រលេើរំបន់ជាប់រេំណែន គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 26  ់ រ ន្េេ ៌ នតាមលវបសាយ ណែេលត ័ ោ ្ រលេក ើ ុោរ ើ នង ័ ិ បុរសកនុងវយលធវ ើ រ ទាំងលៅកណនលងលែើម និងលៅលគ្នេលៅនន ោ ើ រ កណនលងលធវោ  ់ ោសោរ្រ ំនួសសរោប់រកុមណែេោនហានិភយ ន្េឱ ់ ័ ខពស។ ោរែឹក ញ្ជូ នសា  ់ ថលលសវាែឹក ញ្ជូ នសាធារ ញ្ជ្ស្ើមិនទំនងជាអាចោនេទធភាេបងន  លេើកកំេស់រនា ួ ទើននវ ិស័យសាធារ ៈលៅកនុងនិយរ ហ លយនឌ័ ័ កមមរចនាបថរូវន្ណែេល្លើយរបជាចាំបាច់លៅនឹងបញ្ជ ធារ ៈ ៈបានលឡយ ើ រ (ែូចជា កណនលងអ្ងគុយណែេបរមុងទុក េកខខ ឌ កំេស់ោ ំ ល ្ើ រ បូរុងន្េល ញ កនុងករ ់ ភរវសញ្ជ ទ ន់ ើ បនា  ញ្ជ្ស្ើអាចោនអារមម ម នសុវរាិភាេកនុងោរលធវើែំល ៍ ថាគ្ន ើ រតាម  ើ ោោះរសាយោរបំពានខាងនលូវលភទ លៅកនុងវ ិស័យលសវាែឹក ញ្ជូ ន និង អ្នុវរ្យុទធនាោរបលងកើនោរយេ់ែឹងលែើមបល មលធាបាយសាធារ ៈ លោយសារណរករ ិ ាលយនឌ័រ ើ អ្ំលេើហង ម ្ េមញ្ជ្ន្ើនគរបាេ អ្ំេើររមូវោរសន្ិសុខសរោប់ញ្ជ្ស្ើ លៅលេេលរបើរបាស់ ឌ េែឹក ញ្ជូ ន និងោរប ុ ្ ោះបណ្ត  ់ សវាែឹក ញ្ជូ នោនោរលេក រកុមហុនន្េល ឹ ចរ ើ ទក ិ រួចកនុង ិ ្រច មលធាបាយែឹក ញ្ជូ ន ើ របនង ោរល្លយ ឹ ររមូវោររបស់ញ្ជ្ស្ើ លោយសារេួកលគោនសមរា ់ ថល ភាេទាបកនុងោរបងន នេប៉ាោះពាេ់មក  លហោា រចនាសមពន ័ ធែឹក ញ្ជូ នថមើៗ អាចណកណរបអ្រារបលោ ន៍ខាង  ធានាថា កំណ េមែមលធាបាយែឹក ញ្ជូ នោនេកខ ៈបរោបនន ិ សរោប់ទាង ន ណែេអាចទាមទារឲ្យោន ំ អ្ស់គ្ន លេើ ំនញ ួ ណែេ ោរបញ្ជូ នភស្ុភាសរោប់ ន ំ ញ ួ ណែេោនរសាប់ ំ ញ វ ិធានោរខលោះៗសរោប់ ន ួ ណែេោនរសាប់ ែូចជា ោរណកេមែសា ញ ចំ រ និង ោររគប់រគងចរាចរលៅ ល កសញ្ជ ោនរសាប់  ឱោសសរោប់រកុមវរ នទាញយកនេចំល ើ នថល ញេើោរលឡង ំ របស់េួកលគ កណនលង ិរទើតាង ែើធលើ ណែេសាិរលៅជាប់រចករលបៀងែឹក ញ្ជូ ន លោយ ំនញ ួ ណែេ  ួ ណ្តមួយណែេរងោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន េួកលគអាចទទួេបានអាទិភាេ និង ំនយ ចំលពាោះ ំនញ ួ កនុងោរប្ូរលៅ ិរ ោនរសាប់ជាអ្នកលចញនថលបងខា ់ រ នលូវថមើ ឬ ទើនារណែេលរគ្នងបលងកើរ។ ោរេិចារណ្តណបបលនោះ ោនរបលោ ន៍ជាេិលសស សរោប់ ំនញ ួ រូចៗតាមែង ិ ណែេជាញ្ជ្សល នលូវ ណែេជាញឹកញាប់ជារបស់សហរគន ្ើ ៅកនុងមូេោា ន។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 27 ចំ ុ ចខាងលរោមលនោះ ន្េ់ជាឧទាហរ ហ លយនឌ័រ សរោប់េទធនេរួមមួយ ៍ អ្ំេើសូចនាករណែេល្លើយរបនឹងបញ្ជ ចំនួនននគលរោងកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន។ កំល ើ បាស់ ើ នេទធភាេលរបរ  ិ បុរសលៅកនុងចោ បលងកើនចំនួនញ្ជ្ស្ើ នង ើ ំល ៃ យនលូវ 2 គ.ម ននកំណ្តរ់នូ លវណែេលធវែ ើ របានរគប់រែូវ  ើ ំល រយៈលេេលធវែ ិ ញ្ជ្សក ើ រសរោប់បុរស នង ន ្ើ ុ ងោរទទួ េបានលសវាសំខាន់ៗ  ោរោរ់បនាយរយៈលេេចាំបាច់សរោប់កុោរ ើ នង ើ ំល ិ កុ ោរា កនុងោរលធវែ ើ រលៅសាោលរៀន នង ិ  ើ ំល ោរណរបរបួេទរមង់ននោរលធវែ ិ មលធាបាយែឹក ញ្ជូ នណែេលរបរ ើ ររបស់ញ្ជ្ស្ើ នង ើ បាស់ជាេទធនេននគលរោង កំល ិ ភាេជាោ ើ នរបាក់ចំ ូ េ ោរ្រ នង ច ស់សហរគ្នស  ចំនួនញ្ជ្ស្ើ និងបុ រសណែេោនោរ្រលធវើលៅកនុងោរោា នសាងសង់កុ ងវ ន ិស័យែឹក ញ្ជូ ន លសវាែឹក ញ្ជូ ន និង សាា ប័ន ែឹក ញ្ជូ នរបស់រោ ិ េ ា ភបា  ិ បុ រស ណែេរបរប ចំនួនញ្ជ្ស្ើ នង ិ រលសវាណែេទាក់ទងនង ិ រ្ោ ឹ ោរែឹក ញ្ជូ ន  កំល ើ េរ ើ នរបាក់ចំ ូ េរបស់ញ្ជ្ស្ើ និងបុរស េន ើ ារលោយលរបរ ិ នេណែេេក់លៅទន ើ បាស់លសវាែឹក ញ្ជូ ន  កំល ិ សហរគ្នសកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន ើ នរបាក់ចំ ូ េរបស់ញ្ជ្ស្ើ និងបុរស េើោរ្រ នង  ភាគរយននកំល ើ នសហរគ្នសពា ិ មើ ណែេែឹកនាំលោយញ្ជ្ស្ើ នង ជកមមថៗ ិ  ិ នថលចំណ្តយកនុងោរបញ្ជូ នទំនញ ោរ់បនាយលេេលវោ នង ិ កនុងោរទទួេបានលសវាន្េវនាយកសក ិ លៅនារ នង ិ មម ិ ័យសងគម ោរោរ់បនាយហានភ  ចំនួនករ ើ ចមលងលមលរាគលអ្ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍ ំងឺោមលរាគ និង ំងឺ្លងែនទលទៀរ ោរទប់សាក រ់ោរ ួញែូរមនុស្ ិ សុវរាភា នង ិ ប ុ ្ ោះបណ្ត ិ េមនុស្ សកមមភាេន្េវនាយ នង ្ េ ឬ យុទធនាោរបលងកើនោរយេ់ែឹងណែេបានលធវើ ល សរោប់បុរស និងញ្ជ្ស្ើណែេោនហានិភ័យខពស់ (ែូចជា ញ្ជ្ស្ើរកសុើនូ វលភទ កមមករកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន កមមករចំណ្ត ិ យុវ នណែេ្យរងលរគ្នោះ) ករសុក អ្នកលៅ៉ា ោរ េេករ នង  ិ ភាគរយននញ្ជ្ស្ើ នង ចំនួន នង ិ ោរទប់សា ិ បុ រស ណែេចូេរួមលៅកនុងសកមមភាេន្េវនាយ នង ក រ់ោរចមលងលមលរាគលអ្ ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍ និងោរ ួញែូរមនុស្  ចំនួនបុរស និងញ្ជ្ស្ើជាមញ្ជ្ន្ើរោា ភិបាេលៅមូេោា ន និងនគរបាេ ណែេបានចូ េរួមកនុងយុទធនាោរេ័រ៌ោន និងោរ យេ់ែឹងអ្ំេើលមលរាគលអ្ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍ និងហានិភ័យននោរ ួញែូររមនុស្ និង  ចំនួនករ ើ រាយោរ ៍ អ្ំេើោរ្លងលមលរាគលអ្ែស៍/ ំងឺលអ្ែស៍ ោមលរាគ និងោរ ួញែូរមនុ ស្កនុងទើតាង ំ គលរោង។ ោរអ្ភិវឌឍសមរាភាេលយនឌ័រ ើ រងើកសមរាភាេបញ្ជ្ញ្ជ លែើមបេ ជ បលយនឌ័រ ននគលរោងកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន របោរសំខាន់គឺររូវកសាងសមរាភាេលយ នឌ័រននសា ិ រ្ិ នង ា ប័នរបរប ិ អ្នុវរ្ លែើមបទ ើ ទួេសា ិ លែើមបល គ េ់អ្ំេើសារៈសំខាន់ននោរវ ិភាគលយនឌ័រ នង ើ របើរបាស់របកគំលហញ ើ ហ លយនឌ័រ សរោប់ោរអ្ភិវឌឍលៅកនុងវ ិស័យែឹក ញ្ជូ ន។ ោរគ្នំរទែេ់ោរក សរោប់បលងកើរវ ិធើសាញ្ជ្ស្ណែេល្លើយរបនឹងបញ្ជ ើ ចឲ្យោនោរអ្នុវរ្លោយរបសទ សាងសមរាភាេ ក៏ជាររមូវោរចាំបាច់នងណែរ លែើមបអា ិ ធភាេនូវណននោរសកមមភាេលយនឌ័ រ។ សា ើ ្េ់ោរគ្នំរទបលចចកលទស សរោប់ោរ ា ប័នរបរិបរ្ិអាចររូវោរចុ ោះកិចចសនាជាមួយទើរបឹកាឯកលទសលយនឌ័រ លែើមបន អ្នុវរ្ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ ោរតាមោន និងោររាយោរ ៍ (ADB2013)។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 28 ទិែាភាេសំខាន់ៗអ្ំេើលយនឌ័រណែេលសនើសរោប់ោរគ្នំរទែេ់ោរអ្ភិវឌឍសមរាភាេ  ំ អ្នកឯកលទសលយនឌ័រោ ោរចារ់តាង ន ក់ លៅកនុងោរោេ័ ិ យរគប់រគងគលរោង (PMO) ឬ រកុមទើរបឹកា ំនួយ បលចចកលទស ជាមួយេកខខ ឌ លោងចាស់ោស់  ិ នន័យណែេណញកោច់គ្ន ករមងទន ិ វាយរនមល ន រវាងលយនឌ័រ សរោប់ោរតាមោន នង  ើ ោរយេ់ែឹង នង បលងកន ិ ភាេោ ើ ញ្ជ ច ស់ោរលេើោរទទួេខុ សររូវលេប ិ ោរវ ិភាគលយនឌ័រលោយ PMO ហ លយនឌ័រ នង និងទើរបឹកា ំនួយបលចចកលទស ណែេរួមទាំង កនុងោរតាមោន និងោររាយោរ ៍ អ្ំេើគលរោង ជាេិលសស កនុង ករ ើ ោនណននោរសកមមភាេលយនឌ័រសរោប់គលរោង  ្ េអ្ំេើោរអ្នុវរ្ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ សរោប់បុគគេ ោរន្េ់ោរយេ់ែឹងអ្ំេើលយនឌ័រ និងោរប ុ ្ ោះបណ្ត គលរោងទាំងអ្ស់  េកខខ ឌ សរោប់ទន ើ លរោង នង ិ នន័យលគ្នេអ្ំេគ ិ ោររាយោរ ិ នន័យណែេណញកោច់គ្ន ៍ ទន ន លៅតាមលភទ  ើ សរោប់បុគគេក ចំ ុ ចលៅសរោប់ញ្ជ្ស្ើ ររូវបានបលងកើរលឡង ិ ណែេ ួេមកថមើៗសរោប់សាា ប័នរបរិបរ្ិ ឬអ្នុវរ្  ើ ជាងមុនននញ្ជ្សជា ចំ ុ ចលៅសរោប់វរ្ោនលរចន ្ើ រំណ្តងលៅកនុងរំណ ង ំនាញឯកលទស បលចចកលទស នង ិ ោរលធវើ លសចក្ើសលរមច លៅកនុងសាា ប័នរបរិបរ្ិ ឬ អ្នុវរ្ (DAI)  បលងកើរសោ ្ េបលងកើនោរយេ់ែឹងអ្ំេើលយនឌ័រ និងោរអ្នុវរ្ណននោរសកមមភាេលយនឌ័រ ភ រៈសរោប់ប ុ ្ ោះបណ្ត  ោរតាមោនអ្ំេើោរចូ េរួមលៅកនុងសកមមភាេអ្ភិវឌឍន៍សមរាភាេននសា ន ា ប័នរបរិបរ្ិគលរោង លោយណញកោច់គ្ន តាមលយនឌ័រ និង  កំ ្ េ លៅតាមករ រ់ចំ ុ ចលៅ សរោប់ោរចូ េរួមរបស់ញ្ជ្ស្ើជាបុគគេិកលៅកនុងោរប ុ ្ ោះបណ្ត ើ សមរសប។ លេើសេើលនោះ ទោ ែ ទាំងលនោះ ររូវបានកំ ល ប់េៗ ើ លៅកនុងោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាសាធារ រ់លឃញ (នថៃទើ 13-17 ិ ុនា ឆ្ ណខមថ ន2 ើ លៅលខរ្របូងឃមុំ នង ំ 016) ណែេលធវើលឡង ិ គួរណរបានសរលសរបញ្ចូ េលៅកនុងឯកសារលែញនថលគលរោង ិ រកលចោះ នង សា ំ អ្នុគលរោងររូវបានកំ ្ រនលូវេំលៅលេេលរោយ និងកិចចសនានានា លៅលេេណែេទើតាង រ់ជាក់ោក់។ ចំ ុ ចទាំង លនាោះរួមោន៖  ិ ររូវលរបើរបាស់េេកមមកុោរ លៅកនុងកច រកុមហុនលៅ៉ា ោរមន ិ ចសនាសំ ង់សុវ ើ ិេ  ិ ច ឹមនលូវររូវចាក់រោេននទរង ចញ្ ឹ លែើមបអា ើ ំល ើ ចឲ្យរលទោះរុញលធវែ ើ របាន  ោរកសាងសមរាភាេរកុមហុនលៅ៉ា ោរកនុងមូ េោា នអ្ំេើលយនឌ័រ និងបលចចកវ ិទាសមរសបណែេណនែកលេើ កោ ំ េេកមម លង  ន តាមលភទ លែើមបតា ករមងទិននន័យណញកោច់គ្ន ើ មោនោរលរបើរបាស់េេករកនុងមូេោាន  ិ ចសនាសហគមន៍ែេ់ញ្ជ្ស្ើសរោប់ោរ្រណថទាំនូ វេំ កច ិ ន្រភាេ ល ឲ្យោននរ  ោ ើ កមមករណថទាំចល ៉ា ងលហាចណ្តស់ររូវោនញ្ជ្ស្ើ ៥០% លធវជា ិ ញ្ច ើមនលូវ  ល វោនសង់ទួេលែើមបោ រាេ់នូ វររូ ិ ោនសា ើ រ់បនាយលេបឿនលៅកនុងភូមិ នង ញ សុវរាិភាេនលូវថនេ់ ល កសញ្ជ  យុទធនាោរសហគមន៍សុវរាិភាេចរាចរនលូវលគ្នកណែេោនញ្ជ្ស្ើ ៥០% ជាអ្នកចូេរួមសរមបសរមួេ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 29  ោររួមបញ្ចូ េកមមវ ិធើទប់សាក រ់ ំងឺលអ្ែស៍/លមលរាគលអ្ស៍ និងោរ ួញែូរមនុស្ លៅកនុង និងលរោយលេេ សាងសង់នូ លវ  ុ ំនង ោរបនា ើ រ្រណែេណនែកលេើសហគមន៍ លោយ ឹ ោរណរបរបួេអាោសធារុររូវោក់បញ្ចូ េកមមវ ិធោ ចារ់ណចងឲ្យញ្ជ្ស្ើ ពាក់េ័នធលៅកនុងោរោំ និងណថទាំលែើមល ើ មែងនលូវ និងរុកខជារិែនទលទៀរ។ តា 5.0 ត្រកបខ័ណឌ ត្ររប់ត្ររងបរ ិសាា ន និងសងគរ គលរោង SEA DRM ណែេទទួេមូេនិធិេើធនាគ្នរេិភេលោក “នឹងន្េ់ហិរញ្ញវរាុសរោប់ោរវ ិនិលោគលេើោរ ំ ន់ រគប់រគងហានិភ័យសំខាន់ៗននទឹក ន ណែេរួមចំណ កចំលពាោះហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយធមមជារិ និងោរោរ់បនាយ ភាេរកើរក និងេរងឹងសមរាភាេសរោប់ោររគប់រគងហានិភ័យលរគ្នោះមហន្រាយសរោប់រយៈលេេណវងលៅកមពុជា...” (េកខ ខ ិ េលោក)។ ោរេភា ឌ លោង សរោប់ ESMF ននលរោង SEA DRM របស់ធនាគ្នរេភ ិ េលោក ិ កាជាមួយធនាគ្នរេភ ើ កេើសា និងបុគគេិកសមភាគម ្ ា ប័នអ្នុវរ្ននMRD បានអ្ោះអាងថា កិចចនួ ចលន្ ើ និង/ឬសកមមភាេ ើមអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង នានាលៅកនុងលខរ្ទាង ្ េ កំេង់ចាម របូងឃមុំ រកលចោះ លសៀមរាប និងសទឹងណររង)ននរបលទសកមពុជា។ ំ របាំមួយ (លពាេគឺ កណ្ត ើ ទាំងអ្ស់ នឹងសាិរលរោមោរេិនិរយ នង អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ិ ោរេិចារណ្តបណនាមលទៀរ ជាេិលសស ទាក់ទងនឹងនេប៉ាោះ ិ ា ន និងសងគមណែេអាចលកើរោន និងវ ិធានោរោរ់បនាយ។ កនុងន័យលនោះ ESMF បានអ្នុវរ្លៅតាមបរធាន ពាេ់បរសា ិ ិ េននោរវាយរនមលបរសា ោរពារសុ វរាភា ិ េលោក (OP/BP 4.01) នង ិ ា នរបស់រកុមធនាគ្នរេភ ិ សស លគ្នេនលោបាយ ិ ជាេល ិ រ (OP/BP 4.10 និង 4.12)។ លេើសេើលនោះ អាចោនលគ្នេនលោបាយ និងបទបបញ្ញរ្ិស្ើេើកិចចោរពារសុ វរាិ របរិបរ្ោ ន ក់រំបន់ នង ភាេលៅថា ិ ថា ិ ្លងណែន នង ិ នទលទៀរ ណែេពាក់េ័នធនង ន ក់ជារែ ឹ គលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ឬ មហាអ្នុរំបន់ លមគងគ (GMS) ណែេររូវណរេិចារណ្ត និងចងរកងជាឯកសារនងណែរ។ លគ្នេបំ ងនន ESMF គឺរគប់រគងនេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនណែេអាចលកើរោន លោយបលងកើរឯកសារណ នាំ ណែេ នឹងន្េ់េ័រ៌ោនែេ់សាា ប័នអ្នុវរ្(MRD) ននរា រោា ភិបាេកមពុជា និងរកសួង/នាយកោ ើ រ់ណចងឲ្យ ា នពាក់េ័នធ លែើមបចា ិ ា ន និងសងគមណែេោនោរឯកភាេជាមួយគ្ន ោននើរិវ ិធើ និងវ ិធានោរោរពារសុវរាិភាេបរសា ន ។ ESMF នឹងសរមួេឲ្យោន ិ ា ន និងសងគម (ណែេរួមទាំង ោររគប់រគងហានិភ័យនននេប៉ាោះពាេ់បរសា នើរិវ ិធើ និងវ ិធានោររគប់រគងបរសា ិ ា ននិងសងគម) ននអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ និងណែេអាចទទួេហរ ិ ញ្ញវរាុេគ ើ លរោង SEA DRM នង ើ រមង់បលង់ ិ ណែេលគលៅេុំទាន់ែឹងអ្ំេទ ំ លហោ និងទើតាង ើ និងណែេអាចណកណរប លៅកនុងលេេអ្នុវរ្គលរោង។ ESMF ន្ំលោយឯកសារណ ា រចនាសមព័នធលៅលឡយ នាំ ិ ា ន នង ណែេររូវោរសរោប់ណននោររគប់រគងបរសា ិ សរោប់បរធានលរៀបចំ ិ សងគម (ESMP) នង ិ ណននោរែនទលទៀរ (លពាេគឺ IPDP, ARAP ឬ RAP) ណែេររូវអ្នុវរ្ លៅកនុងលេេវាយរនមល និងកនុងលេេបលងកើរគលរោង លៅលេេណែេោនោរសិកា េទធភាេេិសា្ រ នង ិ េ័រ៌ោនេំអ្ិរអ្ំេរ ំ លចចកលទស។ ESMF គជា ើ ូបនគុប ិ គ្នំរទោរសលរមច សរោប់សា ឺ ឧបករ ៍ ណ នាំ នង ា ន។ ប័នអ្នុវរ្(MRD), អ្នកពាក់េ័នធនានា និងរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន កនុងនាមជាឯកសារណ នាំទូេំទូោយមួយ ESMF គួរណរន្េ់ោរធានាថា៖  ិ ំនួយបលចចកលទស (TA) េចា អ្នុគលរោង នង ហ បរសា ិ រណ្តបញ្ជ ិ សងគម ជាេិលសស សរោប់រកុមរបជាេេ ិ ា ន នង ន ណែេអាចរងោរប៉ាោះពាេ់លោយត រែាខុសៗគ្ន ទ េ់ (វ ិ ជោន ឬ អ្វ ិ ជោន) លោយអ្នុគលរោងលនោះ  អ្នុគលរោង និង TA ររូវេិចារណ្តេកខ ៈនុ យរសួយខាងវបបធម៌-សងគម និងលយនឌ័រ និងគុ ិ ាន រនមលបរសា ឹ អ្នុវរ្អ្នុគលរោងណែេលសនល ណែេោនជាទូលៅកនុងរំបន់នានា ណែេអាចនង ើ ឡង ើ  លៅកនុងលេេលរៀបចំ នង ើ រូបនគុំននគលរោង នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនខាងបរសា ិ បលងករ ិ សងគម អាចលករ ិ ា ន នង ើ លៅ ើ លឡង ំ កនុងែណ្ត ក់ោេសាងសង់ និងរបរិបរ្ិោរ និងចាំបាច់ររូវបលងកើរវ ិធានោរោរ់បនាយ/េរងើកសមរសប ជាមួយ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 30 ើ សរោប់តាមោនោរអ្នុវរ្បរធានោរពារសុ ណននោរតាមោន ណែេររូវលរៀបចំលឡង ិ វរាិភាេជាក់ោក់លៅតាមទើ តាំងនានា  បរធានោរពារសុ ិ ិ ា ន នង វរាិភាេោររគប់រគងបរសា ិ រកមអ្នុវរ្ ិ សងគម ែូចជា ESMP, IPDP, ARAP/RAP នង ិ ា ន (ECoP) ររូវណរបានលរៀបចំលឡង កនុងណននកបរសា ើ ឲ្យសមរសប និងោនោរអ្នុ វរ្តាម និង  ESMF ន្េ់ោរធានាថា បរធានោរពារសុ ិ វរាិភាេ ោនអ្នុលោមភាេជាមួយលគ្នេនលោបាយ និងនើរិវ ិធើរបរិ ិ រវាយរនមលបរសា បរ្ោ ិ េលោក ក៏ែូចជា ចាប់ នង ិ ា ន (EA) របស់រកុមធនាគ្នរេភ ្ិ រិនងណែរ។ ិ បទបបញ្ញរជា 5.1 ើ រសចកតីអធិបាគអំពីអនររត្រាងកែលរសេរ ើ ង ើ លោយ MRD នឹងសា អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ វ ិញនូវនលូវេំ នបទរបណវងរបោ ្ រលឡង 500 គ.ម លៅកនុងលខរ្ ឹ ណររង រកលចោះ កំេង់ចាម របូងឃមុំ កណ្ត ចំនួនរបាំមួយ (សទង ិ តាណកវ) លែើមបអ្ ្ េ នង ើ ុរលៅសូ (DBST) ឬចាក់លបរុង លែើមបើ ឲ្យនលូវទាំងលនាោះធន់នឹងនេប៉ាោះពាេ់ននោរណរបរបួេអាោសធារុ។ នលូវណែេសា ើ វ ិញ នឹងន្េ់ឲ្យលខរ្ទាង ្ រលឡង ំ របាំមួយនូវ ្ ញនលូវេំ នបទណែេោន់ណរោនសុវរាិភាេ និងោន់ណរោនរបសិទធភាេខាងោរចំណ្តយ ជាមួយេទធភាេលរបើរបាស់ បណ្ត ើ ំល រគប់រែូវសរោប់លធវែ ើ រលៅោន់ទន ើ ារ នង ិ លែើមបទ ើ ទួេលសវាសងគមនានាលន្ងលទៀរ។ អ្នុគលរោងណែេលសនល ើ នង ើ ឡង ឹ គ្នំ ល រទនងណែរែេ់រលបៀបណថទាំនូ វឲ្យោនន ិរន្រភាេលៅកនុងរកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ (MRD) ណែេជាកមមវ ិធើសុវរាិភាេតាមនលូវេំ ុ ំនង ណែេណនែកលេើសហគមន៍ ជាមួយវ ិធានោរបនា ិ ាេទធភាេននគលរោងណែេលសនើលឡង ឹ ោរណរបរបួេអាោសធារុ។ ោរសក ើ ួ រាេ់តាមរយៈរកុមោរ្រ ំនួយបលចចកលទស (TA) លៅកនុងែំណ្តក់ោេលរៀបចំគលរោង ជាមួយ MRD។ ោរ នឹងររូវលធវើរច ើ យកអ្នុគលរោងនលូវេំ នបទជាចុងលរោយ នង លរ ស ើ ៅតាមេកខ ឹ លធវល ិ ័េយែូចរលៅ៖ ៈវ ិនច  ភាេ្យរងលរគ្នោះនននលូវេំចំលពាោះោរ ន់េច ិ  នថលចំណ្តយលេើោរ្រលនោះ  ឥទធិេេមកលេើោរោរ់បនាយភាេរកើរក និងចំនួនអ្នកទទួេនេ  សារៈសំខាន់នននលូវេំសរោប់ពា ិ ជកមម និងោរលធវើែំល ើ រលៅោន់ទើនារ និង  ទ ន់ និងកិចចរបឹងណរបងសលញ្ជ្្ សារៈសំខាន់នននលូវេំ សរោប់លៅោន់ទើទួេសុ វរាិភាេ ោរ លនលៀសបនា គ ោះេើទឹក ំនន់ រូបនគុំនូ វេំ ល ណែេោនរបសិទធភាេខពស់ខាងនថលចំណ្តយ នឹងររូវយកមកលរបើរបាស់ ណែេទទួេសាគ េ់ថា ោរលធវើ ែំលើ របានកនុងរគប់េកខខ ឌ អាោសធារុ ឹ អាចេិចារណ្តសរោប់ណរកំណ្តរ់នូ លវសំខាន់ៗបំនុរនននលូវេំបុ៉ាលណ្ត នង ណ ោះ។ MRD នឹងបងហ់យអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡងើ លោយនិរន្រភាេ និងរបកបលោយណនលតក ជាមួយេិធើសារសរោប់ោរតាមោន ិ បរសា ោរោរពារសុវរាិភាេសងគម នង ិ ា ន។ លគ្នេោរ ៍ណ នាំសរោប់េទធកមមែើធលើ នឹងលត មន ្ រលេើនើរិវ ិធើនានាសរោប់វ ិភាគទានែើធលើលោយសម័រគចិរ្ និងគ្ន ោរសម័រគចិរ្លៅឲ្យគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា និងោរកំ រ់អ្ំេើសំ ិ ា ង របសិនលបើពាក់េ័នធ។ ណននោររគប់រគងបរសា ើ ំបូងណែេណនែកលេើនេប៉ាោះពាេ់បរសា ន និងសងគម(ESMP) នឹងរួមបញ្ចូ េោរសិកាណសវងយេ់ និងោរលរ ើសលរសែ ិ ា ន និង ឹ ន្េ់ លសចក្ណ សងគម។ ESMP លនោះនង ើ ថលងលហរុខលើមួយ ណែេប្ ិ ាបរសា ហ ញលហរុនេននោរសក ិ សងគម។ ោរសក ិ ា ន នង ិ ា ិ ា នប្ បរសា ហ ញេើរបលភទ និងករមិរធៃន់ធៃរនននេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរោន និងោរតានានាសរោប់ោររួមបញ្ចូ េ ិ ចសនាជាមួយរកុមហុនលៅ៉ា ោរ។ សកមមភាេចាំបាច់លៅកនុងកច លគ្នេោរ ៍ណ ំ លនោះ នាំទាង ឹ ោនអ្នុលោមភាេជាមួយលគ្នេនលោបាយរួមរបស់រកុមធនាគ្នរេភ នង ិ េលោក ជ ប់លៅនឹងកិចចរេមលរេៀងគលរោង រវាងធនាគ្នរេិភេលោក និង MRD។ កិចោ ណែេភា ច រពារសុ វរាិភាេ ណែេធានានេ របលោ ន៍របស់េេរែាភាគរិច ររូវបានោក់បញ្ចូ េលៅកនុងែំល ើ ោរលរៀបចំណននោរ សរោប់ណននោរវ ិនិលោគ។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 31 ោរតាមោនលេើោរអ្នុ វរ្លគ្នេោរ ៍ណ ិ ររឹមលខរ្ទាង នាំសរោប់កិចចោរពារសុវរាិភាេលរចើនណរកំហរ ំ របាំមួយ ើ ៅកនុងគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា នង ណែេលសនល ើ រ ិ ណែេទទួេោរគ្នំរទេហ ើ នាគ្នរេភ ិ ញ្ញបបទានេធ ិ េលោក។ លគ្នេ ោរ ៍ណ ំ លនោះេិភាកាោ នាំទាង ើ និងោរអ្នុម័រឯកភាេលេើរចនាបថគលរោង។ ៉ា ងចាស់អ្ំេើោរលរ ើសលរស 5.2 ការរត្ររើសររ ើស និងការអនរ័តឯកភាព ោរលរ ើសលរសណែេណនែ ើ កលេើេកខខ ិ ា ន នង ឌ បរសា ើ លែើមបក ិ សងគម ររូវបានបលងកើរលឡង ើ ំ រ់អ្រ្សញ្ជ ញ ិ ចង នង ើ ។ រកងជាឯកសារអ្ំេើនេប៉ាោះពាេ់នានាណែេអាចលកើរលចញេើអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ោរលរ ើសលរសណែេណនែ ើ កលេើ េកខខ ិ ា ន នង ឌ បរសា ើ សចក្ើសលរមច អ្ំេរ ិ សងគម ន្េ់េ័រ៌ោនែេ់អ្នកលធវល ើ នុវរ្វ ិធានោរនានា ឬ ើ រមូវោរចាំបាច់លែើមបអ្ សកមមភាេនានា [លបើោន] ណែេបលញ្ជ ៀស ោរ់បនាយ បនធូរបនាយ ឬ ន្េ់សំ ងសរោប់នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន។ អ្នុ ើ វ គលរោងនានា ររូវបានចារ់ជារកុម រសបតាមនរ ើរ ស ិ ិធល ើ លរសលនោះ។ ើ នរ ិ ិធល ើ វ ើ នោះចារ់គលរោងនានាលៅកនុងរកុមណ្តមួយ ិ ា នរបស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោក (A, B, និង C) អារស័យតាមរបលភទ ទើតាង កនុងចំលណ្តមរកុមទាំងបើននោរវាយរនមលបរសា ំ េកខ ៈនុយរសួយ និងោររោ ិ ា ន និងសងគមណែេអាចោ ា នននគលរោង និងរបលភទ និងវ ិសាេភាេនននេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ាយកនុងណននក 3.3, រកុមទប ន។ ែូចបានអ្ធប ិ បានលរៀបចំសមរសប ើ ួន ររូវបានអ្នុ វរ្សរោប់អ្នុគលរោងនានា ណែេមន ំ នែឹងជាមុនលរចើនអ្ំេើនេប៉ាោះពាេ់បរសា និងណែេេុបា ើ កនុងករ ិ ា ន និងសងគម លហយ ើ លនោះ ររូវអ្នុ វរ្ ESMF។ លៅលេេណែេបានកំ ំ និងរបលភទននោរវ ិនិលោគរួចមក ណននោររគប់រគងបរសា រ់ទើតាង ិ ា ននិងសងគម (ESMP) ើ ង ជាក់ោក់តាមទតា ឹ អាចលរៀបចំលឡង ំ នង ិ េនងណែរ (លពាេគឺ ARAP/RAP, IPDP)។ ើ ក៏ែូចជា វ ិធានោរោរពារសុ វរាភា សោសភាេ 1 ននអ្នុគលរោងលៅកនុងគលរោង SEA DRM ររូវបានចាក់បញ្ចូ េកនុង ំេូក “A” ប៉ាុណន្ អារស័យលេើោរអ្លងករ ជាបណនាមលទៀរ វាអាចររូវចារ់បញ្ចូ េជាគលរោងកនុង ំេូក “B” ឬ“C”ននរកុមធនាគ្នរេភ ិ េលោក (សូមអានចំ ុ ច 3.3)។ ោរោេ័ ិ យរគប់រគងគលរោង(PMO)ននសាា ប័នអ្នុ វរ្(MRD) ោនភារៈទទួេខុសររូវលេើោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ អ្នុ ើ និងោរលរ ើសលរស គលរោងណែេលសនើលឡង ើ (សូមអានឧបសមព័នធ A2 និងA3) និងធានាឲ្យោនោរអ្នុវរ្បរធានណែេ ិ ប្ ើ ំល ហ ញេែ ិ ោ ើ រោរននកច ច រពារសុវរាិភាេបរសា ិ ាន ិ សងគមឲ្យបានរគប់រគ្នន់។ នង លៅលេេណែេបានកំ ើ ង រ់ទតា ំ ើ រួចលហយ សរោប់អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ ោរោេ័ ិ ើ , យ PMO ររូវលរៀបចំលសចក្ើអ្ធិបាយអ្ំេើអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ រលរ ើសលរសណែេណនែ លធវោ ើ កលេេ ើ កខខ ិ ា ន នង ឌ បរសា ើ ឡង ិ សងគមននអ្នុគលរោងណែេលសនល ើ នង ៉ា ន់របោ ិ បា ររមូវោរនានា ឲ្យោនបរធាន ិ ិ ា ន និងសងគម (លពាេគឺ ESMP, IPDP, ARAP/RAP និង និងណននោរណែេចាំបាច់សរោប់រគប់រគងបរសា ECoP)។3 ោរោេ័ ិ យរគប់រគងគលរោងននសា ន ា ប័នអ្នុវរ្កុ ង MRD ើ ននកបរសា គួរចារ់វ ិធានោរលោយរបុងរបយ័រនលេណ ិ ាន ើ នើមួយៗ ណែេរួមទាំង៖ (i) លសចក្ើអ្ធិបាយអ្ំេើអ្នុគលរោង; (ii) ោរកំ និងសងគម សរោប់អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង រ់ ញ អ្រ្សញ្ជ រំបន់រងឥទធិេេននអ្នុគលរោង (iii) បលងកើរេកខខ ិ ា ន និងសងគម ជាណខ្បនា ឌ លគ្នេបរសា ទ រ់សរោប់កំ រ់ ញ អ្រ្សញ្ជ ើ ; (iv) ោរវាយរនមលលហរុប៉ាោះ និងលរបៀបលធៀបនេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរលចញេើអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ពាេ់បរសា ិ ា ន និងសងគម និងហានិភ័យននអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ លៅកនុងអ្ំឡុងលេេសាងសង់ និងែំណ្តក់ោេ ិ រ្ោ របរប ើ យអ្នកពាក់េ័នធនានា នង ិ រ (v) ោរលធវឲ្ ន ចូេរួមលៅកនុងោរេល ិ រកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ិ រគ្នោះលោបេ់ជាសាធារ ៈ លៅតាមោរចាំបាច់ និងោរលបើកចំហេ័រ៌ោន និង (vi) ោរអ្នុវរ្ ECoP និង/ឬ ោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ វ ិធានោរ បលញ្ជ ៀស ោរោរ់បនាយ ោរបនធូរបនាយ ឬ សំ ិ ោរលរៀបចំណននោររគប់រគងបរសា ង នង ិ សងគម (លពាេគឺ ESMP, ិ ា ន នង េកខខ ិ េលោកណចងថា “ទរ ឌ លោងរបស់ធនាគ្នរេភ ើ បក ឹ ាឯករា យមួយ នង ឹ ររូវរកាទុក លែើមបើ យ ួ កនុងោរលរៀបចំបរធានោរពារសុ ិ េ (ESMP, វរាភា 3 ិ IPDP, RAP និង ECoP ។េ។) ណែេលត ្ រលេើអ្នុគលរោងណ្តមួយជាក់ោក់ លៅកនុងែណ្ត ំ ក់ោេអ្នុវរ្គលរោង។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 32 IPDP, ARAP ឬ RAP) តាមោរចាំបាច់ ណែេរួមទាំង ោរចារ់ណចងអ្នុវរ្ ររមូវោរតាមោន ោរលេើកថវ ិោ និងយន្ោរ លោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខនងណែរ។ 5.3 ា បរ ិសា ការកសែងគល់ពីបញ្ហ ា ន និងសងគរ លៅលរោមគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា អ្នុគលរោងណែេលេើកលសនើសរោប់លខរ្ទាង ំ របាំមួយ អាចរាប់បញ្ចូ េ ោរសា្ រលឡង ើ វ ិញ នង ិ អាចោនទំនប់ោរពារទក ិ ោរ ួស ុ េនលូវេំ នបទ នង ំ ន់លទវបំ ង នង ឹ ន ឹ នងណែរ។ ិ អាងរំកេ់ទក លទាោះជាោ ំ សរោប់ោរ្រទំនប់ោរពារទឹក ំនន់លទវបំ ៉ា ងណ្តក៏លោយ លៅកនុងលេេសរលសរលនោះ ទើតាង ង និងអាងរំកេ់ ទឹក លៅេុំទាន់បានបញ្ជ ើ លទ។ តារាងទើ ជ ក់លៅលឡយ ប្ ំ ូកននោរេិនិរយបញ្ជ ហញ េ ិ ា ន និងសងគម ណែេោនសារៈ ហ បរសា ន សំខាន់កុ ងករម ិ ខុសៗគ្ន រ ន។ ោរ្រនលូវេំ នបទ អាចជាប់ពាក់េ័នធនង ឹ ោរគ្នំរទឲ្យោនោរសា ើ វ ិញ ោរ ួស ុ េ នង ្ រលឡង ិ ោរណថទាំកំណ្តរ់ នានានននលូវេំ/កញ្ច ប់ោរ្រលៅកនុងលខរ្ទាង ំ របាំមួយ លៅលរោមអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ្ េ កំេង់ ើ (លពាេគឺ លខរ្កណ្ត ចាម របូងឃមុំ រកលចោះ លសៀមរាប និងសទឹងណររង)ននរបលទសកមពុជា។ ជានេវ ិបាក សរោប់លខរ្នើមួយៗ ោរោេ័ ិ យរគប់ ហ បរសា រគងគលរោងនន PDRD នឹងរា៉ា ប់រងោរទទួេខុសររូវលេើោរវ ិភាគករមិរ និងវ ិសាេភាេននបញ្ជ ិ ា ន និងសងគម ណែេ ន ពាក់េ័នធនឹងោរ្រនលូវថនេ់កុ ងអ្នុ ន គលរោងណែេលសនើកុ ងគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ។ ោរវ ិភាគលនោះនឹងកំ រ់ថាលរើ៖  ើ ោនសោ អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ិ ា នឬសងគម លោយត ្ នុេេកនុងោរបងកនេប៉ាោះពាេ់បរសា ទ េ់ឬរបលោេឬលទ  ្ លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេរបស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោកនឹងររូវោក់ឲ្យអ្នុវរ្ លៅតាមរបលភទននកិចចនួ ច ិ /ឬសកមមភាេអ្នុគលរោង ណែេលសនល លន្ើមនង ើ កនុងគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ឬលទ នង ើ ឡង ិ  ើ ចោនសកមមភាេណ្តមួយលៅលរោមអ្នុគលរោងណែេលសនល លរអា ើ ណែេអាចបងកោរប៉ាោះពាេ់ធៃន់ធៃរ ហួសេអ្ ើ ឡង ើ វើ ណែេអាចទទួេយកបានលរោម ំេូក “A” ចំណ្តរ់ថា ិ ា នរបស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោកឬលទ។ ន ក់ោរវាយរនមលបរសា គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 33 តារាងទើ 4 ិ ា ន នង នេប៉ាោះពាេ់បរសា ើ លចញេអ្ ិ សងគមណែេអាចលករ ើ ឡង ើ នុគលរោងណែេលសនល ើ លេខលោង ហ នេប៉ាោះពាេ់/បញ្ជ ើ ធប លោបេ់/លសចក្អ្ ិ ាយអ្ំេន ើ េប៉ាោះពាេ់ វ ិសាេភាេ រយៈលេេ ំ របេេភាេ ទំហ/ ភវនើយភាេ សារៈសំខាន់ ើវ-រូបសាញ្ជ្ស្ និងគើមើ កនុងករ ើ បលញ្ច ញ(សំ ើ នុសា េ់រាវ)េអ្ ើ ល ា នយ ៍ ហៀរ BPC/1 ណកណរបគុ ឹ លេន ភាេទក ើ នទែើ ិ ណែនទក ចូេកនុងសទឹង នង ម នរបរេរ ឹ លោយគ្ន ឹ ្កមម ឺ សរោប់ោរបំេុេ លោយសាររបលភទែើ រោបយរ BPC/2 ណកណរបគុ ភាេទឹកលរោមែើ ទឹកលរោមែើ ិ រ្ោ របរប ិ ប៉ាោះពាេ់ខា ិ រននអ្នុគលរោងមន លងំ ែេ់ BPC/3 ់ នោរលោោះទក ណកណរបទរមងន ឹ ឹ ណែេោនរសាប់លឡយ របេ័នធលោោះទក ើ លោយសារនាវាលចញលៅសមុរទចូេមក និងលចញេើ BPC/4 ណកណរបអ្រតាហូរលរចាោះ និងកំ កេាប់ ់ នេំហូរកនុងទលនល... អាចណរបរបួេ ទលនល... ទរមងន កនុងករមិរណ្តមួយ ិ ទស លោយសារលេបឿនខយេ់ នង ិ ខយេ់ គុ ភាេ BPC/5 ណកណរបគុ ភាេខយេ់ ខយេ់កុ ងរំ ិ រំបន់ ុំវ ិញអាច ន បន់ោរពារធមមជារិ នង ណរបរបួេ ណកណរបករមិរសលមលងកនុងបរោោស ិ ុំ ិ ខ រអ្គគិសនើ/ោ សលមលងលចញេើបរោ ៉ា សុើនលភលើងអាចប៉ាោះ BPC/6 វ ិញ ពាេ់ែេ់ករមិរសលមលង កនងករ ល យលរបងោរ លរបង លរបងរ ំអ្េ ើ លេចធា ិ BPC/7 ន ក ណកណរប ើវសាញ្ជ្ស្កុ ងទឹ ិ សារធារុគម (POL), នង ើ ើអាចនាំឲ្យោនោរណរប ើ សាញ្ជ្ស្កុ ងទ របួេ វ ន ឹក ម នោររ ំេឹងថាោន ើវសាញ្ជ្ស្លេើែើលគ្នកលឡយ គ្ន ើ លៅ BPC/8 ណកណរបចំលពាោះណែនែើលគ្នក លរោយែំណ្តក់ោេសាងសង់ BPC/9 ន ក់្រចមលងលរាគ ណកណរបេេួកភា ័ សុខភាេខលោះៗចំលពាោះរបជា នលៅកនុង ហានិភយ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 34 រំបន់គលរោង លោយសារោររសូបខយេ់េើលរាងចរក ម ននេប៉ាោះពាេ់ជាក់ោក់លៅលរោយោរសាងសង់ គ្ន BPC/10 ោរណរបរបួេគរមបែើ លហោ ័ ធកុ ងរំ ា រចនាសមពន ន បន់គលរោង BPC/11 ំ ើ រមកធមមជារិ ោរណរបរបួេទំហទ ម ននេប៉ាោះពាេ់បណនាមកនុងរំបន់គលរោង គ្ន ោរណរបរបួេណែេពាក់េន ័ ធនឹងោរបារ់ ម ននេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចោនលៅកនុងែំណ្តក់ោរ គ្ន SEC/1 បង់រទេយឯក ននិង/ឬ សមូហភាេ របរិបរ្ិោរ ័ ធនឹងោរបារ់ ោរណរបរបួេណែេពាក់េន SEC/2 គ្ន ន ំណ្តក់ោេរបរិបរ្ិោរ ម ននេប៉ាោះពាេ់កុ ងែ បង់លបរិកភ ឌ វបបធម៌រូបិយ៍ ័ ធនឹងោរ លនលៀស ណរបរបួេណែេពាក់េន SEC/3 ម ននេប៉ាោះពាេ់សងគមលឡយ គ្ន ើ ើ ង ទតា ំ និង/ឬលសែាកិចចរបស់របជា ន ណរបរបួេចំលពាោះសាា នភាេចរាចរកនុង ិ ឌឍរបលទសលៅអ្នាគរ អាចោន សរោប់ោរអ្ភវ SEC/4 មូេោាន ់ នចរាចរកនុងមូេោ ោរណរបរបួេទរមងន ាន SEC/5 ណរបរបួេចំលពាោះ េនេ ឹ ខយេ់ នង ោរបំេុេទក ិ សលមលង អាចរ ំខានចរាចរររើ ើ នរមេេកមម ណរបរបួេរបាក់ចំ ូ េេក អាចោនកំល ើ នរបាក់ចំ ូ េ និងឱោសកនុងមុខ SEC/6 កនុងមូេោា ន/ឱោសកនុងមុខរបរ របរលោយសារណរគលរោង ណរបរបួេពា ិ ជកមម/របាក់ចំ ូ េេើ អាចោនកំល ើ នរបាក់ចំ ូ េ និងឱោសកនុងមុខ SEC/7 ំនញ ួ /ឱោសលៅកនុងមូេោាន របរលោយសារណរគលរោង រំបន់លទសភាេធមមជារិរងោរប៉ាោះពាេ់លោយសារ SEC/8 ណរបរបួេលសាភ ឌ ភាេជាទើគ្នប់ចិរ្ វរ្ោនននលហោ ័ ធ ា រចនាសមពន ណរបរបួេលហោ ័ ធសាធារ ា រចនាសមពន ៈ/ SEC/9 ធនធានសហគមន៍ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 35 ែូចណែេបានករ់សំគ្នេ់េើខាងលែើម ែំល ើ នឹងកំ ើ រោរលរ ើសលរស ញ រ់អ្រ្សញ្ជ របលភទនននេប៉ាោះពាេ់ណែេ ិ អ្វ ិ ជោន ណែេអ្នុគលរោងអាចបលងកើរលឡង អាចោនទាំងវ ិ ជោន នង ិ េរបស់ខួ ន ើ លៅកនុងរំបន់រងឥទធេ ិ ចោរ ល (ROI)។ កច លនោះនឹងន្េ់េ័រ៌ោនសរោប់ោរលរ ើសលរសបរ ើ ធានោរពារសុ ិ វរាិភាេ ណែេអាចររូវោរ ើ យរនមលនេប៉ាោះពាេ់ណែេ លែើមបវា ិ ្ របណនាមលទៀរ។ អាចោនឲ្យបានេសា ើ ននបរធាន លរមស ិ ឬ វ ិធានោរោរពារសុវរាភា ើ រមរ ិ េ អារស័យជាបឋមលេក ិ ននសារៈ ិ ា ន និងសងគម ក៏ែូចជា ហានិភ័យបរសា សំខាន់នននេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ា ន និងសងគមណែេពាក់េ័នធនងណែរ។ ោរសិកាណសវងយេ់(Scoping) បានប្ ហ ហានិភ័យ និងនេប៉ាោះពាេ់បរសា ហ ញេើបញ្ជ ិ ា ននិងសងគមសំខាន់ៗណែេ ើ ោន អាចលករ ណែេររូវបានកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ លៅកនុងែំល ើ រោរននោរសក ិ ាណសវងយេ់។ ែំណ្តក់ោេសក ិ ាណសវង យេ់ អាចគូសបញ្ជ ហ ណែេអាចលកើរោន លៅកនុងែំណ្តក់ោេតាំងេើលែើមែំបូងននោរលរៀបចំអ្នុគលរោង ែូលចនោះ ជ ក់េើបញ្ជ អាចឲ្យអ្នកលរៀបចំណននោរបលងកើររូបនគុំអ្ំេើោរណកណរប ណែេនឹងោរ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ ា ន និងសងគមណែេអាចោន ក៏ ែូចជា អាចត ្ តា ល ស់បូ រទ ំ គលរោងនងណែរ។ ើ ង ិ ុ នេប៉ា សារៈសំខាន់ននោរោក់េន ទ ោះពាេ់ណែេអាចលករ ើ ោនលៅកនុងលេេសក ិ ាណសវងយេ់ នង ឹ កំ ើ រមរ រ់អ្ំេក ិ ននបរធានោរពារសុ ិ ិ ា ន និងសងគមណែេចាំបាច់ លែើមបអ្ វរាិភាេបរសា ើ េើកលសនើវ ិធាន ើ នុវរ្ោរវាយរនមលបណនាម ក៏ែូចជា លែើមបល ោរោរ់បនាយឲ្យបានរគប់រគ្នន់នងណែរ លែើមបឲ្ ិ ា ន ំេូក “A” (OP 4.01)នន ើ យោនអ្នុលោមភាេជាមួយោរវាយរនមលបរសា ិ ា ន និងសងគម អាចរាប់បញ្ចូ េ ESMP, ARAP ឬ រកុមធនាគ្នរេិភេលោក វ ិធានោរ និងណននោរោរពារសុ វរាិភាេបរសា ិ ECoP។ RAP, IPDP នង 5.4 ការអនវតតកផនការ និងវិធានការការារសវតាិភាព ើ ទាមទារឲ្យោនបរធានោរពារសុ អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ិ វរាិភាេមួយចំនួន ណែេររូវអ្នុវរ្លៅកនុងលេេវាយ រនមល និងលរៀបចំគលរោង។ បរធានោរពារសុ ិ វរាិភាេខលោះ នឹងោនរាប់ចាប់េើ ESMPs របលភទតារាងេិនិរយខលើៗ សរោប់ ោរ្រ ួស ុេ្យៗ ចំណ កកិចចោរែនទលទៀរ ទាមទារឲ្យោន ESMPs, IPDPs, និង ARAP/RAPs លេញលេញ ជាង សរោប់អ្នុគលរោងណែេោនោរកំ រ់ចាស់ោស់ (លពាេគឺ គនលងនលូវ និងែើចំ ើ នលូវ)។ រគប់សកមមភាេអ្នុ ឹ ទរមង់ខលោះៗននវ ិសវកមមសុើវ ិេ នង គលរោង ណែេពាក់េ័នធនង ិ កច ិ ទរមង់ខលោះលន្ងលទៀរ នឹងររូវោរឲ្យោនបរធាន ិ ចោរនលូវេំ នង ិ ិ ា ននិងសងគម។ ោរពារសុ វរាិភាេរគប់រគងបរសា 5.4.1 ិ ា ន នង ណននោររគប់រគងបរសា ិ សងគម ិ ចោរវ ិសវកមមសុវ កច ិ ោរ្រនលូវេំ លៅកនុងអ្នុគលរោងទាំងអ្ស់ណែេលេល ើ ិេ នង ើ រោមគលរោង SEA DRM ើ សនល គលរោងលៅកមពុជា ទាមទារឲ្យោន ESMPមួយ។ ESMP លនោះអាចោ ល យជាណននកមួយននកិចចសនាវ ិសវកមមសុើវ ិេ និងោរ្រ នលូវេំ (សូមអាន ឧបសមព័នធ A4: ណននោររគប់រគងបរសា ិ ា នទូ លៅ [EMP]) ោរបលងករើ ស្ង់ោរបរសា ិ សងគម នង ិ ា ន នង ិ យន្ ោរអ្នុលោមភាេ និងោននាទើជាមូេោា នននកិចចសនាសរោប់ោរររួរេិនិរយ និងេរងឹងោរអ្នុវរ្ទោ ែ ងបរសា ល ប់េខា ិ ាន ើ ។ សរោប់កមពុជា លោយសារ និងសងគម លៅកនុងអ្ំឡុងលេេននវ ិសវកមមសុើវ ិេ និងកិចចោរនលូវេំ កនុងអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ន ោរ្រនលូវេំកុ ងអ្នុ គលរោងលនោះ សារ ិ លរោមោរ ួស ុ េ នង ិ ោរសា ើ វ ិញលៅកនុងគនលងនលូវ នង ្ រលឡង ិ ែើចំ ើ នលូវណែេោន រសាប់ របលភទតារាងររួរេិនិរយនន ESMP អាចន្េ់ជាបរធានររួ ិ រេិនិរយែូចោនប្ហ ញកនុង Error! Reference source not found. ខាងលរោម។ លៅលេេណែេបានកំ ល រ់កំណ្តរ់នូ វលរោមអ្នុ គលរោងរួចលហយ ើ ើ ំ លគររូវលរៀបចំESMP លែើមបក រ់នេប៉ាោះពាេ់ ណែេអាចោនលៅមុនលេេសាងសង់ កនុងលេេសាងសង់ និងលេេរបរិបរ្ិោរ។ ោរវ ិភាគបរសា ិ ា ន ោរបលងកើររចនាបថ ិ ោរលរៀបចំ ESMP សរោប់កំណ្តរ់នូ វន នង ល មើ ួយៗ ររូវណរលធវើលឡង ើ លោយនារភា ជ ប់លៅនង ិ ាេទធភាេ នង ឹ ោរសក ិ រចនាបថ ល ើមួយៗ។ លោយសារអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង វ ិសវកមមននអ្នុគលរោង និង/ឬ កំណ្តរ់នូ វន ើ នឹងពាក់េ័នធជាមួយោរសា្ រនលូវេំ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 36 នបទណែេោនរសាប់ ោរវ ិភាគលនោះគួរណរលត ហ បរសា ្ រលេើបញ្ជ ិ ា ន និងសងគមណែេទាក់ទងជាមួយនេប៉ាោះពាេ់តទ េ់លៅ ិ ោររគប់រគងនេប៉ាោះពាេ់ននោរសាងសង់នូ វ។ តាមែងនលូវ នង ល ល ម កំណ្តរ់នូ វន ឹ ររូវសារ ើ ួយៗនង ិ លរោមោរលរ ើសលរសលោយណនែ ើ កលេើោរវ ិភាគបរសា ិ សងគមេិសា ិ ា ននង ្ រ។ ោរលរ ើស លរសលោយណនែ ើ ិ ា ន និងសងគម នឹងរាប់បញ្ចូ េ ប៉ាុណន្មិនណមនកំហរ កលេើោរវ ិភាគបរសា ិ ររឹម ោរវ ិភាគេ័រ៌ោនណែេោនរសាប់ ឹ របាយចំនួនរបជា នជាទូលៅ ទាក់ទងនង ែង់សុល ើ រចំនួនេេរែាជា នជារល ិ ែង់សុល ិ ែើមភាគរច ើ រសហគមន៍ណែេោន ទ នចូេលរចើនលៅកនុងែើចំ របាក់ចំ ូ េទាប កណនលងណែេោនោរទញ្ជ្នា ើ នលូវ ទើ រមកធមមជារិណែេោនេកខ ៈនុយរសួយ ិ /ឬសំខាន់ៗ ទលនលនង នង ឹ ចំបងៗ ទតា ិ នលូវទក ើ ងំ លបរក ិ ភ ឌ វបបធម៌លៅកនុងកំ ិ កណនលងណែេោនេកខ រ់រតា នង ៈនុយ រសួយែនទលទៀរ លោយណនែកតាម លរមឿនថមើៗ ទិននន័យនលូវោរ និងេ័រ៌ោនណែេបានេើអ្ងគោរសងគមសុើវ ិេ ក៏ែូចជា ទស្ន កិចចេិសា ំ នងណែរ។ លគអាចលរៀបចំសនលក ្ រលៅតាមទើតាង ើ កខខ ឹ េ័រ៌ោនអ្ំេើររមូវោរបន្ុេ ិ ា ន និងសងគម លរោយលេេ ឌ បរសា បានបញ្ច ប់ោរអ្លងករជាចុងលរោយេសា ើ រមូវោរររមង់េំនាន ិ ្ រអ្ំេរ ល តារាងបន្ុេ ំ ូ វ។ ើ ័រ៌ោនលនោះោនជាអាទិ៍៖(i) ោរកំ រ់ ញ អ្រ្សញ្ជ រគប់បញ្ជ ហ រូបវន្ បរសា ិ ា ន និងសងគម លៅតាមបលណ្ត ្ យែងនលូវ (ii) ោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ វ ិធានោរោរ់ បនាយ ណែេបានកំ រ់គរ ើ ូណម៉ាររលៅតាមកណនលងររមង់ (iii) បរធានោរពារសុ ិ ជាគឡ ិ ិ េណែេកនុងលនាោះោនោរោក់ វរាភា បញ្ចូ េវ ិធានោរោរ់បនាយ (លពាេគឺ រចនាបថ ណននោរតាំងទើេំលៅលឡង ើ វ ិញ េកខ ៈបលចចកលទសេិសា្ រននោរសាងសង់ ឯកសារលែញនថល ណននោរទំនាក់ទំនងសងគម ។េ។ ) (iv) សាា ប័នទទួេខុសររូវលេើោរអ្នុ វរ្ (v) លថរៈលវោសរោប់ោរ អ្នុវរ្វ ិធានោរោរ់បនាយ (លៅមុនលេេសាងសង់ កនុងលេេសាងសង់ កនុងលេេលរៀបចំណននោរ។េ។) និង (vi) របភេ មូេនិធិសរោប់អ្នុវរ្វ ិធានោរោរ់បនាយ។ សនលឹកេ័រ៌ោនអ្ំេើោរររមង់ រួមបញ្ចូ េណននទើតាមោររោា នសមរសប និង តារាងសលងខបរូបនគុំជាមួយបញ្ជ ញ មហន្រាយធមមជារិ ហ ជាក់ោក់ណែេររូវលោោះរសាយ (ែូចជា ោរេរងឹងចំលណ្តរ មុ ខសញ្ជ សំ ឹ ក ោរលោោះទឹក ឬ កណនលង្លងសទឹង ចំ ុ ចលៅ្ សុវរាិភាេនលូវថនេ់ និងរលៅ្ ើកយកអាចម៍ែើ)។ លៅទើបំនុរ សរោប់ ិ ា ន នង រគប់កងវេ់បរសា ិ សងគមណែេបានកំ ើ នង រ់លឃញ ឹ េ័រ៌ោនលនាោះ ររូវោនកំ ិ ណែេបានវាយរនមល លៅកនុងសនលក រ់ ិ ា ន (ECoP) ែូចោន អ្ំេើវ ិធានោរោរ់បនាយ និងោរេិភាកាអ្ំេើនើរិវ ិធើោរពារសុ វរាិភាេលៅកនុងរកមអ្នុវរ្ណននកបរសា ិ កាខាងលរោម) នង េភា ិ ណននោរទំនាក់ទំនងសហគមន៍។ ោរ្រសាងសង់នូ វនន ិ ែើចំ ល េ់ អាចបងកោររ ំខានចំលពាោះសហគមន៍លៅកណនលង រ ើ នលូវ លោយសារណរោនោរហូរ ចូេកមមករ កំល ើ នចរាចរលរគឿងយន្ធុនធៃន់ ោរខូចខារណែេអាចលកើរោនចំលពាោះរទេយឯក ន និង ទំនាស់ជាមួយរបជា នកនុងមូេោា ន។ ណននោរ ESMP គួរណរកំ រ់រកយន្ោរសរោប់ោរចូ េរួមរបស់សហគមន៍ (លពាេគឺ គ ៈកមមោរ ំ ុសៗគ្ន ណែេោនរំណ្តងជាលមែឹកនាំមកេើឃុខ ើ ោោះរសាយបញ្ជ ន ) លែើមបល ើ លៅកនុងអ្ំឡុងលេេ ហ សងគម ណែេបានលេើកលឡង សាងសង់។ 5.4.2 ិ ឌឍន៍ នជារល ណននោរអ្ភវ ិ ែើមភាគរច ិ ិ លបើរកុម នជារិ អាចរងោរប៉ាោះពាេ់លោយអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង របសន ើ លគគួរលរៀបចំបរធានកសាងណននោរ ិ ោរពារសុ វរាិភាេ នជារិលែើម។ លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេរបស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោក ណែេន្េ់ោរណ នាំ ិ ែើមភាគរច អ្ំេើ នជារល ើ វ ិធានោរេិលសស លែើមបើ ិ គឺ OP/BP 4.10។ លគ្នេនលោបាយលនោះទាមទារឲ្យោនោរបលងករ ន លោយ៖ ោរពារនេរបលោ ន៍របស់ នជារិភាគរិច4 និង នជារិលែើមភាគរិច ណែេអាចោនភាេខុ សគ្ន  ោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ខលួនឯង ជាសោ ិកននរកុមវបបធម៌ នជារិលែើមខុសេើលគមួយ និងោរទទួេសាគ េ់អ្ំេើ ញ អ្រ្សញ្ជ លនោះលោយអ្នកែនទ ញ រកុមកនុងសងគមណែេោនអ្រ្សញ្ជ ិ វបបធម៌ ខុសេស សងគម នង ើ ណែេលធវឲ្ ើ ងគមនុស្ភាគលរចន ើ យេួកលគ្យរងលរគ្នោះ កនុងោរោល យជាអ្នកទន់លខាយ 4 លៅកនុងែំល ើ រោរអ្ភិវឌឍន៍ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 37  ជ ប់ជាមួយគ្ន ោរនារភា ន ឬ ណែនែើែូនតា លៅកនុងរំបន់គលរោង និងជាមួយ ន លៅនឹងទើ រមកភូមិសាញ្ជ្ស្ខុសៗគ្ន ិ ៅកនុងទើ រមកទាំងលនោះ នង ធនធានធមមជារល ំ លនោះ ិ ណែនែើទាង  សាា ប័នវបបធម៌របនេ ើ លសែាកិចច សងគម ឬ នលោបាយ ណែេោច់លចញេើសងគម និងវបបធម៌ននរកុមមនុស្ភាគ ើ ។ នង លរចន ិ  ន េើភាសានលូវោររបស់របលទស ឬ រំបន់។ ភាសា នជារិលែើម ជាញឹកញាប់ខុសគ្ន ំ តារាងទើ 5 ែល ិ ាណសវងយេ់ជាក់ោក់តាមទតា ើ រោរសក ើ ងំ សរោប់អ្នុគលរោងនលូវេំលោយ MRD ិ រ តារាងររួរេន ិ យោរណសវងយេ់ មន ោន/គ្ន សកមមភាេណែេររូវអ្នុវរ្ ័ ធនឹងេទធកមមែើធលើ ោរប្ូរទើតាង ពាក់េន ំ ោន ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈPMOនឹងេិលរគ្នោះលោបេ់ ោរបារ់បងត ់ ទ េ់ននសិទល ើ បាស់ នង ធិ របរ ិ ជាមួយ GDR នង ើ បាស់លគ្នេោរ ិ លរបរ ៍ណ ិ រកបខ័ នាំបលចចកលទស នង ឌ ិ ោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន រទេយ នង ិ លបន លគ្នេនលោបាយ។ របសន ំ ំ (លពាេគឺ ោរប៉ាោះពាេ់ ើ េប៉ាោះពាេ់ោនទំហធ ើ កុមរបជា នខុសៗគ្ន មកលេរ ន ើ ជាង 10% នន PAH សរុបណែេោន់ោប់ែើធលើ), GDR ររូវណសវងរកោរ លរចន ័ េើ IDA មុននង អ្នុមរ ើ លរសយកអ្នុ ឹ លរ ស ើ ិ រគ្នោះលោបេ់ គលរោងលនាោះ។ ោរេល ទូេំទូោយជាមួយរបជា នណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ ររូវបានរ ំេឹងថានឹងលធវើលឡង ើ លៅកនុងអ្ំឡុងលេេននោរលរៀបចំណននោរ និងោរអ្នុវរ្ ARAP។ ំ ំជាងកច ោរ្រសុើវ ិេោនទំហធ ិ ចោរ ោន ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈ PMO ររូវេិលរគ្នោះ ណែេបានកំ រ់សរោប់ោរណថទាំ ឬ ើ របើរបាស់លគ្នេោរ លោបេ់ជាមួយ GDR លែើមបល ៍ណ នាំសមរសប។ ពាក់េន ់ មើ ័ ធនឹងោរសាងសងថ ំ ំ, GDR ររូវណសវងរកោរអ្នុមរ របសិនលបើនេប៉ាោះពាេ់ោនទំហធ ័ េើ IDA មុន ឹ លរ ើសលរសយកអ្នុ នង ើ ិ លបទា គលរោងលនោះ។ របសន ើ មទារឲ្យោនោរសាសង ់ មើ លគនង សងថ ិ ា EA មួយ លហយ ឹ ររូវោរឲ្យោនោរសក ័ េើ IDA ក៏ ើ ោរអ្នុមរ ចាំបាច់នងណែរ។ ំ អ្នុគលរោងសាិរលៅ ិរភូមិ ទើតាង ោន ិ រគ្នោះលោ ប ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈ PMO ររូវេល កណនលងតាំងទើេំលៅ នារ ឬ កណនលងណែេ េ់ជាមួយ GDR និងរួមបញ្ចូ េវ ិធានោរោរ់បនាយសមរសប លៅកនុងអ្ំឡុង ោនេកខ ៈនុយរសួយែនទលទៀរ លេេលរៀបចំណននោរ និងែំណ្តក់ោេលរៀបចំទរមងប ់ លង់។ MRD ររូវបលងកើរេកខ (លពាេគឺ សាោលរៀន និងមនទើរលេទយ) េ័ និងបលចចកវ ិទាណែេសមរសបសរោប់កំចារ់ធូេើលៅកនុងរំបន់ ៈវ ិនិចយ ហ ធូេើ និងសុវរាិភាេតាមែងនលូវ និងបញ្ជ ណែេោនេកខ ើ ោោះ ៈនុយរសួយ។ ររូវលរៀបចំណននោរសកមមភាេមួយលែើមបល ឹ ោនោរប៉ាោះពាេ់ជាខា នង លងំ មកលេើសុខ រសាយសុវរាិភាេតាមែងនលូវ លៅកនុងលេេសាសងសង់ ណែេរួមទាំង នថល ិ សុខុោេភាេមនុស្ ភាេ នង ចំណ្តយ និងោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាមួយសាា ប័នកនុងមូេោា ន និងសហគមន៍។ ររូវលធវើោរតាមោនគុ ិ សលមលងជាលទៀងទារ់ លហយ ភាេខយេ់ ធូេើ ករមរ ើ ោរ ើ ជា ទទួេបានលោបេ់នានាេអា ញ ធរ/សហគមន៍មូេោា នក៏អាចជាករ ើ ចាំបាច់ ហ នង នងណែរ។ បញ្ជ ឹ ររូវោក់បញ្ចូ េលៅកនុង ESMP នង ិ សកមមភាេនានា នង ិ ករ់រតាលៅកនុងរបាយោរ ៍ វឌឍនភាេ និង/ឬ របាយោរ ៍ របចាំ្ោស។ ើ ង ទតា ិ លៅកនុង ឬ ិរជាង ំ គលរោងសារ ោន ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈ PMO ររូវេិលរគ្នោះលោប ើ ំបន់ោរពារធមមជារិ ទតា 50 ម េរ ើ ងំ ើ នាឲ្យោនវ ិធានោរោរ់បនាយរគប់រគ្នន់សរោប់ េ់ជាមួយ GDR លែើមបធា ិ ភ លបរក ័ ធនឹងោរ ឌ វបបធម៌ ឬ ពាក់េន លោោះរសាយបញ្ជ ហ ទាំងលនោះ។ ររូវហាមឃារ់ោរលរបរ ើ បាស់រលៅ ិ ទតា ្ នង ើ ងំ នក លរបើរបាស់សារធារុគើមើ ឬ ថា ំ ំចារ់ ិ របរិបរ្ោ ោយយកអាចម៍ែើ នង ិ រោយលៅសូលៅកនុងរំបន់ណែេោនេកខ លមម កនុងបរោ ិ ោ៉ា ងលរចើន។ ៈនុយរសួយ។ គួរអ្នុវរ្េកខខ ឌ ជាក់ោក់ណែេោនណចងលៅកនុង ESMP ើ រ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរោន។ លែើមបោ ររូវោរសោភ រៈោ ើ នង ៉ា ងលរចន ិ ររូវោន ោន ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈ PMO ររូវកំ ើ ង រ់ទតា ំ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 38 ោរស្ុកទុកឲ្យបានររឹមររូវ ើ ោរ ក លហយ ិ េជាមួយ ECoP ។ ើ យកវរាុនានាររូវោនសងគរភា លគ្នរេឲ្យបានលេញលេញជាមួយោរ ោន ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈ PMO ររូវលរបើរបាស់ ួ អ្នកលៅ៉ា ោរ សនមរិខាងលេើ និងររូវ េ ើ និងររូវលរៀបចំណននោរេិសា ESMP ណែេបានលសនើលឡង ្ រសរោប់អ្នុគលរោង ើ នុវរ្កិចចោរវ ិសវកមមសុើវ ិេ និង លែើមបអ្ ើ រ់បនាយ លនាោះ ណែេរួមទាំងវ ិធានោរ និងសកមមភាេនានា ណែេចាំបាច់លែើមបោ កិចចោរនលូវថនេ។ ់ នេប៉ាោះពាេ់មកលេើសុវរាិភាេតាមែងនលូវលៅកនុងលេេសាងសង់ ោរេិលរគ្នោះ លោបេ់ជាមួយសហគមន៍ និងណននោរលបើកចំហជាសាធារ ៈ។ ោរន្េ់ លគ្នេោរ ៍ណ ើ វ នាំបលចចកលទសមួយស្េ ិ ា ន នង ើ ិធានោរបរសា ិ ោរប ុ ្ ោះ ្ េែេ់ PMO នង បណ្ត ឺ ោរចាំបាច់។ ិ បុគគេិកគលរោង គជា នជារិលែើមភាគរិច ោនវរ្ោន ឬ ោន ោរលរៀបចំណននោរ/វ ិសវករគលរោង (MRD) តាមរយៈ PMO ររូវេិលរគ្នោះលោប ជ ប់ជាមួយគ្ន ោនោរនារភា ន លៅនង ឹ េ់លេើ IPPF និងលរៀបចំវ ិធានោរសមរសបកនុងណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើម រំបន់ណែេរងោរប៉ាោះពាេ់។ ភាគរិច។ ររូវលរៀបចំយន្ោរ និងោរចារ់ណចងសាា ប័ននានា សរោប់ោរអ្នុវរ្ IPDP លៅកនុងករ ើ ណបបលនោះ (ណែេរួមទាំងថវ ិោនងណែរ)។ ើ នឹងោននេប៉ាោះពាេ់លរចើនមកលេើរកុម ន ែូចបានលពាេេើខាងលែើម លគមិនរ ំេឹងថា អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ិ ឡយ ជារល ើ ។ ប៉ាុណន្ របរចិញ្ចឹម ើវ ិរ នង ិ សុខុោេភាេរបស់ នជារភា ិ គរច ិ ិ លរោមសោ សារ ព ធលៅកនុងកណនលងខលោះៗ លោយសារណរេំហូរចូ េននអ្នកែនទ កមមវ ិធើសមបទាននរេល ើ និងោរហាមឃារ់កសិកមមេលនចរ។ សកមមភាេវ ិសវកមមសុើវ ិេ ិ កច នង ើ អាចបណនាមសោ ិ ចោរនលូវេំលៅលរោមអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ នធានធមមជារ។ ព ធនន នចំ ូ េរសុកមកលេធ ិ ិ លបើបានរកលឃញ របសន ិ ៅកនុងរំបន់ណ្តមួយណែេលសនើសរោប់អ្នុគលរោង ើ ថាោន នជារល លគ្នេោរ ៍ ទូលៅ ើ នាថា៖ OP/BP 4.10 របស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោក នឹងររូវោក់ឲ្យអ្នុ វរ្ លែើមបធា  ើ ូេរួមលៅកនុងោរលរៀបចំណននោរណែេប៉ាោះពាេ់ រកុម នជារិភាគរិច បានទទួេឱោសណែេោនអ្រាន័យ លែើមបច ែេ់េួកគ្នរ់  ើ ្េ់ឲ្យរកុមទាំងលនោះនូវនេរបលោ ន៍សមរសបតាមវបបធម៌របស់េួកលគ គួរោនោរេិចារណ្តន្េ់ឱោសលែើមបន  រាេ់នេប៉ាោះពាេ់េើអ្នុគលរោង ណែេអាចបងកោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនលេើេួកលគ ររូវណរបលញ្ជ ៀស លបើេុំលនាោះលទររូវ ោរ់បនាយ។ លគ្នេបំ ិ ឌឍន៍ នជារល ងននណននោរអ្ភវ ិ ែើមភាគរច ិ ឺ នាឲ្យោនោរេល (IPDP) គធា ិ រគ្នោះលោបេ់សមរសប តាមរបនេ ើ ជាមួយ នជារិលែើមភាគរិច (លពាេគឺ រកុម នជារិ) និងោរចូ េរួមលៅកនុងោរលរៀបចំអ្នុគលរោង។ របសិន ិ ែើម លបើណនែកលេើោរេិលរគ្នោះលោបេ់លោយលសរ ើ ជាមុន និងលោយោនេ័រ៌ោនរគប់រគ្នន់ (FPIC) ណែេកនុងលនាោះ នជារល ភាគរិចបានសននិោ ើ នឹងន្េ់នេរបលោ ន៍ែេ់េួកគ្នរ់ លគររូវលរៀបចំវ ិធានោរនានា និង ា នថា អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ោរន្េ់ ំនួយ លោយោនោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាមួយលមែឹកនាំកុេសមព័នធ អ្ងគោរសហគមន៍ និងអ្ងគោរសងគមសុើវ ិេ/អ្ងគ ិ ណមនរោ ោរមន ិ េ (CSO/NGO) ឯករា យ។ ររូវចងរកងជាឯកសារអ្ំេើ FPIC នង ា ភបា ិ សកមមភាេលរគ្នងទុកនានាលៅកនុង IPDP។ ំនួយនានា គួររួមបញ្ចូ េ ោរេរងឹងសាា ប័ន និងោរកសាងសមរាភាេរបស់លមែឹកនាំកុេសមព័នធ និង CBOs ណែេ ើ រលេើសកមមភាេជាក់ោក់ (ែូចជា ោរតាំងទេ លធវោ ើ វ ិញ របសន ើ ំលៅលឡង ិ លបើោន) លៅកនុងអ្នុគលរោងលនាោះ។ ិ លបើ នជារល របសន ិ រងោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនេអ្ ិ ែើមភាគរច ើ លើ ឬ លោយ ើ នុគលរោង ឬមួយលោយសារេទធកមមែធ ើ ណននោរ IPDP ររូវណរណចងអ្ំេើនេប៉ាោះពាេ់ជាមួយវ ិធានោរ សកមម សារនេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនែនទលទៀរណែេលកើរលឡង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 39 ើ រ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន។ េទធកមមែើធលើ និងសមបរកិនានាែនទលទៀរ ររូវលធវើលៅ ភាេ និងចំណ្តរ់ោរនានា លែើមបោ តាម RPF។ ើ ុគគេក ោរអ្នុវរ្ IPDP ររូវលធវើលោយសហគមន៍ ណែេោនោរ ួយេប ិ រកុមរបក ិ សមរសបមកេើ PDRD នង ឹ ាឃុ ំ ណែេសរមបសរមួេលោយ CSO/NGO ណ្តមួយ លៅកនុងករ ើ ណែេោន និងណែេសមរសប។ 5.4.3 ើ ល ណននោរសកមមភាេតាំងទេ ើ វ ិញ ំ ៅលឡង ិ លបើរបជា នរច របសន ើ នុគលរោង វ ិធានោរោរពារសុ វរាភា ិ ជាង 200 នាក់ រងោរប៉ាោះពាេ់េអ្ ិ េសមរសប គឺ ើ វ ិញ (ARAP) ណែេោនអ្ធិបាយេិសា ណននោរខលើសរោប់សកមមភាេតាំងទើេំលៅលឡង ្ រជាងលនោះលៅកនុងរកបខ័ ឌ លគ្នេ ើ ំលៅលឡង នលោបាយតាំងទេ ើ វ ិញ (RPF)។ លទាោះជាោ ិ លបរ ៉ា ងណ្តក៏លោយ របសន ើ បជា នលរចើនជាង 200 នាក់ បានរង ើ លនាោះ អាជា ោរប៉ាោះពាេ់ លោយសារណរោរលរៀបចំអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ញ ធរគលរោងររូវលរៀបចំណននោរសកមមភាេតាំងទើ ើ វ ិញ (RAP) សរោប់ោក់ ូន និងសុំោរគ្នំរទេើ GDR (អ្រើរ ICR) មុននឹងោក់ ូនលៅធនាគ្នរេិភេលោក។ េំលៅលឡង ើ ធប RAP ររូវោនោក់បញ្ចូ េ៖ (i) លសចក្អ្ ើ នុគលរោង ទតា ិ ាយសលងខបអ្ំេអ្ ើ ង ិ នេប៉ាោះពាេ់របស់វា (ii) លគ្នេោរ ំ នង ៍ និងលគ្នេបំ ង សរោប់ោរលរៀបចំ និងោរអ្នុ វរ្ោរ្រតាំងទើេំលៅជាថមើ (iii) រកបខ័ ឌ ចាប់ (iv) េ័រ៌ោនលគ្នេអ្ំេើ របជា នណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ (PAP) នង ិ រគួសាររងោរប៉ាោះពាេ់េើគលរោង (PAH); (v) ំេូកនន PAP នង ិ តាម ិ PAH គរ ករមិរ និងរបលភទនននេប៉ាោះពាេ់ (vi) សិទធិកុ ងោរទទួ ន េសំ ង វ ិភា ន៍ និង ំនួយសា ើ វ ិញ គិរតាម ្ រនើរិសមបទាលឡង ំេូកនននេប៉ាោះពាេ់ លៅកនុងតារាងសំ ើ រប្ូរទតា ង (vii) េ័រ៌ោនអ្ំេោ ើ ងំ ជាមួយេកខខ ិ ច-សងគមមកលេើ PAP ឌ លសែាកច និង PAH និងសហគមន៍ជាោច ស់លែើម (viii) ោរចារ់ណចងសាា ប័ន សរោប់លរៀបចំណននោរ និងោរអ្នុវរ្ (ix) និរិវ ិធើសរោប់ ោរចូេរួមលៅកនុងោរលរៀបចំណននោរ និងោរអ្នុវរ្ (x) នើរិវ ិធើលោោះរសាយប ៉ា ន់សា ្ឹ ងសារទុកខ (xi) នថលបា ម នសរោប់ោរ ើ វ ិញ និងថវ ិោរបចាំឆ្ តាំងទើេំលៅលឡង ន ំ (xii) ណននោរសកមមភាេណែេោនកំ រ់លេេសរោប់ោរអ្នុវរ្ និង (xiii) នើរិ វ ិធើតាមោន និងរាយោរ ន និងលៅសា ៍ ននទកុ ង ា ប័នលរៅ ណែេរួមទាំងេកខខ ឌ លោងសរោប់ោរតាមោន និងវាយរនមល ឹ ាឯករា យនងណែរ។ លោយទើរបក 5.4.4 ិ ាន រកមអ្នុវរ្ខាងណននកបរសា ោរអ្ភិវឌឍលសែាកិចចរំបន់លៅកនុងអាងទលនលលមគងគលរោម បានវ ិវរ្ោ ្ ទសវរ្រកនល ៉ា ងឆ្ប់រហ័ស កនុងបណ្ត ៍ ងលៅថមើៗ លនោះ។ នេរបលោ ន៍សងគម និងកំល ិ ច ររូវបានសរមួេលោយោរណកេមែបណ្ត ើ នលសែាកច ្ ញលហោ ល េ់។ ា រចនាសមព័នធនូ វថន លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ នលូវេំណែេសាងសង់មិនរងោំ ឹ អាចមិនធន់នឹងអាោសធារុ និងោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមក ិ ា ន។ លេើសុខភាេមនុស្ និងបរសា លគ្នេបំ ិ ា ន (ECoP) សរោប់ោរ្រនលូវថនេ់ កំ ងននរកមអ្នុវរ្ខាងណននកបរសា រ់េើេកខ េ បរសា ៈវ ិនិច័យ ិ ាន ណែេររូវអ្នុវរ្លៅកមពុជា លៅកនុងអ្ំឡុងលេេសិកាេទធភាេ ោរលរៀបចំទរមង់បលង់ ោរសាងសង់ និងរបរិបរ្ិោរ ួស ុេ លហោា រចនាសមព័នធ និងោរសា ើ វ ិញ។ លគ្នេបំ ្ រលឡង ងនន ECoP គឺ៖ (i) បលងកើរេកខ េ បរសា ៈវ ិនិច័យ ិ ា ន និងសងគម សរោប់ោរ្រនលូវថនេ់លៅកមពុជា (ii) ន្េ់ ំនួយបលចចកលទស (iii) ធានាឲ្យោនោរយេ់ែឹងជាទូលៅអ្ំេន ិ ា ើ េប៉ាោះពាេ់បរសា ន និងសងគម និងកំ រ់េកខ េ បរសា ៈវ ិនិច័យ ើ រ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់ណបបលនាោះ (iv) ធានាថា វ ិសវករ ិ ា ន និងសងគម លែើមបោ ិ អ្នកបលចចកលទសនលូវថនេ់ អាចណសវងរកែំលណ្តោះរសាយសរោប់រាេ់បញ្ជ នង ហ ណែេលករ ើ លៅកនុងលេេសាងសង់នូ វថន ើ លឡង ល េ់ ឬ ិ ា ន និងសងគមសរោប់អ្នុគលរោងអ្ភិវឌឍន៍នូ លវថនេ់។ សកមមភាេណថទាំ និង (v) សរមួេឲ្យោនោរលរៀបចំវាយរនមលបរសា អ្នកលរបើរបាស់ ECoP ោនជាអាទិ៍៖ អ្នកលរៀបចំណននោរគលរោង អ្នកគូរបលង់ អ្នករគប់រគង វ ិសវករ និងអ្នកបលចចក លទសនលូវថនេ់ មកេើសា ិ ា ន រកុមហុនទើរបឹកាឯក ន និងរកុមហុនលៅ៉ា ោរ ា ប័នអ្នុ វរ្គលរោងនលូវថនេ់ ទើរបឹកាវាយរនមលបរសា រគឹោះសាា នសិកានិងរសាវរជាវ រកសួង និងសាា ប័នននរោា ភិបាេ និងអ្នកពាក់េ័នធនានា។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 40 5.4.5 ើ វ នរ ើ បកគំលហញ ិ ិធរ ើ បូរា វរាុ វ ិសវកមមសុើវ ិេ និងកិចចោរ ួស ុ េ និងសា ើ វ ិញលៅលរោមអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ្ រនលូវេំលឡង ើ មិនររូវបានរ ំេឹង ើ បូរា ថា នឹងរកលឃញ វរាុ បាសា ើ លោយសារណរោរ្រលហោ ិ ភូរវ ិទា ឬ កំណ្តយវបបធម៌ណែេោនសារៈសំខាន់លឡយ ា ឹ លធវល រចនាសមព័នធនង ើ កនុងគនលងនលូវ នង ើ ឡង ិ ែើចំ ើ នលូវណែេោនរសាប់។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ លគលៅណរអាចោនឱោស ើ ទើតាង រកលឃញ ំ េិសិែា ទើកប់សេ) និងទើតាង ំ ណែេោនសារៈសំខាន់ខាងវបបធម៌ (លពាេគឺ ទើតាង ំ បូរា វរាុ ណែេអាចោន លៅកនុងរំបន់អ្នុគលរោង។ នរ ើ វ ិ ិធរ ើ បកគំលហញ ើ បូរា ើ បាស់ែូចរលៅ៖ (i) បញ្ឈប់សកមមភាេសាងសង់លៅកនុងកណនលងនានា វរាុ នឹងររូវលរបរ ើ វរាុបូរា ណែេរកលឃញ (ii) កំ រ់រេំណែនននទើតាង ំ ឬ ទំហណ ំ ែេបានរកលឃញ ើ (iii) ោរពារទើតាង ើ ប់សា ំ លនាោះលែើមបទ ក រ់រាេ់ ោរខូចខារ ឬ ោរបារ់បង់វរាុណែេអាចយកលចញបាន (iv) ូ នែំ ឹ ងែេ់លមរកុមវ ិសវករ ណែេនឹងររូវ ូនែំ ឹ ងបន្លៅ ញ ធរោនសមរាកិចចកុ ងមូ អាជា ន េោ ញ ធរណែេោនភារៈទទួេខុសររូវកនុងមូេោ ា ន (v) អាជា ា ន អាចលធវើោរវាយរនមលបឋមអ្ំេើ ើ ណែេររូវអ្នុវរ្លោយបូរា របកគំលហញ ៉ា ន់របោ វ ិទូ ណែេនឹងបា ើ រសបតាម អ្ំេើទំហំ និងសារៈសំខាន់ននរបកគំលហញ េកខ ិ ័យ ៈវ ិនច េ នានា ណែេរួមទាំង លសាភ ិ ោររសាវរជាវ គុ ឌ ភាេ របវរ្ិសាញ្ជ្ស្ វ ិទាសាញ្ជ្ស្នង រនមលខាងសងគម នង ិ លសែាកិចច (vi) ោរសលរមចលេើរលបៀបចារ់ណចងរបកគំលហញ ើ ើ លោយអាជា នឹងររូវលធវើលឡង ញ ធរោនសមរាកិចច ណែេអាចនាំឲ្យ ោនោរណកណរបទរមង់បលង់ ោរអ្ភិរក្ ោរណថរកា ោរសា ើ វ ិញ នង ្ រលឡង ិ ោរសលញ្ជ្្គ ោះ (vii) ោរអ្នុ វរ្សរោប់រគប់រគងរបកគំ ើ ណែេររូវទាក់ទងជាោយេកខអ្ក្រ និង (viii) ោរ្រសាងសង់អាចបន្លឡង លហញ ញ រេើ ើ វ ិញណរលៅលរោយោនោរអ្នុញ្ជ ញ ធរោនសមរាកច អាជា ន េោ ិ ចកុ ងមូ ា ន ណែេទាក់ទងនង ឹ ោរណថរកាលបរក ិ ភ ើ វ ឌ ។ នរ ើ ូចោនលពាេខាងលេើ លៅររូវលោង ិ ធែ លៅស្ង់ោរនានាលៅកនុងកិចចសនាសាងសង់ កនុងករ ើ ពាក់េ័នធ។ លៅកនុងលេេររួរេិនិរយគលរោង វ ិសវករតាមោរោា ន ររូវ តាមោននើរិវ ិធើខាងលេើ ណែេទាក់ទងនឹងោរចារ់ណចងលេើវរាុកំណ្តយណែេបាន ួបរបទោះ។ ជាទូលៅ ែំល ើ រោរននោរអ្នុវរ្គលរោងោនែូចរលៅ៖  ោរលរ ើសលរសគលរោងជាែ ើ ំបូង ណែេនឹងលធវើលឡង ើ លោយបុគគេិក MRD។ ើ ថាលរើ លនោះជាោរណសវងរកឲ្យលឃញ ើ តា គលរោងលនោះោននេប៉ាោះពាេ់មកលេក ិ ា ន នង ្ សងគម បរសា ិ ែើមភាគរច ិ នជារល ិ លៅករមិរណ្តមួយណែរឬលទ។ របជា នកនុងមូេោ ន ា ននិងរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ្ យចូេរួមតាមរយៈោរេិលរគ្នោះ ររូវបានលេើកទឹកចិរឲ្ ិ លោយោនេ័រ៌ោនរគប់រគ្នន់ (FPIC) លោបេ់លោយលសរ ើ ជាមុន នង  ិ លបគ របសន ើ លរោងលនោះេុំោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនលទលនាោះ ិ ាេទធភាេគលរោងទាំងមូេនង ោរសក ឹ ររូវអ្នុវរ្។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ របសិនលបើគលរោងលនោះោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន រកុមអ្នកឯកលទសោរពារសុ វរាិភាេ ិ ា ន នឹងលធវើោរវាយរនមលេិសា សងគម និងបរសា ្ រអ្ំេើនេប៉ាោះពាេ់ និងន្េ់អ្នុ សាសន៍ែេ់រកុមអ្នកលរៀបចំគលរោង ើ លញ្ជ ៀសនេប៉ាោះពាេ់ទាង លែើមបប ំ លនាោះ នង ិ  រកុមោរពារសុវរាភា ឹ តាមោនែំល ិ េ នង ិ ោរអ្នុវរ្លៅលរោយគលរោង។ ើ រោរលរៀបចំ ោរអ្នុវរ្ នង 5.4.6 ិ េទំនប់ វ ិធានោរសុវរាភា ឯកសារ ំនួយសា ន ំ 2016, ទំេ័រ 4) ប្ ម ររើរបស់ធនាគ្នរេិភេលោក (នថៃទើ 2 ណខ មិថុនា ឆ្ ហ ញថា “នឹងោនោរ សក ិ ាណសវងរកឱោស លែើមបល ើ របរ ្ ញនលូវេំ នបទ ើ បាស់បណ្ត លែើមបេ ើ រងង ឹ វ ិធានោរររួរេន ិ រ ឹ ំនន់ ិ យទក លោយេរងក ើ របឡាយលោោះទឹក បំេង់េូ និងអាចបលងកើនកំេស់នូ លវេំ លែើមបល ើ របើរបាស់ជាទំនប់”។ កនុងករ ើ អ្នុគលរោងពាក់េ័នធជាមួយ រចនាសមព័នធទំនប់ (ែូចជា ទំនប់សាទ ក់ទក វ រទក ឹ ភលឺ ទា ំ ន់) កនុងករ ើ លនាោះរកុមអ្នក នា ំ ញោរនឹងររូវបលងករ ឹ ន ើ តាំងេើ ើ លឡង ែំណ្តក់ោេែំបូងននោរសិកាេទធភាេ លែើមបអា ើ ចចូេរួម និងណ នាំែេ់ោរសិកានានា។ ណននោររគប់រគងសុវរាិភាេ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 41 ើ សរោប់អ្នុគលរោងទាំងលនាោះ និងររូវន្េ់វគគប ុ ្ ោះបណ្ត ទំនប់ នឹងររូវលរៀបចំលឡង ើ នាោរអ្នុ វរ្ឲ្យោនរបសិទធ ្ េលែើមបធា ភាេ។ 5.4.7 ំ ណននោរវ ិធានោរចរមុោះរគប់រគងែណ្ត ំ អ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង ើ រួមោនកិចចនួ ចលន្ ្ ើម ឬ សកមមភាេ ណែេទាក់ទងនឹងទំនប់ោរពារទឹក ំនន់លទវបំ ង នង ឹ សរោប់កសិកមម (លពាេគឺ ោរចិញ្ចឹមសរវ ចារែំណ្តំ រសោះររើ នង ិ រសោះរំកេ់ទក ិ ោរលរបរ ិ វាររុើ កខជារិ) នង ើ បាស់តាម េំលៅសាា ន។ របសិនលបើោនោរេិចារណ្តជាក់ោក់លេើកិចចនួ ចលន្ ្ ើម និង/ឬ សកមមភាេទំនប់ោរពារទឹក ំនន់លទវបំ ង ិ រសោះរំកេ់ទក នង ើ ួយៗ នង ឹ លគររូវលរៀបចំណននោរ IPM សរោប់អ្នុគលរោងនម ្ េចាំបាច់នងណែរ ិ ន្េ់ោរប ុ ្ ោះបណ្ត ើ នាឲ្យោនោរអ្នុ វរ្របកបលោយរបសិទធភាេ។ របោរសំខាន់នងណែរលនាោះគឺ ោរេិចារណ្តអ្ំេើគុ លែើមបធា ភាេទឹក លោយ សារទឹកលៅកនុងរសោះរំកេ់ទឹកលនាោះនឹងររូវលរបើរបាស់សរោប់ោរបរលភាគនងណែរ។ ិ 6.0 ការចាត់កចងសាា ប័នសត្រាប់អនវតតររត្រាង ោរោេ័ ិ យរគប់រគងគលរោង កនុងសាា ប័នអ្នុវរ្គលរោង(MRD) ររូវោនភារៈទទួេខុសររូវលេើសកមមភាេ បលចចកលទស ណែេអ្នុ វរ្លោយនាយកោ ន ក់ែឹកនាំសាោលខរ្ ររូវ ា ននលូវេំ លៅលរោមគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ។ ថា ោនភារៈទទួេខុ សររូវលេើោរលរៀបចំណននោរអ្នុគលរោង ន ក់លខរ្ និងោរអ្នុវរ្លៅថា តាមរយៈមនទើរអ្ភិវឌឍន៍ នបទ (PDRD), ចំណ ន ក់មូេោ កលៅថា ិ ោរអ្នុវរ្គលរោង នង ា ន ោរលរៀបចំណននោរ នង ន ក់រសុ ឹ ររូវែឹកនាំលោយ PMOs លៅថា ន ក់ែឹកនាំសាោលខរ្។ សាោលខរ្ន្េ់លសចក្ើ ូ នែំ ក។ រសុក និងឃុ ំ សាិរលៅលរោមសមរាកិចចននថា ឹ ងែេ់រសុក និងឃុ ំ ើ រ់តាង លែើមបចា ំ នបល្ ិ េបរសា គ េមួយរូប ឲ្យលធវើោរជាមួយរកុមោរពារសុវរាភា ិ សងគមនន MRD សរោប់អ្នុគលរោង ិ ា ន នង នើមួយៗ។5 រូបទើ 1 ប្ហ ញែារោមអ្ំេើោរចារ់ណចងសាា ប័នទាំងលនោះ។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ របសិនលបើោនោរោក់ បញ្ចូ េសា ើ ៍ េសាញ្ជ្ស្-ឧរុនយ ា នយ ិ មលៅកនុងគលរោងលនោះ ិ រណ្តចំ លគចាំបាច់ររូវេចា ងទាក់ទងខាងសាា ប័នជាមួយ ើ ក់បញ្ចូ េោរេាករ រកសួងធនធានទឹក និងឧរុនិយម លែើមបោ ៍ េសាញ្ជ្ស្-ឧរុនិយមលៅកនុងណននកទើភាេ្យរងលរគ្នោះ ចំលបាោះមុខអាោសធារុ របស់រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ។ MRD គឺជាសាា ប័នអ្នុវរ្ (DIA) សរោប់គលរោង SEA DRM លៅកមពុជា។ ោរោេ័ ិ ិ ាន យសងគម និងបរសា ឺ ោរោេ័ (SEO) ននMRD គជា ិ យសកមមមួយណែេោនោរទទួេខុសររូវលេើកច ិ ា ន។ បចចុបបននលនោះ ិ ចោរពារសុ វរាិភាេបរសា ោរោេ័ ិ ិ ា ន និងសងគមនានា។ ែំល ើ រោរបរសា យលនោះោនបុគគេិកចំនួន 10 នាក់ អ្នុវរ្នើរិវ ិធើោរពារសុវរាិភាេបរសា ិ ាន ិ សងគមលៅលរោមគលរោងSEA DRM សរោប់កមពុជា នង នង ឹ ររូវអ្នុវរ្លៅលរោមោរោេ័ ិ យSEO ជាមួយោរគ្នំរទេើ ិ ា ន និង GDR។ ោរោេ័ រកសួងបរសា ិ ន ក់កណ្ត យរគប់រគងគលរោង (PMO)លៅថា ្ េ គួរណរោនបុ គគេិកសរោប់លគ្នេលៅ ្ើ រពារសុវរាភា លនោះ លោយគួរណរោនមញ្ជ្នោ ិ ា ន នង ិ េបរសា ិ សងគម។ អារស័យលេោ ើ រប ុ ្ ោះបណ្ត ្ េ នង ជ វ ិ បទេិលសាធន៍វ ិជា ើៈ ិ ា ន និងសងគម បុគគេិកទាំងលនោះ ទំនងជាររូវោរឲ្យោនវគគប ុ ្ ោះបណ្ត លេើោរអ្នុវរ្កិចចោរពារសុ វរាិភាេបរសា ្ េ និងោរ គ្នំរទជាបណនាម។ េួកលគគួរណរបានទទួេោរគ្នំរទេើរកុមទើរបឹកា ំនួយបលចចកលទស (TA) ណែេនឹង ួយលៅកនុងោរអ្នុវរ្ េកខខ ើ ោោះរសាយបញ្ជ ឌ នន ESMF ទនទឹមនឹងកសាងសមរាភាេរបស់បុគគេិកលែើមបល ហ ោរពារសុវរាិភាេ។ យន្ោរលនោះោនេកខ ៈរបណហេគ្ន ឹ ែំល ន នង ើ រោរណែេអ្នុវរ្លោយគ ៈកោម ធោ ិ រជារស ិ ឌឍតាមណបបរបជាធប ិ រោប់ោរអ្ភវ ន ក់លរោមជារិ ិ លរយលៅថា 5 (NCDD) ននរកសួងមហាននទ (MOI) គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 42 រូបទើ 1 ោរចារ់ណចងសាា ប័នសរោប់ោរអ្នុ វរ្ ESMF រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ រួនាទើចំបងសរោប់ោរអ្នុ វរ្ PMU/MRD - EA ESMF ទិសលៅ និងោរ ណ នាំជាយុទធ ោរលរៀបចំរចនា គ ៈកមមោរអ្ន្ររកសួង មញ្ជ្ន្ើ ESMF សាញ្ជ្ស្ (IRC/MOE/MRD) បថគលរោង គ្នំរទោរអ្នុ វរ្ ESMF ើ /EIA/រាយ ោរលរ ើសលរស ោរ ើ បក ៍ (ទរ ឹ ា) លរៀបចំណននោរនិង រចនាបថគលរោង ោរតាមោន និងវាយ ោរអ្នុវរ្គលរោង -IA រនមល លៅលេេណែេបានកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ើ ោរោេ័ អ្នុគលរោងរួចលហយ ិ យ PMO នន DIA (លៅលរោម MRD) ជ ក់អ្ំេើករ ររូវគូសបញ្ជ ិ ច នង ើ យកច ឹ ោរអ្នុវរ្អ្នុ លរគ្នងជាក់ោក់។ PMOs លៅថា ិ ោរទទួេខុសររូវ ណែេទាក់ទងនង ន ក់ ្ េ ររូវេិនិរយរបាយោរ កណ្ត ន ក់លរោមជារិ និងលរៀបចំលសចក្ើរពាង ៍ សិកាណសវងយេ់ ណែេលរៀបចំលោយ PMOs លៅថា េកខខ ិ ា ន នង ឌ លោងសរោប់ណននោររគប់រគងបរសា ិ េកខខ ិ សងគម (ESMP) នង ើ រៀបចំណននោរសកមមភាេ ឌ នានា លែើមបល ARAP ឬ RAP និងណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើមភាគរិច (IPDP) តាមោរចាំបាច់។ ESMP និងឯកសារណននោរ ិ IPDP) នង (លពាេគឺ ARAP/RAP នង ិ រកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ឹ ររូវណចករណមលកជាមួយអ្នកពាក់េ័នធនានា នង ន លៅកនុងលេេ ហ និងោរសលងករនានាណែេបានករ់សំគ្នេ់លៅកនុងោរេិលរគ្នោះលោបេ់។ េិលរគ្នោះលោបេ់។ ររូវោក់បញ្ចូ េនងណែរនូ វ បញ្ជ ឯកសារណែេបានចងរកង នឹងររូវណចករណមលកសរោប់ោរលបើកចំហជាសាធារ ៈ និងោក់ ូនលៅធនាគ្នរេិភេលោកលែើមបើ ិ រ េន ិ យ។ ិ ARAP/RAP នង ESMP នង ជ ប់ជាមួយ តាមធមមតាររូវលរៀបចំលឡង ិ IPDP ណែេភា ន ក់ ើ លោយ PMOs លៅថា លរោមជារិ ជាមួយោរគ្នំរទេើទើរបឹកា លៅតាមោរចាំបាច់។ ែូចណែេបានលពាេេើខាងលែើម លៅកនុងឯកសារ ESMF លនោះ ោរោេ័ ិ យ PMO ននMRD ោនភារៈទទួេខុស ើ រតាមោនេទធនេននោរអ្នុវរ្វ ិធានោរោរពារសុ វរាិភាេបរសា ររូវលេោ ិ សងគម លៅកនុងលេេវាយរនមលគលរោង។ ិ ា ន នង របាយោរ ៍ តាមោនទាំងលនោះ នឹងររូវោក់ ូនលៅធនាគ្នរេិភេលោក សរោប់ោរេិនិរយ និងោរចងរកងជាឯកសារ របចាំររើោស។ លសចក្ើេិសា ិ ញ្ញ ្ រោនន្េ់ ូនកនុងណននក 9.0 ននឯកសារ ESMF លនោះ។ លេើសេើលនោះ រកសួងលសែាកិចច និងហរ វរាុ (MEF) អ្គគនាយកោ ើ វ ិញ (GDR, អ្រើរគ ៈកមមោរលោោះរសាយបញ្ជ ា នកិចចោរតាំងទើេំលៅលឡង ហ តាំងទើេំលៅ ឬ IRC) និង MOE នឹងបានទទួេេ័រ៌ោន និងចូេរួម លៅទូទាង ំ ែំល ើ រោរអ្នុវរ្ ESMF ណែេជាណននកមួយននមុខ្ររាយ ោរ ើ រអ្នុវរ្គលរោង SEA DRM លៅកមពុជា។ ៍ អ្ំេោ ិ ញ្ញបបទានេធ កនុងនាមជា DIA គលរោង SEA DRM សរោប់កមពុជាតាមរយៈហរ ិ េលោក នង ើ នាគ្នរេភ ឹ គ្នំរទែេ់ សោសភាគរគប់រគងគលរោងរបស់រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទននរា រោា ភិបាេកមពុជា។ លគ្នេបំ ងននឯកសារលនោះគឺ គ្នំរទ ិ ោរអ្នុវរ្គលរោងលនោះ។ សោសភាគលនោះនង ែេ់ោររគប់រគង នង ិ ញ្ញវរាុសរោប់ោរគ្នំរទសា ឹ ន្េ់ហរ ិ ោរអ្ភិវឌឍ ា ប័ន នង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 43 សមរាភាេ សរោប់ោររគប់រគង ោរសរមបសរមួេ ទិែាភាេបលចចកលទស និងោរោរពារសុ វរាិភាេ ោរតាមោននិងវាយ ិ ោរលធវរ រនមល នង ើ បាយោរ ៍។ 7.0 ការពិរត្រះមរោបល់ និងការរបើកចំនព័ត៌ាន គលរោងលនោះគ្នំរទែេ់វ ិធានោរននោរេិលរគ្នោះលោបេ់តាមណបបចូ េរួម ណែេពាក់េ័នធជាមួយោរចួេរួមណែេោន ន (លពាេគឺ អ្រាន័យជាមួយរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន នជារិភាគរិច និងរកុម្យរងលរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរើ/យុវ ន និង ិ នេោ កុោរ បុ រស មនុស្ចាស់ នង ិ អ្នកពាក់េ័នធែនទលទៀរ។ វ ិធើសាញ្ជ្ស្លនោះោនលគ្នេ ិ រ។េ។) CSOs, CBOs នង បំ ងេរងើកភាេោ ន តាមរយៈោរទទួេបានេ័រ៌ោនជា ច ស់ោរ និងោរលោគយេ់ជាទូ លៅអ្ំេើរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន សាធារ ិ បរធានរគប់ ៈសរោប់ ESMF នង ិ ិ ចោរពារសុវរាិភាេ (លពាេគឺ ESMP, IPDP, ARAP/RAP តាមោរ រគងកច ើ ណែេជាមូេោ ចាំបាច់) រួនាទើ និងោរទទួេខុ សររូវ ោរយេ់លឃញ ា នសរោប់ណកេមែោរសរមបសរមួេ និងសមិទធនេ ននលគ្នេបំ ើ ល ងគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា។ វ ិធេ ិ រគ្នោះលោបេ់តាមណបបចូេរួម គួរណរធានាឲ្យោនោររបារស័យ ំ អ្ស់ និងរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ទាក់ទងរបកបលោយរបសិទធភាេ និងោរសរមបសរមួេជាមួយអ្នកពាក់េ័នធទាង ន លៅ ន ក់ជារិ និងលៅថា ថា ន ក់លរោមជារិ។ គលរោង SEA DRMលៅកមពុជា លនោះររូវបានេិភាកាជាែំបូងជាមួយអ្នកលធវើលសចក្ើសលរមចនានាកនុងរោា ភិបាេ ធនាគ្នរេភិ េលោក នង ិ ទរ ើ បក ឹ ាោេេន ើ ថៃទើ 6 ណខ ឧសភា ឆ្ ន ំ 2016 លៅកនុងកច ំ បោសចាប់លន្ើមមួយកនុងទរ ិ ចរប ុរ ើ កុងភនំលេ ញ។ បនា ទ ប់មក លៅកនុងោររប ុំេិលរគ្នោះលោបេ់ជាសាធារ ៈលេើកទើ 1 ណែេលធវើលឡង ើ ោេេើនថៃទើ 10 ណខ មិថុនា ឆ្ ំ 016 ន2 ើ សចក្ើសលរមចកនុងរោ អ្នកលធវល ា ភិបាេ រំណ្តង CSO ធនាគ្នរេភ ិ េលោក នង ិ ទរ ើ បក ិ កាលគ្នេបំ ឹ ា បានេភា ងនន ESMF, េកខខ ឌ លោងសរោប់ ESMF, ោេវ ិភាគសរោប់ោរចុោះែេ់មូេោា ន និងេទធនេរ ំេឹងទុកេើោរេិលរគ្នោះ ិ ធារុលចញណែេររូវរបគេ់ រេមទាំងោរោ លោបេ់ជាមួយសហគមន៍ ោេលវោ នង ិ សរោប់ឯកសារ ESMF។ ោរេិលរគ្នោះលោបេ់លែើមបើ ូនជាេ័រ៌ោនអ្ំេើលសចក្ើរពាង PESA, ESMF, IPPF និង RPF ររូវបានលរៀបចំលឡង ើ ំ ិងរកលចោះ កនុងសបា លៅលខរ្របូងឃមុន ន ំ 2016 និងោនអ្ធិបាយេិសា ្ ហ៍ នថៃទើ 13 – 17 ណខមិថុនា ឆ្ ្ រជាងលនោះ លៅកនុងោរ ិ ា ន និងសងគម (PESA ចំ ុ ច 8.0 និង 9.0 និងឧបសមព័នធ A1 និងA2)។ អ្នកពាក់េ័នធនានានិងរកុមរបជា វាយរនមលបរសា ន េេរែាខុសៗគ្ន ើ គ្នេបំ បានទទួេេ័រ៌ោនអ្ំេល ងននគលរោង លសចក្អ្ ើ ធប ិ ាយអ្ំេអ្ ើ នុគលរោង ិ កច នង ្ ិ ចនួ ចលន្ ើម សោសភាគនានា នេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរោន (ទាំងវ ិ ជោន និងអ្វ ិ ជោន)។ ោររប ុំេិលរគ្នោះលោបេ់លេើកទើេើរមួយ ើ ឡង បានលធវល ន ំ 2016 លែើមបេ ើ លៅលែើមណខ សើហា ឆ្ ើ ភា ិ កាលេអ្ ើ នុ គលរោងណែេលសនល ើ បញ្ជ ើ ឡង ហ និងកងវេ់នានា លសចក្ើរពាង ចុងលរោយនន PESA, ESMF, IPPF និង RPF និងវ ិធានោរពាក់េ័នធនានា។ លសចក្ើរពាងឯកសារទាំងលនោះ នឹងររូវណរប ិ ណចកចាយែេ់មញ្ជ្ន្ើរោ សរមួេជាភាសាណខមរ នង ិ េលៅថា ា ភបា ន ក់ជារិ នង ិ ថា ន ក់លរោមជារិ នង ិ រោ ិ េមូេោ ា ភបា ា ន អ្នកពាក់ ន លៅមុនកិចចរប ុំេិលរគ្នោះលោបេ់ជាសាធារ េ័នធសំខាន់ៗ និងអ្ងគោរសងគមសុើវ ិេ និងរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ៈលេើក ទើេើរ។ េទធនេែំបូងៗប្ ន គ្នំរទចំលពាោះកិចចនួ ចលន្ ហ ញថា អ្នកពាក់េ័នធភាគលរចើន និងរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ្ ើម និង/ឬ ើ ឡង សកមមភាេអ្នុគលរោងណែេលសនល ួ ោរេិលរគ្នោះលោបេ់បណនាមលទៀរ នង ើ ។ លៅលេេណែេអ្នុគលរោងររូវបានលរៀបចំរច ឹ ររូវលរៀបចំលឡង ើ ញ ធរមូេោ ជាមួយអាជា ន ណែេទំនងជានឹងរងោរប៉ាោះពាេ់លោយត ា ន និងរកុមរបជាេេរែាខុសៗគ្ន ទ េ់ឬ ើ ឡង របលោេលោយអ្នុគលរោងណែេលសនល ើ ។ កំ ើ រេិលរគ្នោះលោបេ់នានាបានោក់ភា រ់រតាជាោយេកខអ្ក្រេោ ជ ប់ជា ឧបសមព័នធននឯកសារ PESA លនោះ។ លៅលេេណែេឯកសារចុងលរោយនន PESA, ESMF, IPPF និងRPF បានទទួេោរអ្នុម័រលោយធនាគ្នរ េភ ើ ចំហ (ទាំងជាភាសាអ្ង់លគលស នង ិ េលោក ឯកសារទាំងលនោះនឹងររូវលបក ិ ភាសារណខមរ) លៅលេើលវបសាយរបស់ MRD ។ ឯកសារលនោះនឹងររូវបញ្ជូ នលៅធនាគ្នរេិភេលោកសរោប់ោរេិនិរយលោយលេខាធិោរោ ន ក់រំបន់ ា នោរពារសុ វរាិភាេថា គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 44 (RSS) និងលៅលរោយេើបានេិនិរយរួចរាេ់នឹងររូវបល្ហ ោះកនុង InfoShop ននធនាគ្នរេិភេលោក និងលបើកប្ ើ វ ិញ ហ ញលឡង លៅកមពុជា។ 8.0 គនតការរ មត្រសាគបណត ឹ ងសារទកខ ប ្ឹ ងសារទុកខ ើ លនោះ ណែេទាក់ទងនឹងទិែាភាេណ្តមួយននអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង នឹងររូវលោោះរសាយតាម រយៈោរចរចា កនុងលគ្នេលៅ្នែេ់ោរមូ េមរិ។ ប ្ឹ ងទាំងអ្ស់ររូវលធវើជាោយេកខអ្ក្រ ឬ របសិនលបើប្ឹងលោយ ត ឹ ររូវសរលសរលឡង ទ េ់ោរ់ នង ន លៅកនុងកណនលងលនាោះត ើ វ ិញកនុងលេេជាមួយគ្ន ើ បជាេេរែាណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ (PAP) ទ េ់ េរ និងរគួសារណែេរងោរប៉ាោះពាេ់េើគលរោង (PAH) និងចមលង ូនលៅគ ៈកមមោរលោោះរសាយប ន ក់។ ្ឹ ងលៅរគប់េំោប់ថា ោរោេ័ ិ យ PMO នន MRD នង ើ គ ឹ បលងករ ៈកោម ោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខលៅេំោប់ថា ន ននអ្ភបា ន ក់ខុសៗគ្ន ិ េ ន កឃុ ំ រសុក និង/ឬ លខរ្)។ កិចច (លពាេគឺ ថា PAH នឹងមិនជាប់ោរេវកិចចបង់នថលចំណ្តយលេើកិចចោររែាបាេ និងណននកចាប់ណែេទាក់ទងនឹងនើរិវធើលោោះ រសាយប ើ ។គ ្ឹ ងសារទុកខលនោះលឡយ ៈកមមោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខររូវោនរំណ្តងមកេើ PAHs, លមែឹកនាំសហ ញ ធរថា គមន៍ អ្ងគោរសហគមន៍ និង CSO/NGOs ឯករា យ បណនាមលេើរំណ្តងមកេើអាជា ន ក់ឃុំ និងរសុក និងមកេើ PMO។ យន្ោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខ ណចកលចញជារបាំែំណ្តក់ោេសរោប់ោរលោោះរសាយ ិ ោរចារ់ណចងប នង ្ឹ ង ណែេរួមទាំង៖ ំហានទើ 1៖ លបើកចំហេ័រ៌ោនអ្ំេើយន្ោរលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខលៅលេើលវបសាយអ្ំេើគលរោង និងេ័រ៌ោនែនទលទៀរ របស់រកសួងអ្ភវ ើ លខរ្ លៅកនុងអ្ំឡុងលេេសាងសង់ នង ិ ឌឍន៍ នបទ មនទរ ើ នទលទៀរសរោប់ោរន្េវនាយ ិ វ ិធែ េ័រ៌ោន។ ំហានទើ 2៖ សាធារ នោនមលធាបាយសរោប់ោក់ពាកយប ិ ររូនិកតាមអ្នឡាញ ឬ ោក់ពាកយជាឯក ្ឹ ងជាលអ្ឡច សារលេើរកោស។ ប ្ឹ ងតទ េ់ោរ់ក៏ទទួេយកនងណែរ។ លសចក្ើេិសា្ រអ្ំេើោរលសុើបអ្លងករ របកគំលហញ ើ ោរ ន និងោរសននិោ េិភាកាននទកុ ង ា នររូវណរបានករ់រតាលៅកនុង File ោច់លោយណឡកសរោប់ករ ើ នើមួយៗ។ ំហានទើ 3៖ េន ិ យ នង ិ រ ើ អ្លងករលោយអាជា ិ លសុប ញ ធរពាក់េ័នធ ចំលពាោះប ្ឹ ងណែេលៅលរោមោរចារ់ណចងរបស់គ ៈកមមោរ ណែេរួមទាំង លៅករមិររោា ភិបាេ មនទើរពាក់េ័នធ និងលៅករមិរសហគមន៍។ សាធារ នអាចររូវបានរបាប់ឲ្យ ែឹងជាមុនអ្ំេអ្ ិ រ ើ ំឡុងលេេននោរេន ិ យ ិ ែំល នង ើ រោរននោរណសវងរកេទធនេ ើ ររូវរកាោរន្េ់ែំ លហយ ឹង ែេ់អ្នកោក់ពាកយប ្ឹ ង។ ំហានទើ 4៖ ន្េ់សិទធិ សរោប់ប ្ឹ ងឧទធរក ៍ និង ំហានទើ 5៖ ធានាឲ្យោនោរតាមោន និងោររាយោរ ៍។ របសិនលបើ PAP និង PAHs េុំបានទទួេោរល្លើយរបណ្តមួយេើអ្ងគភាេលោោះរសាយប ្ឹ ងសារទុកខលៅកនុង ្ ហ៍ គិរចាប់តាង រយៈេើរសបា ំ េើនថៃោក់ប ្ឹ ង ឬរបសិនលបើលសចក្ើសលរមចេើគ ៈកមមោរមិនន្េ់ជាទើលេញចិរ្សរោប់ អ្នកោក់ប ិ PAH ោនសទ ្ឹ ងលទលនាោះ PAP នង ិ ោ ធិ ក់ ូនប ន ក់ខពស់ជាងលនោះ ននគ ្ឹ ងលៅថា ៈកមមោរលោោះរសាយប ្ឹ ង ើ ិចចោរលនាោះលៅណរមិនអាចលោោះរសាយបាន លរោយេើបានលរបើរបាស់យន្ោរលោោះរសាយប សារទុកខ។ របសិនលបក ្ឹ ងលៅ ន ក់រច រគប់េំោប់ថា ួ មក ប ្ឹ ងលនាោះអាចររូវបញ្ជូ នលៅលោោះរសាយលៅកនុងរុ ោោរ។ កនុងអ្នុគលរោងណែេ នជារិលែើម(លពាេគឺ ិ គរច នជារភា ិ )រងោរប៉ាោះពាេ់ រាេ់ប ្ឹ ងររូវោក់សរោប់ោរ េិភាកា និងោរចរចាណែេររូវលធវើលឡងើ លៅកនុងសហគមន៍ ណែេ PAP លនាោះរស់លៅ។ កនុងករ ើ ចាំបាច់ សោសភាគននអ្នុ ំ ួយ លែើមបឲ្ គលរោងររូវន្េ់ ន ើ យោនកច ិ ធិរបស់ នជារភា ិ ចោរពារសទ ិ ។ ិ គរច គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 45 បណនាមលេើយន្ោរនានាខាងលេើ និងតាមេកខខ ឌ របស់ PAP និង PAHs, ប ្ឹ ងសារទុកខអាចររូវោក់ ូនលៅ ឹ ាចាស់រេទា អ្ងគភាេន្ោះនារែនទលទៀរ ែូចជា រកុមរបក ន េោ ឹ ធ ចារយ រេោះងឃលៅតាមវរ្កុ ងមូ ា ន ឬ អ្ងគភាេលោោះរសាយ លោល ោះ ើ លោយ PAP និង PAHs។ ែនទលទៀរណែេចារ់ណចងលឡង 9.0 ការារ ន និងរាគការណ៍ ោរតាមោន គឺជាសោសភាគសំខាន់មួយននែំល ិ ា ន និងសងគមនន ESMF លៅកនុង ើ រោរោរពារសុវរាិភាេបរសា អ្ំឡុងលេេអ្នុ វរ្គលរោង SEA DRMលៅកមពុជា។ របាយោរ ឹ ររូវលធវល ៍ តាមោននង ើ របចាំណខ ររោ ើ ឡង ិ ្ោស ើ ស នង លៅតាមសកមមភាេជាក់ោក់លែើមប៖ ើ  ណកេមែទោ ន ល ប់កុ ងោររគប់ ិ ា ន និងសងគម រគងបរសា  ធានារបសិទធភាេ និងគុ ភាេននែំល ិ ា ន និងសងគម ើ រោរវាយរនមលបរសា  ិ ា ន និងសងគមណែេណនែកលេើរបសិទធភាេ និងេទធនេសរោប់គលរោង និង បលងកើរោរវាយរនមលបរសា  ើ យោរ ន្េ់ឱោសលែើមបរា ៍ អ្ំេើេទធនេននកិចចោរពារសុ វរាិភាេ នេប៉ាោះពាេ់និងោរអ្នុវរ្វ ិធានោរោរ់បនាយ ើ ។ ណែេលសនើលឡង ្ ទាក់ទងនឹងោរអ្នុ វរ្កិចចនួ ចលន្ ើ លៅលរោមគលរោង SEA DRM ើម និង/ឬ សកមមភាេអ្នុគលរោងណែេលសនើលឡង សរោប់កមពុជា ោរោេ័ ិ ឹ អ្នុវរ្សកមមភាេតាមោនលៅកនុងអ្ំឡុងលេេ យរគប់រគងគលរោង (PMO) ននរកសួង MRD នង ើ ំ លរៀបចំរចនាបថគលរោង និងសិកាេទធភាេ និង ESMPs លែើមបក រ់វ ិសាេភាេណែេវ ិធានោរោរ់បនាយររូវបានអ្នុ វរ្លោយលជាគ ័យ។ ោរតាមោន នង ឹ លត ើ ននកសំខាន់ៗចំនួនប៖ ្ រលេណ ើ (i) ោរតាមោនលេើអ្នុ លោមភាេ៖ លែើមបល ើ នទៀងត ើ ិធានោរោរ់បនាយ ររូវបានេចា ទ រ់ថាលរវ ិ បានអ្នុវរ្ឬលទ។ ិ រណ្ត នង លៅកនុងែំណ្តក់ោេននោរលរៀបចំអ្នុ គលរោង សកមមភាេតាមោនអ្នុលោមភាេ នឹងលត្ រលេើោរធានាឲ្យោនោរ ិ ា ន និងសងគមននោរោេ័ អ្នុវរ្ ESMF និងោរលគ្នរេតាមនើរិវ ិធើនានា។ បុគគេិកឯកលទសបរសា ិ យ PMO ននរកសួង ើ បានររឹមររូវ និង MRD នឹងធានាថា ោរសិកាកនុងអ្នុគលរោងលៅលរោមគលរោង SEA DRM សរោប់កមពុជា លធវើលឡង ោ៉ា ងឆ្ប់រហ័ស រសបតាមចាប់របស់កមពុជានិងងបទបបបញ្ញរ្ិរបស់រកុមធនាគ្នរេិភេលោក។ ោរសិកាេទធភាេក៏ររូវគិរបញ្ចូ េនងណែរនូ វោរវាយរនមលអ្ំេើេកខខ ឌ សរោប់ោរអ្នុវរ្សកមមភាេណែេទាក់ទង ឹ ARAP/RAP នង នង ិ IPDP។  ប ិ សសប ្ឹ ងសារទុកខ ជាេល ិ មូេោ ្ឹ ងណែេលៅេុំទាន់បានលោោះរសាយ លៅករមរ ិ ណែេអាចទាម ា ន នង ទារឲ្យោនែំលណ្តោះរសាយលៅករមិរខពស់ជាង ែូចណែេបានកំ ំ េើែំបូងលៅកនុង ESMF រ់តាង  ើ វ ិញលៅលរោមគលរោង និងោរទូទារ់សំ ោរបំលេញឯកសារអ្ំេើោរតាំងទើេំលៅលឡង ង របសិនលបើរបោរ ទាំងលនោះអាចអ្នុវរ្បាន ណែេរួមទាំង ោរបារ់បង់ជាអ្ចិនញ្ជ្ន្យ៍ និងជាបលណ្ត ្ ោះអាសនននងណែរ។  ោរវាយរនមលគុ ភាេននោរទូ ទារ់សំ ង ឬ វ ិធានោរោរ់បនាយែនទលទៀរ ណែេអាចអ្នុវរ្បាន រសប តាមេកខខ ិ ោគណែេោនសោ ឌ ននគលរោងវ ិនល ្ នុេេសរោប់អ្នាគរ ណែេបានកំ ើ តាំងេើ រ់លឃញ លែើមែំបូង ណែេរួមទាំង នេប៉ាោះពាេ់មកលេើរបរចិញ្ចឹម ើវ ិរនងណែរ និង  វ ិធានោរោរ់បនាយនានា លៅលេេោនោរណរបរបួេជាសំខាន់ននសូចនាករ ណែេអាចទាមទារឲ្យោន ិ លបរ អ្ន្រាគមន៍ជាយុទធសាញ្ជ្ស្ ែូចជា របសន ិ គរច ើ កុមរបជាេេរែា ( នជារភា ិ រកុម ន្យរង ិ ) នង គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 46 លរគ្នោះ - ញ្ជ្ស្ើ យុវរើ/យុវ ន កុោរ បុរស មនុស្ចាស់ ម នែើធលើ និង នរកើរក ។េ។) មិនបាន នេិោរ អ្នកគ្ន ើ នុគលរោងណែេោនសោ ទទួេោរគ្នំរទរគប់រគ្នន់េអ្ ្ នុេេ។ លៅកនុងែំណ្តក់ោេអ្នុវរ្ ោរតាមោនលេអ្ ិ រកច ើ នុលោមភាេ អាចរាប់បញ្ចូ េ អ្ធោ ិ ច លៅកនុងអ្ំឡុងលេេសាង សង់លៅលរោមកិចចនួ ចលន្ ្ ើ នទៀងត ើមនិង/ឬសកមមភាេននអ្នុគលរោង លែើមបល ទ រ់ វ ិសាេភាេននេកខខ ញ ប័ ឌ នានានិងអាជា ណ ណែេបានន្េ់ ូន នង ិ ធភាេលៅកនុងែំណ្តក់ោេសាងសង់ ែំណ្តក់ោេោក់ឲ្យែំល ិ ររូវបានលគ្នរេតាម។ របសទ ើ រោរ និងោរកំលទចលចាេ សរោប់គលរោងណ្តមួយ ររូវណរជាោរទទួេខុសររូវទាំងរសុងននរកសួង MRD និងោរតាមោន ិ ា ន។ អ្នុលោមភាេររូវធានាលោយរកសួងបរសា (ii) ោរតាមោនលេើនេប៉ាោះពាេ់៖ លៅលេេណែេគលរោង SEA DMR លៅកមពុជាសាិរកនុងោរអ្នុវរ្ ោរតាមោនលេើ ្ វ ិធានោរោរ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់ននកិចចនួ ចលន្ ើម និង/ឬ សកមមភាេននអ្នុគលរោង គួរណរជាោរេវកិចចរបស់ DIA និង ិ ា ន និងសងគម ររូវណរបានន្េ់លៅឲ្យអ្នកលៅ៉ា ោរ លហយ SEO។ ោនោររ ំេឹងថា ឯកសារោរពារសុ វរាិភាេបរសា ើ DIA ើ ថា ោរ្រនានារបរេរ ររូវតាមោនឲ្យលឃញ ឹ ្លៅរសបតាមវ ិធានោរោរ់បនាយណែេបានឯកភាេ (រវាង រា រោា ភបា ិ េកមពុជានិងរកុមធនាគ្នរេិភេលោក)។ ោរតាមោន និងវាយរនមល នេប៉ាោះពាេ់សងគម ររូវវាស់ែូចរលៅ៖  ន រគួសារ និងសហគមន៍ ណែេររូវរកាស្ង់ោរននោររស់លៅ នេប៉ាោះពាេ់មកលេើបុគគេ រកុមរបជា នខុសៗគ្ន ិ ណែេោនលៅមុនគលរោង ឬ ឲ្យបានរបលសើរជាងលនោះ កនុងករមរ  ន តាមលយនឌ័ រ ណែេររូវល ៀសវាង ោរ់បនាយ ឬ លោោះរសាយ នេប៉ាោះពាេ់ណែេណញកោច់គ្ន  ោរណកេមែសហគមន៍ ណែេរងោរប៉ាោះពាេ់េើគលរោង និង  ោររគប់រគងទំនាស់ឬ លោល ោះ។ ន ៖ នេប៉ាោះពាេ់ននកិចចនួ ចលន្ (iii) ោរតាមោនលេើនេប៉ាោះពាេ់ររួរគ្ន ្ ើម និង/ឬ សកមមភាេអ្នុគលរោង មកលេើធនធានប ិ ា ន នង រសា ើ ួយៗទាំងរបាំមួយ ក៏ររូវណរតាមោននងណែរ លោយេិចារណ្តអ្ំេោ ិ សងគម សរោប់លខរ្នម ិ ឌឍនានា ើ រអ្ភវ ែនទលទៀរ ណែេអាចលកើរោន។ 10.0 ការអនវតត ESMF 10.1 កផនការកសាងសរតាភាព និងការបណ ត ល ត មបណា ិ ន្រភាេបរសា នរ ិ ា ន នង ិ សងគមននអ្នុគលរោងណែេលសនល ើ ឡង ើ សរោប់ោរលរៀបចំលនោះ េង ើ លេស ឹ អារស័យជាលរចន ើ មរា ភាេរបស់សា ើ រមបសរមួេោរលរៀបចំណននោរ និងោរររួរេិនិរយលេើអ្នកន្េ់លសវានានា។ រកសួង MRD ា ប័នអ្នុវរ្ លែើមបស ោនបទេល ើ ច ស់ ំនួយខុសៗគ្ន ើ រអ្នុវរ្គលរោងណែេទទួេ ំនួយេោ ិ សាធន៍ទូេមទូ ោយ អ្ំេោ ន (លពាេគឺ ADB មូេនធ ិ ិ ន ក់្រសហរបរិបរ្ិោរអ្ន្រជារិកូលរ ៉ា [KOIKA] ធនាគ្នរអ្ភិវឌឍន៍អា អ្ភិវឌឍន៍ន័រឌិក [NDF] រកុមធនាគ្នរេិភេលោក ទើភា ឺ ៉ាង់ [KFW] ទភា េលម ិ ឌឍន៍បារា ំង [AFD] នង ើ ន ក់្រអ្ភវ ិ រកសួងោរបរលទស នង ិ ពា ិ ជកមមននរោា ភិបាេអ្ូញ្ជ្សា្ េើ [DFAT, អ្រើរAusAID])។ ោច ស់ ំនួយនើមួយៗ និងហរ ិ ញ្ញិក ោនលគ្នេោរ ៍ណ នាំ និងបទបបញ្ញរ្ិលរៀងៗខលួន។ រកសួងអ្ភិវឌឍ ន៍ នបទននរា រោា ភិបាេកមពុជា ោនោរយេ់ែឹងខពស់អ្ំេើរកុមធនាគ្នរេិភេលោក ណែេរួមទាំង លគ្នេោរ ៍ណ នាំអ្ំេើ ិ េបរសា េទធកមម ោរអ្នុវរ្គលរោង កិចចោរពារសុ វរាភា ិ ា ន នង ិ សងគម នង ិ នរ ើ វ ិ ោរ ណ ិ ិធើពាក់េ័នធ នង នាំែនទលទៀរ។ រកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទ បានលរៀបចំរកុមអ្នុវរ្សរោប់បុគគេិកអ្នុវរ្គលរោង។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 47 ិ ញ្ញវរាុេើ ទើរបឹកាបានសលរមចថា បុគគេិករកសួងអ្ភិវឌឍន៍ នបទណែេមកបលរមើោរលៅកនុងគលរោងណែេទទួេហរ ិ េលោក ោនោរយេ់ែឹងអ្ំេគ រកុមធនាគ្នរេភ ិ ោនោរយេ់ែឹងចាស់អ្ំេល ើ លរោងលករសាណ្ត នង ើ គ្នេោរ ៍ណ នាំ ិ ា ន និងោរបលញ្ជ ៀស ោរោរ់បនាយ បនធូរបនាយ ឬ ោរន្ និងឯកសារនានា។ MRD យេ់េើសារៈសំខាន់ននកិចចោរពារបរសា េ់សំ ង សរោប់នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេស ើ ងគម ជាេល ិ សស ជាេកខខ ឌ ែប ំ ូងសរោប់ទទួេបានហរ ិ ញ្ញបបទានេើ រកុមធនាគ្នរេភ ើ នាឲ្យោនោរអ្នុវរ្កិចចោរពារសុវរាិភាេរបកបលោយរបសិទធភាេ លៅកនុងែំណ្តក់ោេ ិ េលោក។ លែើមបធា លរៀបចំណននោរ ោរលររៀមសាងសង់ ោរសាងសង់ នង ិ របរប ិ រ របោរចាំបាច់គឺររូវោនបុគគេក ិ រ្ោ ិ របកបលោយសមរាភាេ ្ េសមរសប។ អារស័យលហរុលនោះ កមមវ ិធើេរងឹងសា ណែេបានទទួេោរប ុ ្ ោះបណ្ត ្ េលែើមបក ា ប័ន និងប ុ ្ ោះបណ្ត ើ សាង ្ េណបបលធវើនងលរៀននង សិោ សមរាភាេររូវរួមបញ្ចូ េោរប ុ ្ ោះបណ្ត ខ សាោ ទស្នកិចចតាមមូ េោា ន និងឱោសសរោប់ ្ េលៅខាងលរៅសា ោរប ុ ្ ោះបណ្ត ា ប័ននងណែរ។ MRD ោនអ្គគនាយកោ ើ រែាបាេ នង ា នចំនួនប៖ ិ ញ្ញវរាុ កិចចោរបលចចកលទស នង ិ ហរ គ ធិោរោ ិ អ្គ្ន ា ន ែូចោន ប្ហ ញកនុងរូបទើ ។ អ្គគនាយកោ ិ ញ្ញវរាុ ោនសមរាកិចចែឹកនាំនាយកោ ា នរែាបាេ និងហរ ា នរែាបាេ និងបុគគេិក នាយក ោ ិ ញ្ញវរាុ នាយកោ ា នេទធកមមនិងហរ ា នណននោរនិងទំនាក់ទំនងសាធារ ៈ។ អ្គគនាយកោា នកិចចោរបលចចកលទស លែើររួ ន ច សំខាន់កុ ងក ិ ចោរបលចចកលទសសរោប់រកសួងលនោះ។ អ្គគនាយកោា នលនោះ ែឹកនាំនាយកោា ននលូវេំ នបទ នាយកោា ននគរ់ នគង់ទឹក នបទ នាយកោា នណថទាំសុខភាេ នបទ នាយកោា នអ្ភិវឌឍន៍សហគមន៍ និងនាយកោ ិ ឌឍន៍លសែាកិចច ន ា នអ្ភវ បទ។ នាយកោ ិ លរោមោរែឹកនាំត ា នសវនកមមននទកុ នងសារ ្ើ ទ េ់របស់ខុទទោេ័យរែាមញ្ជ្ន។ អ្គគនាយកោា នបលចចកលទស ណែេរួមទាំង នាយកោ ល ា នណកេមែនូ វេំ ិ ចោរពារសុ វរាភា នបទ បានោក់បញ្ចូ េកច ិ េ ិ ា ន លៅកនុងោរ្ររបស់ខួ នអ្ស់ សងគម និងបរសា ល រយៈលេេប៉ាុនា ម នឆ្ នរ ួ មកលហយ ំច ើ ។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ សមរាភាេ ិ ា ន លៅេុំទាន់រគប់រគ្នន់លៅលឡយ តាមោនកិចចោរពារសុវរាិភាេសងគម និងបរសា ើ រកសួងលនោះលៅខវោះលគ្នេោរ ើ លទ លហយ ៍ ណ ើ ច នាំអ្ំេក ិ ោ ច រពារសុវរាិភាេ នង ិ នរ ិ ិធជា ើ វ ើ ោក់សរោប់ោរអ្នុវរ្។ ើ ើ កច បណនាមលេើលគ្នេនលោបាយស្េ ិ េសរោប់ោរអ្ភវ ិ ចោរពារសុ វរាភា ិ ឌឍលហោា រចនាសមព័នធសងគម ិ រូបវន្ នង ើ លៅលរោមអា លគ្នេនលោបាយមួយចំនួនបានលេចលឡង រ្ិបចចុបបនននន MRD ែូចជា លគ្នេនលោបាយស្ើេើ នជារិ លែើមភាគរច ិ លគ្នេនលោបាយស្េ ើ រណកេមែនូ វេំ ើ ោ ល ើ ើោរអ្ភិវឌឍ នបទ នង នបទ លគ្នេនលោបាយស្េ ិ លគ្នេនលោ បាយស្ើេើោរនគរ់នគង់ទឹក នបទ។ លគ្នេនលោបាយទាំងលនោះកំេុងសាិរលរោមោរអ្នុ វរ្ តាមរយៈគលរោង លៅកនុងកមមវ ិធើ ិ គលរោងលន្ងលទៀរ ែូចជាគលរោងលហោ នានា កនុងចំលណ្តមកមមវ ិធើ នង ិ នបទ គលរោងណកេមែនូ វេំ ា រចនាសមព័នធលខរ្ នង ល េំោប់ទើបើ និងគលរោងណកេមែនូ លវេំ នបទ។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 48 រូបទើ 2 អ្្ ិ ឌឍន៍ នបទ ក លេខននរកសួងអ្ភវ ៉ា ន់របោ ោនោរបា ើ បឹកាអ្ំេប លោយទរ ើ ុគគេក ិ ោរោេ័ ិ ិ បរសា យសងគម នង ិ ឌឍន៍ ិ ា ន (SEO) ននរកសួងអ្ភវ នបទ ទាក់ទងនឹងករមិរសិកា ចំល ោះែឹង និងោរអ្នុវរ្ជាក់ណស្ងលៅកនុងោរ្រតាមោនោរអ្នុវរ្កិចចោរពារសុវរាិ ិ ា ន នង ភាេបរសា ើ រ ិ សងគម។ េ័រ៌ោនលែើមបគ្ន ិ រ ំ ទែេ់ោរវាយរនមលសមរាភាេ ររូវបានទទួេតាមរយៈោរេន ើ ឯកសារ ិ យលមេ នានា ោរសោ ្ េលរគ្នងទុក ជាមួយអ្នកន្េ់េ័រ៌ោនសំខាន់ៗ ក៏ែូចជា តាមរយៈសិោ ភ សពាក់កណ្ត ន និង ខ សាោខុ សៗ គ្ន ជ ើវៈនងណែរ។ ោរវ ិភាគតាមវ ិជា ោរោេ័ ិ ិ ា ន (SEO)នន MRD ោនបុគគេិកចំនួនែប់(10) នាក់ ណែេអ្នុ វរ្បរធានោរពារ យសងគម និងបរសា ិ ិ េ ណននោរ នង សុវរាភា ល ិ វ ិធានោរនានាសរោប់ណកេមែនូ វេំ ិ SEO ររូវោរឯកសារណ នបទ។ បុគគេក ិ លគ្នេ នាំ នង ោរ ៍ណ ិ ា ន និងសងគម លែើមបល នាំអ្ំេើកិចចោរពារសុវរាិភាេបរសា ើ ធវើោរតាមោន និងសវកមមលសវានានាសរោប់គលរោងណក ល េមែនូ វេំ នបទ។ ចំល ិ ឯកសារលគ្នេោរ ោះែឹង នង ៍ណ ើ ិចចោរពារសុវរាិភាេបរសា នាំអ្ំេក ិ សងគម គជា ិ ា ន នង ឺ ររមូវោរ លៅែំណ្តក់ោេោរលរៀបចំ និងោរកសាងណននោរ ោរអ្នុវរ្ និងោរសាងសង់លៅលរោយគលរោង។ SEO ធា ល ប់បានន្េ់ ោរតាមោនកិចចោរពារសុវរាិភាេសរោប់ោរ្រនលូវេំណែេទទួេមូេនិធិេើរបភេកនុងរសុក ចំណ ក MOE បានតាមោន គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 49 ោរសាងសង់នូ វថន ល េ់ណែេទទួេមូេនិធិេើរបភេលរៅរបលទស។ លទាោះជាោ៉ា ងណ្តក៏លោយ រាេ់ោរ្រសា្ រ និង ួស ុេ ើ ឡង នលូវេំលៅលរោមអ្នុគលរោងណែេលសនល ើ លៅលរោមគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា នឹងលធវល ើ សរោប់កំណ្តរ់នូ វរ ើ ឡង ល ចិ ជាង 100 គ.ម ែូលចនោះោរោេ័ ិ ំ យ SEO នឹងលធវើោរតាមោន និងវាយរនមលកិចចោរពារសុវរាិភាេលៅែណ្តក់ោេសំខាន់ៗ ននគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ែូចោនប្ហ ញកនុង តារាងទើ ។ MOE នឹងលធវើោរតាមោនោរអ្នុវរ្កិចចោរពារសុវរាិ ភាេគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ជាលទៀងទារ់។ តារាងទើ 6 ោរទទួេខុសររូវសំខាន់ៗសរោប់ោរអ្នុវរ្ ESMF វែ្អ្នុគលរោង ោរទទួេខុសររូវរបស់ MRD មនទើរនលូវេំ នបទ (ជាោច ស់អ្នុគលរោង) ោរលរ ើសលរស ើ  ណ ័ ធ នាំែេ់អ្នកោក់ពាកយសុំ និងអ្នកពាក់េន ហ ោរពារសុវរាិភាេណ្តមួយណែេ  វាយរនមលបញ្ជ ែនទលទៀរអ្ំេើនើរិវ ិធើោរពារសុវរាិភាេបរសា ិ ាន ោនសោ្ នុេេលៅខាងលែើមកនុងែំល ើ រោរលរៀបចំ និងសងគម ណែេរួមទាំងលរ ើសលរសករ ើ ើ វរ្ោន នជារិលែើម ញ  េិនិរយឯកសារសញ្ជ /លគ្នេគំនិរនិងលរ ើស ភាគរិចនងណែរ ហ ោរពារសុវរាិភាេណែេោនសោ លរសយកបញ្ជ ើ ្ ហ ោរពារសុវរាិភាេណែេោនសោ  អ្ធិបាយបញ្ជ ្ នុ នុេេ និងណ នាំែេ់អ្នកោក់ពាកយសុំទាក់ទង ់ កសារលរ ើសលរសក េេកនុងទរមងឯ ើ ិចចោរពារសុវរាិ នឹងរបលភទ និងខលឹមសារននឯកសារោរពារសុវរាិ ជ ប់លៅនឹងសំល ភាេណែេររូវភា ើ អ្នុគលរោង ិ សកមមភាេណែេររូវលរៀបចំ ភាេ វ ិធានោរនង ោរលរៀបចំ  ណ ហ ននកិចចោរពារ នាំអ្នកោក់ពាកយសុំអ្ំេើបញ្ជ  អ្នុវរ្សកមមភាេលរៀបចំកិចចោរពារសុវរាិភាេតាម សុវរាិភាេ តាមោរចាំបាច់ ោរចាំបាច់ ែូចជា ោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាមួយ សហគមន៍មូេោ ័ ា ន និង/ឬោររបមូេទិនននយ  បលងកើរវ ិធានោរោរពារសុវរាិភាេនិងលរៀបចំឯក សារែូចជា ESMP, IPDP, ARAP ឬ RAP ។េ។ ណែេបានឯកភាេជាមួយ MRD។ របសិន លធវើបាន ររូវលបើកចំហលសចក្ើរពាងឯកសារោរពារ ិ េជាមួយសំល សុវរាភា ើ អ្នុគលរោងែេ់សហគម ិ ិរយសំល ន៍ណែេរងោរប៉ាោះពាេ់លៅមុនោរេន ើ លោយ MRD េិនិរយ និងសលរមច  េិនិរយសំល ើ អ្នុគលរោងសរោប់នេប៉ាោះពាេ់  ោក់ ូនសំល ើ អ្នុគលរោងជាមួយវ ិធានោរ ននកិចចោរពារសុវរាិភាេនិងហានិភ័យសងគម ោរពារសុវរាិភាេ និងឯកសារនានាតាមោរឯកភា  វាយរនមលករមិររគប់រគ្នន់និងេទធភាេននោរ េ។ របសិនលបើលសើនលោយ MRD ររូវចារ់វ ិធានោរ វាយរនមលកិចចោរពារសុវរាិភាេនិងែំល ើ រោរ ើ ំលេញតាម ESMF និងរបោរនន បណនាមលែើមបប ំ ច់ ររូវលសនើឲ្យ េិលរគ្នោះលោបេ់។ របសិនលបើចាបា លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេ។ ោក់ ូន ោន ំហានបណនាម។ ើ វ ិញនូវសំល លឡង ើ ជាមួយវ ិធានោរោរពារសុវរាិ ិ រគប់រគ្នន់និងេទធភាេននវ ិធាន  វាយរនមលករមរ ិ ឯកសារណកសរមួេនានាតាមោរចាំបាច់។ ភាេនង ិ េនង ោរោរពារសុវរាភា ិ ឯកសារនានា។ របសន ិ ិ បទបបញ្ញរ្ិជារិនង ររូវលគ្នរេតាមចាប់ នង ិ មូេ ំ ច់ ររូវលសនើឲ្យណកណរបសមរសបនូវរបោរ លបើចាបា ោា នទាំងអ្ស់ ។ ើ វ ិញលៅមុនោរ ទាំងលនោះនិងវាយរនមលលឡង  លរៀបចំណននោរសកមមភាេតាមោរចាំបាច់របសិន ័ ចុងលរោយ។ អ្នុមរ លបើអ្នុគលរោងលនាោះទំនងជាោននេប៉ាោះពាេ់ខលោះ  របសិនលបើ នជារិលែើមភាគរិច (WB OP/BP4 មកលេើរំបន់ោរពារធមមជារិរបស់ជារិ (NPA) .10) រងោរប៉ាោះពាេ់ ររូវឲ្យរបាកែថា េួកលគ និង/ឬ រំបន់នរេោរពាររបស់ជារិ (NPFA). ោនោរឯកភាេលោយមិនបងខិរបងខំ ជាមុន និង ៌ នរគប់រគ្នន់ចំលពាោះសកមមភាេ លោយោនេ័រោ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 50 វែ្អ្នុគលរោង ោរទទួេខុសររូវរបស់ MRD មនទើរនលូវេំ នបទ (ជាោច ស់អ្នុគលរោង) ើ ួកលគ អ្នុគលរោងណែេប៉ាោះពាេ់មកលេេ ិ លបអ្  របសន ើ ចំហជាសាធារ ើ នុវរ្បាន ចូរលបក ៌ នណែេទាក់ទងនឹងកច ៈនូវេ័រោ ិ ចោរពារ ័ សុវរាិភាេលៅលេើលវបសាយលរោយោរអ្នុមរ ចុងលរោយ ោរអ្នុវរ្  ែឹកនាំ និងេិនិរយឯកសារោរពារសុវរាិភាេនិង  លបើកចំហឯកសារោរពារសុវរាិភាេចុងលរោយ ហ នានាលៅកនុងលេេអ្នុវរ្អ្នុគលរោង។ លបើ បញ្ជ របសិនលបើោន ែេ់សហគមន៍ណែេរងោរប៉ាោះ ើ យណកសរមួេវ ិធានោរោរពារ ចាំបាច់ ចូរលសនឲ្ ពាេ់ សុវរាិភាេ ិ ចងរកងជាឯកសារអ្ំេើោរអ្នុវរ្  តាមោន នង ិ រ  េន ិ សលរមចលេណ ិ យ នង ើ ននោរសកមមភាេណែេ ិ េ វ ិធានោរោរពារសុវរាភា ររូវលរៀបចំលៅកនុងលេេអ្នុវរ្អ្នុគលរោងនានា  លៅលេេ នជារិលែើមភាគរិច (WB OP/BP4. 10) រងោរប៉ាោះពាេ់ ចូរោក់បញ្ចូ េេួកលគលៅកនុង ោរតាមោននិងវាយរនមលតាមណបបចូេរួម ោរវាយរនមល ហ និង  ធានាឲ្យោនោរបញ្ចូ េ និងេិនិរយបញ្ជ  វាយរនមលោរអ្នុវរ្និងេទធនេននវ ិធានោរ ិ ា ននិង េទធនេននកិចចោរពារសុវរាិភាេបរសា ោរពារសុវរាិភាេ ្ េ នង សងគមកនុងោរវាយរនមលលៅពាក់កណ្ត ិ ិ ែើមភាគរច  លៅលេេ នជារល ិ (WB OP/BP ចុងអ្នុគលរោង នាិ ងរាយោរ ៍ ណែេរួមទាំង 4.11) រងោរប៉ាោះពាេ់ ចូរោក់បញ្ចូ េេួកលគលៅ ឹ រាេ់លមលរៀនណែេទទួេបាន ណែេទាក់ទងនង កនុងោរវាយរនមលតាមណបបចូេរួម អ្ំេើនិរន្រភាេននអ្នុគលរោងនើមួយៗ 10.2 ថវិការែើរប ីអនវតត ESMF ើ រអ្នុវរ្ ESMF នង នថលចំណ្តយលេោ ិ ររម ឹ កំហរ ឹ ោរតាមោនសកមមភាេកនុងលគ្នេលៅធានាថា សកមមភាេនានា ើ ន ជាមួយនើរិវ ិធើណែេបានលសនើលៅកនុងឯកសារលនោះ និងលែើមបគ្ន ននគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ររូវបានបន្ុគ្ន ើ រ ំ ទែេ់កមម ើ សាងសមរាភាេរបស់អ្នកពាក់េ័នធសំខាន់ៗ។ សនទស្ន៍នថលចំណ្តយររូវបានបា វ ិធក ៉ា ន់សា ឹ 800.000 ែុោ ម នររម ល អាលមរក ិ ែូចោនប្ហ ញកនុង ។ ។ ំ តារាងទើ 7 នថលចណ្ត ើ រអ្នុវរ្ ESMF យលេោ សនទស្ន៍នថល(ែុោ ល េ.រ សកមមភាេ ើ ធប លសចក្អ្ ិ ាយ អាលមរក ិ ) A ្ េអ្ំេើ ESMF ោរែឹកនាំ ោរតាមោន ោរប ុ ្ ោះបណ្ត ់ រប ុ ្ ោះបណ្ត MRD/SEO ររូវន្េោ ិ ោរតាមោនរបចាំររោ ្ េ នង ើ សណែេរួមទាំង 1 នស ោរលរៀបចំរបាយោរតាមោនកិចចោរពារសុវរាិភាេរបចាំឆ្ ំ រោប់ PDRDs កនុងអ្នុ 120.000 ំ របាំមយ គលរោងតាមលខរ្ទាង ន ំ (40.000ែុោ ួ សរោប់រយៈលេេ 3 ឆ្ ន) ល /ឆ្ ំ ់ រែឹកនាំ នង MRD/SEO ររូវន្េោ ិ ោរលរៀបចំរបាយោរ ិ ចោរពារសុវរាិ ៍ តាមោនកច 2 ំ របាំមយ ភាេរបាំ្ោស សរោប់ PDRDs កនុងអ្នុគលរោងតាមលខរ្ទាង ួ សរោប់រយៈ 120.000 ន ំ (4 ែង/ឆ្ លេេ 3 ឆ្ ន ំ x 10.000ែុោ ន) ល /ឆ្ ំ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 51 PDRD/PMOs កនុងលខរ្ទាង ំ របាំមួយ និងសហគមន៍មូេោ ា នររូវលធវើោរររួរេិនិរយលេើ 3 120.000 ំ ើ រោររបស់អ្នកលៅ៉ា ោរលរៀងរាេ់ណខនង ែល ិ ោក់ ូនរបាយោររបចាំររោើ សសរោប់ 3ឆ្ នំ ំ របាំមយ េិលរគ្នោះលោបេ់ជាមូយ នជារិលែើមភាគរិច (IP) កនុងលខរ្ទាង ួ ននអ្នុគលរោង 4 20.000 លៅកនុងលេេលររៀមសរោប់ ESMP និងណននោរអ្ភិវឌឍន៍ នជារិលែើមភាគរិច (IPDP) ំ របាំមយ ោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាមួយ PAP និង PAH លៅកនុងលខរ្ទាង ួ ណែេអ្នុវរ្ អ្នុ 5 20.000 គលរោង លៅកនុងលេេលរៀបចំ ESMF សរុបរង A 400.000 ិ ប ុ ្ ោះបណ្ត រសាវរជាវនង ្ េជាក់ោក់អ្េ ំ ប ើ ញ្ជ ហ បរសា ិ សងគមណែេទាក់ទងនង ិ ា ន នង ឹ លរគ្នោះធមមជារិ B ើ សា (លសចក្េ ឹ ររូវកំ ិ ្ រនង រ់លៅកនុងលេេអ្នុវរ្) ករ ិ ានង ើ សក ិ ខ សាោលែើមបល ិ សកមមភាេរសាវរជាវណែេរួមទាំង សោ ើ រៀបចំលគ្នេ ោរ ៍ណ ើ ិស័យសំខាន់ៗែូចរលៅ៖ (i) ោរ្រកនុងរំបន់ោរពារធមម នាំជាក់ោក់អ្ំេវ ិ រំបន់ោនេកខ ជារិ (PA) រំបន់នរេោរពារ (PFA) នង ៈនុយរសួយែនទលទៀរ (ii)ោរ 1 180.000 លរៀបចំកូែវ ិសវកមមសុើវ ិេ និងស្ង់ោរសំ ង់ (iii) សកមមភាេសហគមន៍លេើវ ិធានោរ សុវរាិភាេតាមែងនលូវ (iv) ោររគប់រគងែើចំ ើ នលូវ ណែេរួមទាំង ោរចុោះបញ្ជ ើសកមមភាេ ទ នយកែើ និង (v) នើរិវ ិធើសំ ទញ្ជ្នា ងសរោប់វ ិស័យនលូវេំ ើ ចចុបបននភាេឯកសារណ លធវប ិ របរសា នាំរបរិបរ្ោ ិ សងគម (ESOM) របស់រកសួង ិ ា ន នង អ្ភិវឌឍន៍ នបទ លែើមបោ ើ ក់បញ្ចូ េលគ្នេោរ ៍ណ ់ ូ វេំ នាំសរោប់ោរសាងសងន ល ោរ ណកេមែ និងោរសា ើ វ ិញ លៅកនុង PA និង PFA, ណែេរួមទាំង សិោ ្ រលឡង ខ សាោ និង 2 130.000 ទស្នកិចចតាមមូេោា ន លោយសរមបសរមួេជាមួយ MOE និង MEF GDR ក៏ែូច ជា ោរអ្នុវរ្ ESOM លៅកនុងែំល ើ រោរភាេជានែគូវ ិស័យសាធារ ៈ-ឯក ន (PPP) គឺជាោរចាំបាច់ ួ ទើរបឹកាជារិ (មិនលេញលោ េ ួ MRD/PMO កនុងោរអ្នុវរ្សកមមភាេ ៉ា ង) លែើមបើ យ 3 60.000 រសាវរជាវ និងលធវើបចចុបបននភាេ ESOM ួ ទើរបឹកាអ្ន្រជារិលែើមបន េ ់ រណ ើ ្េោ នាំលេើសកមមភាេរសាវរជាវ និងអ្នុលោមភាេ 4 30.000 នន ESOM សរុបរង B 400.000 សរុប (A) + (B) 800.000 គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា 52 ឧបសរព័នធ ឧបសរព័នធ A2 សករមភាពរិនអាចទទួលនិរញ្ញ បបទានររត្រាង A1.0 សករមភាពរិនអាចទទួលនិរញ្ញ បបទានររត្រាង ើ លញ្ជ ៀសនេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេើបរសា លែើមបប ិ ា ន និងរបជា ន សកមមភាេែូចខាងលរោមលនោះនឹងររូវបែិលសធ ើ រ េហ ិ ញ្ញបបទានគលរោង SEA DRM៖  ោរត ្ ើេំលៅ និង/ឬ ោរកំលទចរចនាសមព័នធេំលៅសា ល ស់បូ រទ ា នននរគួសារ ណែេប៉ាោះពាេ់ែេ់លរចើនជាង 200 PAP ឬ 50 រគួសារ  ើ នេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេរ បលងករ ើ បជា នមូ េោា ន ណែេរួមទាំង នជារភា ិ ណែេមន ិ គរច ិ អាចទទួេយក ើ មួយវ ិធានោរោរ់បនាយណែេបានលរៀបចំលឡង បានសរោប់េួកលគ សូមបជា ើ ជាមួយោរចូ េរួមរបស់េួកលគក៏លោយ  ោរខូចខារ ឬ បារ់បង់ចំលពាោះសមបរ្ិវបបធម៌ ណែេរួមទាំង ទើតាង ំ ណែេោនរនមលខាងបូរា វរាុ (មុនរបវរ្ិ សាញ្ជ្ស្) បាសា ិ ញ្ជ្ស្ សាសនា វបបធម៌ នង ិ ភូរវ ិទា របវរ្សា ិ េកខ ៈធមមជារិលោយណឡក  ើ បាស់អ្នុគលរោង ននគលរោង SEA DRM លៅកមពុជា ជាោរលេក ោរលរបរ ើ ទក ិ ្ នង ឹ ចរ ិ /ឬ ឧបករ ើ រ ៍ លែើមបគ្ន ំទ ើ វ ិញលោយគ្ន និង/ឬ អ្នុវរ្ោរតាំងទើេំលៅលឡង ម នោរសម័រគចិរ្ននរបជា នមូេោា ន និងោរបរងួបបរងួមភូមិ  វ វុធ រណ្តយន្ អាលសបសស្ូស លរគឿងនទុោះ ឧបករ ោរទិញសពា ៍ បរបាញ់ និងលនសាទណបបបំតល ញ និង ោរវ ិនិលោ គែនទលទៀរណែេបំត ិ ាន ល ញបរសា  នក ទិញថា ំ ំចារ់សរវចនរង នក ថា ែ ំ ំចារ់សរវេិរ នក ថា ំ ំចារ់លមម ន ក់ែនទលទៀរ និងសារធារុគើមើរបកបលោយលរគ្នោះថា ណែេលេើសេើបរោ ិ ររូវោរសរោប់េាបាេកណនលងរងោរប៉ាោះពាេ់ណ្តមួយឲ្យោនរបសិទធភាេ។ របសិនលបើលរបើ នក របាស់ថា ្ ចនរង លៅកនុង ESMF ំ ំចារ់សរវចនរងគឺជាររមូវោរចាំបាច់ PMO ររូវលោងលៅណននោររគប់រគងកតា លបើអាចលធវើបាន  ិ រ្ោ របរប ិ រកនុងវ ិស័យនរេល ើ ណែេរួមទាំង ោរោប់ល ើ ោររបមូេនេ ឬ ណកនចនល ិ អ្នុនេនរេល ើ នង ើ ញរ (NTFP)។ ប៉ាុណន្ ោរគ្នំរទែេ់ោររបមូ េនេ និងោរណកនចនលោយនិរន្រភាេនន NTFPs ររូវបានអ្នុ ញ្ជ ជ ប់ជាមួយនូវណននោររគប់រគងសរោប់ោរលរបើរបាស់ធនធានននលោយនិរន្រភាេ របសិនលបើោនភា  ើ កមមធនធានធមមជារល ោរលធវើអា វ ម ននិរន្រភាេ ិ ោយគ្ន  ើ យលរចរេទ ោរបំណបលង ឬ ោរលធវឲ្ ឹ ើ រមកធមមជារិ  ោរនេិរ ឬ ួញែូរនេិរនេ ឬ សកមមភាេណ្តមួយ ណែេចារ់ទុកថាលេមើសចាប់លៅលរោមចាប់កមពុជា ឬ បទ ញ អ្ន្រជារិ និងកិចចរេមលរេៀងនានា ឬ ជាកមមវរាុននោរហាមឃារ់ជាអ្ន្រជារិ បបញ្ញរ្ិ ឬ អ្នុសញ្ជ  េកខខ ឌ េេកមម នង ឹ ទរមង់របកបលោយលរគ្នោះថា ិ ោរ្រ ណែេពាក់េ័នធនង ័ គ្ន ន ក់ លកងរបវញ្ច ិ ្ ឬ ម នោរសម័រគចរ ជាោរបងខំ លេើេេករ េេកមមលោយបងខំ េេកមមកុោរ ឬ បញ្ជ ហ ធៃន់ធៃរខាងសុខភាេ និងសុ វរាិភាេកនុងមុខរបរ  ពា ិ ជកមមនេិរនេណ្តមួយ ជាមួយមុខ ំនួញ ណែេពាក់េ័នធជាមួយឥរោបថលកងរបវ ិ ័ ចំលពាោះបរសា ញ្ច ិ ា ន និង សងគម នង ិ  ឹ មន អ្នុគលរោងនានា ណែេទាមទារឲ្យោន ESIA លេញលេញ នង ិ គ្ន ិ បានទទួេមូេនធ ិ រ ើ ។ ំ ទលឡយ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A1-1 ឧបសរព័នធ A3 បរ ិធានរះលនរោបាគវាគតម្រៃបរ ិសាា នទូរៅ៖ ទត្ររង់ឯកសារសត្រាប់ការរត្ររើសររ ើស ារាង A2.1 បរ ិធានរះលនរោបាគវាគតម្រៃបរ ិសាា នទូរៅ៖ ើ ររ ើស ទត្ររង់ឯកសារសត្រាប់ការរត្ររស ិ ពាក់ មន េកខ េ័ ៈវ ិនិចយ ោន មន គ្ន លោបេ់ េ័នធ លរើអ្នុគលរោងទំនងជាោននេប៉ាោះពាេ់លរចើនមកលេប ើ រសា ិ ា លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “A” ិ ធមមជារិ ណែេោរសនធង នមនុស្ នង ៃ យហួសគនលងនលូវ ឹ ឆ្ ិ ែើចំ នង ិ ោនរយៈលេេណវងណែរឬលទ? ើ នលូវ នង លរអ្ ឹ ោរសាងសង់ ឬ ោរេរងក ើ នុគលរោងពាក់េ័នធនង ើ នលូវណែរ ើ ន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “A” លេក លបោ ើ ណេង ឬលទ? ណរោនោរឯកភាេជាមួយធនាគ្នរេិភេ លោកនទុយេើលនោះ លរើអ្នុគលរោងទំនងជាោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនចំលពាោះ លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “B” ិ ា នមនុស្ និងធមមជារិ ណែេោនររឹមរិចរួច ោនណែន បរសា កំ ្ ោះអាសនន រ់ររឹមរំបន់រូច និងោនរយៈលេេខលើបលណ្ត ើ នេប៉ាោះពាេ់ទាង លហយ ំ លនោះ្យរសួេកនុងោរររួរេិនិរយ ់ លទ? និងចំណ្តយមិនខពសឬ មន លរើអ្នុគលរោងលនោះទំនងជាោននេប៉ាោះពាេ់រិចរួច ឬ គ្ន ើ ន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “C” លបោ ិ ា នមនុស្ ឬ ធមមជារិណែរឬលទ? នេអ្វ ិ ជោនចំលពាោះបរសា លរើឯកសារអ្នុគលរោងណចងចាស់ោស់អ្ំេើោរមិនសាងសង់ លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “B” នលូវថមើណែរឬលទ? ើ នុគលរោងបញ្ជ លរអ្ ឹ គ្ន ជ ក់ថានង ើ បាស់សោ ម នោរលរបរ ភ រៈលរគ្នោះ លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “B” ន ក់ែូចជាអាលសបស្ូសណែរឬលទ? ថា ើ នុគលរោងនង លរអ្ ឹ ប៉ាោះពាេ់ែេ់រំបន់ោរពារធមមជារិណ្ត លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “A” ិ ែេលគបានសា មួយ ទើ រមកធមមជារណ គ េ់ ឬទើ រមកសំខាន់ៗ ើ ឬណែេលសនប ណែេបានបលងករ ើ លងកើរឬលទ? ើ នុគលរោងលនោះនង លរអ្ ឹ ប៉ាោះពាេ់នរេល ើ លទ? ឬ លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “A” លរើអ្នុគលរោងលនោះទំនងជាោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេើ លបើោន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “A” ំ /រចនាសមពន ទើតាង ័ ធ ណែេោនសារៈសំខាន់ខាងបូរា វរាុ បាសា ិ ភូរវ ិទា របវរ្ិសាញ្ជ្ស្ សាសនា ឬ គុ រនមលធមម ជារិលោយណឡកណែរឬលទ? លរអ្ ើ នុគលរោងលនោះរួមបញ្ចូ េោរនាំលចញសំ េ់លៅ ើ ន ចូរចារ់ចូេ ំេូក “B”, ចូរោក់ លបោ របលទស/ណែនែើែនទណែរឬលទ? បញ្ចូ េលៅកនុង ESMP នូវនេប៉ាោះពាេ់ ើ លៅកនុងរបលទស នានាណែេអាចលកើរលឡង ំ លៅកនុងរបលទស/ណែនែើ ណែេ និងកនុងទើតាង នឹង្លងោរ់/ទទួេសំ េ់លនាោះ លរើអ្នុគលរោងលនោះនឹងបញ្ចូ េោរនាំលចញសំ េ់លៅរបលទស/ លបើោន អ្នុគលរោងលនោះមិនអាច រមុញ ឹ មន ណែនែើែនទណែេនង ញ អ្ន្រជារស ិ លគ្នរេតាមអ្នុសញ្ជ ិ ្ើេើ លៅមុខបានលទ ចេនា្លងណែនននសោ ន ក់ នង ភ រៈលរគ្នោះថា ិ សំ េ់ឬលទ? គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A2-1 ើ ហគមន៍ នជារល លរស ិ ែើមលៅកនុងមូេោា នោនវរ្ោន ឬ េួក លបើោន លគ្នេនលោបាយោរពារសុវរាិភាេ ិ មូហភាេណែេជាប់ទាក់ទងលៅនង លគោនរទេយសមបរ្ស ឹ ទើ ិ េលោក OP 4.0 នង ននធនាគ្នរេភ ឹ ររូវ តាំងអ្នុគលរោងឬលទ? ិ ទាមទារឲ្យោន IPDP យកមកអ្នុវរ្ នង លរអ្ ឹ ោរលធវើេទធកមមែើធលើ ោរបារ់បង់ ើ នុគលរោងលនោះពាក់េ័នធនង លបើោន លគ្នេនលោបាយតាំងទើេំលៅ រទេយសមបរ្ិ ឬ េទធភាេលរបើរបាស់រទេយសមបរ្ិ ឬ បារ់បង់ ម នោរសមរ លោយគ្ន ិ ្របស់ធនាគ្នរេភ ័ គចរ ិ េ របភេរបាក់ចំ ូ េ ឬ មលធាបាយននោរចិញ្ចឹម ើវ ិរ លោយ ិ ទាម លោក OP 4.12 ររូវយកមកអ្នុវរ្ នង ម នោរសមរ គ្ន ់ សចក្ើេនយេ់សលងខប ័ គចិរ្ឬលទ? សូមន្េល ទារឲ្យោន ARAPឬ RAP។ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A2-2 ________________________________________ ័ ធ A3 ឧបសរពន ើ ររ ើសរ ទត្ររង់ឯកសារសត្រាប់រត្ររស គកផែករលើ លកខខណឌ បរ ិសាា ននិងសងគរារទីា ំងជាក់លាក់ _______________________________________ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A2-1 ឧបសមព័នធ A3.1 ឧទាហរ ៍ អ្ំេទ ់ កសារសរោប់ោរលរ ស ើ រមងឯ ើ លរសណែេណនែ ើ កលេេ ើ កខខ ិ ា ននង ឌ បរសា ិ សងគម ល ជាក់ោក់ សរោប់នូ វេំ ទរមង់ឯកសារលរ ស កលេក ើ លរសណែេណនែ ើ ិ ោ ើ ច ិ េ ច រពារសុវរាភា ទរមង់ឯកសារទាំងលនោះ នឹងររូវបំលេញលោយ ESU/DPWT លៅកនុងលេេកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ អ្នុ គលរោង ណែេ ន។ ជាណននកមួយននណននោរោរ្ររបចាំឆ្ ំ សញ្ជ ញ នានាររួវណរបានចុោះររម ឹ ររូវ ិ ោក់ភា នង ឹ សំល ជ ប់លៅនង ើ អ្នុគលរោង សរោប់ោរេិនិរយលោយ MRD និង/ឬ ESD/PTI។ ទរមង់A: តារាងេន ិ យសុវរាភា ិ រ ិ គលរោង ិ េននលគ្នេគំនរ លខរ្៖ រសុក៖ ំ - គំនូសណននទើភា ទើតាង ជ ប់ជាមួយ (សូមគូស )  ោន មន  គ្ន ល្ម ោះនលូវ៖ លេខនលូវ៖ លេខសំគ្នេ់រំ ជ ប់ (េសា ភា ិ ្ រ) ំេូកោរ្រ/សកមមភាេ (សូមគូស ) ល ន ក់លខរ្  ោរណថទាំនូ វថា ល ន ក់រសុក  ោរណថទាំនូ វថា  សាិរលៅកនុង NPA  សាិរលៅ ិរ NPA ំ វបបធម៌សំខាន់ៗ  សាិរលៅ ើរទើតាង ើ ធប លសចក្អ្ ើ រ្រ/សកមមភាេ៖ [លពាេគច ិ ាយសលងខបអ្ំេោ ឺ ោៃ យនលូវ ររមូវោរ/លគ្នេបំ ងននោរ្រ សំល ើ ោរ្រ (តារាង/សូម ើ កមមភាេ) ចំនន េនយេ់អ្ំេស ួ របជា នរបហាក់របណហេ)ណែេទទួេនេ] ួ ភូមិ (ចំនន ិ រ តារាងេន ិ យ ោន មន គ្ន ើ នយេ់/លោបេ់ លសចក្េ 1. លរើោរ្រលនោះទាមទារឲ្យោនេទធកមមែើធលើឬលទ? 2. លរើោរ្រលនោះនឹងទាមទារឲ្យយកែើធលើេើរបជា នណែេកំេុងលរបើរបាស់ែើលនាោះ ើ ុំណមនជាោ សរោប់កសិកមមឬលទ (សូមបេ ម នប័ ច ស់កមមសិទធិ/គ្ន ណ កមមសិទធិក៏ លោយ)? 3. ើ រ្រលនោះនង លរោ ័ ធ (រួមោន ឹ ររមូវឲ្យរគួសារណ្តមួយ លនលៀសរចនាសមពន នទោះ រូេក់អ្ើវា៉ាន់ រងុករសូវ។េ។) លចញេើនូ វលទ ល ? 4. ៉ា ម នរកុមខុសៗគ្ន លរើោន នជារិលែើមរស់លៅទើលនាោះឬលទ? លបើោន លរើបុនា ន (សូមចុោះកនុងតារាង)? 5. លរើោរ្រលនោះ សាិរលៅកនុង ឬ ិររំបន់វបបធម៌/លបរិកភ ឌ ឬលទ? 6. ើ រ្រលនោះ សារ លរោ ិ លៅកនុង ឬ ិរកណនលងណែេលគែឹងថាោនសារៈសំខាន់ ិ សសចំលពាោះរបជា នកនុងមូេោ េល ា នឬលទ? 7. លរើោរ្រលនោះសាិរលៅ ិរ ឬ កនុងរំបន់ោរពារធមមជារិណ្តមួយឬលទ (ឬ កនុងរំបន់រទនាប់ននរំបន់ោរពារធមមជារិ)? 8. ហ ធូេើឬលទ? លបើោន លរើ លរើោរ្រលនោះ ទំនងជាបលងកើរឲ្យោនធូេើ ឬ បញ្ជ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-1 ម នណខ (លៅកនុងរែូវណ្ត)? សរោប់រយៈលេេប៉ាុនា 9. ើ រ្រលនោះនង លរោ ឹ ររមូវឲ្យោន ើករលៅ ើ ចំហរលៅ ្ ថមើ ឬ លបក ្ ចាស់ឬលទ? ើ រ្រលនោះសារ 10. លរោ ឹ ឬ នលូវទក ិ លៅ ិរទលនល សទង ឹ ណ្តមួយឬលទ? ើ រ្រលនោះនាំឲ្យោនកំល ើ ន ឬ ណរបរបួេរបលភទចរចរណែេលរបរ 11. លរោ ើ បាស់ នលូវលនោះឬលទ? នក 12. លរើោរ្រលនោះររមូវឲ្យោនោរលរបើរបាស់សារធារុគើមើេុេ ថា ំ ំចារ់លមម និង/ឬលរគឿងនទុោះឬលទ? ៌ នែនទលទៀរ៖ ណននទើ បញ្ជ 13. េ័រោ ជ ក់លេើរកោសភា ហ បណនាម ឬ នេប៉ាោះពាេ់។េ។ គួរណរោនបញ្ជ ជ ប់ជាមួយ សូមចុោះល្ ៌ នណែេភា ម ោះសនលឹកេ័រោ ជ ប់ជាមួយ ់ កសារលរ ស ោរណចកចាយទរមងឯ ើ លរសែំ ូងនន ESMF ើ ប ណចកលៅ ោន មន គ្ន ិ ទ ោេបរលចេ MRD MPWT/PDRD អ្គគនាយកោ ិ ចោរតាំងទើេំលៅ ា នកច (អ្រើរ IRC) MOE សាា ប័នែនទលទៀរ ជ ក់ (សូមបញ្ជ ខាងលរោម) ់ កសារលរ ស ទរមងឯ ើ ំបូងនន ESMF ណែេរបមូេយកលោយ ើ លរសែ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ ើ ំបូងនន ESMF បានលនទៀងត ់ កសារលរ ើសលរសែ ទរមងឯ ទ រ់លោយ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-2 ជ ប់ ឯកសារភា ៌ នែនទលទៀរ បញ្ជ (ចំលពាោះណននទើ រូបគំនូស េ័រោ ន ហ នានា នេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចលកើរោន។េ។ែូចករ់សំគ្នេ់កុ ងចំ ុ ច 13ខាងលេើ) តាមោរចាំបាច់ ទរមង់ឯកសារ B: ទរមង់ឯកសារលរ ស ើ លរសលៅតាម ើ ំ ូកវាយរនមលបរសា េ ល ិ ា នសរោប់ោរណថទាំនូវ លខរ្៖ រសុក៖ ំ - គំនូសណននទើភា ទើតាង ជ ប់ជាមួយ (សូមគូស )  ោន មន  គ្ន ល្ម ោះនលូវ៖ លេខនលូវ៖ ជ ប់ (េិសា លេខសំគ្នេ់ោររភា ្ រ) របលភទោរ្រ/សកមមភាេ (សូមគូស ) ល  ោរណថទាំនូ វលខរ្ ល  ោរណថទាំនូ វរសុ ក ំេូកោរ្រ/សកមមភាេ (សូមគូស )  បលងកន ើ គុ ់ ឡង ភាេ/សាងសងល ើ វ ិញ  ោរសា ើ វ ិញ ្ រលឡង  ណកេមែ  ណថទាំ ើ ធប លសចក្អ្ ើ រ្រ/សកមមភាេ និងកណនលងគលរោង៖ [លពាេគឺចោ ិ ាយសលងខបអ្ំេោ ៃ យនលូវ ររមូវោរ/លគ្នេបំ ងននោរ្រ សំល ើ ោរ ួ ភូមិ (ចំនន ្រ (តារាង/ចូរេនយេ់សកមមភាេ) ចំនន ួ របជា នរបហាក់របណហេ)ណែេទទួេនេ, ចូរអ្ធិបាយអ្ំេើេកខ ៈនុយ រសួយននទើកណនលងលនាោះ លោយណនែកលេើេកខ េ័ កនុងទរមង់ឯកសារ A] ៈវ ិនិចយ សំ ួ រសរោប់ោរលរ ើសលរស ើ ោន មន គ្ន ើ នយេ់/លោបេ់ លសចក្េ  លរើកណនលងគលរោងលនោះសាិរលៅកនុង ឬ លៅជាប់កណនលងណ្តមួយែូចខាងលរោមឬលទ?  ំ វបបធម៌/លបរិកភ ទើតាង ឌ  រំបន់ោរពារធមមជារិ  រំបន់រទនាប់ននរំបន់ោរពារធមមជារិ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-3  រំបន់ែើលសម ើ  ឹ ឬ នលូវទក ទលនល សទង ឹ  ពាមសមុរទ  ំ និងរបលភទរំបន់ោរពារធមមជារិ (PA) ទើតាង  ំ និងរបលភទរំបន់នរេោរពារ (PFA) ទើតាង  លរើនរេែំ ុ ោះលឡង ើ វ ិញ រងោរប៉ាោះពាេ់ឬលទ?  លរើោនរបលភទរុកខជារិឬ សរវករម ឬ ិរនុរេូ កនុងទើកណនលងគលរោងឬលទ?  លរើគលរោងលនោះនឹងបលងកើនោរលចញចូេកនុងរំបន់ោរពារធមមជារិ ឬ កណនលងសំខាន់ៗ សរោប់ោរអ្ភិរក្ ើវៈចរមុោះឬលទ?  ើ លរោងលនោះនង លរគ ឹ ោរ់ ចាក់បំលេញ ើកយក ឬ ទាញយកសោភ រៈ (ថម រកួស េាយ ែើ ខាច់)?  លរើគលរោងលនោះនឹងណកណរបរបប េសាញ្ជ្ស្លេើននទែើនននលូវទឹក ឬ សទឹងឬលទ?  លរើគលរោងលនោះនឹងបលងកើនសំ ឹ កែើឬលទ?  លរើគលរោងលនោះនឹងររមូវឲ្យោនោរបំណបកថម ឬ លរបើរបាស់លរគឿងនទុោះឬលទ?  លរើគលរោងលនោះនឹងបងកឲ្យោនធូេើ ឬ សលមលងរ ំខានឬលទ?  ់ លទ? លរើគលរោងលនោះនឹងររមូវឲ្យោនោរបលងកើរ រមំសរោប់កមមករសាងសងឬ  ្ ោះអាសននឬលទ? លរើគលរោងលនោះនឹងទាមទារឲ្យបលងកើរនលូវចូេ ឬ នលូវែឹកែើបលណ្ត  លរើគលរោងលនោះនឹងររមូវឲ្យបលងកើរកណនលងស្ុកសោភ រៈឬលទ? ើ េប៉ាោះពាេ់បរសា េ័រ៌ោនអ្ំេន ិ ាន ៌ ន េ័រោ ើ នយេ់ លសចក្េ លរើរុកខជារិភាគលរចើនណែេរងលរគ្នោះេើគលរោងលនោះជាអ្វើ? ំ ុនា លរើរបលភទរុកខជារិណែេរងោរប៉ាោះពាេ់លនាោះសាិរលេើននទែើសរុបទំហប ៉ា ម ន? ើ នសំល លរោ ិ នននេប៉ាោះពាេ់ណ្តមួយ(នេប៉ាោះពាេ់ររួរ ើ លន្ងឬគលរោងលន្ងណែេអាចបលងកើនករមរ ន )ឬលទ? គ្ន ើ លរោងលនោះនង លរគ ើ បាស់ែើរបស់របជា នបលណ្ត ឹ ររមូវឲ្យោនេទធកមម ឬ លរបរ ្ ោះអាសននឬលទ? ់ កសារ D លបើោន សូមបំលេញទរមងឯ លរើគលរោងលនោះនឹងររមូវោរ លនលៀសលហោ ័ ធឬលទ? ា រចនាសមពន លបោ ់ កសារ D ើ ន សូមបំលេញទរមងឯ លរើគលរោងលនោះសាិរកនុងកណនលងណែេោនរកុម នជារិភាគរិចណែេែឹងថារស់លៅឬ លរបើរបាស់ទើលនាោះ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-4 ឬលទ? ់ កសារ C លបើោន សូមបំលេញទរមងឯ ន ក់គលរោងលៅតាមនេប៉ាោះពាេ់បរសា ចំណ្តរ់ថា ិ ាន ណនែកតាមនិយមន័យនេប៉ាោះពាេ់ លៅកនុងឯកសារណ ិ ា ន និងសងគម លរើសាិរកនុង ំេូកអ្វើ? នាំរបរិបរ្ិោរបរសា [ ] ំេូក B – គ្ន ិ ា នធៃនធ ម ននេប៉ាោះពាេ់បរសា ់ ៃរ ររមូវឲ្យោន IEE [ ] ំេូក C – គ្ន ិ ា ន ឬោនរិចរួច មន ម ននេប៉ាោះពាេ់បរសា ិ លរបរ ិ ររមូវឲ្យោន EA ររូវោន ESMP ទូលៅ នង ើ បាស់តារាងេកខ ខ ឌ បលចចកលទស សូចនាករេកខ ៈនុយរសួយននទតា ើ ងំ លៅកនុងទរមង់ឯកសារ B ខាងលរោម ណចកលៅ ោន មន គ្ន ិ ទ ោេបរលចេ MRD MPWT/PDRD MOE GDR (អ្ររ ើ IRC) សា ជ ក់) ា ប័នលន្ងលទៀរ (សូមបញ្ជ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសតាម ើ EA របមូេយកលោយ៖ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសតាម ើ EA លនទៀងតទ រ់លោយ៖ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-5 ទរមង់ឯកសារ C: ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស កលេើ នជារល ើ លរសលោយណនែ ើ ល ិ ែើម (IP) សរោប់ោរណថទាំនូ វ លខរ្៖ រសុក៖ ំ - គំនូសណននទើភា ទើតាង ជ ប់ជាមួយ (សូមគូស )  ោន មន  គ្ន លខរ្៖ រសុក៖ ំ – ភា ទើតាង ជ ប់គំនូសណននទើ (សូមគូស )  ោន មន  គ្ន ល្ម ោះនលូវ៖ លេខនលូវ៖ លេខសំគ្នេ់រំ ជ ប់ (េសា ភា ិ ្ រ) របលភទោរ្រ/សកមមភាេ (សូមគូស ) ល  ោរណថទាំនូ វលខរ្ ល  ោរណថទាំនូ វរសុ ក ើ ធប លសចក្អ្ ើ រ្រ/សកមមភាេ និងកណនលងគលរោង៖ [លពាេគឺចោ ិ ាយសលងខបអ្ំេោ ៃ យនលូវ ររមូវោរ/លគ្នេបំ ងននោរ្រ សំល ើ ោរ ួ ភូមិ (ចំនន ្រ (តារាង/ចូរេនយេ់សកមមភាេ) ចំនន ួ របជា នរបហាក់របណហេ)ណែេទទួេនេ, ចូរអ្ធិបាយអ្ំេើសហគមន៍ណែេរង ោរប៉ាោះពាេ់] សំ ួ រសរោប់ោរលរ ើសលរសលោយណនែ ើ ើ ញ្ជ កលេប ិ គរច ហ នជារភា ិ សំ ួ រសរោប់ោរលរ ើសលរស ើ ោន មន គ្ន ើ នយេ់/លោបេ់ លសចក្េ 1. លរើោន IP និង/ឬ រកុម នជារិភាគរិច លៅកនុងទើកណនលងអ្នុគលរោង (លពាេគឺ គនលងនលូវ និងែើចំ ើ នលូវឬលទ)? 2. ើ ន លរប លបោ ៉ា ម នរកុមខុសៗគ្ន ើ ុនា ន? 3. ួ លគរស់លៅកនុងសហគមន៍ចរមុោះ ជាមួយរកុមមិនណមន នជារិភាគរិចឬលទ? លរើេក 4. ួ លគណថរការបនេ លរើេក ើ ឬសកមមភាេលសែាកិចចលោយណឡកឬលទ? 5. លបើោន លរើរបនេ ើ ណ្តមួយ ឬ សកមមភាេលសែាកិចចលនាោះអាចលធវើឲ្យេួកលគ្យរង លរគ្នោះលោយសារោរេំបាកឬលទ? 6. ើ លរោងលនោះកំហរ លរគ ិ ច ឬ សងគមរបស់េួកលគឬលទ? ិ សកមមភាេលសែាកច 7. លរើគលរោងលនោះប៉ាោះពាេ់ឬណកណរបបូរ ួ លគឬទ? ភាេលសែាកិចចសងគមនិងវបបធម៌របស់េក 8. ើ លរោងលនោះនង លរគ ឹ រ ំខាន ើវភាេរស់លៅរបស់សហគមន៍ននេួកលគឬលទ? 9. ើ លរោងលនោះនង លរគ ើ ុខភាេ ោរអ្ប់រ ំ សកមមភាេសងគម ឹ ប៉ាោះពាេ់ជាវ ិ ជោនមកលេស ួ លគឬលទ? ោរចិញ្ចឹម ើវ ិរ ឬ សន្ិសុខរបស់េក គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-6 10. លរើគលរោងលនោះនឹងនាំឲ្យោនោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនលេើសុខភាេ ោរអ្ប់រ ំ សកមមភាេ ួ លគឬលទ? សងគម ោរចិញ្ចឹម ើវ ិរ ឬ សន្ិសុខរបស់េក ់ រទទួេសា 11. លរើគលរោងលនោះនឹងណកណរបឬលធវើឲ្យបារ់បងោ គ េ់ចំល ោះែឹងេួកលគឬលទ? ើ លរោងលនោះនង 12. លរគ ើ យបារ់សា ឹ បំបារ់របនេ ើ ឬលធវឲ្ ា ប័នរបនេ ើ ឬលទ? 13. របសិនលបើរ ំេឹងថានឹងោននេប៉ាោះពាេ់មកលេើសហគមន៍រកុម នជារិភាគរិច៖ 14. លរើោនបុគគេិក ំនាញរគប់រគ្នន់លៅកនុងសាា ប័នអ្នុវរ្សរោប់លរៀបចំោរវាយរនមល និងកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ វ ិធានោរោរ់បនាយសមរសប (ោរលរៀបចំណននោរអ្ភិវឌឍ ន៍ នជារិលែើម [IPDP]ឬលទ? ្ េ និងោរកសាងសមរាភាេលៅមុនោរ 15. លរើររូវោរឲ្យោនអ្ន្រាគមន៍ប ុ ្ ោះបណ្ត ិ ោរអ្នុវរ្ IPDPឬលទ? លរៀបចំ នង ម នោររ ំខានចំលពាោះ វ 16. កនុងករ ើ គ្ន ិ ែើមភាគរច ើ ភាេរបស់សហគមន៍ នជារល ិ ទាំង ់ ទោះ ែើធលើ ែំណ្តំ លែើមល មូេ លរើនឹងោនោរបារ់បងន ើ ឬ ោរលរបើរបាស់ធនធានជា កមមសិទធិ សិទធិររួររតា ឬ លរបើរបាស់របស់រគួសារ នជារិលែើមភាគរិចឬលទ? ិ ែើមភាគរច នេប៉ាោះពាេ់មកលេើ នជារល ឹ ទុក ិ ណែេរ ំេង សកមមភាេគលរោង ជ នណែេរ ំេង នេប៉ាោះពាេ់វ ិ ោ ឹ ទុក ជ នណែេរ ំេង នេប៉ាោះពាេ់វ ិ ោ ឹ ទុក ន ក់គលរោងសរោប់ IP (ណែេរួមទាំងរកុម នជារ) ចំណ្តរ់ថា ិ នេប៉ាោះពាេ់ ណនែកតាមនិយមន័យនេប៉ាោះពាេ់លៅកនុង ESOM លរើគលរោងលនោះសាិរកនុង ំេូកណ្ត? [ ំ ក ] េ ៉ា ណ្ត ូ – នេប៉ាោះពាេ់ណែេទាក់ទងនឹងេទធកមមែើធលើបុល ណ ោះ ររូវបញ្ចូ េសកមមភាេជាក់ោក់កុ នង RAP ឬណននោរ ARAP [ ំ ូក C – គ្ន ] េ ំ ច់ោន IPDP ឬសកមមភាេជាក់ោក់ ររូវអ្នុវរ្តារាងេកខខ ឌ បលចចកលទសទូលៅសរោប់ ម ននេប៉ាោះពាេ់, េុំចាបា ោរ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់សងគម ណចកលៅ ោន មន គ្ន ិ ទ ោេបរលចេ MRD MPWT/PDRD MOE GDR សា ជ ក់) ា ប័នលន្ងលទៀរ (សូមបញ្ជ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-7 ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសតាម ើ IP របមូេយកលោយ៖ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសតាម ើ IP លនទៀងតទ រ់លោយ៖ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ ទរមង់ឯកសារ D: ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសលោយណនែ ើ កលេេ ើ លើ នង ើ ទធកមមែធ ិ ោរតាំងទេ ំ ៅលឡង ើ ល ើ វ ិញ (LAR) ល លៅកនុងោរោរណថទាំនូ វ លខរ្៖ រសុក៖ ំ - គំនូសណននទើភា ទើតាង ជ ប់ជាមួយ (សូមគូស )  ោន មន  គ្ន ល្ម ោះនលូវ៖ លេខនលូវ៖ លេខសំគ្នេ់រំ ជ ប់ (េិសា ភា ្ រ) របលភទោរ្រ/សកមមភាេ (សូមគូស ) ល  ោរណថទាំនូ វលខរ្ ល  ោរណថទាំនូ វរសុ ក ើ ធប លសចក្អ្ ើ រ្រ/សកមមភាេ នង ិ ាយសលងខបអ្ំេោ ិ ទក ើ ណនលងគលរោង៖ [លពាេគច ឺ ោៃ យនលូវ ររមូវោរ/លគ្នេបំ ងននោរ្រ សំល ើ ួ ភូមិ (ចំនន ោរ្រ (តារាង/ចូរេនយេ់សកមមភាេ) ចំនន ួ របជា នរបហាក់របណហេ)ណែេទទួេនេ, ចូរអ្ធិបាយអ្ំេើសហគមន៍ ណែេរងោរប៉ាោះពាេ់] កលេេ ោរលរ ើសលរសលោយណនែ ើ ិ ោរតាំងទេ ើ ទធកមមែើធលើ នង ំ ៅលឡង ើ ល ើ វ ិញ (LAR) សំ ួ រសរោប់ោរលរ ើសលរស ើ ោន មន គ្ន ើ នយេ់/លោបេ់ លសចក្េ  លរើទំនងជាចាំបាច់ររូវលធវើោរលធវើេទធកមមែើធលើឬលទ?  ំ សរោប់ោរលធវើេទធកមមែើធលើឬលទ? លរើែឹងអ្ំេើទើតាង  លរើែឹងអ្ំេើសាា នភាេកមមសិទធិនិងោរលរបើរបាស់ែើបចចុបបននឬលទ?  ើ ង លរន ើ បាស់វ ិធស ឹ លរបរ ើ រមបសរមួេលៅកនុងែើចំ ើ នលូវណែេោនរសាប់ឬលទ? គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-8  ម នកមមសិទធិែើរស់លៅ ឬ េឹងណនែកសរោប់ោរចិញ្ចឹម ើវ ិរ លរើោនរបជា នណែេគ្ន ំ ឬលៅកនុងែើចំ លៅកនុងទើតាង ើ នលូវឬលទ?  ់ ទោះសំណបងឬលទ? លរើនឹងោនោរបារ់បងន  ើ ង លរន ់ ំណ ឹ ោនោរបារ់បងច ិ មមឬលទ? កែើកសក  ់ េែំណ្តំ លែើមល លរើនឹងោនោរបារ់បងន ើ និងអ្ចេនរទេយឬលទ?  លរន ឹ ោនោរបារ់បង់ ំនញ ើ ង ួ ឬ សហរគ្នសឬលទ?  ់ បាក់ចំ ូ េ ឬ របរចិញ្ចឹម ើវ ិរឬលទ? លរើនឹងោនោរបារ់បងរ  ើ ង លរន ់ មបទា លសវាកមម ឬ ធនធានធមមជារឬ ឹ ោនោរបារ់បងស ិ ណទ?  លរើសកមមភាេសងគម ឬ លសែាកិចចណ្តមួយនឹងរងោរប៉ាោះពាេ់លោយោរណកណរប ណែេទាក់ទងនឹងោរលរបើរបាស់ែើឬលទ?  ើ វ ិញលោយគ្ន របសិនលបើរ ំេឹងថានឹងោនោរតាំងទើេំលៅលឡង ័ គចិរ្៖ ម នោរសមរ  លរើនឹងររមូវឲ្យោនោរសរមបសរមួេរវាងសាា ប័នរោ ើ ោោះរសាយ ា ភិបាេលែើមបល ហ េទធកមមែើធលើឬលទ? បញ្ជ  លរើោនបុគគេិក ំនាញរគប់រគ្នន់សរោប់ោរលរៀបចំណននោរនិងោរអ្នុវរ្ោរ ើ វ ិញឬលទ? តាំងទើេំលៅលឡង  ើ រូវោរឲ្យោនអ្ន្រាគមន៍ប ុ ្ ោះបណ្ត លររ ិ ោរកសាងសមរាភាេលៅមុន ្ េ នង ិ ោរអ្នុវរ្ោរតាំងទេ លរៀបចំណននោរនង ើ វ ិញឬលទ? ើ ំលៅលឡង ើ បជា នណែេរងោរប៉ាោះពាេ់ េ័រ៌ោនអ្ំេរ ៉ា ន់សា លរើោនរួលេខបា ួ រគួសារណែេនឹងរងោរប៉ាោះពាេ់េើគលរោងលនោះឬលទ? ម នអ្ំេើចំនន [ ] ោន មន [ ] គ្ន ើ ន លរោ លបោ ើ នរបោ ម នរគូសារ? ប៉ាុនា ើ នរគួសារណែេ្យរងលរគ្នោះ លពាេគឺ រគួសារណែេ (i) ណែេោនលមរគួសារណេងេោះគ្ន លរោ ្ើ មោ ន ឬ ជាញ្ជ្សល ៉ា យ ជាមួយមនុស្កនុង ិ របាក់ចំ ូ េទាប (ii) រួមោន នេោ បនទុក នង ិ ទាបជាងសូចនាករណែេអាច ិ រ ឬ ន រា; (iii) រួមោន នណែេសាិរកនុងករមរ ើ េរករ ទទួេយកបានជាទូលៅ អ្ំេភា ើ ក ណែេោនកំ ិ សុខុោេភាេសងគម ឬ គ្ន រ់និយមន័យលោយរកសួងោរ្រ នង ិ / ម នែើធលើ នង ម នមលធាបាយគ្នំរទឬលទ? ឬ (iv) ជាមនុស្ចាស់ណែេគ្ន [ ] ោន មន [ ] គ្ន លបើោន លរើោនរបោ ម នរគួសារ? ប៉ាុនា លបើោន សូមអ្ធិបាយសលងខបអ្ំេើសាា នភាេរបស់េួកលគ ន លរើោនរគួសារេើកុ ងរកុ ម នជារិលែើមភាគរិចឬលទ? [ ] ោន មន [ ] គ្ន ើ ន សូមអ្ធិបាយសលងខបអ្ំេើសា លបោ ា នភាេរបស់េួកលគ ន ក់គលរោងលៅតាមនេប៉ាោះពាេ់ននោរតាំងទេ ចំណ្តរ់ថា ំ ៅលឡង ើ ល ើ វ ិញ ណនែកតាមនយ ិ មន័យអ្ំេើនេប៉ាោះពាេ់លៅកនុងឯកសារណ នាំអ្ំេរ ើ បរិបរ្ិោរបរសា ិ ា ន នង ិ សងគម លរគ ិ កនុង ំេូកអ្វើ? ើ លរោងលនោះសារ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-9 [ ] ំេូក B – នេប៉ាោះពាេ់រច ម ននេប៉ាោះពាេ់េោ ិ រួច ឬ គ្ន ើ វ ិញ ររមូវឲ្យោនណននោរ ARAP ើ រតាំងទើេំលៅលឡង [ ] ំេូក C – នេប៉ាោះពាេ់រិចរួច ឬ គ្ន ើ វ ិញ ររូវអ្នុវរ្តាមតារាងេកខខ ឌ បលចចកលទស ម ននេប៉ាោះពាេ់េើោរតាំងទើេំលៅលឡង ោរ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់សងគមទូលៅ ណចកលៅ ោន មន គ្ន ិ ទ ោេបរលចេ MRD MPWT/PDRD GDR MOE សា ជ ក់) ា ប័នលន្ងលទៀរ (សូមបញ្ជ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសតាម ើ LAR របមូេយកលោយ៖ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ ទរមង់ឯកសារសរោប់ោរលរ ស ើ លរសតាម ើ LAR លនទៀងតទ រ់លោយ៖ ល្ម ោះ រំណ ង ហរាលេខា ិ ទ ោេបរលចេ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-10 ឧបសមព័នធ 3.2 ទាហរ ើ រមង់ឯកសារលរ ស ៍ អ្ំេទ ើ លរសណែេណនែ ើ កតាមេកខខ ឌ បរសា ិ សងគមតាមសា ិ ា ន នង ើ ៍ ា នយ ្ ឧរុនយ េសាញ្ជ្ស- ិ មជាក់ោក់ ំ គលរោង........................................................... ទើតាង នាយកគលរោង.......................................................... ណននក A៖ លសចក្ើអ្ធិបាយសលងខបអ្ំេើោរ្រលនោះ …………………………………………………………………………………………………………………………………………. ណននក B៖ ោរកំ ញ រ់អ្រ្សញ្ជ ិ ាន នេប៉ាោះពាេ់សងគម និងបរសា ់ រសា កងវេប ិ សងគម ិ ា ន នង ោន មន គ្ន ោរសលងករ ធនធានននវ ិស័យលនោះ លរគ ើ លរោងលនោះររូវោរសោ ់ ធនធានធមមជារល ភ រៈសាងសងជា ិ ៅកនុងមូេោ ើ ឬលទ ា នលរចន (ខាច់ រកួស រកួសអាចម៍តក យ ទឹក ល ស ើ ំ ង់ ។េ។)? ក រឬលទ? លរើររូវោរឲ្យោនោររានឆ្ ើវៈចរមុោះ ើ លរោងលនោះនង លរគ ន ក់ចំលពាោះរបលភទករមឬរបលភទ្យរងលរគ្នោះនង ឹ បងកលរគ្នោះថា ិ ច ិ /ឬចំលពាោះលសែាកច ិ វបបធម៌ឬលទ? លអ្កូឡូសុើ នង ិ ា នោនេកខ លរើោនកណនលងណែេបរសា ៈនុយរសួយណែេអាចរងោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនេើគលរោង លនោះឬលទ? នរេល ើ រំបន់ែើលសើម (បឹង ទលនល ទើទំនាបេិចទឹកតាមរែូវ) រំបន់ោរពារធមមជារិ ំ គលរោង(ឬសោសភាគគលរោង)លរើោនោររួមបញ្ចូ េរំបន់ោរពារធមមជារិឬលទ (ឧទាន ទើតាង ើ ង ជារិ ណែនបរមុងធមមជារិ នរេោរពារ ទតា ិ ភ ំ លបរក ិ េលោក។េ។) ឌ េភ ិ លបគ របសន ិ លៅលរៅ ប៉ាុណន្ រ ើ លរោងសារ ើ អាចបងកោរប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោន ិ រំបន់ោរពារធមមជារិ លរវា ន រវាងសរវ មកលេើលអ្កូឡូសុើលៅកនុងរំបន់ោរពារធមមជារិឬលទ? (ែូចជា រ ំខានចំលពាោះោររបយុទធគ្ន សាល បជាមួយថនិកសរវណែេលធវើចរាចរ) េកខ ៈភូគេភសាញ្ជ្ស្ និងែើ ម នសាិរភាេខាងលអ្កូឡូសុើ ឬ ែើឬលទ? (សំ លរើោនកណនលងណែេគ្ន ឹ ក ោររអ្ិេែើ ោរបាក់ែើ) ើ នកណនលងណែេរប លរោ ិ ័យននោររជាបចូេទក មហានភ ឹ សមុរទឬលទ? រំបន់លទសភាេ លរើគលរោងោននេប៉ាោះពាេ់អ្វ ិ ជោនមកលេើគុ រនមលខាងលទសភាេឬលទ? របវរ្ិសាញ្ជ្ស្ បូរា វ ិទា ឬ វបបធម៌ ើ លរោងអាចណកណរបទតា លរគ ើ ងំ របវរ្ិសាញ្ជ្ស្ បូរា វ ិទា ឬ ទតា ើ ង ួ ឬលរចន ំ វបបធម៌មយ ើ ណែរឬលទឬ លរើ ររូវោរឲ្យោនកំណ្តយ? ់ ទេយសមបរ្ិ និងវរាុែនទលទៀរ ោរបារ់បងរ ់ ើ រមក ែំណ្តំ ែើកសិកមម វាេសរវសុើលម លរើគលរោងបងកឲ្យោនោរបារ់បងទ ម ល ើ ូបណនល ឫស្ើ ហ ឬ ចំោរល ើ និងលហោ ្ ោះអាសននឬលទ? ា រចនាសមព័នធរបចាំរគួសារ ជាអ្ចិនញ្ជ្ន្យ៍ ឬ បលណ្ត ោរបំេុេ ើ លរោងនង លរគ ឺ លមលងករមរ ឹ នាំឲ្យោនោរបនលស ់ លទ? ិ ខពសឬ លរើគលរោងនាំឲ្យោនោរបលងកើរសំ ឹ ឬ សំ េ់រង េ់រាវណមនឬលទ? គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-1 ើ ហោ របសនលបើ“ណមន” លរល ័ ធលនាោះោនណននោរសរោប់ោររបមូេឬទុកោក់សំ ា រចនាមពន េ់ឬលទ? លរើោនមលធាបាយ និងលហោ ័ ធសរោប់ោររគប់រគងសំ ា រចនាសមពន េ់ឬលទ? លរើគលរោងលនោះនឹងបងកោរប៉ាោះពាេ់មកលេើគុ ភាេទឹកលេើែើ ទឹកលរោមែើនិងទឹកនឹកលេើែើឬលទ? លរើគលរោងលនោះោនោរប៉ាោះពាេ់មកលេើបរោោសឬលទ ិ ័ នានា)? (ធូេើ ឧសមន រលបៀបរស់លៅ លរើគលរោងលនោះអាចបងកឲ្យោនោរណរបរបួេរលបៀបរស់លៅរបស់របជា នមូេោា នឬលទ? លរើកលរោងលនោះនឹងនាំឲ្យោនកំល ើ នវ ិសមភាេសងគមឬលទ? ន ឬទំនាស់សងគមរវាងអ្នកលរបើរបាស់ខុសៗគ្ន លរើគលរោងនឹងនាំឲ្យោនភាេមិនចុោះសរមុងគ្ន ន ឬលទ? សុខភាេ ើ លរោងលនោះនង លរគ ន ក់ចំលពាោះកមមករនង ឹ នាំឲ្យោនហានិភ័យននលរគ្នោះថា ិ របជា នឬលទ? ័ ចំលពាោះសុខភាេកមមករនិងរបជា នឬលទ? លរើគលរោងលនោះនឹងបងកហានិភយ លរើគលរោងនឹងនាំឲ្យោនកំល ន ក់្រចមលងលរាគឬលទ? ើ នភា នេចំ ូ េកនុងមូេោាន ើ លរោងលនោះនង លរគ ួ បលងកើរោរ្រឬលទ? ឹ យ លរើគលរោងលនោះនឹង រមុញកំល ើ នកសិនេ និងនេិរកមមែនទលទៀរឬលទ? ់ ងលយនឌ័រ កងវេខា លរើគលរោងលនោះលេើកទឹកចិរ្ែេ់សោហរ កមមញ្ជ្ស្ើ និងរកុង ន្យរងលរគ្នោះឬលទ? ើ លរោងលនោះគ្នំរទញ្ជ្សន លរគ ្ើ ង ិ លេក ើ កំេស់ញ្ជ្សក ្ើ ុ ងោរលធវ ន ើ សចក្ើសលរមចឬលទ? ល ោរេិលរគ្នោះលោបេ់ជាសាធារ ៈ ើ រេិលរគ្នោះលោបេ់ នង លរោ ិ ោរចូ េរួមជាសាធារ ើ េញនិយមឬលទ? ៈជាទល ម ន___ ោន____ គ្ន ិ ាយសលងខបអ្ំេវ លបើ "ោន", ចូរអ្ធប ើ ិធានោរណែេបានអ្នុវរ្សរោប់លគ្នេបំ ងលនោះ។ ណននក C : ោរោរ់បនាយ ិ ាយសលងខបេើវ ិធានោរណែេបានអ្នុវរ្សរោប់លគ្នេបំ ចំលពាោះឧបសមព័នធលនោះ រគប់ចលមលើយ "ោន" ចូរអ្ធប ងលនោះ។ ន ក់គលរោង និងោរ្របរសា ណននក D: ចំណ្តរ់ថា ិ ាន របលភទគលរោង៖ A ិ អាចន្េ់មូេនធ ( មន ិ ិ) B C o ំេូក C: មិនចាំបាច់ឲ្យោនោរ្របរសា ិ ា នលទ o ំេូក B: ោរអ្នុវរ្វ ិធានោរោរ់បនាយ្យៗនឹងរគប់រគ្នន់លហយ ើ (ESMP); o ំេូក A: មិនអាចន្េ់មូេនិធិគ្នរ ំ ទលឡយ ើ ិ ា ន៖ ចាំាំាបច់ឲ្យោនោរ្របរសា ម នោរ្របរសា គ្ន ិ ាន វ ិធានោរោរ់បនាយ្យៗ (ESMP) គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A3-2 ័ ធ A4 ឧបសរពន កផនការត្ររប់ត្ររងបរ ិសាា នទូរៅ តារាងទើ A4.1 ិ ា នទូលៅ (EMP) ណននោររគប់រគងបរសា សកមមភាេ នេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចោន វ ិធានោរោរ់បនាយ ោរចាក់រោេននទខាងលេើ  អាចបំេុេនលូវទឹក ឬទឹកលរោមែើ លោយសារ  ូនែំ ឹ ង និង/ឬ រមលឹកែេ់ PAHs និងសហគមន៍ជាមុនោ៉ា ងណវង អ្ំេើគលរោងលនោះ នេប៉ាោះពាេ់ណែេអាចោន ើ វ ិញ និងចិញ្ចឹមនលូវណែេ លឡង នេិរនេលៅសូ ឬ វរាុរ ំោយ ់ ិរ្ប័ វ ិធានោរោរ់បនាយ និង ោេលវោ លោយន្េខ ៌ នអ្ំេើគលរោង ណេ័រោ ័ ធ នង ពាក់េន ួ ិ ស ុេ នង ិ ើ ររួរេិនិរយលែើមបប  ចាប់លន្ម ើ លញ្ជ ៀសោរកំេប់ និងចុោះកិចចសនា ឬ ររូវោននើរិវ ិធើសំអាររគប់រគ្នន់ ើន ចាក់ករោេននទខាងលេន ្ ោះអាសនន  អ្នកលៅ៉ា ោរររូវេិចារណ្តអ្ំេើោរលរបើរបាស់ទឹកលៅកនុងមូេោ  ោរ្រលនោះអាចប៉ាោះពាេ់ជាបលណ្ត ាន ិ ញ្ច ើមនលូវ ជាយចល មកលេើោរលរសាចរសេ ឬ ោរោង/ោរនគរ់ ់ ឹកនឹក នគងទ  ធូេើ សលមលង និងរ ំញ័ រ  ចំ ុ ចបលចចកលទស ររូវរួមបញ្ចូ េលៅកនុងកិចចសនាអ្ំេើោរលរសាចទឹក  ររួរេិនិរយសោ ិ ខ ររបស់អ្នកលៅ៉ា ោរលេើបញ្ជ ភ រៈបរោ ហ សលមលង និងរ ំញ័ រ ជាេិលសស លៅ ិរកណនលងតាំងទើេំលៅ ់ ែេអាចល ៀសវាងលធវល  សកមមភាេសាងសងណ ិ កណនលងតាំងទេ ើ េេយប់ លៅ រ ើ ំលៅ  នេប៉ាោះពាេ់មកលេើសុវរាិភាេចរាចរ និង ិ លេើោររ ំខានចំលពាោះោរលធវើែំល  អ្នកលៅ៉ា ោរលរបើវ ិធានោរររួរេិនិរយចរាចរឲ្យោនសុវរាិភាេ និងកំហរ ើ រ ណែេមិន លថមើរល ើង ឹ ោរសាងសង់ តាមណរអាចលធវបា ទាក់ទងនង ើ ន ោរែឹក ញ្ជូ នសោភ រៈ  ោរបំេុេខយេ់ និងលោយសលមលងសរោប់ ់ នបនទុក និងររួរេិនិរយធូេើ និងកំលទចកំទើណែេ  ររួរេិនិរយលេបឿនោនយន្របស់អ្នកលៅ៉ា ោរ សលមលង និងទមៃនន កណនលងតាំងេំលៅសាា ន ិរៗ និងោរខូចនលូវ ើ សោ រសារ់តាមខយេ់ លោយរគបវរាុែឹក ឬ លន្ម ភ រៈែឹក ញ្ជូ ន តាមោរចាំបាច់ ណែេោនរសាប់ ើ បាស់សោ  លរបរ ភ រៈណែេោនកនុងមូេោា ន កនុងករ ើ រ់បនាយោរែឹក ញ្ជូ នេើទើឆ្ ើ អាចលធវើបាន លែើមបោ ៃយ  ធូេើលកើរលចញេើោរ្រសុើវ ិេ និងោរែឹក  អ្នកលៅ៉ា ោរររូវលរសាចនលូវជាលទៀងទារ់លែើមបទ ើ ប់សាក រ់ធូេើ ជាេិលសស កនុងសហគមន៍ ឬទើរប ុំ ន ញ្ជូ នសោភ រៈសាងសង់ គំនរសោភ រៈលេើចិលញ្ច ើមនលូវ  អាចោនោរបំេុេនលូវទឹក លោយសារធារុរង ឹ  លរ ើសលរសយកទ ើ ើតាង ំ សមរសបសរោប់សុ កសោ ្ ៃ យេើនូ វទ ភ រៈ ឲ្យឆ្ ល ឹក របេ័នធលរសាចរសេ ឬ របភេនគរ់នគង់ទឹក  អាចោនោរប៉ាោះពាេ់មកលេើសុវរាិភាេអ្នក ោងសំអារ/ទឹកនឹក លរបើរបាស់នូ វ ល លោយសារសំ េ់េើោរសាង  ល ៀសវាងោរេយចូេកនុងចំណ កនលូវលធវើែំល ើរ ល ើែំល ់ ៅលេើនូ វលធវ សងល ើរ  រកាទុកលែើមល ល ើ ៅកនុងលេេស្ុកសោភ រៈ កណនលង ក ើ យកអាចម៍ែើ  អ្នលង់ ឬ កណនលង ក ើ យកអាចម៍ែើអាចោន  រកទតា ើ អ្ ំ សរោប់ ើកឲ្យឆ្ ៃ យេក ើ ំលៅ ឬ កណនលងណែេបរសា ើ ណនលងទេ ិ ា នោនេកខ ើ លេទយ ៈនុយរសួយ ែូចជា មនទរ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A4-1 ោរប៉ាោះពាេ់លេែ ើ ើ ទក ឹ និងបរសា ិ ា នធមមជារិ កណនលងនេរ ិ សរវចញ្ ់ ទាយធំ ឬ កណនលងសរវនរេបន្េូ ិ ច ឹ មរទងរ  ល ៀសវាងនងណែរែើកសិកមម ឬ នរេល ើ តាមណរអាចលធវើបាន។ កំហរ ើ ឲ្យបានលរចន ិ ោរ្រលៅលេេនថៃ និងកំហរ ិ ិ ករមិរញឺកញាប់ននបនទុោះ ទំហំ នង  កណនលង ើកយកអាចម៍ែើ ររូវសា ើ វ ិញ នង ្ រលឡង ិ ោំលែើមល ើ ឡង ល ើ វ ិញ សោភ រៈរលមលើងលៅោរោាន  ោរលរចរេគរមបរុ ឹ កខជារិ ំ ននោររលមលើងមលធាបាយលៅោរោ  លរ ើសយកទើតាអ្ ើ រ់បនាយនេប៉ាោះពាេ់មកលេើបរសា ា ន លែើមបោ ំ ិ ា នននទើតាង ើ បា (លបចា ំ ច់)  ោរបំេុេែើ និងទឹក (ោរលចាេសរោម ិ របជា នណែេរស់លៅកនុងទើ ិរៗ លនាោះ នង កំេប់លរបង) ៃ យេើនូ វទ  លរបង និងឥនធនៈ និងកណនលងស្ុកលៅសូ ររូវសាិរលៅឆ្ ល ឹក ើ រពារករ  កណនលងស្ុកទុកររូវោនបំពាក់មលធាបាយររង លែើមបោ ើ រពារោរបំេុេបរសា ើ កំេប់ លែើមបោ ិ ាន  សំ េ់ទាង ់ រឧសាហកមមលរបងណែេអាចទទួេយកបាន ំ អ្ស់ររូវស្ុកទុកនិងទុកោក់តាមស្ងោ  កនុងករ ើ លធវើបាន ររូវចាក់ណរបងលៅតាមសា ៍ ុ កលរបង ា នើយស ្ ញ រឲ្យចាក់លរបងលៅកនុង ឬ លៅ ិរ និងមិនររូវអ្នុញ្ជ នលូវទឹកលឡយ ើ  លៅលេេបញ្ច ប់ោរ្រ អ្នកលៅ៉ា ោរររូវសា ំ ោរោ ្ រទើតាអ្ ើ វ ិញឲ្យែូចេើមុន ា នលឡង ិ េនលូវថនេ់ នង សុវរាភា ិ ោរ ន ក់លេន  លរគ្នោះថា ើ ូវ ល លោយសារណរោរររួរេិ ើ យ  ោរលរៀបចំ/ោរបលងហើយណននោរសកមមភាេសរោប់អ្នុគលរោងនម ិ រគ្នោះលោបេ់ ិរសនទ ួ ៗ លរោមោរេល ិ ធ រគប់រគងចរាចរ ិ យលេបឿនោនយន្មន នរ ិ បានសមរសប ជាមួយសាា ប័នមូេោាន ម នត និងគ្ន ញ រគប់រគ្នន់ ល ក/សញ្ជ ិ សាធន៍េើ RAMP, អ្នកលៅ៉ា ោរគួររលមលង  តាមបទេល ើ ត ញ ចរាចរលៅកនុងលេេសាងសង់ (ែូចជា សញ្ជ ល កសញ្ជ ញ នលូវ ់ ចកបលញ្ជ ៀសចរាចរឲ្យសមរសបនង វាង) សាងសងរ ិ លរបរ ិ ោនសុវរាភា ិ េ នង ើ បាស់អ្នកលេក ់ ញ្ជ ើ ទងស ញ លែើមបើ ណ នាំែេ់ចរាចរ  កនុងករ ើ រលៅ្ ចំហ ឬ ោរ ើករលៅ ឹ លៅេម ្ សរោប់លោោះទក ើ ុននទោះ/រូប អ្នកលៅ៉ា ោរររូវ៖ 1) រគបរលៅ្ ជា បនា ទ ន់ ឬ ោក់តល កសញ្ជ ញ សមរសបឲ្យចាស់ លែើមបល ិ កង់ ឬ អ្នកលថមរ ើ ៀសវាងអ្នក ោះ ើ ោនលរគ្នោះថា ើល ង ន ក់ ជា េិលសស កនុងលេេយប់ និងន្េរ ើ កា ំនញ ់ ចកនលូវវាង លៅរូប/នទោះ លែើមបរ ួ តាមធមមតា និងសកមមភាេននោររស់ លៅ កនុងសហគមន៍។ េទធនេននោរអ្នុវរ្ គួរណរបានរាយោរ ៍ ជាលទៀងទារ់ គលរោង SEA DRM ិ ា ន និងសងគម រកបខ័ ឌ រគប់រគងបរសា A4-2