96445 v2 ျမန္မမာႏိုင္ငံ ္ ယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး တြင္းထြကသ ု ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ စက္မႈလပ အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ In partnership with ္ ံ ျမန္မမာႏိုငင ္ ထြကသ တြငး ္ ယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး ႈ ပ စက္မလ ္ န္းမ္မး၏ ု င အဖဲြ႕အစည္းမ္မး ာႏွင့္ ္ ခ္်ဳပက ထိနး ြ က ္ ပ ဲ ရးဆန္းစစ္ခ္က္ ္ ေ ံ မအမး အစီရင္ခစ ကမၻမဘ ့ ဏ္ ာႏွင့္ ္ တ ာႏိုငင ု တက္ေရးဌမန ံ ကမဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိး ု မွ တိ႕ ့ း ေငြေၾကးပံပ ္ ၀ခဲျ့ ခင္းျဖစ္ပါသည္။ ို မႈျဖင့္ ေရးသမးထုတေ Adam Smith International Adam Smith International သည္ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးဆဲာႏိုင္ငံမ္မးရွိ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္း လုပ္ငန္းမ္မး၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ာႏွင့္ ္ မတြင္ လုပ္သက္အေတြ႕အၾကံ်ဳ (၁၀) ာႏွစ္ေက္မ္ရွိျပီး ာႏိုင္ငံေပါင္း (၄၀) တြင္ ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ ာႏိုင္ငံတကမ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈဆိုင္ရမမ္မး ေဆမင္ရြကရ ြ အစည္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို႕အေနျဖင့္ အရင္းအျမစ္မ္မးမွ ၀င္ေငြအမ္မးဆံုး ရရွိရန္၊ အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးေပးရန္ ာႏွင့္ ဦးေဆမင္ အဖဲ႕ ေရရွည္စဥ္ဆက္မျပတ္တည္ျမဲျပီး သမတညီမွ္ရွိသည့္ စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈ ျဖစ္ေပၚလမေစရန္ သက္ဆိုင္ရမ အစိုးရမ္မးအမး မဟမဗ္်ဴဟမ ရႈေထမင့္မွ အၾကံေပးျခင္း၊ ရႈပ္ေထြးေသမ ျပ်ဳျပင္ ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ေပးပါသည္။ မိမိတို႕အေနျဖင့္ သဘမ၀သယံဇမတအေပၚ ီ ိုအမးထမးသည့္ မွခ ာႏိုင္ငံမ္မးရွိ အစိုးရမ္မးအတြက္ ပတ္၀န္းက္င္ ာႏွင့္ လမႈစီးပြမးေရး ္ မေစရန္အတြက္ တြင္းထြက္ သယံဇမတ အရင္းအျမစ္တးေဖမ္ေရး စက္မႈလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္သက္ဆိုင္ေသမ အေျခခံေကမင္းမ္မး ေပၚထြကလ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈပိုင္းဆိုင္ရမ ကၽြမ္းက္င္ပညမရွင္မ္မး၏ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးကို ေအမက္ပါအတိုင္း ေပးအပ္လ္က္ရွိပါသည္- › မဟမဗ္်ဴဟမ၊ မ၀ါဒ ာႏွင့္ ဥပေဒေရးရမ › ြ အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ က္စ္လ္စ္ခိုင္မမမႈရွိေရး အဖဲ႕ › ီ ံခန္႕ခဲြမႈ ၀င္ေငြစမ › ြ အစည္းမ္မး ဆက္ဆံေရး ဆက္သြယ္ေရး ာႏွင့္ လ႕အဖဲ႕ › ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈ ပြင့လ › ပတ္၀န္းက္င္ ေရရွည္စဥ္ဆက္မျပတ္တည္တ့ံမႈ › စီးပြမးေရးအက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ အေသးစိတ္ သိရွိလိုပါက http://www.adamsmithinternational.com/our-services/extractive-industries-governance/ တြင္ ၾကည့္ရႈာႏိုင္ပါသည္။ သို႕မဟုတ္ extractives@adamsmithinternational.com သို႕ဆက္သြယ္ာႏိုင္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 3 ဤအစီရင္ခံစမပါ ေတြ႕ရွိခ္က္မ္မး၊ ရွင္းလင္းတင္ျပခ္က္မ္မး၊ အျမင္မ္မး ာႏွင့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မးတို႕သည္ စမေရးသမ္မး၏ အမေဘမ္သမျဖစ္ျပီး ကမၻမ့ဘဏ္ ာႏွင့္ ၎၏ အမႈေဆမင္ဒါရိုက္တမမ္မး၊ ၎တို႕ ကိုယ္စမး ျပ်ဳေသမ အစိုးရမ္မး သို႕မဟုတ္ ျဗိတိန္ ာႏိုင္ငံတကမဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးဌမန တို႕၏ အျမင္မ္မးကို ေဖမ္ျပထမးျခင္းမဟုတ္ပါ။ ကမၻမ့ဘဏ္ ာႏွင့္ ျဗိတိန္ာႏိုင္ငံ၏ ာႏိုင္ငံတကမဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးဌမနတို႕သည္ ဤအစီရင္ခံစမပါ အခ္က္အလက္မ္မး၏ တိက္မႈကို အမမခံထမးျခင္းမရွိပါ။ ဤအစီရင္ခံစမပါ ေျမပံုမ္မးတြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္ နယ္နိမိတ္မ္မး၊ အေရမင္ ာႏွင့္ အျခမးအခ္က္အလက္မ္မးတို႕ကိုအေၾကမင္းျပ်ဳ၍ ဥပေဒေၾကမင္းဆိုင္ရမ နယ္နိမိတ္ သတ္မွတ္ခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ေဒသတည္ရွိမႈမ္မးကို ကမၻမ့ဘဏ္ ာႏွင့္ ျဗိတိန္ ာႏိုင္ငံတကမဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးဌမနတို႕မွ အသိအမွတ္ျပ်ဳျခင္းျဖစ္သည္ဟု မယဆေစလိုပါ။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 4 ု ကမက္ေ၀ါဟမရမ္မး အတိေ ASM: Artisanal and Small-scale mining ECD: Environmental Conservation Department AWC: Asia World Co. Ltd EDC: Energy Development Committee BGF: Border Guard Force EGAT: EGAT International Ltd BOT: Build Operate Transfer EGTA: Export Gas Transport Agreement CBO: Community Based Organisation EIA: Environmental Impact Assessment CDA: Community Development Agreement EITI: Extractive Industries Transparency Initiative CDOI: China Datang Overseas Investment Co Ltd. ESIA: Environmental and Social Impact Assessment CEP: Core Environment Programme ESMP: Environmental and Social Management Plan CPI: China Power Investment FDI: Foreign Direct Investment CNMC: Chinese Nickle Mining Company FESR: Framework for Economic and Social Reforms CNPC: China National Petroleum Corporation FIL: Foreign Investment Law CSO: Civil Society Organisation and Central Statistical FLEGT: Forest Law Enforcement, Governance and Trade Office FPIR: Free, Prior and Informed Consent CSR: Corporate Social Responsibility GAAP: Generally Accepted Accounting Principles CTGC: China Three Gorges Corp. GAD: General Administration Department DGSME: Department of Geological Service and Mineral GAIL: Gas Authority of India Ltd Exploration GIS: Geographical Information System DHPP: Department of Hydropower Planning GMS: Greater Mekong Sub-Region DHPI: Department of Hydropower Implementation GOUM: Government of the Union of Myanmar DICA: Directorate of Investment and Company GPOA: Gas Pipeline Operations Agreement Administration GSA: Gas Supply Agreement DUHD: Datang (Yunnan) United Hydropower Developing Co. GWh: Gigawatt hour DKBA: Democratic Karen Buddhist Army HLRHC: Huaneng Lancang River Hydropower Co. DRC: Democratic Republic of Congo HPGE: Hydropower Generation Enterprise DSI: Defence Services Institute HTMC: Htun Thwin Mining Co. EAG: Ethnic Armed Group IATA: International Aid Transparency Initiative ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 5 IBA: Impacts and Benefits Agreement MEITI: Myanmar EITI ICG: International Crisis Group MEPE: Myanmar Electric Power Enterprise IDP: Internally Displaced Persons MFTB: Myanmar Foreign Trade Bank IFRS: International Financial Reporting Standards MFMA: Myanmar Federation of Mining Association IOC: International Oil Company MGTC: Moattama Gas Transportation Company IOGEC: International Group of Entrepreneurs Co MIC: Myanmar Investment Commission INTOSAI: International Organisation of Supreme Audit MNPED: Ministry of National Planning and Economic Institutions Development IPRC: Improved Petroleum Recovery Contracts MNRMC: Minerals and Natural Resources Management Committee IRD: Internal Revenue Department MoA: Memorandum of Agreement ITD: Italian-Thai Development Co. Ltd Thailand MOD: Ministry of Defence JICA: The Japan International Cooperation Agency MOE: Ministry of Energy JV: Joint Venture MOECAF: Ministry of Environmental Conservation and JVA: Joint Venture Agreement Forestry KOGAS: Korea Gas Corporation MOECO: Mitsui Oil Exploration Company KIO: Kachin Independence Organization MOEP: Ministry of Electric Power KSDC: Kayin State Development Company MOF: Ministry of Finance KSDP: Kachin State Democracy Party MOGE: Myanma Oil & Gas Enterprise KNU: Karen National Union MOHA: Ministry of Home Affairs LTO: Large Taxpayers Office MOU: Memorandum of Understanding MoA: Memorandum of Agreement MPC: Myanmar Peace Centre MAC: Myanmar Accountancy Council MPE: Myanmar Petrochemical Enterprise MATA: The Myanmar Alliance for Transparency and MPPE: Myanmar Petroleum Products Enterprise Accountability MSG: Multi-Stakeholder Group MDCF: Myanmar Development Cooperation Forum MSMCE: Myanmar Salt and Marine Chemical Enterprise MDI: Myanmar Defence Industries MGE: Myanmar Gems Enterprise MDCF: Myanmar Development Cooperation Forum MICPA: Myanmar Institute of Certified Accountants MDRI: Myanmar Development Resource Institute MSEZL: Myanmar Special Economic Zone Law ME: Mining Enterprise NCDP: National Comprehensive Development Plan MEC: Myanmar Economic Corporation ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 6 NEMC: National Energy Management Committee SNDP: Shan Nationalities Development Party NESAC: National Economic and Social Advisory Council SOEEL: State Owned Economic Enterprises Law NLD: National League for Democracy SPDC: State Peace and Development Council NPV: Net Present Value STH: Shwe Taung Hydropower Co NRGI: Natural Resource Governance Institute (formerly TAC: Terms and Conditions known as Revenue Watch Institute) tcf: Trillion Cubic Feet OAG: Office of the Auditor General TNLA: Ta-ang National Liberation Army OECD: Organisation for Economic Cooperation and TOR: Terms of Reference Development TRG: Transcontinental Group PAPD: Project Appraisal and Progress Department UMEHL: Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. PCC: Performance Compensation Contract UNDP: United Nations Development Programme PEFA: Public Expenditure and Financial Accountability UNFC: United Nationalities Federation Council PFM: Public Financial Management USDP: Union Solidarity and Development Party PPA: Power Purchase Agreement UWSA: United Wa State Army PSC: Production Sharing Contract YPIC: Yunnan Power International Energy Co. Ltd RCDP: Regional Comprehensive Development Plans RCSS: Restoration Council of Shan State SDN: Specially Designated Nationals List SEE: State Economic Enterprise SESA: Strategic Environmental and Social Assessment SEZ: Special Economic Zone SIA: Social Impact Assessment SIC: Standing Interpretations Commitee SLORC: State Law and Order Restoration Council SME: Small and Medium Enterprise SNDP: Shan Nationalities Development Party SOE: State-Owned Enterprise SLORC: State Law and Order Restoration Council SLP: Social and Labour Plan SLRDP: Settlement and Land Records Department ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 7 မမတိကမ အတိုေကမက္ေ၀ါဟမရမ္မး 5 မမတိကမ 8 အစီရင္ခံစမအာႏွစ္ခ္်ဳပ္ 11 အခန္း (၁) နိဒါန္း 20 ြ အစည္းပိုင္းဆုိင္ရမ ေလ့လမသံုးသပ္ခ္က္ အခန္း (၂) အဖဲ႕ 23 အခန္း (၃) ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ 53 အခန္း (၄) ေဒသာႏရ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးစနစ္ 65 ွ ့္ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မး အခန္း (၅) စမခ္်ဳပ္နင 85 အခန္း (၆) ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ 103 အခန္း (၇) ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑ 126 အခန္း (၈) လမႈပတ္၀န္းက္င္ 141 အခန္း (၉) EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္း 153 ေနမက္္ဆက္တြဲ (၁) က္မ္းကိုးစမရင္း 160 ေနမက္ဆက္တြဲ (၂) အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး 168 ေနမက္ဆက္တြဲ (၃) တမ၀န္ ာႏွင့္ ၀တရမးမ္မး 174 ေနမက္ဆက္တြဲ (၄) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သတ်ဳတြင္းမ္မးျပေျမပံု 183 ေနမက္ဆက္တြဲ (၅) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဓမတ္သတ်ဳ အရန္ပမမဏ 184 ေနမက္ဆက္တြဲ (၆) ေရေလွမင္တမံ အေကမင္း ာႏွင့္ အဆိုး 186 ြ ၀ခံစမးေရး စမခ္်ဳပ္ပါ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး ေနမက္ဆက္တြဲ (၇) ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲေ 188 ေနမက္ဆက္တြဲ (၈) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္း မ္မးအေပၚ အရပ္ဖက္လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး၏ အျမင္မ္မး 195 ေနမက္ဆက္တြဲ (၉) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏လွ္ပ္စစ္က႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈအေျခအေန 202 ္ ုမ ရုပပ ံ ္မး ပံု (1) သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္အေပၚ သုေတသနျပ်ဳလုပ္ျခင္း 21 ြ အစည္းမ္မး ပံု (2) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ အစိုးရအဖဲ႕ 24 ြ စည္းပံု ပံု (3) သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနဖဲ႕ 26 ပံု (4) သတ်ဳတြင္း စးစမ္းရွမေဖြခြင့္ ရရွိရန္ ေဆမင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး 33 ပံု (5) သတ်ဳတြင္းထုတ္လုပ္ခြင့္ ရရွိရန္ ေဆမင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ 34 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 8 ပံု (6) စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနဖဲြ႕စည္းပံု 38 ပံု (7) ျမန္မမ့ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္ေနရမမ္မးျပေျမပံု 40 ပံု (8) ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကန္ထရိုက္စမခ္်ဳပ္ ာႏွင့္ တင္ဒါတင္သြင္းျခင္းလုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ 45 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းျပေျမပံု ပံု (9) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့သ 47 ပံု (10) ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ စီးပြမးေရးက႑မ္မး 55 ပုံ (11) ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္ မွစတင္၍ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီး၀င္သည့္အေျခအေန 57 ပံု (12) သေဘမတျပီး ာႏွင့္ အမွန္တကယ္စီး၀င္သည့္ က႑အလိုက္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး 57 ပုံ (13) နယ္စပ္ေဒသမ္မးသို႔ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီး၀င္မႈ အေျခအေန 62 ပုံ (14) ျပည္နယ္/ တိုင္းေဒသၾကီး အလုိက္ အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္း လုပ္ငန္းမ္မး 65 ္ ရး နယ္နိမိတ္မ္မး ပုံ (15) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ္်ဳပေ 68 ဲ စည္းပုံ ပုံ (16) ျပည္နယ္/ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မး၏ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဌမန ဖြ႕ 70 ဲ စည္းပုံ (ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္မွ ေဒသာႏရအဆင့္ထိ) ပုံ (17) MATA ၏ ဖြ႕ 75 ဲ ဖြ႕ ပုံ (18) MATA ၏ေဒသအဆင့္ လုပ္ငန္းအစုအဖြ႕ ဲ စည္းမႈ 76 ပုံ (19) SEP အစီအစဥ္တြင္ ပါ၀င္သည့္ ရြမေပါင္း (၃၃) ရြမ၏ ေျမပုံ 79 ပုံ (20) မြန္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ခေနမက္စိမ္း သတ်ဳတြင္းမ္မး 83 ႈ ုံစံ ပုံ (21) ရတနမ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္၏ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုမပ 92 ပုံ (22) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ၀င္ေငြမ္မး စီးဆင္းမႈအေျခအေန 104 ္ ည့္ ၀င္ေငြမ္မးဆိုင္ရမ ဥပေဒမေဘမင္မ္မး ပုံ (23) အခြန္ာႏွင့္ အခြန္မဟုတသ 107 ပုံ (24) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မွ ၀င္ေငြမ္မး စီး၀င္မႈ 112 ပုံ (25) သတ်ဳတြင္းက႑မွ ၀င္ေငြမ္မး စီး၀င္မႈ - အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း 118 ပုံ (26) အမွတ္ (၁) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း ၀င္ေငြစီး၀င္မႈ 119 ိ ္း - ထုတ္လုပ္မႈကို ခြေ ပုံ (27) ေရႊထုတ္လုပ္ေရးစီမံကန ဲ ၀ျခင္း 120 ဲ အစည္းမ္မး - ၀င္ေငြစီး၀င္မႈ ပုံ (28) ေက္မက္မ္က္ရတနမအဖြ႕ 121 ပုံ (29) ၂၀၁၃-၁၄ ခုာႏွစ္၊ လအလိုက္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္လုပ္မႈ အေျခအေန 132 ပုံ (30) ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑မွ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ (တရုတ္ာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း ) 138 ပုံ (31) ေက္မက္စိမ္းထုတ္လုပ္ျခင္း 143 ပုံ (32) လက္ပန္းေတမင္းေတမင္ ေၾကးနီစီမံကိန္းအနီး လယ္ေျမ မ္မးတြင္ ဆာႏၵျပေနသမ္မးအမး လုံျခ်ဳံေရး တပ္ဖ႕ ြဲ ၀င္မ္မးမွ တမးဆီးေနပုံ 147 ပုံ (33) ေ ရႊထုတ္လုပ္ျခင္း 150 ပုံ (34) MEITI အစီရင္ခံျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး 158 ပုံ (35) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ မဟမဓမတ္အမးလိုင္းစနစ္ 203 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 9 ဇယမးေဖမ္ျပခ္က္မ္မး ္ ြပ္ကဲမႈလုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ ဇယမး (1) တရမး၀င္ထိန္းခ္်ဳပက 35 ဇယမး (2) ကမ္းလြန္ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ကုမၸဏီမ္မး 39 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ကုမၸဏီမ္မး ဇယမး (3) ကုန္းတြင္းေရနံာႏွင့သ 39 ဇယမး (4) : ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီး၀င္ျခင္း 54 ံ င္စမရင္းအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ တရမး၀င္စီး၀င္သည့္ ာႏုိင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈစမရင္း ဇယမး (5) ကုမၸဏီမ္မးမွတ္ပုတ 56 ဇယမး (6) ကုန္းတြင္း ာႏွင့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မး၏ ာႏိုင္ငံအလိုက္ပိုင္ဆိုင္မႈ အေျခအေန 61 ြ ၀မႈအခ္ိ်ဳး ဇယမး (7) ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ ခဲေ 86 ဲြ ၀မႈအခ္ိ်ဳး ဇယမး (8) ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ခေ 87 ဇယမး (9) စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနတြင္ မွတ္ပံုတင္ထမးသည့္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းမ္မး 93 ဇယမး (10) ရွယ္ယမအမ္ိ်ဳးအစမးမ္မး 101 ဇယမး (11) UMEHL ၏ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး (အကုန္မဟုတ္ပါ) 102 ဇယမး (12) MEC ၏ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး (အကုန္မဟုတ္ပါ) 102 ္ ႈန္းထမးမ္မး ဇယမး (13) ကုမၸဏီ၀င္ေငြခြနာႏ 109 ဇယမး (14) အျခမးအခြန္ာႏႈန္းထမးမ္မး 109 ဇယမး (15) PSC စမခ္်ဳပ္ပါ အခြန္မဟုတ္သည့္စည္းကမ္းခ္က္မ္မး အက္ဥ္းခ္်ဳပ္ 113 ဇယမး (16) ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္တြင္ လည္ပတ္လ္က္ရွိေသမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး 127 ဇယမး (17) ၀န္ၾကီးဌမနမွ လ္မထမးသည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး 133 ္ န္းရွင္မ္မးမွ လုပ္ေဆမင္မည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး ဇယမး (18) ဖက္စပ္ ာႏွင့္ BOT စနစ္အက္ ေဒသလုပင 133 ္ ွံမႈမ္မး ဇယမး (19) စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနမွ စိစစ္ဆဲ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ 134 ဇယမး (20) ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ 142 ဇယမး (21) အလုပ္သမမးဥပေဒပါ - လမႈေရးအကမအကြယ္ေပးမႈမ္မး 144 ဇယမး (22) သတ်ဳတြင္းေၾကမင့္ လမႈပတ္၀န္းက္င္ဆိုင္ရမ ဆက္ဆံေရးျပႆနမမ္မး 148 ဇယမး (23) ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးေၾကမင့္ လမႈပတ္၀န္းက္င္ ေဘးထြက္ဆိုးက္ိ်ဳးမ္မး 151 ဇယမး (24) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လွ္ပ္စစ္က႑ ေယဘယ္အေျခအေန 202 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 10 ံ မအာႏွစခ အစီရင္ခစ ္ ္်ဳပ္ ဤအစီရင္ခံစမသည္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း အက္ံ်ဳး၀င္မႈ တို႕ရွိလမေစရန္ ခက္ခဲေသမ စိန္ေခၚမႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ (ေက္မက္စိမ္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မး) ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ေနရပါသည္။ အထးသျဖင့္ သဘမ၀သယံဇမတမွ ရရွိသည့္ ြ စည္းမႈပိုင္း ာႏွင့္ စည္းမ္ဥ္းပိုင္းဆိုင္ရမ အေျခခံဆန္းစစ္ခ္က္ တို႕၏ ဖဲ႕ ၀င္ေငြမ္မးကို စီမံခန္႕ခဲြရသည့္ ြ အစည္းမ္မးတြင္ အဖဲ႕ သိသမ အစီရင္ခံစမ ျဖစ္ပါသည္။1 ယခုအစီရင္ခံစမသည္ တြင္းထြက္ ထင္ရွမးပါသည္။ ာႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရမစီးပြမးေရးရႈေထမင့္မွ ၾကည့္ရႈပါက သယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး စက္မႈလုပ္ငန္းမ္မး ျမန္မမာႏိုင္ငံသည္ အကးအေျပမင္းကို ေလွ္မက္လွမ္းေနသည့္ ္ င္းျမင္သမမႈေဖမ္ေဆမင္ေရး ပြင့လ (EITI) အစီရင္ခံစမတစ္ေစမင္ ာႏိုင္ငံတစ္ာႏိုင္ငံျဖစ္ျပီး ၄င္း၏ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ အတိတ္က ျဖစ္ေသမ္လည္း လုပ္ငန္းနယ္ပယ္သတ္မွတ္ရန္ က႑အမးလံုး ပါ၀င္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည့္ ္ ္်ဳပ္ေရး စစ္အုပခ ာႏွင့္ လႊတ္ေတမ္တြင္ ံ ည့္ အစီရင္ခံစမဟု မမွတ္ယေစလို ပါ။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ေသမ ျပီးျပည့္စုသ တပ္မေတမ္မွ ၂၅% ရယထမးသည့္ အရိပ္မ္မး လႊမ္းမိုးလ္က္ တြင္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ျခင္း ရႈေထမင့္မွ ရွိေနပါေသးသည္။ ေလ့လမျပီး ေရးသမးထမးသည့္ အစီရင္ခံစမ ျဖစ္ျပီး သဘမ၀ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးသည္ သတင္းအခ္က္အလက္ ကန္႕သတ္ သယံဇမတ စီမံခန္႕ခဲြမႈ တိုးတက္ေကမင္းမြန္လမေစေရး အတြက္ ခ္က္မ္မးရွိသည့္ မေဘမင္အတြင္းတြင္ နမၾကည္းခ္က္မ္မး ာႏွင့္ လည္း ရည္ရြယ္ပါသည္။ ထိုသို႕ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ရန္ သဘမ၀သယံဇမ ြ ၀မႈအေပၚ ခဲေ အျငင္းပြမးမႈမ္မးျဖင့္ ဖံုးလႊမ္းေနသည့္ အစိုးရ၊ မ၀ါဒ ေရးဆဲျြ ခင္း၊ ဥပေဒ ာႏွင့္ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး၊ ဘတ္ဂ္က္ ကုမၸဏီမ္မး ာႏွင့္ လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး (ေဒသခံအဖဲြ႕မ္မး) အၾကမး ္ ထြက္ သယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး မ၀ါဒမ္မး၊ အခြန္စနစ္မ္မး (တြငး လႈပ္ရွမးေနၾကပါသည္။ ္ ဲ့သည့္ လြနခ (၂) ာႏွစ္ခန္႕က ျပ်ဳျပင္ တးေဖမ္ေရး စက္မႈလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အခြန္ထမ္းၾကီး ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ္မး စတင္ခ္ိန္တြင္ အေျခ အေနမွမ အေတမ္ မ္မးဆိုင္ရမ ံ အတြက္ အခြန္ရုး အေထမက္အကမ္မးအပါအ၀င္)၊ ပင္ ဆိုး၀ါးခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇလိုင္လတြင္ EITI ၏ ္ ္မးကို စီမံခန္႕ခဲျြ ခင္း၊ လမႈအဖဲ႕ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ြ အစည္းမ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး ြ ၀င္ေလမင္းာႏိုင္ငံအျဖစ္ ေၾကညမခဲ့ျပီး ေနမက္ပိုင္း ျမန္မမ EITI အဖဲ႕ ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ ာႏွင့္ လမႈေရး အေပၚ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ ၏ လုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ပါ၀င္သမ္မး အမးလံုးအတြက္ ၾကီးမမးေသမ ေလွ္မ့ခ္ေရးစသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးအေပၚ ဆန္းစစ္ရန္ ာႏွင့္ စိန္ေခၚမႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္လမရ ေတမ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယခင္က ္ င္သြမးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ စြမ္းေဆမင္ရည္ ျမႇင့တ ္ တ္သက္သည့္ နမၾကည္းခ္က္ မ္မးကို သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့ပ ထိုလုပ္ငန္းစဥ္မ္မး မစတင္မီ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လက္ရွိ ျပ်ဳျပင္ ေျပမင္းလဲ ေျဖရွင္းရမတြင္ ု ္း မ၀ါဒပိင ာႏွင့္ ေစ့စပ္ေဆြးောႏြးမႈမ္မးျဖင့္ မႈမ္မးအေပၚ အေျခခံဆန္းစစ္ခ္က္ ္ န္ ျပ်ဳလုပရ လိုအပ္ပါသည္။ ေျဖရွင္းျခင္းထက္ အင္အမးသံုးျပီး အတင္းအဓမၼေျဖရွင္းသည့္ အမဏမရွင္အစိုးရလက္ေအမက္တြင္ ာႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေက္မ္ ၾကမျမင့္ နည္းလမ္းကို က္င့္သံုးခဲ့ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ သတင္းအခ္က္အလက္ ခဲ့ျပီးေနမက္ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္တြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ စီးပြမးေရး ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေရး အကန္႕အသတ္အၾကမး တစ္ဦးာႏွင့္တစ္ဦး အယံုအၾကည္ ကင္းမဲ့ ဘက္စံုျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး စတင္ာႏိုင္ခဲ့ျပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေနမႈမ္မး ရွိေနသည္ကို ၀န္ခံရမည္ျဖစ္ပါသည္။ EITI ကို ြ ႈ၊ ပိိပက ာႏွင့္ စစ္အုပ္ခ္်ဳပ္ေရး မွမးယြင္းေသမစီးပြမးေရးစီမံခန္႕ခဲမ ြ ္ျခင္းသည္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရက ေဆးျမီးတိုျဖင့္ တို႕အၾကမး ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည့္ တြင္းထြက္ သယံဇမတ အရင္း ကုသျခင္းမဟုတ္ပါ။ အခ္က္အလက္မ္မး၏ အရည္အေသြး၊ အျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး စက္မႈလုပ္ငန္းမ္မး (သယံဇမတ လုပ္ငန္း သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ စံညႊန္းမ္မး ာႏိုင္ငံတကမ အဆင့္မီေစရန္ မ္မး) သည္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ ာႏွင့္ အမးလံုး ႈ ိုင္းဆိုင္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မး ေပၚထြန္း လမေစရန္အတြက္ ာႏွင့္ အုပ္ခ္်ဳပ္မပ ာႏွစ္အနည္းငယ္ၾကမျမင့္ဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေအမက္တြင္ 1 ္ န္းမ္မးျဖစ္သည့္ သစ္ေတမ ာႏွင့္ သမးငါး က႑မ္မးကို အျခမး သယံဇမတလုပင ေဖမ္ျပထမးခ္က္မ္မးမွမ ယခုအစီရင္ခံစမပါ ေတြ႕ရွိခ္က္မ္မးကို ဆန္းစစ္ခ္က္ အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပထမးျခင္းမရွေ ိ သမ္လည္း MEITI အက္ဥ္းခ္်ဳပ္ ာႏွင့္ နယ္ပယ္ က႑ (၃) ခုအတြက္ ေဖမ္ျပထမးျခင္း MSG အေနျဖင့္ EITI နယ္ပယ္သတ္မွတ္ျခင္း အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းလိုပါက ျဖစ္ပါသည္။ ထည့္သြင္းာႏိုင္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 11 သတ်ဳတင ြ း ္ က႑ › ျပည္သ႕လႊတ္ေတမ္ ာႏွင့္ အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္မ္မးတြင္ သယံ ဇမတ လုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ လႊတ္ေတမ္ေရးရမ › သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနတြင္ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္း (၆) ခု ာႏွင့္ ွိ ါသည္။ ေကမ္မတီ (၂) ရပ္ရပ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈဆိုင္ရမ ဦးစီးဌမန (၂) ခုရွိပါသည္။ › သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ကိုင္ရမတြင္ နည္းစနစ္ညံ့ဖ္င္းမႈမ္မးကို › ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ခုာႏွစ္တြင္ ဓမတ္သတ်ဳတင္ပို႕မႈမွ ၀င္ေငြ အေမရိကန္ တိက္စြမ မွတ္တမ္းတင္ထမးမႈမ္မးစြမ ရွိပါသည္။ အထးသျဖင့္ ေဒၚလမ ၁,၁၅၀.၂ သန္း ရရွိခဲ့ပါသည္။2 လထုာႏွင့္ထိေတြ႕မႈမရွိျခင္း၊ ပတ္၀န္းက္င္ညစ္ညမ္းမႈ ျဖစ္ေပၚ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ လုပ္ငန္းမ္မး ဦးစီးေဆမင္ › ာႏိုင္ငံပိုငစ ္ င္းျမင္သမမႈ မရွိျခင္း၊ အဓမၼေရႊ႕ေျပမင္းခိုင္းမႈမ္မး ာႏွင့္ ေစျခင္း၊ ပြင့လ ရြက္ျခင္းထက္ စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရး ာႏွင့္ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးပိုင္းဆိုင္ ေျမယမသိမ္းဆည္းမႈမ္မး ျဖစ္ေပၚေနပါသည္။ ယင္းကိစၥမ္မး ြ ္ေနေသမ္လည္း ျပီးစီးရန္ အတန္ ရမမ္မးသို႕ ေျပမင္းလဲေဆမင္ရက ္ တ္သက္၍ အရပ္ဖက္ လမႈအဖဲ႕ ာႏွင့ပ ိ ္းမ္မး ြ အစည္းမ္မးမွ စီမံကန ပင္ေ၀းကြမေနပါေသးသည္။ အလိုက္ အဓိက အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မးကို မွတ္တမ္းတင္ › သတ်ဳတြင္းဥပေဒဆိုင္ရမ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးအရ ႈ ္မး ရွိခဲ့ပါသည္။ အစီရင္ခံမမ ေဒသာႏရအစိုးရမ္မးသည္ သတ်ဳတြင္းမ္မး စစ္ေဆးျခင္း ာႏွင့္ › ေယဘယ္အမးျဖင့္ လက္ရွိစီမံကိန္းမ္မး၏ ပတ္၀န္းက္င္ ာႏွင့္ ္ ုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိပါ သည္။ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္းမ္မးကို တိုးျမႇင့လ လမႈေရးအက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈဆိုင္ရမ အကဲျဖတ္မႈ (ESIAs) မ္မး › ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္တြင္ ဘမိေဗဒဆိုင္ရမ စမရင္း ေနမက္ဆံုး ရရွိာႏိုင္ျခင္းမရွိေသမ္လည္း ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒ ာႏွင့္ ေကမက္ယခဲ့ပါသည္။ အဓိကေတြ႕ရွိထမးသည့္ သတ်ဳမ္မးမွမ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒမ္မးအရ ESIA ဆိုင္ရမ ေၾကးနီ၊ ေရႊ၊ နီကယ္၊ ခေနမက္စိမ္း၊ ေငြ၊ ခဲ၊ ဇင့္၊ ခဲမျဖ်ဴ ာႏွင့္ ဥပေဒမေဘမင္မ္မး ေရးဆဲြျပီးစီးေတမ့ မည္ျဖစ္ပါသည္။ အျဖိ်ဳက္နက္မ္မး ျဖစ္ပါသည္။ အခ္က္အလက္ ိ ိုင္မႈ ရရွာႏ ာႏွင့္ › သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး ျပည့္စံုစြမ မရွိသည့္ ္ ္မႈတို႕ေၾကမင့္ အရည္အေသြးနိမ့က ာႏိုင္ငံတကမ အဆင့္မီ ္ ႈပိုင္း ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့မ အတြက္ အုပ္ခ္်ဳပမ ္ ္မး ထုတ္ေပးရမတြင္ သတ်ဳသိုက္ အနည္းငယ္ကိုသမ အတည္ျပ်ဳ ာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ထိေရမက္စြမ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ › ျမန္မမာႏိုင္ငံ ို ္းတြင္မ ေျမမက္ပင ကမၻမေပၚတြင္ အရည္အေသြး › ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ လက္လုပ္လက္စမး လုပ္ငန္းေပါင္း ၂၄ ခုာႏွင့္ အျမင့္မမးဆံုးျဖစ္ေသမ ေက္မက္စိမ္း အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးထြက္ရွိပါသည္။ အေသးစမးလုပ္ကိုင္ခြင့္ ၁၄၁ ခု လုပ္ကိုင္လ္က္ရွိျပီး ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ခုာႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁,၀၁၁.၆ သန္း ဓမတ္သတ်ဳခြန္ ာႏွင့္ ္ ို႕ကို ေျမခြနတ ေကမင္ခံလ္က္ရွိပါသည္။ စံခ္ိန္တင္ တင္ပို႕ာႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ထိုအေတမအတြင္း ၁၇,၂၈၆,၆၄ သို႕ေသမ္လည္း လက္လုပ္လက္စမး လုပ္ကြက္မ္မးအေပၚ ကမရက္ရွိ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္ိ်ဳးစံု ထုတ္လုပ္ာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။3 စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းသည့္ စနစ္မရွိေသးပါ။ ထို႕ျပင္ အဆိပ္ › ျမန္မမေက္မက္မ္က္ရတနမျပပဲြမ္မးကို ာႏွစ္စဥ္က္င္းပျပီး ၂၀၁၄ အေတမက္ျဖစ္ေစသည့္ ျပဒါးအသံုးျပ်ဳမႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ ထိန္းခ္်ဳပ္ ခုာႏွစ္တြင္ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မး ာႏွင့္ ေက္မက္စိမ္း အေမရိကန္ ကြပ္ကဲ ာႏုိင္ျခင္း မရွိေသးပါ။ ေဒၚလမ ၃.၄ ဘီလီယံ ေရမင္းခ္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါသည္။ › ခန္႕မွန္းခ္က္မ္မးအရ ကခ္င္ျပည္နယ္တြင္ တးေဖမ္ရရွိသည့္ › လက္ရွိတြင္ အၾကီးစမးလုပ္ကိုင္ခြင့္ ၁၃၉ ခု ာႏွင့္ အေသးစမး ေက္မက္စိမ္း စုစုေပါင္း၏ ၅၀% မွမ တရုတ္ာႏုိင္ငံသို႕ ေမွမင္ခို ္ ပါင္း လုပ္ကိုင္ခြင့ေ ၁,၃၁၅ ေက္မ္ လုပ္ကိုင္ခြင့ျ္ ပ်ဳထမးပါသည္။ လမ္းေၾကမင္းမွတစ္ဆင့္ ၀င္ေရမက္လ္က္ရွိေနပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ၄င္းတို႕၏ သက္တမ္း၊ သေဘမတညီခ္က္မ္မး ာႏွင့္ › လုပ္ကိုင္ခြင့္ သတ္မွတ္ခ္က္ ာႏွင့္ ကနဦးေပးသြင္းရသည့္ ္ တ္သက္ျပီး ဂဃနဏ သိရွိာႏိုင္ျခင္း မရွိေသးပါ။ ပိုင္ဆိုင္မႈ မ္မးာႏွင့ပ ေငြပမမဏ ျမင့္မမးေနမႈမ္မးသည္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို အတမးအဆီးျဖစ္ေစပါသည္။ 2 Data for July 2013- June 2014 taken from the GOUM Central Statistics › ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ပိတ္ဆို႕မႈမ္မးေၾကမင့္ ေငြမ္မးမွမ ျပည္တြင္း၌သမ Office, Selected Monthly Economic Indicators (June 2014). လည္ပတ္ေနျပီး တရုတ္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအေနျဖင့္ ျပန္လည္ https://www.csostat.gov.mm/sdetails01.asp. ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏံွမႈမ္မး ာႏွင့္ ေငြေၾကးထည့္၀င္မႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ျခင္း 3 Data for July 2013- June 2014 taken from the GOUM Central Statistics မရွိသည့္အတြက္ သတ်ဳတြင္း အရင္းအျမစ္မ္မးကို တြက္ခ္က္ရမ Office, Selected Monthly Economic Indicators (June 2014). တြင္ ေစ္းာႏႈန္း ကြမဟခ္က္ ျမင့္မမးေနပါသည္။ https://www.csostat.gov.mm/s14MA02.htm ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 12 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ ေရနံာႏွင့သ › အခြန္ေပးသြင္းေငြမ္မးကို ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ု ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသိ႕ တိုက္ရိုက္ေပးသြင္းရျပီး အခြန္ › စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနတြင္ စြမ္းအင္စီမံကိန္းဦးစီးဌမန ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္ မဟုတ္ေသမ ေပးသြင္းေငြမ္မးျဖစ္သည့္ ခိုင္ေၾကးကိုမ MOGE စီးပြမးေရးလုပ္ငန္း (၃) ခုျဖစ္သည့္ ျမန္မမ့ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ ထံေပးသြင္းရပါသည္။ ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း (MOGE)၊ ျမန္မမ့ေရနံဓါတုလုပ္ငန္း (MPE) ာႏွင့္ ႈ ို လက္ခံေသမ္လည္း ပြင့္လင္း › ာႏိုင္ငံျခမးေငြစမရင္း အသံုးျပ်ဳမက ျမန္မမ့ေရနံထြက္ပစၥည္းေရမင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း (MPPE) တို႕ျဖင့္ ျမင္သမမႈ ာႏွင့္ ေငြလဲလွယ္မႈာႏႈန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ စြန္႕စမးရမႈမ္မး ြ စည္းထမးပါသည္။ ဖဲ႕ ရွိပါသည္။ › ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ ဇလိုင္လမွ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇြန္လအထိ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း ၆.၂ သန္း ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုဗေပ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑ သန္းေပါင္း ၅၀၀,၁၉၀ ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါသည္။4. › ေရအမးလွ္ပ္စစ္ကို လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမနမွ တမ၀န္ယ › ၁၉၃၄ ခုာႏွစ္တြင္ ျပဌမန္းခဲ့သည့္ ေရနံအက္ဥပေဒမွမ ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ျဖ်ဴးျပီး ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းဦးစီးဌမန၊ ေရအမး ြ န္ ေဆမင္ရြက္ ေခတ္မမီေတမ့ဘဲ ေရနံဥပေဒသစ္အမး ေရးဆဲရ လွ္ပ္စစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရး ဦးစီးဌမန ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ္ ္မးကိုခ္်ဳပဆ ေနပါသည္။ စမခ္်ဳပမ ္ ိုရမတြင္မ ဥပေဒအစမး လုပ္ထံုး ြ စည္းထမးပါသည္။ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း (HPGE) တို႕ျဖင့္ ဖဲ႕ လုပ္နည္းမ္မးျဖင့္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ › လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမးဆိုင္ရမ စီမံခန္႕ခဲြသည့္ ြ အမဏမပိုင္အဖဲ႕ › လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ကုန္းတြင္း လုပ္ကြက္ ၁၆ ကြက္ ာႏွင့္ ြ စည္းရန္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရပ ဖဲ႕ ွိ ါသည္။ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ ၁၉ ကြက္တို႕တြင္ စးစမ္းရွမေဖြမႈ ာႏွင့္ › လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ဥပေဒသစ္တစ္ရပ္ ြ နျပီး ေရးဆဲေ လွ္ပ္စစ္ ္ ိုင္လ္က္ ရွိေနပါသည္။ ကမ္းလြန္ ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းမ္မး လုပက ဓမတ္အမးဆိုင္ရမ စီမံခန္႕ခဲြေရး ေကမ္မရွင္ ြ စည္းသြမးမည္ ဖဲ႕ လုပ္ကြက္မ္မးမွ ေရႊဂက္စ္၊ ရတနမ ာႏွင့္ ရဲတံခြန္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ျဖစ္ပါသည္။ ပိုက္လိုင္းမ္မးအတြက္ ပို႕လႊတ္ေပးေနပါသည္။ ေရႊဂက္စ္ ပိုက္လိုင္းမွမ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္တြင္ စတင္လည္ပတ္ခဲ့ျပီး ရတနမ ာႏွင့္ › ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ဖက္စပ္ထုတ္လုပ္သည့္လုပ္ငန္း (၃) ခု လုပ္ကိုင္ ရဲတံခြန္ပိုက္လိုင္းမ္မးမွမ ၁၉၉၈ ခုာႏွစ္ ာႏွင့္ ၂၀၀၀ ျပည့္ာႏွစ္တို႕တြင္ လ္က္ရွိရမ ေရႊလီ (၁) မွမ မီဂါ၀ပ္ ၆၀၀၊ တမပိန္ (၁) မွမ မီဂါ၀ပ္ အသီးသီး စတင္လည္ပတ္ခဲ့ပါသည္။ ၂၄၀ ာႏွင့္ ခ္ီေဖြ မွမ မီဂါ၀ပ္ ၉၉ တို႕ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိ အေျခအေနတြင္ ေရႊလီ (၁) တစ္ခုတည္းသမ စီးပြမးျဖစ္ ထုတ္လုပ္ › ၂၀၁၃-၁၄ ခုာႏွစ္မ္မးတြင္ ကုန္းတြင္း ာႏွင့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မး ာႏိုင္ပါေသးသည္။ အတြက္ ေလလံဖြင့္လွစ္ခဲ့ျပီး လုပ္ကြက္ေပါင္း (၃၆) ကြက္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ကြက္မ္မးအမး Shell, Eni, › ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထြက္ရွိမႈမွမ ၂,၇၈၀ Statoil, BG ာႏွင့္ Woodside တို႕မွ ရရွိခဲ့ပါသည္။ မီဂါ၀ပ္အထိ ရရွိခဲ့ေသမ္လည္း ောႏြရမသီတြင္မ တပ္ဆင္ထမးရွိမႈ၏ ၃၅% ကိုသမ ထုတ္လုပ္ေပးာႏိုင္ပါသည္။ ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွသ › အဆိုပါ ေလလံမ္မး၏ ပြင့လ ိ ည့္ ကုမၸဏီမ္မးကို ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ေမးခြန္းမ္မး › ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ ျမန္မမ့လ္ွ ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္လမခဲ့ပါသည္။ လုပ္ငန္းသို႕ ေရမင္းခ္ရေငြမ္မးကို ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ရသံုး ခန္႕မွန္းေျခေငြစမရင္းဦးစီးဌမနသို႕ လစဥ္ စမရင္းမ္မး ြ ၏ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ခန္႕မွန္းခ္က္ › အေမရိကန္ဘမိေဗဒစမရင္းအင္းအဖဲ႕ ေပးပို႕ရပါ သည္။ ိ ္းစည္ေပါင္း ၂.၃ ဘီလီယံ ခန္႕ ာႏွင့္ သဘမ၀ မ္မးအရ ေရနံစမ ဓမတ္ေငြ႕ ကုဗေပ ၇၉.၆ ၾတီလီယံခန္႕ ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္း › လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္း (၁၈) ခု ထမးပါသည္။ ိ လည္ပတ္ေနျပီး အခ္ိ်ဳ႕မွမ HPGE မွပိုင္ဆိုင္ျပီး အခ္ိ်ဳ႕မွမ ပုဂၢလက မွပိုင္ဆိုင္ပါသည္။ ၄င္းတို႕၏ တပ္ဆင္ထုတ္လုပ္မႈ အေျခအေန ္ တ္သက္၍ အခ္က္အလက္ အနည္းငယ္သမ သိရွိာႏိုင္ပါသည္။ ာႏွင့ပ › ျမန္မမအစိုးရအေနျဖင့္ ၂၀၃၀ ျပည့္ာႏွစ္တြင္ ေရအမးမွ လွ္ပ္စစ္ 4 Data for July 2013- June 2014 taken from the GOUM Central Statistics ဓမတ္အမး အဓိကထုတ္လုပ္ရန္ ရည္ရြယ္ထမးပါသည္။ Office, Selected Monthly Economic Indicators (June 2014). https://www.csostat.gov.mm/S11MA0206.htm ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 13 › ဧရမ၀တီျမစ္ေပၚရွိ ံ ီမက ျမစ္ဆုစ ံ ိန္းအပါအ၀င္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ › စြမ္းအင္ေရးရမ ညႇိာႏႈိင္းမႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ္ိ်ဳးသမး စြမ္းအင္ စီမံကိန္း (၇) မွမ ယခုအခါ ဆိုင္းငံ့ထမးပါသည္။ ၄င္းတို႕ာႏွင့္ စီမံခန္႕ခဲြမႈေကမ္မတီ (NEMC) မွ တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ျပီး စြမ္းအင္ ပတ္သက္၍ ျမစ္အသံုးျပ်ဳမႈ အေျခအေန ာႏွင့္ အဆင့္အတန္းမီ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးေကမ္မတီမွ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ စီမံကိန္းအခ္က္အလက္ အနည္းငယ္သမ ရရွိထမးပါသည္။ › ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမိတ္ဖက္မ္မး ာႏွင့္ညႇိာႏႈိင္းရမတြင္ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္း ာႏွင့္ ျမန္မမအစိုးရအေနျဖင့္ ယင္းကန္႕သတ္ခ္က္ကို နမးလည္ျပီး စီးပြမးေရးဖံြံ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန (စီမံ/စီးပြမး) မွ တမ၀န္ယ ြ ႈေကမ္မတီကို ဖဲ႕ အမ္ိ်ဳးသမး ေရသယံဇမတ စီမံခန္႕ခဲမ ြ စည္းထမးျပီး ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ အခ္က္အလက္မ္မး၏ အရည္အေသြးကို ျမႇင့္တင္ရန္ ေဆမင္ရြက္ › စီမံ/စီးပြမး အေနျဖင့္ မၾကမေသးမီက ာႏိုင္ငံတကမအကအညီ လ္က္ရွိပါသည္။ ္ င္းျမင္သမမႈရွိေရး ပြင့လ International Aid Transparency › ေရအမးလွ္ပ္စစ္ထုတ္လုပ္မႈအမး ျပည္ပသို႕တင္ပို႕မႈေၾကမင့္ ၀င္ေငြ Initiative (IATI) အစီအစဥ္ တြင္ပါ၀င္ာႏိုင္ရန္ လက္မွတ္ေရးထိုး မ္မး ရရွိခဲ့ရမ ေရႊလီ (၁) ာႏွင့္ တမပိန္ (၁) တို႕မွ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္တြင္ ခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္ေဒၚလမ သန္း ၁၂၀ ရရွိခဲ့ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း › စီမံ/စီးပြမး ေအမက္တြင္ ျပည္သ႕ေငြေၾကးစီမံခန္႕ခဲြသည့္ လုပ္ငန္း ျပည္တြင္းတြင္ လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး လိုအပ္ခ္က္ အလြန္အမင္း ြ Public Financial Management (PFM) ရွိေသမ္လည္း အဖဲ႕ ျမင့္မမးလ္က္ ရွိေနပါသည္။ ြ စည္း ထမးျခင္း မရွိေသးပါ။ သဘမ၀သယံဇမတ ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ဖဲ႕ › အကယ္၍ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑တြင္ အဆိုျပ်ဳထမးေသမ › PFM မွ ကမၻမ့ဘဏ္၏ အေထမက္အပံ့ျဖင့္ အေကမင္ အထည္ေဖမ္ ာႏိုင္ငံျခမးတိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ခြင့္ျပ်ဳခဲ့မည္ဆိုပါက ေနေသမ စီမံကိန္းမ္မးတြင္ EITI ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ဂီဂါ၀ပ္ ၄၁ ာႏွင့္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁၅ စီမံကိန္းမ္မးလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ ဘီလီယံခန္႕ ရရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။ › ျမန္မမ EITI ာႏွင့္ ြ တို႕အၾကမး ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ အခ္က္ › တရုတ္ာႏွင့္ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္သည့္ လုပ္ငန္းမ္မးအတြက္ အခြန္မ္မး အလက္မ္မး ဖလွယ္ရန္ စီစဥ္ေနျပီး အရည္အေသြး ျပည့္၀သည့္ (ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္၊ ပင္ရင္းမွျဖတ္ေတမက္ေငြ ာႏွင့္ ၀င္ေငြခြန္) အခ္က္အလက္မ္မး ာႏွင့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မး ျပ်ဳစုာႏိုင္ျခင္းအမးျဖင့္ Export Import Bank of China မွ ေပးေဆမင္ပါသည္။ မက္ခရိုစီးပြမးေရးစနစ္ မ၀ါဒမ္မး ာႏွင့္ စီမံကိန္းမ္မး ခ္မွတ္ရမတြင္ အေထမက္အက ျပ်ဳာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ု ရဌမနအခ္င္းခ္င္း ညႇိာႏႈိငး အစိး ြ မ ္ ဆက္သယ ္ ႈ › အစိုးရဌမနမ္မးသည္ လုပ္ငန္းမ္မး ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ သီးျခမးစီ ္ တမ္၏အခန္းက႑ လႊတေ ရပ္တည္ေလ့ရွိၾကျပီး ဤအစီရင္ခံစမ၌ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး › သတ်ဳာႏွင့္ သဘမ၀သယံဇမတမ္မး စီမံခန္႕ခဲြေရးေကမ္မတီ အျပင္ ္ တ္သက္၍ အစိုးရဌမနမ္မး အခ္င္းခ္င္း မည္သို႕မည္ပုံ ညႇိာႏႈိင္း ာႏွင့ပ ြ ါ၀င္ ျပည္သ႕လႊတ္ေတမ္ ာႏွင့္ လႊတ္ေတမ္ (၂) ရပ္ေပါင္း ပးတဲပ ဆက္သြယ္ၾကသည္ကို တင္ျပသြမးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သည့္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီ အေနျဖင့္ EITI အေကမင္ › သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ၀န္ၾကီးဌမန (၂) အထည္ေဖမ္ရမတြင္ အေရးပါသည့္ေနရမမွ ပါ၀င္ာႏိုင္ပါသည္။ ္ အင္၀န္ၾကီးဌမနမ္မးသည္ ာႏိုင္ငပ ခုျဖစ္သည့္ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ စြမး ံ ိုင္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီအေနျဖင့္ ျပည္ေထမင္စု စမရင္းစစ္ လုပ္ငန္းမ္မးထံ ေပးသြင္းသည့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြ ံ ာႏွင့္ ပးေပါင္းလုပ္ေဆမင္မႈမ္မး ရွိေနျပီး တစ္ာႏွစ္လွ္င္ (၂) ခ္်ဳပ္ရုး မ္မးမွ ိ သမ ရရွေ ကိုယ္ပိုင္ ံ ငြေပၚတြင္ ရန္ပုေ ရပ္တည္လ္က္ရွိ ၾကိမ္ စမရင္းစစ္ ံ မမ္မး အစီရင္ခစ ရရွျိ ပီး သက္ဆိုင္သည့္ ၾကပါသည္။ ဌမနမ္မးာႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္လ္က္ရွိပါသည္။ › EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ ဦးေဆမင္ေကမ္မတီ ြ (MSG) ာႏွင့္ အစိုးရတို႕အေနျဖင့္ › EITI သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲ႕ ာႏွင့္ လုပ္ငန္းေကမ္မတီမ္မးသည္ အစိုးရဌမနမ္မး လက္ခံလမာႏိုင္ EITI အစီရင္ခံစမျပ်ဳစုရမတြင္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီ၏ ေစရန္ ာႏွင့္ EITI သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕ (the Multi- အခန္းက႑အမး စဥ္းစမးရန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ Stakeholder Group) မွတစ္ဆင့္ ၾကီးၾကပ္လမ္းညႊန္သြမးာႏိုင္ရန္ ာႏွင့္ ဟန္ခ္က္ညီေစရန္ ၾကိ်ဳးပမ္းေဆမင္ရြက္လ္က္ ရွိၾကပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 14 ေဒသာႏရအုပခ ္ ္်ဳပေ ္ ရး ေၾကမင့္ လထုအေပၚ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မးကို အမွန္တကယ္ ေတြ႕ျမင္ာႏိုင္သည့္ အေနအထမးတြင္ ရွိေနပါသည္။ ၄င္းတို႕ › ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဦးစီးဌမန အေနျဖင့္ ေဒသာႏရအဆင့္ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးပိုင္းသို႕ အသိေပးာႏိုင္ရန္ (ေထြအုပ္) သည္ ေဒသာႏရအဆင့္အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးတြင္ အဓိကေနရမမွ ာႏွင့္ ထိေရမက္စြမ ကိုင္တြယ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ စြမ္းေဆမင္ရည္ ွိ ါသည္။ ပါ၀င္လ္က္ရပ ္ င္ရန္ လိုအပ္ေနပါသည္။ ျမႇင့တ ္ ရး › ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရ မ္မးအေနျဖင့္ အုပ္ခ္်ဳပေ › သမိုင္းေၾကမင္းအရလည္းေကမင္း၊ ျပည္နယ္ ာႏွင့္တိုင္းေဒသၾကီး အခန္းက႑တြင္ ထဲထဲ၀င္၀င္ ပါ၀င္ျခင္းမရွိသည့္အျပင္ အခ္ိ်ဳ႕ မ္မးတြင္ လက္ရွိ ာႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရမစီးပြမးေရးအေျခအေနမ္မး ျပည္နယ္မ္မးတြင္ အရင္းအျမစ္ ာႏွင့္ ထိေရမက္မႈ နည္းပါးပါသည္။ ေၾကမင့္လည္းေကမင္း ြ အစည္းမ္မးလႈပ္ရွမး ေဒသာႏရအဆင့္ အဖဲ႕ ို ္းတြင္ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး သို႕ျဖစ္၍ ေဒသာႏရအဆင့္ တမ၀န္ခံမႈပင ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္ ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ ရွိေနပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးထက္ အဖဲ႕ လႈပ္ရွမးမႈ “ဂြင္” က္ဥ္းေျမမင္းျပီး › (ေဒၚလမသန္းရမာႏွင့္ခ္ီသည့္) စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းၾကီးမ္မး၏ လမႈ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး ရွိေနပါသည္။ ေဒသာႏရအဆင့္တြင္ တံု႕ျပန္မႈ တမ၀န္ယမႈ Corporate Social Responsibility (CSR) ရွိျပီး အမးလံုးပါ၀င္သည့္ မဟမဗ္်ဴဟမမ၀ါဒမ္မး ခ္မွတ္ာႏိုင္ေရး စီမံကိန္းအခ္ိ်ဳ႕ရွျိ ပီး အထးသျဖင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အတြက္ MATA အေနျဖင့္ လမမည့္ာႏွစ္အနည္းငယ္အထိ စီမံကိန္းမ္မး အေပၚ ၢ ိက ပုဂလ ကုမၸဏီမ္မးမွ တမ၀န္ယ ္ ဖြယ္ရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။ ေဆမင္ရြက္ေကမင္းေဆမင္ရြကရ ေဆမင္ရြက္ၾကပါသည္။ ြ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပခ › ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္ ဖဲ႕ ္ ္ ြင့ရ › ဥပမမအမးျဖင့္ ေရႊဂက္စ္ ာႏွင့္ ရတနမ ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္း စသည့္ ေဒသ ာႏွင့္ တုိင္း (၆) ခု ရွိပါသည္။ ထို႕ျပင္ တိုင္းရင္းသမး စီမံကိန္းမ္မးတြင္ လမႈတမ၀န္ယမႈ စီမံကိန္းမ္မး ထည့္သြင္းထမး ြ (၁၈) ဖဲြ႕ ရွိကမ သမိုင္းေၾကမင္းအရ ျမန္မမ လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း EIA အစီရင္ခံ စမမ္မးနည္းတ ္ ္်ဳပ္ အစိုးရအမး ဆန္႕က္င္ေနျပီး အခ္ိ်ဳ႕ေနရမမ္မးတြင္ စင္ျပိ်ဳင္ အုပခ ၄င္းတို႕ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး အနည္းငယ္ ေနလ္က္ရွိရမ ၄င္းတို႕အေနျဖင့္ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ပါ၀င္ ံ မ သမရွိျပီး ၄င္းတို႕၏ အသံုးစရိတ္ ာႏွင့္ စမရင္းစစ္ အစီရင္ခစ ာႏိုင္ဖြယ္မရွိပါ။ ရွမ္း ာႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္မ္မးတြင္ ကြင္းဆင္း တို႕ထုတ္ျပန္ထမးျခင္း မရွိပါ။ ံ လႊမ္းျခံ်ဳသည့္ သုေတသန ျပ်ဳလုပ္ခ္က္ (၂) ခုအရ တစ္ာႏိုင္ငံလုး › EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ အရပ္ဘက္ ြ အဖဲ႕ ဲ ည္ EITI အစီရင္ခံစမ ျပ်ဳစုရန္ ကနဦးအေျခအေနတြင္ ခက္ခမ အစည္းမ္မး၏ လႈပ္ရွမးမႈမ္မးမွမ သိသိသမသမ ျမန္ဆန္မႈ ရွိခဲ့ပါ ျဖစ္ပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္ ္ ြင့ရ အုပ္ခ္်ဳပခ ္ ေဒသမ္မးတြင္ အခ္က္ သည္။ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈကို အမရံုစိုက္ လုပ္ကိုင္ အလက္မ္မး စုေဆမင္းရယရန္ ခက္ခဲျခင္း၊ အနက္ေရမင္ / ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈဆင ေနသည့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ပြင့လ ို ္ရမ အညိ်ဳေရမင္ နယ္ေျမမ္မး ျဖစ္ေနျခင္း ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္း ပိုင္ဆိုင္မႈ ာႏွင့္ ြ Myanmar Alliance for Transparency and မဟမမိတ္အဖဲ႕ စီမံခန္႕ခဲြမႈ ပံုစံမ္မး ေျပမင္းလဲ မႈတို႕ေၾကမင့္ သုေတသနျပ်ဳလုပ္ရန္ Accountability (MATA) အမး ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္ဆန္းပိုင္းတြင္ ခက္ခဲမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ြ စည္းာႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ၎အဖဲြ႕၀င္မ္မးမွမ ဖဲ႕ ြ MSG ၏ လမႈအဖဲ႕ အစည္းအစုအဖဲ႕ ြ ကို ကိုယ္စမးျပ်ဳပါသည္။ ေဒသာႏရအဆင့္တြင္ ု ဆ စမခ္်ဳပ္ ာႏွင့္ ပိင ို မ ္ င ႈ ္မး ္ မ ြ ၀င္ အဖဲ႕ MATA အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မး၏ လုပ္ေဆမင္ခ္က္မ္မးသည္ › EITI ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ တြင္ ထပ္မံထည့္သြင္းခဲ့သည့္ စံညႊန္းမ္မးအရ ္ ႈမရွိဘဲ ဆံုးျဖတ္မႈ ေပးာႏိုင္သည့္ MATA ၏စနစ္ ဗဟိုခ္်ဳပ္ကိုငမ မျဖစ္မေန ္ ဆမင္ရမည္ လုပေ မဟုတ္ေသမ္လည္း စမခ္်ဳပ္ပါ ေၾကမင့္ ရလမဒ္ေကမင္းမ္မး ထြက္ေပၚ ခဲ့ပါသည္။ အခ္က္အလက္မ္မး ပြင့္လင္းျမင္သမမႈရွိေရးမွမ သံုးပြင့္ဆိုင္ › MATA ၏ စိန္ေခၚခ္က္မ္မး EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈကို ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕အတြက္ ဆက္လက္ ေဆြးောႏြးရန္ က္န္ရွိပါေသး အမရံုစးစိုက္ျခင္း ာႏွင့္ ြ ၀င္မ္မး၏ အျခမးအဖဲ႕ ရည္ရြယ္ခ္က္မ္မး သည္။ ီ ီ အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ေရး အၾကမး မွ္တစြမ ဟန္ခ္က္ညည ံ ကမ၌ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ › လက္ရွိအေနအထမးတြင္ ာႏိုင္ငတ ျဖစ္ပါသည္။ MATA အေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္တြင္ ထိေရမက္စြမ စမခ္်ဳပ္အခ္က္အလက္မ္မးကို အမ္မးျပည္သ သိရွိာႏိုင္ရန္ ခ္ျပသည့္ စြမ္းေဆမင္ာႏိုင္ေသမ္လည္း ေဒသာႏရအဆင့္တြင္ MATA ၏ အေလ့အထမ္မး တိုးျမင့္လမေနပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ ြ ၀င္မ္မးသည္ လထုာႏွင့္ ပိမ အဖဲ႕ ု ိုနီးစပ္ျပီး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး လည္း အဆိုပါ အေလ့အထအတိုင္း ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 15 › ပိုင္ရွင္အခ္ိ်ဳ႕မွမ နမမည္ေက္မ္ၾကမးသမ္မးျဖစ္ျပီး ၄င္းတို႕၏ ွ ျဗိတိသွ္စနစ္ ာႏွင့္ Generally › ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေငြစမရင္းစနစ္မမ ံ ကမသို႕ခ္ဲ႕ထြင္လို ၍ အခြင့ထ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးကို ာႏိုင္ငတ ္ းခံ Accepted Accounting Principles (GAAP) တို႕အေပၚ ာႏိုင္ငံသမးမ္မး စမရင္း Specially Designated Nationals (SDN) အေျခခံထမးပါသည္။ မွ ဖယ္ရွမးလိုၾကပါသည္။ ၄င္းတို႕အေနျဖင့္ EITI ာႏွင့္ ပြင့္လင္း › ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေငြစမရင္းစနစ္ အေနျဖင့္ International Financial ျမင္သမမႈရွိေရးတို႕ကို လိုလမးၾကပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း အျခမး Reporting Standards (IFRS) မွ ခ္မွတ္ထမးသည့္ စည္းကမ္း တစ္ဘက္တြင္မ ကိုယ္က္ိ်ဳးစီးပြမး ထိခိုက္မႈမ္မး ရွိလမာႏိုင္ ခ္က္ (၅) ခု ကို လက္ခံအေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ လိုအပ္ေနပါ ွိ ါသည္။ ေသမေၾကမင့္ ဆန္႕က္င္မႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရပ ေသးသည္။ › သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ကိုင္ခြင့္ ေပးအပ္ရမတြင္ အခ္ိ်ဳ႕ › ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ ို ္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ာႏိုင္ငံပင အေနျဖင့္ ေနရမမ္မး၌ ပုဂၢိ်ဳလ္ေရး အေျခခံျပီး ေပးအပ္ျခင္းမ္မး ရွိပါသည္။ ျမန္မမ့စီးပြမးေရးဘဏ္တြင္ “သီးျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မး” › သို႕ျဖစ္၍ သယံဇမတလုပ္ငန္းတစ္ခု၏ ေနမက္ဆံုးပိုင္ရွင္စစ္စစ္ ဖြင့လ ္ ွစ္ ထမးျပီး ဘတ္ဂ္က္တြင္ ထည့္သြင္းထမးျခင္း မရွိပါ။ ကိုေဖမ္ထုတ္ေရးမွမ EITI အတြက္ အတိမ္းအေစမင္းမခံ သည့္ကိစၥ ဘ႑မေရးစည္းမ္ဥ္းမ္မးအရ ျပည္ထဲေရး ာႏွင့္ ကမကြယ္ေရး ျဖစ္လမာႏိုင္ပါသည္။ ၀န္ၾကီးဌမနတို႕သမလွ္င္ ယင္းသို႕ လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္ပါသည္။ › ျပည္ေထမင္စုျမန္မမာႏိုင္ငံ စီးပြမးေရးဦးပိုင္လီမိတက္ (ဦးပိုင္) ာႏွင့္ › စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ စင္ကမပာႏိုင္ငံတြင္ သီးျခမးေငြစမရင္း ျမန္မမ့စီးပြမးေရးေကမ္ပိုေရးရွင္း (MEC) တို႕အေနျဖင့္ သယံဇမတ ေခါင္းစဥ္ (၃) ခု ရွိျပီး MOGE အေနျဖင့္ (၁၄) ခု ရွိပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံထမးမႈမ္မး ရွိပါသည္။ MEC အေနျဖင့္ ေငြစမရင္းမ္မးထဲသို႕ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မွ စီး၀င္ေငြမ္မး သတ်ဳတြင္းအခ္ိ်ဳ႕တြင္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး ္ ္က္ လုပ္ကိုငလ မည္သို႕မည္ပံု လက္ခံရရွိသည္ကို ရွင္းလင္းစြမ မသိရွိပါ။ ရွိပါသည္။ › ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ သီးျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္ အမ္မးအျပမး ရွိပါ ္ န္းမ္မးအျဖစ္ › MEC ာႏွင့္ ဦးပိုင္ တို႕အမး အစိုးရမွ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင သည္။ ၂၀၁၁-၁၂ ဘ႑မေရးာႏွစ္တြင္ ဘတ္ဂ္က္စုစုေပါင္း၏ ၄၄% ္ မးပါ အသိအမွတ္မျပ်ဳဘဲ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ္မးအျဖစ္ သတ္မွတထ ျဖစ္ေသမ က္ပ္ေငြ ၂.၅၄ ၾတီလီယံမွမ အဆိုပါေခါင္းစဥ္မွ ရရွိျခင္း သည္။ ျဖစ္ပါသည္။ သီးျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မး ထမးရွိျခင္းမွမ အထး › အဆိုပါ ကုမၸဏီမ္မးအမး EITI စံညႊန္းမ္မးကို အေျခခံ၍ အဆန္းတစ္ခု မဟုတ္ေသမ္လည္း ၄င္းတို႕အမး ဘတ္ဂ္က္ စနစ္ သတ်ဳက႑ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆန္းစစ္ခ္က္မ္မး က္ယ္ျပန္႕စြမ ္ င္း ျမင္သမမႈ ပိုမရ အတြင္း ထည့္သြင္းာႏိုင္ျခင္းအမးျဖင့္ ပြင့လ ို ရွိ ျပ်ဳလုပ္ာႏိုင္သည့္ စနစ္တစ္ရပ္ ခ္မွတ္သင့္ပါသည္။ လမေစမည္ျဖစ္ပါသည္။ › ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ ေပးသြင္းေငြမ္မးသည္ ာႏိုင္ငံျခမးရွိ ေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးထံ › ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ရသံုးခန္႕မွန္းေျခေငြစမရင္းဦးစီး စီး၀င္သြမးျခင္းမွမ ္ င္းျမင္သမမႈအတြက္ ပြင့လ အာႏရမယ္ ျဖစ္ပါ ဌမနသည္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳ ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ သည္။ သို႕ျဖစ္၍ အဆိုပါေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးသည္ က႑မ္မးမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးကို စုစည္းေပးရသည့္ ဌမန ဘတ္ဂ္က္တြင္း ထည့္သြင္းျပီး အစိုးရ၏ ရန္ပံုေငြစမရင္းထဲတြင္ တစ္ခုျဖစ္ျပီး ျမန္မမ EITI ၏ ရံုးအဖဲ႕ ြ ျဖစ္လမဖြယ္ ရွိပါသည္။ ေရမက္ရွိေနေစရန္ စဥ္းစမးေဆမင္ရြက္သင့္ပါသည္။ အလမးတ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး (ကုမၸဏီဆိုင္ရမ အခြန္မ္မး၊ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္း စြမပင္ အဆိုပါ ေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မွ ာႏိုင္ငံျခမးေငြာႏွင့္ ေပးေခ္မႈမ္မး ခြန္မ္မး ာႏွင့္ အေျချပ်ဳပစၥည္းအေပၚ ေကမက္ခံသည့္ အခြန္မ္မး) အတြက္ ဘတ္ဂ္က္တြင္ ေဖမ္ျပထမးသင့္ပါသည္။ EITI အေနျဖင့္ ကိုမ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ျပည္တြင္းအခြနမ ္ ္မး ာႏိုင္ငံျခမးဘဏ္စမရင္း၊ ေငြလဲလွယ္ာႏႈန္း ာႏွင့္ ေငြစီး၀င္ျခင္းတို႕တြင္ ဦးစီးဌမန (IRD) သို႕ ေပးသြင္းရပါသည္။ အေရးပါေသမ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ာႏိုင္ပါသည္။ › အခြန္မဟုတ္ေသမ ေပးသြင္းေငြမ္မး (ခိုင္ေၾကး၊ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ စမရင္းစစ္ေဆးျခင္း ြ ၀ခံစမးျခင္း၊ ခဲေ လက္မွတ္ေရးထိုးခ) ကိုမ ္ ီးပြမးေရး ာႏိုင္ငံပိုငစ လုပ္ငန္းမ္မးထံ ေပးသြင္းရပါသည္။ › ျပည္ေထမင္စု ံ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ံ) (စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး သို႕ ္ ီးပြမးေရး ာႏိုင္ငံပိုငစ လုပ္ငန္းမ္မး၏ စမရင္းစစ္အစီရင္ခံစမအမး ိ ္းမ္မးအလိုက္ ေျခမက္လတစ္ၾကိမ္ ာႏွင့္ တစ္ာႏွစ္တစ္ၾကိမ္ စီမံကန ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 16 (ထုတ္လုပ္မႈ ာႏွင့္ တန္ဖိုးမ္မး) ပို႕ေပးရပါသည္။ အဆိုပါ ႈ ို စီမံကိန္း၏ ESIA (မၾကမ္း) မွမ မေဘမင္သစ္၏ ထိေရမက္မက ႇ ႈအတြက္ အစီရင္ခံစမမ္မးသည္ EITI ၏ ာႏွစ္စဥ္ ေငြစမရင္းကိုက္ညိမ စတင္ စမ္းသပ္သြမးဖြယ္ရွိပါသည္။ အေျခခံစမရင္းမ္မး ျဖစ္ျပီး EITI ြ အတြက္ ရံုးအဖဲ႕ › ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး အေပၚ လတ္တေလမအေနအထမးတြင္ ယင္းတို႕ကို အသံုးျပ်ဳ၍ အစီရင္ခံ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈအမးနည္းျပီး အခ္က္အလက္ မလံုေလမက္သည့္ စမျပ်ဳစုျခင္း၊ သံုးသပ္ျခင္း စသည္တို႕ကို ျပ်ဳလုပ္ာႏိုင္ ပါသည္။ အေန အထမးတြင္ ESIA ္ တ္သက္သည့္ ာႏွင့ပ ဥပေဒ ံ မွ › စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး အဆိုပါ ေျခမက္လတစ္ၾကိမ္ စမရင္းစစ္ မေဘမင္မ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ အဓိကတမ၀န္ယ အစီရင္ခံစမ ေကမက္ာႏႈတ္ခ္က္မ္မးကို ာႏိုင္ငံေတမ္ သမၼတရံုးာႏွင့္ ရသည့္ ပတ္၀န္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌမန အတြက္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီသို႕ ေပးပို႕ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ၾကီးမမးေသမ အတမးအဆီး မ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရွိပါသည္။ အစီရင္ခံစမမ္မး ေပးပို႕ရန္ ပ္က္ကြက္ျခင္း ာႏွင့္ သတ္မွတ္ရက္ ေက္မ္လြန္ေပးပို႕ျခင္းတို႕အတြက္ အေရးယမႈမ္မး မရွိပါ။ ု က EITI ဆိင ိ ၥရပ္မ္မး ္ စ အခ္ိ်ဳ႕ေသမ ာႏိုင္ငံတကမ ေရနံကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ာႏွစ္ာႏွင့္ ခ္ီ၍ အထက္တြင္ သံုးသပ္ေဖမ္ျပခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ံ မတြင္ အစီရင္ခစ ေပးပို႕ရန္ ပ္က္ကြက္လ္က္ရွိပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕ကိစၥမ္မးတြင္မ အေသးစိတ္ ေဖမ္ျပခ္က္မ္မးသည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ EITI အေကမင္ စမရင္းစစ္ေဆးျပီးျဖစ္ေသမ စမရင္းျပ်ဳစုရန္ ဆယ္စုာႏွစ္ာႏွင့္ခ္ီ၍ အထည္ေဖမ္ရမတြင္ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မး ရွိလမာႏိုင္ပါသည္။ အခ္ိန္ယရပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ အခ္ိန္မီ ေပးပို႕ျခင္းမရွိပါက EITI အစီရင္ခံစမအေပၚ ထိခိုက္လမာႏိုင္ပါသည္။ ္ ခ္မ္းေရးလုပင ျငိမး ္ န္းစဥ္ › စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ံ အေနျဖင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးကို စမရင္းစစ္ေဆး › ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သဘမ၀သယံဇမတေပါၾကြယ္၀သည့္ ေနရမမ္မး ခြင့ရ ္ ွိပါသည္။ MEC အမး စမရင္းစစ္ေဆး ာႏိုင္ေသမ္လည္း ဦးပိုင္ ကို ြ းခဲ့သည့္ ျပည္တြင္းစစ္ဒဏ္ခံ ေနရ သည္ ကမလၾကမရွည္စြမ ျဖစ္ပမ စမရင္းစစ္ေဆးခြင့္ မရွိပါ။ သို႕ေသမ္လည္း လက္ေတြ႕တြင္ သည့္ ေဒသမ္မးျဖစ္ၾကပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံသည္ လြတ္လပ္ေရး ထိေရမက္စြမ စြမ္းေဆမင္ာႏိုင္စြမ္း မရွိပါ။ သို႕ျဖစ္၍ EITI ရျပီးေနမက္ပိုင္း ာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရမ အပစ္အခတ္ရ ပ္စဲေရး ာႏွင့္ အစီရင္ခံစမအတြက္ ကနဦး အစပိုင္းတြင္ ဦးပိုင္မွ အစုရွယယ ္ မ ာႏိုင္ငံေရးေဆြးောႏြးပဲြတစ္ရပ္ ေပၚထြန္းေရးအတြက္ ြ ္ ေဆမင္ရက ပါ၀င္သည့္ သတ်ဳတြင္းထြက္လုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ အခ္က္အလက္ ေနပါသည္။ အဆိုပါေဒသမ္မးကို EITI အစီရင္ခံစမ တြင္ မ္မး ရယျပီး စမရင္းစစ္ေဆးရန္ အခက္အခဲမ္မးျဖင့္ ရင္ဆိုင္ရမည္ ထည့္သြင္းရမ၌ လုပ္ငန္းစဥ္ အစီအစဥ္ သတိထမး ေရးဆဲြရန္ ျဖစ္ပါသည္။ လိုအပ္မည္ျဖစ္သည္။ › ဦးပိုင္အတြက္ ကမကြယ္ေရးပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးရံုး ြ ြင္ › ာႏိုင္ငံေရးေဆြးောႏြးပဲတ အေရးပါသည့္ ကိစၥတစ္ခုျဖစ္သည့္ မွ သီးျခမးစမရင္းစစ္ေဆးပါသည္။ ၀င္ေငြအေပၚ အခ္ိ်ဳးက္ခဲြေ၀ခံစမးေရးအတြက္ EITI မွရရွိသည့္ အခ္က္အလက္မ္မး ပံ့ပိုးေပးျခင္းျဖင့္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မးအမး ံ မ ေအမင္ျမင္စြမ ထုတ္ျပန္ာႏိုင္ေရး › ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခစ အေထမက္အကျပ်ဳာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ္ ုး အတြက္ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ံ အမး ပံ့ပိုးေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထိုသို႕ ပံ့ပိုးေပးရမတြင္ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမိတ္ဖက္မ္မး၏ နည္းပညမ အကအညီမ္မး ု ဆ စမခ္်ဳပ္ ာႏွင့္ ပိင ို မ ္ င ႈ ္မး ္ မ သို႕မဟုတ္ လိုအပ္ခ္က္မ္မးအမး ကန္ထရိုက္စနစ္ျဖင့္ ငွမးရမ္းျခင္း ္ ္်ဳပ္ဆရ › ာႏိုင္ငံတကမ ေရနံကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ စမခ္်ဳပခ ို မတြင္ MOGE၊ ္ င္ျခင္းတို႕ျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ပါသည္။ ာႏွင့္ စြမ္းေဆမင္ရည္ ျမႇင့တ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေကမ္မရွင္ (MIC) ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေတမ္ လ႕အဖဲြ႕အစည္း ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ ံ သမၼတရံုး တို႕ာႏွင့္ ဆက္သြယ္ညႇိာႏႈိင္းရပါသည္။ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး အေနျဖင့္ အဓိကေနရမတြင္ မပါ၀င္ပါ။ › ပတ္၀န္းက္င္ဆိုင္ရမ ဥပေဒမေဘမင္အသစ္ ြ နမႈမွမ ေရးဆဲေ › အမွန္တကယ္ ပိုင္ဆိုင္သာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး မၾကမခင္ ျပီးစီးေတမ့မည္ျဖစ္ျပီး အစိုးရဌမနမ္မးအေနျဖင့္ မွမ အျခမးာႏိုင္ငံမ္မးကဲ့သို႕ပင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌လည္း ထိလြယ္ရွလြယ္ ဆက္လက္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္ ေသမ ကိစၥတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ယင္းကိစၥအမး မည္သို႕ ေဆမင္ရြက္ လည္း အဆိုပါ မေဘမင္သစ္တြင္ လိုအပ္ခ္က္မ္မး ရွိေနပါေသး သင့္သည္ကို လတ္တေလမ ကမလအတြင္း ဆံုးျဖတ္ာႏိုင္ျခင္း သည္။ အထးသျဖင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒတြင္ ျပဌမန္း ရွိဦးမည္မဟုတ္ပါ။ ထမးသည့္ ကင္းလြတ္ခြင့္မ္မး ျဖစ္ပါသည္။ လက္ပံေတမင္း ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 17 သတင္းအခ္က္အလက္ ရရွမ ိ ႈ ာႏွင့္ အရည္အေသြး › သို႕ျဖစ္၍ ပထမအၾကိမ္ အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းျခင္း မျပ်ဳဘဲ › EITI အစီရင္ခံစမတြင္ အခ္က္အလက္မ္မးကို ျပန္လည္ေပါင္းစည္း EITI စံညႊန္း (၃) လိုအပ္ခ္က္ျဖစ္သည့္ သယံဇမတ လုပ္ငန္းမ္မး၏ ရမတြင္ ရင္ဆိုင္ရသည့္ အခက္အခဲတစ္ခုမွမ အခ္က္အလက္ ေယဘယ္ အေျခအေနကို ေဖမ္ျပသည့္ အစီခံရင္စမအမး EITI ၏ အရည္အေသြးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အရွိကိုအရွိအတိုင္း တိုင္းတမ နယ္ပယ္က႑အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပာႏိုင္ပါသည္။ သတ္မွတ္ျခင္းထက္ ထြက္ရွိမႈအေပၚ ညႇိာႏိႈင္းသတ္မွတ္သည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ အေလ့အထက ပိုမိုေၾကမင္း ေဆြးောႏြးမႈမ္မးမွ ေပၚထြက္ လမခဲ့ပါ › ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးမွမ ာႏွစ္စဥ္ စမရင္း စစ္ေဆးမႈ သည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ သတ်ဳတြင္းတစ္ခုတြင္ ထြက္ရွိသည့္ မ္မး ျပ်ဳလုပ္ထမးျပီး ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ပမမဏကို တိုင္းတမရမတြင္ ထြက္ရွိသမွ္ကို တိုင္းတမျခင္းထက္ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပာႏိုင္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ျမန္မမအစိုးရ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ္မးာႏွင့္ ညႇိာႏႈိင္းသတ္မွတ္ျပီး မွတ္တမ္းတင္ျခင္း အတြက္ ေရႊလီ (၁) ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမွမ ၀င္ေငြသိသိ ပင္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ရပ္မ္မးာႏွင့္ စမရင္းစမအုပ္ (၂) အုပ္ သမသမ ရရွိေနသည့္ တစ္ခုတည္းေသမ လုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။ ခဲျြ ခမးျပီးထည့္သြင္းျခင္း အေလ့အထမ္မးသည္ အခြန္ေရွမင္တိမ္း ာႏိုင္ရန္အတြက္ ရည္ရြယျ္ ခင္းျဖစ္ျပီး ပုဂၢလိက က႑မွ ေျပမၾကမး › ဆိုင္းငံ့ထမးသည့္ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းအေနျဖင့္ ကမလတို၊ ကမလလတ္ ခ္က္အရ တစ္ခါတစ္ရံ ကြမျခမးခ္က္မွမ (၁၀) ဆမွ္ပင္ ရွိတတ္ပါ သို႕မဟုတ္ ကမလရွည္အထိ ျပန္လည္စတင္မည့္ အရိပ္အေယမင္ သည္။ မေတြ႕ရွိေသးသျဖင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑၏ ာႏိုင္ငံေရးအရ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈကို ေလွ္မ့မတြက္သင့္ပါ။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ › ျမန္မမာႏိုင္ငံစမရင္းေကမင္စီအေနျဖင့္ IFRS ၏ စည္းကမ္းခ္က္ (၉- က႑အမး စမရင္းကိုက္ညႇိရန္မွမ အတန္အသင့္ လြယ္ကျပီး ၁၃) အမး MEITI ပထမအစီရင္ခံစမမတိုင္မီ အတည္ျပ်ဳသင့္ ေအမင္ျမင္မႈရာႏိုင္ေျခရွိသည့္အတြက္ EITI အေကမင္အထည္ ပါသည္။ ေဖမ္ာႏိုင္ေရးကို အေထမက္အက ျပ်ဳပါသည္။ › ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳ ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ သေဘမ တညီခ္က္မ္မးတြင္ပါရွိသည့္ လွ္ိ်ဳ႕၀ွက္ထမးရွိရမည့္ အခ္က္မ္မးာႏွင့္ ံ န္႕ခဲြျခင္း ေမွ္မ္လင့္ခ္က္မ္မးကို စီမခ ိ ည့္ ပတ္သက္၍ စမရင္းစစ္ေဆးျပီးျဖစ္သည့္ စမရင္းမ္မးတြင္ ပါရွသ › EITI အေနျဖင့္ အရည္အေသြးျမင့္မမးသည့္ အခ္က္အလက္မ္မး စီးပြမးေရးဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္ အခ္ိ်ဳ႕အမး EITI ၏ နယ္ပယ္ ာႏွင့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မးကို ပံ့ပိုးေပးျခင္း ျဖစ္ျပီး ေျဖရွင္းခ္က္မ္မးကို က႑ထဲတြင္ ထည့္သြင္းာႏုိင္ရန္ ာႏွင့္ စမရင္းကိုက္ညႇိ ာႏိုင္ရန္အတြက္ ထုတ္ေပးျခင္းမဟုတ္ပါ။ ဥပေဒေၾကမင္းဆိုင္ရမ ျပဌမန္းခ္က္ သို႕မဟုတ္ EITI ာႏွင့္ပတ္သက္ › MEITI အေနျဖင့္ ေကမင္းမြန္ေသမ လထု ဆက္သြယ္ေရး သည့္ ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတ၏ အမိန္႕ညႊန္ၾကမးခ္က္ျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ စနစ္မ္မး ခ္မွတ္ထမးသင့္ျပီး ရည္မွန္းခ္က္ရွိျပီး စနစ္က္သည့္ သင့္ပါသည္။ သတင္းအခ္က္အလက္မ္မးကို ပံ့ပိုးေပးသည့္ လထု၏ ြ နသည့္ သတ်ဳတြင္း၊ ေရနံ ာႏွင့္ › လတ္တေလမ ျပင္ဆင္ေရးဆဲေ တံု႕ျပန္မႈမ္မး ကို လက္ခံသည့္ စနစ္မ္မး ထမးရွိသင့္ပါသည္။ ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့ပ လွ္ပ္စစ္ဥပေဒမ္မးတြင္ ပြင့လ ္ တ္သက္၍ လုပ္ကိုင္ › အဓိကက္သည့္ မဟမဗ္်ဴဟမေျမမက္ေမးခြန္းမွမ မည္သည့္ ္ ရွိသမ္မးအေနျဖင့္ ျမန္မမ EITI စံညႊန္းမ္မးာႏွင့အ ခြင့ရ ္ ညီ အစီရင္ခံ အခ္ိန္တြင္ မည္သည့္အခ္က္အလက္ကို ရယသင့္သည္ ဆိုသည့္ တင္ျပမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ေပးရမည္ဟု ထည့္သြင္းေဖမ္ျပသင့္ပါသည္။ အခ္က္ျဖစ္ျပီး EITI တြင္ထည့္သြင္းထမးျခင္း မရွိေသမ္လည္း › ပထမအၾကိမ္ ထုတ္ျပန္မည့္ EITI အစီရင္ခံစမ အေနျဖင့္ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ မက္ခရိုအဆင့္ မ၀ါဒမ္မး ခ္မွတ္ ာႏိုင္ငံေရးအရ အက္ိ်ဳးရွိေစရန္ ာႏွင့္ သတ္မွတ္ေသမ အခ္ိန္အတြင္း ရမတြင္ အက္ိ်ဳးရွိရွိ အသံုးျပ်ဳသင့္ပါသည္။ ျပီးစီးေစရန္ MSG အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑ လမ္းညႊန္ေျမပံု အစီရင္ခံစမအတိုင္း ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ ဓမတ္ေငြ႕က႑သမ ု ရ၏အခန္းက႑ အစိး ပါ၀င္သည့္ ကနဦးအစီရင္ခံစမကို ထုတ္ေ၀သင့္ ပါသည္။ ထိုသို႕ › EITI သည္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ ထုတ္ေ၀ာႏိုင္ပါက EITI အေနျဖင့္ အလြန္ထသည့္ ာႏွစ္ပတ္လည္ စီမံကိန္းဆိုင္ရမ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအၾကမး ေငြေၾကးက႑တြင္ အစီရင္ခံစမထုတ္ေ၀ျခင္းမျပ်ဳဘဲ က႑အလိုက္ သက္ဆိုင္သည့္ ဆက္စပ္ေပးာႏိုင္ပါသည္။ အစီရင္ခံစမမ္မး အလီလီထုတ္ျပန္ာႏိုင္မည္ ျဖစ္သျဖင့္ ယခု › MEITI ြ ရံုးအဖဲ႕ ာႏွင့္ ြ တို႕အၾကမး ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ ကတည္းကပင္ စတင္စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ နမးလည္မႈစမခၽြန္လႊမ (MOU) ေရးထုိးာႏိုင္ခဲ့ပါက စီမံ/စီးပြမး ာႏွင့္ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 18 ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအၾကမး ေအမက္ေျခအဆင့္တြင္ က႑မ္မးအမး သင့္ေလ္မ္သည့္ အခ္ိန္တြင္ ထည့္သြင္းရန္ သင့္- ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္မႈမ္မး ္ မလမဖြယ္ရွိသည့္ျပင္ က္စ္လ္စ္ခိုငမ မသင့္ စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ EITI ၏ အဓိကမဟုတ္သည့္ မက္ခရို စီးပြမးေရးမ၀ါဒမ္မး ခ္မွတ္ရမတြင္ ပးေပါင္းလုပ္ေဆမင္ က႑မ္မးအမး ြ ၀င္ေလမင္းအျဖစ္ အဖဲ႕ သတ္မွတ္ထမးစဥ္အတြင္း ိ ါသည္။ လမာႏိုင္ေျခရွပ ထည့္သြင္း စဥ္းစမးမႈျပ်ဳမည္မဟုတ္လင့္ကစမး စတင္စဥ္းစမးထမး › EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ MSG ၏က႑မွမ သင့္ပါ သည္။ ပိုမိုအေရးပါသည့္ေနရမသို႕ ေရမက္ရွိလမေနရမ MSG အေနျဖင့္ EITI International Secretariat ၏ အၾကံဥမဏ္မ္မး ရယျပီး MSG အျခမး၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ဥပမမ စီမံ/စီးပြမး သို႕မဟုတ္ ေရအမး ံ မအတြက္ အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ျခင္းဆိုင္ရမ အစီရင္ခစ လွ္ပ္စစ္ကိုပါ ထည့္သြင္းပါက လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး ၀န္ၾကီး ဌမနတို႕ာႏွင့္ ြ ေတမ့မည္ တမ၀န္ာႏွင့္၀တရမး သတ္မွတ္ခ္က္မ္မး (TOR) ေရးဆဲရ ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္သင့္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ေရနံကုမၸဏီသစ္မ္မး ျဖစ္ပါသည္။ TOR တြင္ ေအမက္ပါအခ္က္အလက္မ္မးကို ္ ည္း ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္သင့္ပါသည္။ ာႏွင့လ ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္- › EITI စံညႊန္း (၃) လိုအပ္ခ္က္ျဖစ္သည့္ သယံဇမတ လုပ္ငန္းမ္မး၏ ွ ျ္ ခင္း နယ္ပယ္က႑သတ္မတ ေယဘယ္ အေျခအေနကို ေဖမ္ျပျခင္း၊ ယခုျပ်ဳစုထမးသည့္ အေျခခံဆန္းစစ္ခ္က္ အစီရင္ခံစမ၏ › အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းမည့္ ကုမၸဏီ၊ စီမံကိန္း ာႏွင့္ က႑မ္မး ြ စီရင္ခံစမမွမ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ျခင္းဆိုင္ရမ ေနမက္ဆက္တဲအ ာႏွင့္ အခ္ိန္စမရင္း ထည့္သြင္းျခင္း၊ အစီရင္ခံစမျဖစ္ျပီး ပထမအၾကိမ္ MEITI အစီရင္ခံစမတြင္ မည္သည့္ › သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ အနည္းဆံုးပမမဏသတ္မွတ္ျခင္း၊ ကုမၸဏီမ္မးကို ထည့္သြင္းမည္ ာႏွင့္ မည္သို႕ေသမ ၀င္ေငြမ္မးကို ထည့္သြင္း အစီရင္ခံမည္ဆိုသည္ကို တင္ျပသြမးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ › အေသးစမး သတ်ဳတြင္း လုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး၏ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑အေနျဖင့္ စီမံကိန္းသစ္မ္မးသမမက အရည္အေသြး သတ္မွတ္ျခင္း၊ ပိုင္ဆိုင္မႈအေျခအေနမ္မး အပါအ၀င္ စီမံကိန္းတစ္ခုခ္င္းအလိုက္ ံ မွ ရရွိသည့္ အစီရင္ခံစမမ္မး၏ အရည္အေသြးကို › စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး (ေနမက္ဆံုးတင္ဒါေခၚယခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းမ္မးအပါအ၀င္) အစီရင္ခံ ေလ့လမသံုးသပ္ျခင္း၊ တင္ျပရဖြယ္ရွိပါသည္။ ထို႕ျပင္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းၾကီးမ္မး › ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန ၀င္ေငြ/ထြက္ေငြ မွတ္တမ္းမ္မးကို အေနျဖင့္လည္း ွိ ါသည္။ အစီရင္ခံတင္ျပရဖြယ္ရပ လက္ေတြ႕က္ အေသးစိတ္ ေလ့လမသံုးသပ္ျခင္း၊ သည့္ ု ွမ လုပ္ေဆမင္ခ္က္တစ္ခမ အနည္းဆံုး ကန္႕သတ္ခ္က္ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး၏ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ အထးသျဖင့္ › ာႏိုင္ငံပိုငစ ထမးရွိျပီး ထိပ္သီး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (၂၀) သို႕မဟုတ္ (၃၀) ကို အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို ေလ့လမ သံုးသပ္ျခင္း၊ အစီရင္ခံတင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းငယ္မ္မးမွမ › အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေလ့လမသံုးသပ္ျခင္း၊ က႑တစ္ခုလံုး၏ ရမခိုင္ာႏႈန္းအနည္းငယ္သမ ပါ၀င္သျဖင့္ ကုမၸဏီ › ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းခမ္မးကို ေလ့လမသံုးသပ္ျခင္း၊ အမးလံုးအမး အခ္က္အလက္မ္မး စုေဆမင္းရန္ ခက္ခဲ မည္ျဖစ္ပါ သည္။ မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစကမမ အၾကီးစမး သတ်ဳလုပ္ငန္း အမးလံုး › ာႏိုင္ငံေရးအရ အက္ိ်ဳးျဖစ္ထြန္းာႏိုင္မႈ ာႏွင့္ အခ္ိန္တို႕ကို အေျခခံ၍ ပါ၀င္သင့္ပါသည္။ လည္းေကမင္း၊ ျဖစ္ာႏိုင္ေျခာႏွင့္ ံ ႈတို႕အေပၚ ျပီးျပည့္စုမ ဟန္ခ္က္ ညီေစရန္အတြက္ လည္းေကမင္း၊ (၅) ာႏွစ္ မွ (၁၀) ာႏွစ္အထိ ေက္မက္စိမ္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မးကို EITI အစီရင္ခံစမတြင္ အစီရင္ခံ တင္ျပမည့္ လမ္းညႊန္ေျမပံု ေရးဆဲျြ ခင္း၊ ထည့္သြင္းရန္ အနည္းငယ္ ခက္ခဲမည္ ျဖစ္ေသမ္လည္း › စီမံကိန္းၾကီးမ္မး၏ CSR မ္မးကို ေလ့လမသံုးသပ္ျခင္း၊ ျမန္မမ့ေက္မက္မ္က္ရတနမျပပဲြမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးအေပၚ › ျပည္နယ္ာႏွင့္တိုင္းေဒသၾကီးအဆင့္ ံ ငြမ္မးကို လမႈဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးရန္ပုေ ိ ါသည္။ အေျခခံျပီး အစီရင္ခံတင္ျပမည္ဆိုပါက ျဖစ္ာႏိုင္ေျခ ရွပ ေလ့လမသံုးသပ္ျခင္း၊ MSG အေနျဖင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑ကို ပထမအၾကိမ္ EITI ြ အစည္းမ္မးကို သင္တန္းမ္မး › အစိုးရဌမနမ္မး ာႏွင့္ ေဒသတြင္း အဖဲ႕ အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ေနမင္လမမည့္ ေပးအပ္ျခင္း ာႏွင့္ အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းျခင္း ကိစၥကို စဥ္းစမးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ္ င္ာႏိုင္ေရး › အခ္က္အလက္မ္မးကို ၀က္ဘ္ဆိုက္ အေျခခံ၍ လႊင့တ ထို႕ျပင္ EITI ၏ အဓိက က႑မ္မးမဟုတ္ေသမ္လည္း အျခမး ြ ္ျခင္း၊ အတြက္ အစီအမံမ္မး ေဆမင္ရက သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးျဖစ္သည့္ သစ္ေတမ ာႏွင့္ သမးငါး ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 19 အခန္း (၁) နိဒါန္း ၁.၁ ေနမက္ခံအခ္က္အလက္မ္မး ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္အတြင္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး က႑၌ သိသိသမသမ တိုးတက္မႈမ္မးကို ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရပါသည္။ ျမန္မမ့ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း (MOGE) မွ ကုန္းတြင္းာႏွင့္ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မးအတြက္ တင္ဒါေခၚယခဲ့ပါသည္။ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မးတြင္ ာႏိုင္ငံတကမေရနံကုမၸဏီမ္မးအပါအ၀င္ ကုမၸဏီေပါင္း (၆၀) ေက္မ္က လုပ္ကြက္ေပါင္း (၃၀) အတြက္ တင္ဒါမ္မးတင္သြင္းခဲ့ၾကပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ မတ္လ၌ တင္ဒါေအမင္ျမင္သမ္မးကို ေၾကညမခဲ့ရမ ာႏိုင္ငံတကမေရနံကုမၸဏီမ္မးျဖစ္သည့္ BG, ြ ္ေပါင္း (၂၀) ကို ရရွိခဲ့ၾကပါသည္။ လုပ္ကြက္ Chevron, Woodside Energy, Shell ာႏွင့္ Eni တို႕အပါအ၀င္ ကုမၸဏီေပါင္း (၁၃) ခုမွ လုပ္ကက (၁၀) ကြက္ကိုမ ထုတ္ျပန္ျခင္း မရွိေသးပါ။ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မး တင္ဒါမ္မး ေအမင္ျမင္စြမ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ခဲ့ျခင္း ာႏွင့္ နမမည္ၾကီး ု ေတမအတြင္း ာႏိုင္ငံတကမ ေရနံကုမၸဏီမ္မး ၀င္ေရမက္လမျခင္းတို႕က ျမန္မမအစိုးရအေပၚ ယံုၾကည္မႈရွိျခင္းကိုေပၚလြင္ေစခဲ့ပါသည္။ ထိအ ျမန္မမအစိုးရသည္ EITI စနစ္ကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္က ထုတ္ျပန္ေၾကညမခဲ့ျပီး အရပ္ဘက္လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး ာႏွင့္ ြ Multi-Stakeholder Group (MSG) ၏ ပထမအၾကိမ္ အစည္းအေ၀းကို ညႇိာႏႈိင္းမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ချဲ့ ပီးေနမက္ သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲ႕ ေနျပည္ေတမ္တြင္ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ေဖေဖမ္၀ါရီလအတြင္း က္င္းပာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ေနမက္ပိုင္းတြင္ MSG အစည္းအေ၀းမ္မးအမး တစ္လ ြ ၀င္အျဖစ္ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဧျပီလ ၁၇ သို႕မဟုတ္ တစ္လျခမးတစ္ၾကိမ္ ပံုမွန္ က္င္းပာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ထို႕ေနမက္ ျမန္မမာႏိုင္ငံသည္ EITI အဖဲ႕ ြ ၀င္ေလမင္းာႏိုင္ငံျဖစ္လမခဲ့ပါသည္။ ရက္ေန႕တြင္ ေလွ္မက္ထမးခဲ့ျပီး ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇလိုင္လ ၂ ရက္ေန႕တြင္ အဖဲ႕ ြ ္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ကြက္မ္မး ျမန္မမာႏိုင္ငံအေပၚ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံရမ ေနရမသစ္အျဖစ္ ရႈျမင္လမခ္ိန္တင ြ ၀င္ေလမင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရျခင္းတို႕ေၾကမင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအမး ာႏိုင္ငံ တကမ ေအမင္ျမင္စြမ တင္ဒါေခၚယာႏိုင္ခဲ့ျခင္း ာႏွင့္ EITI အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မး NGO (မလက လ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရမ NGO မ္မးသမ ရွိခဲ့ရမမွ) ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံတကမ သတင္းမီဒီယမမ္မး၏ အစိုးရမဟုတ္သည့္အဖဲ႕ ြ ၀င္ေလမင္း ာႏိုင္ငံအျဖစ္ အမရံုစးစိုက္မႈကို ရရွိခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၃-၁၄ လုပ္ကြက္မ္မး တင္ဒါေခၚယေနခ္ိန္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအမး EITI အဖဲ႕ အသိအမွတ္ျပ်ဳ မခံရေသးမီအခ္ိန္တြင္ Global Witness report မွ ၄င္း၏ Global Witness 2014 အစီရင္ခံစမျဖင့္ လုပ္ကြက္တင္ဒါတင္သြင္းသမ္မး၏ ေနမက္ဆံုးပုိင္ရွင္မ္မးစမရင္းကို ထုတ္ေ ဖမ္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ အစီရင္ခံစမမွမ သတင္းမီဒီယမမ္မး၏ ြ စည္းပံု၊ ေနမက္ဆံုးပိုင္ရွင္စမရင္း ာႏွင့္ အမရံုစးစိုက္မႈကို ရရွိခဲ့ျပီး Financial Times သတင္းစမမွ လုပ္ကြက္တင္ဒါေအမင္ျမင္သမ္မး၏ ဖဲ႕ ပတ္သက္သည့္ သတင္းေဆမင္းပါး ေရးသမးေဖမ္ျပခဲ့ပါသည္။5 ျမန္မမ့စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈတြင္ သယံဇမတ၏ အေရးပါမႈ ာႏွင့္ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးအစီအစဥ္မ္မးတြင္ EITI စနစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးသည္လည္း အေရးပါသည့္ေနရမမွ ပါ၀င္ေနေသမေၾကမင့္ MEITI အေနျဖင့္ ၄င္း၏ ပထမအၾကိမ္ MEITI အစီရင္ခံစမ ထုတ္ျပန္ာႏိုင္ရန္ လုပ္ငန္းအစီအမံမ္မး ျပင္ဆင္ရန္ လိုအပ္ေနျပီျဖစ္ပါသည္။ အစီရင္ခံစမအမး ၂၀၁၆ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ထုတ္ျပန္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ံ မထုတ္ျပန္ျခင္းမျပ်ဳမီ အစီရင္ခစ ဤအေျခခံဆန္းစစ္ခ္က္အစီရင္ခံစမအေနျဖင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ေယဘယ္အေျခအေန၊ လက္ရွိစနစ္၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး၊ ြ အစည္းမ္မး အဖဲ႕ ာႏွင့္ က႑အလိုက္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈအစီအမံမ္မးကို ေလ့လမသံုးသပ္ တင္ျပထမးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအစီရင္ခံစမပါ နယ္ပယ္က႑ သတ္မွတ္ခ္က္မ္မးမွမ MEITI ၏ ွ ္ထမးျခင္းျဖစ္သည္ဟု မမွတယ နယ္ပယ္သတ္မွတ္ခ္က္ ထုတ္ျပန္ျခင္းမျပ်ဳမီ ၾကိ်ဳတင္သတ္မတ ံ မသည္ က္ယ္ျပန္႕စြမ ္ ေစလိုပါ။ ယခုအစီရင္ခစ ြ အစည္းပိုင္းာႏွင့္ ေလ့လမတင္ျပထမးသကဲ့သို႕ ထဲထဲ၀င္၀င္လည္း ေလ့လမတင္ျပထမးပါသည္။ သဘမ၀ သယံဇမတ စီမံခန္႕ခဲြမႈ၊ အဖဲ႕ 5 http://www.ft.com/cms/s/0/bb0e732c-fc6e-11e3-86dc-00144feab7de.html?siteedition=uk#axzz35lJ5CuX5 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 20 စည္းမ္ဥ္းမ္မးဆိုင္ရမ ရႈေထမင့္ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေရး-စီးပြမးေရးရႈေထမင့္မ္မးမွ က္ယ္ျပန္႕စြမ ေလ့လမသံုးသပ္ထမးပါသည္။ ထို႕ေနမက္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ အေျခအေနမ္မးကို အေသးစိတ္ သံုးသပ္မႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ထမးပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမသည္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ာႏွင့္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ အေသးစိတ္ လမ္းညႊန္ခ္က္မ္မးထက္ လက္ရွိအေျခအေနကို ဂဃနဏ သိရွိာႏိုင္ရန္ တင္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အထးသျဖင့္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈပိုင္းဆိုင္ရမ၊ ြ အစည္းမ္မးဆိုင္ရမ၊ အဖဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးဆိုင္ရမ ာႏွင့္ ၄င္းတို႕၏ ဆက္သြယ္မႈမ္မးကို ေလ့လမတင္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ဤအစီရင္ခံစမတြင္ လုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ အေရအတြက္ အေျချပ်ဳ အခ္က္အလက္ အေသးစိတ္ ာႏွင့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မး ပါ၀င္ျခင္း မရွိပါ။ ၁.၂ သုေတသနဆိုင္ရမနည္းလမ္းမ္မး ဤအစီရင္ခံစမ၏ သုေတသနဆိုင္ရမခ္ဥ္းကပ္မႈမွမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ အေပၚ အေျခခံျပီး လုပ္ကိုင္ခြင့္ ြ ၀ျပီး စီမံခန္႕ခဲြျခင္းအထိ သယံဇမတ အုပ္ခ္်ဳပမ ထုတ္ေပးခ္ိန္မွ ၀င္ေငြမ္မး မည္သို႕မည္ပံု ခဲေ ႈ ိုင္ရမ အဓိကလုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ာႏွင့္ အဆင္ ့မ္မး ္ ဆ ကို ေလ့လမခဲ့ပါသည္။ အဓိကရည္ရြယ္ခ္က္မွမ ြ အစည္းမ္မး၏ အဖဲ႕ အခန္းက႑၊ တရမး၀င္ ာႏွင့္ အလြတ္သေဘမ ေဆမင္ရြက္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး၊ အဓိကပါ၀င္ပတ္သက္သမ္မး၏ လိုလမးခ္က္ အေျခအေနမ္မးကို ေလ့လမတင္ျပရန္ျဖစ္ပါသည္။ သုေတသနဆိုင္ရမ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးကို ပံု (၂) တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ပံု (1) သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္အေပၚ သုေတသနျပ်ဳလုပ္ျခင္း ြ အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ ေလ့လမမႈမ္မးျပ်ဳလုပာႏ အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မး ္ ိုင္ရန္အတြက္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး အုပ္ခ္်ဳပ္ရမတြင္ အဓိကပါ၀င္သည့္ အဖဲ႕ ြ (MSG) ာႏွင့္ လပုဂၢိ်ဳလ္မ္မးကို ေရွးဦးစြမ စမရင္းျပ်ဳစုပါသည္။ ထို႕ေနမက္ မ္မးမၾကမမီက ဖဲြ႕စည္းထမးသည့္ MEITI သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲ႕ အမး ဦးစမးေပးေရြးခ္ယ္ျပီး ကြင္းဆင္းသုေတသနျပ်ဳလုပ္သည့္ (၂) ၾကိမ္လံုးတြင္ ၎အဖဲြ႕၀င္မ္မးအမး ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ MSG တြင္ အစိုးရကိုယ္စမးလွယ္ (၆) ဦးရွိျပီး ၎တို႕မွမ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတြင္း ၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဦးစီးဌမန၊ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မး ံ မွ အရမရွိၾကီးမ္မးာႏွင့္ ဦးစီးဌမန၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ျမန္မမ့ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း ာႏွင့္ ျပည္ေထမင္စု စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ထို႕ျပင္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ အစိုးရ၏ လုပ္ငန္းေကမ္မတီ တစ္ရပ္ကို ြ စည္းထမးျပီး ဖဲ႕ ြ ၀င္မ္မးျဖစ္သည့္ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန၊ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန၊ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အဖဲ႕ ေကမ္မရွင္ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတ၏ စီးပြမးေရးာႏွင့္လမႈေရးေကမ္မရွင္မွ ကိုယ္စမးလွယ္မ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ MSG တြင္ ပုဂၢလိက ြ အစည္းမွ ကိုယ္စမးလွယ္ (၉) ဦးလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ လုပ္ငန္းရွင္က႑မွ ကိုယ္စမးလွယ္ (၆) ဦး ာႏွင့္ အရပ္ဖက္လမႈအဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 21 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုာႏိုင္ခဲ့ျပီး ေဒသာႏရခရီးစဥ္မ္မးအျဖစ္ ရွမ္းျပည္နယ္ ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္တြင္ MSG တြင္ပါ၀င္သည့္ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ာႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္မ္မးသို႕ သြမးေရမက္ေလ့လမခဲ့ပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ကိုေရြးခ္ယ္ခဲ့ျခင္းမွမ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္း ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ ိ နသည့္အျပင္ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ သယံဇမတ ထုတ္လုပ္မႈ ပံုစံအ မ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးရွေ ြ အစည္းမ္မးမွမလည္း ေရမေထြးျပီး ပါ၀င္ပတ္သက္ေနပါသည္။ ကရင္ျပည္နယ္ကို ဒုတိယခရီးစဥ္တြင္ ထည့္သြင္းခဲ့ရျခင္းမွမ KNU ြ အစည္း၏ အဖဲ႕ ံ ံမ္မးကို အုပ္ခ္်ဳပ္မႈပုစ ေလ့လမာႏိုင္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ခရီးစဥ္ ာႏွစ္ခုစလံုးတြင္ ္ တ္သက္၍ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့ပ ေဒသာႏရအဆင့္ ့ ါသည္။ ပါ၀င္မႈတို႕ကို ပိုမိုနမးလည္ေစခဲပ ိ င္းစဲြ သံုးသပ္ခ္က္မ္မး ရွရ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ္မးမွမ လြန္ခဲ့သည့္ ာႏွစ္အနည္းငယ္ခန္႕ကစတင္ခဲ့ေသမ္လည္း သုေတသနျပ်ဳလုပ္ထမးခ္က္မ္မး အတန္အသင့္ ရွိထမးျပီးျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ သုေတသနအစီရင္ခံစမမ္မးအမး ပထမအၾကိမ္ ကြင္းဆင္းသုေတသန ျပ်ဳလုပ္ျခင္း မျပ်ဳမီ ြ အစည္းမ္မးမွ အေသးစိတ္ ျပ်ဳစုထမးသည့္ အစီရင္ခံစမမ္မး ေလ့လမခဲ့ပါသည္။ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ံ ္မး၌ စီမံကိန္းအလိုက္ ဆိုးက္ိ်ဳးသက္ေ ရမက္မႈမ္မးကို တင္ျပထမးၾကပါသည္။ ထို႕ျပင္ ထုတ္ေ၀ထမးျပီးျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ အစီရင္ခမ ္ ံ၏ ေျပမင္းလဲလမေသမ တပ္မေတမ္အခန္းက႑ ာႏွင့္ စီးပြမးေရးဆိုင္ရမ ဆန္းစစ္ခ္က္မ္မးလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ အစီရင္ခံစမမ္မးတြင္ ျမန္မမာႏိုငင ံ ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈအရင္းအျမစ္အဖဲြ႕အစည္း Myanmar Development Resource Institute (MDRI) ာႏွင့္ အမရွေဖမင္ေဒးရွင္း the Asia ျမန္မမ့ဖြ႕ Foundation တို႕ပးေပါင္းျပီး ေဒသာႏရအစိုးရအဖဲြ႕အစည္း ာႏွင့္ လုပ္ငန္းမ္မးအေၾကမင္းထုတ္ေ၀ခဲ့ရမ ဤအစီရင္ခံစမအတြက္ မ္မးစြမအေထမက္အက ျပ်ဳခဲ့ပါသည္။ က္မ္းကိုးစမရင္း အေသးစိတ္ကို ေနမက္ဆက္တဲြ (၁) တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 22 အခန္း (၂) အဖဲြ႕အစည္းပိုင္းဆုိင္ရမ ေလ့လမသံုးသပ္ခ္က္ ၂.၁ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈယာႏရမးမ္မး ္ က္ဆိုင္ေသမ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈဆိုင္ရမ အဖြ႕ ဤအခန္းတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးနွင့သ ဲ အစည္းမ္မးနွင့္ စည္းမ္ဥ္းမေဘမင္မ္မးတို႕ကို ဲ အစည္းမ္မးနွင့္ တင္ျပသြမးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ေရွးဦးစြမ သတ်ဳတြင္း၊ ေရနံနွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ က႑မ္မးတို႕ကို ထိန္းေက္မင္းေပးသည့္ အဖြ႕ ္ တ္သက္သည့္ အဖြ႕ ဥပေဒမ္မးကို ဆန္းစစ္သြမးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑နွင့ပ ္ မ ကိစၥရပ္မ္မးကို ဲ အစည္းနွင့္စည္းမ္ဥ္းမ္မးဆိုငရ အခန္း (၇) တြင္ တင္ျပထမးပါသည္။ EITI တြင္ ပါ၀င္နိုင္ဖြယ္ရွိသည့္ သစ္ေတမနွင့္ သမးငါးက႑မ္မးကိုမ ဤအစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းဆန္းစစ္ထမးျခင္း မရွိေသမ္လည္း MSG အေနျဖင့္ EITI အတြက္ နယ္ပယ္က႑ ဆုံးျဖတ္သည္႕အခါတြင္ ထည့္သြင္းလို ပါက ထည့္သြင္းာႏိုင္ပါသည္။ ဲ အစည္းမ္မးကို ပုံ (၃) ျဖင့္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ သက္ဆိုင္ရမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ နီးကပ္စြမ ပတ္သက္ေနသည့္ အစိုးရအဖြ႕ ဲ အစည္းအမးလုံး ပါ၀င္နိုင္ျခင္းမရွိေသမ္လည္း မ၀ါဒ၊ ဥပေဒ၊ ဘ႑မေရးာႏွင့္ စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရမကိစၥရပ္မ္မးကို အစိုးရအဖြ႕ ဲ အစည္းမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အစိုးရအဖြ႕ ကိုင္တြယ္သည့္ အဓိကအဖြ႕ ္ တ္သက္၍ ဤအစီရင္ခံစမတြင္ ၀န္ၾကီးဌမန၊ ဲ အစည္းမ္မးနွင့ပ ဲ အစည္း စသျဖင့္ သင့္ေလ္မ္သလို သုံးစြသ ဦးစီးဌမန၊ အဖြ႕ ဲ ြမးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဲ အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ အဖြ႕ တရမး၀င္လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးသည့္နည္းတ ္ ္ေပးခ္ိန္မစ လုပ္ကိုင္ခြင့ခ ွ ၍ ေစမင့္ၾကည့္ျခင္းာႏွင့္ စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းျခင္းအဆင့္မ္မးတြင္ အထက္ေဖမ္ျပပါက႑သုံးရပ္အတြက္ တရမး၀င္မဟုတ္ဘဲ အလြတ္သေဘမ ေဆမင္ရြက္ ေပးေနမႈမ္မးကိုပါ ေဖမ္ျပသြမးမည္ျဖစ္ပါသည္။ သဘမ၀သယံဇမတအေပၚ ေကမက္ခံသည့္ အခြန္မ္မး၊ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ ၊ ဲ ာႏ ဘ႑ေရးစီမံခန္႕ခြမ ႈ ွင့္ပတ္သက္၍ အခန္း (၆) တြင္ တင္ျပသြမးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အသြင္ကးေျပမင္းေနခ္ိန္တြင္ ဥပေဒာႏွင့္စည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္းမ္မးကို သိသိသမသမေျပမင္းလဲမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ေနသည္မွမ အံ့ၾသဘြယ္မဟုတ္ပါ။ ထိုနည္းတစြမပင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးသည္လည္း ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္ ယခင္အစိုးရမတိုင္မီကမလက လုပ္ကိုင္ေနသည့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးမွ အသြင္ကးေျပမင္းလမေနသည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ျမန္မမအစိုးရအေနျဖင့္ စီးပြမးေရး ဖြ႕ံျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ယခင္အစိုးရလက္ထက္က ရွိေနခဲ႕သည့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးကိုေျပမင္းလဲ၍ ္ င္းျမင္သမမႈရွိျပီး ဆုံးျဖတ္ခ္က္မ္မး ခ္မွတ္ရမတြင္ ပြင့လ ွိ ါသည္။ ပိုမိုေကမင္းမြန္ေသမ ထိန္းေက္မင္းသည့္စနစ္ ေပၚထြန္းလမေစရန္ ဆာႏၵျပင္းျပလ္က္ရပ ြ အစည္းမ္မး ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈမ္မး ၂.၂ သတ်ဳတြင္းက႑ အဖဲ႕ ြ း သတ်ဳတင ္ ၀န္ၾကီးဌမန သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနသည္ အစိုးရ၀န္ၾကီးဌမနတစ္ခုျဖစ္ျပီး အစိုးရ၏ ဓမတ္သတ်ဳဆိုင္ရမ မ၀ါဒမ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္း၊ ္ ဲျခင္း တို႕ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ယခုအစီရင္ခစ စီမံကိန္းမ္မး ေရးဆဲျြ ခင္း၊ ဥပေဒ ာႏွင့္ စည္းမ္ဥ္းမ္မးအတိုင္း သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပက ံ မ ြ ႈျပီးစီးျခင္း မရွိေ သးပါ။ ၀န္ၾကီးဌမန၏ တမ၀န္မ္မးထဲတြင္ သတ်ဳတြင္းမ္မးအမး ေဘးအာႏရမယ္ ေရးသမးခ္ိန္အထိ ဓမတ္သတ်ဳမ၀ါဒ ေရးဆဲမ ကမကြယ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း၊ ဓမတ္သတ်ဳသိုက္မ္မး ထိန္းသိမ္းျခင္း ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းမႈ ဆိုင္ရမ ကိစၥရပ္မ္မးလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ဓမတ္သတ်ဳ ရွမေဖြျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ဆင့္တက္ျပ်ဳျပင္ျခင္း (တန္ဖိုးျမႇင့ျ္ ခင္း) ဆိုင္ရမ ္ ိုင္စင္မ္မးကို လုပ္ကိုင္ခြင့လ ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒာႏွင့္အညီ ွိ ါသည္။ ခြင့္ျပ်ဳလ္က္ရပ ထို႕ျပင္ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ္မးကို ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္း ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းက႑ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး တိုးတက္ေစေရးအတြက္လည္း ြ ္းဥပေဒအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေျမေအမက္ ာႏွင့္ ကမ္းလြန္ေရတိမ္ပိုင္းတြင္ရွိသည့္ ဓမတ္သတ်ဳအမးလံုးသည္ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ သတ်ဳတင ာႏိုင္ငံေတမ္ပိုင္ျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 23 ြ အစည္းမ္မး ပံု (2) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ အစိုးရအဖဲ႕ အမ္ိ်ဳးသမးစီမက ံ န ္ ာႏွင့္ ိ း ျပည္ေထမင္စု ျပည္ေထမင္စု ု တက္မႈ ၀န္ၾကီးဌမန စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိး ္ ုး စမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ံ ္ ုး ေရွ႕ေနခ္်ဳပရ ံ မ၀ါ၊ စမရင္းစစ္ ာႏွင့္ ဥပေဒ ္ ွံမာႏ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ႈ ွင့္ ္ ွံမႈ ျမန္မမ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ီ ္မး ကုမၸဏမ ု မရင္းအင္းအဖဲြ႕ ဗဟိစ ေကမ္မရွင္ ီ စီးဌမန ညႊနၾ္ ကမးမႈဥး ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန အခြန္ / ၀င္ေငြ ု ဏ္ ဗဟိဘ (MEITI Secretariat) ဆက္စပ္ ္ သိမး ပတ္၀န္းက္င္ ထိနး ္ ေရး ္ အင္၀န္ၾကီးဌမန စြမး ြ း သတ်ဳတင ္ ၀န္ၾကီးဌမန ြ း လွ္ပ္စစ္စမ ္ အမး၀န္ၾကီးဌမန ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ သစ္ေတမ၀န္ၾကီးဌမန / ထိန္းခ္်ဳပ္ ကြပ္ကဲမႈ ပတ္၀န္းက္င္ ြ း သတ်ဳတင ္ န္း ္ လုပင ္ သိမး ထိနး ္ ေရး MOGE ု င လွ္ပ္စစ္လပ ္ န္းမ္မး မ္မး ဦးစီးဌမန ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 24 ြ စည္းထမးရွိပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနတြင္ လုပ္ငန္း (၆) ခု ာႏွင့္ ဦးစီးဌမန (၂) ခုျဖင့္ ဖဲ႕ ္ မတ္သတ်ဳရမ ဘမိေဗဒေလ့လမေရးာႏွင့ဓ ွ ေဖြေရးဦးစီးဌမန (DGSME) သည္ တစ္ာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရမ ဘမိေဗဒ ေလ့လမတိုင္းတမျခင္း၊ ဓမတ္သတ်ဳရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ စမ္းသပ္တိုင္းတမျခင္း တို႕ကို ဘမိေဗဒ၊ ဘမိဓမတုေဗဒ၊ ဘမိရပေဗဒ ာႏွင့္ လြန္တးစမ္းသပ္ျခင္း နည္းလမ္းမ္မးျဖင့္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ ြ း သတ်ဳတင ြ ပးျခင္း၊ သတ်ဳတြင္းမ္မး ေဘးအာႏရမယ္ကင္းရွင္းေရးအတြက္ ္ ဦးစီးဌမန သည္ ဓမတ္သတ်ဳမ၀ါဒခ္မွတ္ျခင္း၊ ဥပေဒမ္မးေရးဆဲေ စစ္ေဆးျခင္း၊ သတ်ဳတြင္းမ္မးကို ထိန္းသိမ္းျခင္း ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ကိစၥမ္မးကို တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္၊ သတ်ဳတြင္းဥပေဒအရ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ ခြင့ျ္ ပ်ဳေပးထမးေသမ ဓမတ္သတ်ဳ စမ္း သပ္ရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ ္ ္မးကို လုပ္ကိုင္ခြင့မ ၾကီးၾကပ္လမ္းညႊန္လ္က္ ရွိပါသည္။ သတ်ဳတြင္းဥပေဒအရ သတ်ဳတြင္းဦးစီးဌမန ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္သည္ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ ္ ိုင္ခြင့္ ေလွ္မက္လႊမမ္မးကို စိစစ္ျခင္း ာႏွင့္ ခြင့ျ္ ပ်ဳျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ စစ္ေဆးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္ျဖစ္ျပီး လုပက သတ်ဳတြင္းဦးစီးဌမနအေနျဖင့္ ္ င္ေရးတမ၀န္ကိုလည္း ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈျမႇင့တ ထမ္းေဆမင္လ္က္ရွိေသမ္လည္း ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ာႏွင့္ ပတ္သက္၍ သီးျခမးလုပ္ေဆမင္ခ္က္မ္မး ိ သမ္လည္း မရွေ ာႏိုင္ငံပိုင္သတ်ဳတြင္းမ္မးအမး ္ မတြင္မ ပုဂၢလိကပိုင္ျပ်ဳလုပရ ာႏိုင္ငံျခမး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအမး ဖိတ္ေခၚေလ့ရွိပါသည္။ ြ း သတ်ဳတင ္ န္းမ္မး (၁၉၉၄ ခုာႏွစ္၊ သတ်ဳတြင္းဥပေဒအရ) ္ လုပင › အမွတ္ (၁) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (ME1) သည္ ခေနမက္စိမ္း၊ ခဲ၊ ဇင့္၊ ေငြ၊ သံ၊ နီကယ္ ာႏွင့္ ေၾကးနီရိုင္း သတ်ဳမ္မးကို တးေဖမ္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ေရမင္း၀ယ္ျခင္းတို႕ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ › အမွတ္ (၂) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (ME2) သည္ ေရႊ၊ ပလက္တီနမ္၊ ခဲမျဖ်ဴ၊ အျဖိ်ဳက္နက္၊ molybdenum, niobium, columbium, heavy mineral ာႏွင့္ ေရႊရိုင္း မ္မးကို တးေဖမ္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ေရမင္း၀ယ္ျခင္းတို႕ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ › အမွတ္ (၃) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (ME3) ဘရိုက္တီးေက္မက္, bauxite, ဗင္တိုာႏုိက္ေက္မက္, ေဂါဒန္ေက္မက္, ထံုးေက္မက္, ဒိုလိုမိုက္ေက္မက္၊ ရႊံ႕ေစး၊ မက္ဂနိ ာႏွင့္ ေက္မက္မီးေသြး အစရွိသည့္ စက္မႈတြင္းထြက္ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ္မးကို ထုတ္လုပ္ျခင္းကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ › ျမန္မမ့ေက္မက္မ္က္ရတနမေရမင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း (MGE) အဖိုးတန္ ေက္မက္မ္က္ရတနမ အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး ာႏွင့္ ေက္မက္စိမ္း ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ေရမင္း၀ယ္ျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ › ျမန္မမ့ပုလဲထုတ္လုပ္ေရးာႏွင့္ေရမင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း (MPE) သည္ ကမမေကမင္ေမြးျမ်ဴေရး ာႏွင့္ ေမြးပုလဲမ္မး ထုတ္လုပ္ျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ › ု ္လုပ္ေရးာႏွင့္ေရမင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း (MSMCE) သည္ အိမ္သံုးဆမး၊ အဏၰ၀ါဓမတု ာႏွင့္ soda ash ျမန္မမ့ဆမးာႏွင့္ အဏၰ၀ါဓမတုထတ တို႕ကို ထုတ္လုပ္ပါသည္။ အစိုးရအရမထမ္းတစ္ဦး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ာႏိုင္ငံပိုင္ သတ်ဳတြင္းမ္မးအမးလံုးသည္ ယခုအခါ ဖက္စပ္ သို႕မဟုတ္ ပုဂၢလိကပို င္ ျပ်ဳလုပ္ထမးေၾကမင္း ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈကို တမ၀န္ယထမးရသည့္ ၀န္ၾကီးဌမန သို႕မဟုတ္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးမွ တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ေနသည့္ လုပ္ငန္းမ္မး မရွိေတမ့ေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 25 ြ ္း၀န္ၾကီးဌမနဖဲြ႕စည္းပံု ပံု (3) သတ်ဳတင ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 26 ္ ပ ာႏိုငင ံ င ို သ ္ တ်ဳတင ြ း ္ န္းမ္မး ေျပမင္းလဲမအ ္ လုပင ႈ ဆင့္ဆင့္ ္ န္းမ္မး စတင္တည္ေထမင္ခ္ိနမ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (၆) ခုမွမ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ္ ွစ၍ အဆင့္ဆင့္ ေျပမင္းလဲခဲ့ပါသည္။ ၁၉၈၀ ခုာႏွစ္ ောႏွမင္းပိုင္း ကမလအထိ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးကို အစိုးရကသမ အဓိကလုပ္ကိုင္ခဲ့ျပီး တပ္မေတမ္ာႏွင့္နီးစပ္သည့္ သမ၀ါယမ ာႏွင့္ ပုဂၢလိကအခ္ိ်ဳ႕သမ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိခဲ့ၾကပါသည္။ ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္တြင္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈကို လက္ခံခဲ့ျပီး သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ ရင္းာႏွီးလုပ္ကိုင္ရန္ ာႏိုင္ငံျခမးကုမၸဏီမ္မးကို ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါသည္။ ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္တြင္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒကို ျပဌမန္းခဲ့ပါသည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ ေၾကးနီ၊ ေရႊ၊ ခဲ၊ ဇင့္၊ သံ ာႏွင့္ သံမဏိမ္မး ထုတ္လုပ္ရန္ ပုဂၢလိက က႑အမး အမးေပးခဲ့ပါသည္။ ံ ံမွမ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲေ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈပုစ ြ ၀ေပးျခင္း) သို႕မဟုတ္ အျမတ္အေပၚခဲြ ေ၀ျခင္း ြ ၀ခံစမးျခင္း (ထြက္ရွိသည့္ပစၥည္းကို အခ္ိ်ဳးက္ခဲေ ြ ၀ျခင္း) ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္ သတ်ဳတြငး (အျမတ္အစြန္းကို အခ္ိ်ဳးက္ခဲေ ္ လုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ရမာႏႈန္းျပည့္ရ င္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံျခင္း ိ ဲ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံ မႈမ္မးမွတစ္ဆင့္္ တြင္းသစ္မ္မး တို႕ျဖစ္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ သတ်ဳတြင္းသစ္မ္မးကို ရွမေဖြထေထမင္ျခင္း မရွဘ ြ ့္မ္မး ခ္ေပးျခင္း၊ ေဖမ္ထုတ္ရန္ အမးေပးပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ေနရမသစ္မ္မး သို႕မဟုတ္ သတ်ဳသိုက္မ္မးတြင္ လုပ္ကိုင္ခင လက္ရွိလုပ္ကြက္မ္မးတြင္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ကိုင္ျခင္းတို႕ကို လုပ္ကို င္ခြင့္ျပ်ဳလ္က္ရွိပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ တရမး၀င္ ထုတ္ေဖမ္ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအေနျဖင့္ သင့္တင့္ေလ္မက္ပတ္သည့္ အျမတ္အစြန္းမ္မး ရရွိသကဲ့သို႕ ျမန္မမ လထုအေနျဖင့္လည္း အက္ိ်ဳးျဖစ္ထြန္းေစမည့္ သင့္ျမတ္ျပီး သမတညီမွ္ရွိသည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ ာႏွံမႈမ္မး ရရွိရန္ ရည္ရြယ္ခ္က္ထမးရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ (သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္၊ ၂၀၁၂) ေစ္းကြက္စီးပြမးေရး ာႏွင့္ ပုဂၢလိကပိုင္ျပ်ဳလုပ္ေရး မ၀ါဒမ္မးအရ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ကိုင္ျခင္းထက္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ာႏွင့္ ္ ္မး ခ္်ဳပ္ဆိုရန္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈက႑သို႕ ေျပမင္းလဲလုပ္ေဆမင္ေနပါသည္။ ာႏိုင္ငံပိုင္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ ကန္ထရိုက္စမခ္်ဳပမ ိ သမ သတ်ဳမ္မးကို ေရမင္းခ္ာႏိုင္ရန္ ေဆမင္ရြက္ျခင္း ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ကိုင္မႈ မ္မးကို ေဆြးောႏြးျခင္း၊ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲြေ၀ခံစမးမႈမ္မးမွ ရရွေ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ္ ေဆမင္ရြက္ရပါသည္ - ပုဂၢလိက က႑မွ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈျပ်ဳလုပ္ရမတြင္ ေအမက္ပါအတိုငး  ္ ွိသမ္မးာႏွင့္ ဖက္စပ္သေဘမတစမခ္်ဳပ္မ္မး ခ္်ဳပ္ဆိုာႏိုင္ျပီး ျပည္တင ာႏိုင္ငံပိုင္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ြ ္း ာႏွင့္ ျပည္ပကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္လ္က္ရွိပါသည္။  ္ ္်ဳပ္ဆိုပါက ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ခံစမးသည့္ စမခ္်ဳပခ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသအေနျဖင့္ မတည္ေငြရင္း ၁၀၀% ထည့္၀င္ရျပီး အစိုးရမွ ထုတ္လုပ္မႈ၏ ၃၀% ရယေလ့ရွိျပီး စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုခ္ိန္တြင္ ေဆြးောႏြးသေဘမတေလ့ရွိပါသည္။  ဖက္စပ္သေဘမတစမခ္်ဳပ္တြင္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ လုပ္ငန္းသံုး ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ္မး၊ လက္ရွိအေဆမက္အဦ ာႏွင့္ ပစၥည္းမ္မးကို ပံ့ပိုးေပးေလ့ရွိပါသည္။ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းဆိုသည္မွမ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ျခင္း ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္း တည္ေဆမက္ရမတြင္ လိုအပ္သည့္ ပစၥည္းမ္မးကိုဆိုလိုျပီး ေရ ာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္လည္း ပါ၀င္ပါသည္။ ရွိရင္းစဲြ သတ်ဳတြင္းမ္မးတြင္မ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ဆင့္တက္ျပ်ဳျပင္သည့္ စက္ရံုမ္မး ပါ၀င္ပါသည္။  ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ေပးရသည့္အျပင္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးာႏွင့္ ဓမတ္သတ်ဳခြန္တို႕ ကိုလည္း ထုတ္လုပ္သည့္ ပမမဏေပၚမတည္ျပီး ေပးအပ္ရပါသည္။  ြ တြင္ ာႏိုင္ငံပိုင္သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း ာႏွင့္ ကုမၸဏီတို႕ အေရအတြက္ တညီစြမ ပါ၀င္ၾကျပီး ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး၏ ဒါရိုက္တမဘုတ္အဖဲ႕ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲြေ၀ခံစမးသည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္ိ်ဳးျဖစ္ပါက ပးတဲစ ြ ီမံခန္႕ခဲမ ြ ႈေကမ္မတီျဖင့္ လုပ္ငန္းမ္မး ြ ္ပါသည္။ ေဆမင္ရက သံုးလတစ္္ၾကိမ္ အစည္းအေ၀းမ္မး က္င္းပေလ့ရွိျပီး စမရင္းစစ္မွ အတည္ျပ်ဳထမးသည့္ စမရင္းမ္မးကို ္ ုး စမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ံ သို႕ ေပးပို႕ရပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 27 ံ န အမ္ိ်ဳးသမးစီမက ္ ာႏွင့္ စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိး ိ း ႈ န္ၾကီးဌမန ု တက္မ၀ သတ်ဳတြင္းက႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးာႏွင့္ပတ္သက္၍ အေရးၾကီးသည့္ အျခမးဌမနတစ္ခုမွမ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ ၀န္ၾကီးဌမန (စီမံ/စီးပြမး) ျဖစ္ပါသည္။ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏံွမႈာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မးညႊန္ၾကမးမႈဦးစီးဌမန (DICA) သည္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ကိစၥရပ္မ္မးကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ DICA အမး ၁၉၉၃ ခုာႏွစ္တြင္ ဖဲြ႕စည္းခဲ့ျပီး ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒသစ္အရ ာႏိုင္ငံျခမး ြ ဆမင္ျခင္း ာႏွင့္ ပုဂၢလိက က႑ကိုအမးေပးျခင္းတို႕ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ တိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ဆဲေ DICA ၏ အဓိကတမ၀န္မ္မးမွမ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ ရင္းာႏွီျမႇ်ဳပ္ာႏွံမည့္ စီမံကိန္းမ္မးကို စိစစ္ျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္း ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ထုတ္ေပးသည့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးသို႕ အသိေပးျခင္း၊ ကုမၸဏီလီမိတက္မ္မး ာႏွင့္ ဖက္စပ္ကုမၸဏီမ္မး ကို မွတ္ပံုတင္ထုတ္ေပးျခင္း ာႏွင္ ့ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္း၊ ာႏွင့္ ေဒသတြင္း ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဆိုင္ရမ ကိစၥရပ္မ္မး ေဆမင္ရြက္ျခင္းတို႕ျဖစ္ပါသည္။ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏံွမႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ DICA တြင္ အဓိကဌမန (၂) ခုျဖစ္သည့္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မး မွတ္ပံုတင္ျခင္း ံ င္ျခင္းဌမနသည္ ကုမၸဏီမ္မး ဌမနမ္မးမွ ေဆမင္ရြက္ေပးပါသည္။ DICA ၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္တြင္ ေဖမ္ျပခ္က္မ္မးအရ ကုမၸဏီမ္မးမွတ္ပုတ ဥပေဒမေဘမင္ာႏွင့္ညီညြတ္ေစရန္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ေပးပါသည္။ ထို႕ျပင္ မွတ္ပံုတင္ထမးသည့္ လုပ္ငန္းမ္မး ြ စည္းတည္ေထမင္ရမတြင္ ရွိရင္းစဲြ ဥပေဒမ္မး၊ စည္းမ္ဥ္းမ္မး ာႏွင့္ အမိန္႕ညႊန္ၾကမးခ္က္မ္မးာႏွင့္ ကိုက္ညီေစရန္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကပ ဖဲ႕ ဲ ါသည္။ ္ ွံသမ္မးအတြက္ ၁၉၈၈ ာႏွင့္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒမ္မးအရ DICA ၏ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဌမနသည္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ အခ္က္အလက္မ္မးပံ့ပိုးေပးျခင္း၊ ္ ႊန္ၾကမးခ္က္မ္မးကို အမိန္႕ာႏွင့ည ရွင္းလင္းေပးျခင္း၊ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေကမ္မရွင္ (MIC) ၏ လမ္းညႊန္ခ္က္ျဖင့္ ္ ွံမႈ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ္ င္ေရးဆိုင္ရမကိစၥရပ္မ္မးကို ျမႇင့တ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ MIC သို႕ခြင့္ျပ်ဳခ္က္ ရယရန္ တင္ျပျခင္းမျပ်ဳမီ လိုအပ္သည့္ စမရြက္စမတမ္းမ္မးကို စိစစ္ေပးပါသည္။ MIC ၏ ခြင့္ျပ်ဳခ္က္ရရွိျပီးေနမက္ ဌမနမွ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမည့္သအမး ခြင့ျ္ ပ်ဳမိန္႕ ထုတ္ေပးပါသည္။ ္ ွံမႈမ္မးျပ်ဳလုပ္ရန္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ကိုင္ခြင့္မ္မးကို ထုတ္ေပးျခင္းမျပ်ဳမီ MIC သို႕တင္ျပျပီး ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္ေတမင္းခံရပါသည္။ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ြ အစည္းမ္မးျဖစ္ပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံလိုသမ္မးအေနျဖင့္ MIC ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္ရယရမတြင္ DICA ာႏွင့္ MIC တို႕မွမ အဓိကက္သည့္ အစိုးရအဖဲ႕ ု ္ျမိ်ဳ႕ရွိ MIC ရံုးမ္မးသို႕တင္ျပရပါသည္။ သို႕တင္ျပာႏိုင္ရန္ ပံုစံတြင္ျဖည့္စြက္ျပီး ေနျပည္ေတမ္ ာႏွင့္ ရန္ကန ဲ ထံ တင္ျပရပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဆိုင္ရမ အဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးကို ေနျပည္ေတမ္တြင္ တစ္ပတ္လ္င္ တစ္ၾကိမ္က္င္းပသည့္ အကဲျဖတ္အဖြ႕ ြ မွ လက္ခံာႏိုင္ျခင္း ရွိ-မရွိကို သက္ဆိုင္ရမ အဖဲ႕ ထို႕ေနမက္ အဆိုပါအဖဲ႕ ြ အေနျဖင့္ ြ အစည္းထံ အေၾကမင္းျပန္ၾကမးေပးပါသည္။ အဆိုပါအဖဲ႕ ေဒသအဆင့္ အစိုးရအဖဲြ႕မ္မး ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ရမ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး၏ သေဘမထမးမွတ္ခ္က္မ္မးကို ရယေလ့ရွိပါသည္။ ထို႕ျပင္ MIC သည္ ာႏိုင္ငံျခမး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ဥပေဒအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံရွိ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈလုပ္ငန္းမ္မးကို ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္း ာႏွင့္ ခ္မွတ္ထမးသည့္ ္ ္မး ရရွိထမးပါသည္။ (ထြန္း၊ ၂၀၁၃) စည္းမ္ဥ္းမ္မး ာႏွင့္ ညီညြတ္ျခင္း ရွိ-မရွိ စစ္ေဆးာႏိုင္သည့္ လုပ္ပိုင္ခြင့မ MIC အေနျဖင့္ ၾသဇမေညမင္းသည့္ ကုမၸဏီၾကီးမ္မးကို ဦးစမးေပးျပီး ပြင့္လင္းျမင္သမမႈအမးနည္း၍ အဂတိလိုက္စမးမႈမ္မး ရွိသည္ဆိုသည့္ ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးရွိခဲ့ပါသည္။ MIC အေနျဖင့္ ၂၀၁၃-၁၄ ခုာႏွစ္အတြင္း ျပ်ဳလုပ္ခဲ့သည့္ ကမ္းလြန္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ကြက္မ္မး ႈ ွိခဲ့ပါသည္။ MIC အေနျဖင့္ ဌမနတြင္း တင္ဒါေခၚယရမတြင္ MOGE ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတရံုးတို႕ာႏွင့္အတ အေရးပါသည့္ေနရမမွ ပါ၀င္မရ ြ စည္းပံုဆိုင္ရမ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္လ္က္ရွိျပီး ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတရံုးာႏွင့္ ပိုမိုနီးကပ္လမျပီး စြမ္းအင္ ာႏွင့္ ခရီးသြမးလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ ဖဲ႕ ပိုမို အမရံုစိုက္လမပါသည္။ စီမံ/စီးပြမး ၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ MIC ၏ အတြင္းေရးမွ်ဴးတမ၀န္ကို ထမ္းေဆမင္လ္က္ရွိျပီး စြမ္းအင္ ာႏွင့္ ွိ ါသည္။ ဟိုတယ္ာႏွင့္ ခရီးသြမးလုပ္ငန္း၀န္ၾကီးဌမနတို႕မွလည္း ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္မႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္လ္က္ရပ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 28 ြ း သတ်ဳတင ္ တ္သက္သည့္ စည္းမ္ဥ္းမ၀ါဒမ္မး ္ က႑ာႏွင့ပ ္ တ္သက္၍ ေအမက္ပါစည္းမ္ဥ္းမ၀ါဒမ္မးကို ခ္မွတ္ထမးပါသည္ - ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဓမတ္သတ်ဳက႑ာႏွင့ပ ိ သးပါ။ ဓမတ္သတ်ဳအရင္းအျမစ္မ၀ါဒမ္မး - ျပဌမန္းထမးျခင္းမရွေ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စြမ္းအင္မ၀ါဒကဲ့သို႕ ဓမတ္သတ်ဳမ၀ါဒဟ၍ တိတိက္က္ ျပဌမန္းထမးျခင္း မရွိပါ။ သို႕ေသမ္လည္း ြ ္း၀န္ၾကီးဌမနတြင္ သတ်ဳတင ြ ္ သတ်ဳတင “မ၀ါဒလမ္းညႊန္” ဟ၍ ရွိပါသည္။ အဆိုပါမ၀ါဒလမ္းညႊန္တင ြ ္းက႑၌ အစိုးရ၏ ပုဂၢလိကပိုင္ျပ်ဳလုပ္ေရး ရည္မွန္းခ္က္မ္မးကို ထင္ဟပ္ထမးျပီး ပုဂၢလိက ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈကိုအမးေပးျပီး အစိုးရ၏ ပံ့ပိုးမႈေပၚတြင္ ရပ္တည္ျခင္း မျပ်ဳရန္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ဓမတ္သတ်ဳမ၀ါဒဟ၍ သီးျခမးမရွိဘဲ ြ ္း၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ သတ်ဳတင ေကမ္မတီအသီးသီးမွ တစ္ဆင့္္ မ၀ါဒ အလြတ္သေဘမ ခ္မွတ္အေကမင္အထည္ေဖမ္လ္က္ရွိပါသည္။  အဆိုပါမ၀ါဒမ္မးမွမ6  နိုင္ငံေတမ္၏ ဓမတ္ သတ်ဳ သိုက္မ္မး အမး ေခတ္မွီ နည္း ပညမ မ္မးျဖင့္အဆင့္ျမႇင့္ တင္၍ေလလြင့္ဆုံးရွုံးမွု အနည္း ဆုံး ာႏွင့္ အေရအေသြး ျပည့္မွီ စြမထုတ္ လုပ္နိုင္ေရးသိ႔ု ေရွ႕ရွု ေဆမင္ရြက္ရန္။  ပုဂၢလိကပိုင္က႑ ျမင့္မမး ေရးာႏွင့္ တိုင္းရင္းသမး လုပ္ ငန္းရွင္ဓမတ္သတ်ဳ ထုတ္လုပ္သမ္မး ထြန္းကမးတိုးပြမးလမေရး အမးေပးေဆမင္ရြက္ရန္  ြ ္းကမးလမ သည့္ေဈးကြက္ စီးပြမးေရး ာႏွင့္ အညီ က္ယ္ျပန္႔ထန ဓမတ္သတ်ဳထုတ္လုပ္မွု ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမ ေဈး ကြက္မ္မး ျပည္တြင္း၌ အေၿခ ခိုင္မမ ေပၚ ေပါက္ၿပီး ထိုက္သင့္ သည့္ ေဈးာႏွုန္းမ္မးရရွိေရး ႀကိ်ဳး ပမ္း ေဆမင္ရြက္ရန္။  ဲ မတြင္ ျပည္ ပမွတင္သင ဓမတ္သတ်ဳသံယံဇမတ ပစၥည္း မ္မး သုံးစြရ ြ ္းရသည့္ ဓမတ္သတ်ဳ မ္မးကို ျပည္တြင္း၌ ပိုမို ထုတ္ လုပ္ အစမးထိုးရန္။  ြ းရန္။ နိုင္ငံေတမ္၏လုံျခ်ဳံေရးာႏွင့္ စစ္ေဆးေရး၌ အေရးပါသည့္ မဟမဗ္်ဴဟမေျမမက္ ဓမတ္သတ်ဳမ္မးကို စနစ္တက္ထုတ္လုပ္ စု ေဆမင္းထမးရွိသမ  ္ တ္ဝန္းက္င္ ထိခိုက္ယိုယင ဓမတ္သတ်ဳ ထုတ္လုပ္ မွု ေၾကမင့္ ျမန္မမ့ေရေၿမ သဘမဝ ာႏွင့ပ ိ စေရး အေလး ထမးေဆမင္ရြက္ရန္။ ြ ္း ပ္က္စီးမွုမရွေ ြ ္က္ရွိပါသည္။ ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္၊ သတ်ဳတြင္းဥပေဒ - ျပင္ဆင္ေရးဆဲလ ြ ္းဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ျပည္နည္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးသို႕ သတ်ဳတင ြ ၀ေပးျခင္း ္ ္မးေပးအပ္ျခင္း ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္မႈ ာႏွင့္ ၀င္ေငြအေပၚ အခ္ိ်ဳးက္ခဲေ စသည့္ကိစၥရပ္မ္မးကို ေဆြးောႏြးလ္က္ရွိပါသည္။ ျပင္ဆင္ေရးဆဲြလ္က္ရွိသည့္ ဥပေဒတြင္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးကို ဦးစမးေပးျပီး လက္ရွိ ္ ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ စည္းမ္ဥ္းမ္မး ျပ်ဳျပင္ေရးဆဲြျခင္း၊ အသစ္ျပဌမန္းျခင္း ာႏွင့္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ ာႏွံမႈဥပေဒ ာႏွင့္ ညီညတ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ြ ္ေစရန္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ ြ ္က္ရွိပါသည္။ ၁၉၉၆ ခုာႏွစ္၊ သတ်ဳတြင္းနည္းဥပေဒ - ျပင္ဆင္ေရးဆဲလ ြ ္ ၁၉၉၆ ခုာႏွစ္၊ သတ်ဳတင လုပ္ကိုင္ခြင့္ အခ္ိန္ကမလ ာႏွင့္ ေျမေနရမအက္ယ္အ၀န္းတို႕ကို ျပင္ဆင္ေရးဆဲြလ္က္ရွိပါသည္။ နည္းဥပေဒသစ္တင ြ ္း ံ ံသစ္မ္မး နည္းဥပေဒတြင္ မပါ၀င္သည့္ အလတ္စမးထုတ္လုပ္ျခင္းဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့၊္ ေရမင္း၀ယ္ခြင့္ ာႏွင့္ ဆင့္တက္ျပ်ဳျပျခင္းဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြ င့္ပုစ ပါ၀င္ပါသည္။ ္ ွံမႈဥပေဒ - ျပဌမန္းထမးျပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ေငြေၾကးဆိုင္ရမ ဆဲြေဆမင္မႈမ္မးျဖစ္သည့္ ၀င္ေငြခြန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ (၅) ာႏွစ္၊ တန္ဖိုးေလွ္မ့ေငြမ္မး ခြင့ျ္ ပ်ဳျခင္း၊ ေျမငွမးရမ္းခြင့္ ၊ အျမတ္အစြန္းမ္မးကို ြ ့၊္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြကိုင္ေဆမင္ခြင့္ တို႕အျပင္ တင္သင ျပန္လည္သယ္ေဆမင္ခင ြ ္း/တင္ပို႕သည့္ စက္ပစၥည္းမ္မးအေပၚ အေကမက္ခြန္ ကင္းလြတ္ခြင့္မ္မး ေပးအပ္ထမးပါသည္။ ္ က္ဆံေရး၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ အလုပ္သမမးဆက္ဆံေရး ဥပေဒတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ ကန္႕သတ္ထမးသည့္္က႑မ္မး၊ ေဒသခံမ္မးာႏွင့ဆ ဆိုင္ရမကိစၥရပ္မ္မးကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထမးပါသည္။ 6 Ministry of Mines Presentation: Current Mining Activities in Myanmar, 2013 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 29 ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ဥပေဒာႏွင့္ ဆန္႕က္င္မႈမရွိေစရန္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ာႏိုင္ငံသမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ဥပေဒအမး ျပင္ဆင္ျခင္း သို႕မဟုတ္ ဥပေဒမ္မးေပါင္းစည္းရန္ စဥ္းစမးလ္က္ရွိပါသည္။ ၁၉၉၅ ခုာႏွစ္၊ ျမန္မမ့ေက္မက္မ္က္ရတနမဥပေဒ ာႏွင့္ နည္းဥပေဒမ္မး - ျပဌမန္းထမးျပီး သတ်ဳတြင္းဥပေဒမွ အခ္ိ်ဳ႕ျပဌမန္းခ္က္မ္မး အမး လႊမ္းမိုးထမးပါသည္။ ္ မိုးျခင္းမရွိပါ။ ဤဥပေဒသည္ ေက္မက္မ္က္ရတနမအမးလုံးာႏွင့္အက္်ဳံး၀င္ျပီး ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒပါ ျပဌမန္းခ္က္မ္မးကို လႊမး (ထြန္း၊ ၂၀၁၃) ္ ံတြင္းေက္မက္မ္က္ာႏွင့္ ရတနမေစ္းကြက္ေပၚထြန္းလမေစရန္ာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မး၊ သမ၀ါယမအဖြ႕ ဥပေဒ၏ ရည္ရြယ္ခ္က္မွမ ာႏိုငင ဲ အစည္းမ္မး လြတ္လပ္စြမ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေရမင္း၀ယ္ျခင္း၊ ္ ွစ္ျခင္းတို႕ေဆမင္ရြက္နိုင္ျပီး ေက္မက္မ္က္ဆိုင္မ္မးဖြင့လ တရမးမ၀င္ထုတ္လုပ္မႈာႏွင့္ ေရမင္း၀ယ္မႈမ္မး ပေပ္မက္ေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၅ ခုာႏွစ္၊ ပုလဲဥပေဒ ာႏွင့္ နည္းဥပေဒမ္မး - ျပဌမန္းထမးပါသည္။ ဲ ုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ကမမေကမင္ေမြးျမ်ဴေရးလုပ္ငန္းမ္မးရွိ ေရသယံဇမတထိန္းသိမ္းေစမင့္ေရွမက္ျခင္းတို႕ ဤဥပေဒတြင္ ကမမေကမင္ေမြးျမ်ဴျခင္းာႏွင့္ပုလထ ပါ၀င္ပါသည္။ ၁၉၉၂ ခုာႏွစ္၊ ဆမးလုပ္ငန္း ဥပေဒ ာႏွင့္ နည္းဥပေဒမ္မး - ျပဌမန္းထမးပါသည္။ ဤဥပေဒ၏ ရည္ရြယ္ခ္က္မွမ သစ္ေတမျပ်ဳန္းတီးမႈ ေလ္မ့ပါးေရးအတြက္ ေနလွန္းဆမးမ္မးထုတ္လုပ္ေရး၊ ဆမးပမမဏထုတ္လုပ္မႈ ျမင့္မမးေရး၊ ု ္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ဆမးထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေရမင္းခ္ျခင္း ာႏွင့္ တင္ပို႕ျခင္းတို႕ကို ပ့ံပိုးေပးနိင ္ ပ သတ်ဳစးစမ္းရွမေဖြျခင္းာႏွင့္ ထုတလ ္ န္းစဥ္မ္မး ု ျ္ ခင္း လုပင သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ မ၀ါဒအရ သတ်ဳတြင္း၏ ၉၀ % အမး ပုဂၢလိကမွ လုပ္ကိုင္ျပီး က္န္ ၁၀% အမး သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ပုဂၢလိကပိုင္ သတ်ဳတြင္းမ္မးတြင္ အစိုးရမွ ရွယ္ယမ ၃၀% ပိုင္ဆိုင္ျပီး ထုတ္လုပ္မႈ အေပၚ ဲ ၀ျခင္းမွလည္း အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မး ရရွိပါသည္။ ခြေ ္ ္မးာႏွင့ပ လက္ရွိအေနအထမးတြင္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ပိုင္ခြင့မ ္ တ္သက္၍ စမရင္းဇယမး တိတိက္က္ ထုတ္ျပန္ထမးျခင္းမရွိပါ။ သို႕ေသမ္လည္း ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္ ေမလအတြင္း ကြင္းဆင္းသုေတသန ျပ်ဳလုပ္ခ္က္မ္မးအရ အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ကိုင္ခြင့္ ၁၃၉ ခုရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ေနမက္ဆက္တြဲ (၂)။ အဆိုပါ စမရင္းတြင္ လက္တေလမေဆမင္ရြက္ေနသည့္ လုပ္ငန္းအေရအတြက္ကို ေဖမ္ျပထမးျခင္းမရွိပါ။ ယခုအခါ သတ်ဳတြင္းဥပေဒအမး လႊတ္ေတမ္တြင္ ဲ ္က္ရွိျပီး ျပင္ဆင္ေရးဆြလ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး သတ်ဳတြင္းက႑ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲရမတြင္ ဗဟိုမွ ႈ လွ္မ႕ခ္ေရးာႏွင့္ ခ္်ဳပ္ကိုင္မေ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ္ င္နိုင္ေရးတို႕ကို ျမႇင့တ ေဆြးောႏြးလ္က္ရွိပါသည္။ ြ ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္တြင္ ေဖမ္ျပထမးခ္က္မ္မးအရ မၾကမမီ ဥပေဒျပဌမန္းာႏိုင္ေတမ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဥပေဒသစ္တင ိ င္းစြဲ သတ်ဳတြင္း သို႕မဟုတ္ သတ်ဳတြင္းသစ္တို႕အမး မည္သုိ႕မည္ပုံရွမေဖြမည္ကို ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသ အေနျဖင့္ ဓမတ္သတ်ဳရွမေဖြရမတြင္ ရွရ တင္ျပရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဓမတ္သတ်ဳမ္မး စးစမ္းရွမေဖြရမတြင္ ကုန္က္စရိတ္၏ ၁၀၀ % အမး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမွ က္ခံရပါသည္။ ဓမတ္သတ်ဳမ္မးအမး တန္ဘိုးျမႇင့္ာႏိုင္ရန္အတြက္ ေခတ္ေပၚနည္းပညမမ္မးအသုံးျပ်ဳ၍ သန္႕စင္စက္ရုံမ္မး တည္ေဆမက္ျခင္းာႏွင့္ ဆင့္တက္ျပ်ဳျပင္ျခင္းတို႕ကို အမးေပးလ္က္ရွိပါသည္။ ို ္ခြင့္ ၆ မ္ိ်ဳးရွိျပီး စးစမ္းရွမေဖြခြင့၊္ စမ္းသပ္တိုင္းတမခြင့္၊ အၾကီးစမးထုတ္လုပ္ခြင့္၊ အေသးစမးထုတ္လု ပ္ခြင့္၊ သတ်ဳတြင္းဥပေဒတြင္ လုပ္ကင လက္လုပ္လက္စမး ထုတ္လုပ္ခြင့္ နွင့္ ပးေပါင္းထုတ္လုပ္ခြင့္ တို႕ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန အေနျဖင့္ ္ ၊ ၂၀၁၃) လက္လုပ္လက္စမး ထုတ္လုပ္ခြင့္ နွင့္ ပးေပါင္းထုတ္လုပ္ခြင့္ တို႕ကို ခြင့္ျပ်ဳျခင္းမရွိေတမ့ပါ။ (ထြနး အထက္ေဖမ္ျပပါလုပ္ငန္းစဥ္မ္မးအျပင္ ေအမက္ပါအခ္က္အလက္မ္မးကိုလ ည္း သတိျပ်ဳသင့္ပါသည္- ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 30 › သတ်ဳ သို႕မဟုတ္ စက္မႈတြင္းထြက္ကုန္ၾကမ္းမ္မး ထုတ္လုပ္ရမတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံသမးာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ › ္ ပးအပ္ရမတြင္ ေျမေနရမ အေျခအေနအေပၚမတည္၍ ေအမက္ပါ အစီအစဥ္အတိုင္း ေပးအပ္ပါသည္။ လုပ္ကိုင္ခြင့ေ ြ း သတ်ဳတင ္ င ္ လုပက ို ခ ္ င ြ ့ရ ိ န္ ေဆမင္ရက ္ ရွရ ္ မည့္ နည္းလမ္းမ္မး ြ ရ သတ်ဳတြင္းစးစမ္းရွမေဖြျခင္းာႏွင့္ စမ္းသပ္တိုင္းထြမျခင္းဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့္မ္မးအတြက္ ေအမက္ပါအစီအစဥ္အတိုင္း ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးသည္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္ေနပါသည္။ ထုိ႕ျပင္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအတြက္ သမမက ာႏိုင္ငံသမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မး အတြက္ပါ အက္်ဳံး၀င္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္းစးစမ္းရွမေဖြျခင္းာႏွင့္ စမ္းသပ္တိုင္းထြမျခင္း ဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင္ ့မ္မးအတြက္ လုပ္ေဆမင္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ အဆင့္ဆင့္အမး ပုံ (၅) ာႏွင့္ (၆) တို႕တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အဆင့္ (၁) ကြင္းဆင္းေလ့လမျခင္း ာႏိုင္ငံျခမးကုမၸဏီျဖစ္ပါက သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးာႏွင့္ ေတြ႕ဆုံလိုေၾကမင္းကို ျမန္မမသံရုံးနွင့္ ာႏုိင္ငံျခမးေရး ၀န္ၾကီးဌမနတို႕မွတစ္ဆင့္္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနသို႕ တရမး၀င္အေၾကမင္းၾကမးစမ ေပးပုိ႕ရပါသည္။ ထုိ႕ေနမက္ ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီး သို႕မဟုတ္ ၀န္ၾကီးဌမနမွ တမ၀န္ရွိပုဂၢိ်ဳလ္မ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆုံ၍ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အလမးအလမမ္မးကို ေဆြးောႏြးရပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ လုပ္ကိုင္လိုသည့္ေဒသာႏွင့္ ထုတ္လုပ္လိုသည့္သတ်ဳအမ္ိ်ဳးအစမးတို႕ကို ေဆြးောႏြးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသ သုိ႕မဟုတ္ ကုမၸဏီမွ ေမတမရပ္ခံပါက ကြင္းဆင္းေလ့လမမႈျပ်ဳလုပ္ျပီး အေသးစိတ္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ရပါသည္။ ္ မတ္သတ်ဳရွမေဖြေရးဦးစီးဌမန မွ ဘမိေဗဒဆိုင္ရမ ာႏွင့္ ေျမေနရမအခ္က္အလက္မ္မး၊ ကြင္းဆင္းေလ့လမမႈ မျပ်ဳမီ ဘမိေဗဒေလ့လမေရးာႏွင့ဓ သမိုင္းေၾကမင္း ာႏွင့္ ယခင္လုပ္ေဆမင္ခ္က္ စသည့္အခ္က္အလက္မ္မးကို ပံ့ပိုးေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။ အဆင့္ (၂) အဆိုျပ်ဳခ္က္ေပးပို႕ျခင္း ကြင္းဆင္းေလ့လမျပီးေနမက္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမွ စးစမ္းရွမေဖြရန္ ဆံုးျဖတ္ပါက သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနထံ စမေရးသမးတင္ျပျပီး ္ င္စမးသည့္ ေနရမအမး ဘမိေဗဒေလ့လမေရးာႏွင့္ဓမတ္သတ်ဳရွမေဖြေရးဦးစီးဌမန (DGSE) သို႕မိတ်ဴေပးပို႕ရပါသည္။ တင္ျပစမတြင္ စိတ၀ ကိုၾသဒိနိတ္မ္မးေဖမ္ျပျပီး မည္သည့္လုပ္ကိုင္ခြင့္ရယလိုသည္ (စးစမ္းရွမေဖြျခင္း၊ စမ္းသပ္တိုင္းထြမျခင္း၊ စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပ္ာႏိုင္မႈ ေလ့လမျခင္း)၊ ရင္းာႏွီျမႇ်ဳပ္ာႏွံလိုသည့္ အရင္းအာႏွီးပမမဏ၊ နည္းပညမ ာႏွင့္ ထုတ္လု ပ္မည့္နည္းလမ္း၊ ကမလ ာႏွင့္ အျခမးတင္ျပလိုသည့္ အခ္က္မ္မးကို ထည့္သြင္းေဖမ္ျပရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ေအမက္ပါအခ္က္အလက္မ္မးကိုလည္း ပးတဲြတင္ျပရမည္ျဖစ္ပါသည္ -  ကုမၸဏီမွတ္ပံုတင္  ကုမၸဏီေနမက္ခံအခ္က္အလက္  ံ ၏ေထမက္ခံစမ ျမန္မမသံရုး  ဘဏ္ေထမက္ခံခ္က္  ြ ၏အမည္စမရင္း ဒါရိုက္တမဘုတ္အဖဲ႕  စတင္လုပ္ေဆမင္မည့္အစီအမံအခ္ိန္ဇယမး  လုပ္ငန္းလုပ္လိုသည့္ေနရမျပေျမပံု (ကိုၾသဒိနိတ္မ္မးျဖင့္) အဆင့္ (၃) စမခ္်ဳပ္မၾကမ္းေရးဆဲျြ ခင္း ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 31 ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသ၏ အဆိုျပ်ဳခ္က္အမး သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ လက္ခံျပီးေနမက္ နည္းပညမပိုင္း၊ လုပ္ကိုင္ခြင့္ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ျခင္း စသည့္ အေသးစိတ္အခ္က္အလက္မ္မးကို ္ ္်ဳပ္ဆိုာႏိုင္ရန္အတြက္ ထည့္သြင္းစမခ္်ဳပခ DGSE ာႏွင့္ ဆက္လက္ညႇိာႏႈိင္းရပါသည္။ DGSE မွ စမခ္်ဳပ္မၾကမ္း၊ ေငြေၾကးလိုအပ္ခ္က္ ာႏွင့္ အျခမးအခ္က္အလက္မ္မးကို ပံ့ပိုးေပးပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမွ စမခ္်ဳပ္မၾကမ္းကို လုပ္ကိုင္ခြင့္ျဖစ္ပါက လက္မွတ္ေရးထိုးခ လက္မွတ္ေရးထိုးခ (signature bonus)၊ ငွမးရမ္းခ၊ ြ င္ျပရပါသည္။ ဘဏ္အမမခံ ာႏွင့္ အနည္းဆံုးအသံုးစရိတ္ ခန္႕မွန္းခ္က္ တို႕ကို ပးတဲတ ထို႕ေနမက္ DGSE မွ ၀န္ၾကီးဌမန၏ စိစစ္ေရးေကမ္မတီသို႕ ဆက္လက္တင္ျပပါသည္။ ံ ာႏွင့္ ျပည္ေထမင္စု စိစစ္ေရးေကမ္မတီမွ ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္ရရွိျပီးပါက DGSE မွ ၀န္ၾကီးဌမနသို႕ဆက္လက္တင္ျပျပီး ျပည္ေထမင္စုေရွ႕ေနခ္်ဳပ္ရုး ံ မ္မးသို႕ သေဘမထမးမွတ္ခ္က္ေတမင္းခံပါသည္။ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ေအမက္ပါအခ္က္အလက္မ္မးလိုအပ္ပါသည္။  သက္ဆိုင္ရမ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရ၏ ေထမက္ခံစမ  ္ ရးမွ်ဴး၏ ေထမက္ခံစမ ျမိ်ဳ႕နယ္အုပ္ခ္်ဳပေ  ျမိ်ဳ႕နယ္သစ္ေတမဦးစီးဌမန၏ ေထမက္ခံစမ  ျမိ်ဳ႕နယ္ ေၾကးတိုင္ာႏွင့္ေျမစမရင္းဦးစီးဌမန၏ ေထမက္ခံစမ ္ န္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ျပီးဆံုးပါက MIC ၏ အတည္ျပ်ဳခ္က္ရရွိရန္ စမခ္်ဳပ္မၾကမ္းကို ဆက္လက္တင္ျပရပါသည္။ အထက္ေဖမ္ျပပါ လုပင MIC သို႕တင္ျပထမးစဥ္ ကုမၸဏီအေနျဖင့္ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ကုမၸဏီမ္မးညႊန္ၾကမးမႈဦးစီးဌမန တြင္ ကုမၸဏီမွတ္ပံုတင္ေရးအတြက္ ေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ ြ း သတ်ဳတင ္ ပ ္ ထုတလ ္ င ု ခ ြ ့္ စးစမ္းရွမေဖြမႈမ္မးမွတစ္ဆင့္္ စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပ္ာႏိုင္မႈအေျခအေန ေလ့လမျခင္းအဆင့္ထိ လုပ္ေဆမင္ရန္ DGSE ၏ သေဘမ တညီခ္က္ရရွိထမးပါက ္ ို ထုတ္လုပ္ခြင့က သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ဓမတ္သတ်ဳအလိုက္ သက္ဆိုင္ရမ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ို ိုေ ၾကမင္း ေဖမ္ျပရပါမည္။7 ေလွ္မက္ထမးရပါသည္။ အဆိုျပ်ဳခ္က္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ခံစမးခြင့ျ္ ပ်ဳမည့္ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆလ အဆိုျပ်ဳခ္က္တြင္ ေအမက္ပါတို႕ပါ၀င္ရပါမည္- › ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ခံစမးခြင့ျ္ ပ်ဳသည့္စမခ္်ဳပ္မၾကမ္း၊ › လက္မွတ္ေရးထိုးခ တစ္လံုးတစ္ခဲတည္းေပးအပ္ျခင္း၊ › ႇ ႈိင္းာႏိုင္ပါသည္)၊ ဘဏ္အမမခံ (ထမးရွိရမည့္ ေငြပမမဏကိုညိာႏ › စီးပြမးေရးအရ တြက္ေခ္ကိုက္မႈ အေျခအေနေလ့လမထမးခ္က္ အစီရင္ခံစမ ာႏွင့္ ခန္႕မွန္းတြက္ခ္က္မႈမ္မး၊ › ထုတ္လုပ္မႈအေပၚအခ္ိ်ဳးက္ခဲြေ၀ယမည့္ပမမဏ ာႏွင့္ › ESIA၊ ESMP ာႏွင့္ CSR ျပဌမန္းခ္က္မ္မး 7 ပံု (၅) ာႏွင့္ (၆) တြင္ ေဖမ္ျပထမးခ္က္မ္မးမွမ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ အမွတ္ (၃) ြ ္းလုပ္ငန္း၊ သတ်ဳတင ႊ ္ၾကမးေရးမွ်ဴး ဦးေဆမင္ညန ဦးဆန္း ထြန္း ာႏွင့္ ိ ္းာႏွင့စ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကန ံ င္ညန ္ ီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန၊ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ကုမၸဏီမ္မးမွတ္ပုတ ႊ ္ၾကမးမႈဦးစီးဌမန၊ ဒုတိယညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္ ေဒၚခ္ိ်ဳခ္ိ်ဳ၀င္းတို႕၏ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္အတြင္း ရွင္းလင္းေျပမၾကမးခ္က္မ္မး၊ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ ာႏွင့္ အမိန္႕ညႊန္ၾကမးစမမ္မးအေပၚတြင္ အေျခခံထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 32 ၆။ တိုငားေဒသၾကား ခရိုင၊ ျမိၱဳ႕နယအ္ိ ၇။ ၁။ ေလွ ွ်ာက္ွ်ာားသူမွ DGSE ္ံ စိစစမႈမ ွ်ာားျပၱဳလုပျခငား ေၾကားတိုင်ားႏွင့ေျမစွ်ာရငားဥားစားဌွ်ာန္ံ စိတ၀ငစွ်ာားသည့ ေဒသအွ်ာား GPS (ေ္ွ်ာကခံစွ်ာမ ွ်ာား ပူားတဲြရန) ေျမေနရွ်ာ်ားႏွင့ပတသက၍ စိစစ်ားႏိုငရန ညႊနားကိနားမ ွ်ာား်ားႏွင့ တငျပျခငား (သံုားလ) ေပားပို႕ျခငား ၂။ DGSE မွ သတၱဳၽတြငား၀နၾကားဌွ်ာနရွိ ၈။ DGSE ္ံ ေျမပံု ်ားႏွင့ လုပငနားမ ွ်ာား အွ်ာားလံုား္ံ ေဒသအွ်ာား ၅။ ျပညနယ/တိုငားေဒသၾကားအစိုားရမွ အၾကံျပၱဳခ ကမ ွ်ာား ျပနလညေပားပို႕ျခငား လုပကိုငခြင့ ရွိ-မရွိ စိစစရန ေပားပို႕ျခငား သကဆိုငရွ်ာ သစေတွ်ာ၊ သတၱဳ ်ားႏွင့ လယဆည ဌွ်ာနမ ွ်ာား်ားႏွင့ ညႇိ်ားႏိႈငားျခငား (တစလ) ၃။ DGSE ္ံ အေၾကွ်ာငားျပနၾကွ်ာားျခငား ၄။ ၀နၾကားမွ ျပညနယ/တိုငားေဒသၾကား ်ားႏွင့ သတၱဳတင ြ ားဥားစားဌွ်ာနသို႕ အစိုားရမ ွ်ာား္ံ နယေျမေဒသ ၉။ စူားစမားရွွ်ာေဖြမႈ လုပကိုငခြင့ ၀နၾကားရံုားမွတဆင့ လြတလပမႈ ရွိ-မရွိ ေမားျမနားျခငား ေပားအပျခငား အေၾကွ်ာငားၾကွ်ာားျခငား ြ ္း စးစမ္းရွမေဖြခြင့္ ရရွိရန္ ေဆမင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ပံု (4) သတ်ဳတင ြ း သတ်ဳတင ္ ခ္်ဳပက ္ က႑ ထိနး ္ ပ ြ က ္ ရ ွ ထ ဲ မတြင္ တရမး၀င္သတ္မတ ိ ည့္ အေလ့အထမ္မး ္ မးျခင္းမရွသ သတ်ဳတြင္းက႑ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးတြင္ တရမး၀င္မေဘမင္မ္မးမွ ေက္မ္လြန္ျပီး လုပ္ေဆမင္ေနသည့္ အေလ့အထမ္မးလည္း ရွိပါသည္။ ံ ထုအေပၚဆိး › နယ္ခလ ု က္ိ်ဳးမ္မးသက္ေရမက္ေစျခင္း၊ တရမးမ၀င္ သတ်ဳတးေဖမ္ျခင္း သို႕မဟုတ္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရွိထမးသည့္ သတ်ဳတြင္း မ္မးတြင္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈအမးနည္းျခင္း၊ မလံုေလမက္ျခင္းတို႕ေၾကမင့္ နယ္ခံလထုအေပၚ ဆိုးက္ိ်ဳးမ္မးသက္ေရမက္ေစပါသည္။ ထိုသို႕ ဲ ံ ေနရသည့္ သတ်ဳတြင္းမ္မးအမးလံုးမွမ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ လု ပ္ကိုင္ခြင့္ ာႏွင့္ ခြင့္ျပ်ဳခ္က္မ္မး ရရွိထမးျပီး ျဖစ္ေကမင္း စြပ္စြခ ျဖစ္ာႏိုင္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း စြမ္းေဆမင္ရည္မျပည့္၀မႈ၊ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ၀င္ေရမက္ရန္ တမးဆီးရမမွ ပိိပကျဖစ္ပြမးမႈ ာႏွင့္ ကိုယ္က္ိ်ဳးစီးပြမးမ္မး ထိခိုက္လမျခင္းတို႕ေၾကမင့္ ျဖစ္ေပၚလမရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လမႈ ပတ္၀န္းက္င္ထိခိုက္မႈ ကိစၥမ္မးကို အခန္း (၈) တြင္ အေသးစိတ္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 33 ြ ္းထုတ္လပ ပံု (5) သတ်ဳတင ု ္ခြင့္ ရရွိရန္ ေဆမင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ ၁။ ေလွ ွ်ာက္ွ်ာားသူမွ ၇။ သတၱဳတြငား၀နၾကားဌွ်ာန၏ သတၱဳတြငား၀နၾကားဌွ်ာန္ံ ၄။ စွ်ာခ ၱဳပမူၾကမားညႇိ်ားႏႈငားျခငား (ESIA ်ားႏွင့ လုပငနားမ ွ်ာား်ားႏွင့ ေနွ်ာကဆံုားပိတ စိတ၀ငစွ်ာားေၾကွ်ာငား အေၾကွ်ာငားၾကွ်ာားျခငား စညားကမားသတမွတခ ကမ ွ်ာား) ေဆြားေ်ားႏြားမႈမ ွ်ာား (စားပြွ်ာားေရား၊ လူမႈေရား ်ားႏွင့ (ကုမၸဏရွ်ာဇ၀င၊ ဘဏမွတတမား ်ားႏွင့ အျခွ်ာားစညားကမားခ ကမ ွ်ာား) စိတ၀ငစွ်ာားသည့ ေဒသ) ၂။ မူ၀ါဒပိုငား ေဆြားေ်ားႏြားျခငား (အေျခခံ ၅။ စွ်ာခ ၱဳပမူၾကမားကို ျပညေ္ွ်ာငစု ၈။ ျမနမွ်ာ ရငား်ားႏွားျမႇၱဳပ်ားႏွံမႈေကွ်ာမရွင အခ ကမ ွ်ာား၊ ကန႕သတခ ကမ ွ်ာား၊ ေရွ႕ေနခ ၱဳပရံုား္ံ ေပားပို႕ျခငား ္ံတငျပ လမားညႊနမႈခယ ံ ူျခငား စညားမ ဥားမ ွ်ာား) ၃။ နညားပညွ်ာပိုငားဆိုငရွ်ာ ေဆြားေ်ားႏြားမႈမ ွ်ာား ၆။ အျခွ်ာား၀နၾကားဌွ်ာန၏ ၉။ MIC ်ားႏွင့ သတၱဳတြငား၀နၾကားဌွ်ာနတိ႕ ု မွ (အခ ကအလက၊ ကြငားဆငားေလ့လွ်ာျခငား၊ ေ္ွ်ာကခံခ ကမ ွ်ာား ရယူျခငား (ဘ႑ွ်ာေရား၊ ခြင့ျပၱဳမိန႕ ်ားႏွင့ လုပကိုငခြင့မ ွ်ာား အဆိုျပၱဳခ ကမ ွ်ာား ျပၱဳစုျခငား) သစေတွ်ာ၊ လယဆညစသည) အသားသား္ုတေပားျခငား › တရမးမ၀င္အေလ့အထမ္မး၊ ျမန္မမာႏုိင္ငံ၏ တရမးမ၀င္ သတ်ဳတြင္းမ္မးမွမ အမ္မးအမးျဖင့္ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္ ာႏွ င့္ အျခမး ြ အစည္းမ္မး (နယ္ျခမးေစမင့္တပ္ ာႏွင့္ ျပည္သ႕စစ္ စသည့္) တို႕ လႈပ္ရွမးသည့္ ေနရမမ္မးတြင္ တည္ရွိပါသည္။ လက္နက္ကိုင္ အဖဲ႕ အခ္ိ်ဳ႕ေနရမမ္မးတြင္ တရမး၀င္ ္ ္မး လုပ္ကိုင္ခြင့မ ရရွိထမးေသမ္လည္း ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈ မရွိသည့္အတြက္ ထုတ္လုပ္မႈမ္မးကို စမရင္းထည့္သြင္းျခင္း မရွိပါ။ ထို႕ေၾကမင့္ တရမးမ၀င္လုပ္ကိုင္မႈမ္မးမွ ရရွိသည့္ သတ်ဳပမမဏကို ခန္႕မွန္းရန္ ခက္ခဲျပီး အခ္ိ်ဳ႕ေနရမမ္မးတြင္ ္ ည္း ဆက္ာႏြယ္ေနပါသည္။ ရွမ္း ာႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္တြင္းရွိ သတ်ဳတြင္းမ္မးကိုေလ့လမျပီး တရမးမ၀င္ သတ်ဳတြင္းမ္မးတြင္ ပိိပကမ္မးာႏွင့လ ြ ္လ္က္ရွိသည္ကို အခန္း (၄) တြင္ တင္ျပထမးပါသည္။ မည္သို႕မည္ပံု အုပ္ခ္်ဳပ္ေဆမင္ရက ြ း › သတ်ဳတင ္ င ္ လုပက ္ င ို ခ ြ ့္ အလိအ ု ေလ္မက္မရရွျိ ခင္း၊ ၁၉၉၆ ခုာႏွစ္၊ သတ်ဳတြင္းနည္းဥပေဒတြင္ ္ ွင့ပ သတ်ဳတြင္းလုပ္ကိုင္ခြင့ာႏ ္ တ္သက္၍ အမမခံခ္က္မ္မး ေအမက္ပါအတိုင္းေပးထမးပါသည္ - “လုပ္ကိုင္ခြင့္ေလွ္မက္ထမးသသည္ စးစမ္းရွမေဖြခြင့္ ရရွိထမးသျဖစ္ျပီး လုပ္ကိုင္ခြင့္ စည္းမ္ဥ္းမ္မး ာႏွင့္ ဥပေဒာႏွင့္အညီ ၎၏ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိထမးသည့္ေနရမာႏွင့္ဆက္စပ္၍ ဓမတ္သတ်ဳမ္မးကို ရွမေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါက နည္းဥပေဒပုဒ္မ (၂၄) အရ အၾကီးစမးထုတ္လုပ္မႈ ္ ို ထုတ္ေပးာႏိုင္သည္” လုပ္ကိုင္ခြင့က › လက္ေတြ႕တြင္မ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ထုတ္ယလိုသည့္ သတ်ဳ၏ စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပ္ာႏို င္မႈအစီရင္ခံစမကို စးစမ္းရွမေဖြခြင့္ ကုန္ဆံုးခ္ိန္တြင္ အထက္ဇယမးတြင္ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႕ တင္ျပရပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း အဆိုပါကုမၸဏီ၏ အဆိုျပ်ဳခ္က္အမး လက္ခံစဥ္းစမးျပီး ျငင္းပယ္ ခံရမွသမ အျခမးအဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးကို သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ စဥ္းစမးမည္ဆိုသည္မွမ မသဲကဲြပါ။ အထးသျဖင့္ အဂၤလိပ္ဘမသမျဖင့္ ဲ ါ။ ဓမတ္သတ်ဳစးစမ္းရွမေဖြသည့္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ အမမခံခ္က္ ရရွိလိုၾကျပီး သို႕မဟုတ္ပါက ေဖမ္ျပခ္က္မွမ မသဲကြပ ႈ ္မးကို ဆဲေ ၎တို႕၏ စးစမ္းရွမေဖြမႈမ္မးသည္ အျခမးေနရမမ္မးသို႕ေျပမင္းေရႊ႕သြမးမည္ျဖစ္ပါသည္။ (ကမၻမေပၚ၌ စးစမ္းရွမေဖြမမ ြ ဆမင္ာႏိုင္ရန္ ႈ ္မး ျပင္းထန္လ္က္ရပ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မမ ွိ ါသည္။) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 34 ြ ္ကဲမႈလုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ ဇယမး (1) တရမး၀င္ထိန္းခ္်ဳပ္ကပ Regulatory Instrument Recent Changes Regulatory Comments Foreign Investment Law, 2012 Provides clarify around investment terms The law appears generally sound. However, the and conditions; includes an attractive mandate and capacity of MIC charged with fiscal regime; defines clear restrictions on enforcing the FIL is not clear. types of foreign investment into the mining sector. Mineral Resources Policy None The lack of a formal mineral policy that has been developed through broad stakeholder engagement has meant that the mining legislation cannot fully reflect the aspirations of the people as affected stakeholders of the mining sector. Roles and Responsibilities of The GOUM maintains its 2008 The presence of a formal Mines Ministers in Mining Administration Regimes Constitutional right to own and manage States/Regions means that there is a lack of clarity all mineral resources in Myanmar. This over the responsibilities of the Regions/States in principle has come into question in the mining regulatory affairs. last several years, however, especially in light of the decentralisation policy of the new government. Inter-Ministerial Coordination The new National Environmental Although the establishment of an inter-ministerial Regarding Permitting Conservation Committee is charged with body to approve ESIAs is positive, the Committee approval of ESIAs; it is chaired by lacks influence and efficiency as it only meets MOECAF and includes 25 Ministers; there several times per year and is not chaired at a are working committees that undertake sufficiently senior or neutral level. Further, there is the ESIA review (according to a number limited technical capacity to provide sound advice of issues related to water, transportation, regarding the developer’s ESIA. competing land use, agriculture). The MOECAF has complained that the MOM issues permits for mining without consulting MOECAF regarding the national land cadastre. There are conflicts regarding the awarding of permits particularly in areas designated for forests. ြ း › သတ်ဳတင ု ရ ္ ဆိင ္ ႈတြင္ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မးျဖစ္သည့္ ္ မ စမရင္းအခ္က္အလက္မ္မး မရွျိ ခင္း၊ ေခတ္မီသတ်ဳတြင္းအုပ္ခ္်ဳပမ ပိုင္ဆို္င္မႈ၊ သက္တမ္း၊ ေနရမ (GPS အညႊန္းကိန္းမ္မး)၊ လုပ္ကြက္ေနရမ အက္ယ္အ၀န္း ာႏွင့္ ေျမမ္က္ာႏွမသြင္ျပင္ စသျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ထမးၾကပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕စမရင္းမ္မးကို ေျမစမရင္းာႏွင့္အတယွဥ္တဲျြ ပ်ဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ ေျမစမရင္းေကမက္ယရမတြင္ ေခတ္ေပၚနည္းပညမျဖစ္သည့္ Geographical Information System (GIS) စနစ္ကို ဦးရမလစနစ္ျဖင့္ ကမၻမေပၚတြင္ တြင္က္ယ္စြမ က္င့္သံုးလ္က္ရွိျပီး လုပ္ကို္င္ခြင့္မ္မး ေပးအပ္ရမတြင္လည္း မွ္တျပီး ွိ ါသည္။ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈရပ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ အဆိုပါစနစ္မ္မး က္င့္သံုးာႏိုင္ျခင္း မရွိေသးသည့္အတြက္ တရမး၀င္မဟုတ္သည့္ အေလ့အထမ္မး ာႏွင့္ လုပ္ကြက္မ္မး ထပ္ေနသည့္ျဖစ္စဥ္မ္မး ရွိေနပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 35 သတ်ဳတြင္းဆုိင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး မွတ္တမ္းတင္ထမးရွိေရးသည္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မး၏ လုပ္ကြက္အမမခံရရွိေရး၊ ဆံုးျဖတ္ျခင္း ာႏွင့္ စီးပြမးေရး ပြင့္လင္းျမင္သမမႈဆိုင္ရမ ကိစၥရပ္မ္မး ာႏွင့္ သက္ဆို င္ေနပါသည္။ စးစမ္းရွမေဖြခြင့္ ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္ခြင့္မ္မး ေပးအပ္သည့္ ္ င္းျမင္သမမႈမရွိပါက ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈကို အတမးအဆီးျဖစ္ေစပါသည္။ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ၀ိုးတိုး၀ါးတမးျဖစ္ေနျပီး ပြင့လ ္ မ္ိ်ဳးအစမး၊ ပိုငရ အခ္က္အလက္မ္မး မွတ္တမ္းတင္မ္မးျဖစ္သည့္ လုပ္ကိုင္ခြင့အ ္ ွင္၊ ေျမေနရမအညႊန္း၊ လုပ္ငန္းခြင္ အေျခအေန၊ လုပ္ကိုင္ခြင့္ သက္တမ္း ာႏွင့္ ယေန႕အထိ ေဆမင္ရြက္ခဲ့မႈ မွတ္တမ္းမ္မးသည္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ လိုအပ္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး ္ ္ေပးျခင္း ာႏွင့္ ျဖစ္ျပီး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အခ္က္အလက္မ္မးကို ကြန္ပ္်ဴတမျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ထမးာႏိုင္ျခင္းအမးျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ခ ္ ထြးမႈမ္မးကို ေလွ္မ့ခ္ာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ စီမံခန္႕ခဲြျခင္းမ္မးတြင္ အခ္က္အလက္မ္မး ပိုမိုျပည့္စံုျပီး ရႈပေ ္ ြပ္ကဲာႏိုင္ျခင္း အဆိုပါ အခ္က္အလက္မ္မး အခ္ိန္ာႏွင့္အမွ္ ျပည့္စံုမွန္ကန္စြမ မရွိခဲ့ပါက သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးကို ထိေရမက္စြမ ထိန္းခ္်ဳပက ရွိမည္မဟုတ္ပါ။ ္ ္မးကို လုပ္ကိုင္ခြင့မ စီမံခန္႕ခဲြရမတြင္ အဆိုပါ တရမး၀င္ ္ မ္းစနစ္မ္မး စမရင္းမွတတ မရွိ ပါက တရမးမ၀င္သည့္ အေလ့အထမ္မး ျဖစ္ေပၚေစျပီး တရမးမ၀င္ သတ်ဳတးေဖမ္ျခင္း ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ တိတိက္က္ မရွိဘဲ တးေဖမ္ေနမႈမ္မး ရွိေနဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ္ ္စရိတမ › ကုနက ံ မ ေလ့လမခ္က္မ္မးအရ သတ်ဳတြင္းက႑အတြက္ ယာႏရမးကုန္က္စရိတ္မ္မး တြက္ခ္က္ရန္ ခက္ခဲပါသည္။ ္ ္မး၊ ဤအစီရင္ခစ ကုန္က္စရိတ္မ္မးသည္ လုပ္ငန္းမွ အမွန္တကယ္ရရွိသည့္ ၀င္ေငြ ာႏွင့္ အျမတ္ကို တြက္ခ္က္ရမတြင္ အေရးၾကီးပါသည္။ (အျမတ္ ု ုေပါင္း - ထုတ္လုပ္မႈစရိတ္) ထို႕ေၾကမင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အျမတ္ကို တြက္ခ္က္ာႏိုင္ရန္ ထုတ္လုပ္မစ ၀င္ေငြစစ ႈ ရိတ္မ္မး မွန္ကန္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္းအတြက္ ယမဥ္၊ ယာႏရမးမ္မး ာႏွင့္ စက္ကိရိယမမ္မး ၀ယ္ယရပါသည္။ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းအမ္မးစုသည္ အဆိုပါပစၥည္းမ္မးကို ၀ယ္ယရမတြင္ အေေႄကြးစနစ္ျဖင့္ ၀ယ္ယျပီး သတ်ဳတြင္းမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးျဖင့္ အရစ္က္ျပန္လည္ ေပးဆပ္ ေလ့ရွိပါသည္။ ၂.၃ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ အဖဲြ႕အစည္းမ္မး ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈမ္မး ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ အေျခအေန ေရနံာႏွင့သ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ပထမဦးဆံုး ျပည္ပသို႕ေရနံတင္ပို႕မႈမွမ ၁၈၅၄ ခုာႏွစ္တြင္ျဖစ္ပါသည္။ ၁၈၈၆ မွ ၁၉၆၃ ခုာႏွစ္အထိ ာႏိုင္ငံ၏ ေရနံက႑အမး ၁၈၈၇ ခုာႏွစ္တြင္ ေရနံေခ္မင္းေရနံေျမ ာႏွင့္ ၁၉၀၂ ခုာႏွစ္တြင္ ေခ္မက္ေရနံေျမတို႕ကို ရွမေဖြေတြ႕ရွိခဲ့သည့္ Burmah Oil Company မွ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထမးခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ ေရနံေျမ (၂) ခုစလံုး လည္ပတ္လ္က္ရွိေနပါေသးသည္။ ၁၉၆၂ ခုာႏွစ္တြင္ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ က႑အမး ာႏိုင္ငံပိုင္ ု ္ခဲ့ပါသည္။ ျပ်ဳလပ ာႏိုင္ငံပိုင္ MOGE အေနျဖင့္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းမ္မးကို ခ္်ဳပ္ကိုင္ထမးျပီး ္ ည္း ပးေပါင္းလုပ္ကိုင္ာႏိုင္ပါသည္။ လက္ရွိအေနအထမးတြင္ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ (၁၇) ကြက္ ာႏွင့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ (၂၀) ပုဂၢလိကာႏွင့လ တို႕တြင္ စမ္းသပ္တိုင္းထြမျခင္း ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္ျခင္းတို႕ လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ ဇယမး (၂) ာႏွင့္ (၃) ကိုရႈ။ ရတနမကမ္းလြန္တြင္း ္ မ္မးမွမ ၁၉၉၈ ာႏွင့္ ၂၀၀၀ တို႕တြင္ အသီးသီး (TOTAL, Chevron ာႏွင့္ PTTEP) ာႏွင့္ ရဲတံခြန္ (Petronas, PTTEP) သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕စီမံကိနး ြ ပါ ထုတ္လုပ္ာႏိုင္ခဲ့ျပီး ထိုင္းေရနံကုမၸဏီ PTT ာႏွင့္ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုျပီး သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး တင္ပို႕လ္က္ရွိပါသည္။ Daewoo ာႏွင့္ (၃) ဖဲ႕ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕စီမံကိန္း (ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္း) ကို ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့ျပီး China National Petroleum Corporation သို႕ ေရမင္းခ္ပါသည္။ အျခမးကမ္းလြန္တြင္း တစ္ခုျဖစ္သည့္ ေဇမတိက (PTTEP) မွလည္း ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ မတ္လမွစ၍ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး ထြက္ရွိလမျပီး ယင္းစီမံကိန္းတြင္ ကုန္းတြင္း (၃၀) ကီလိုမီတမ ာႏွင့္ ကမ္းလြန္ (၂၇၀) ကီလိုမီတမ စုစုေပါင္း (၃၀၀) ကီလိုမီတမ ေက္မ္ရွည္လ္မးသည့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ ွ နည္းပါးျပီး တစ္ေန႕လွ္င္ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း ၂၀,၀၀၀ ထြက္ရွိပါသည္။ US Energy Information ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံထြက္ရွိမႈမမ Administration မွရရွိသည့္ အခ္က္အလက္မ္မးအရ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္တြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုဗေပ ၄၁၆ ဘီလီယံ ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါသည္။ Irrawaddy–Andaman ာႏွင့္ Indo-Burman ဘမိရပ္၀န္းမ္မးတြင္ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ရည္မ္မးကို ိ မရွိကို U.S. Geological Survey’s (USGS) World Oil ာႏွင့္ Gas Assessment တို႕မွ နည္းပညမပိုင္းအရ ထုတ္ေဖမ္ာႏိုင္ျခင္း ရွ- ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 36 ဆန္းစစ္လ္က္ရွိပါသည္။ USGS ၏ ဘမိေဗဒတိုင္းထြမခ္က္မ္မးအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ေရနံစည္ေပါင္း ၂.၃ ဘီလီယံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုဗေပ ၇၉.၆ ၾတီလီယံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ရည္ စည္ေပါင္း ၂.၁ ဘီလီယံခန္႕ရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ (USGS၊ ၂၀၁၂) ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ တင္ဒါေအမင္ျမင္သမ္မးအမး စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနမွ ကမ္းလြန္ေရတိမ္ လုပ္ကြက္ (၁၀) ခုာႏွင့္ ကမ္းလြန္ေရနက္ လုပ္ကြက္ (၁၀) ခုအတြက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္မ္မးကို ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ာႏွစ္ဦးပိုင္းက ခြင့္ျပ်ဳေပးခဲ့ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ သို႕ Shell ျပန္လည္၀င္ေရမက္လမခဲ့ျပီး Mitsui Oil Exploration Company (MOECO) ္ းေပါင္း၍ ာႏွင့ပ ကမ္းလြန္ ေရနက္လုပ္ကြက္ (၃) ခု အထိ ရရွိခဲ့ေသမ တစ္ခုတည္းေသမ ကုမၸဏီျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ အျခမး ကမ္းလြန္ေရနက္လုပ္ကြက္မ္မးတြင္ BG/Woodside, Eni, Statoil/Conoco Philips, Ophir Energy ာႏွင့္ Total တို႕ရရွိခဲ့ၾကပါသည္။ ကမ္းလြန္ေရတိမ္လုပ္ကြက္မ္မးတြင္ Reliance and the Oil India consortium, BG/Woodside, Chevron, ROC Oil/Tap Oil, Transcontinental Group (TRG) ာႏွင့္ Berlanga တို႕ ရရွိခဲ့ၾကပါသည္။ (VDB-Loi, ၂၀၁၄). လုပ္ကြက္မ္မးအေျခအေနကို ဇယမး (၂) ာႏွင့္ (၃) ျဖင့္လည္းေကမင္း၊ လုပ္ကြက္မ္မးျပေျမပံုကို ပံု (၇) ျဖင့္လည္းေကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ ထိနး ေရနံာႏွင့သ ္ ပ ္ ခ္်ဳပက ္ သ ြ က ဲ ည့္ အဖဲြ႕အစည္းမ္မး စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနသည္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕အပါအ၀င္ စြမ္းအင္က႑ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ညႇိာႏႈိင္းေပးသည့္ ြ အစည္း အစိုးရအဖဲ႕ ္ န္း (၃) ခုရွိပါသည္ - တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ၎ေအမက္တြင္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင › ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပင ျမန္မမ့ေရနံာႏွင့သ ္ န္း (MOGE): ၁၉၆၃ ခုာႏွစ္တြင္ ြ စည္းခဲ့ျပီး ဖဲ႕ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ရွမေဖြျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ကုန္းတြင္း ကီလိုမီတမ ၂,၄၈၈ ရွည္လ္မးသည့္ ု ္လိုင္းကြန္ယက္စနစ္ ပိက မွတစ္ဆင့္္ ္ ္မးကို ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး သယ္ေဆမင္ျဖန္႕ျဖ်ဴးျခင္း ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးထံမွ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ခံစမးခြင့မ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ › ု င ျမန္မမ့ေရနံဓါတုလပ ္ န္း (MPE): ေရနံခ္က္စက္ရုံ (၃) ရံု၊ ဓမတ္ေျမၾသဇမစက္ရုံ (၅) ရံု ာႏွင့္ အျခမးသက္ဆိုင္သည့္ စက္ရံုမ္မးျဖင့္ ြ စည္းထမးပါသည္။ ဖဲ႕ › ြ ပ ျမန္မမ့ေရနံထက ္ ေရမင္း၀ယ္ေရးလုပင ္ စၥညး ္ န္း (MPPE): ေရနံထြက္ပစၥည္းမ္မး ေရမင္းခ္ျခင္း ာႏွင့္ ျဖန္႕ျဖ်ဴးျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 37 ပံု (6) စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနဖဲြ႕စည္းပံု The MOE was reformed during 1985 and is composed of the Minister’s Office, one Department and three Enterprises ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 38 ြ ္မ္မးကို စမလံုးမဲျဖင့္ ဇယမး (2) ကမ္းလြန္ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ကုမၸဏီမ္မး (MOGE Presentation, Jan 2014). ထုတ္လုပ္ေနသည့္ လုပ္ကက ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ Operator Company Block Total M-5, M-6 (Yadana Project) Petronas M-12, M13, M-14 (Yetagun Project) Daewoo International A-1, A3, AD7 (Shwe Project) PTTEPI M-3, M-11, M-9 (Zawtika Project), MD7, MD8 CNOOC M-10 CNPC International AD-1, AD-6, AD-8 MPRL E&P A-6 Petrovietnam M-2 ဇယမး (3) ကုန္းတြင္းေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ကုမၸဏီမ္မး (MOGE Presentation, Jan 2014) Operator Company Block PSC-A Nobel Oil PSC-B 1 SIPC Myanmar (China) PSC-D North Petro-Chem (China) PSC-F GOLDPETROL IOR-2 MOGE-1 MPRL E&P MOGE-2 (N) SNOG, UPR (Singapore) PSC-R Geopetrol Intl RSF-9 RSF-2 Petronas RSF-3 Jubilant PSC-I PSC-G PTTEPI EP-2 Istech Energy EP-5 Asia Orient PSC-E အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ 39 ြ ္ေနရမမ္မးျပေျမပံု ပံု (7) ျမန္မမ့ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကက အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ 40 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ဆိင ေရနံာႏွင့သ ္ မ ဥပေဒမေဘမင္မ္မး ု ရ MEITI ရံုးမွ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္အတြင္း သုေတသနျပ်ဳလုပ္ခ္က္မ္မးအရ ေအမက္ေဖမ္ျပပါ ဥပေဒမ္မးသည္ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ အေပၚ ြ ပေဒမ္မးျဖစ္ေနျပီး လက္ေတြ႕အေျခအေနာႏွင့္ ကိုက္ညီမႈ လႊမ္းျခံ်ဳအက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ဥပေဒမ္မးသည္ ေရွးရိုး စဲဥ ြ ၀ေရး ာႏွင့္ မရွိေတမ့သည္ကို ေတြ႕ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ MOGE ာႏွင့္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ္မးအၾကမး လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲေ ေရနံတြင္းမ္မး ျပန္လည္ေဖမ္ေဆမင္ေရးလုပ္ငန္းမ္မးမွမ စမခ္်ဳပ္ပါအခ္က္အလက္မ္မးေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ေဆမင္ရြက္ေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။ (ထြန္း၊ ၂၀၁၃) › Oil-Fields Act 1918; › Oil-Fields Rules 1918; › Notifications under the Oil-Fields Act 1918; › Petroleum Act 1934; and › Petroleum Rules 1934. ေအမက္ေဖမ္ျပပါ အခ္က္အလက္မ္မးသည္ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ာႏွင့္သက္ဆိုင္ေသမ ဥပေဒမေဘမင္မ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ ေဖမ္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စြမ္းအင္မ၀ါဒ ု ရ၏ စြမ္းအင္မဟမဗ္်ဴဟမေဖမ္ေဆမင္ာႏိုင္ေရး ၾကိ်ဳးပမ္းခ္က္တ စ္ခုျဖစ္ျပီး လက္ရွိ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ စြမ္းအင္မ၀ါဒသစ္မွမ ျမန္မမအစိး ြ မးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ အစမးထိုးစြမ္းအင္အသံုးခ္မႈမ္မးကိုပါ ထည့္သြင္းညႇိာႏိႈင္းေရးဆဲထ စြမ္းအင္မ၀ါဒသစ္သည္ အျပ်ဳသေဘမေဆမင္ျပီး အနမဂတ္တြင္ စြင္းအင္က႑ဖံြ႕ျဖိုးတိုးတက္မႈအတြက္ စြမ္းအင္မ္ိ်ဳးစံုကို ဘက္စံုထည့္သြင္းစဥ္းစမးထမးသည့္အျပင္ ရည္မွန္းခ္က္ ာႏွင့္ ဦးစမးေပးအစီအစဥ္မ္မး၊ ျပည္တြင္း ဖလံုေရး အစီအမံမ္မး ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံတကမ ္ င္ာႏိုင္ရန္တို႕ကိုလည္း အေလးထမးပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး ျမႇင့တ စြမ္းအင္မ၀ါဒ၏ ရည္မွန္းခ္က္မ္မးမွမ  စြမ္းအင္လိုအပ္ခ္က္ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထမးျခင္း၊  ္ င္ျခင္း၊ စြမ္းအင္သစ္မ္မး ာႏွင့္ ျပည့္ျဖိ်ဳးျမဲစြမ္းအင္မ္မး အသံုးျပ်ဳမႈကို ျမႇင့တ  စြမ္းအင္မ္မးကို ထိေရမက္စြမ အသံုးျပ်ဳျခင္း ာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းျခင္း၊  အစမးထိုးစြမ္းအင္မ္မးကို အိမ္သံုးစြမ္းအင္မ္မးအျဖစ္ အသံုးျပ်ဳာႏိုင္ရန္ အမးေပးျခင္း၊ မ၀ါဒေမွ္မ္မွန္းခ္က္မ္မးမွမ ေကမင္းမြန္ျပီး လက္ေတြ႕အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ မဟမဗ္်ဴဟမမ္မး ခ္မွ တ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ြ နပါသည္။ Oil Fields Act, 1918 – လက္ရွိဥပေဒတစ္ရပ္ျဖစ္ျပီး အသစ္ျပန္လည္ေရးဆဲေ ဤဥပေဒမွမ အိာႏၵိယာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးမရရွိမီ ျဗိတိသွ္ကိုဓ ဥပေဒကို အေျခခံထမးျပီး ၂၀ ရမစု အေစမပိုင္းတြင္ အသံုးျပ်ဳခဲ့ပါသည္။ The Essential Supplies and Services Act, 1947 – ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္တြင္ ဥပေဒသစ္ျပဌမန္းျပီးျဖစ္သည့္အတြက္ အသံုးျပ်ဳျခင္းမရွိပါ။ ဲ့ ါ။ အခ္က္အလက္မ္မး မရရွိခပ အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ 41 ြ နပါသည္။ Petroleum Act, 1934 and Petroleum Rules 1937 – ျပဌမန္းထမးျပီး အသစ္ျပန္လည္ေရးဆဲေ ႈ ေပၚ ခဲေ လက္ရွိအေျခအေနာႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္းမရွိေတမ့ဘဲ ထုတ္လုပ္မအ ြ ၀သည့္ စမခ္်ဳပ္မ္မး၊ Performance Compensation Contracts သို႕မဟုတ္ Improvement of Recovery Agreements and Activation Agreements ျဖင့္ အစမးထိုးခ္်ဳပ္ဆိုလ္က္ရွိပါသည္။ ြ မးျပီး ျပည္ေ ထမင္စုေရွ႕ေနခ္်ဳပ္ရုး ေရနံဥပေဒသစ္အမး ေရးဆဲထ ံ မွ စိစစ္လ္က္ရွိပါသည္။ ြ ္ကဲေရး ဥပေဒ – ျပဌမန္းထမးေသမ္လည္း က္ယ္ျပန္႕စြမ အသံုးျပ်ဳျခင္းမရွပ ၁၉၆၉ ခုာႏွစ္၊ ေရနံအရင္းအျမစ္မ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကပ ိ ါ။ ၁၉၆၉ ခုာႏွစ္၊ ေရနံအရင္းအျမစ္မ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရး ဥပေဒကို ျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒ – ျပဌမန္းထမးေသမ္လည္း က္ယ္ျပန္႕စြမ အသံုးျပ်ဳျခင္းမရွိပါ။ ွ ္၊ ျမန္မမေရနံလုပ္ငန္းနည္းဥပေဒ – ျပဌမန္းထမးေသမ္လည္း က္ယ္ျပန္႕စြမ အသံုးျပ်ဳျခင္းမရွိပါ။ ၁၉၆၂ ခုနစ ္ ိုင္ရန္ ျပန္လည္သံုးသပ္ေနပါသည္။ ျပင္ဆင္ခ္က္မ္မးျပ်ဳလုပာႏ ္ ွံမႈဥပေဒ ာႏွင့္ နည္းဥပေဒမ္မး – ျပဌမန္းထမးပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ြ ့မ အခြန္ ာႏွင့္ အေကမက္ခြန္ေလွ္မ့ေပါ့ခင ္ ္မး၊ ေျမအသံုးခ္မႈ၊ စြမ္းအင္စီမံကိန္းၾကီးမ္မး ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္ျပ်ဳလုပ္ျခင္းမွ ကမကြယ္ေပးသည့္ အမမခံခ္က္မ္မး ထည့္သြင္းထမးပါသည္။ ကုမၸဏီမ္မးဥပေဒ – အနမဂတ္တြင္ျပဌမန္းရန္ စီစဥ္ထမးပါသည္။ ၂၀၁၄ ာႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ ကုမၸဏီမ္မးဥပေဒသစ္ကို ျပဌမန္းာႏိုင္ရန္ ွိ ါသည္။ စီစဥ္လ္က္ရပ ဤဥပေဒ၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ္က္မွမ ္ င္းျမင္သမမႈရွိေရး ာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မးဆိုင္ရမ စည္းမ္ဥ္းမ္မးကို တစ္စုတစ္စည္းတည္းျဖစ္ေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိဥပေဒမွမ ၁၉၁၄ ပြင့လ ခုာႏွစ္ကတည္းက ျပဌမန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး လြန္ခဲ့သည့္ ာႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀) ခန္႕အတြင္း ျပင္ဆင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ဥပေဒ – လႊတ္ေတမ္တြင္မၾကမ္းေရးဆဲြလ္က္ရွိပါသည္။ ကုမၸဏီမ္မးအတြက္ လိုအပ္သည့္ ဥပေဒသစ္မ္မး ျပဌမန္းေပးာႏိုင္ျခင္းျဖင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ာႏိုင္ငံတကမ ကုမၸဏီမ္မး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံရမ၌ လက္ေတြ႕က္သည့္ ေနရမျဖစ္လမာႏိုင္ပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ– ျပဌန္းထမးပါသည္။ ိ ္းမ္မးသည္ ESIA သတ္မွတ္ခ္က္မ္မးာႏွင့က ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕စီမံကန ္ ိုက္ညီရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ႈ ပေဒ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မဥ ႈ ပေဒအမး ျပည္ေထမင္စုလႊတ္ေတမ္မွ ၂၀၁၅ ခုာႏွစ္ဥပေဒအမွတ္ (၉) အျဖစ္ ျပဌမန္းခဲ့ျပီး ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတမွ ၂၀၁၅ ခုာႏွစ္၊ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မဥ ေဖေဖမ္၀ါရီလ (၂၅) ရက္ေန႕တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။ အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ 42 ႈ ပေဒမၾကမ္းတြင္ အခန္း (၁၂) ခန္း ရွိျပီး ကုန္သြယ္ေရး ာႏွင့္ ၀န္ေဆမင္မလ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မဥ ႈ ုပ္ငန္းမ္မး ပါ၀င္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ဥပေဒ ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ မွ္တမႈရွိေစမည့္ ခ္ိ်ဳးေဖမက္မႈမ္မးအတြက္ ျပစ္ဒဏ္မ္မးလည္း ထည့္သြင္းထမးပါသည္။ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မႈဥပေဒသစ္တြင္ ပြင့လ စီးပြမးေရး ပတ္၀န္းက္င္ေကမင္း (အထးသျဖင့္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ တင္ဒါမ္မးေခၚယရမတြင္) မ္မး ျဖစ္ထြန္းလမဖြယ္ရွိပါသည္။ ္ ပ ထုတလ ္ အ ု မ ္ ္မး (PSCs) ႈ ေပၚ ခဲြေ၀ခံစမးျခင္းစမခ္်ဳပမ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲြေ၀ခံစမးသည့္စမခ္်ဳပ္မ္မး Production Sharing Contract (PSC) ျဖင့္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မ္မးတြင္ စည္းကမ္းခ္က္မ္မးသတ္မွတ္ေလ့ရွိျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ ဥပေဒအရ အသံုးအမ္မးဆံုး နည္းလမ္း တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ က္င့္သံုးသည့္ PSC မ္မး၏ ရည္ရြယ္ခ္က္မ္မးမွမ- › ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ဖံြ႕ျဖိ်ဳးလမေစရန္၊ › ထုတ္လုပ္မႈမွ ရသင့္ရထိုက္သည့္ ၀င္ေငြမ္မး ာႏိုင္ငံေတမ္အစိုးရမွ ရရွိေစရန္၊ › ေရနံကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ဘမိေဗဒ၊ ပထ၀ီအေနအထမး ာႏွင့္ အျခမးစြန္႕စမးရမႈတို႕အေပၚမတည္ျပီး သင့္တင့္ေလ္မက္ပတ္သည့္ အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မး ျဖစ္ထြန္းေစရန္၊ › ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ အရင္းအျမစ္မ္မးကို ေရနံလပ ာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့သ ု ္ငန္းမ္မး မွန္ကန္စြမ သံုးသပ္ျပီး ထုတ္ယရရွိာႏိုင္ေရး ာႏွင့္ ြ ဆမင္မႈမ္မးျပ်ဳလုပ္ာႏိုင္ရန္၊ ထုတ္ယရန္ခက္ခဲသည့္ လုပ္ကြက္မ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေစေရးအတြက္ ဆဲေ › ရွိရင္းစဲြ နည္းပညမမ္မးျဖင့္ လြယ္ကစြမ စီမံခန္႕ခဲြာႏိုင္ေစရန္ တို႕ျဖစ္ပါသည္။ ြ ဆမင္ခ္က္မ္မးမွမ- PSC တြင္ပါ၀င္ေသမ ဆဲေ › ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းသံုး ယာႏရမးမ္မး တင္သြင္းရမတြင္ အေကမက္ခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္၊ စီမံကိန္းလည္ပတ္ခ္ိန္တြင္ ေရနံာႏွင့သ › ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး တင္ပို႕ရမတြင္ ပို႕ကုန္အခြန္ေပးေဆမင္ရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့၊္ › တန္ဖိုးေလွ္မ့ေငြမ္မး လ္င္ျမန္စြမ သတ္မွတ္ာႏိုင္ခြင့၊္ › ြ ႈမ္မးအတြက္ ာႏိုင္ငံတကမေစ္းာႏႈန္းာႏွင့္ နီးစပ္စြမ သတ္မွတ္ထမးရွိျခင္း၊ ျပည္တြင္းေစ္းကြက္အတြက္ ထုတ္ယသံုးစဲမ › ႇ ိႈင္းခြင့္ မလစမခ္်ဳပ္တြင္ မပါ၀င္သည့္ ျဖစ္ရပ္မ္မးေၾကမင့္ လိုအပ္ပါက စမခ္်ဳပ္အမး ျပန္လည္ညိာႏ ္ ္်ဳပ္ဆိုေလ့မရွိသည့္အတြက္ အခ္ိ်ဳ႕ကုမၸဏီမ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးျပီးာႏိုင္ငံမ္မး၌ လုပ္ငန္းမ္မးလုပ္ေဆမင္ေလ့ရွိသည့္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ PSC စမခ္်ဳပခ အေနျဖင့္ အခက္အခဲအခ္ိ်ဳ႕ာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရာႏိုင္ပါသည္။ › ပင္ရင္းကုမၸဏီမွ ၎၏လက္ေအမက္ခံ လုပ္ငန္းမ္မး အမွန္တကယ္လုပ္ေဆမင္သည့္ ကုမၸဏီ၏ လုပ္ငန္းမ္မးကို အမမခံရသည္သမ ္ ုတ္လုပ္ရမတြင္ မေမွ္မ္လင့္ေသမ မက တမ၀န္လည္းယရပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ စးစမ္းရွမေဖြရမာႏွင့ထ အေၾကမင္းမ္မးေၾကမင့္ ပတ္၀န္းက္င္ ာႏွင့္ လမႈေရးကိစၥရပ္မ္မးတြင္ တမ၀န္ခံရသည့္အတြက္ေၾကမင့္ စိုးရမ္စိတ္မ္မးကို ျဖစ္ေပၚေစ ပါသည္။ › ္ တ္သက္၍ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕သယ္ေဆမင္ျခင္းာႏွင့ပ ေနမက္ဆက္တဲြ ္ ္်ဳပ္ဆိုရမတြင္ စမခ္်ဳပခ ေဆမင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္း မ္မးမွမ ခန္႕မွန္းရခက္ပါသည္။ အထးသျဖင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး ရွမေဖြေတြ႕ရွိပါက PSC စမခ္်ဳပ္အစမး Gas Supply Agreement (GSA) ျဖင့္ အစမးထိုးျပီး ္ ္်ဳပ္ဆိုေလ့ရၾွိ ကပါသည္။ စမခ္်ဳပခ စမ္းသပ္ရွမေဖြမႈမ္မး ေအမင္ျမင္ခဲ့ပါက အစိုးရအေနျဖင့္ GSA စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုပါသည္။ ကုမၸဏီမွ စီမံကိန္းအေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ စီးပြမးေရးအညႊန္းကိန္းမ္မး၊ ပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ေငြေၾကးရရွိမႈ ာႏွင့္ ပိုက္လိုင္း ေဆမက္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ သယ္ေဆမင္ျခင္းတို႕ပါ၀င္သည့္ စီမံခ္က္ကို တင္ျပရပါသည္။ ပိုက္လိုင္းတည္ေဆမက္ျခင္း ာႏွင့္ အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ 43 သယ္ေဆမင္ျခင္းတို႕အတြက္ သီးျခမးစမခ္်ဳပ္ ခ္်ဳပ္ဆိုေ လ့ရွိပါသည္။ ဤအခ္ိန္တြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမွ ၎အတြက္ အျမတ္အစြန္းမ္မး ို ည္မွမ ခန္႕မွန္းရခက္ခဲ ပါသည္။8 ျပန္လည္ရရွိလိုခ္ိန္ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း မည္သို႕မည္ပံု ထည့္သြင္းျပီး ခ္်ဳပ္ဆိုရမည္ဆသ › ္ န္းတမ၀န္မ္မး၊ လက္မွတ္ေရး ထိုးခမ္မး၊ အျမတ္ခြေ အျခမးစိုးရိမ္စိတ္မ္မးမွမ စမခ္်ဳပ္ပါစည္းကမ္းခ္က္မ္မး၊ လုပင ဲ ၀ျခင္း စသည္ တို႕ေၾကမင့္ ျဖစ္ေပၚလမာႏိုင္သည့္ အျငင္းပြမးမႈမ္မးကိုေျဖရွင္းသည့္ အာႏုညမတေျဖရွင္းျခင္းစနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ေရနံဥပေဒ ိ မရွိ မသိရွိရေသးပါ။9 သစ္အေနျဖင့္ ရွိရင္းစဲြ PSC မ္မးအေပၚ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ ရွ- ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပက ေရနံာႏွင့သ ြ မ ္ က ္ န္းမ္မးစတင္ျခင္းအတြက္ စည္းောႏွမင္မရ ္ ္မး စးစမ္းရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ လုပင ွိ သမ ႈ ေ ္ ္မး ခ္်ဳပဆ စမခ္်ဳပမ ္ ျို ခင္း ္ ္မးအတြက္ တင္ဒါစသျဖင့္ယွဥ္ျပိ်ဳင္ျခင္းမျပ်ဳဘဲ တိုက္ရိုက္စမခ္်ဳပခ လက္ေတြ႕တြင္ ပမမဏနည္းပါးသည့္စမခ္်ဳပမ ္ ္်ဳပ္ဆိုေလ့ရွိပါသည္။ MOGE ၏ ြ ္း၀ယ္ယမႈ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၅၀,၀၀၀ ာႏွင့္အထက္ သို႕မဟုတ္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁၀၀,၀၀၀ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ျပည္တင ္ ထက္ ပမမဏရွိသည့္ စီမံကိန္း၀ယ္ယမႈမ္မးအတြက္ တင္ဒါမ္မးေခၚယေလ့ရွိပါသည္။ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၅,၀၀၀ ေအမက္ျဖစ္ပါက ာႏွင့အ တိုက္ရိုက္ေခၚယေလ့ရွိျပီး အေမရိကန္ေဒၚလမ ၅၀,၀၀၀ ခန္႕အတြက္မ အဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးေပၚတြင္ စဥ္းစမးေလ့ရွိပါသည္။ 10 ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္အထိ တင္ဒါေခၚယမႈမရွိဘဲ အမဏမပိုင္မ္မးအေနျဖင့္ မည္သည့္ကုမၸဏီ အမး မည္သည့္လုပ္ကြက္ေပးရမည္ကို ၎တို႕ဘမသမ ဆံုးျဖတ္ေလ့ရွိပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္ေနမက္ပိုင္းမွစတင္ျပီး တင္ဒါမ္မးေခၚယ၍ အကဲျဖတ္စစ္ေဆးျပီး လုပ္ကိုင္ခြင့္မ္မး ခ္ေပးလ္က္ရွိပါသည္။ ္ အင္၀န္ၾကီးဌမန ၀န္ၾကီးအမး ပ့ံပိုးေပးာႏိုင္ရန္ နည္းပညမအေထမက္အကျပ်ဳအဖဲြ႕တစ္ရပ္ ဖဲ႕ အကဲျဖတ္စစ္ေဆးရမတြင္ စြမး ြ စည္းထမးျပီး ္ ီကထက္ ပိုမိုပြင့လ တင္ဒါမ္မးကို ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္မတိုငမ ္ င္းျမင္သမမႈရွိစြမျဖင့္ နည္းလမ္း တက္ စစ္ေဆးလ္က္ရွိပါသည္။ MOGE မွ တင္ဒါမ္မးေခၚယရမတြင္ ေအမက္ပါစည္းကမ္းခ္က္မ္မး သတ္မွတ္ထမးပါသည္ - › နည္းပညမပိုင္း › ေငြေၾကးပိုင္း › ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ ယခင္အေတြ႕အၾကံ်ဳ ရွိ-မရွိ › လုပ္ကြက္အတြက္ ေငြေၾကးသတ္မွတ္ခ္က္ › လုပ္ငန္းအေတြ႕အၾကံ်ဳ (ဥပမမ၊ ကမ္းလြန္ေရနက္စသည္) ပံု (၉) တြင္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ကြက္မ္မး တင္ဒါတင္သြင္းရသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ 11 အထက္တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္အတိုင္း ေရနံဥပေဒအရ လိုအပ္ခ္က္မ္မးျဖည့္ဆည္းျခင္းထက္ အစိုးရမွ ာႏွစ္ေပါင္းမ္မးစြမ လုပ္ေဆမင္ေလ့ရွိခဲ့သည့္ နည္းလမ္းမ္မး အတိုင္းသမ ေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသအခ္ိ်ဳ႕၏ ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ ေရနံဥပေဒသစ္တြင္ PSC စမခ္်ဳပ္မ္မးအေပၚ ြ ့လ အေျခခံျပီး ေဆြးောႏြးေနရမႈကို ေလွ္မ့ခ္ာႏိုင္ဖြယ္ရွိျပီး ပိုမိုပင ္ င္းလမာႏိုင္သည္ဟု ခန္႕မွန္းလ္က္ရွိၾကပါသည္။ 8 See Client Briefing Note: VDB/Loi What is Next for winners of Myanmar’s offshore oil and gas blocks, March 2014 9 See Myanmar Upstream Oil and Gas Sector, Albert Chandler Law Offices, Thailand, August 2013 10 Republic of the Union of Myanmar Procurement Assessment Report, the Electric Power Sector (Ministry of Electric Power and Ministry of Energy), The World Bank, 2013 11 The Oil and Gas Sector in Myanmar PP Presentation. Ministry of Energy, Myanmar Oil and Gas Enterprise.2013 အဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ 44 ပံု (8) ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကန္ထရိုက္စမခ္်ဳပ္ ာႏွင့္ တင္ဒါတင္သြင္းျခင္းလုပ္ငန္းစဥ္အဆင့္ဆင့္ ၁. Letter of Expression ၇။ စြမားအင၀နၾကားဌွ်ာနမွ သေဘွ်ာတူသည့ ျပညတြငား ကုမၸဏ ၁၂။ လုပငနားလုပကိုငသူအျဖစ ေပားပို႕ျခငား ၆။ တငဒါေအွ်ာငျမငသူမ ွ်ာား ်ားႏွင့ ပူားေပါငားလုပေဆွ်ာငျခငား မွတပံုတငျခငား (ကုမၸဏအခ ကအလကမ ွ်ာား လုပကြကမ ွ်ာားကို ေလ့လွ်ာခြင့ျပၱဳျခငား ်ားႏွင့အတူ) ၅။ Standard Terms and Conditions (TAC) ကို ၁၁။ ESIA ်ားႏွင့ ESMP ၂။ သကဆိုငရွ်ာ သံရံုား၏ ၈။ စြမားအင၀နၾကားဌွ်ာန်ားႏွင့ TAC တငဒါေလွ ွ်ာက္ွ်ာားသူမ ွ်ာားအွ်ာား တို႕ေဆွ်ာငရြကျခငား ်ားႏွင့ MOECAF ေ္ွ်ာကခံမ ွ်ာား်ားႏွင့အတူ တငျပျခငား အျပားသတညႇိ်ားႏိႈငားျခငား ရွငားျပျခငား ်ားႏွင့ TAC (၃) ခုအ္ိ အတညျပၱဳခ ကရယူျခငား ေလွ ွ်ာက္ွ်ာားခြင့ျပၱဳျခငား ၃။ တငဒါေလွ ွ်ာက္ွ်ာားသူမွ ကနဥား အရညအခ ငားစစေဆားမႈခံယူျခငား ၄။ တငဒါေလွ ွ်ာက္ွ်ာားမႈကို ၁၀။ MOGE ်ားႏွင့ MIC တို႕္ံ ၉။ PSC စွ်ာခ ၱဳပ အတညျပၱဳျခငား (နညားပညွ်ာ/ေငြေရားေၾကားေရား ်ားႏွင့ စိစစျခငား ခြင့ျပၱဳခ ကမ ွ်ာား ရယူျခငား အေတြ႕အၾကံၱဳပိုငား) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 45 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑တြင္ ေရနံာႏွင့သ ိ း တရမး၀င္ထန ္ ခ္်ဳပက ္ ပ ြ က ္ မ ႈ ေဘမင္မ္မးမွ ဲ မ ီ ည့္ ေသြဖသ အေလ့အထမ္မး ္ ္င (လုပက ္ င ို ခ ြ ့၊္ စမခ္်ဳပခ ္ ္်ဳပဆ ္ ျို ခင္း၊ ထိနး ္ ပ ္ ခ္်ဳပက ္ ျဲ ခင္း၊ အခြန၊္ ေဒသခံလထု) ြ က ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပက ေရနံာႏွင့သ ို ခ ္ င ြ ့မ ္ င ္ ္မး ံ ငြ ာႏွင့္ လက္မွတ္ေရးထိုးခမ္မးကိုေဖမ္ျပ၍ အဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးကို တင္ျပရပါသည္။ ာႏိုငင ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ေလ့က္င့္ေရးရန္ပုေ ္ ံေတမ္ သမၼတမွ ္ င္းျမင္သမသည့္ တင္ဒါေခၚယမႈမ္မး ေဖမ္ေဆမင္ရန္ လမ္းညႊန္ထမးေသမ္လည္း MOGE ၏ အလယ္အလတ္အဆင့္ စီမံခန္႕ခဲမ ပြင့လ ြ ႈတြင္ အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈမ္မးမွမ ေမးခြန္းထုတ္ဖြယ္ရွိပါသည္။ မည္သည့္အခ္က္မ္မးကို အေျခခံ၍ ေရြးခ္ယ္အကဲျဖတ္သည္ကို တိက္စြမ ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ အုပ္ခ္်ဳပေ ထုတ္ျပန္ထမးျခင္းမရွိပါ။ အစိုးရအေနျဖင့္ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မႈဥပေဒေပၚထြက္လမသည့္အခါ ပြင့လ ္ ရးပိုင္းတြင္ မွ္မွ္တတ ျဖစ္လမမည္ဟု ေမွ္မ္လင့္ထမးပါသည္။12 ျဗိတိန္အေျခစိုက္ NGO တစ္ခုျဖစ္သည့္ Global Witness မွ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇြန္လအတြင္း တင္ဒါေခၚယမႈာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး အစီရင္ခံစမတစ္ေစမင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ျပီး အခန္း (၅) တြင္ တင္ျပထမးပါသည္။ ေရနံာႏွင့သ ံ န္႕ခဲြျခင္း13 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ၀င္ေငြၾကီးၾကပ္ျခင္း၊ ေၾကညမျခင္း ာႏွင့္ စီမခ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ တင္ပို႕မႈသည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အဓိက၀င္ေငြတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ယင္းက႑ာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး တမ၀န္ခံမႈ ာႏွင့္ ္ င္းျမင္သမမႈပိုင္းတြင္ အမးနည္းခဲ့ျပီး စီ္မံခန္႕ခဲမ ပြင့လ ြ ႈမ္မး မွမးယြင္းေနသည္ဆိုသည့္ ေျပမၾကမးခ္က္မ္မး ရွိခဲ့ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ိ သးပါ။ သို႕ေသမ္လည္း ၀င္ေငြမ္မးကို တမ၀န္ခံျပီး ၀င္ေငြေၾကညမျခင္း ာႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈမ္မးအတြက္ ထိေရမက္ေသမ ေငြစမရင္းစနစ္မရွေ ေၾကညမာႏိုင္ရန္ ာႏွင့္ ဘတ္ဂ္က္တြင္ထည့္သြင္းာႏိုင္ရန္အတြက္ EITI စနစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္း အပါအ၀င္ စနစ္တ စ္ရပ္ ြ ္လ္က္ရွိပါသည္။ ေပၚထြန္းလမေစရန္ ေဆမင္ရက ္ ရုတ္ စြမး ျမန္မမာႏွင့တ ြ ေ ္ အင္ပးေပါင္းေဆမင္ရက ္ ရး နမးလည္မစ ႈ မခၽြနလ ္ မ ွ ေ ႊ လက္မတ ု ျခင္း ္ ရးထိး ္ ရုတ္ာႏိုင္ငံတို႕သည္ ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္ေရးသေဘမတညီခ္က္မ္မးကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကပါသည္။ ၂၀၀၉ ခုာႏွစ္၊ ဇြန္လအတြင္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ ာႏွင့တ ယင္းအနက္ ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္း စီမံကိန္းမွမ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါသေဘမတညီခ္က္တြင္ လမႈပတ္၀န္းက္င္ ျပႆနမမ္မးအတြက္ လံုေလမက္ေသမ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး ပါ၀င္ျခင္းမရွိဟု သံုးသပ္သအခ္ိ်ဳ႕မွ ေျပမၾကမးခဲ့ၾ ကပါသည္။ အဆိုပါ စီမံကိန္းသည္ လထုဆာႏၵျပမႈမ္မး၊ ကန္႕ကြက္မႈမ္မး ာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါသည္။ ္ ိုင္းမ္မး တည္ေဆမက္စဥ္က အသံုးျပ်ဳခဲ့သည့္ လမႈပတ္၀န္းက္င္ဆို င္ရမ စံညႊန္းမ္မးကို ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္း စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုရမတြင္ ရတနမ ာႏွင့္ ရဲတံခြန္ ပိုကလ ြ ္း ေဆြးောႏြးခဲ့ျခင္းမရွိပါ။ ကုမၸဏီတစ္ခုာႏွင့တ ရည္ညႊန္းျပီး ထည့္သင ိ ါသည္။ ပံု (၁၀) တြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ္ စ္ခု စံညႊန္းခ္င္းမတသည့္အတြက္ေၾကမင့္ ျဖစ္ာႏိုင္ေျခရွပ ို ္းမ္မးျပေျမပံုကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လင 12 ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္ 13 Arakan Oil Watch, 2012 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 46 ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းျပေျမပံု ပံု (9) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့သ Domestic Pipeline (not represented above): Export Pipeline - MOGE has been laying the pipes Offshore Onland throughout Myanmar to expand its national Yadana (36”) 216 miles 39 miles pipeline network. - Various size from 6” to 24” of pipeline were Yetagun (24”) 126 miles 43 miles constructed Zawtika (28”) 143 miles 42 miles - Total length is about 2,100 miles Shwe (32”) 65 miles 3 miles China – Nil 495 miles Myanmar (40”) Gas China-Myanmar Nil 481 miles (32”) Oil ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 47 ြ ည ၂.၄ ၀န္ၾကီးဌမနအခ္င္းခ္င္း ဆက္သယ ႇ ိႈငး ္ ိာႏ ္ ျခင္း ာႏွင့္ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး ံ န္႕ခဲြျခင္း ာႏွင့္ လည္ပတ္ျခင္းတို႕အတြက္ ျပည္ေထမင္စု ာႏွင့္ ျပည္နယ္ /တိုင္းေဒသၾကီး လုပ္ကိုင္ခြင့၊္ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုျခင္း ာႏွင့္ လုပ္ငန္းမ္မး စီမခ ြ အစည္းမ္မးအၾကမး အစိုးရအဖဲ႕ ဆက္သြယ္ေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ အဆိုပါ ြ အစည္း အစိုးရအဖဲ႕ အဆင့္ဆင့္တို႕သည္လည္း EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ပါ၀င္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မး၊ ရပ္ကြက္/ေက္းရြမ သတ်ဳတြင္းလုပ္ကိုင္ခြင့္မ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရအဖဲ႕ အဆင့္အထိ သတင္းအခ္က္အလက္မ္မး အျပန္အလွန္ စီးဆင္းျခင္း ာႏွင့္ စီမံအုပ္ခ္်ဳပ္ျခင္းစနစ္မွမ အသမးက္လ္က္ရွိျပီး အခန္း (၄) ေဒသာႏရ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးက႑တြင္ အေသးစိတ္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ သက္ဆိုင္ရမ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရ၊ ေထြအုပ္၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမ၀န္ၾကီးဌမန၊ ေၾကးတိုင္ာႏွင့္ေျမစမရင္းဦးစီးဌမန၊ ေက္းရြမအုပ္စု အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးမွ်ဴး ာႏွင့္ ္ ္မးကို ေပးအပ္ပါသည္။ ေဒသခံမ္မးထံမွ သေဘမတညီခ္က္မ္မး ရရွိျပီးမွသမ ဓမတ္သတ်ဳရွမေဖြျခင္းာႏွင့္ ထုတ္လုပ္ျခင္းဆိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ္ က္သြယ္ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ လိုအပ္ခ္က္မ္မး ရွိေနပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ အျခမး၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့ဆ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမ ၀န္ၾကီးဌမနမွ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ညႇိာႏိႈင္းဆက္သြယ္မႈအေပၚ ႈ ္မး စိုးရိမ္ပပန္မမ ္ ္မး သတ္မွတ္ရမတြင္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ျပသခဲ့ျပီး သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ဓမတ္သတ်ဳ စးစမ္းရွမေဖြခြင့္ ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္ခြင့မ ္ ညီျခင္းတို႕ေၾကမင့္ ေျမယမအျငင္းပြမးမႈမ္မး ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ဟု ေထမက္ျပေျပမဆိုခဲ့ပါသည္။ ာႏွင့မ ေျမယမစီမံခန္႕ခဲြမႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ ၀န္ၾကီးဌမန ာႏွစ္ခုအၾကမး ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္မႈ အမးနည္းျခင္းသည္ အထးစိုးရိမ္စရမျဖစ္ျပီး ေျမယမ အျငင္းပြမးမႈမ္မး၏ အေျခခံအခ္က္တစ္ခ္က္ျဖစ္ပါသည္။ ေျမယမစီမံခန္႕ခဲြေရး ာႏွင့္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးအတြက္ မဟမဗ္်ဴဟမခ္မွတ္ရန္ ြ စ စီစဥ္လ္က္ရွိပါသည္။ အခ္ိတ္အဆက္မိသည့္ ေျမယမစီမံခန္႕ခဲမ ႈ နစ္ (ေၾကးတိုင္ာႏွင့္ ေျမစမရင္းအပါအ၀င္) ေပၚထြက္လမပါက စက္မႈလက္မႈ က႑မ္မးအျပင္ သတ်ဳတြင္း၊ သစ္ေတမ၊ လယ္ယမ၊ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ၀န္ၾကီးဌမန ု ကမင္းမြန္လမမည္ျဖစ္ပါသည္။14 အခ္င္းခ္င္း ညႇိာႏိႈင္းမႈစနစ္ ပိုမိေ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ ္ ္မးခ္မွတ္ရမတြင္ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ျပည္ေထမင္စုအဆင့္ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ ျပည္နယ္/တုိင္းေဒသၾကီး ြ မ္မးသမမက ျမန္မမာႏိုင္ငံရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေကမ္မရွင္လည္း ပါ၀င္ပါသည္။ လုပ္ကိုင္ခင အစိုးရအဖဲ႕ ြ ့္ရရွိရန္ လိုအပ္ခ္က္မ္မးျဖစ္သည့္ ESIA ာႏွင့္ ESMP မ္မး ခြင့္ျပ်ဳရမတြင္ ေကမ္မရွင္၏ အခန္းက႑မွမလည္း အေရးပါပါသည္။ ီ ံေရးဦးစီးဌမနသည္ စြမ္းအင္စမ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန၊ စြမ္းအင္စမ ီ ံခန္႕ခဲြမႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအၾကမး ညႇိာႏႈိင္းဆက္သြယ္ရသည့္ တမ၀န္ကိုထမ္းေဆမင္ရပါသည္။ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနသည္ စြမ္းအင္က႑ာႏွင့္ပတ္သက္၍ မ၀ါဒမ္မး ာႏွင့္ လမ္းညႊန္မႈမ္မးခ္မွတ္ရမတြင္ ္ န္းမ္မးအေနျဖင့္ ေရနံာႏွင့သ အဓိကတမ၀န္ယရျပီး MOGE စသည့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆျို ခင္း ာႏွင့္ ြ ္ျခင္းတို႕ကို ေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရက ြ ည ၀န္ၾကီးဌမနအခ္င္းခ္င္း ဆက္သယ ႇ ိႈငး ္ ိာႏ ္ ျခင္းစနစ္မ္မး စြမ္းအင္က႑ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲရမတြင္ အစိုးရ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး အခ္င္းခ္င္း ဆက္သြယ္ညႇိာႏႈိင္းရသည့္ စနစ္မ္မးစြမရွိပါသည္။ ြ စည္းခဲ့သည့္ အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္စီမံခန္႕ခဲမ ၎တို႕အနက္ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ဖဲ႕ ႈ ကမ္မတီ National Energy Management ြ ေ Committee (NEMC) ာႏွင့္ စြမ္းအင္ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈေကမ္မတီ Energy Development Committee (EDC) တို႕လည္း ပါ၀င္ပါသည္။ 14 Attempts to obtain the draft Land Use Planning documents were not successful in the course of the research gathered for this report. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 48 ္ အင္စမ အမ္ိ်ဳးသမးစြမး ံ န္႕ခြမ ီ ခ ႈ ကမ္မတီ ဲ ေ NEMC သည္ ၀န္ၾကီးအဆင့္ေကမ္မတီျဖစ္ျပီး ဒုတိယသမၼတ ေဒါက္တမစိုင္းေမမက္ခမ္းမွ နမယကအျဖစ္ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ စြမ္းအင္က႑ ္ က္ဆိုင္သည့္ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးျဖင့္ ဖဲ႕ ာႏွင့သ ြ စည္းထမးျပီး ေကမ္မတီရံုးမွမ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနတြင္ရွိျပီး အဖဲြ႕၀င္မ္မးမွမ-15 › ဥကၠဌ - ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီး၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန › ဒုတိယဥကၠဌ - ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီး၊ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန › ြ ၀င္ (၉) ဦး - ျပည္ေထမင္စ၀ အဖဲ႕ ု န္ၾကီးမ္မး၊ လယ္ယမစိုက္ပ္ိ်ဳးေရးာႏွင့္ဆည္ေျမမင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ ြ ္း၀န္ၾကီးဌမန၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္သစ္ေတမ၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတင ္ ီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန၊ စက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ ျပည့္ျဖိ်ဳးျမဲစမ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့စ ြ ္းအင္ဆုိင္ရမ အရပ္ဘက္ ြ အစည္းမ္မး၊ လမႈအဖဲ႕ › အတြင္းေရးမွ်ဴး - ဒုတိယ၀န္ၾကီး၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ › ြ က္အတြင္းေရးမွ်ဴး - ဒုတိယ၀န္ၾကီး၊ လွ္ပ္စစ္စမ တဲဖ ြ ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန ြ ႈေကမ္မတီ၏ ရည္ရြယ္ခ္က္မ္မးမွမ- အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္စီမံခန္႕ခဲမ › ္ ဲေရးစည္း မ္ဥ္းမ္မးေရးဆဲရ အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္မ၀ါဒ ာႏွင့္ အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပက ြ န္၊ › စြမ္းအင္က႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈတြင္ ပုဂၢလိကက႑ကို အမးေပးျမႇင့္တင္ရန္၊ › လတ္တေလမလိုအပ္ခ္က္အေပၚ ေရတိုစီမံကိန္းမ္မး ခ္မွတ္အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္၊ › ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ္က္အတြက္ ေရရွည္စီမံကိန္းမ္မးအျဖစ္ ေက္မက္မီးေသြးမွ လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္ယသြမးရန္၊ › စြမ္းအင္က႑၊ စက္မႈက႑ ာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္က႑မ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေစရန္၊ › ြ ေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္၊ အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္လံုျခံ်ဳေရးမဟမဗ္်ဴဟမတစ္ရပ္ ေရးဆဲအ ္ အင္ဖြ႕ စြမး ံ ျဖိ်ဳးမႈေကမ္မတီ ြ စည္းထမးျပီး NEMC ၏ မ၀ါဒမ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ တမ၀န္ယရပါသည္။ EDC တြင္ ဒုတိယ၀န္ၾကီးမ္မးျဖင့္ ဖဲ႕ EDC ၏ ြ ၀င္မ္မးမွမ ေအမက္ပါအတိင အဖဲ႕ ု ္းျဖစ္ပါသည္- › ဥကၠဌ - ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီး၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန › ြ ၀င္ (၁၂) ဦး - ဒုတိယ၀န္ၾကီးမ္မး ာႏွင့္ အၾကီးတန္းအရမရွိမ္မး၊ လယ္ယမစိုက္ပ္ိ်ဳးေရးာႏွင့္ဆည္ေျမမင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ အဖဲ႕ ြ ္း၀န္ၾကီးဌမန၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္သစ္ေတမ၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတင ္ ီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန၊ စက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ အေတြ႕အၾကံ်ဳရွိသည့္ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့စ အျငိမ္းစမး တပ္မေတမ္အရမရွိၾကီးမ္မး ာႏွင့္ NGO မ္မး၊ › ီ ံကိန္းဦးစီးဌမန အတြင္းေရးမွ်ဴး - ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္၊ စြမ္းအင္စမ စြမ္းအင္ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈေကမ္မတီ၏ လုပ္ငန္းတမ၀န္မ္မးမွမ- › အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္မ၀ါဒအမး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္၊ › ပုဂၢလိကက႑ကို အမးေပးျမႇင့္တင္ရန္၊ › ြ န္၊ ေရတိုမွသည္ ေရရွည္ စြမ္းအင္လိုအပ္ခ္က္ကို ခန္႕မွန္း၍ စြမ္းအင္မ၀ါဒမ္မးကို ျပင္ဆင္ေရးဆဲရ 15 Geopolitics and Myanmar’s Petroleum Sector, PP Presentation, Energy Planning Department, Ministry of Energy, 2013 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 49 › စြမ္းအင္က႑ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးအတြက္ မ၀ါဒမ္မး ာႏွင့္ အခြင့္အလမ္းမ္မး ေဖမ္ေဆမင္ျခင္း၊ › ျပည့္ျဖိ်ဳးျမဲစြမ္းအင္စီမံကိန္းမ္မးတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံရန္ ျပည္တြင္း/ျပည္ပ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအမး ဆဲြေဆမင္ျခင္း၊ › စြမ္းအင္ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈစီမံကိန္းမ္မးကို ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲျခင္း၊ › ြ ႈအကအညီမ္မး ရယျခင္း ာႏွင့္ နည္းပညမ ာႏွင့္ စီမံခန္႕ခဲမ › စြမ္းအင္က႑ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မးစုေဆမင္းျခင္း တို႕ျဖစ္ပါသည္။ ု ရဌမနတြငး အစိး ္ ေဆမင္ရက ္ EITI ညႇိာႏိႈငး ္ ႈ ြ မ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘမလအတြင္း ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတ၏ အမိန္႕ျဖင့္ ဦးေဆမင္ေကမ္မတီအမး ြ စည္းခဲ့ျပီး ဖဲ႕ သမၼတရံုး၀န္ၾကီးဌမန ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီး ဦးစိုးသိန္းမွ ဦးေဆမင္ကမ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန၊ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ ြ ၀င္အျဖစ္ ပါ၀င္ၾကပါသည္။ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမ၀န္ၾကီးဌမန ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးမ္မးမွ အဖဲ႕ ဧျပီလတြင္ ဦးေဆမင္ေကမ္မတီမွ ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္ ာႏွ င့္ ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴး အဆင့္မ္မး ပါ၀င္သည့္ ညႇိာႏိႈ္င္းေရး ာႏွင့္ ပံ့ပိုးေရး ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ရန္အတြက္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရး ဲြ စည္းခဲ့ပါသည္။ ေကမ္မတီဖ႕ ေကမ္မတီ၏ အမည္အျပည့္အစံုမွမ သဘမ၀ ္ င့္ျမင္သမမႈ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရး ေကမ္မတီ ျဖစ္ျပီး အဖဲ႕ သယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မး ပြင့လ ြ ၀င္မ္မးအျဖစ္- › ဥကၠဌ - ဒုတိယ၀န္ၾကီး၊ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန › ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္သစ္ေတမေရးရမ၀န္ၾကီးဌမန › ြ ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္၊ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဦးစီးဌမန၊ လွ္ပ္စစ္စမ › ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္၊ ျမန္မမ့ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း၊ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန › ြ ္းဦးစီးဌမန၊ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္၊ သတ်ဳတင › ္ ွံမႈာႏွင့္ကုမၸဏီမ္မးညႊန္ၾကမးမႈဦးစီးဌမန၊ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္၊ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ › ္ ရးဦးစီးဌမန၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမန ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴး၊ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပေ › ဒုတိယညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ၊္ ရသံုးခန္႕မွန္းေျခေငြစမရင္းဦးစီးဌမန၊ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန › ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴး၊ ာႏိုင္ငံျခမးစီးပြမးဆက္သြယ္ေရးဦးစီးဌမန၊ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန › ု ရွ႕ေနခ္်ဳပ္ရုး ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴး၊ ျပည္ေထမင္စေ ံ › ု မရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴး၊ ျပည္ေထမင္စစ ံ၊ › ြ ၀င္၊ ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတ၏ အမ္ိ်ဳးသမးစီးပြမးေရးာႏွင့္လမႈေရးရမေကမ္မတီ အဖဲ႕ ံ န အမ္ိ်ဳးသမးစီမက ္ ာႏွင့စ ိ း ီ ပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိး ္ း ႈ န္ၾကီးဌမန ု တက္မ၀ ္ ီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန (စီမံ/စီးပြမး) သည္ ျပည္ေထမင္စအ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့စ ု ဆင့္ ာႏွင့္ ေဒသအဆင့္ဆင့္ရွိ အစိုးရဌမနမ္မး ာႏွင့္ ညႇိာႏႈိင္းေဆမင္ရြက္ရမတြင္ အေရးပါသည့္ဌမနတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနမွ အမ္ိ်ဳးသမး ဘက္စံုဖံြ႕ျဖိ်ဳး တိုးတက္ေရး ငါးာႏွစ္စီမံကိန္းကို ေရးဆဲျြ ပီး ၎စီမံကိန္းေအမက္တြင္ ေက္းလက္ေဒသ ဘက္စံုဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးစီမံကိန္းမ္မးကို ြ မးပါသည္။ အခန္း (၄) ကိုရႈ။ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနသည္ အစိုးရ၏ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမိတ္ဖက္မ္မးာႏွင့္လည္း ဆက္ဆံညႇိာႏိႈင္းရမတြင္ ဆက္လက္ေရးဆဲထ အေရးပါသည္။ ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတမွ ဦးေဆမင္သည့္ ံ န္႕ခဲမ ာႏိုင္ငံျခမးအကအညီစီမခ ြ ႈဗဟိုေကမ္မတီတြင္ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမန၏ ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးမွ အတြင္းေရးမွ်ဴးအျဖစ္ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ာႏိုင္ငံျခမးအကအညီစီမံခန္႕ခဲြမႈ လုပ္ငန္းေကမ္မတီအမး သမၼတရံုး၀န္ၾကီးဌမန (၃) ၏ ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးမွ ဦးေဆမင္ျပီး စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမန ဒုတိယ၀န္ၾကီးမွ အတြင္းေရးမွ်ဴးအျဖစ္ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ အမ္ိ်ဳးသမး စီးပြမးေရးာႏွင့္လမႈေရးအၾကံေပးေကမင္စီ မွမ လြတ္လပ္ေသမ ြ အစည္း တစ္ခုျဖစ္ျပီး အဖဲ႕ ပုဂၢလိက၊ ြ အစည္း ာႏွင့္ ပညမရွင္မ္မးပါ၀င္ျပီး ျမန္မမာႏို င္ငံ၏ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတက္ေရး ဦးစမးေပးအစီအစဥ္မ္မးာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး အၾကံေပး အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ပါသည္။ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနသည္ အၾကံေပးေကမင္စီ ြ ၀င္မ္မးာႏွင့္ အဖဲ႕ ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈရွိပါသည္။ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမိတ္ဖက္မ္မးအေနျဖင့္ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 50 ျမန္မမအစိုးရာႏွင့္ ာႏွစ္စဥ္က္င္းပသည့္ ံ ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးပးေပါင္းေဆမင္ရြက္မဖ ျမန္မမ့ဖြ႕ ႈ ိုရမ္မွတစ္ဆင့္္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံၾကပါသည္။ ႈ ္းေစရန္အတြက္ လုပ္ငန္းအဖဲ႕ ထိေတြ႕မႈမ္မး ပိုမိုနက္ရိင ဲြ စည္းခဲ့ပါသည္။ လုပ္ငန္းအဖဲြ႕မ္မးတြင္ လွ္ ပ္စစ္ ြ (၁၇) ခုအမး ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္တြင္ စတင္ဖ႕ ာႏွင့္ ျပည္သ႕ေငြေၾကးစီမံခန္႕ခဲြမႈမ္မး ပါ၀င္ေသမ္လည္း သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၊ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းက႑မ္မး မပါ၀င္ပါ။ ထိုအေတမအတြင္း ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇြန္လအတြင္း ျမန္မမအစိုးရသည္ နိုင္ငံတကမအကအညီပြင့္လင္းျမင္သမမႈရွိေရးအစီအစဥ္ International Aid Transparency Initiative (IATI) တြင္ ္ ရးထိုးခဲ့ျပီး ပါ၀င္လက္မွတေ စီမံကိန္းအခ္က္အလက္မ္မးကို ္ ညီ ထုတ္ျပန္သြမးေတမ့မည္ျဖစ္ပါသည္။16 ာႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လမာႏိုင္ရန္ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးစီမံကိန္းမ္မးကို သတ္မွတ္ခ္က္မ္မးာႏွင့အ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနသည္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး စီမံကိန္းအေကမင္အထည္ေဖမ္သည့္ အဆင့္တြင္ပါ၀င္ျပီး အျခမး ၀န္ၾကီးဌမန (၃) ခုာႏွင့္အတ လက္ပံေတမင္းေတမင္ေၾကးနီစီမံကိန္း၏ ESIA အမး လတ္တေလမ စိစစ္ေနသည့္ ESIA စိစစ္ေရးေကမ္မတီ၀င္ (၃၉) ဦးတြင္ ြ သည္ စီမံ/စီးပြမး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္တြင္ရွိျပီး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး ပါ၀င္ပါသည္။ ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ လစဥ္ ာႏွင့္ ာႏွစ္စဥ္အခ္က္အလက္မ္မးကို ထုတ္ျပန္ပါသည္။ ္ တမ္၏အခန္းက႑ ၂.၆ လႊတေ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အသြင္ကးေျပမင္းျခင္းကမလတြင္ လႊတ္ေတမ္အေနျဖင့္ အျပန္အလွန္ထိန္းေက္မင္းျခင္း၊ ဘတ္ဂ္က္မ္မးကို စိစစ္ျခင္း ာႏွင့္ မဲဆာႏၵနယ္မ္မးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ြ အစည္းတစ္ခုျဖစ္လမပါသည္။ အေရးပါသည့္အဖဲ႕ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လႊတ္ေတမ္အမး အထက္ ြ စည္းထမးပါသည္။ ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ လႊတ္ေတမ္ျဖစ္သည့္ အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္ ာႏွင့္ ေအမက္လႊတ္ေတမ္ျဖစ္သည့္ ျပည္သ႕လႊတ္ေတမ္တို႕ျဖင့္ ဖဲ႕ ြ စည္းပံု ဖဲ႕ အေျခခံဥပေဒအရ အျမဲတမ္းေကမ္မတီမ္မးျဖစ္သည့္ ဥပေဒၾကမ္းေကမ္မတီ ာႏွင့္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္း ေကမ္မတီ တို႕ကို ြ စည္းထမးပါသည္။ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၁၇) တြင္ ပးတဲေ ဖဲ႕ ြ ကမ္မတီမ္မး ဖဲြ႕စည္းာႏိုင္ေၾကမင္း ျပဌမန္းထမးပါသည္။ ျပည္သ႕ လႊတ္ေတမ္တြင္ ြ ကမ္မတီ (၄) ခု (ဥပေဒာႏွင့္ျပည္သ႕ေငြစမရင္းအပါအ၀င္) တို႕ျဖင့္ ဖဲ႕ ေရးရမေကမ္မတီ (၂၄) ခုာႏွင့္ ပးတဲေ ြ စည္း ထမးပါသည္။ ျပည္သ႕ လႊတ္ေတမ္တြင္ ကိုယ္စမးလွယ္ဦးေရ (၄၄၀) ရွျိ ပီး အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္တြင္ ကိုယ္စမးလွယ္ဦးေရး (၂၂၄) ဦးရွိပါသည္။17 ြ ငြစမရင္းေကမ္မတီတို႕သည္ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ျပည္သ႕လႊတ္ေတမ္ ေငြစမရင္းေကမ္မတီ ာႏွင့္ ပးတဲေ ံ မွ ေပးပို႕သည့္ အစီရင္ခံ စမမ္မးကို စိစစ္ာႏိုင္ရန္ အပတ္စဥ္အစည္းအေ၀းမ္မးက္င္းပပါသည္။ အစီရင္ခံစမပါ အခ္က္အလက္မ္မးေပၚမတည္ျပီး ြ ငြစမရင္း ပးတဲေ ေကမ္မတီမွ သက္ဆိုင္ရမ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးကို ေခၚယေမးျမန္းျခင္း ာႏွင့္ ေကမ္မတီ၏ အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္း ေရးသမးျခင္းတို႕ ျပ်ဳလုပ္ျပီး လႊတ္ေတမ္ အစည္းအေ၀းတြင္ လႊတ္ေတမ္ဥကၠဌထံ တင္ျပရပါသည္။ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီမွမ အေျခခံဥပေဒအရ ္ ုး ျပဌမန္းဖဲြ႕စည္းထမးျခင္း၊ ျပည္ေထမင္စု စမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ံ ၏ အစီရင္ခံစမကို အေျခခံျပီး ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအမး စိစစ္မႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ာႏိုင္ျခင္း တို႕ေၾကမင့္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ လႊတ္ေတမ္၏ အေရးပါဆံုး ေကမ္မတီ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္၏ သတ်ဳာႏွင့္သယံဇမတမ္မးစီမံခန္႕ခဲြေရးေကမ္မတီသည္ သယံဇမတက႑ အတြက္ ဥပေဒျပ်ဳျခင္း၊ အၾကံေပးျခင္း၊ ္ င္ာႏိုင္ရန္ ျပည္ေထမင္စု၊ ျပည္နယ္/ တုိင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ္မးာႏွင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအၾကမး ေစ့စပ္ေပးျခင္း၊ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ျမႇင့တ ္ င္ာႏိုင္ရန္ ေလ့လမေရးခရီး ာႏွင့္ သင္တန္းမ္မး ပို႕ခ္ျခင္းတို႕ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ေဆမင္ရြက္ျခင္း ာႏွင့္ စြမ္းေဆမင္ရည္ျမႇင့တ လမႈေရးကိစၥရပ္မ္မး ာႏွင့္ လထုာႏွင့္ထိေတြ႕ျပီး ၎တို႕၏ တင္ျပမႈမ္မး ကို ေဆမင္ရြက္ေပးျခင္းမ္ိ်ဳးကိုမ မေတြ႕ရွိရေသးပါ။ ထို႕ျပင္ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ာႏွင့္ သစ္ေတမ ္ ယံဇမတမ္မး စီမံခန္႕ခဲြေရးေကမ္မတီ၏ လုပ္ငန္းတမ၀န္မ္မးမွမ - ၀န္ၾကီးဌမနတို႕ာႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံလ္က္ရွိပါသည္။ သတ်ဳာႏွင့သ 16 http://www.aidtransparency.net/news/myanmar-endorses-iati 17 See http://www.president-office.gov.mm/en/?q=hluttaw/pyithu-hluttaw ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 51 › ျပည္ေထမင္စု၊ တိုင္းေဒသၾကီး ာႏွင့္ ြ တို႕မွ ျပည္နယ္အစိုးရအဖဲ႕ သယံဇမတဆိုင္ရမ အေရးယေဆမင္ရြက္ ထမးသည့္ ကိစၥရပ္မ္မးအေပၚ လိုအပ္ပါက လႊတ္ေတမ္ ဥကၠဌထံ အခ္က္အလက္ စုေဆမင္းတင္ျပျခင္း၊ › သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္သမ္မးအတြက္ လိုအပ္ပါက ေစ့စပ္ေဆြးောႏြးျခင္းတို႕ ေဆမင္ရြက္ေပးပါသည္။ ကိစၥ တစ္ခုခ္င္းအလိုက္ ႇ ိႈင္းျခင္း၊ အေျဖရွမျခင္း (ေဆမင္ရြက္ခ္က္မ္မးသည္ နစ္နမမႈမ္မး ရွိခဲ့ပါက သက္ဆိုင္ရမ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးာႏွင့္ ညႇိာႏိႈင္းျပီး ေစ့စ ပ္ညိာႏ ာႏိုင္ငံေတမ္ ာႏွင့္ ျပည္သတို႕အတြက္ နစ္နမမႈမ္မး မရွိေစရပါ။) ာႏွင့္ အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္သို႕ တင္ျပျခင္း၊ › အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္ ဥကၠဌ၏ ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္ျဖင့္ သတင္းစမရွင္းလင္းပဲြ က္င္းပျခင္း၊ › ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ဆက္သြယ္ေဆမင္ရြက္ခ္က္မ္မးကို အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္ ဥကၠဌထံ အစီရင္ခံျခင္း ာႏွင့္ ဥကၠဌ၏ ခြင့္ျပ်ဳခ္က္ျဖင့္ ြ ထံ တင္ျပျခင္း၊ ဆက္လက္ေဆြးောႏြးျခင္း ာႏွင့္ အစိုးရအဖဲ႕ › ေကမ္မတီအေနျဖင့္ လိုအပ္ပါက ကြင္းဆင္းေလ့လမျခင္း၊ › ဖိတ္ၾကမးျခင္းခံရပါက အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္၏ ခြင့္ျပ်ဳခ္က္ျဖင့္ ာႏိုင္ငံျခမးသို႕ ေလ့လမေရးခရီးမ္မး သြမးေရမက္ျခင္း၊ လႊတ္ေတမ္မွ သယံဇမတေကမ္မတီ၏ ဥကၠဌ ာႏွင့္ အဖဲြ႕၀င္မ္မးကို ေရြးခ္ယ္ခန္႕အပ္ပါသည္။ ေကမ္မတီအေနျဖင့္ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး၏ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈမ္မးအေပၚ ၀င္ေရမက္စြက္ဖက္ျခင္းမျပ်ဳပါ။ သို႕ေသမ္လည္း အစိုးရာႏွင့္ လထုအၾကမး ျပႆနမမ္မး ျဖစ္ပြမးခဲ့ ပါက ႇ ိႈင္းေပးပါသည္။ လႊတ္ေတမ္မွ ေစ့စပ္ညိာႏ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 52 အခန္း (၃) ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ၃.၁ နိဒါန္း ြ ဆမင္ာႏိုင္ရန္အတြက္ အစိုးရ၏ ဤအခန္းတြင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး (FID)၊ FDI ဆဲေ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မး၊ ္ ံအတြင္းသို႕ ာႏိုငင FDI စီး၀င္မႈအေျခအေန၊ က႑အလိုက္စီး၀င္မႈ (သဘမ၀သယံဇမတကို ဦးစမးေပးေဖမ္ျပထမးပါသည္)၊ FDI ာႏွင့္သက္ဆုိင္သည့္ ပထ၀ီာႏိုင္ငံေရး အထးသျဖင့္ တရုတ္ာႏိုင္ငံာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနမႈ အေျခအေန၊ MEITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈအေပၚ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မး၏ အျမင္တို႕ကို တင္ျပထမးပါသည္။ ု ရ၏ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမမ အစိး ္ ျံ ခမးတိက ႈ ္မးျဖင့္ ာႏိုငင ု ရ ္ က ို ရ ္ င္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ႈ ္မးကိဆ ္ ွံမမ ဲ ဆမင္ျခင္း ု ြေ ဗဟိုဦးစီး စီးပြမးေရးစနစ္မွ ေစ္းကြက္စီးပြမးေရးစနစ္သို႕ ေျပမင္းလဲရမတြင္ ံ ျမန္မမာႏိုင္င၏ အသြင္ကးေျပမင္းမႈမွမ ထင္သေလမက္ ခရီးမေပါက္ခဲ့ပါ။ ၁၉၈၈ ခုာႏွစ္ အံုၾကြမႈမ္မးျဖစ္ေပၚျပီးေနမက္ ာႏိုင္ငံ၏ စီးပြမးေရးအမး တံခါးဖြင့္ရန္ၾကိ်ဳးပမ္းခဲ့ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ္ ရွိဘဲ အမ္မးစုပါ၀င္ာႏိုင္ခြင့မ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းရွင္ ္ းခံ အခြင့ထ လနည္းစုအုပ္စုတစ္ခုအတြက္သမ အက္ိ်ဳးျဖစ္ထြန္းခဲ့ပါသည္။ လက္ရွိ အသြင္ကးေျပမင္းမႈမ္မးမွမ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေငြလဲ လွယ္ာႏႈန္းအမး တစ္ေပါင္းတစ္စည္းတည္း ျဖစ္ေစရန္ ံ ျဖိ်ဳးျပီးာႏိုင္ငံမ္မးာႏွ င့္ဖ႕ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ခဲ့ျပီး က႑စံုအတြက္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးကို ဖိတ္ေခၚာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ စက္မႈဖြ႕ ဲြ စည္းထမးေသမ Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD)18 တြင္ျပ်ဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေဆြးောႏြးမႈတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငအ ံ ေနျဖင့္- › ္ ွံမႈဥပေဒသစ္ကို ျပဌမန္းျခင္း၊ ပြင့္လင္းျပီး ခိုင္မမမႈရွိသည့္ ဥပေဒမေဘမင္မ္မး ာႏွင့္ စည္းမ္ဥ္းမ္မးကို ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ေဖမ္ေဆမင္ျခင္း၊ › ္ ္မး ခ္်ဳပ္ဆိုျပီး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးကို ကမကြယ္ျခင္း၊ သို႕ေသမ္လည္း ယေန႕အထိ စမခ္်ဳပ္ ာႏွစ္ာႏိုင္ငံ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈစမခ္်ဳပမ အနည္းငယ္သမ ခ္်ဳပ္ဆိုာႏိုင္ပါေသးသည္၊ › ံ ျဖတ္ျခင္းာႏွင့ပ အာႏုညမတစီရင္ဆုး ္ တ္သက္၍ New York Convention on Arbitration တြင္ပါ၀င္ျခင္း၊ › ပုဂၢလိက က႑ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္ အစီအစဥ္မ္မး ေရွ႕ေနမက္ ညီညြတ္ေစရန္ ြ အစည္းမ္မးအၾကမး တမ၀န္ာႏွင့္၀တရမးမ္မး ခဲေ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ခ္မွတ္ျခင္း၊ အဖဲ႕ ြ ၀သတ္မွတ္ျခင္း ာႏွင့္ သက္ဆိုင္သမ္မးအမးလံုးအတြက္ မဟမဗ္်ဴဟမ ရည္မွန္းခ္က္မ္မး ခ္မွတ္ျခင္း၊ › ္ ွစ္ျပီး SME အေသးစမး အလတ္စမး (SME) ဥပေဒျပင္ဆင္ေရးဆဲျြ ခင္း ာႏွင့္ SME ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈဗဟိုဌမနကို ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ဧျပီလတြင္ ဖြင့လ လုပ္ငန္းမ္မးကို အမးေပးျခင္း၊ › ြ ဆမင္ရမတြင္ ညႇိာႏႈိင္းေရးမွ်ဴးအျဖစ္ သတ္မွတ္ျပီး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ကုမၸဏီမ္မးညႊန္ၾကမးမႈဦးစီးဌမနကို ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံ မႈဆိုင္ရမ ဆဲေ ္ င္ေရးဌမနတစ္ခုထပ္မံဖြင့လ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈျမႇင့တ ္ ွစ္ျခင္း ္ ွစ္ျခင္း ာႏွင့္ ရန္ကုန္ျမိ်ဳ႕တြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအတြက္ one-stop-shop ဖြင့လ ာႏွင့္ › ရည္ရြယ္ခ္က္ၾကီးမမးသည့္ အထးစီးပြမးေရးဇုန္မ္မး Special Economic Zones (SEZ) ာႏွင့္ စက္မႈဇုန္မ္မး တည္ေထမင္ျခင္း ာႏွင့္ သီလ၀ါ အထးစီးပြမးေရးဇုန္တို႕ကို ၂၀၁၅ ခုာႏွစ္တြင္ ျပီးစီးေအမင္ ေဆမင္ရြက္ျခင္း၊ 18 Power Point Presentation, OECD Investment Policy Review of Myanmar Aung Naing Oo, Director General, DICA 15 October 2013 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 53 ေငြေၾကးက႑ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးတြင္- › ြ ရး ေငြေၾကးက႑ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး လမ္းညႊန္ေျမပံုေရးဆဲျြ ပီး ေငြေၾကးက႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေစရန္ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြ လဲလွယ္မႈ စီမံခန္႕ခဲေ ဥပေဒသစ္တစ္ရပ္ ျပဌမန္းာႏိုင္ေရး ာႏွင့္ › ြ ့ရ ာႏိုင္ငံျခမးဘဏ္မ္မး ပါ၀င္ခင ္ ွစ္ေပးျခင္း ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံ၏ စေတမ့ေစ္းကြက္ ဖြင့္လွစ္ျခင္း၊ ္ ရွိေစရန္ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ္မးအမး ဖြင့လ ္ င္ျခင္းာႏွင့္ပတ္သက္၍- ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈ စြမ္းေဆမင္ရည္ျမႇင့တ › စီးပြမးေရးာႏွင့္လမႈေရးျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးမေဘမင္ (၂၀၁၂) အရ စြမ္းအင္၊ ပို႕ေဆမင္ေရး၊ ဆက္သြယ္ေရးက႑မ္မးတြင္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈ အရည္အေသြးမ္မးသိိသိသမသမ ျမႇင့္တင္ရန္၊ › ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒသစ္တြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအမး ကမကြယ္ေပးသည့္ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ ာႏွင့္ စည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္းမ္မး ာႏွင့္ ပတ္သက္၍ မရွင္းလင္း မေရရမသည္မ္မးကို ေျဖရွင္းေဆမင္ရြက္ေပးျခင္း၊ › ္ ႈာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဥပေဒမ္မးကို ေခတ္ာႏွင့္အညီျပင္ဆင္ျခင္း၊ အသိဥမဏ္ပညမပိုင္ဆိုငမ › ကန္ထရိုက္စမခ္်ဳပ္ အသက္၀င္ေစရန္ ာႏွင့္ အျငင္းပြမးမႈမ္မး ေျဖရွင္းာႏိုင္သည့္စနစ္ ေပၚထြန္းေစရန္ တရမးစီရင္မႈ လြတ္လပ္ခြင့္ ရရွိရန္ လိုအပ္သည္ဟု အသိအမွတ္ျပ်ဳခဲ့ပါသည္။ ၃.၂ ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ ာႏိုင္ငံျခမးတိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးစီး၀င္မႈ ဇယမး (4) ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ ာႏိုင္ငျံ ခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီး၀င္ျခင္း (World Bank) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သဘမ၀သယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး ေပါၾကြယ္၀မႈ ာႏွင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏံွမႈအေျခအေနေကမင္းမ္မး ေပၚထြန္းလမမႈေၾကမင့္ Year Amount (US$) သယံဇမတက႑တြင္ စီးပြမးေရးအခြင့္အလမ္းမ္မး မ္မးစြမရွိသည္ဟု 2009 1,078,972,201 အမ္မးက ယဆထမးၾကေသမ္လည္း သုေတသီအခ္ိ်ဳ႕ကမ ယင္း က႑ အေနျဖင့္ ခန္႕မွန္းထမးသည္ထက္ စိန္ေခၚမႈမ္မး ပိုမိုမ္မးျပမး 2010 901,133,535 ေနေၾကမင္း (Bissinger, 2012)၊ ထိုအေတမအတြင္း FDI 2011 1,000,557,266 စီး၀င္မႈမွမ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္ ေနမက္ပိုင္းတြင္ မွန္မွန္ျမင့္တက္ 2012 2,242,980,000 လွ္က္ရွိေနပါ သည္။ (see table 4) ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းက႑တို႕မွ တရမး၀င္ကိန္းဂဏန္းမ္မးအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ FDI စီး၀င္မႈ၏ အမ္မးစုမွမ လွ္ပ္စစ္၊ ေရနံာႏွင့သ ျဖစ္ပါသည္။ ပံု (၁၁) ကိုရႈ။ သို႕ေသမ္လည္း အဆိုပါကိန္းဂဏန္းမ္မးတြင္ သတ်ဳ ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ တရမးမ၀င္တးေဖမ္ေရမင္းခ္ျခင္း စသည့္ တရမးမ၀င္ စီးပြမးေရးကို ထည့္သြင္းတြက္ခ္က္ထမးျခင္း မရွိပါ။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ တရမးမ၀င္ စီးပြမးေရးပမမဏမွမ သိသိသမသမမ္မးျပမးျပီး UNDP ၏ မွတ္ခ္က္အရ အမ္ိ်ဳးသမးထုတ္ကုန္တန္ဖိုး၏ ၅၀% အထိပင္ ရွိာႏိုင္ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ အစိုးရ၏ ကိန္းဂဏန္းမ္မးမွမ အမ္ိ်ဳးသမး ္ ီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမန၊ ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ စီမံကိန္းာႏွင့စ ြ မွရရွိသည့္ စမရင္းအခ္က္အလက္မ္မး ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ အဆိုပါ ံ ိန္းမ္မး ာႏွင့္ ထည့္၀င္ေငြေၾကးပမမဏမ္မးကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ကိန္းဂဏန္းမ္မး MIC မွ ာႏွစ္စဥ္ ခြင့္ျပ်ဳသည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီမက ပမမဏမ္မးမွမ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေငြ စီး၀င္လမသည့္ာႏိုင္ငံမ္မးအလိုက္ အေသးစိတ္ ခဲျြ ခမးထမးျခင္းမရွိဘဲ အခ္ိ်ဳ႕စီး၀င္ေငြမ္မးမွမ ာႏိုင္ငံအတြင္း ြ မွ ေကမက္ယပါသည္။ ရွိေနသည့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြမ္မး ျဖစ္ပါသည္။ အမွန္တကယ္စီး၀င္သည့္ ပမမဏကိုလည္း ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 54 ပံု (1) ာႏိုင္ငျံ ခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ စီးပြမးေရးက႑မ္မး (DICA, GOUM, 2013) Mining Real Estate Livestock and 7% 3% Fisheries 1% Transport and Communication 1% Oil and Gas 37% Power 51% FDI ကိန္းဂဏန္းမ္မး ျမင့္တက္လမေနေသမ္လည္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သတ်ဳတြင္းအရင္းအျမစ္မ္မးအေပၚ ေစ္းာႏႈန္းခန္႕မွန္းမႈ လြန္ကဲေနျပီး ု ္း မရွေ တစ္ဘက္တြင္မ ာႏိုင္ငံတကမေစ္းကြက္ာႏွင့္ ကြမေ၀းေနျခင္း ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံတကမ ကုမၸဏီမ္မးအတြက္ ေအမင္ျမင္မႈသမိင ိ သးျခင္းတို႕မွမ သတိခ္ပ္ဖြယ္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံလိုသည့္ ကုမၸဏီတစ္ခု၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ေစ္းာႏႈန္းမ္မး ကြမဟေနျခင္းမွမ ေအမက္ပါ အခ္က္ (၂) ခ္က္ေပၚတြင္ မတည္ေၾကမင္း- › ေဒသတြင္း ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မး အထးသျဖင့္ တရုတ္ကုမၸဏီမ္မး၏ ေခ္းေငြရရွိမႈ ကုန္က္စရိတ္မ္မးမွမ အျခမးာႏိုင္ငံျခမးကုမၸဏီမ္မး ထက္ပိုမိုနည္းပါးသျဖင့္ ပိုမိုရင္းာႏွီးာႏိုင္ျခင္း၊ › စီးပြမးေရးပိတ္ဆို႕မႈမ္မးေၾကမင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအေနျဖင့္ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ ခက္ခဲသျဖင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမွ ရရွိသည့္ အျမတ္အစြန္းမ္မးကို ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အိမ္ျခံေျမမ္မးတြင္ ျပန္လည္ရင္းာႏွီးေလ့ရွိသျဖင့္ သယံဇမတ၏ အရင္းအာႏွီးတန္ဖိုးမွမလည္း ျမင့္တက္လမျခင္းတို႕ျဖစ္ပါသည္။ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ျပီးလွ္င္ လွ္ပ္စစ္က႑မွမ FDI ပမမဏ အမ္မးဆံုးျဖစ္ပါသည္။ နယ္စပ္ေဒသမ္မးတြင္ လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး မဟမစီမံကိန္းမ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ စီစဥ္ထမးျပီး အခန္း (၇) တြင္ ေဆြးောႏြးထမးပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ယခင္အခန္းတြင္ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႕ ဧရမ၀တီျမစ္ဆံုစီမံကိန္းမွမ ကမလတို ာႏွင့္ ကမလလတ္အေျခအေနတြင္ ျပန္လည္စတင္ရန္ အေျခအေနမေပးေသးပါ။ ထိုအေတမအတြင္း ေက္မက္မီးေသြး ဓမတ္အမးေပးစက္ရံုမ္မး၏ က႑မွမ အေရးပါလမပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇြန္လမွစတင္၍ အစိုးရမွ သန္႕ရွင္းေသမ ေက္မက္မီးေသြးနည္းပညမ က္င့္သံုးမည္ဟု ေၾကညမခဲ့ပါသည္။19 ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လွ္ပ္စစ္က႑တြင္ တရုတ္၊ ဘဂၤလမးေဒ့ရွ္၊ အိာႏၵိယ ာႏွင့္ ထုိင္းာႏိုင္ငံတို႕မွ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံထမးပါသည္။ လွ္ပ္စစ္က႑မွမ ေဒသတြင္းရွိ ာႏိုင္ငံမ္မး၏ လိုအပ္ခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ြ ဆမင္မရ နယ္စပ္ေဒသမ္မးရွိ ေရအမးအရင္းအျမစ္မ္မးေၾကမင့္ ကနဦးအစပိုင္းကတည္း ကပင္ ဆဲေ ႈ ွိခဲ့ပါသည္။ 19 http://www.elevenmyanmar.com/index.php?option=com_content&view=article&id=6629:myanmar-to-use-coal-energy-to-increase-power- supply&catid=44:national&Itemid=384 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 55 ဇယမး (5) ကုမၸဏီမ္မးမွတ္ပံုတင္စမရင္းအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ တရမး၀င္စီး၀င္သည့္ ာႏုိင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈစမရင္း (DICA, 2013) Particulars Permitted Enterprises No. Approved Amount (US$ Millions) % Power 5 18,874 47.68 Oil and Gas 104 13,815 34.17 Mining 64 2,794 6.19 Manufacturing 164 1,761 4.35 Hotel and Tourism 45 1,065 2.65 Real Estate 19 1,056 2.61 Livestock and Fisheries 25 324 0.80 Transport & 16 314 0.78 Communication Industrial Estate 3 193 0.48 Agriculture 7 173 0.43 Construction 2 38 0.09 Other Services 6 24 0.06 Total 460 40,431 100.00 ္ တိင ၂၀၁၁ ခုာႏွစမ ္ ီ FDI ပမမဏ ု မ ပံု (၁၂) တြင္ ေဖမ္ျပထမးခ္က္မ္မးမွမ က႑အလိုက္မဟုတ္ေသမ္လည္း ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္မတုိင္မီ FDI စီး၀င္မႈသည္ လက္ရွိအေျခအေနထက္ ွ သိသိသမသမ ေလ္မ့နည္းေနျခင္းမွမ ထင္ရွမးပါသည္။ ၂၀၀၇ ခုာႏွစ္၊ ာႏို၀င္ဘမလအထိ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑သို႕ FDI စီး၀င္မႈမမ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၃.၂၄ ဘီလီယံ ရွိခဲ့ျပီး ယခုအခါ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁၄.၇၃၆ ဘီလီယံ ရွိေနျပီ ျဖစ္ပါသည္။ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ငန္းေပါင္း (၈၀) အတြက္ FDI စီး၀င္မႈမွမ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၃.၂၄ ဘီလီယံျဖစ္ပါသည္။ ာႏိုင္ငံတကမ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုမၸဏီမ္မး ( ျပင္သစ္ ာႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထမင္စု) အျပင္ တရုတ္ ာႏွင့္ ေတမင္ကိုးရီးယမးကဲ့သို႕ေသမ အမရွ ာႏိုင္ငံတကမကုမၸဏီမ္မး ႈ ွမလည္း စိတ္၀င္စမးဖြယ္ျဖစ္ပါသည္။ ပါ၀င္မမ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 56 ပုံ (2) ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္ မွစတင္၍ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီး၀င္သည့္အေျခအေန (DICA 2013) 2010-2011 2007-2008 2004-2005 2001-2002 1998-1999 1995-1996 1992-1993 1989-1990 0.000 5,000.000 10,000.000 15,000.000 20,000.000 25,000.000 ၂၀၁၀ ခုနွစ္တြင္ တရုတ္ာႏိုင္ငံ၏ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေပၚ စိတ၀ ္ င္စမးမႈ အဆေပါင္းမ္မးစြမ ျမင့္တက္ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ ၂၀၁၀ ္ ္မး ခ္်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီး ၁၉၈၈ ခုာႏွစ္မွစတင္စီး၀င္ခဲ့သည့္ ခုာႏွစ္အလယ္ပိုင္းခန္႕တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၈ ဘီလီယံခန္႕ ရွိသည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈစမခ္်ဳပမ FDI ပမမဏအမး ၅၀% ာႏွင့္အထက္ ပိုမိုျမင့္တက္ေစခဲ့ပါသည္။ ီ ံမွမ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ လွ္ပ္စစ္ ာႏွင့္ ျမန္မမတိုင္းမ္ဂ္မနယ္ပါ ေဆမင္းပါးတစ္ပုဒ္အရ အဆိုပါ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၈.၁၇၃ ဘီလယ သတ်ဳတြင္းက႑မ္မးတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသည့္ စီမံကိန္း (၄) ခု၏ တန္ဖိုးျဖစ္ျပီး လွ္ပ္စစ္စီမံကန္း (၂) ခုမွမ တရုတ္ာႏိုင္ငံမွျဖစ္ျပီး၊ က္န္ သတ်ဳ ာႏွင္ ့ ိ ္း (၂) ခု မွမ ေဟမင္ေကမင္မွ ျဖစ္ေၾကမင္း ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕စီမံကန ြ ၏ အခ္က္အလက္မ္မးကို ကိုးကမး၍ ြ ၏ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္၊ ေမလ စမရင္းအင္းအခ္က္အလက္မ္မးအရ အဆိုပါ လွ္ပ္စစ္စီမက ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ဗဟိုစမရင္းအင္းအဖဲ႕ ံ ိန္း (၂) ခုမွမ ံ ရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းအပါအ၀င္ ကခ္င္ျပည္နယ္ရွိ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းမ္မး (အေမရိကန္ေဒၚလမ ၅.၀၃၀ ဘီ လီယံ) ာႏွင့္ CNPC ျမစ္ဆုေ ၏ ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္း (အေမရိကန္ေဒၚလမ ၂.၁၄၆ ဘီလီယံ) ာႏွင့္ Norinco ၏ လက္ေအမက္ခံျဖစ္သည့္ Wanbao ကုမၸဏီ၏ မံုရြမျမိ်ဳ႕အနီး ီ ံကိန္း (အေမရိကန္ေဒၚလမ ၉၉၇ သန္း) တို႕ျဖစ္ပါသည္။20 လက္ပံေတမင္းေတမင္ ေၾကးနီစမ တရုတ္ာႏိုင္ငံမွ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္ FDI စီး၀င္မႈမွမ စုစုေပါင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ ဲ့ ည့္ ာႏွစ္ (၂၀) က စုစေ ၂၀ ဘီလီယံခန္႕ ရွိခဲ့ျပီး လြန္ခသ ု ပါင္း စီး၀င္ခဲ့သည့္ ပမမဏထက္ပင္ မ္မးျပမးခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၀-၂၀၁၁ FDI စီး၀င္မႈမ္မးသည္ ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕) ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတ (သတ်ဳတြင္း၊ ေရနံာႏွင့သ လွ္ပ္စစ္က႑ လုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ မည္မွ္မွီခိုေနသည္ကို ထင္ဟပ္ေစ သည္ဟု Bissinger မွ မွတ္ခ္က္ျပ်ဳခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၀-၂၀၁၁ အတြင္း FDI စီး၀င္မႈ၏ ၁% သမ အဆိုပါက႑မဟုတ္သည့္ လုပ္ငန္းမ္မးျဖစ္ျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ အျခမးက႑မ္မး၏ အခြင့္ အလမ္း နည္းပါးေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။21 ပံု (၁၃) မွမ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုာႏွစ္မ္မးအတြင္း ခြင့္ျပ်ဳ ာႏွင့္ အမွန္တကယ္ ပံု (3) သေဘမတျပီး ာႏွင့္ အမွနတ ္ ကယ္စီး၀င္သည့္ စီး၀င္သည့္ FDI ကိန္းဂဏန္းမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးရမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး က႑အလိုက္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး (Bissinger မည္မွ္ လႊမ္းမိုးထမးသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရျပီး ခရီးသြမးလုပ္ငန္း၊ ေဆမက္လုပ္ 2012) ေရးလုပ္ငန္း ာႏွင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းက႑မ္မးတြင္ FDI စီး၀င္မႈ မွမ 20 http://www.mmtimes.com/index.php/business/4759-fdi-jumps-by-more-than-half-in-july-says-cso.html 21 Bissinger, Jared. 2012. Foreign Investment in Myanmar: A Resource Boom but a Development Bust? Contemporary Southeast Asia Vol. 34, No. 1, pp. 23–52 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 57 အတန္အသင့္ ရွိခဲ့ျပီး ္ ဲ့သည့္ လြနခ ာႏွစ္အနည္းငယ္မွစ၍ အဆိုပါက႑မ္မးတြင္ ပမမဏ သိသိသမသမ ျမင့္တက္လမခဲ့ပါသည္။ ေနမက္ပိုင္းအခန္းတြင္ အဆိုပါအခ္က္မ္မးကို ဆက္လက္တင္ျပသြမးပါမည္။ ၁၉၈၈ ခုာႏွစ္မွစတင္ခဲ့သည့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ FDI စီး၀င္မႈ၏ ၆၈% မွမ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမွျဖစ္ပါသည္။ (Bissinger, ၂၀၁၂) ့ မ လတ္တေလမ တင္ဒါေခၚယခဲမ ႈ ္မး ကမ္းလြန္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္မ္မးအတြက္ လတ္တေလမ တင္ဒါေခၚယရမတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သမ္မးာႏွင့္ ေဆြးောႏြး ွိ ပါသည္။ ထုတ္လု ပ္မႈအေပၚ ခဲြေ၀ခံစမးသည့္ ေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ တင္ဒါလုပ္ငန္းစဥ္မ္မးမွမ အေတမ္အတန္ အဆင့္ျမင့္မမးမႈရွိေၾကမင္း သိရရ စမခ္်ဳပ္ PSC (အင္ဒိုနီးရွမးပံုစံေပၚ အေျခခံထမးပါသည္) မွမ အမရွတြင္ အဆင့္ျမင့္မမးသည့္ စမခ္်ဳပ္ျဖစ္ပါသည္။ ေနမက္ဆက္တဲြ (၇) တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ထို႕ျပင္ အျခမးလက္ရည္တာႏိုင္ငံမ္မးာႏွင့္ ာႏႈိင္းယွဥ္ပါက လက္မွတ္ေရးထိုးခအေပၚ သိသိသမသမ ဦးစမးေပးျခင္း မရွိေတမ့ဘဲ အဆိုျပ်ဳခ္က္အေပၚ အကဲျဖတ္ရမတြင္ တညီေနသည့္အခါမွသမ ဆံုးျဖတ္ေပးမည့္ အခ္က္တစ္ခ္က္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထမးရမ ျမန္မမအစိုးရ၏ ေရရွည္အတြက္ စဥ္းစမးမႈကိုေပၚလြင္ေစပါသည္။ တင္ဒါေခၚယရမတြင္ ြ အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ အဖဲ႕ စြမ္းေဆမင္မႈ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး အထးသျဖင့္ အစိုးရဌမနမ္မး အခ္င္းခ္င္း ညႇိာႏိႈင္းမႈမရွိျခင္း ာႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးအခက္အခဲမ္မး ာႏွင့္ ေတြ႕ၾကံ်ဳရပါသည္။ အစိုးရ၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအေနျဖင့္ သီးသန္႕လုပ္ေဆမင္ေလ့ရွိျပီး ဌမနမ္မးာႏွင့္ဆက္သြယ္ရမတြင္ အဆင့္ျမင့္ရမထးမ္မး ျဖင့္သမ အခ္င္းခ္င္းဆက္သြယ္ေလ့ရွိပါသည္။ လုပ္ကြက္မ္မး၏ အေျခအေန အေသးစိ တ္ကို ေဖမ္ျပထမးာႏိုင္ေသမ္လည္း ာႏွစ္ဘက္ျမင္ ဘမိေဗဒဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး၏ စေကးဧရိယမၾကီးမမးေနပါသည္။22 ထို႕ျပင္ PSC တြင္ အျငင္းပြမးမႈျဖစ္ေပၚခဲ့ပါက စင္ကမပ အေျခစိုက္ အာႏုညမတ စနစ္ကို အေျခခံမည္ဟု ေဖမ္ျပထမးေသမ္လည္း ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အဆိုပါစနစ္မ္ိ်ဳးကို လက္ခံျခင္းမရွိသည့္အတြက္ ေရွ႕ေနမက္ ညီညြတ္မႈမရွိျခင္းတို႕ ရွိခဲ့ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ဲ့ ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ တင္ဒါေခၚယရမတြင္ တင္ဒါေခၚယသည့္အခ္ိန္မွမ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအတြက္ စြန္႕စမးရမႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ခရ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ာႏွင့္ စက္တင္ဘမလမ္မးတြင္ တင္ဒါေခၚယမႈလုပ္ငန္းစဥ္ ျပီးဆံုးရန္ သတ္မွတ္ထမးပါသည္ ။ ဤကမလအထိ ္ ုိင္စင္မ္မး ရရွိျခင္း မရွိေသးပါက ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ရမသီဥတုအေျခအေနအရ လုပ္ငန္းမ္မးစတင္ရန္ ခက္ချဲ ပီး ေနမက္တစ္ာႏွစ္ လုပ္ကိုင္ခြင့လ ထပ္မံေစမင့္ဆိုင္းရမည့္ အေျခအေနမ္မး ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါသည္။ အျခမးသမ္မး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရမ ဤအခ္က္မွမ ျမန္မမအစိုးရအမး ္ ွမ ာႏွစ္ေပါင္း (၂၀) မွ (၃၀) အထိသက္တမ္းရွိသည့္ ဖိအမးေပးျခင္းသမ ျဖစ္ျပီး တိုင္းတြမမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ရမတြင္ ာႏွစ္ခ္ီၾကမျမင့္ျပီး လုပ္ကိုင္ခြ င့မ အတြက္ အစိုးရအေနျဖင့္ စမခ္်ဳပ္မ္မးညႇိာႏိႈင္းခ္်ဳပ္ဆိုရန္ အခ္ိန္ယရေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ၃.၃ ဘတ္ဂ္က္အေပၚ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈက႑၏ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ ိ ည့္၀င္ေငြမ္မး သဘမ၀သယံဇမတမွ ရရွသ အစိုးရ၏ အဓိက၀င္ေငြ အမ္မးအျပမးသည္ သယံ ဇမတလုပ္ငန္းမ္မး အထးသျဖင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မွ တိုက္ရိုက္ သို႕မဟုတ္ သြယ္၀ိုက္ ဆက္စပ္ေနပါသည္။ ၂၀၁၃-၁၄ ခုာႏွစ္အတြင္း လုပ္ကြက္သစ္မ္မးမွ ထြက္ရွိလမသည့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မးေၾကမင့္ လမမည့္ာႏွစ္ ႈ ္း ၆.၅% အထိ ရရွိာႏိုင္ဖြယ္ ရွပ အနည္းငယ္အတြင္း ၀င္ေငြအေျမမက္အျမမး ရရွိာႏိုင္မည္ျဖစ္ျပီး ၂၀၁၄ -၁၅ တြင္ GDP ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈာႏန ိ ါသည္။ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္တြင္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ပို႕ကုန္မွ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၄.၂ ဘီလီယံ သို႕မဟုတ္ ပို႕ကုန္စုစုေပါင္း၏ ၃၄% ာႏွင့္ ဂ္ီဒီပီ၏ ၇% ာႏွင့္ ညီမွ္သည့္ ၀င္ေငြ ရရွိခဲ့ပါသည္။ ကမကလတ္တြင္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ထုတ္လုပ္မႈ တိုးတက္မႈာႏႈန္း ရပ္တန္႕သြမးဖြယ္ရွိပါသည္။23 လက္ရွိ ြ ္ သစ္မ္မး မွ ရရွိာႏိုင္မည့္၀င္ေငြမ္မးမပါ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးျဖင့္ ဘတ္ဂ္က္အမး ခန္႕မွန္းခ္က္မ္မးအရ လုပ္ကက ျဖည့္တင္းရန္ ာႏွင့္ ဘတ္ဂ္က္လိုေငြျပမႈအမး GDP ၏ ၅% အတြင္း ထိန္းထမးာႏိုင္ရန္ လိုအပ္ေနပါသည္။ ထိုအေတမအတြင္း ဆက္သြယ္ေရး၊ 22 The US State Department is funding support by the US Geological Survey to MOGE, beginning in August 2014. 23 IMF Staff Report For The 2013 Article IV Consultation, p17 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 58 ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး ္ ္ေပးျခင္း လုပ္ကိုင္ခြင့ခ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မး ၢ ိကပိုင္ ပုဂလ ျပ်ဳလုပ္ျခင္းတို႕မွလည္း ၀င္ေငြမ္မး ရရွိာႏုိင္ပါေသးသည္။ (IMF ၂၀၁၃). ္ ၏ ျမန္မမာႏိုငင ံ ွ း စီးပြမးေရးမ၀ါဒ၏ အာႏိမရည္မန ္ ခ္က္မမ ွ ေရရွညဖ ္ ြ႕ ု တက္ေရး ာႏွင့္ ဆင္းရဲမြမ ံ ျဖိ်ဳးတိး ႈ လွ္မ့ခ္ေရးတိ႕ ဲ ေ ု ျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းပိုင္းဆုိင္ရမ ာႏွင့္ မက္ခရိုစီးပြမးေရးမ၀ါဒမ္မးကို အထက္တြင္ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႕ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲရမတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အဓိက အဖဲ႕ ရည္ရြယ္ခ္က္မ္မးမွမ က္န္းမမေရး၊ ပညမေရး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေစရန္ ာႏွင့္ ျပည္တြင္း/ျပည္ပ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ြ ဆမင္ာႏိုင္ျပီး ဆဲေ လသမးအရင္းအျမစ္ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ျပီး စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္။ အစိုးရ၏ ဘတ္ဂ္က္တြင္ က္န္းမမေရး ာႏွင့္ ပညမေရး ႈ ွိေစရန္ ာႏွင့္ ပံ့ပိုးမႈမ္မး အသံုးစရိတ္မ္မး တိုးျမွင့္လ္မထမးေပးျပီး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမိတ္ဖက္မ္မးာႏွင့္လည္း ပးေပါင္းကမ အသံုးစရိတ္မ္မး ထိေရမက္မရ ြ ္က္ရွိပါသည္။ ရရွိေစရန္ မဟမဗ္်ဴဟမမ္မး ေရးဆဲလ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒ ာႏွင့္ ဆက္စပ္နည္းဥပေဒမ္မး ာႏွင့္ စည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္းမ္မးသည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအတြင္းသို႕ ္ ွံမႈမ္မး စီး၀င္လမေစေရးကို ပံ့ပိုးေပးထမးပါသည္။ အထးစီးပြမးေရးဇုန္မ္မး ဥပေဒျဖင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ဆဲေ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီျမႇ်ဳပာႏ ြ ဆမင္မႈမ္မး ေပးထမးျပီး အေသးစမး၊ အလတ္စမးလုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ ဥပေဒျဖင့္ အေသးစမး စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္လမေစရန္ အစိုးရမွ ြ မးပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈကို အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္ေစသည့္ အေျခခံအေဆမက္အဦမ္မး ၾကိ်ဳတင္ေမွ္မ္မွန္းျပီး ေရးဆဲထ အထးသျဖင့္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္၊ စြမ္းအင္ ာႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရး လိုအပ္ခ္က္မ္မး ရွိေနပါေသးသည္။ အစိုးရ၏ မဟမဗ္်ဴဟမမွ အဆိုပါ အေျခခံအေဆမက္အဦမ္မးတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးအမး ဆဲေ ြ ဆမင္ာႏိုင္ေရးျဖစ္ပါသည္။ မၾကမမီက ဲ့ ည့္ ျပ်ဳလုပ္ခသ ေရနံာႏွင့္ ္ င္းျမင္သမမႈမ္မး တိုးတက္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ကြက္သစ္မ္မး တင္ဒါေခၚယျခင္း ာႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးလိုင္စင္ တင္ဒါေခၚယမႈမ္မးတြင္ ပြင့လ လမသည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ လယ္ယမစိုက္ပ္ိ်ဳးေရးလုပ္ငန္း ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးမွမ အစိုးရ၏ ဦးစမးေပး အစီအစဥ္တြင္ ပါ၀င္ျပီး ယင္းက႑အမး အေထမက္အကျပ်ဳာႏိုင္ရန္အတြက္ လႊတ္ေတမ္မွ မၾကမေသးမီက အေသးစမးေခ္းေငြလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ ေျမယမစီမံခန္႕ခဲြေရး ဥပေဒမ္မးကို ျပဌမန္းေပးခဲ့ပါသည္။ (IMF, ၂၀၁၃၊ ဗဟိုဘဏ္ဥကၠဌ၏ မိန္႕ခြန္း၊ ၂၀၁၃) ၃.၄ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ FDI ာႏွင့္ ပထ၀ီာႏိုင္ငံေရး သယံဇမတမ္မးကို စိတ္၀င္စမးသည့္ ေဒသတြင္းာႏိုင္ငံမ္မးေၾကမင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံသည္ မဟမဗ္်ဴဟမေျမမက္ ေနရမတြင္ တည္ရွိေနပါသည္။ အေရွ႕ေတမင္အမရွ၊ တရုတ္ ာႏွင့္ အိာႏၵိယာႏိုင္ငံတို႕အၾကမး တည္ရွိေနသည့္အတြက္ အဆိုပါေဒသမ္မး၏ ၾကီးမမးလွသည့္ ေစ္းကြက္မ္မးကို ေကမင္းမြန္စြမ ြ ့္ရွိပါသည္။ အသံုးခ္ာႏိုင္ခင သို႕ေသမ္လည္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ္မး မွ ထုတ္ကုန္မ္မး ာႏွင့္ ြ ဆမင္ာႏိုင္ျခင္း ရွိ-မရွိ ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ပထ၀ီာႏိုင္ငံေရး အေျခအေနကို သဘမ၀အရင္းအျမစ္မ္မးသည္ အဆိုပါေစ္းကြက္မ္မးကို ဆဲေ မည္မွ္အသံုးခ္ာႏိုင္သည္ သို႕မဟုတ္ သယံဇမတက္ိန္စမကို ေရွမင္လဲႊာႏိုင္သည္ကို ေမးခြန္းထုတ္စရမ ျဖစ္လမပါသည္။ ခြင့ျ္ ပ်ဳ ာႏွင့္ အမွန္တကယ္စီး၀င္သည့္ FDI ပမမဏမ္မးသည္ ာႏိုင္ငံေရး ာႏွင့္ စီးပြမးေရး ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ္မးကို ထင္ဟပ္ေစပါသည္။ ၁၉၈၉ ္ ွံမႈမ္မး ျမင့္တက္လမခဲ့ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း ာႏိုင္ငံေတမ္ ျငိမ္၀ပ္ပျိ ပမးမႈ ခုာႏွစ္၊ ာႏိုင္ငံျခမး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒအရ ကနဦး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ြ ဥကၠဌ ဗိုလ္ခ္်ဳပမ တည္ေဆမက္ေရးအဖဲ႕ ္ ွ်ဴးၾကီးေစမေမမင္ ာႏွင့္ ၎ေနမက္ အေမြဆက္ခံသ ဗိုလ္ခ္်ဳပ္မွ်ဴးၾကီးသန္ေရႊတို႕လက္ထက္ ာႏိုင္ငံေရး ာႏွင့္ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ္မး မေရရမေတမ့ သည့္အခ္ိန္တြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး ောႏွးေကြးသြမးခဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္ေနမက္ပိုင္း ာႏွစ္မ္မးတြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထမင္စုမွ ကုန္သြယ္ေရးပိတ္ဆို႕မႈမ္မးခ္မွတ္ခဲ့ျခင္း၊ ကမၻမလံုးဆိုင္ရမ စီးပြမးေရးက္ဆင္းခဲ့ျခင္း တို႕ေၾကမင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး က္ဆင္းသြမးခဲ့ပါသည္။ လတ္တေလမ ာႏိုင္ငံတကမစိတ္၀င္စမးမႈ ျမင့္တက္ခဲ့ျခင္းမွမ အမရွာႏိုင္ငံမ္မး အထးသျဖင့္ တရုတ္ာႏိုင္ငံ၏ ဓမတ္သတ်ဳာႏွင့္ စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္ လိုအပ္ခ္က္၊ ကမၻမ့စီးပြမးေရး ျပန္လည္နမလန္ထလမမႈ ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ာႏိုင္ငံေရး အေျပမင္းအလဲ ျဖစ္စဥ္မ္မးေၾကမင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 59 ္ ၏ ျမန္မမာႏိုငင ္ န္းမ္မး ာႏွင့္ တရုတာႏ ံ သယံဇမတလုပင ္ ၏ ္ ိုငင ံ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ အေျခအေန FDI စီး၀င္မႈ၏ အေရးၾကီးေသမ အေျပမင္းအလဲမွမ တရုတ္ာႏိုင္ငံ၏ အခန္းက႑ ျမင့္တက္လမျခင္း အထးသျဖင့္ ၂၀၀၀ ျပည့္ာႏွစ္ ဆယ္စုာႏွစ္ေနမက္ပိုင္း အထးသျဖင့္ ၂၀၁၀ -၁၁ ခုာႏွစ္တြင္ သယံဇမတ ာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္က႑တို႕တြင္ တရုတ္ာႏိုင္ငံ၏ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး ျမင့္တက္လမခဲ့ျခင္းေၾကမင့္ ျဖစ္ပါသည္။ (Bissinger, 2012). ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္းအပါအ၀င္ အထက္ေဖမ္ျပပါ တရုတ္ာႏိုင္ငံ၏ ရင္းာႏွီးျမႇ ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးေၾကမင့္ FDI စီး၀င္မႈမ္မး ယခုာႏွစ္မ္မးအတြင္း ျမင့္တက္ခဲ့ပါသည္။ တရုတ္ာႏိုင္ငံမွ စီး၀င္သည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးသည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္း ပိိပကအခ္ိ်ဳ႕ကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ျပီး အခန္း (၈) တြင္ အေသးစိတ္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ တရုတ္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး သည္ ေဒသခံမ္မး၏ ဆန္႕က္င္မႈမ္မးကို မၾကမခဏ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါသည္။ တရုတ္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏံွမႈ ္ ရးပိုင္းမွ အုပ္ခ္်ဳပေ လထုကန္႕ကြက္မႈမ္မး ျမင့္တက္လမမႈကို ေလွ္မ့ခ္ာႏိုင္ရန္ ေက္မင္းမ္မး၊ ေဆးပစၥည္းမ္မး ပံ့ပိုးေပးခဲ့ပါသည္။ ျမန္မမအစိုးရအရမရွိမ္မး၊ သက္ဆိုင္ရမ ြ အစည္းမ္မး အဖဲ႕ ာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးောႏြးခ္က္မ္မးအရ ရပ္ဆိုင္းထမးသည့္ ံ ီမံကိန္းကို ျမစ္ဆုစ ျပန္လည္စတင္ရန္ ံ ငြ ရန္ပုေ လံုေလမက္စြမ ေထမက္ပံ့ထမးသည့္ လမႈတမ၀န္ယမႈအစီအစဥ္မ္မး (CSR) ျဖင့္ပင္ လံုေလမက္မႈ ရွိ-မရွိကိုသံသယျဖစ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ကခ္င္ျပည္နယ္တြင္းရွိ အျခမး ဆည္စီမံကိန္းမ္မးမွမလည္း ဆန္႕က္င္ကန္႕ကြက္မႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရပါသည္။ ထိုအေတမအတြင္း ျမန္မမာႏိုင္ငံာႏွင့္ နယ္နိမိတ္ထိစပ္ေနသည့္ တရုတ္ျပည္နယ္မ္မးတြင္ အေျခစိုက္သည့္ သယံဇမတ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္း ေရမင္း၀ယ္သမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ ၎တို႕ေဒသတြင္းရွိ သန္႕စင္စက္ရံုမ္မး၊ ဆင့္တက္ျပ်ဳျပင္စက္ရံုမ္မး အေနျဖင့္ ဲြ မးမ္မးအေပၚ မွီခေ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ္မး ရရွိရန္ ကုန္သည္ပစ ို နျခင္းထက္ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္း တိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံျပီး သယံဇမတမ္မး ရယရန္ ေဆမင္ရြက္လမခဲ့ၾကေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ တရုတ္ျပည္တြင္း သယံဇမတေစ္းကြက္တြင္ ရင္း ာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး က္ဆင္းလမေနျပီး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသည့္ ြ အစည္းမ္မးသည္ အဖဲ႕ ၎တို႕၏ အရင္းအာႏွီးမ္မးကို ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံရန္ ေစ္းကြက္သစ္မ္မးကို ွိ မ ရွမေဖြလ္က္ရရ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံျခင္းမ္မးကို တရုတ္အစိုးရမွ မဟမဗ္်ဴဟမေျမမက္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးအျဖစ္ ခြင့ျ္ ပ်ဳလ္က္ရွိပါသည္။ တရုတ္ ္ သမ္လည္း တရုတ္ ာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ လမအို ၊ ဗီယက္နမ္ာႏိုင္ငံတို႕ာႏွင့္ နယ္နိမိတ္ျခင္း ထိစပ္ေနျပီး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အေျခအေန ပိုမိုေကမင္းမြနေ ္ လမ္းမ္မး ျမင္ေတြ႕ေနျပီး သယံဇမတ ေရမင္း၀ယ္ေဖမက္ကမးသမ္မး အေနျဖင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ အခြင့အ ဦးစမးေပးာႏိုင္ငံအျဖစ္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအမး ကေမၻမဒီးယမးာႏိုင္ငံ၏ အေပၚတြင္ ထမးရွိထမးပါသည္။ တရုတ္ာႏိုင္ငံ၏ အေနမက္ေတမင္ေဒသမ္မးရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ာႏိုင္ငံတကမ ာႏွင့္ တရုတ္လုပ္ငန္းမ္မး အေနျဖင့္ ္ ွံမႈဆိုင္ရမ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးအမး ေအမက္ပါအတိုင္း ေဆြးောႏြးခဲ့ၾကပါသည္ - ျမန္မမာႏိုင္ငံရွိ တရုတ္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ › ္ က္တမ္း - ာႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မႈ မေသခ္မသည့္အတြက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္သက္တမ္းအတြက္ အမမခံခ္က္ ေရရမမႈ မရွျိ ခင္း၊ လုပ္ကိုင္ခြင့သ › ံ ္မးသို႕ သယ္ယရမတြင္ သယ္ယပို႕ေဆမင္ေရး - ျမန္မမာႏိုင္ငံမွ သယံဇမတမ္မးကို တရုတ္ာႏိုင္ငံတြင္းရွိ သန္႕စင္စက္ရုမ ိ သးျခင္း ာႏွင့္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက္မ္ရမတြင္ သယ္ယပို႕ေဆမင္ေရး ကုမၸဏီ တစ္ခုတည္းမွ တမ၀န္ယ လုပ္ေဆမင္ာႏုိင္မႈ မရွေ အခ္ိန္ၾကမျမင့္ျခင္း၊ › ေငြေရးေၾကးေရး - သတ်ဳတြင္းလုပ္ကိုင္သမ္မးအေနျဖင့္ Letter of Credit မရရွိဘဲ သတ်ဳမ္မးကို လဲႊေျပမင္းေပးလိုမႈ မရွိျခင္း၊ ေက္မက္စိမ္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမ ေစ္းကြက္မ္မးတြင္လည္း လိမ္ညမမႈမ္မးေၾကမင့္ အထက္ပါအတိုင္းပင္ လုပ္ေဆမင္ေလ့ ရွိပါသည္။ › ဘမသမစကမးအခက္အခဲ ာႏွင့္ › ြ မးမ္မးတို႕ျဖစ္ပါသည္။ ၾကမးပဲစ ္ တ အျခမးာႏိုငင ္ ွံသမ္မး ံ ကမ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ံ လႊမ္းမိုးမႈမ္မးကို ေလွ္မ့ခ္ရန္ ၾကိ်ဳးပမ္းလမခဲ့ပါသည္။ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဆိုင္ရမ အစိုးရ တမ၀န္ရပ အစိုးရမွ FDI တြင္ တရုတ္ာႏိုင္င၏ ွိ ုဂၢိ်ဳလ္မ္မးသည္ OECD အစည္းအေ၀းမ္မးသို႕ တက္ေရမက္ခဲ့ျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံတကမမိသမးစုာႏွင့္ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ကိုင္ရန္ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 60 ြ ြ င္ လမ္းဖြင့္ထမးပါေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ ေအမက္တိုဘမလတြင္ က္င္းပခဲ့သည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဆိုင္ရမ ေဆြးောႏြးပဲတ အစိုးရဘက္မွ “လွ္ပ္စစ္၊ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ က႑မ္မးတြင္ တရုတ္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးမွ လႊမ္းမိုးထမးေၾကမင္း၊ သို႕ေသမ္လည္း အေျပမင္းအလဲမ္မး ရွိခဲ့ပါေၾကမင္း၊ ၂၀၁၂-၁၃ ခုာႏွစ္အတြင္း တရုတ္ာႏိုင္ငံမွ FDI စီး၀င္မႈမွမ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၀.၇၆ သန္း ရွိခဲ့ျပီး လုပ္ငန္း တစ္ခုသမ စီး၀င္ခဲ့ေၾကမင္း” (ေအမင္ာႏိုင္ဦး၊ ၂၀၁၃) ္ ွံထမးျပီး ၎၏ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမွမ ေဇမတိက ထိုင္းာႏိုင္ငံသည္လည္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ အမ္မးအျပမး ရင္းာႏွီးျမႇ ်ဳပာႏ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္မ္မး ာႏွင့္ ထမး၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္း စီမံကိန္းတို႕အပါအ၀င္ အေမရိကန္ ေဒၚလမ ၃ ဘီလီယံခန္႕ရွိပါသည္။ အမရွာႏိုင္ငံမ္မးမွ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး ျမင့္တက္လမေနေသမ္လည္း အိာႏၵိယာႏိုင္ငံ၏ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမွမ အနည္းအက္ဥ္းသမ ရွိ ပါသည္။ ကၽြမ္းက္င္သ အခ္ိ်ဳ႕၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ အိာႏၵိယာႏိုင္ငံ၏ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အေလ့အထမွမ ကုမၸဏီမ္မးကို ၀ယ္ယျခင္း၊ ေပါင္းစည္းျခင္း ပံုစံမ္ိ်ဳးျဖစ္ျ ပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ပံုစံာႏွင့္ ကိုက္ညီမႈမရွိျခင္းေၾကမင့္ဟု ေထမက္ျပခဲ့ၾကပါသည္။ တရုတ္လုပ္ငန္းရွင္၏ အေလ့အထမွမ လုပ္င န္းသစ္မ္မးေပၚ အမရံုစိုက္ျပီး အိာႏၵိယလုပ္ငန္းရွင္မ္မးမွမ အထက္တြင္တင္ျပထမးသကဲ့သို႕ ကုမၸဏီမ္မးကို ၀ယ္ယျခင္း ာႏွင့္ ေပါင္းစည္းျခင္းတို႕ကို အမးသန္ပါသည္။ ံ ေခၚယခဲ့ သည့္ တင္ဒါတြင္ ကမ္းလြန္ေရနက္ လုပ္ကြက္တင္ဒါမ္မး ယွဥ္ျပိ်ဳင္တင္သြင္းသမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ ယခုေနမက္ဆုး ာႏိုင္ငံတကမ ကုမၸဏီမ္မးကို ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့ျပီး အစိုးရအေနျဖင့္ တရုတ္ ာႏွင့္ ထုိင္းရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ေလွ္မ့ခ္ာႏိုင္ရန္ ာႏွင္ ့ ာႏိုင္ငံတကမ ကုမၸဏီမ္မးမွ အေလ့အထမ္မး ရယာႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္သည္ဟု ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ ဇယမး (၆) တြင္ တရုတ္ ာႏွင့္ ထိုင္း ေလမင္းရိပ္မွ ထြက္ခြမာႏိုင္ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ ဇယမး (6) ကုန္းတြင္း ာႏွင့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မး၏ ာႏိုင္ငံအလိုက္ပိုင္ဆိုင္မႈ အေျခအေန (MOGE Presentation, Jan 2014). Country % Blocks Azerbaijan 6% France 6% Malaysia 14% South Korea 9% Thailand 20% China 20% Myanmar 6% Vietnam 3% Singapore 14% India 3% ္ မ ာႏိုင္ငံတကမ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္း အညႊန္းကိန္းတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအမး ေအမက္ဆံုး လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရမတြင္ အဆင္ေျပေခ္မေမြ႕မႈဆိုငရ အဆင့္ပိုင္းတြင္ ထည့္သြင္းထမးပါသည္။24 အဆိုပါ အညႊန္းကိန္းမ္မးမွမ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ္မး စတင္ျပီးေနမက္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ က္မွသမ စတင္ေကမက္ယခဲ့ျခင္း ျဖစ္ရမ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မး အသမးက္လမေလေလ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး တိုးတက္လမေလေလ ျဖစ္သည္ကို သတိျပ်ဳရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အထက္တြင္ တင္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတ လုပ္ငန္းမ္မး အထးသျဖင့္ ေရနံာႏွင့္ ြ ဆမင္လ္က္ရွိေနပါသည္။ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ က႑သည္ ကမၻမ့ေဒသေပါင္းစံုမွ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ဆဲေ 24 See for example http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/myanmar ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 61 ပုံ (4) နယ္စပ္ေဒသမ္မးသိ႔ု ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ စီး၀င္မႈ အေျခအေန (Buchanan 2012) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 62 FDI ာႏွင့္ ပိိပက FDI အတြက္ စိန္ေခၚမႈေနမက္တစ္ခုမွမ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ပိိပကမ္မး ျဖစ္ပြမးေနသည့္ နယ္စပ္ေဒသမ္မးသည္ သယံဇမတ အေျမမက္အျမမး ပိိုင္ဆိုင္ထမးျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ တိုင္းရင္းသမးမ္ိ်ဳးာႏြယ္စုမ္မး ေနထိုင္သည့္ အဆိုပါေဒသမ္မးသို႕ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး တရမး၀င္သမမက တရမးမ၀င္ လမ္းေၾကမင္းမ္မးမွပါ စီး၀င္လ္က္ရွိပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္၊ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ စီမံကိန္းမ္မးသည္ တရမး၀င္လမ္းေၾကမင္းမွသမ လမေရမက္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံာႏိုင္ျပီး အစိုးရမွ ထိန္းခ္်ဳပ္ထမးပါသည္။ က္န္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးမွမ ေဒသခံမွ အမည္ခံ၍ လုပ္ေဆမင္ျခင္း အပါအ၀င္ တရမးမ၀င္လမ္းေၾကမင္းမ္မးမွလည္း သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးကို လုပ္ကိုင္ေဆမင္ရြက္လ္က္ ရွိၾကပါသည္။ ၃.၅ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈ အစီအစဥ္ ာႏွင့္ FDI ႈ အမက္တြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံအမးရင္း ာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဦးတည္ရမေဒသအျဖစ္ နမမည္ရေစမႈကို ဆယ္စုာႏွစ္မ္မးာႏွင့္ခ္ီ၍ ၾကမျမင့္ခဲ့သည့္ စစ္အစိုးရအုပ္ခ္်ဳပ္မေ ္ းခံ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းရွင္မ္မး အတြက္သမ ထိခိုက္ေစခဲ့ပါသည္။ ယခင္အစိုးရလက္ထက္တြင္ လက္ေ၀ခံ လနည္းစုျဖစ္သည့္ အခြင့ထ ္ မခဲ့ျပီး လက္ရွိအစိုးရလက္ထက္တြင္ အမ္မးပါ၀င္ာႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ္ိ်ဳးဖန္တီးေပးမည့္ ေဆမင္ရြက္ခ္က္မ္မးကို လုပ္ေဆမင္ အခြင့သ ္ တန္ၾကမ ေစမင့္ဆိုင္းရဦးမည္ျဖစ္ပါသည္။ ခဲ့ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း အသီးအပြင့္မ္မး ေပၚထြန္းလမေစရန္ အခ္ိနအ ရင္းာႏီွးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈက႑ ာႏွင့္ ဥပေဒမေဘမင္မ္မးအတြက္ အျပ်ဳသေဘမေဆမင္သည့္ လုပ္ရပ္တစ္ခုမွမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မး ပြင့္လင္းျမင္သမမႈရွိေရးျဖစ္ျပီး ာႏိုင္ငံေတမ္၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈစနစ္ ယာႏရမးမ္မးကို အေထမက္အကျပ်ဳေစမည့္ အေရးၾကီးသည့္ လုပ္ေဆမင္ခ္က္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ စေတမ့ေစ္းကြက္မ္မးမွတစ္ဆင့္ မိမိတို႕၏ ေငြေၾကးအေျခအေနမ္မးကို ထုတ္ေဖမ္ျပီး အရင္းအာႏွီးမ္မး ို ္ရမ လိုအပ္ခ္က္မ္မး အပါအ၀င္ အစိုးရထံ ရယသည့္ သယံဇမတဆိုင္ရမ ာႏိုင္ငံတကမ ကုမၸဏီမ္မးအတြက္ အဆိုပါ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈဆင ေပးသြင္းရသည့္ ေငြမ္မး ာႏွင့္ လမႈပတ္၀န္းက္င္အေပၚ ေပးအပ္ရသည့္ အစီအစဥ္မ္မးကို သိကၽြမ္းျပီးျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ြ ၀င္ျဖစ္မႈမွမ ၎တို႕အတြက္ အျပ်ဳသေဘမေဆမင္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္းကုမၸဏီငယ္မ္မး၊ ကုမၸဏီမ္မးအတြက္မ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ EITI အဖဲ႕ ၎တို႕အမး ေငြေၾကးပံ့ပိုးသမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ EITI စနစ္ကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္းသည္ အရင္းအာႏွီးတန္ဖိုး ကိုခိုင္မမေစေၾကမင္း၊ EITI စနစ္ကို လိုက္နမျခင္းျဖင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး၏ တန္ဖိုးေလ္မ့က္မႈကို ေလ္မ့နည္းေစေၾကမင္း သိရွိ ရပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ EITI စနစ္သည္ ေငြေၾကးစိုက္ထုတ္သမ္မးမွ ဂရုတစိုက္ၾကည့္ရႈသည့္ စနစ္တစ္ခုျဖစ္လမပါသည္။ ္ င္းျမင္သမမႈရွိေရးအတြက္ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး ေဆမင္ရြက္ခ္က္မ္မးကို အစိုးရ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး အုပ္ခ္်ဳပ္မႈတြင္ မွ္တမႈ ာႏွင့္ ပြင့လ သယံဇမတလုပ္ငန္းရွင္မ္မးမွ အျပည့္အ၀ ေထမက္ခံထမးၾကပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ကုမၸဏီအငယ္တစ္ခု၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ လုပ္ငန္းၾကီး ြ ့္မ္မး ရရွေ လုပ္ကိုင္သမ္မးသမ လုပ္ကိုင္ခင ္ ္မး ိ လ့ရွိၾကျပီး ပုဂၢိ်ဳလ္ေရး ဆက္ဆံမႈ ာႏွင့္ ပံုေသကမးခ္ပ္ တြက္ခ္က္မႈမ္မးေပၚမတည္၍ လုပ္ကိုင္ခြ င့မ ခ္ေပးခဲ့သည္ဟု ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ EITI စနစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ပါက ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတ၏ ေမွ္မ္လင့္ခ္က္မ္မးျဖစ္သည့္ ြ ဆမင္ာႏိုငေ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စီးပြမးေရးအမး ေခတ္မီျပီး တမ၀န္ယသည့္ ရင္းာႏီွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး ဆဲေ ္ ရးအတြက္ တြန္းအမးတစ္ခု ျဖစ္လမမည္ဟု ေမွ္မ္လင့္လ္က္ ရွိၾကပါသည္။ Petronas ကုမၸဏီ၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ EITI စနစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္လ္က္ရွိေသမ ာႏိုင္ငံမ္မးတြင္ လုပ္ေဆမင္ေနသည့္ ကုမၸဏီတစ္ခုအဖို႕ EITI စနစ္ာႏွင့္ အကၽြမ္းတ၀င္ရွိေနျပီး ၎တို႕ မည္သို႕မည္ပံု အစီရင္ခံရမည္၊ ေၾကညမရမည့္ လုိအပ္ခ္က္မ္မးကို သိရွိျပီးသမး ျဖစ္သည္ဟု ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။25 သို႕ျဖစ္၍ ၎မွ EITI စနစ္အမး အျပ်ဳသေဘမ ရႈျမင္ထမးျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံအမး ၎၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈဆိုင္ရမ ာႏွင့္ စီးပြမးေရးဆိုင္ရမ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မး ာႏွင့္ လ္င္ျမန္စြမ ေခတ္မီလမေစျပီး ပံ့ပိုးေပးာႏိုင္ေၾကမင္း သံုးသပ္ထမးပါသည္။ 25 ္ တြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း၊ ရန္ကုန၊္ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ေမလ Petronas ာႏွင့ေ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 63 ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုမၸဏီအငယ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ MPRL မွ EITI စနစ္ကို အျပည့္အ၀ အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ပါက ္ င္းျမင္သမမႈေၾကမင့္ MOGE ၏ ဂုဏ္သိကမကို ျမွင့္တင္ာႏိုင္မည္ျဖစ္ျပီး လံုျခံ်ဳစိတ္ခ္ရေသမ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံာႏိုင္သည့္ ေနရမအျဖစ္ အစိုးရ၏ ပြင့လ ပံုရိပ္ကိုပါ ျမင့္တက္ေစမည္ျဖစ္ပါသည္။26 ြ MSG တြင္ ပါ၀င္ျပီး EITI လုပ္ငန္းစဥ္သည္ The Chinese Nickel Mining Company (CNMC) သည္ MEITI ၏ သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မး ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မး ဖလွယ္ာႏိုင္ခြင့ရ လမႈပံ့ပိုးေရးအစီအစဥ္မ္မးကို အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ္ ရွိေစေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ တရုတ္ကုမၸဏီမ္မး အထးသျဖင့္ ကုမၸဏီၾကီးမ္မး၏ ပံုရိပ္မွမ ေကမင္းမြန္မႈမရွိသည့္အခ္ိန္တြင္ သက္ဆိုင္သမ္မးအမးလံုး ေတြ႕ဆံုျပီး ု ည္း ေၾကညမရန္ စီမံကိန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး ဖလွယ္ာႏိုင္ခြင့္ အက္ိ်ဳးမ္မးရရွိေစျခင္းေၾကမင့္ ေငြေၾကးစီး၀င္မႈ တစ္ခတ မဟုတ္သည္ကို ေပၚလြင္ေစပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ သတ်ဳလုပ္ငန္းရွင္မ္မးအသင္း Myanmar Federation of Mining Association (MFMA) မွလည္း ေထမက္ခံထမးျပီး ၎၏ ြ ၀င္အမ္မးအျပမးမွမ အဖဲ႕ ာႏိုင္ငံျခမး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး ္ ္က္ရွိေၾကမင္း လုပ္ကိုငလ သိရွိရပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ္ ္မးအသင္း ာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္အရ EITI စနစ္အေပၚ ၾကိ်ဳဆိုမႈမ္မး ရွိခဲ့ေသမ္လည္း ကခ္င္ျပည္နယ္တြင္း ေက္မက္မ္က္လုပ္ငန္းရွငမ ိ ္းမ္မးတေဖမ္ေနျခင္း ာႏွင့္ တရမး၀င္ကုမ ၸဏီမ္မး အေနျဖင့္ ပြင့လ တရမးမ၀င္ ေက္မက္စမ ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ လုပ္ငန္းမ္မးကို အသိေပး အစီရင္ခံရမႈတို႕အေပၚ ေျပမၾကမးခဲ့ျခင္းမရွိပါ။27 သို႕ေသမ္လည္း လက္ရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးကို လက္ခံထမးသည့္ ေဒသာႏရအစိုးရမ္မး အထးသျဖင့္ လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္ရမတြင္ ္ င္းျမင္သမမႈ အမးနည္းသည့္ အဖဲ႕ ပြင့လ ြ အစည္းမ္မးအေနျဖင့္ လက္ရွိ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈရွိေရး ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ာႏွင့္ ္ ြပ္ကဲလမာႏိုင္သည့္အေပၚ အျမင္ျခင္း တညီခ္င္မွတညီမည္ျဖစ္ပါသည္။ ၀င္ေငြစီးဆင္းမႈကို ပိုမိုထိန္းခ္်ဳပက ္ င္းျမင္သမမႈ ပိုမိုရွိလမျပီး ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး ပိုမိုစီး၀င္လမာႏိုင္မည္ ျဖစ္ေသမ္လည္း ထို႕ျပင္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္းမွ ပြင့လ ိ ည့္ အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မးကို သမတညီမွ္ခဲေ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ရရွသ ြ ၀ေပးာႏိုင္ျခင္း ရွိ-မရွိ ေမးခြန္းထုတ္စရမ ေပၚထြက္လမပါသည္။ ြ ၀ရမတြင္ သမတညီမွ္မႈကို အလိုအေလ္မက္ International Crisis Group (2012) မွ စီးပြမးေရး ေျဖေလ္မ့မႈမ္မးသည္ အရင္းအျမစ္မ္မးခဲေ မျဖစ္ေပၚေစေၾကမင္း သတိေပးထမးပါသည္။ ထိုမွ္မက ပိုမိုပြင့္လင္းျမင္သမမႈ ရွိလမပါက ာႏိုင္ငံေတမ္၏ စီးပြမးေရးကို ခ္်ဳပ္ကိုင္ထမးသည့္ ္ လမ္းမ္မးပင္ ရရွိေစကမ ကုမၸဏီၾကီး (၁၅) ခုမွသည္ (၂၀) အထိ တို႕သည္ ၎တို႕၏ လုပ္ငန္းမ္မးကို ပိုမိုခိုင္မမလမေစျပီး အျခမးအခြင့အ ို ္်ဳပ္ကိုင္လမေစာႏိုင္မည့္ အေျခအေနမ္မး ျဖစ္ေပၚလမာႏိုင္ေၾကမင္း ေထမက္ျပထမးပါသည္။ အဆိုပါ “ခရိုနီ” သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးကို ပိုမခ ္ ေရးမ္မး ရရွိခဲ့ျခင္း မ္မးသည္ ၎တို႕၏ ၾသဇမေညမင္းျခင္းေၾကမင့္ မဟုတ္ဘဲ ယခင္စစ္အစိုးရအတြက္ အသံုး၀င္ခဲ့ျခင္းေၾကမင့္ အခြင့အ ျဖစ္ပါသည္။ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးမ္မးသည္ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ စိန္ေခၚမႈမ္မးာႏွ င့္ ရင္ဆိုင္ရာႏိုင္ျပီး ခရိုနီမ္မးအေနျဖင့္ အရင္းအျမစ္ ိ ါသည္။ မ္မးပိုင္ဆိုင္ထမးျပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မးကို သိရွိထမးျပီး ျဖစ္သျဖင့္ ကစမးကြင္းအသစ္တြင္ ေကမင္းမြန္စြမ ထိန္းခ္်ဳပ္ကစမးာႏိုင္ေျခ ရွပ ြ ္ျပီး ာႏိုင္ငံ၏ အတိတ္ေၾကမင္းကို ေကမင္းမြန္စြမ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံတကမ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေကမင္းမ္မးကို အေျခခံထမး ေဆမင္ရက သေဘမေပါက္ထမးသည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္ိ်ဳးကို ြ ဆမင္ရန္ စိန္ေခၚမႈမ္မးျဖင့္ ရင္ဆိုင္ရမည္ ဆဲေ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕လုပ္ေဆမင္ရမတြင္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မွ ဦးေဆမင္ာႏိုင္မည္ျဖစ္ျပီး သတ်ဳတြင္းက႑ (ေက္မက္စိမ္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မးအပါအ၀င္) သည္ လမမည္ာႏွစ္အနည္းငယ္တြင္း လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္မည္ဟု ေမွ္မ္မွန္းရပါသည္။ 26 ု ္၊ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ေမလ MPRL ာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း၊ ရန္ကန 27 ျမန္မမာႏိုင္ငံ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္လုပ္ငန္းရွင္မ္မး အဖဲြ႕ခ္်ဳပ္ာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း၊ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ေမလ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 64 ္ ္်ဳပ္ေရးစနစ္ အခန္း (၄) ေဒသာႏရ အုပခ ၄.၁ နိဒါန္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အဖိုးတန္ သယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မးျဖစ္သည့္ ေက္မက္စိမ္း၊ ကၽြန္းသစ္ ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္မ္မးမွမ ကခ္င္ျပည္နယ္ ာႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္မ္မးတြင္ တည္ရွိျပီး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ေဘးထြက္ဆိုးက္ိ်ဳး ာႏွင့္ အက္ိ်ဳးရလမဒ္မ္မးာႏွင့္ာႏိႈင္းယွဥ္ပါက အခ္ိ်ဳးညီမွ္မႈမရွိဘဲ ြ ္မး၏ စီးပြမးေရးက႑) ေဆြးောႏြးရမတြင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ခါးစည္းခံေနရပါသည္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္ (ျငိမ္းခ္မ္းေရးေဆြးောႏြးပဲမ ံ န္႕ခဲမ စီမံခန္႕ခဲြမႈ ာႏွင့္ ၀င္ေငြမ္မးစီမခ ြ ႈတို႕ကို အဓိကထမး ေဆြးောႏြးရန္ ရွိေနပါသည္။28 သို႕ေသမ္လည္း ေအမက္ေဖမ္ျပပါ ကမးခ္ပ္ပံုကို ံ ၾကည့္မည္ဆိုပါက သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးသည္ ျမန္မမာႏိုင္င၏ အလယ္ပိုင္းေဒသျဖစ္သည့္ မာႏေလးတိုင္းေဒသၾကီးတြင္ ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ြ ္း လုပ္ငန္းမ္မး29 ပုံ (5) ျပည္နယ္/ တိုင္းေဒသၾကီး အလုိက္ အၾကီးစမးသတ်ဳတင 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 28 See for instance, “Natural Resources and Subnational Governments in Myanmar” by the International Growth Centre (June 2014) and “The Political Economy of Myanmar’s EITI Process”, Pyoe Pin, July 2013 29 Visualisation of data supplied by MOM ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 65 ဆက္သြယ္ေရး ာႏွင့္ ဘ႑မေရးက႑မ္မးအပါအ၀င္ စီးပြမးေရးျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မး၊ ာႏိုင္ငံေရးစနစ္ အေျပမင္းလဲမ္မးအၾကမး ွ ုပ္ခ္်ဳပ္သည့္စနစ္ ာႏွင့္ ျပည္နယ္/တိုင္း ေဒသၾကီး လက္ရွိအေျခအေနတြင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွမ ယခင္နည္းစနစ္မ္မး၊ အစိုးရ၏ ဗဟိုမအ မ္မး၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ာႏွင့္ အရင္းအျမစ္ခြေ ဲ ၀ေပးေရး ာႏွင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈေတမင္းဆိုမႈမ္မးအၾကမး ၾကမးညပ္ေနပါသည္။ ျပည္နယ္/တိုင္း ြ ၀ခံစမးခြင့္ ေပးခဲ့ပါက ေဒသာႏရအစိုးရအဖဲ႕ ေဒသၾကီးမ္မးအမး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ပိုင္ခြင့္ ာႏွင့္ အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မးကို ခဲေ ြ အစည္းမ္မး ြ ၀ခံစမးခြင့္ေပးမည္မွမ ၏က႑ ပီျပင္လမမည္ဆိုသည့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မးရွိပါသည္။ ေဒသအဆင့္အမး မည္ေရြ႕မည္မွ္အထိ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ာႏွင့္ ခဲေ သက္ဆိုင္ရမ ြ အစည္းမ္မးအတြက္ အဖဲ႕ ေမးခြန္းမ္မးျဖစ္လမပါသည္။ ႈ လွ္မ့ခ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ္မးမွမ ဗဟိုခ္်ဳပ္ကိုင္မေ ကနဦးအစတြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္ျပီး သယံဇမတ စီမံခန္႕ခဲြေရး ာႏွင့္ ပိုင္ဆိုင္မတ ႈ ို႕ာႏွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မး ာႏွင့္ တြက္ခ္က္မႈမ္မး လုပ္ေဆမင္ရဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ြ (၁၈) ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္ ေနမက္ပိုင္းမွစ၍ ျမန္မမအစိုးရ ာႏွင့္ သမိုင္းေၾကမင္းအရ အစိုးရအမး ေတမ္လွန္ေနသည့္ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ြ တို႕အၾကမး သက္ဆိုးရွည္ေနသည့္ စစ္ပမ ဖဲ႕ ဲြ ္မးခ္်ဳပ္ျငိမ္းေစရန္ ျငိမ္းခ္မ္းေရးေဆြးောႏြးမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ေနျပီ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းစဥ္မွမ အစိုးရ၏ ႈ လွ္မ့ခ္ေရး ဗဟိုခ္်ဳပ္ကိုင္မေ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးာႏွင့္ သီးသန္႕စီျဖစ္ေနပါသည္။ ြ မ္မးသည္ လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးရွိ အစိုးရ၏ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးယာႏရမးမ္မးာႏွင့္ ပတ္သက္မႈမရွိဘဲ နယ္စပ္ေဒသမ္မးတြင္သမ ထိန္းခ္်ဳပ္ လႈပ္ရွမးလ္က္ရွိၾကပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕လက္နက္ကိုင္ ြ အစည္းမ္မးမွမ အဖဲ႕ ျပည္နယ္တစ္ခုမက ျပန္႕ၾကဲေနသည့္ လဦးေရကို ကိုယ္စမးျပ်ဳေနပါသည္။ ျငိမ္းခ္မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ပိုမိုပီျပင္လမျပီး ာႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ဘက္သို႕ ကးေျပမင္းေဆြးောႏြးလမာႏိုင္သည္ာႏွင့္အမွ္ စီးပြမးေရးကိစၥရပ္မ္မးျဖစ္သည့္ အရင္းအျမစ္မ္မး ြ ၀ျခင္း ခဲေ ကိစၥမွမ အေရးၾကီးလမပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ျငိမ္းခ္မ္းေရးဗဟိုဌမနမွ တမ၀န္ရွိသတစ္ဦး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ာႏိုင္ငံေရးညႇိာႏိႈင္းမႈ လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ အဓိက အေရးၾကီးသည့္ေဆြးောႏြးညႇိာႏိႈင္းမႈမွမ ၀င္ေငြမ္မး ြ ၀ခံစမးျခင္းျဖစ္ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။30 ခဲေ ြ ၀ခံစမးျခင္းာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမွ္မ္လင့္ခ္က္မ္မး ာႏိုင္ငံေရးာႏွင့္စီးပြမးေရးက႑မ္မးတြင္ ေျဖေလ္မ့မႈမ္မး လုပ္ေဆမင္ခဲ့ျပီးေနမက္ ၀င္ေငြမ္မး ခဲေ ျမင့္တက္လမခဲ့ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဧျပီလ ၂၈ ရက္ေန႕တြင္ က္င္းပခဲ့သည့္ ရခိုင္အမ္ိ်ဳးသမးညီလမခံ တြင္ ျပည္နယ္မွ ြ ၀ေပးရန္ ာႏွင့္ သယံဇမတ ထြက္ရွိသည့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မး အပါအ၀င္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ၀င္ေငြ၏ ၅၀% ကို ျပည္နယ္သို႕ ခဲေ ြ အစည္းမ္မးပါ ပါ၀င္ေဆမင္ရြက္ခြင့တ ၀င္ေငြမ္မးစီမံခန္႕ခဲြရမတြင္ ေဒသခံအဖဲ႕ ္ ို႕ကို ေတမင္းဆိုခဲ့ၾကပါသည္။31 ရွမ္းျပည္နယ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီး ၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ျပည္နယ္မွထြက္ရွိသည့္ သယံဇမတ၀င္ေငြ၏ ၇၀% မွမ ျပည္နယ္အတြက္သမ ျဖစ္သင့္ေၾကမင္း သိရွိရပါ သည္။32 MEITI အေနျဖင့္ အဆုိပါ ေတမင္းဆိုမႈမ္မး၊ ေဆြးောႏြးမႈမ္မးအၾကမးတြင္ လြတ္လပ္ျပီး ကိန္းဂဏန္းမ္မး ကိုက္ညႇိထမးသည့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ၀င္ေငြအမ္ိ်ဳးအစမးမ္မး၊ စီမံကိန္းအလိုက္၊ ဓမတ္သတ်ဳအမ္ိ်ဳးအစမးအလိုက္ စမရင္းအခ္က္အလက္ မ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးကို ြ ္မးတြင္ သက္ေသအေထမက္အထမး တစ္ခုအျဖစ္ ကိုင္ဆဲ၍ ပံံပိုးေပးျပီး ေဆြးောႏြးပဲမ ြ ေဆြးောႏြးာႏိုင္မည့္ အေျခအေနကို ဖန္တီးေပးာႏိုင္ပါသည္။ ြ ၀ၾကသည္ကို အျခမးာႏိုင္ငံမ္မးမွ ဥပမမမ္မးျဖင့္ တင္ျပနိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ MEITI အေနျဖင့္ အရင္းအျမစ္မ္မး မည္သို႕ခဲေ ၄.၂ ေဒသာႏရအစိုးရမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အေျခခံဥပေဒျပဌမန္းခ္က္မ္မး ြ စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ျပည္နယ္ာႏွင့္တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ္မးအေနျဖင့္ ဥပေဒမ္မးျပဌမန္းခြင့္ ာႏွင့္ သယံဇမတဆိုင္ရမ ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ ဖဲ႕ ြ ့ရ အခြန္မ္မးေကမက္ခံခင ္ ွိေသမ္လည္း လုပ္ငန္းအမ္ိ်ဳးအစမး အနည္းငယ္ကိုသမ ခြင့ျ္ ပ်ဳထမးပါသည္။ ျပည္နယ္ာႏွင့္တိုင္းေဒသၾကီး အသီးသီးတြင္ ၀န္ၾကီးခ္်ဳပ္ တစ္ဦး၊ ြ အစိုးရအဖဲ႕ ာႏွင့္ လႊတ္ေတမ္တစ္ရပ္စီရွိျပီး ျမိ်ဳ႕နယ္တစ္ခုလွ္င္ ကိုယ္စမးလွယ္ (၂ ) ဦးစီ ေရြးခ္ယ္ျပီး ကိုယ္စမးလွယ္စုစုေပါင္း၏ ၂၅% မွမ တပ္မေတမ္သမးမ္မး ျဖစ္ပါသည္။ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၂၅၂) အရ ေဒသာႏရ လႊတ္ေတမ္မ္မးအေနျဖင့္ 30 Ibid. p36. 31 Ibid. p38. 32 Interview with the Shan State government, May 2014. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 66 ျပည္ေထမင္စုလႊတ္ေတမ္မွ အတည္ျပ်ဳေပးသည့္ ကိုယ္ပိုင္ဘတ္ဂ္က္ေပၚတြင္ ရပ္တည္ၾကပါသည္။ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၈၈) အရ ေဒသာႏရ ြ ့္ ရွိပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမာႏွင့္ လႊတ္ေတမ္မ္မးအေနျဖင့္ အေျခခံဥပေဒ ဇယမး (၂) ပါ အခ္က္အလက္မ္မးအေပၚ ဥပေဒျပ်ဳပိုင္ခင သက္ဆိုင္သည့္ အပိုင္းမွမ ဇယမး (၂) ၏ အပိုင္း (၄) ျဖစ္ပါသည္-  ျပည္ေထမင္စုက စီမံခန္႕ခဲြခြင့္ရွိသည့္ အၾကီးစမး လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ျဖ်ဴးေရးမွအပ မဟမဓမတ္အမးလိုင္း ာႏွင့္ ြ ြင့ရ ဆက္သြယ္ျခင္းမရွိေသမ တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္က စီမံခန္႕ခဲခ ္ ွိသည့္ အလတ္စမးာႏွင့္ အေသးစမး လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ျဖ်ဴးေရး၊  ဆမးာႏွင့္ဆမးထြက္ပစၥည္း၊  တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္အတြင္း ေက္မက္မ္က္ရတနမ ျဖတ္ေတမက္ျခင္း၊ ေသြးျခင္း၊  ေက္းရြမထင္းစိုက္ခင္း၊  အပန္းေျဖစခန္းမ္မး၊ တိရစၦမန္ဥယ္မဥ္၊ ရုကေဗဒဥယ္မဥ္ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၂၅၄) တြင္ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးအေနျဖင့္ အခြန္ ာႏွင့္ ၀င္ေငြရလမ္းမ္မးကို ဇယမး (၅) ပါ အတိုင္း ္ ွိျပီး ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး ရန္ပံုေငြထသ ေကမက္ခံခြင့ရ ဲ ို႕ ထည့္သြင္းာႏိုင္ပါသည္။ ယင္းတို႕မွမ-  ေျမယမခြန္၊  ယစ္မ္ိ်ဳးခြန္၊  ္ ွိသည့္ ဆည္မ္မး၊ တမတမံမ္မးကို အရင္းခံသည့္ ေရခြန္၊ တမတမံခြန္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္က စီမံခန္႕ခဲြခြင့ရ ြ ၊ ထိုဆည္မ္မး၊ တမတမံမ္မး၏ ေရအမးျဖင့္ ထုတ္လုပ္ရရွိသည့္ လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး သံုးစဲခ  တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္က စီမံခန္႕ခဲြခြင့္ရွိသည့္ လမ္းမ္မး၊ တံတမးမ္မး ျဖတ္သန္းခ၊  ု ္ငန္းအေပၚတြင္ စည္းၾကပ္ေကမက္ခံသည့္ ဘ႑မေတမ္ေၾကး၊ ေရခ္်ဳိလပ  သတ္မွတ္ထမးေသမ အကြမအေ၀းအတြင္း ပင္လယ္ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းအေပၚတြင္ စည္းၾကပ္ေကမက္ခံသည့္ ဘ႑မေတမ္ေၾကး၊  တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္ ကုန္းလမ္း၊ ေရလမ္းသံုးယမဥ္မ္မးဆိုင္ရမ ဥပေဒအရ စည္းၾကပ္ေသမ အခြန္၊  တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္ပိုင္ ပစၥည္းမ္မး ေရမင္းရေငြ ာႏွင့္ ငွမးရမ္းခမ္မး၊ ယင္းပစၥည္းမ္မးမွ ရရွိေသမ အျခမး အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မး၊  ္ န္းမ္မးအတြက္ သတ္မွတ္ေကမက္ခံသည့္ အခေၾကးေငြမ္မး၊ အခြန္အခ တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္မ္မးက ၀န္ေဆမင္မႈလုပင မ္မး ာႏွင့္ အျခမးရေငြမ္မး၊ ြ အစည္းမ္မး ၄.၃ ေဒသာႏရဆိုင္ရမအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးအဖဲ႕ ြ စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ျပည္ေထမင္စုသမၼတျမန္မမာႏိုင္ငံေတမ္တြင္ လမ္ိ်ဳးစုမ္မး ေနထိုင္သည့္ ျပည္နယ္ (၇) ခု၊ ဗမမအမ္မး ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ ဖဲ႕ ္ ေဒသ သို႕မဟုတ္ တိုင္း (၆) ခုာႏွင့္ ေနျပည္ေတမ္ ာႏွင့္ ဆက္စပ္ျမိ်ဳ႕နယ္မ္မး စုေနထိုင္သည့္ တိုင္းေဒသၾကီး (၇) ခု၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပ္ခြင့ရ ု ယ္ေျမ တစ္ခုဟ၍ ပိုင္းျခမးသတ္မွတ္ထမးပါသည္။ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးတြင္ အေသးဆံုးအဆင့္မွမ ေက္းရြမျဖစ္ျပီး ၎တို႕ ပါ၀င္သည့္ ျပည္ေထမင္စန ြ စည္းထမးျပီး ရပ္ကြက္မ္မး၊ ေက္းရြမအုပ္စုမ္မးကို အမး ေက္းရြမအုပ္စုအျဖစ္ စုစည္းထမးပါသည္။ ျမိ်ဳ႕ျပေဒသမ္မးတြင္မ ရပ္ကြက္မ္မးျဖင့္ ဖဲ႕ ြ ၏ အနိမ့ဆ စုေပါင္းျပီး ျမိ်ဳ႕နယ္အျဖစ္သတ္မွတ္ျပီး အစိုးရအဖဲ႕ ္ ံုးအဆင့္ ပါ၀င္မျႈ ဖစ္ပါသည္။ ျမိ်ဳ႕နယ္မ္မးကို စုေပါင္း၍ ခရိုင္အျဖစ္လည္းေကမင္း၊ ြ စည္းထမးပါသည္။33 ခရိုင္မ္မးကို စုေပါင္း၍ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီးမ္မး အျဖစ္လည္းေကမင္း ဖဲ႕ 33 အေသးစိတ္အမး MDRI ာႏွင့္ Asia Foundation တို႕မွ ထုတ္ေ၀သည့္ State and Region Governments in Myanmar အစီရင္ခံစမ၊ စမမ္က္ာႏွမ-၉ ကိုရ၊ႈ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 67 ပုံ (6) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရး နယ္နိမိတ္မ္မး ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 68 ၄.၄ ေဒသာႏရအဆင့္အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးတြင္ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဦးစီးဌမန၏ အခန္းက႑ ္ ရးစနစ္၏ အဓိကေက္မရိုး အဖဲြ႕အစည္းမွမ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဦးစီးဌမန (ေထြအုပ္) ေဒသာႏရအုပ္ခ္်ဳပေ ု န္ၾကီး၏ အမည္စမရင္းတင္သြင္း ခန္႕အပ္သည့္ ၀န္ၾကီးဌမန ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမနသည္ ကမကြယ္ေရးဦးစီးခ္်ဳပ္မွ ျပည္ေထမင္စ၀ (၃ ) ခုအနက္ တစ္ခုျဖစ္ျပီး ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးမွမ လက္ရွိ စစ္ဘက္တမ၀န္မ္မး ထမ္းေဆမင္ေနပါသည္။ ေဒသာႏရအဆင့္တြင္မ ြ အျဖစ္ ေဆမင္ရြက္ေပးျပီး ေထြအုပ္ အၾကီးအမွ်ဴးမွမ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး ေထြအုပ္အေနျဖင့္ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရ၏ ရံုးအဖဲ႕ ြ ၏ အတြင္းေရးမွ်ဴး ျဖစ္ပါသည္။34 အစိုးရအဖဲ႕ ြ ရံုး ာႏွင့္ လႊတ္ေတမ္ရံုး၀န္ထမ္းမ္မး အျဖစ္ ေထြအုပ္အၾကီးအမွ်ဴးသည္ ေထြအုပ္ရံုး၊ အစိုးရအဖဲ႕ ္ ္ီေသမ ေထြအုပ္၀န္ထမ္းမ္မးကို ဦးေဆမင္ပါသည္။ အစိုးရအဖဲ႕ တမ၀န္ထမ္းေဆမင္ေနသည့္ ရမာႏွင့ခ ြ အတြင္းေရးမွ်ဴးရမထးကို ရယထမးသည့္ ေထြအုပ္အၾကီးအမွ်ဴးမ္မးသည္ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမနသို႕ တိုက္ရိုက္တမ၀န္ခံရေသမ္လည္း ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး ၀န္ၾကီးခ္်ဳပ္မ္မးထံ ြ ိုင္ခြင့ရ တင္ျပအစီရင္ခံရပါသည္။ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး ၀န္ၾကီးခ္်ဳပ္မ္မးမဟုတ္ဘဲ ၎အေနျဖင့္ အစိုးရ၏ ဘတ္ဂ္က္ကို သံုးစဲပ ္ ွိပါသည္။35 MDRI/Asia Foundation အစီရင္ခံစမအရ အဆိုပါစနစ္မွမ ျပည္နယ္ာႏွင့္တိုင္း ္ စ္ခုအၾကမး တစ္ခုာႏွင့တ ဦးေဆမင္သည့္ လပုဂၢိ်ဳလ္ တစ္ဦးာႏွင့္တစ္ဦးအေပၚမတည္၍ တညီမႈမရွိပါ။36 ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး ၀န္ၾကီးခ္်ဳပ္မွ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္အမး ခန္႕အပ္ျပီး သက္ဆိုင္ရမ ံ သို႕ သက္ဆိုင္ရမ လႊတ္ေတမ္သို႕ အစီရင္ခံ တင္ျပရပါသည္။ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္အေနျဖင့္ နိုင္ငံေတမ္သမၼတ ာႏွင့္ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ္ ွတစ္ဆင့္ တင္ျပရသည့္အတြက္ ၎၏အခန္းက႑မွမ ခန္႕မွန္းရခက္ပါသည္။ ၀န္ၾကီးခ္်ဳပမ ္ ရးမွ်ဴးမ္မးမွ ဦးေဆမင္ပါသည္။ ျမိ်ဳ႕နယ္အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးမွ်ဴး၏ တမ၀န္မ္မးမွမ မ္မးျပမးလွျပီး ခရိုင္ ာႏွင့္ ျမိ်ဳ႕နယ္အဆင့္မ္မးတြင္ ေထြအုပ္၏ အုပ္ခ္်ဳပေ ံ င္ျခင္း၊ အခြနေ ေျမယမမွတ္ပုတ ္ ကမက္ခံျခင္း၊ ေရရရွိေရးကိစၥ ာႏွင့္ ေဒသတြင္း အျငင္းပြမးမႈမ္မးကို ေျဖရွင္းေပးရပါသည္။ ေထြအုပ္၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈမွမ ေက္းရြမအဆင့္ထိ သက္ေရမက္မႈရွိျပီး ယခင္က ေက္းရြမအုပစ ္ ု ာႏွင့္ ေက္းရြမအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးမွ်ဴးမ္မးအမး ျမိ်ဳ႕နယ္ ္ ရး ဥပေဒသစ္အရ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးမွ်ဴးမ္မးမွ ခန္႕အပ္ျပီး ေထြအုပ္မွ လခေထမက္ပံ့ေပးပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ ေက္းရြမအုပ္စု ာႏွင့္ ရပ္ကြက္အုပ္ခ္်ဳပေ ၎တို႕အမး ေရြးခ္ယ္တင္ေျမွမက္ပါသည္။ MDRI/Asia Foundation တို႕၏ အစီရင္ခံစမတြင္- ေထြအုပ္၏ အခန္းက႑မွမ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေဒသာႏရအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးအတြက္ အလြန္အေရးပါျပီး မ၀ါဒေရးရမ တမ၀န္ရွိသမ္မးအေနျဖင့္ အေလးထမး စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ေျပမင္းလဲမႈ မရွိေသးသည့္ တပ္မေတမ္မွ ဦးေဆမင္သည့္ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမန ေအမက္တြင္ ရွိေနျပီး ္ ႈေလွ္မ့ခ္ျခင္း တစ္ဘက္တြင္ ေဒသာႏရအုပ္ခ္်ဳပ္ေရး ာႏွင့္ အစိုးရဌမနမ္မးအၾကမး ညႇိာႏိႈင္းသည့္ေနရမတြင္ ရယထမးရမ အစိုးရ၏ ဗဟိုခ္်ဳပ္ကိုငမ ာႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေဖမ္ေဆမင္မႈမ္မးအၾကမး ေထြအုပ္၏ စြမ္းေဆမင္ေပးာႏိုင္မႈမွမ သံသယျဖစ္ဖြယ္ ရွိပါသည္။ ္ ႈမ္မး ေလွ္မ့ခ္ရမတြင္ ေထြအုပ္၏ အခန္းက႑ကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစမးရမည္ ျဖစ္ပါသည္။37 ဗဟိုခ္်ဳပ္ကိုငမ 34 State and Region Governments in Myanmar, p14. 35 Natural Resources and Subnational Governments in Myanmar, p27-8 36 State and Region Governments in Myanmar, p33. 37 Ibid. p34. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 69 ဲ စည္းပုံ ပုံ (7) ျပည္နယ္/ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မး၏ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဌမန ဖြ႕ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 70 ၄.၅ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးရွိ သစ္ေတမ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ြ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၄)၊ ပုဒ္မ (၉၆) တြင္ ျပည္ေထမင္စုလႊတ္ေတမ္အမး ဇယမး (၁) ပါ စမရင္းမ္မးအတိုင္း ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ ဖဲ႕ ဥပေဒျပ်ဳေရးအမဏမ လႊဲအပ္ထမးပါသည္။ အဆိုပါဇယမး၏အပိုင္း (၆) တြင္ ေအမက္ပါအတိုင္းေဖမ္ျပထမးပါသည္- စြမ္းအင္၊ လွ္ပ္စစ္၊ သတ်ဳ ာႏွင့္ သစ္ေတမက႑  ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ ျပည္ေထမင္စဥ ု ပေဒအရ ေဘးအာႏရမယ္ ျဖစ္ေလမက္ေအမင္ ေလမင္ကၽြမ္းေစတတ္သည္ဟု သတ္မွတ္ထမးေသမ အျခမးအရည္အခဲစသည္မ္မး၊  ျပည္ေထမင္စု လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ျဖ်ဴးေရး၊  သတ်ဳမ္မး၊ သတ်ဳတြင္းမ္မး၊ သတ်ဳတြင္း အလုပ္သမမး ေဘးကင္းေရး၊ သဘမ၀ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသမ္းေရး ာႏွင့္ ျပန္လည္ျပ်ဳျပင္ တည္ေဆမက္ေရး၊  ေက္မက္မ္က္ရတနမ၊  ပုလဲ၊  သစ္ေတမ၊  ေတမရိုင္းတိရစၦမန္မ္မး၊ သဘမ၀အပင္မ္မးာႏွင့္ သဘမ၀နယ္ေျမမ္မး အပါအ၀င္ ပတ္၀န္းက္င္ကမကြယ္ေရးာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရး၊  ္ ပ္လ္ဥ္း၍ ဥပေဒျပ်ဳေရးကိစၥအ၀၀ တို႕ကို ပုဒ္မ (၉၆) အရ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ္မးတို႕ာႏွင့စ ္ ေပးဘဲ ဗဟိုမွခ္်ဳပ္ကိုင္ထမးသည္ကို ထင္ဟပ္ေစပါသည္။ ေဒသအဆင့္တြင္ ဇယမး (၂) ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးတို႕အမး လုပ္ပိုင္ခြင့မ ္ ပးထမးသည္မ္မးမွမ ဆမး ာႏွင့္ သစ္မမလုပ္ငန္းတို႕မွ္သမျဖစ္ပါသည္။ အရ လုပ္ပိုင္ခြင့ေ သို႕ျဖစ္၍ ေဒသအဆင့္ သယံဇမတစီမံခန္႕ခဲြရမတြင္ ၀န္ၾကီးမ္မးရွိေသမ္လည္း ၀န္ၾကီးဌမနဖဲြ႕စည္းထမးရွိမႈ မရွိပါ။38 ကြင္းဆင္း ေလ့လမခ္က္မ္မးအရ ျပည္နယ္/တုိင္းေဒသၾကီးအဆင့္ သတ်ဳတြင္း ၀န္ၾကီးအေနျဖင့္ အစိုးရကိုယ္စမး လုပ္ကိုင္ခြင့္ ေလွ္မက္လႊမမ္မးကို ု ္းမ္မး ျဖစ္ေနျခင္း ရွိ-မရွိ၊ သမသနိကနယ္ေျမ စိစစ္ျခင္း (စးစမ္းရွမေဖြျခင္း သို႕မဟုတ္ ထုတ္လုပ္ျခင္း ျပ်ဳလုပ္မည့္ေနရမသည္ သစ္ေတမၾကိ်ဳး၀ိင ိ ာႏွင့္ စစ္ေဆးျခင္းတို႕ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း IGC အစီရင္ခံစမတြင္ ျပည္နယ္/ သို႕မဟုတ္ သုႆမန္မ္မး ျဖစ္ေနျခင္း ရွိ-မရွ) ္ ရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။39 တုိင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ္မးအေနျဖင့္ ေလွ္မက္လႊမမ္မးကို သေဘမထမးမွတ္ခ္က္ေပးာႏိုင္ေသမ္လည္း ပယ္ခ္ာႏိုင္ခြင့မ ၄.၆ ၀င္ေငြခဲြေ၀မႈအေပၚ ေဆမင္ရြက္ထမးရွိမႈအေျခအေန သယံဇမတ ဲ ၀မႈမွမ ၀င္ေငြခြေ ယခင္က လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့သည့္အတြက္ အေရးၾကီးသည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိ အေနအထမးမွမ ကနဦးအဆင့္တြင္သမျဖစ္ေသမ္လည္း ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရမ ျပန္လည္သံုးသပ္မႈမ္မး ာႏွင့္ ျပည္နယ္/ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးသို႕ ြ ၀ခ္ထမးမႈ တိုးျမွင့္ျခင္းတို႕ကို လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ ခဲေ ြ း သတ်ဳတင ္ ဥပေဒ မၾကမ္းအမး ေလ့လမျခင္း ႈ ္မး ျပ်ဳလုပ္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ျပီး ဤအစီရင္ခံစမေရးသမးခ္ိန္တြင္ ေနမက္ဆံုးမၾကမ္းအမး သတ်ဳတြင္းဥပေဒ မၾကမ္းမွမ ဒုတိယအၾကိမ္ ျပင္ဆင္မမ လႊတ္ေတမ္သို႕တင္ျပရန္ စီစဥ္လ္က္ရွိပါသည္။ ဥပေဒတြင္ ပုဒ္မေပါင္း (၃၀) ေက္မ္အမး ျပန္လည္ေရးသမးထမးျပီး တစ္ဘက္တြင္မ 38 Natural Resources and Subnational Governments in Myanmar, p27 39 Ibid p29 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 71 ြ န္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒ အသစ္ေရးဆဲြ သင့္-မသင့္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မးလည္း ရွိေနပါသည္။ ျပည္သ႕လႊတ္ေတမ္အေနျဖင့္ အသစ္ျပန္လည္ေရးဆဲရ ြ ို ျပင္ဆင္ေရးသမးရန္ ဆာႏၵရွိပါသည္။ အဓိကေျပမင္းလဲမႈအျဖစ္ အေသးစမး ာႏွင့္ အမးသန္ျပီး အမ္ိ်ဳးသမးလႊတ္ေတမ္တြင္မ ရွိရင္းစဲက လက္လုပ္လက္စမး သတ်ဳလုပ္ငန္းမ္မးကို စီမံခန္႕ခဲြျခင္း ာႏွင့္ အခြန္ေကမက္ခံျခင္းတို႕ကို သက္ဆိုင္ရမ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တုိင္းေဒသၾကီး အစိုးရတို႕အမး ျပည္ေထမင္စု အစိုးရကိုယ္စမး လဲႊေျပမင္းေပးအပ္သြမးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ေဆမင္ရြက္ပါက ျပည္နယ္ာႏွင့္ ြ ြင့္မရွိသည့္အတြက္ လုပ္ငန္းမ္မး ထိေရမက္မႈမရွိျခင္း သို႕မဟုတ္ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးအေနျဖင့္ အခြန္ေကမက္ခံေပးရေသမ္လည္း သံုးစဲခ အဆိုးဆံုးအေနျဖင့္ အဂတိလိုက္စမးမႈမ္မး ျဖစ္ေပၚလမာႏိုင္ေျခရွိပါသည္။ IGC အစီရင္ခံစမတြင္ ေဒသအဆင့္ အစိုးရမ္မး အခြန္ေငြမ္မးကို ထိေရမက္စြမ ေကမက္ခံာႏိုင္ေရး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ြ ၀ေပးျပီး ခဲေ အျခမး၀င္ေငြမ္မးကို ေလွ္မ့ခ္ျခင္းမရွိဘဲ ရရွိလမသည့္ ြ ၀ေပးသင့္သည္ဟု ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ၀င္ေငြအခ္ိ်ဳ႕ကို ၎တို႕အမး ခဲေ ္ ို႕ကို ္ ္မး ထုတ္ေပးျခင္း ာႏွင့္ အက္ိ်ဳးအျမတ္ခံစမးခြင့တ ြ ုတ္ထမးပါက အဂတိလိုက္စမးမႈမ္မးကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။40 သီးျခမးစီ ခဲထ ၄.၇ ေဒသာႏရအစိုးရမ္မးသို႕ ပိုမိုလႊဲေျပမင္းေပးအပ္ျခင္း ြ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ဇယမး (၅) အရ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ္မးအေနျဖင့္ ေျမခြန္၊ ယစ္မ္ိ်ဳးခြန္၊ တမတမံခြန္၊ ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ ဖဲ႕ ံ ာႏိုင္ပါသည္။ ေထြအပ ဘီးခြန္၊ လမ္းတံတမးျဖတ္သန္းခ ာႏွင့္ ငါးလုပ္ငန္းတို႕မွ ဘ႑မေတမ္ေၾကးမ္မး ေကမက္ခယ ု ္အေနျဖင့္ အကုန္လံုး မဟုတ္ေသမ္လည္း အခြန္အမ္မးစုကို ေကမက္ခံပါသည္။ ေဒသအဆင့္ အစိုးရမ္မး၏ ဘတ္ဂ္က္အရြယ္အစမးမွမ ေသးငယ္သည့္အတြက္ အဆိုပါအခြန္မ္မးသည္ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရ၏ စုစုေပါင္း ၀င္ေငြ၏ ၅၈% ပွ္မ္းမွ္ရွိတတ္ျပီး အဆိုပါ၀င္ေငြမ္မးအနက္ ၆၅% မွမ ္ န္းမ္မးမွျဖစ္ျပီး ယင္း၏ ၉၉% မွမ ျပည္သ႕ေဆမက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ္မးမွ ျဖစ္ပါသည္။41 သယံဇမတက႑ ာႏွင့္ EITI ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ရႈေထမင့္အရ MSG အေနျဖင့္ ေဒသအဆင့္ အစီရင္ခံတင္ျပမႈမ္မးတြင္ ေျမခြန္ ာႏွင့္ ယစ္မ္ိ်ဳးခြန္မ္မးာႏွင့္ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး ံ ငြမ္မး (ရွိခဲ့ပါက) ေပးသြင္းမႈအေပၚ စဥ္းစမးရန္ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ေလ့လမခ္က္ (၁) တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္အတိုင္း ရန္ပုေ ရွမ္းျပည္နယ္၏ လမႈဖြံ႕ျဖိ်ဳးေရး ရန္ပံုေငြသို႕ သတ်ဳအမ္ိ်ဳးအစမး ာႏွင့္ လုပ္ငန္းပမမဏေပၚမတည္ျပီး ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ တစ္ၾကိမ္ ထည့္၀င္ရပါသည္။ လတ္တေလမအေျခအေနတြင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး (သတ်ဳ၊ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕) ၏ ထုတ္လုပ္မႈ ပမမဏေပၚမတည္ျပီး ေကမက္ခံရရွိမႈမ္မးအမး ျပည္ေထမင္စုအစိုးရမွ ျပည္နယ္/တုိင္းေဒသၾကီး ဘတ္ဂ္က္သို႕ လဲႊေျပမင္းေပးသြင္းျခင္း ြ အစည္းမ္မးမွ ၎တို႕ေဒသတြင္း ေကမက္ခံရရွိမႈ၏ အတိုင္းအတမတစ္ခုကို ခဲေ သို႕မဟုတ္ ေဒသအဆင့္အဖဲ႕ ြ ၀ရရွိျခင္းမ္ိ်ဳး မရွိေသးပါ။ ႊ ျပမင္းေပးရန္ စီစဥ္လ္က္ ထိုအေတမအတြင္း ျပည္ေထမင္စုအသံုးစရိတ္ဘတ္ဂ္က္မွ ေဒသာႏရအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးသို႕ အသံုးစရိတ္မ္မး ပိုမိုလဲေ ရွိပါသည္။ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑မေရးာႏွစ္တြင္ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီးမ္မး အသံုးစရိတ္သို႕ ေထမက္ပံ့ေငြမ္မးမွမ စုစုေပါင္း အသံုးစရိတ္၏ ၃.၆% ္ ံုးစဲမ ရွိျပီး ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑မေရးာႏွစ္တြင္ ၁၁.၈% အထိ တိုးျမွင့္ရန္ လ္မထမးပါသည္။42 ထိုသို႕ တိုးျမွင့သ ို ္မႈေလွ္မ့ခ္ျပီး ြ ႈမ္မးသည္ ဗဟိုခ္်ဳပ္ကင ာႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြမးေရး အသြင္ကးေျပမင္းမႈလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ လံုေလမက္မႈ ရွိ-မရွိ ေစမင့္ၾကည့္ရန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ 40 Ibid. p30. 41 State and Region Governments in Myanmar, p46-7. 42 Natural Resources and Subnational Governments in Myanmar, p24 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 72 ု ပ ၄.၈ ကိယ ုိ ္အပ ္ င ု ခ ္ ္်ဳပခ ္ ြငရ ့္ ေဒသမ္မး၊ တိင ္ ရင္းသမးလက္နက္ကင ု း ္ ္မး ာႏွင့္ သယံဇမတ ုိ မ ္ န္းမ္မး လုပင ္ ေဒသ (၅) ခု ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီး (၁၄) ခုအျပင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပ္ခြင့ရ › နမဂ (စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသၾကီး)၊ ဓာႏု (ရွမ္းျပည္နယ္)၊ ပအို႕၀္ (ရွမ္းျပည္နယ္)၊ ပေလမင္ (ရွမ္းျပည္နယ္)၊ ကိုးကန္႕ (ရွမ္းျပည္နယ္) ြ ့ရ ာႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပ္ခင ္ တုိင္း တစ္ခု › ၀ (ရွမ္းျပည္နယ္) တို႕ရွိပါသည္။ ြ ့္ရေဒသ/တိုင္း (၆) ခုမွမ ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ ဖဲ႕ အထက္ပါ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပ္ခင ြ စည္းထမးျခင္း ျဖစ္ျပီး ြ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၅၆) အရဖဲ႕ ြ ့ရ ယခင္ရရွိထမးသည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘမတညီခ္က္မ္မးမွ ေပၚေပါက္လမျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပ္ခင ္ ေဒသ/တုိင္းမ္မးကို သက္ဆိုင္ရမ ျပည္နယ္/တုိင္းေဒသၾကီး လႊတ္ေတမ္ကိုယ္စမးလွယ္ (၁၀) ဦး ာႏွင့္ ကမကြယ္ေရးဦးစီးခ္်ဳပ္၏ ကိုယ္စမးလွယ္မ္မးပါ၀င္သည့္ ြ မွ ဦးေဆမင္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ ကိုယ္ပိုင္အပ ဦးစီးအဖဲ႕ ္ ြင့ရ ု ္ခ္်ဳပခ ္ ေဒသမ္မးရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ္ တ္သက္၍ အခ္က္အလက္မ္မး အနည္းသမရရွိျခင္း သို႕မဟုတ္ လံုး၀မရရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ အဆိုပါေဒသမ္မးအေနျဖင့္ ာႏွင့ပ EITI အစီရင္ခံျခင္းစနစ္အေပၚ မည္ေရြ႕မည္မွ္ လိုက္နမာႏိုင္မည္ သို႕မဟုတ္ ာႏိုင္ငံတကမ စမရင္းအင္းစံညႊန္းမ္မးာႏွင့္အညီ အခ္က္အလက္မ္မး ပံ့ပိုးေပးာႏိုင္သည္ကို ေမးခြန္းထုတ္ရဖြယ္ရွိပါသည္။ အျခမးတစ္ဘက္တြင္မ အဆိုပါေဒသမ္မးတြင္ EITI စနစ္အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ထည့္သြင္းာႏိုင္ရန္ သယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မး မည္မ္ွ ရွိသည္ကို သိ ရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္ရမ အဆိုပါေဒသမ္မးတြင္ EITI စနစ္ အေကမင္ထည္ေဖမ္မႈအေပၚ လက္ခံာႏိုင္မႈ အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးရွိာႏိုင္ပါသည္။ ၄.၉ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌမနအမး တိုးခ္ဲ႕ဖဲြ႕စည္းျခင္း ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္သစ္ေတမေရးရမ၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌမန၏ လုပ္ငန္းတမ၀န္မ္မးမွမ ESIA ာႏွင့္ SIA မ္မးပါ၀င္သည့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒသစ္၏ နည္းဥပေဒ ာႏွင့္ အမိန္႕ညႊန္ၾကမးခ္က္မ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ ္ ွစ္ထမးျပီး ယင္းတို႕မွမ- ျဖစ္ပါသည္။ ေဒသဆိုင္ရမ ရံုးခဲြ (၅) ခုဖြင့လ › ရန္ကုန္ (ရန္ကုန္တိုင္းေဒသၾကီး) › မာႏေလး (မာႏေလးတိုင္းေဒသၾကီး) ျမန္မမာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း၊ › ပုသိမ္ (ဧရမ၀တီတိုင္းေဒသၾကီး) ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသ၊ › မံုရြမ (စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသၾကီး) ျမန္မမာႏိုင္ငံအထက္ပိုင္း၊ › ထမး၀ယ္ (တနသၤမရီတိုင္းေဒသၾကီး) ျမန္မမာႏိုင္ငံေတမင္ပိုင္း၊ ္ ွစ္သြမးမည္ျဖစ္ပါသည္- ထို႕ျပင္ ေနမက္ထပ္ ရံုးခဲြ (၅) ခုကိုလည္း ေအမက္ပါေဒသမ္မးတြင္ ဖြင့လ › ေတမင္ၾကီး (ရွမ္းျပည္နယ္) › ို ္း ပဲခး (ပဲခးတိုင္းေဒသၾကီး) ျမန္မမာႏိုင္ငံေအမက္ပင › စစ္ေတြ (ရခိုင္ျပည္နယ္) › ေမမ္လျမိ်ဳင္ (မြန္ျပည္နယ္) › ျမစ္ၾကီးနမး (ကခ္င္ျပည္နယ္) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 73 ြ အစည္းမ္မး ၄.၁၀ ေဒသာႏရအဆင့္ရွိ အရပ္ဘက္ လမႈအဖဲ႕ ေဒသာႏရအဆင့္ ဆန္းစစ္ခ္က္မ္မးသည္ ေဒသအဆင့္ အစိုးရအုပ္ခ္်ဳပ္မႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မးဆိုင္ရမ တစ္ခုတည္းကိုသမ အမရံုစိုက္မည္ဆိုပါက ျပီးျပည့္စံုျခင္း ရွိမည္မဟုတ္ပါ။ ု ္မ္မး၏ ေဒသအမဏမပိင အထက္မွေအမက္သို႕ ခ္ျပျခင္း ဆံုးျဖတ္ျခင္းတို႕အျပင္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈက႑ (governance) ဆိုသည္မွမ ေစ္းကြက္အေျခခံလုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ာႏွင့္ ဆံုးျဖတ္မႈမ္မး (စီးပြမးေရးဆိုင္ရမအုပ္ခ္်ဳပ္မႈမ္မး) ာႏွင့္ အစိုးရ ြ အစည္းမ္မး ာႏွင့္ ပုဂၢလိကက႑မ္မး ပြင့လ အဖဲ႕ ္ င္းျမင္သမမႈရွိေရး ာႏွင့္ တမ၀န္ခံေရးတို႕အတြက္ ေတမင္းဆိုျခင္း၊ ေဆြးောႏြးျခင္း၊ သုေတသန ္ ႈဆိုင္ရမက႑ ျပ်ဳလုပ္၍ ေဖမ္ထုတ္ျခင္း အစရွိသည့္ လထုအေျခခံ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈလုပ္ငန္းစဥ္မ္မးလည္း ပါ၀င္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ အုပ္ခ္်ဳပမ (ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္ ာႏွင့္ ေဒသအဆင့္) သည္ အဆိုပါ က႑ (၃ ) ရပ္ကိုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ျပီး EITI ၏ မေဘမင္မ္မးကိုလည္း ထင္ဟပ္ေပၚလြင္ေစပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးကိုေလ့လမရမတြင္ ထိုင္းာႏိုင္ငံတြင္ အေ၀းေရမက္ဖ႕ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လမႈအဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မးအပါအ၀င္ ၎တို႕၏ ဲြ စည္းထမးသည့္ အဖဲ႕ သမိုင္းေၾကမင္းကို အသိအမွတ္ျပ်ဳရမည္ ျဖစ္ေပသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ လမႈအရပ္ဘက္အဖဲ႕ ေဒသခံအဖဲြ႕အစည္းမ္မးသည္ အစိုးရ၏ ႈ ္မးအၾကမး လႈပ္ရွမးခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခ္က္လႊတ္ အမဏမာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္မမ ြ အစည္းမ္မး ာႏွင့္ အစိုးရတို႕၏ ဆက္ဆံေရးမွမ ေဒသအဆင့္တြင္ တိုးတက္ေကမင္းမြန္လမေနေသမ္လည္း ခရီးရွည္ကို ေဒသခံ လ႕အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မးအေနျဖင့္ ျပည္နယ္ာႏွင့္တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရမ္မး၏ စိစစ္မႈမ္မးာႏွင့္ ေလွ္မက္လွမ္းရဦးမည္ျဖစ္ပါသည္။ အရပ္ဘက္ လ႕အဖဲ႕ ရင္ဆိုင္ေနရဆဲျဖစ္ျပီး လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္မ္မးအတြက္ ၾကိ်ဳတင္ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္မ္မး ရယေနရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ ခိုင္မမစြမ ြ စည္းထမးရွိျပီးျဖစ္သည့္ ဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မးစြမ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ေပၚထြက္လမေနျပီျဖစ္ပါသည္။ ေဒသအဆင့္ အရပ္ဘက္ ြ လ႕အဖဲ႕ အစည္းမ္မး၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ ေဆြးောႏြးသံုးသပ္ခ္က္မ္မးအမး ေနမက္ဆက္တဲြ (၈) တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ြ (MATA) ျမန္မမာႏိုင္ငံ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈဆိုင္ရမ မဟမမိတ္အဖဲ႕ ္ င္းျမင္သမမႈာႏွင့္တမ၀န္ခံမႈဆိုင္ရမ မဟမမိတအ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ပြင့လ ြ Myanmar Alliance for Transparency and Accountability (MATA) ္ ဖဲ႕ သည္ က႑ေပါင္းစံုတြင္ ္ င္းျမင္သမမႈ ပြင့လ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈဆိုင္ရမမ္မးကို ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ ြ အစည္းမ္မးကို အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ စုစည္းထမးသည့္ ြ ျဖစ္ပါသည္။ မဟမမိတ္အဖဲ႕ ံ ြင္ တစ္ာႏိုင္ငတ MATA အဖဲ႕ ြ ၀င္ ြ အစည္းေပါင္း အဖဲ႕ ၄၄၈ ခုရွိပါသည္။ EITI ြ ၀င္ေလမင္းာႏိုင္ငံအျဖစ္ အဖဲ႕ ေလွ္မက္ထမးေရးအတြက္ ၾကိ်ဳတင္ျပင္ဆင္သည့္အေနျဖင့္ သယံဇမတက႑ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ပထမအၾကိမ္ အရပ္ဘက္ လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး၏ အစည္းအေ၀းကို ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ ေအမက္တိုဘမလအတြင္း ကမ္းနမးဟိုတယ္တြင္ က္င္းပခဲ့ပါသည္။ အဆုိပါ အစည္းအေ၀းမွမ MATA ကို ဖဲြ႕စည္းေစရန္ တြန္းအမးေပးာႏိုင္ခဲ့ျပီး EITI လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးအမး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ြ စည္းာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ MATA အဖဲ႕ အရပ္ဘက္ လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မးာႏွင့္ ညႇိာႏိႈင္းမႈမ္မးျပ်ဳလုပ္ာႏိုင္ရန္ MATA အမး ဖဲ႕ ြ မွေန၍ MSG အတြက္ ကိုယ္စမးလွယ္ (၉) ဦးေရြးခ္ယ္ာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း MATA ၏ ရည္မွန္းခ္က္မ္မးမွမ EITI ထက္ေက္မ္လြန္ျပီး က႑ေပါင္းစံု ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈတို႕ကို ျမွင့တ ပြင့လ ္ င္ေရးျဖစ္ပါသည္။ MATA အေနျဖင့္ သစ္ေတမေရးရမ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈဆိုင္ရမ တိုးတက္ေရးအတြက္ EU ၏ ပံ့ပိုးမႈျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ Forest Law Enforcement Governance and Trade (FLEGT) ာႏွင့္လည္း ထိေတြ႕ဆက္ဆံလ္က္ရွိပါသည္။ MATA ၏ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမွမ လြန္ခဲ့သည့္လမ္မးအတြင္းက လ္င္ျမန္သြက္လက္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း လုပ္ငန္းအစုအဖဲြ႕မ္မး ြ စည္း၍ ဖဲ႕ ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္ ပဲ့ကိုင္ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ရန္ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးတြင္ ကိုယ္စမးလွယ္မ္မး ေရြးခ္ယ္ာႏိုင္ခဲ့ျပီး အဆိုပါကိုယ္စမးလွယ္မ္မးသည္ MSG ၏ ကိုယ္စမးလွယ္မ္မး ျဖစ္လမခဲ့ပါသည္။ ၎တို႕အေနျဖင့္ စုေပါင္းဆံုးျဖတ္ၾကပါသည္။ MATA ၏ စမတမ္းတြင္ ပါရွိသည့္ ေမွ္မ္မွန္းခ္က္ ာႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ္က္မ္မးမွမ ေအမက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္- ွ း ေမွ္မ္မန ္ ခ္က္မ္မး › ြ အစည္းမ္မး၏ ပြင့လ အစိုးရ၊ ေရြးခ္ယ္ခံကိုယ္စမးလွယ္မ္မး၊ ကုမၸဏီမ္မး၊ အလွ်ဴရွင္မ္မး ာႏွင့္ လ႕အဖဲ႕ ္ င္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈတို႕အေပၚ လိုအပ္သည့္ အၾကံမ္မးေပးအပ္ရန္ာႏွင့္ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 74 › သယံဇမတာႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒမေဘမင္မ္မး၊ လမ္းညႊန္ခ္က္မ္မး ခ္မွတ္ရမ လထု၏ လြတ္လပ္စြမ ပါ၀င္ာႏိုင္ခြင့္ ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္မႈတို႕မွကင္းလြတ္ာႏိုင္ေရးတို႕ကို ျမွင့္တင္ေပးရန္၊ ြ ခ ရည္ရယ ္ ္က္မ္မး › ြ မတြင္ အစိုးရ၊ ပုဂၢလိကက႑ ာႏွင့္ အရပ္ဘက္ လ႕အဖဲ႕ သဘမ၀သယံဇမတမ္မး စီမံခန္႕ခဲရ ြ အစည္းမ္မး၏ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈ ၊ တမ၀န္ခံမႈတို႕ာႏွင့္ပတ္သက္၍ လိုအပ္သည္မ္မးကို အၾကံေပးရန္၊ › ္ င္းျမင္သမမႈရွိေရး အေရးၾကီးပံုကို ပညမေပးျခင္း ာႏွင့္ ေလ့က္င့္ေပးျခင္းတို႕ျဖင့္ ာႏိႈးၾကမးမႈရွိေစရန္၊ ပြင့လ › ြ အစည္းမ္မး၊ အျခမးသက္ဆိုင္သမ္မး ာႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံရန္၊ INGO မ္မး၊ NGO မ္မး၊ အစိုးရ၊ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ › ြ ႈ တိုးတက္ေရးအတြက္ အရပ္ဘက္လ႕အဖဲြ႕အစည္းမ္မး ာႏွင့္ ေဒသခံမ္မး၏ စြမ္းေဆမင္ရည္ကို သဘမ၀သယံဇမတ စီမံခန္႕ခဲမ ္ င္ရန္၊ ျမွင့တ › အခ္က္အလက္မ္မး လြတ္လပ္စြမ ရယခြင့၊္ ေစမင့္ၾကည့္ခြင့္မ္မး ရွိေရး၊ › ြ အစည္းမ္မး၏ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ျမွ င့တ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ အရပ္ဘက္လ႕အဖဲ႕ ္ င္ရန္၊ ဲ စည္းပုံ (ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္မွ ေဒသာႏရအဆင့္ထိ) ပုံ (8) MATA ၏ ဖြ႕ MEITI – CSO MSG National Steering Group (23) 14 representatives of Sub-National level 9 Civil Society Representatives in MEITI - MSG National Working Group (70) – 5 Representatives from each region Regional Working Group (15-25) members in each region Community & Civil Societies Awareness Raising Workshops at State and Division Level ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 75 ဲ ဖြ႕ ပုံ (9) MATA ၏ေဒသအဆင့္ လုပ္ငန္းအစုအဖြ႕ ဲ စည္းမႈ (taken from the MATA Process Paper) ြ အစည္းမ္မးကို ကိုယ္စမးျပ်ဳသည့္ ကိုယ္စမးလွယ္ (၉) MATA ၏ မဟမဗ္်ဴဟမေျမမက္ ဆံုးျဖတ္ခ္က္မ္မးအမး MSG တြင္ အရပ္ဘက္လ႕အဖဲ႕ ြ ္ပါသည္။ အဆိုပါ ဦးာႏွင့္ ျပည္နယ္/တုိင္းေဒသၾကီးမ္မးမွ ကိုယ္စမးလွယ္ (၁၄) ဦးတို႕ပါ၀င္သည့္ အမ္ိ်ဳးသမးပဲ့ကိုင္အုပ္စု မွ ေဆမင္ရက ြ ၏ ဖဲ႕ အုပ္စုအေနျဖင့္ သံုးလတစ္ၾကိမ္ ေတြ႕ဆံုပါသည္။ ေဒသအဆင့္တြင္ သက္ဆိုင္ရမ အလုပ္အဖဲ႕ ြ စည္းပံု ာႏွင့္ ကိုယ္စမးလွယ္မ္မးအမး အမ္ိ်ဳးသမးအဆင့္၏ ႈ ရွိဘဲ ပါ၀င္မမ လြတ္လပ္စြမ ဆံုးျဖတ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ MATA သည္ ေဒသအဆင့္တြင္ ဗဟိုထိန္းခ္်ဳပ္မႈကို ေလွ္မ့ခ္ထမးသည့္ ပံုစံမ္ိ်ဳးကို က္င့္သံုးပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 76 ၄.၁၁ လမႈတမ၀န္ယမႈ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးက႑တြင္ ေကမင္းမြန္ေသမ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈစနစ္ျဖစ္ထြန္းေရးအတြက္ ပုဂၢလိကက႑မွ စီမံကိန္းမ္မးတစ္ခုခ္င္းစီအလိုက္ လမႈတမ၀န္ယမႈ အစီအစဥ္မ္မး (CSR) ျဖင့္ေသမ္လည္းေကမင္း (EITI ၏အသံုးအာႏႈန္းအရ လမႈေရးေပးအပ္မႈမ္မး)၊ လမႈဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး သေဘမတညီခ္က္မ္မးကို အစိုးရာႏွင့္လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရွိသမ္မးအၾကမး ဥပေဒေၾကမင္းအရ ထည့္သြင္းခ္်ဳပ္ဆိုထမးျခင္းျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ပါသည္။ EITI ၂၀၁၃ စံညႊန္းမ္မးတြင္ ဥပေဒအရ သို႕မဟုတ္ စမခ္်ဳပ္ပါ အစီအစဥ္မ္မးအရ အေကမင္အထည္ေဖမ္သည့္ ံ မတြင္ ထည့္သြင္းရမည္ျဖစ္ပါသည္။ 43 ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ လမႈေရးေပးအပ္မႈမ္မးအမးလံုးကို EITI ာႏွစ္စဥ္အစီရင္ခစ လမႈတမ၀န္ယမႈ အစီအစဥ္ အျပည့္အစံုကို နယ္ပယ္ေလ့လမသည့္ အစီရင္ခံစမတြင္ ျပည့္စံုစြမ ထည့္သြင္းသင့္ပါသည္။ ဤအခန္းတြင္ လမႈတမ၀န္ယမႈ အစီအစဥ္ (၂) ခု ျဖစ္သည့္ ရတနမ ာႏွင့္ ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္းမ္မးကို ေလ့လမတင္ျပထမးပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမ ျပ်ဳစုရမတြင္ Wanbao ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ စီးပြမးေရးဦးပိုင္လီမိတက္တို႕ ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္ေနသည့္ လက္ပံေတမင္း ေၾကးနီစီမံကိန္းတြင္ ြ ည္ဟု သိရွိရေသမ္လည္း အေကမင္ အထည္ေဖမ္ လမႈတမ၀န္ယမႈအတြက္ ာႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁.၈ သန္း လ္မထမး သံုးစဲသ ေဆမင္ရြက္မႈမ္မးကို ဂဃနဏ သိရွိာႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိသျဖင့္ အဆိုပါ ေငြျဖင့္ မည္သည့္ လမႈတမ၀န္ယမႈစီမံကိန္းမ္မးကို မည္သို႕မည္ပံု ေဖမ္ေဆမင္ဖန္တီးသည္ကို ခန္႕မွန္းာႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ္ င္းျမင္သမမႈ MEITI အေနျဖင့္ CSR အစီအစဥ္မ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ပြင့လ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံမႈတို႕ ရွိေစေရးအတြက္ ျမန္္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ CSR အစီအစဥ္မ္မး၏ ၀င္ေငြ ာႏွင့္ အသံုးစရိတ္မ္မးကို အေသးစိတ္ကို အစီရင္ခံတင္ျပာႏိုင္ေရးအတြက္ စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ု လ ရတနမပိက ို း ္ င ္ ရတနမစီမံကိန္းကို Total Exploration & Production Myanmar မွ (၃၁.၂၄% ျဖင့္ လုပ္ကိုင္သ)၊ Chevron (၂၈.၂၆%)၊ Petroleum Authority of Thailand Exploration & Production (၂၅.၅%) ာႏွင့္ MOGE (၁၅%) တို႕ျဖင့္ အေကမင္အထည္ ေဖမ္ေဆမင္ရြက္လ္က္ ရွိၾကပါသည္။ ရတနမစီမံကိန္းသည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ကမ္းေျခမွ (၆၀) ကီလိုမီတမအကြမ ဘဂၤလမးပင္လယ္ရွိ ရတနမသဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ကြက္မႈ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မွ ထုတ္ယလ္က္ရွိပါသည္။ အဆိုပါ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မးအမး (၃၄၆) ကီလိုမီတမ ရွည္လ္မးသည့္ ကမ္းလြန္ပိုက္လိုင္း ာႏွင့္ (၆၃) ကီလိုမီတမ ရွည္လ္မးသည့္ ကုန္းတြင္းပိုက္လို္င္းမ္မးျဖင့္ ျမန္မမ ာႏွင့္ ထုိင္းာႏိုင္ငံ ေစ္းကြက္မ္မးသို႕ ပို႕ေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္မွစတင္၍ ျမန္မမာႏိုင္ငံအတြက္ MOGE ပိုက္လိုင္းမ္မးျဖင့္ ရတနမသဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မးအမး ရန္ကုန္ျမိ်ဳ႕သို႕ ပို႕ေဆမင္လ္က္ ရွိပါသည္။ အဆိုပါစီမံကိန္းတြင္ ရတနမ လမႈစီးပြမးအစီအစဥ္ Yadana Socio-Economic Programme ံ ိန္းတစ္ခုလံုးအတြက္ တမ၀န္ယ ေဖမ္ေဆမင္ေပးလ္က္ရွိပါသည္။ ၁၉၉၅ ခုာႏွစ္မွစ ၍ SEP အစီအစဥ္မ္မးကို (SEP) တစ္ရပ္ကို Total မွ စီမက အေကမင္အထည္ေဖမ္လ္က္ရွိျပီး ယေန႕အထိ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၃၄.၆ သန္း သံုးစဲျြ ပီး ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၈ ခုာႏွစ္မွစတင္၍ အဆိုပါ အစီအစဥ္တြင္ မပါ၀င္သည့္ က္န္းမမေရး ာႏွင့္ လမႈေရး အစီအစဥ္မ္မးကိုလည္း ပံ့ပိုးမႈမ္မး ရွိခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္အတြက္ SEP အသံုးစရိတ္မွမ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၃.၇၈ သန္း ျဖစ္ျပီး ၆၁% အမး ပိုက္လိုင္းတစ္ေလွ္မက္ရွိ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအတြက္ အသံုးျပ်ဳျပီး က္န္ ၃၉% အမး HIV၊ မ္က္ခမ္းစပ္ေရမဂါ ကမကြယ္ျခင္း ာႏွင့္ ရန္ကုန္ျမိ်ဳ႕ရွိ မိဘမဲ့ကေလးမ္မးေဂဟမတို႕ကို ေစမင့္ေရွမက္ျခင္းတို႕တြင္ အသံုးျပ်ဳပါသည္။ SEP လုပ္ငန္း အစီရင္ခံစမမ္မးကို ထုတ္ျပန္ျခင္းမရွိပါ။ ္ က ေရႊဂက္စပ ္ င ို လ ္ ို း ေနမက္ဆက္တဲြ (၈) တြင္ေဖမ္ျပထမးသည့္ ေရႊဂက္စ္လႈပရ ္ ွမးမႈ အစီရင္ခံစမမ္မး ာႏွင့္ ေအမက္ေဖမ္ျပပါ ေကမက္ာႏႈတ္ခ္က္မ္မးအရ ဘဂၤလမးပင္လယ္မွ တရုတ္ာႏိုင္ငံအထိ ျဖတ္သန္းေဖမက္လုပ္ထမးသည့္ ေရႊ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕စီမံကိန္းသည္ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္းရွိ ိ ္း သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအနက္ အထးျခမးဆံုးစီမံကိန္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမ -တရုတ္ပိုက္လိုက္စီမံကိန္းဟု တရမး၀င္ေခၚတြင္ျပီး ေရနံစမ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕မ္မး သယ္ယပို႕ေဆမင္ရန္ ပိုက္လိုင္း (၂) ခုပါ၀င္ပါသည္။ ေရနံပိုက္လိုင္းမွမ CNPC ာႏွင့္ MOGE တို႕ဖက္စပ္ လုပ္ေဆမင္ျခင္းျဖစ္ျပီး သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းကိုမ CNPC, MOGE, Daewoo International, KOGAS, Indian Oil ာႏွင့္ GAIL တို႕မွ 43 See the EITI Standard, 4.1 (e) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 77 ဖက္စပ္လုပ္ေဆမင္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေရနံပိုက္လိုင္းမွမ မေဒးကၽြန္း ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းမွမ ရမ္းျဗဲကၽြန္းတို႕မွစတင္ျပီး ္ ိုင္းမ္မးသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ မာႏေလးတိုင္းေဒသၾကီး ာႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္တို႕ကို ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ေက္မက္ျဖ်ဴျမိ်ဳ႕နယ္တြင္ တည္ရွိပါသည္။ ပိုကလ ျဖတ္သန္းေဖမက္လုပ္ထမးပါသည္။ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းသည္ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ စတုတသံုးလပိုင္းတြင္ စတင္လည္ပတ္ာႏိုင္ခဲ့ျပီး ေရနံပိုက္လိုင္းမွမလည္း မၾကမမီစတင္လည္ပတ္ာႏိုင္ေတမ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေအမက္ေဖမ္ျပပါ ေကမက္ာႏႈတ္ခ္က္မ္မးအရ အဆိုပါ ြ အစည္းအေပၚ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မးကို ေတြ႕ျမင္ာႏိုင္ပါသည္ - ပိုက္လိုင္းေၾကမင့္ ပတ္၀န္းက္င္ာႏွင့္ လမႈအဖဲ႕ ီ ံကိန္းသည္ သဘမ၀ဇီ၀မ္ိ်ဳးကဲမ “ပတ္၀န္က္င္ပ္က္စီးမႈမွမ ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္း၏ ဆိုးက္ိ်ဳးတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ေရႊဂက္စ္စမ ြ ္ိ်ဳးစံု ေနထိုင္သည့္ ေနရမမ္မးျဖစ္သည့္ ကမၻမေပၚတြင္ ပ္က္စီးမည့္အာႏရမယ္ာႏွင့္ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ေတမ (၁၀) ခုတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္သည့္ ေတမအုပ္ကို ာႏွစ္ပိုင္း ပိုင္းျခမးခဲ့ျပီး သစ္ေတမမ္မး ျပ်ဳန္းတီးေစခဲ့ေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္း အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္ခဲ့သည္ာႏွင့္အမွ္ ေဒသတြင္း ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ္မးကို ထိခိုက္လမခဲ့ပါသည္။ တံငါသည္မ္မးကို သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ ေရနံပိုက္လိုင္းမ္မး ာႏွင့္ တးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္မ္မး တည္ရွိရမ ေနရမမွ (၁၀) မိုင္ပတ္လည္အတြင္း ၀င္ေရမက္ျခင္း မျပ်ဳရန္ တမးျမစ္ထမးသည္။ ထို႕ျပင္ ဓမတုေဗဒပစၥည္းမ္မး စြန္႕ပစ္ျခင္း၊ ဂက္မ္မးေပါက္ကြျဲ ခင္း ာႏွင့္ အျခမးအာႏရမယ္ရွိသည့္ ပစၥည္းမ္မး ေရထဲသို႕ စီး၀င္ခဲ့သျဖင့္ ေရထဲရွိ ေအမက္ဆီဂ္င္မ္မး ကုန္ခမ္းျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစျပီး ပင္လယ္သယံဇမတမ္မးကို ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးအတြက္ ထိခိုက္ေစပါသည္။ Environmental Impact Assessments ကို တစ္ဘက္သတ္ လုပ္ေဆမင္ခဲ့ျပီး ယေန႕ထက္တိုင္ အစိုးရ သို႕မဟုတ္ ေကမ္ပိုေရးရွင္းတို႕ဘက္မွ ထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။”44 ေရႊဂက္စ္လႈပ္ရွမးမႈအပါအ၀င္ အျခမး အစိုးရမဟုတ္သည့္ ြ အစည္းမ္မးမွ အဖဲ႕ လမႈပတ္၀န္းက္င္အေပၚ ဆိုးက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မးကို အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္ေဖမ္ျပခဲ့ေသမ္လည္း တစ္ဘက္တြင္မ CNPC အေနျဖင့္ ၎၏ CSR အစီအစဥ္ကို ေဖမ္ေဆမင္ေနျပီး ရတနမစီမံကိန္းတြင္ Total မွ ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ အစီအစဥ္ထက္ ထုထည္ပမမဏ ပိုမိုၾကီးမမးပါသည္။ CNPC အစီရင္ခံစမမ္မးအရ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ မတ္လအထိ ေဒသခံမ္မးအတြက္ လမႈဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး အစီအစဥ္မ္မး (အေျခခံအေဆမက္အဦ၊ က္န္းမမေရး ၀န္ေဆမင္မ၊ႈ ပညမေရး ာႏွင့္ သဘမ၀ေဘးအာႏရမယ္ ကမကြယ္ေရး) အတြက္ ျမန္မမအစိုးရထံသို႕ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၂၀ သန္း ေပးအပ္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါသည္။ 45 ထို႕ျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ လွ္ပ္စစ္မဟမဓမတ္အမးလိုင္းစီမံကိန္းအတြက္လည္း အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁၀ သန္း လွ်ဴဒါန္းခဲ့ပါေသးသည္။ မေဒးကၽြန္းရွိ လဦးေရ ၂၀၀၀ ေနထိုင္ေနသည့္ ရြမမ္မးအတြက္ တစ္ာႏွစ္လွ္င္ ေရခ္ိ်ဳ ၂၂၀,၀၀၀ တန္ဆံ့ ေသမက္သံုးေရစနစ္မ္မး တည္ေဆမက္ ေပးခဲ့ပါသည္။ ထိုအေတမအတြင္း CNPC လက္ေအမက္ကုမၸဏီျဖစ္သည့္ HQCEC မွ သဘမ၀ဓမတ္ေျမၾသဇမ စက္ရုံ (၂) ရံုကို ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘမလမွ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း တည္ေဆမက္ေပးခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္၊ ဧျပီလတြင္ CNPC ာႏွင့္ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန အၾကမး အေမရိကန္ေဒၚလမ (၆) သန္း တန္ဖိုးရွိ ေဆးရံု ာႏွင့္ ေက္မင္းမ္မး ေဆမက္လုပ္ေပးရန္လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကျပီး ေက္မင္းသမး ၂၀,၀၀၀ ာႏွင့္ ေဒသခံ ၈၀,၀၀၀ အတြက္ မလတန္း ာႏွင့္ အလယ္တန္းေက္မင္း (၄၅) ေက္မင္း ာႏွင့္ ေဆးရံု ေဆးေပးခန္း (၂၄) ခု တို႕ကို ေဆမက္လုပ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႕အထိ ေက္မင္းေပါင္း (၃၀) ာႏွင့္ ေဆးရံုေဆးေပးခန္း (၁၈) ခု ေဆမက္လုပ္ျပီး ျဖစ္ပါသည္။ CNPC အေနျဖင့္ နမဂစ္မုန္တိုင္းအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၃၀၀,၀၀၀ ာႏွင့္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၃၀,၀၀၀ တန္ ကယ္ဆယ္ေရးပစၥည္းမ္မးကို ိ ဲ့ပါသည္။ လွ်ဴဒါန္းခဲ့ပါေသးသည္။46 မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစကမမ အဆိုပါ လွ်ဴဒါန္းမႈမ္မး ာႏွင့္ ပံ့ပိုးမႈမ္မးကို ေပးအပ္မႈအေပၚ ေ၀ဖန္မႈမ္မးလည္း ရွခ 44 Good Governance and the Extractive Industry in Burma, Shwe Gas Movement, pp5-6 45 http://csr.cnpc.com.cn/en/press/Features/Caring_for_Myanmar_communities_along_the_pipeline.shtml?COLLCC=3706698166&COLLCC=2938205027 & 46 Ibid. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 78 ြ ္ ပါ၀င္သည့္ ရြမေပါင္း (၃၃) ရြမ၏ ေျမပုံ ပုံ (19) SEP အစီအစဥ္တင ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 79 ၄.၁၂ ေလ့လမျခင္း (၁) - ရွမ္းျပည္နယ္ ံ ခ္က္အလက္ ေနမက္ခအ ြ စည္းထမးသည့္ ရွမ္းျပည္နယ္သည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လဦးေရ (၅) သန္း ေနထိုင္ျပီး ျမိ်ဳ႕နယ္ေပါင္း (၄၀)၊ ခရိုင္ေပါင္း (၁၂) ခုတို႕ျဖင့္ ဖဲ႕ ြ စည္းထမးျပီး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ္်ဳပ္ခင အၾကီးဆံုးေသမ ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ လမ္ိ်ဳးေပါင္းစံု ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေရးအေရမင္အေသြးမ္ိ်ဳးစံုတို႕ျဖင့္ ဖဲ႕ ္ ြ ့ရ ြ မ္မး ာႏွင့္ ၎တို႕ကို ေဒသ (၅) ခုလည္း ပါ၀င္ကမ အစိုးရာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ နယ္ျခမးေစမင့္တပ္မ္မး၊ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္အဖဲ႕ ြ စည္းထမးသည့္ ျပည္သ႕စစ္မ္မး အၾကမး ပိိပကမ္မး ယေန႕ထက္တိုင္ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ သံလြင္ျမစ္ ရင္ဆိုင္ာႏိုင္ရန္ အလြတ္သေဘမ ဖဲ႕ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းရွိ ေနရမအမ္မးအျပမးသည္ အစိုးရ၏ စိုးမိုး အုပ္ခ္်ဳပ္မႈမွ ကင္းေ၀းလ္က္ရွိပါသည္။ Shan State Army (ေတမင္ပိုင္း) ြ အစည္း) သည္ အစိုးရအမး အဓိက ဆန္႕က္င္လ္က္ရွိျပီး Shan (Restoration Council of Shan State – RCSS ၏ လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ို ္း)၊ Ta-ang National Liberation Army (TANL) ာႏွင့္ United Wa State Army (UWSA) တို႕မ အတန္အသင့္ State Army (ေျမမက္ပင သင့္ျမတ္မႈကုိ ထိန္းသိမ္းထမးာႏိုင္ပါသည္။ ြ း အဓိကသတ်ဳတင ု င ္ ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္လပ ္ န္းမ္မး ရွမ္းျပည္နယ္သည္ ခဲ၊ ေငြ၊ ခေနမက္စိမ္း၊ မက္ဂနိစ၊္ ေရႊ၊ ေက္မက္မီးေသြး၊ သံျဖ်ဴ၊ ၀ဖရမ္ ာႏွင့္ ဂ္စ္ပဆင္တို႕အျပင္ ယခင္က ပတျမမးပါ ထြက္ရွိပါသည္။ အဓိက သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွမ-47 › ကမၻမေပၚတြင္ အၾကီးဆံုး ခဲ ာႏွင့္ ေငြ သတ်ဳတြင္းမ္မးျဖစ္ခဲ့သည့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမမက္ပိုင္းရွိ နမၼတ/ေဘမ္တြင္း (ဇင့္ ာႏွင့္ နီကယ္ တို႕လည္း ထြက္ရွိပါသည္) › ို ္း၊ ကေလမျမိ်ဳ႕နယ္ရွိ ေငြ/ခဲ သတ်ဳတြင္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေတမင္ပင › ရတနမသိဂၤ ီ ေငြ/ခဲ သတ်ဳတြင္း၊ › ္ ါသည္။)48 လမးရႈိးျမိ်ဳ႕အနီးရွိ ပတျမမးနယ္ေျမမ္မး (မိုးကုတ္ ပတျမမးထက္ အရည္အေသြး နိမ့ပ › ကြတ္ခိုင္ျမိ်ဳ႕နယ္ရွိ နမ္ပခ ေရႊတြင္း (အနက္ေရမင္ နယ္ေျမျဖစ္သည့္အတြက္ ၎ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး ဲ ေျပမၾကမးခ္က္အရ သတ်ဳသိုက္ ပမမဏ အနည္းငယ္သမ သိရွိရပါသည္။ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းရွင္မ္မးအသင္း၏ ရွမ္းျပည္နယ္ခြ၏ ၾကီးမမးသည္ဟု သိရွိရပါသည္။) › တီက္စ္ေက္မက္မီးေသြးတြင္း၊ အင္းေလးကန္မွ (၁၆) မိုင္ကြမေ၀းျပီး တစ္ေန႕လွ္င္ ေက္မက္မီးေသြး တန္ခ္ိန္ ၂,၀၀၀ ခန္႕ ထြက္ရွိပါသည္။49 › ပင္းပက္ (ပန္းပက္ဟုလည္းေခၚသည္) –Robbing the Future အစီရင္ခံစမကို ၾကည့္ရႈရန္ ာႏွင့္ › ဆန္းလံု ေက္မက္မီးေသြးတြင္း၊ တန္ခ္ိန္ (၁၂) သန္း ခန္႕မွန္း၊ ္ ျပည္နယ္အတြငး ရွမး ြ း ္ ရွိ သတ်ဳတင ္ ္်ဳပမ ္ က႑ အုပခ ္ ႈ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္းရွိ သတ်ဳတြင္းက႑ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈသည္ ဗဟိုမွထိန္းခ္်ဳပ္မႈေလွ္မ့ခ္ထမးသည့္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈစနစ္၏ အမးနည္းမႈမ္မးကို လွစ္ဟျပသေနပါသည္။ ျပည္နယ္/တိုင္းေဒသၾကီး ၀န္ၾကီးမ္မးခန္႕အပ္ထမးေသမ္လည္း ဌမနလက္ကိုင္ မရွိသည့္ ၀န္ၾကီးမ္မးျဖစ္ေနျပီး ြ အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ ာႏွင့္ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရမမေဘမင္မ္မး ကင္းမဲ့ေနသည္ကိုလည္း ျပသေနသည္ကို ေထြအုပ္၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈျပင္ပတြင္ အဖဲ႕ 47 Although not published in this report the authors have the beneficial ownership breakdown for these mineral assets 48 See http://www.ruby-sapphire.com/foreign-affairs.htm 49 http://www.sourcewatch.org/index.php/Tigyit_coal_mine ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 80 ရွမ္းျပည္နယ္၏ သတ်ဳတြင္းက႑က ေဖမ္ျပေနပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ သစ္ေတမေရးရမ ာႏွင့္ သဘမ၀သယံဇမတေရးရမ ၀န္ၾကီးဌမနတို႕သည္ ျပည္နယ္၏ သတ်ဳတြင္းက႑မွ ရရွသ ိ ည့္ အစုိးရ၏ ၀င္ေငြမ္မးအေပၚ ထိေတြ႕မႈ မရွိသေလမက္ပင္ နည္းပါသည္။ ထးျခမးမႈအျဖစ္ ျပည္နယ္၏ သစ္ေတမေရးရမ ာႏွင့္ သဘမ၀သယံဇမတေရးရမ ၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ျပည္ေထမင္စုအဆင့္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ ္ ္မး သတ်ဳလုပ္ကိုင္ခြင့မ ခြင့ျ္ ပ်ဳေပးရမတြင္ ေျမယမပိုင္ဆိုင္မႈ၊ သစ္ေတမၾကိ်ဳး၀ိုင္းမ္မး၊ လေနထိုင္သည့္ေနရမမ္မး ဟုတ္-မဟုတ္ စိစစ္ေပးျခင္း စသျဖင့္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက္မင္းမႈမ္မးကို ေဆမင္ရြက္ေပးပါသည္။ ံ ငြတစ္ရပ္ရွိျပီး သတ်ဳတြင္း၏ အမ္ိ်ဳးအစမး ာႏွင့္ ပမမဏတို႕အေပၚ မတည္ျပီး မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ လမႈဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးရန္ပုေ တစ္ၾကိမ္တည္း ေပးသြင္းရပါသည္။ ေရႊသတ်ဳတြင္းအတြက္ တစ္ဧကလွ္င္ က္ပ္ ၁၀၀,၀၀၀ သတ္မွတ္ထမးျပီး အျခမး သတ်ဳမ္မးအတြက္ က္ပ္ ၅၀,၀၀၀ သတ္မွတ္ထမးပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီး၏ ေမွ္မ္မွန္းခ္က္မွမ ရွမ္းျပည္နယ္အေနျဖင့္ ၎ျပည္နယ္တြင္းရွိ ္ ိုင္ရန္ ဆာႏၵရွိျပီး ျပည္နယ္ အသံုးစရိတ္၏ ၇၀% ကို ကမမိေစမည္ျဖစ္ေၾကမင္း သဘမ၀သယံဇမတမ္မးအေပၚ ပိုင္ဆိုင္မႈ ာႏွင့္ ပိုမိုထိန္းခ္်ဳပာႏ သိရွိရပါသည္။ ္ ျပည္နယ္တင ရွမး ္ ရွိ တရမးမ၀င္ သတ်ဳတင ြ း ္ လုပင ြ း ္ န္းမ္မး ံ ံု မရွိသည့္အတြက္ အေသးစမး ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အျခမးေဒသမ္မးကဲ့သို႕ ရွမ္းျပည္နယ္သည္လည္း ဘမိေဗဒအခ္က္အလက္မ္မး ျပည့္ျပည့္စုစ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ ေဒသခံ ရြမသမးမ္မးထံမွ ရရွိသည့္ အခ္က္အလက္မ္မးေပၚ ံ ါ (ရံဖန္ရခ မတိက္) မတည္ျပီး စြန္႕စမးလုပ္ကိုင္ရပါသည္။ အဆိုပါ အခ္က္ တစ္ခ္က္တည္းျဖင့္ပင္ တရမး၀င္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ကို္င္ရန္ ခက္ခဲေစပါသည္။ ထုတ္လုပ္မႈ အေပၚခဲြေ၀သည့္စမခ္်ဳပ္မ္မးအရ ာႏွစ္စဥ္ထုတ္ယရမည့္ အနည္းဆံုးပမမဏကို သတ္မွတ္ထမးျပီး ယင္းပမမဏအေပၚ အေျခခံျပီး အခြန္ကို ိ ါ။ သို႕ျဖစ္၍ အရံႈးေပၚေနသည့္ လုပ္ကိုင္ခြင့မ ေကမက္ခံပါသည္။ အဆိုပါ အနည္းဆံုး ပမမဏသတ္မွတ္ခ္က္ကို ခန္႕မွန္းာႏိုင္ျခင္း မရွပ ္ ္မးအမး ္ တမင္းခံသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးမွမ ဥပေဒာႏွင့ဆ တရမးမ၀င္ လက္လဲႊေရမင္းခ္မႈမ္မး ျဖစ္ေပၚလမပါသည္။ ထို႕ျပင္ လုပ္ကိုင္ခြင့ေ ္ န္႕က္င္ျပီး လုပ္ကိုင္ခြင့္ မရေသးမီကပင္ လုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိၾကပါသည္။ စီးပြမးျဖစ္ ထုတ္လုပ္ာႏိုင္သည့္ ိ ဲ့ပါက အေျခအေနရွခ ္ ရးမွ်ဴးကို လမဘ္ထိုးျပီး ေထြအုပ္ အရမရွိမွ သတ်ဳတြင္းရွိရမ ေဒသခံရြမသမးမ္မးအမး သတ်ဳတြင္းကို လက္ခံလမေစရန္ ျမိ်ဳ႕နယ္အုပ္ခ္်ဳပေ ဖိအမးေပးပါသည္။ ထိုအေတမအတြင္း ေျခမက္ေသြ႕ရမသီတြင္ လယ္ယမလုပ္ကိုင္မႈမွ၀င္ေငြ နည္းပါးသည့္အတြက္ ရမသီေပၚမတည္၍ လုပ္ကိုင္သည့္ လက္လုပ္လက္စမး သတ်ဳတြင္းမ္မးမွမလည္း ရွမ္းျပည္နယ္တစ္ခြင္ အမ္မးအျပမးရွိေနပါသည္။ ၄.၁၃ ေလ့လမျခင္း (၂) - ကရင္ျပည္နယ္ ြ း ကရင္ျပည္နယ္တင ြ း ္ ရွိ သတ်ဳတင ္ န္းမ္မး ္ လုပင ကရင္ျပည္နယ္တြင္းရွိ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးသည္ အစိုးရ ာႏွင့္ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္မ္မးအၾကမး သမိုင္းေၾကမင္းအရ ရွိခဲ့သည့္ ္ ြမ္းမိုးလ္က္ရွိပါသည္။ Karen National Union (KNU) ာႏွင့္ ျမန္မမအစိုးရတို႕အၾကမး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ပိိပကမွ ၾကီးမမးေသမ အရိပလ သေဘမတညီခ္က္ကို (၁၂-၁-၂၀၁၂) ရက္ေန႕တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကပါသည္။ အျခမး ကရင္ ြ မ္မးလည္း လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ္ မးသည့္ ေနရမ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈမ္မး ရွိခဲ့ပါသည္။ ျပည္နယ္တြင္းရွိ သတ်ဳတြင္းမ္မးမွမ တုိင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္မ္မး ထိန္းခ္်ဳပထ သို႕မဟုတ္ အစိုးရ ာႏွင့္ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္မ္မး ပိိပကျဖစ္ပြမးေနသည့္ ေနရမမ္မးတြင္ ျဖစ္ပါသည္။ KNU အေနျဖင့္ ၎ထိန္းခ္်ဳပ္သည့္ ေနရမမ္မးတြင္ ပညမေရး ာႏွင့္ က္န္းမမေရးစသည့္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈယာႏရမးစနစ္ရွိေနေသမ္လည္း သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ ြ မ္မးအေနျဖင့္ ၀င္ေငြအရင္းအျမစ္ မလံုေလမက္သျဖင့္ ကၽြန္းသစ္ ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈ မရွိပါ။ ထို႕ျပင္ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္ အဖဲ႕ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးအေပၚ မွီခိုေနရျပီး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးမွ ၀င္ေငြ မည္မွ္ရရွသ ိ ည္ကို ြ ဲြ သဲသဲကဲက သိရွိာႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ သမိုင္းေၾကမင္းအရ ရွိခဲ့သည့္ ပိိပကေၾကမင့္ စစ္ေဆးမႈ၊ ႈ ိုင္းတြင္ ထိန္းခ္်ဳပ္မပ ျပည္နယ္အစုိးရအေနျဖင့္ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရပါသည္။ အပစ္အခတ္မ္မး ရပ္ဆိုင္းထမးေသမ္လည္း အဆိုပါ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးမွမ ဆက္လက္ရွိေနဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 81 ြ း သတ်ဳတင ု ရ၏ ထိနး ္ က႑အေပၚ အစိး ္ ခ္်ဳပက ္ ပ ြ က ဲ မ ္ မ ႈ ္မး ္ ဲာႏိုင္ရန္အတြက္ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးအဖဲ႕ သတ်ဳတြင္းက႑ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပက ြ အစည္းပိုင္းတြင္ ခရိုင္ (၃) ခု၊ ျမိ်ဳ႕နယ္ (၇) ခု ာႏွင့္ ရြမေပါင္း ၄ ,၀၉၂ ျဖင့္ ြ ရးရံုးမ္မး ရွိပါသည္။ အခန္း (၂) ကရင္ျပည္နယ္အမး ဖဲြ႕စည္းထမးပါသည္။ ခရိုင္အမးလုံး ာႏွင့္ ျမိ်ဳ႕နယ္ (၅) ျမိ်ဳ႕နယ္တို႕တြင္ စီမံကိန္းေရးဆဲေ ြ ည့္ အဆင့္ (၂) ဆင့္ရွိပါသည္။ ပထမအဆင့္မွမ အမ္ိ်ဳးသမးဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးစီမံကိ န္း တြင္ေဖမ္ျပထမးသည့္အတိုင္း ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ စီမံကိန္းေရးဆဲသ ိ ္းမွမ ၂၀၁၁ မွ ၂၀၁၆ ခုာႏွစ္အထိျဖစ္ပါသည္။50 ျဖစ္ျပီး ပထမအၾကိမ္စီမံကန ဒုတိယအဆင့္မွမ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရအဆင့္ ျဖစ္ျပီး ေဒသဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးစီမံကိန္းမ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ၾကပါသည္။ သက္ဆုိင္ရမျပည္နယ္မ္မး၏ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးစီမံကိန္းမ္မးကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ကရင္ျပည္နယ္ ိ ္း၀န္ၾကီးဌမနသည္ စီမံကန ျမိ်ဳ႕နယ္အဆင့္မွ ရရွိသည့္ စီးပြမးေရးကိန္းဂဏန္း ္ ုမ္မးျဖစ္သည့္ ၀န္ေဆမင္မႈ၊ ထုတ္လုပ္မႈ ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မးကို စုစည္းရယပါသည္။ အခ္က္အလက္မ္မးအမး မက္ခရိုစီးပြမးေရး အုပစ ကုန္သြယ္မႈတို႕အေပၚ က႑မ္မးခဲျြ ခမးသတ္မွတ္ပါသည္။ ထုတ္လုပ္မႈတြင္ ပမမဏအမ္မးဆံုးမွမ လယ္ယမက႑ျဖစ္ျပီး ျပည္နယ္ အသမးတင္ထုတ္လုပ္မႈ၏ ၄၁% ျဖစ္၍ ဒုတိယမွမ စက္မႈက႑ျဖစ္ျပီး ၂၁% ရွိပါသည္။ ၀န္ေဆမင္မႈက႑မွမ ျပည္နယ္ GDP ၏ ၂၇.၉% ရွိပါသည္။ သတ်ဳတြင္းက႑မွမ ျပည္နယ္ GDP ၏ ၀.၇% သမ ရွိျပီး လမမည့္ာႏွစ္မ္မးတြင္ ၀.၆% အထိ က္ဆင္းမည္ဟု ခန္႕မွန္းထမးပါသည္။ သတ်ဳတြင္းက႑အတြက္ အခ္က္အလက္မ္မးကို ထုတ္လုပ္မႈအစီရင္ခံစမမ္မး ာႏွင့္ ေဒသတြင္းရွိ ေစ္းကြက္အေျခအေနေပၚ မတည္ ံ ငြအတြက္ တစ္ၾကိမ္ေပးသြင္းရသည့္ေငြ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ တြက္ခ္က္ပါသည္။ သတ်ဳက႑မွ ေပးအပ္ေငြမ္မးမွမ ျပည္နယ္ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးရန္ပုေ ကရင္ျပည္နယ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနသည္ ျပည္နယ္၏ ေရွ႕တန္းမွပါ၀င္သည့္ ၀န္ၾကီးဌမနတစ္ခု မဟုတ္သည္ကို ေတြ႕ရွိာႏိုင္ပါသည္။ ကရင္ျပည္နယ္တြင္း ွိ ည့္ ထြက္ရသ ဓမတ္သတ်ဳမ္မးမွမ ေရႊ၊ ခေနမက္စိမ္း၊ ဇင့္၊ ခဲမျဖ်ဴ ာႏွင့္ အျဖိ်ဳက္နက္တို႕ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရလက္ေအမက္တြင္ အၾကီးစမး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (၄) ခု ျဖစ္သည့္ ဇင့္၊ ေက္မက္မီးေသြး (စးစမ္းျခင္း ာႏွင့္ တည္ေဆမက္ျခင္း အဆင့္)၊ ာႏွင့္ ခေနမက္စိမ္း လုပ္ငန္း (၂) ခု တို႕ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ခေနမက္စိမ္းထုတ္လုပ္သည့္ အေသးစမး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း (၂၀) ခု ရွျိ ပီး အျခမး ိ ္းမဟုတ္သည့္ ဇင့္၊ ခဲမျဖ်ဴ ာႏွင့္ အျဖိ်ဳက္နက္) တို႕ျဖစ္ပါသည္။ စစ္ေဆးေရးာႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမန္မမတစ္ာႏိုင္ငံလုး (၁၆) ခုမွမ (ခေနမက္စမ ံ တြင္ စစ္ေဆးေရးအရမရွိ (၈၇) ဦးသမရွိျပီး ိ ါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ စစ္ေဆးေရးအရမရွမ ကရင္ျပည္နယ္တြင္ (၂) ဦးသမ ရွပ ိ ္မး အေနျဖင့္ ံ ရွိ ေနရမမ္မးသို႕ စစ္ေဆးေရးသြမးေရမက္ရန္ လံုျခံ်ဳေရးအရ မျဖစ္ာႏိုင္ပါ။ ထို႕ေၾကမင့္ ျပည္နယ္တြင္းရွိ သတ်ဳတြင္းမ္မးမွမ ျပည္နယ္တစ္ခုလုး စစ္ေဆးမႈမ္မးမွ ကင္းေ၀းလ္က္ရွိေနျပီး ကရင္ျပည္နယ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ လုပ္ငန္းမ္မးမွ တင္ျပလမသည့္ အစီရင္ခံ စမအေပၚ မတည္၍သမ ေဆမင္ရြက္ေနရပါသည္။ ိ ္း တန္ခ္ိန္ ၃,၆၄၀ ထုတ္လုပ္ာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ခေနမက္စိမ္း ထုတ္လုပ္ရမတြင္ ယမန္ာႏွစ္က သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းေပါင္း (၂၀) မွ ခေနမက္စမ ေဒသတြင္း ကမလေပါက္ေစ္းမွမ တစ္တန္လွ္င္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၆၀၀ ခန္႕ရွိသည့္အတြက္ ခေနမက္စိမ္း ထုတ္လုပ္မႈမွ ၀င္ေငြ အေမရိကန္ေဒၚလမ (၂) သန္းေက္မ္ခန္႕ ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းရပါသည္။ ေစ္းာႏႈန္းမွမ ရန္ကုန္ျမိ်ဳ႕ရွိ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ဘမိေဗဒ ဲြ န္းမွ သတ္မွတ္ေပးသည့္ နမနမ အရည္အေသြးေပၚတြင္ မတည္ပါသည္။ ဘမးအံျမိ်ဳ႕တြင္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန ၀န္ထမ္းမ္မး ဓမတ္ခခ အလွည့္က္ တမ၀န္ထမ္းေဆမင္ၾကပါသည္။ ခေနမက္စိမ္း သတ်ဳထုတ္လုပ္မႈကို တမ၀န္ယထမးသည့္ အမွတ္ (၁) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း တြင္ ၀န္ထမ္း (၂) ဦး၊ ေရႊထုတ္လုပ္မႈကို တမ၀န္ယထမးသည့္ အမွတ္ (၂) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းတြင္ ၀န္ထမ္း (၆) ဦး ာႏွင့္ ထံုးေက္မက္ ္ လုပ္ငန္းမ္မးကို ထုတ္လုပ္မႈကို တမ၀န္ယထမးသည့္ အမွတ္ (၃) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းတြင္ ၀န္ထ မ္း (၁) ဦး တို႕ရွိျပီး ျပည္နယ္ သတ်ဳတြငး ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲလ္က္ရွိပါသည္။ ေရႊထုတ္လုပ္မႈကို တမ၀န္ယထမးသည့္ အမွတ္ (၂) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းတြင္ ၀န္ထမ္း (၆) ဦး ကရင္ျပည္နယ္တြင္ တမ၀န္ထမ္းေဆမင္ေနျပီး ျပည္နယ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီး ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးတို႕အမး တမ၀န္ခံရေသမ္လည္း ၎တို႕အေနျဖင့္ ျပည္နယ္တြင္းရွိ ေရႊတြင္းမ္မး၏ အေျခအေန ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မးကို ရယရမတြင္ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး ရွိေနျပီး ေရႊတြင္းမ္မး သို႕ ြ မ္မး ာႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုး ရတို႕အၾကမး ထိန္းခ္်ဳပ္ထမးသည့္ နယ္ေျမမ္မးေပၚ သြမးေရမက္ာႏိုင္ျခင္းလည္း မရွိပါ။ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ မတည္၍ ေက္မ္လြန္ျပီး အုပ္ခ္်ဳပ္ျခင္း မျပ်ဳရန္ အလြတ္သေဘမ သေဘမတညီထမးၾကေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ အကယ္၍ ေရႊတြင္းမ္မးကို 50 See http://www.european-times.com/countries/union-minister-national-planning-economic-development/ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 82 ျပည္နယ္၏ သတ်ဳက႑တြင္ ထည့္သြင္းတြက္ခ္က္ပါက တန္ဖိုးမည္မွ္ခန္႕ရွိာႏိုင္မည္ကို ေမးျမန္းခဲ့ရမ ာႏိုင္ငံတကမ ေရႊ ေစ္းာႏႈန္းျဖင့္ တြက္ခ္က္ပါက လက္ရွိထက္ ာႏွစ္ဆ မွ ဆယ္ဆခန္႕အထိ ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းခဲ့ၾကပါသည္။ ျပည္တြင္း သို႕မဟုတ္ ျပည္ပသတ်ဳတြင္း လုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ အစီရင္ခံတင္ျပရသည့္ စနစ္ (၂) မ္ိ်ဳးရွိပါသည္။ လုပ္ငန္းတစ္ခုသည္ DICA ံ င္ထမးပါက ကရင္ျပည္နယ္အစိုးရထံသို႕ အစီရင္ခံရပါသည္။ အစီရင္ခံစမကို ျပည္နယ္အစိုးရ၏ သတ်ဳတြင္း၊ မွတစ္ဆင့္ ျပည္နယ္တြင္မွတ္ပုတ ံ င္ထမးျခင္းျဖစ္ပါက အစီရင္ခံစမကို ေနျပည္ေတမ္ရွိ ဘ႑မေရး ာႏွင့္ စီမံကိန္း၀န္ၾကီးဌမနမ္မးသို႕ ေပးပို႕ရပါသည္။ အျခမးေနရမတြင္ မွတ္ပုတ ြ အရမရွိမ္မး၏ ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ ျပည္ေထမင္စု ာႏွင့္ ျပည္နယ္ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနထံ အစီရင္ခံရပါသည္။ ကရင္ျပည္နယ္ အစိုးရအဖဲ႕ ္ ွင့္ပတ္သက္၍ အခန္း (၂) သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအၾကမး ပးေပါင္းညွိာႏႈိင္းမႈမ္မးရွိပါသည္။ ဓမတ္သတ်ဳစမ္းသပ္ရွမ ေဖြျခင္း လုပ္ကိုင္ခြင့ာႏ တြင္ တင္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ျပည္ေထမင္စုအဆင့္ ၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ေျမစမရင္းာႏွင့္တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးျခင္း၊ သစ္ေတမၾကိ်ဳး၀ိုင္း ဟုတ္ - မဟုတ္၊ လေနထိုင္သည့္ ေနရမမ္မး ဟုတ္-မဟုတ္ ာႏွင့္ ေဒသခံမ္မး၏ သေဘမတညီခ္က္တို႕ကို ရယစိစစ္ာႏိုင္ရန္ ျပည္နယ္အစိုးရာႏွင့္ ဆက္သြယ္ေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ ျပည္နယ္အတြင္း တရမးမ၀င္ သတ်ဳလုပ္ငန္းမ္မး (အထးသျဖင့္ ျမစ္၀ွမ္းတစ္ေလွ္မက္) ရွိေနေသမ္လည္း လက္လုပ္လက္စမး သတ်ဳထုတ္လုပ္ျခင္း လုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ အစုိးရ၏ ၾကပ္မတ္ေဆမင္ရြက္မႈမ္မး တိုးျမင့္ေကမင္းမြန္လမသည့္ အရိပ္လကဏမမ္မးကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ဇြန္လအတြင္း ျပည္နယ္သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနမွ တရမး၀င္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိလိုသည့္ သတ်ဳလုပ္ငန္းရွင္မ္မးကို ျမ၀တီျမိ်ဳ႕တြင္ ေခၚယေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ဘမိေဗဒအခ္က္အလက္မ္မး၏ အရည္အေသြးညံ့ဖ္င္းျခင္းေၾကမင့္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးလုပ္ကိုင္ရမတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အျခမးေနရမမ္မးကဲ့သို႕ စြန္႕စမး၍ လုပ္ကိုင္ရပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ကြင္းဆင္းေလ့လမမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ခဲ့စဥ္က မြန္ျပည္နယ္ာႏွင့္ ထိစပ္ေနသည့္ ေနရမတြင္ တည္ရွိသည့္ အေသးစမး ခေနမက္စိမ္း သတ်ဳတြင္း လုပ္ငန္းကို သြမးေရမက္ေလ့လမခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ သတ်ဳတြင္းမွမ ရမဘမျခံမ္မးထဲတြင္ တည္ရွိပါသည္။ ခေနမက္စိမ္းအမး လြန္ခဲ့သည့္ (၂) ာႏွစ္ခန္႕ကတည္းက ရွမေဖြေတြ႕ရွိထမးေသမ္လည္း (ယခင္ပိုင္ရွင္ ိ သးပါ။ တရုတ္ကုမၸဏီလက္ထက္) စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပ္ာႏိုင္ျခင္း မရွေ ြ ္းမ္မး ပုံ (20) မြန္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ခေနမက္စိမ္း သတ်ဳတင ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 83 ု ရမွ ထိနး အစိး ္ ပ ္ ခ္်ဳပက ြ က ္ ာႏ ဲ ိုငျ္ ခင္း မရွသ ိ ည့္ ကရင္ျပည္နယ္တင ္ ရွိ သတ်ဳတင ြ း ္ လုပင ြ း ္ န္းမ္မး ကရင္ျပည္နယ္တြင္းရွိ တရမး၀င္သတ္မွတ္ထမးေသမ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ စည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္းခ္က္မ္မးာႏွင့္ အမွန္တကယ္ လုပ္ေဆမင္ေန ု ္ခဲ့စဥ္ ေဆြးောႏြးခ္က္မ္မးအရ ာႏိုင္ငံျခမးကုမၸဏီ သည့္ အေလ့အထမ္မးမွမ သိသမစြမကြမျခမးလြန္းလွပါသည္။ ကြင္းဆင္းေလ့လမမႈမ္မး ျပ်ဳလပ (၄) ခု (ကိုးရီးယမး၊ ထုိင္း၊ ဂ္ပန္ ာႏွင့္ တရုတ္) သို႕မဟုတ္ (၅) အထိတို႕သည္ ကရင္ျပည္နယ္တြင္ လုပ္ကိုင္ေနျပီး အခြန္ ာႏွင့္ အျခမးအခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္မ္မး၊ ျပည္သ႕စစ္မ္မး ာႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမ္မးထံသို႕ ေပးသြင္းရေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ တရုတ္ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ေရႊထုတ္လုပ္ငန္းကို စိတ္၀င္စမးျပီး ကိုးရီးယမး၊ ထိုင္း ာႏွင့္ ဂ္ပန္ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ခေနမက္စိမ္းထုတ္လုပ္ရန္ အမးသန္ၾကပါသည္။ ္ ္မးကို ျပည္တြင္းလုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိသမ္မးထံမွ လုပ္ကိုင္ခြင့မ လက္လႊဲေရမင္းခ္ၾကပါသည္။ လုပ္ငန္းမ္မးမွမ အေသးစမးလုပ္ငန္းမ္မးျဖစ္ျပီး open pit ာႏွင့္ underground သတ်ဳတြင္းမ္မး ျဖစ္ၾကျပီး အခ္ိ်ဳ႕မွမ ကိုလိုနီလက္ထက္ကပင္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕ေနရမမ္မးတြင္ ရြမသမးမ္မးသည္ သတ်ဳတြင္းမ္မးတြင္ လုပ္ကိုင္ျခင္း၊ ကုမၸဏီမ္မးထံသို႕ သတ်ဳမ္မး ေပးသြင္းေရမင္းခ္ျခင္း ာႏွင့္ ေျမငွမးရမ္းေပးျခင္းတို႕ လုပ္ေ ဆမင္ေလ့ရွိၾကပါသည္။ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ ျပည္နယ္အစိုးရအေနျဖင့္ သတ်ဳတြင္းမ္မးလုပ္ကိုင္ရမတြင္ အနည္းဆံုးထုတ္လုပ္ရမည့္ ပမမဏ ွ ္ခ္က္ ရွိပါသည္။ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး ဥပမမ ေရႊျဖစ္ပါက တစ္လလွ္င္ (၅) ေအမင္စ မွ (၆) ေအမင္စ အထိ ထြက္ရွိရမည္ဟု သတ္မတ ြ အစည္းမ္မးအမး လံုျခံ်ဳေရးအတြက္ ဆပ္ေၾကးေပးသြင္းရပါသည္။ ထို႕ျပင္ အစိုးရ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ စစ္ေဆးေရး အရမရွိမ္မးအေနျဖင့္ “production tax” သို႕မဟုတ္ ထုတ္လုပ္မႈမွ တရမး၀င္သမမက တရမးမ၀င္ပါ အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မး ရရွိၾကပါသည္။ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးမတိုင္မီက ရွိခဲ့ေသမ္လည္း ေရႊထုတ္လုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ ယခုအခါ ေဒသတြင္းရွိ တပ္ရင္းမ္မးရွိ ြ အစည္းမ္မးထံ ေပးသြင္းရသည့္ တပ္မွ်ဴးမ္မးထံ ဆပ္ေၾကး တိုက္ရိုက္ေပးသြင္းရျခင္း မရွိေတမ့ပါ။ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္ အဖဲ႕ ဆပ္ေၾကးေငြမ္မးကို ေဒသတမ၀န္ခံ သို႕မဟုတ္ သက္ဆိုင္ရမ တပ္မွ်ဴးမ္မးမွတစ္ဆင့္ ေပးသြင္းရမည္ဟု ယဆာႏိုင္ေသမ္လည္း ကြင္းဆင္းေလ့လမခဲ့စဥ္အတြင္းက ေမးျမန္းမႈမျပ်ဳခဲ့ပါ။ ေရႊထုတ္လုပ္ခြင့္ ရရွိရန္ ္ ွင့္ ျပည္နယ္၀န္ၾကီးခ္်ဳပာႏ ဦးစြမေတြ႕ဆံု ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ံ ျဖိ်ဳးေရးကုမၸဏီ ကရင္ျပည္နယ္ဖြ႕ Kayin State ြ စည္းထမးျပီး ျပည္နယ္၏ Development Company (KSDC) သည္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး အပါအ၀င္ ေဒသတြင္း ကုမၸဏီမ္မးျဖင့္ ဖဲ႕ ္ င္ာႏိုင္ရန္ ျပည္နယ္အစိုးရမွ ရည္မွန္းထမးပါသည္။ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး အလြန္ကမလမ္မးအတြင္း KSDC အေနျဖင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈက႑ ျမွင့တ ႈ ္မး သမတညီမွ္ျဖစ္ေစေရးအတြက္ မည္သို႕မည္ပံု ေဖမ္ေဆမင္ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္မည္ကို ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး တိုးျမင့္လမေစေရး ာႏွင့္ ယွဥ္ျပိ်ဳင္မမ ေစမင့္ၾကည့္ရဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အညိ်ဳေရမင္ ာႏွင့္ အနက္ေရမင္ နယ္ေျမမ္မးရွိ ေရႊထုတ္လုပ္င န္းမ္မး၏ ပတ္၀န္းက္င္စံာႏႈန္းမ္မးမွမ အမးနည္းလွျပီး ျပဒါးကို က္ယ္ျပန္႕စြမ အသံုးျပ်ဳလ္က္ရွိပါသည္။ ေရႊေခ္းမ္မးကို ျပဒါးအိုးတြင္ထည့္၍ ညသိပ္ထမး တတ္ၾကပါသည္။ ြ း သတ်ဳတင ံ မ ္ က႑ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး၏ ထိေတြ႕ဆက္ဆမ ႈ ္မး ြ ၀င္ (၂၁) ဦးရွိျပီး အဖဲြ႕အစည္း (၁၀) ကို ကိုယ္စမးျပ်ဳပါသည္။ အဆိုပါ အဖဲ႕ ကရင္ျပည္နယ္အတြင္း MATA အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မး အေနျဖင့္ ြ အစည္းမ္မး (စုစုေပါင္း ၁,၀၀၀ ခန္႕ရွိ) ာႏွင့္ ဆက္သြယ္ထမးျပီး သယံဇမတ ပညမေပးလုပ္ငန္းမ္မး ရမာႏွင့္ခ္ီေသမ ေဒသခံလမႈအဖဲ႕ လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ အဓိကဦးစမးေပးမႈမွမ ြ အစည္းမ္မးအေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံေရး၊ ပညမေရး၊ ျငိမ္းခ္မ္းေရးျဖစ္ျပီး လမႈအရပ္ဘက္ အဖဲ႕ ္ ႈတြင္ ပါ၀င္လမေစေရး ာႏွင့္ ျပည္သမ္မး အုပ္ခ္်ဳပမ EITI စနစ္ကို ာႏိုင္ငံေတမ္ အဆင့္ ာႏွင့္ ေဒသာႏရအဆင့္ မည္သို႕ အေကမင္ အထည္ေဖမ္ေနသည္ကို နမးလည္ေစေရး တို႕ျဖစ္ပါသည္။ MATA အေနျဖင့္ ၎၏ ရည္မွန္းခ္က္မ္မးကို ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ အခက္အခဲမ္မး ္ ည္း ရင္ဆိုင္ရပါသည္။ ဘမးအံျမိ်ဳ႕နယ္၊ ျမိ်ဳင္ကေလးရွိ ဘိလပ္ေျမစက္ရုံ ပညမေပးလုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္ရန္ MATA အဖဲ႕ ာႏွင့လ ြ ၀င္ (၇) ြ အစည္းသို႕ ေငြေၾကးပံ့ပိုးေပးရန္ အဆိုျပ်ဳထမးေသမ္လည္း မဟမဗ္်ဴဟမေရးဆဲရ ဦးမွ ေပါင္းကး အဖဲ႕ ြ န္ စီစဥ္ထမးျခင္း မရွိပါ။ ထိုအေတမ အတြင္း ၎တို႕အေနျဖင့္ ဆက္ဆံေရးမထိခိုက္လိုသည့္အတြက္ေၾကမင့္ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္မ္မး စိုးမိုးထမးသည့္ နယ္ေျမမ္မးရွိ ေရႊတြင္းမ္မးသို႕ သြမးေရမက္ာႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ ယင္းသို႕ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မး ရွိေနလင့္ကစမး MATA ာႏွင့္ အစိုးရအၾကမး ဆက္ဆံေရးမွမ လြန္ခဲ့ေသမ ာႏွစ္မ္မးမွစ၍ ေကမင္းမြန္လမေနျပီး ြ အစည္းမ္မးအေနျဖင့္ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ္ လမ္းအခ္ိ်ဳ႕မ္မး ေပၚေပါက္လမေနပါသည္။ လံုေလမက္ေသမ တြန္းအမးေပးမႈမ္မးကို ျဖစ္ေပၚေစာႏိုင္သည့္ အခြင့အ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 84 ္ ိုင္မႈမ္မး အခန္း (၅) စမခ္်ဳပ္နွင့္ ပိုငဆ ၅.၁ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ EITI စံညႊန္းမ္မး ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ EITI စံညႊန္းမ္မးအရ EITI အစီရင္ခံစမျပ်ဳစုရမတြင္ လုပ္ငန္းမ္မး၏ ြ စည္းမႈပိုင္းဆိုင္ရမ ဖဲ႕ အခ္က္အလက္မ္မး ံ မအတြက္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ဥပေဒ ာႏွင့္ ေငြေၾကး ပိုမိုလိုအပ္လမပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ စမရင္းကိုက္ညွိထမးသည့္ အစီရင္ခစ ္ ုပ္ငန္းမ္မးမွ လက္ေအမက္ခံ လုပ္ငန္းမ္မး၊ စနစ္မ္မးကိုပါ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပရန္ လိုအပ္ပါသည္။51. ထို႕ျပင္ ၂၀၁၃ စံညႊန္းမ္မးအရ ာႏိုင္ငံပိုငလ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေတမ္သို႕ ေျပမင္းလဲေပးသြင္းေငြမ္မးကို ရွင္းလင္းေဖမ္ျပရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္။ 52 › အရင္းထဲသို႕ ျပန္လည္ထည့္သြင္းသည့္ ၀င္ေငြမ္မး (Retained earnings) › ျပန္လည္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသည့္ အေလ့အထမ္မး › ြ အစည္းသို႕ ေငြေၾကးပံ့ပိုးမႈမ္မး တတိယအဖဲ႕ › ဘတ္ဂ္က္အသံုးစရိတ္မ္မးျဖစ္သည့္ လမႈေရး၀န္ေဆမင္မႈမ္မး၊ အေျခခံအေဆမက္အဦမ္မး၊ ေလမင္စမဆီေလွ္မ့ေပါ့ေပးျခင္းမ္မး ာႏွင့္ ေၾကြးျမီေပးဆပ္မႈမ္မး၊ › ္ န္းမ္မး ရရွသ သတ်ဳတြင္း၊ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ လုပ္ငန္းမ္မး၊ ၎တို႕၏ လက္ေအမက္ခံမ္မးမွ တစ္ဆင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ိ ည့္ အက္ိ်ဳးေက္းဇးမ္မး၊ › ု ္ဆိုင္မႈေျပမင္းလဲျခင္းမ္မး၊ အစီရင္ခံတင္ျပစဥ္ ပိင › ္ န္းမ္မး၏ စီမံကိန္းကမလ တမ၀န္မ္မး၊ (ဥပမမ - ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ေပးသြင္းျခင္း၊ အခမဲ့ရယျခင္း၊ အတိုးမ္မး စသည္) ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင › ြ အစည္းမ္မး အေျပမင္းအလဲာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင အစိုးရအဖဲ႕ ္ န္းမ္မး ပို င္ဆိုင္မႈ အေျခအေန၊ › ၀င္ေငြလႊဲေျပမင္းေပးအပ္မႈဆိုင္ရမအခ္က္အလက္မ္မး၊ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ EITI စံညႊန္းသစ္မ္မးအရ ေအမက္ပါတို႕ကို အစီရင္ခံရန္ လိုအပ္ပါေသးသည္- › ္ ရွိထမးသမ္မး၊ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ › ္ ရွိထမးသည့္ေနရမ ကိုၾသဒိနိတ္မ္မး၊ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ › ္ က္တမ္း၊ ေလွ္မက္ထမးသည့္ေန႕၊ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိသည့္ေန႕ ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့သ › ထုတ္လုပ္သည့္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျဖစ္ပါက ထုတ္လုပ္သည့္ ကုန္ပစၥည္းမ္မး၊ အစိုးရမ္မးအေနျဖင့္ အနည္းဆံုးပမမဏသတ္မွတ္ခ္က္ေပၚ မတည္ျခင္းမရွိဘဲ ျပန္လည္ျပည့္ျဖိ်ဳးျခင္း မရွိသည့္ သယံဇမတမ္မးအတြက္ ္ ရွိထမးသ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ မည္သမဆို / မည္သည့္အဖဲြ႕အစည္းမဆို ၎တို႕၏ ္ ိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့ဆ အခ္က္အလက္မ္မးကို ြ အစည္းမ္မး၏ ၀င္ေငြမ္မးကိုသမ ေဖမ္ျပရန္လိုအပ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း အနည္းဆံုးပမမဏသတ္မွတ္ခ္က္ထက္ ေက္မ္လြန္သည့္ အဖဲ႕ စမရင္းကိုက္ညွိျပီး အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းရန္ ျဖစ္ပါသည္။ 51 EITI Requirement 3, 3.2 52 EITI Requirement 3.6 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 85 ၅.၂ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုျခင္း ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ေရနံာႏွင့သ အခန္း (၂) တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္အတိုင္း ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ MOGE ာႏွင့္ ပုဂၢလိက ို လ့ရွိသည့္ စမခ္်ဳပ္ပုစ လုပ္ငန္းရွင္မ္မးအၾကမး ခ္်ဳပ္ဆေ ံ ံမွမ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲြေ၀ခံစမးသည့္စမခ္်ဳပ္ (PSC) ာႏွင့္ ေရနံတြင္းေဟမင္းမ္မး ္ စမခ္်ဳပ္မွမ PSC ာႏွင့္ ပံုစံျခင္း မတညီဘဲ ျပန္လည္ျပ်ဳျပင္ေရးစမခ္်ဳပ္ (IPRC) တို႕ျဖစ္ပါသည္။ IPRC (စြန္႕စမးျပီးခ္်ဳပ္ဆိုရသည့္စမခ္်ဳပ) ႈ ရိတ္ သို ႕မဟုတ္ အျခမးနည္းလမ္းတစ္ခုခုျဖင့္ သတ္မွတ္ျပီး နည္းပညမ၊ အရင္းအာႏီွး ာႏွင့္ ေရနံလုပ္ငန္းမ္မးမွ အစိုးရအမး ၀န္ေဆမင္မစ စီမံခန္႕ခဲြမႈဆိုင္ရမ ၀န္ေဆမင္မႈမ္မးကို ေပးအပ္ပါသည္။ ေရနံက႑တြင္ အျခမးအသံုးျပ်ဳသည့္ ံ ံမ္မးမွမ စမခ္်ဳပ္ပုစ စြမ္းေဆမင္မႈအေပၚ အေျခခံသည့္စမခ္်ဳပ္ Performance Compensation Contracts (PCCs), အသမးတင္ တိုးတက္မႈအေပၚ အေျခခံသည့္ စမခ္်ဳပ္ Improvement of Marginal Recovery Agreements ာႏွင့္ ျပန္လည္မြမ္းမံေရးစမခ္်ဳပ္ Reactivation Agreements တို႕ျဖစ္ပါသည္။ MOGE ာႏွင့္ ခ္်ဳပ္ဆိုေသမ PSC စမခ္်ဳပ္မ္မးသည္ ကုန္းတြင္း ာႏွင့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မးတြင္ တင္ဒါတင္သြင္းသမ္မးအမး အဓိကခ္်ဳပ္ဆိုရသည့္ မေဘမင္တစ္ခုျဖစ္ျပီး စးစမ္းရွမေဖြျခင္း၊ စီမံကိန္း အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္း ာႏွင့္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ထုတ္လုပ္ျခင္းတို႕အထိ အက္ံ်ဳး၀င္ပါသည္။ ေနမက္ဆက္တဲြ (၇) တြင္ ကုန္းတြင္း ာႏွင့္ ကမ္းလြန္စမခ္်ဳပ္မ္မး၏ နမနမစည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ္က္မ္မးကို ္ ္်ဳပ္ဆိုသမ္မးသည္ လတစ္ဦးခ္င္း သို႕မဟုတ္ ပးေပါင္း၍ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ PSC စမခ္်ဳပ္နမနမတြင္ေဖမ္ျပထမးခ္က္မ္မးအရ စမခ္်ဳပခ ြ အစည္းမ္မး (MOGE ာႏွင့္ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သမ္မး) အၾကမး အခြန္ ာႏွင့္ တမ၀န္ခံရန္ျဖစ္ေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ထို႕ျပင္ စမခ္်ဳပ္ပါအဖဲ႕ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မး (ေနမက္အခန္းတြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္ ၀င္ေငြပံုစံမ္မး) ာႏွင့္ ္ တရမးမ္မးတို႕ကို တမ၀န္ာႏွင့၀ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ္ ိုင္ခြင့္ ရရွိသ၏ အဓိကတမ၀န္မ္မးမွမ- PSC အရ MOGE အေနျဖင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈရွိေသမ္လည္း လုပ္ကိုင္ခြင့္ကို ရယထမးျခင္းမရွိပါ။ လုပက › လုပ္ငန္းခြင္အတြက္ ေငြေၾကးာႏွင့္နည္းပညမလိုအပ္ခ္က္မ္မးကို ပံ့ပိုးျခင္း၊ › ္ ရိတ္မ္မးကို တမ၀န္ယျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြငစ › ္ ရွိသည့္ ေနရမတြင္ စီးပြမးျဖစ္ထြန္းေအမင္ေဆမင္ရက လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ြ ္ျခင္း၊ စမခ္်ဳပ္သက္တမ္းကမလအတြင္း စုစုေပါင္း ထုတ္လုပ္ရရွိသည့္ ပမမဏမ္မးကို ေအမက္ေဖမ္ျပဇယမးပါ အခ္ိ်ဳးမ္မးအတို င္း ြ ၀ခံစမးခဲ့ၾကပါသည္။ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္မ္မးအတြက္ ေနမက္ဆက္တဲြ (၇) တြင္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ခဲေ ိ း ေရနံစမ ္ ြ ္ ခဲြေ၀မႈအခ္ိ်ဳး ဇယမး (7) ကုန္းတြင္းလုပ္ကက Production Rate in MOGE Share CONTRACTOR Share (%) Barrels per Day (%) 0-10,000 60 40 10,001-20,000 65 35 20,001-50,000 70 30 50,001-100,000 80 20 100,001-150,000 85 15 >150,000 90 10 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 86 သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ြ ္ခဲေ ဇယမး (8) ကုန္းတြင္းလုပ္ကက ြ ၀မႈအခ္ိ်ဳး Production Rate in MOGE Share CONTRACTOR Share (%) Million Cubic Feet per Day (%) Up to 60 60 40 61-120 65 35 121-300 70 30 301-600 80 20 601-900 85 15 >900 90 10 ္ ္မးကို အေျခခံ၍ ေလ့လမဆန္းစစ္မႈမ္မး ဆက္လက္ျပ်ဳလုပ္သြမးပါမည္။ “လုပ္ကိုင္ခြင့္” ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္တြင္ ခ္်ဳပ္ဆိုသည့္ စမခ္်ဳပမ ္ ြက္မ္မးအတြက္ ခ္်ဳပ္ဆိုသည့္ စမခ္်ဳပမ ရရွိသဆိုသည္မွမ လုပ္ငန္းမ္မးေဆမင္ရြက္ခြင့္ ရရွိသကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကမ္းလြန္လုပက ္ ္မးတြင္ ိ ါ။ မည္သည္တို႕ ကဲျြ ပမးျခမးနမးသည္ကို ကြင္းဆင္းေလ့လမခဲ့စဥ္အတြင္း သိရွိာႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွပ ္ ည္းကမ္းခ္က္ (၉.၁၁) တြင္ ေဖမ္ျပထမးခ္က္အရ ၀င္ေငြခြန္အတြက္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ နမနမ စမခ္်ဳပစ ္ ွိသမွ ေပးေဆမင္ရန္ျဖစ္ျပီး က္သင့္သည့္ အခြန္ပမမဏကို ျပည္ေထမင္စု သမၼတျမန္မမာႏိုင္ငံေတမ္၊ ၀င္ေငြခြန္ဥပေဒအရ တြက္ခ္က္သတ္မွတ္သြမးရန္ ျဖစ္ပါသည္။  ္ ွိသသည္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ၀င္ေငြေၾကညမျခင္း၊ အခြန္စည္းၾကပ္မႈခံယျခင္း ာႏွင့္ ေငြစမရင္းစမအုပ္မ္မး ြ ိန္းသိမ္းျခင္းတို႕ ေရးဆဲထ ေဆမင္ရြက္ရပါမည္။  ္ ရွိသ၏ တစ္ာႏွစ္အတြက္ အခြန္စည္းၾကပ္ထိုက္သည့္ ၀င္ေငြဆိုသည္မွမ စမခ္်ဳပ္ပါစည္းကမ္း (၉.၇) အရ လုပ္ကိုင္ခြင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ရရွိသ၏ ေ၀စုပမမဏကို အေျခခံတြက္ခ္က္ပါသည္။ တစ္နည္းအမးျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိသ၏ အျမတ္ေပၚတြင္ ေကမက္ခံျခင္း ျဖစ္ပါသည္။  လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိသသည္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမွပ္ာႏွံမႈဥပေဒသစ္အရ ခံစမးခြင့္မ္မး ရရွိထမးျပီး MOGE အေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိထမးသအမး ြ ္ေပးေဆမင္ာႏိုင္ေရး ာႏွင့္ ၀င္ေငြေၾကညမလႊမ ရရွိေရး အတြက္ လိုအပ္သည့္ ကညီမႈမ္မး ပံ့ပိုးေပးရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ တရမး၀င္ ၀င္ေငြခန  ြ အစည္းမွ ထုတ္ေပးရန္ျ ဖစ္ပါသည္။ ယမယီ၀င္ေငြေၾကညမလႊမအမး ဘ႑မေရးာႏွစ္ ၀င္ေငြေၾကညမလႊမကို အခြန္စည္းၾကပ္သည့္ အဖဲ႕ စတင္ျပီး ရက္ေပါင္း (၉၀) အတြင္း ထုတ္ေပးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေနမက္ အတည္ျပ်ဳ ၀င္ေငြေၾကညမလႊမအမး ယမယီ၀င္ေငြေၾကညမလႊမ ထုတ္ေပးသည့္ေန႕မွ ရက္ေပါင္း (၉၀) အတြင္း ထပ္မံထုတ္ေပးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ္ တ္သက္၍ ကုန္းတြင္း ာႏွင့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မးအတြက္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ခိုင္ေၾကး ေပးေဆမင္ျခင္းာႏွင့ပ ္ ရွိထမးသအေနျဖင့္ ထုတ္လုပ္မႈ၏ ၁၂.၅% အမး ခိုင္ေၾကးအျဖစ္ MOGE မွတစ္ဆင့္ ေပးေဆမင္ရပါသည္။ ခိုင္ေၾကးမ္မးကို ု ္းလိုက္ျဖစ္ေစ၊ အစိတ္အပိင တစ္လံုးတစ္ခဲတည္းျဖစ္ေစ ေငြသမး သို႕မဟုတ္ ထုတ္လုပ္သည့္ ပစၥည္းမ္မးျဖင့္ျဖစ္ေစ အစိုးရသို႕ ေပးသြင္းာႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး မပါ၀င္ခဲ့ပါက ခိုင္ေၾကးမ္မးအမး ဘ႑မေရးာႏွစ္ကုန္ဆံုးျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း ေငြသမးျဖင့္ အစိုးရထံ ေပးသြင္းရန္ ု ္ေၾကးအတြက္ ေပးသြင္းရမည့္ ပစၥည္းအမး သတ္မွတ္ထမးသည့္ ေနရမတြင္ ျဖစ္ပါသည္။ စမခ္်ဳပ္တြင္ သီးျခမး ခ္်ဳပ္ဆိုထမးျခင္း မရွိပါက ခိင ေပးသြင္းရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 87 လက္မွတ္ေရးထိုးသည့္အတြက္ ေပးအပ္သည့္ လက္မွတ္ေရးထိုးခကိုမ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရွိသမွ လက္မွတ္ေရးထိုးျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း ေပးသြင္းရပါသည္။ ္ ုပ္ာႏိုင္သည့္အတြက္ ပိုမိုထုတလ ေပးသြင္းရသည့္ လက္မွတ္ေရးထိုးခမ္မးကိုမ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ အေျခခံျပီး MOGE သို႕ ေပးသြင္းရပါသည္။53 သို႕ျဖစ္၍ ပိုမိုထုတ္လုပ္ာႏိုင္မႈအေပၚ ရရွိသည့္ လက္မွတ္ေရးထိုးခမွမ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚတြင္ အေျခခံပါသည္။ ိ း ေရနံစမ ္  ခြင့ျ္ ပ်ဳမိန္႕က္ျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၅) သိန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း (၁၀,၀၀၀) ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၁.၅) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း (၂၀,၀၀၀) ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၂) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း (၅၀,၀၀၀) ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၃) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း (၁၀၀,၀၀၀) ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၄) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ ေရနံစိမ္းစည္ေပါင္း (၁၅၀,၀၀၀) ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၆) သန္း၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕  ခြင့ျ္ ပ်ဳမိန္႕က္ျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၅) သိန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈ ကုဗေပ (၆) သန္း ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၁.၅) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈ ကုဗေပ (၁၂၀) သန္း ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၂) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ထု တ္လုပ္မႈ ကုဗေပ (၃၀၀) သန္း ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၃) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈ ကုဗေပ (၆၀၀) သန္း ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၄) သန္း၊  ရက္ေပါင္း (၉၀) ၾကမ တစ္ေန႕လွ္င္ ပွ္မ္းမွ္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈ ကုဗေပ (၉၀၀) သန္း ထြက္ရွိသည့္ေန႕မွ အစျပ်ဳ၍ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း အေမရိကန္ေဒၚလမ (၆) သန္း၊ 53 Chapter 6 also provides a summary of Non-Tax Revenues under Production Sharing Contracts. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 88 ု ္ (၁၇) တြင္ပါရွိသည့္ တမ၀န္ာႏွင့္အခြင့အ စမခ္်ဳပ္စည္းကမ္းခ္က္မ္မး အပိဒ ္ ေရးမ္မးအရ MOGE သည္  ြ ့္ရရွိသ ာႏွင့္ ညွိာႏိႈင္း ပံ့ပိုးျပီး လုပ္ငန္း အစီအစဥ္မ္မး ခ္မွတ္ ျခင္း၊ လုပ္ငန္းမ္မးလည္ပတ္ေရးအတြက္ စီမံခန္႕ခဲြျခင္း ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခင  စည္းကမ္းခ္က္ အပိုဒ္ ၁၇.၂ (ခ)54 ာႏွင့္ ၁၇.၂ (ဂ) 55 ာႏွင့္ အပိုဒ္ ၉.၁၁56 တို႕မွလဲ၍ ြ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိသ ာႏွင့္ ထပ္ဆင့္ လုပ္ကိုင္ခြ င့္ ရရွိသမ္မးအေပၚ ျမန္မမအစိုးရမွ ခ္မွတ္သည့္ အခြန္မ္မးျဖစ္သည့္ သြင္းကုန္ ာႏွင့္ ပို႕ကုန္ဆိုင္ရမ အခြန္မ္မး၊ အေကမက္ခြန္မ္မး၊ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္မ္မး ာႏွင့္ ထြက္ကုန္ပစၥည္း၊ စက္ကိရိယမ ာႏွင့္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ္မးအေပၚ ေကမက္ခံသည့္ အခြန္ အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး တို႕ကို ္ ွိသ ာႏွင့္ ထပ္ဆင့္လုပ္ကိုင္ခြင့ရ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ္ ွိသတို႕မွ ေပးေဆမင္ာႏိုင္ရန္ ေဆမင္ရြက္ေပးရမည္။  ္ ွိသ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ာႏွင့္ ထပ္ဆင့္လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ္ ွိသတို႕မွ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒမ္မးာႏွင့္ အက္ံ်ဳး၀င္ေသမ အေျခပစၥည္းအမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး၊ မတည္ေငြရင္းမွ ရရွိသည့္ အျမတ္ ာႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္မ္မး ာႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး၊ ကုန္ပစၥည္း အေပၚေကမက္ခံသည့္ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး တို႕ကို ေပးေဆမင္ာႏိုင္ရန္ ေဆမင္ရြက္ေပးရမည္။  ္ ွိသ ၀န္ထမ္းမ္မး၏ တစ္ကိုယ္ရည္သံုး ပစၥည္းမ္မးအတြက္ ယစ္မ္ိ်ဳး ခြန္၊ သြင္းကုန္ ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရွိသ ာႏွင့္ ထပ္ဆင့္လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ပို႕ကုန္ဆိုင္ရမအခြန္မ္မး၊ အေကမက္ခြန္မ္မး၊ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္မ္မးစသည့္ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးတို႕ကို ေပးေဆမင္ာႏိုင္ရန္ အတြက္ ေဆမင္ရြက္ေပးရန္ မလိုအပ္ပါ။ ္ ွိသအေနျဖင့္- လုပ္ကိုင္ခြင့ရ  ြ ္ ာႏွင့္ ကုန္ပစၥည္း/၀န္ေဆမင္မႈမ္မးအတြက္ က္သင့္ သည့္ အခြန္မ္မး ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ၀င္ေငြခန ္ ွိသ၏ ၀န္ထမ္းမ္မး၊ ထပ္ဆင့္ ္ ရွိထမးသမ္မး၏ ၀န္ထမ္းမ္မး၏ ၀င္ေငြမ္မးေပၚတြင္ ေကမက္ခံသည့္ ျမန္မမာႏိုင္င၏ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ံ ၀င္ေငြခြန္မ္မးကို ေကမက္ခံရရွိာႏိုင္ေရး အတြက္ ေဆမင္ရြက္ေပးရန္၊  ္ ွိသ၏ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ၀န္ထမ္းမ္မး၊ ထပ္ဆင့္ လုပ္ကိုင္ခင ြ ့္ရရွိထမးသမ္မး၏ ၀န္ထမ္းမ္မး လုပ္ငန္းသံုးမဟုတ္ဘဲ ကိုယ္ပိုင္ အသံုးျပ်ဳာႏိုင္ရန္အတြက္ ျမန္မမာႏိုင္ငံသို႕ တင္သြင္းလမသည့္ ေမမ္ေတမ္ယမဥ္မ္မးာႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အေကမက္ခြန္၊ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ာႏွင့္ အျခမးအခြန္အရပ္ရပ္တို႕အမး ေပးေဆမင္ာႏိုင္ေရးအတြက္ တမ၀န္ယရန္ ၊  MOGE ထံသို႕ အပတ္စဥ္ ၀န္ထမ္းအင္အမးစမရင္း၊ လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္မႈ အေျခအေန ာႏွင့္ အပတ္စဥ္ ာႏွင့္ လစဥ္ အစီရင္ခံစမမ္မး ေပးပို႕ရန္၊  ္ ရ လုပ္ဆမင္သည့္ ဘမိေဗဒ၊ ဘမိရပေဗဒ၊ တြင္းတးေဖမ္ျခင္း ာႏွင့္ အျခမးအခ္က္အလက္မ္မးကို MOGE ထံ PSC စမခ္်ဳပအ အစီရင္ခံတင္ျပျခင္း၊  ြ ့ျ္ ပ်ဳရန္၊ MOGE မွ တမ၀န္ေပးအပ္ထမးသည့္ ကိုယ္စမးလွယ္အမး လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ၀င္ေရမက္ခင 54 Withholding tax for the payments made for goods and services and for all Income Tax and other levies if any, for which expatriate personnel of Contractor. 55 Payment to appropriate authorities import duties, customs duties, sales tax and other duties levied on motor vehicles brought into Myanmar for personnel use and not for field use by Contractor. 56 Income Tax imposed upon Contractor under the Income Tax Laws of the Republic of the Union of Myanmar. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 89  ္ ွိသ၏ အခ္က္အလက္မ္မး၊ အစီရင္ခံစမ မွတတ အဆိုပါ တမ၀န္ရွိသအေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ံ မးခ္ပ္မ္မး၊ ္ မ္းမ္မး၊ စစ္တမ္းမ္မး၊ ရုပ္ပုက စမ္းသပ္မႈမ္မး စသည္တို႕ကို စမခ္်ဳပ္အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ ္ ပးရန္၊ စစ္ေဆးခြင့ေ ထို႕ျပင္ လုပ္ငန္းခြင္အမး ္ ပးရန္၊ ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးခြင့ေ ွိ ၏ ရွယ္ယမ၏ အစိုးရ၏ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈအျဖစ္ အပိုဒ္ ၁၉.၁ ပါ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္စမခ္်ဳပ္နမနမအရ MOGE အေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရသ ္ ို ထည့္သြင္းထမးပါသည္။ ၁၅% ကို ရယခြင့္ ာႏွင့္ ၂၅% အထိ ၎၏ သေဘမျဖင့္ ရယခြင့က အကယ္၍ ရွယ္ယမေ၀စုကို MOGE ဘက္မွ တိုးျမွင့္မည္ဆိုပါက စမခ္်ဳပပ ္ ါ စည္းကမ္းခ္က္မ္မးအရ ္ ွိသအမး လုပ္ကိုင္ခြင့ရ လုပ္ငန္းခြင္ကုန္က္စရိတ္အပါအ၀င္ လက္မွတ္ေရးထိုးခ အစရွိသည္တို႕ကို ရမခိုင္ာႏႈန္းအခ္ိ်ဳးက္ ျပန္အမ္းရန္ျဖစ္ေၾကမင္း PSC စမခ္်ဳပ္၏ အပိုဒ္ ၁၁.၁ တြင္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ္ ရွိသ တစ္ဦးကဲ့သို႕ ၀င္ေငြမ္မးေၾကညမျပီး က္သင့္သည့္ အခြန္မ္မး အထက္ေဖမ္ျပပါ အခ္က္မ္မးအရ MOGE အေနျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ေပးေဆမင္ရန္ တမ၀န္ရွိပါသည္။ MOGE အေနျဖင့္ ၎၏ ေ၀စုရွယ္ယမအမး ေအမက္ပါအတိုင္း ေပးသြင္းာႏိုင္ပါသည္- › ္ ွိသကို ခြင့္ျပ်ဳျပီးေနမက္ပိုင္း (၃) လအတြင္း အပိုဒ္ ၁၉.၃ အရ MOGE မွ ေပးသြင္းရမည့္ေငြမ္မးကို ေတမင္းဆိုသည့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ဘဏ္ ာႏွင့္ ေငြေၾကးအမ္ိ်ဳးအစမးမ္မးအတိုင္း ေပးသြင္းာႏိုင္ပါသည္။ › PSC စမခ္်ဳပ္ပါ အပိုဒ္ ၁၂ အရ စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပ္ာႏိုင္သည့္အဆင့္မွစတင္ျပီး ထုတ္လုပ္မႈအေပၚေပးသြင္းရမႈမ္မး အတြက္ ၅၀% အမး MOGE မွ ေပးသြင္းာႏိုင္ပါသည္။ ္ ္်ဳပဆ MOGE အေနျဖင့္ စမခ္်ဳပခ ္ ိုရန္ လက္ခံခဲ့ပါက ၎၏ ရွယ္ယမေ၀စုအမး အပိုဒ္ ၁၈.၇ အရ မည္သို႕မည္ပံုထည့္၀င္မည္ (ေငြသမး သို႕မဟုတ္ ထုတ္လုပ္မႈမွ) ကို စမခ္်ဳပ္တြင္ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပမည္ျဖစ္ပါသည္။ အပိုဒ္ ၂၃.၁ အရ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရိွသအေနျဖင့္ လုပ္ငန္း တည္ေထမင္လည္ပတ္ရန္အတြက္ လိုအပ္သည့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြေၾကးမ္မးအမး ျပည္ပမွ ယေဆမင္လမရမည္ျဖစ္ျပီး လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈမွ ရရွိသည့္ ျမန္မမေငြမ္မးကိုလည္း လုပ္ငန္းတြင္ ျပန္လည္ထည့္သြင္းာႏုိင္ပါသည္။ ္ ရးအက္ဥပေဒတို႕အရ လုပ္ကင ထို႕ျပင္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြထိန္းခ္်ဳပေ ို ္ခြင့္ ရရွိသအေနျဖင့္ ၎၏ လုပ္ငန္းအတြက္ ျပည္တြင္း ျပည္ပ ေငြေပးေငြယကိစၥရပ္မ္မး အတြက္ ျမန္မမာႏိုင္ငံရွိ ခြင့ျ္ ပ်ဳထမးေသမ ဘဏ္တစ္ခုခု တြင္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြဘဏ္စမရင္း ္ ွစ္ေဆမင္ရြက္ရန္ျဖစ္ျပီး ပို႕ကုန္၊ ျပည္တြင္းေရမင္းခ္မႈမ္မးမွ ရရွိသည့္ ေရနံ၀င္ေငြမ္မးကို အဆိုပါစမရင္းတြင္ ထည့္သြင္းရပါမည္ ။ ဖြင့လ ြ ့္ရရွိသ ာႏွင့္ ၎၏၀န္ထမ္းမ္မးအေနျဖင့္ ဘဏ္ာႏွင့္ ေငြေပးေငြယျပ်ဳလုပ္ရမတြင္ ေငြလဲလွယ္ာႏႈန္းာႏွင့္ပတ္သက္၍မ အပိုဒ္ ၂၃.၃ အရ လုပ္ကိုင္ခင ဲ ကမင္တမမ္မးတြင္ သတ္မွတ္ထမးေသမ ေငြ လဲလွယ္ာႏႈန္းျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါေန႕၌ အစိုးရ၏ ေငြလေ အပိုဒ္ ၂၃.၇ အရ သီးျခမးသေဘမတထမးျခင္း မရွိပါက MOGE သို႕မဟုတ္ အစိုးရသို႕ ေပးသြင္းရမည့္ေငြမ္မးအမး အေမရိကန္ေဒၚလမျဖင့္ ု ြင္ ေပးသြင္းရန္ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရမွ သတ္မွတ္ထမးသည့္ ျပည္တြင္း/ျပည္ပ ဘဏ္တစ္ခုခတ ေငြစမရင္း ာႏွင့္ စမရင္းစစ္ေဆးျခင္းတို႕အတြက္ MOGE ံ မွတစ္ဆင့္) တို႕အေနျဖင့္ ာႏွင့္ ျမန္မမအစိုးရ (ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ္ ွိသ၏ မည္သည့္ ဘ႑မေရးာႏွစ္အတြက္မဆို ဖြင့လ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ္ ွစ္ထမးသည့္ ေငြစမရင္းစမအုပ္မ္မးကို စမရင္းစစ္ေဆးခြင့္ရွိျပီး စစ္ေဆးျပီး ု ပ္သည္မ္မးရွိပါက ေထမက္ျပသြမးရန္ျဖစ္ပါသည္။ စမရင္းစစ္ေဆးမႈအမး လြန္ခဲ့သည့္ ဘ႑မေရးာႏွစ္ (၂) ရက္ေပါင္း (၆၀) အတြင္း လိအ ာႏွစ္စမအတြက္ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ပါသည္။ ံ ကမမွ လက္ခံထမးသည့္ စံာႏႈန္းမ္မးာႏွင့္အညီ စမရင္းအင္းာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေရနံလုပ္ငန္းတြင္ သတ္မွတ္ထမးသည့္ စမရင္းအင္းစံာႏႈန္း၊ ာႏိုင္ငတ အဂၤလိပ္ဘမသမျဖင့္လည္းေကမင္း၊ အေမရိကန္ေဒၚလမျဖင့္လည္းေကမင္း ေဆမင္ရြ က္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအတြက္ ္ ွိသ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ု စ္ေဆးာႏိုင္ပါသည္။ အေနျဖင့္ ၎၏ လုပ္ငန္းအတြက္ လြတ္လပ္သည့္ စမရင္းစစ္ (ာႏိုင္ငံတကမအဆင့္မီ) ကို ငွမးရမ္းျပီး ာႏွစ္စဥ္ စမရင္းျပ်ဳစစ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 90 ္ တ္သက္သည့္ အစီရင္ခံတင္ျပရန္ လိုအပ္ခ္က္မ္မးကို MOGE မွ စမခ္်ဳပ္တြင္ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုရမတြင္ EITI ာႏွင့ပ ေဖမ္ျပထမးျခင္းမရွိပါ။ ထို႕ျပင္ EITI လိုအပ္ခ္က္မ္မးအတြက္ PSC စမခ္်ဳပ္မ္မးတြင္ မည္သို႕မည္ပံု ထည့္သြင္းမည္ကို တိတိက္က္ မသိရွိေသးပါ။ ေအမက္ေဖမ္ျပပါပံုတြင္ ရတနမကမ္းလြန္လုပ္ကြက္၏ စမခ္်ဳပ္ပါစည္းကမ္းခ္က္ (၅) ခုကို တင္ျပထမးပါသည္ - › ္ ရွိသအျဖစ္လည္းေကမင္း၊ Unocal မွ ၂၈.၂၆%၊ PTT Exploration and Production Plc TOTAL မွ ၃၁.၂၄% ျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ွိ ါသည္။ (PPTEP) မွ ၂၅.၅၀% ာႏွင့္ MOGE မွ ၁၅% ျဖင့္ PSC စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆို၍ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္လ္က္ရပ › ္ တ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕တင္ပို႕ေရမင္းခ္ေရးသေဘမတစမခ္်ဳပ္ Export Gas Sales Agreement (EGSA) ကို PSC စမခ္်ဳပ္ာႏွင့အ ံ ွိ ဓမတ္အမးေပးစက္ရံုမ္မးသို႕ ေရမင္းခ္ပါသည္။ PTTEP ာႏွင့္ခ္်ဳပ္ဆိုျပီး ထိုင္းာႏိုင္ငရ › ္ တ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ သယ္ယပို႕ေဆမင္ေရး Export Gas Transportation Agreement (EGTA) အမး PSC PSC စမခ္်ဳပ္ာႏွင့အ တြင္ ပါ၀င္သည့္ကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ဖဲြ႕စည္းထမးသည့္ Moattama Gas Transportation Company (MGTC) ာႏွင့္ ခ္်ဳပ္ဆိုထမးပါသည္။ › ထုတ္လုပ္မႈဆိုင္ရမသေဘမတညီခ္က္ › Total မွ ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းဆိုင္ရမ သေဘမတညီခ္က္ Gas Pipeline Operating Agreement (GPOA) ို ္းတြင္ ေပၚထြက္လမမည့္ နယ္ပယ္သတ္မွတ္ေရးဆိုင္ရမ အစီရင္ခံစမ၏ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးကို အေျခခံျပီး MSG ဤအစီရင္ခံစမေနမက္ပင အေနျဖင့္ ၀င္ေငြအမ္ိ်ဳးအစမး၊ ပမမဏသတ္မွတ္ခ္က္တို႕ကို စဥ္းစမးဆံုးျဖတ္ရေတမ့မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ၀န္ထမ္းမ္မး၏ လစမအေပၚ ေကမက္ခံသည့္ အခြန္မ္မးအမး တိုင္းျပည္၏ ၀င္ေငြအျဖစ္သတ္မွတ္မႈ ာႏွင့္ သယံဇမတ လုပ္ငန္းာႏွင့္ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနျခင္း မရွိသည့္အတြက္ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းသင့္-မသင့္ စသျဖင့္ စဥ္းစမးရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဇယမး (၉) တြင္ ၂၀၁၁ -၁၂ ခုာႏွစ္ ံ င္ထမးသည့္ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ 57 စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနတြင္ မွတ္ပုတ 57 Ministry of Energy, 2011-2012 Oil and Gas Companies Information, excel file 2011. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 91 ြ ္၏ စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုမႈပုံစံ ပုံ (10) ရတနမ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကက MOGE (PSC) Export Gas Sales Agreement BUYER (PTTEP) TOTAL UNOCAL PTTEP MOGE 31.24% 28.26% 25.50% 15.00% Export Gas Transportation Agreement Production Operating Agreement MGTC Gas Pipeline Operating (SHAREHOLDING) Agreement TOTAL (Operator) TOTAL UNOCAL PTTEP MOGE 31.24% 28.26% 25.50% 15.00% ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 92 ္ န္းမ္မး ဇယမး (9) စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနတြင္ မွတ္ပံုတင္ထမးသည့္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပင Company Name Origin of Location Initial Year Workplace Area Initial Capital Block Company (Square Miles) (MMSU$) (MIC Permit) TEPM (Yadana Natural Gas Project) France Mottama Offshore 9.7.1992 5150/4988 455.00 M-5, M-6 PCML (Yetagun Natural Gas Project) Malaysia Tanintharyi Offshore 3.5.1990/ 29.9.1992 4834/2712/3205 338.50 M-12,M-13,M-14 Daewoo (Shwe Natural Gas Project) Korea Rakhine Offshore 4.8.2000/ 18.2.2004 1519/2618 58.40 A-1,A-3 PTTEPI (Zawtika Natural Gas Project) Thailand Mottama Offshore 12.11.2003/ 7.8.2004/ 3000/4535/2810 22.00 25.7.2005 M-3,M-9,M-11 CNOOC China Rakhine Offshore/ Mottama 14.12.2004 2888/5320 32.30 43.40 A-4,M-10 Offshore InnTaw/Monywar 25.1.2005/4.1.2005 6.294/10.234 C-1,C-2 MPRL Myanmar Rakhine Offshore/ Man 18.1.2007/6.10.96 3795/ 31.52 27.60 A-6/MOGE-2 Goldpetrol Indonesia Chauk/ Yenanchaung 4.10.1996 389/306 21.00 IOR-2,MOGE-1 Rimbunan Petrogas Malaysia Mottama Offshore 9.3.2007 4013 35.00 M-1 Daewoo Korea Rakhine Offshore (Deep 25.2.2007 650 13.00 Site) AD-7 MGTC(Natural Gas Transportation) France Yadana Gas Pipeline 30.1.1995 TPC(Natural Gas Transportation) Malaysia Yetagun Gas Pipeline 10.3.1997 Geopetrol International Holding Inc Panama Pyalo, Pakhuku 11.3.2012 984 26.00 RSF-9 SINOPEC China Mahutaung 3.9.2004 D Nobel Oil Russia OoRu 6.9.2008 A,B-1 North Petro Chemical Corporation China Ngahlaingtwin 16.6.2010 F Chinnery Assets Limited China Rakhine Offshore 15.1.2007 AD-1,AD-6,AD-8 Petrovietnam Exploration Vietnam Mottama Offshore 2.10.2008 M-2 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 93 ြ း သတ်ဳတင ္ င ္ လုပက ္ င ို ခ ္ ္မး ြ ့မ အခန္း (၂) တြင္ ေဖမ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သတ်ဳတြင္းက႑ာႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ဥပေဒမ္မးတြင္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒ ာႏွင့္ အျခမးဆက္စပ္ဥပေဒမ္မးျဖစ္သည့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမ၊ ဆမး၊ ပုလဲဥပေဒ ာႏွင့္ ယင္းတို႕၏နည္းဥပေဒမ္မး တို႕ပါ၀င္ပါသည္။ အဆိုပါ ္ ိုင္ခြင့္ ေလွ္မက္ထမးျခင္းဆိုင္ရမ ာႏွင့္ PSC စမခ္်ဳပ္မ္မး ခ္်ဳပ္ဆို၍ စးစမ္း ဆက္စပ္ဥပေဒမ္မး ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းနည္းဥပေဒမ္မးတြင္ လုပက ္ ိုင္ေျခ တိုင္းတမျခင္း ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္ျခင္းဆိုင္ရမ PSC စမခ္်ဳပမ ရွမေဖြျခင္း၊ စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပာႏ ္ ္မး ခ္်ဳပ္ဆိုာႏိုင္ရန္ လုပ္ငန္းစဥ္ အဆင့္ဆင့္တို႕ကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ ခ္်ဳပ္ဆိုေလ့ရွိသည့္ စမခ္်ဳပ္အမ္ိ်ဳးအစမးမွမ ြ ၀ခံစမးျခင္း ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲေ ာႏွင့္ ြ ၀ခံစမးျခင္းဟ၍ ရွိပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ မ၀ါဒအရ ရင္းနွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈအသစ္မ္မး ကိုယ္တိုင္ ထပ္မံထည့္၀င္ျခင္း အျမတ္အေပၚခဲေ မျပ်ဳေတမ့ဘဲ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈအသစ္မ္မးအမး ျပည္တြင္းျပည္ပ လုပ္ငန္းရွင္မ္မးထံမွသမ စီး၀င္ေစရန္ ရည္ရြယ္ထမးပါသည္။ အခန္း (၂) တြင္ ေဖမ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ လုပ္ငန္းမ္မး စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုရမတြင္ ၎လက္ေအမက္ရွိ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးျဖစ္သည့္ ္ ိုျပီး ခဲေ အမွတ္ (၁)၊ (၂) ာႏွင့္ (၃) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးျဖင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းစမခ္်ဳပ္မ္မး ခ္်ဳပဆ ြ ၀ခံစမးေလ့ရွိပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္ း ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးမွမ အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးအတြက္သမ ခ္်ဳပ္ဆိုခဲ့ျပီး လတ္တေလမအေနအထမးတြင္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ၁,၃၁၅ ခန္႕ရွိသည့္အနက္58 အၾကီးစမး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းေပါင္း (၁၃၉) ခုရွိပါသည္။ ေနမက္ဆက္တဲြ (၂) ကိုၾကည့္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမေရးသမးာႏိုင္ေရးအတြက္ လႊတ္ေတမ္ကိုယ္စမးလွယ္တစ္ဦးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးသည္ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးကို ိ ္းာႏိုင္ရန္ ေရွမင္တမ ၎တို႕အမွန္တကယ္ရသည့္ ၀င္ေငြပမမဏထက္ (၁၀) ဆ အထိပင္ ေလွ္မ့၍ အစီရင္ခံတင္ျပေနေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ ္ လုပ္ငန္းရွင္မ္မးအေနျဖင့္ သတ်ဳတြငး မၾကမခဏဆိုသလိုပင္ ေငြစမရင္းစမအုပ္ (၂) ဲြ မးေလ့ရွိေၾကမင္း၊ တစ္အုပ္မွမ ျပည္တြင္းအခြန္အတြက္ျဖစ္ျပီး စမရင္းအမွန္ ေရးသြင္းထမးသည့္ စမအုပ္မွမ ရွယ္ယမရွင္မ္မးအတြက္ အုပ္ခထ ျဖစ္ေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ ၎၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ လုပ္ငန္းရွငမ ္ ္မးအေနျဖင့္ ဘဏ္မွေခ္းေငြမ္မး ရယရန္ ခက္ခဲျပီး အစိုးရအေနျဖင့္လည္း ္ ွိသမ္မးအမး လုပ္ကိုွင္ခြင့ရ ကညီေပးေလ့မရွိေၾကမင္း ေထမက္ျပခဲ့ပါသည္။ ဥပေဒမ္မးကို ျပင္ဆင္ျခင္း ာႏွင့္ ဘဏ္စနစ္မ္မးကို ျပင္ဆင္ျခင္း လက္ရွိျပႆနမမ္မးကို ေျဖရွင္းျခင္း မျပ်ဳပါက MEITI အေနျဖင့္ ္ ္မးကို အစီရင္ခံစမအမွနမ ရရွိာႏိုင္မည္မဟုတ္ေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ EITI စနစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ၌ မည္မွ္ေအမင္ျမင္မႈရာႏိုင္မည္ဆိုသည္မွမ EITI ာႏွစ္စဥ္ အစီရင္ခံစမ ာႏွင့္ စမရင္းကိုက္ညွိာႏိုင္ရန္အတြက္ ကုမၸဏီမ္မးထံမွ အခ္က္အလက္မ္မး မွန္မွန္ကန္ကန္ ရရွိာႏိုင္မႈအေပၚတြင္ မတည္ေနပါသည္။ ၅.၃ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မး ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္၊ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ဥပေဒအရ အစိုးရအေနျဖင့္ ေအမက္ပါက႑မ္မးတြင္ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး တစ္ဦးတည္း ္ ြင့္ ရရွိထမးပါသည္- ခ္်ဳပ္ကိုင္ လုပ္ကိုငခ › ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ စးစမ္းရွမေဖြျခင္း၊ တးေဖမ္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ေရမင္းခ္ျခင္း၊ › ပုလဲ၊ ေက္မက္စိမ္း ာႏွင့္ အဖိုးတန္ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မး စးစမ္းရွမေဖြျခင္း၊ တးေဖမ္ျခင္း ာႏွင့္ တင္ပို႕ျခင္း၊ › ဓမတ္သတ်ဳမ္မး စးစမ္းရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ တးေဖမ္ျခင္း၊ ္ ိုင္ခြင့ရ ထို႕ျပင္ အစိုးရအေနျဖင့္ အျခမးလုပ္ငန္းရွင္မ္မးာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပက ္ ွိျပီး ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ အမဏမ က္ယ္ျပန္႕စြမ သက္ေရမက္ မႈရွိပါသည္။59 58 Information provided by the MFMA. 59 Baker and Mckenzie, “The Extractive Industries Transparency Initiative in Myanmar”, Legal review report. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 94 အထက္ပါ ဥပေဒမ္မး ရွိေသမ္လည္း ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒကသမလွ္င္ ျမန္မမအစိုးရအေနျဖင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ မည္သို႕မည္ပံု ပါ၀င္မည္ကို အဓိကဆံုးျဖတ္ေပးပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ဥပေဒာႏွင့္ ဆန္႕က္င္၍ ျမန္မမအစုိးရအေနျဖင့္ သယံဇမတထုတ္ယသည့္လုပ္ငန္းမ္မးတြင္ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထမးျခင္း မရွိေတမ့ပါ။ ၅.၄ စမခ္်ဳပ္မ္မးကိုအသိေပးေရး ္ ါအခ္က္အလက္မ္မးကို ထုတ္ျပန္ျခင္း မရွိေသမ္လည္း ၎၏ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ၎ခ္်ဳပ္ဆိုျပီးသည့္ စမခ္်ဳပပ ၀က္ဘ္ဆိုက္တြင္ ကုန္းတြင္း၊ ကမ္းလြန္ ာႏွင့္ ကမ္းလြန္ေရနက္ပိုင္း လုပ္ကြက္မ္မးအတြက္ PSC စမခ္်ဳပ္ နမနမပံုစံကို (၉-၇-၂၀၁၂) ရက္ေန႕ ရက္စဲြ ျဖင့္လည္းေကမင္း ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္မ္မးရွိ လုပ္ကြက္မ္မး ္ င္ာႏိုင္ေရးအတြက္ အဆင့္ျမွင့တ စည္းကမ္းခ္က္မ္မးကို လႊင့္တင္ထမးပါသည္။ ္ ည္းကမ္းခ္က္မ္မးအရ စးစမ္းရွမေဖြသည့္အခ္ိန္၊ ေနမက္ဆက္တဲြ (၇) တြင္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အဆိုပါ စမခ္်ဳပစ ြ ၀မႈ၊ အခ္က္အလက္မ္မးအတြက္ လုပ္ငန္း အခ္ိန္စမရင္း၊ ကုန္က္စရိတ္မ္မး၊ ထုတ္လုပ္မႈ အခ္ိန္ကမလ၊ ခိုင္ေၾကး၊ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲေ ေပးသြင္းေငြ (ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္မ္မးအတြက္)၊ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ရရွိသည့္အပိုေ၀စု၊ ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ္က္၊ ကုန္က္စရိတ္ျပန္လည္ကမမိေစမႈ၊ ေလ့က္င့္ေရး ာႏွင့္ သုေတသနဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရး ရန္ပုေ ံ ငြမ္မး၊ အစိုးရ၏ ပါ၀င္မႈ၊ ြ ္၊ ၀င္ေငြခန ြ ၀ျခင္း၊ အာႏုညမတစနစ္မ္မး၊ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္သည့္ ဥပေဒ စသည္တို႕ကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ကမလ၊ အျမတ္မ္မးခဲေ အထက္ေဖမ္ျပပါအခ္က္မ္မးတြင္ မပါ၀င္သည့္အခ္က္မ္မးမွမ လက္မွတ္ေရးထိုးျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း ေပးသြင္းရသည့္ လက္မွတ္ေရးထိုးခ ပမမဏပင္ ျဖစ္ပါသည္။ လက္မွတ္ေရးထိုးသည့္ ေရးထိုးခ ပမမဏမွမ ေယဘယ္အမးျဖင့္ သိသိသမသမမ္မးျပမးျပီး အစိုးရအတြက္ ၀င္ေငြတစ္ခုျဖစ္ေသမ္လည္း ာႏိုင္ငံေရးအရ အတိမ္းအေစမင္းမခံသကဲ့သို႕ စီးပြမးေရးရႈေထမင့္မွလည္း ထိလြယ္ရွလြယ္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မးျဖစ္ျပီး တိုင္းျပည္၏ အနမဂတ္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈကို ထိခိုက္ေစာႏိုင္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ စမခ္်ဳပ္နမနမ ာႏွင့္ ခ္်ဳပ္ဆိုျပီးစမခ္်ဳပ္မ္မးကို ထုတ္ေဖမ္ အသိေပးထမးျခင္း မရွိပါ။ ဇယမး (၂၂) တြင္ ္ ါ ကန္ထရိုက္စမခ္်ဳပပ အခ္က္အလက္မ္မး ာႏွင့္ ၎တို႕ကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ေဒသခံမ္မး၏ ခံစမးခ္က္အခ္ိ်ဳ႕ကို စုစည္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ယခုအခါ သယံဇမတ လုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ စမခ္်ဳပ္မ္မးကို အမ္မးျပည္သသို႕ အသိေပးသည့္ အေလ့အထမ္မး ရွိလမေနျပီးျဖစ္ပါသည္။ ဥပမမ ္ ္မးကို သတ်ဳတြင္းာႏွင့္ေရနံ၀န္ၾကီးဌမန ၀က္ဘ္ဆို က္တြင္လႊင့္တင္ထမးပါသည္။ အမဖဂန္နစၥတန္၏ ေရနံ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ စမခ္်ဳပမ 60 ထို႕ျပင္ ကြန္ဂို၊ လိုက္ေဘးရီးယမး၊ ပီရး၊ အမဇမဘိုင္ဂ္န္၊ ဂါနမ ာႏွင့္ မြန္ဂိုးလီးယမးာႏိုင္ငံတို႕တြင္လည္း အလမးတ ေဆမင္ရြက္ေနျပီ ျဖစ္ပါသည္။61 MEITI MSG အေနျဖင့္ သတ်ဳတြင္း၊ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မ္မး၏ အဓိကစမခ္်ဳပ္မ္မးကို EITI ၂၀၁၃ စံညႊန္းမ္မးတြင္ လုပ္ေဆမင္ရန္ အမးေပးထမးသည့္အတြက္ ထုတ္ေဖမ္အသိေပးာႏိုင္ေရးအတြက္ စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ၅.၅ ပိုင္ဆိုင္မႈ ာႏွင့္ EITI ို ္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈကို ထိန္းခ္်ဳပ္ျခင္း ာႏွင့္ ရင္းာႏွီးျမႇပ္ာႏွံျခင္ းတို႕ကို ပုိင္ဆိုင္မႈဆိုသည္မွမ သယံဇမတလုပ္ငန္းတစ္ခုခုအမး ပိုင္ဆင ဆိုလိုပါသည္။ EITI ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ စံညႊန္းမ္မး (စည္းကမ္းခ္က္ ၃.၉) အရ အဖဲြ႕၀င္ာႏိုင္ငံမ္မးအေနျဖင့္ အစီရင္ခံစမတြင္ ပါ၀င္သည့္ ္ ရွိသမ္မး ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မးကို အခ္ိန္မီ ျပည့္စံုစြမ ထုတ္ျပန္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါအခ္က္မ္မးတြင္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ေအမက္ပါတို႕ ပါ၀င္ပါသည္-  EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ပါ၀င္သည့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိသမ္မးျဖစ္သည့္ ကုမၸဏီမ္မး၊ လပုဂၢိ်ဳလ္မ္မး၊ အုပ္စုမ္မး၊  ္ ရွိသည့္ ေဒသ၏ ကိုၾသဒိနိတ္မ္မး၊ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ 60 Ministry of Mines and Petroleum of Afghanistan, http://mom.gov.af/en/page/1384 61 Natural Resource Governance Institute, http://www.resourcegovernance.org/rgi/reporting ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 95  ဲြ လက္မွတ္ေရးထိုးသည့္ရက္စဲြ ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့သ ေလွ္မက္ထမးသည့္ရက္စ၊ ္ က္တမ္း၊  ထုတ္လုပ္သည့္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျဖစ္ပါက ကုန္ပစၥည္းအမ္ိ်ဳးအစမး၊ အကယ္၍ ဥပေဒေၾကမင္း ာႏွင့္ လက္ေတြ႕အေျခအေနမ္မးအရ ္ ါအခ္က္အလက္မ္မးကို စမခ္်ဳပပ ထုတ္ေဖမ္ျခင္းမျပ်ဳာႏိုင္ပါက EITI အစီရင္ခံစမတြင္ အက္ိ်ဳးအေၾကမင္းေဖမ္ျပရမည္ျဖစ္ျပီး အစိုးရအေနျဖင့္ အဆိုပါ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးကို ေက္မ္လႊမးရန္ ေဆမင္ရြက္မည့္ ံ ္မး အေနျဖင့္ အစီအစဥ္မ္မးကို ထည့္သြင္းေဖမ္ျပရမည္ျဖစ္ပါသည္။ EITI ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ စံညႊန္းမ္မးအရ (စည္းကမ္းခ္က္ ၃.၁၁) အဖဲြ႕၀င္ာႏိုင္ငမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ တင္ဒါတင္သြင္းထမးျခင္း၊ လုပ္ကိုင္ေနျခင္း သို႕မဟုတ္ ရင္းာႏွီးထမးသည့္ ကုမၸဏီမ္မး၏ ပိုင္ဆိုင္မႈအေျခအေန မ္မးကို စမရင္းျပ်ဳစုထမးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ အကယ္၍ အဆိုပါ အခ္က္အလက္မ္မး ျပ်ဳစုထမးျခင္း မရွိပါက EITI လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပါ၀င္မည့္ ကုမၸဏီမ္မးအမး အဆိုပါ အခ္က္အလက္မ္မး ပံပ ့ ိုးေပးရန္ ေတမင္းခံရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမွ္မက အစိုးရ သို႕မဟုတ္ ္ န္းမ္မးအေနျဖင့္ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းက႑တို႕တြင္ ၎တို႕၏ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ စမရင္းျပ်ဳစု ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ထုတ္ျပန္ရန္ ာႏွင့္ ဘ႑မေရးာႏွစ္တစ္ခုအတြင္း ေျပမင္းလဲမႈမ္မးရွိတိုင္း အဆိုပါာႏွစ္၏ EITI အစီရင္ခံစမအတြက္ အသိေပး ေဖမ္ျပရမည္ ျဖစ္ပါသည္။62 ပိုင္ဆိုင္မႈဆိုသည့္ အနက္အဓိပါယ္အမး ာႏိုင္ငံတကမစံာႏႈန္းမ္မး ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ရမ ဥပေဒမ္မးာႏွင့္ အညီ ျဖစ္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အမ္မးပိုင္ ကုမၸဏီမ္မး ာႏွင့္ ၎တို႕၏ လက္ေအမက္ခံ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး ေၾကညမရန္ မလိုအပ္ပါ။ ္ န္စြမ ပံ့ပိုးေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သက္ဆိုင္သည့္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ အခ္က္အလက္မ္မး မွနက ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ပိုင္ဆိုင္မႈအေျခအေနမွမ ထိလြယ္ရွလြယ္ျပီး လွ္ိ်ဳ႕၀ွက္လြန္းလွပါသည္။ ယခုအခ္ိန္ထိ ပိုင္ဆိုင္မႈ ္ တ္သက္၍ ာႏွင့ပ အမ္မးျပည္သ ဖတ္ရႈာႏိုင္သည့္ ျပီးျပည့္စံုသည့္ စမရင္းအခ္က္အလက္ ျပ်ဳစုထမးျခင္း မရွိေသးပါ။ သို႕ေသမ္လည္း အင္တမနက္မွတစ္ဆင့္လည္းေကမင္း၊ သက္ဆိုင္သမ္မးအမး ေမးျမန္းျခင္းျဖင့္လည္းေကမင္း ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို ရွမေဖြေဖမ္ထုတ္ာႏိုင္ပါသည္။ ္ တ္သက္ေနျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ “ခရိုနီ” ဟု လသိမ္မးသမ္မးအေနျဖင့္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈ ာႏွင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့ပ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မးကို ဆန္႕က္င္ျခင္းမရွိသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ စီးပြမးေရးပြင့္လင္းလမသည့္အခ္ိန္တြင္ ၎တို႕အေနျဖင့္ တစ္ခ္ိန္က စစ္အစိုးရလက္ထက္ ဦးစမးေပးခံရမႈမ္မး မရွိေတမ့သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ပတ္သက္ေနေသမ အဆိုပါ ခရိုနီမ္မး၏ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈမ္မးအေပၚ တံု႕ျပန္ခ္က္မ္မးကို ေလ့လမၾကည့္ပါက အျပ်ဳသေဘမေဆမင္သည္ကို ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ ကန္႕သတ္ပိတ္ဆို႕မႈစမရင္း အထးသျဖင့္ အေမရိကန္၏ ပိတ္ဆို႕မႈတြင္ က္န္ရွိေနေသးေသမ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ၎တို႕၏ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအမး စြန္႕စမးမႈနည္းပါးသည့္ လုပ္ငန္းမ္မးျဖစ္သည့္ ဘဏ္လုပ္ငန္း၊ ေလေၾကမင္းလုပ္ငန္း၊ ခရီးသြမးလုပ္ငန္း၊ ကုန္သြယ္ေရး၊ ပို႕ေဆမင္ေရးာႏွင့္ ေရမင္း၀ယ္ေရးက႑မ္မးသို႕ ကးေျပမင္းအမရံုစိုက္ခဲ့ၾကပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕ကိစၥရပ္မ္မးတြင္ ္ ဥ္ သယံဇမတာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ စိတ္၀င္စမးမႈမွမ က္ဆင္းသြမးသည္ကိုပင္ ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမအတြက္ ေမးျမန္းမႈမ္မးျပ်ဳလုပစ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ၎တို႕၏ ကုမၸဏီပံုရိပ္ ျမင့္တက္လမေရးအတြက္ EITI စနစ္ကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ စိတ္၀င္စမးလ္က္ ရွိပါသည္။ Myanmar Centre for Responsible Business မွ မၾကမေသးခင္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အစီရင္ခံစမအရ ကုမၸဏီအခ္ိ်ဳ႕အေနျဖင့္ ္ င္းျမင္သမမႈ ပိုမိုရွိေစရန္ ေဆမင္ရြက္လမခဲ့ၾကေၾကမင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။ 63 ခရိုနီမ္မးအေနျဖင့္ ေယဘယ္အမးျဖင့္ EITI အေပၚ ပြင့လ အျပ်ဳသေဘမျမင္ၾကေသမ္လည္း MEITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ အခ္ိ်ဳ႕ေနရမမ္မး၌ စိန္ေခၚမႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရွိပါသည္။ လႊတ္ေတမ္ကိုယ္စမးလွယ္မ္မးအပါအ၀င္ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ္မးအၾကမး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး ပိုင္ဆိုင္ေနျပီး အက္ိ်ဳးစီးပြမးတညီျခင္းကလည္း စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ေနပါသည္။ လႊတ္ေတမ္ကိုယ္စမးလွယ္အခ္ိ်ဳ႕ ာႏွင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ေဆမင္ရြက္ခဲ့သည့္ အစိုးရ၀န္ထမ္းအခ္ိ်ဳ႕၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ လႊတ္ေတမ္၏ သယံဇမတေကမ္မတီတြင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းာႏွင့္ပတ္သက္ေနသည့္ လႊတ္ေတမ္ကိုယ္စမးလွယ္ အခ္ိ်ဳ႕ ပါ၀င္ေနျခင္းသည္ အက္ိ်ဳးစီးပြမးတသည့္ ျပႆနမမ္မးကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ 62 EITI Requirement 3.6 (c) 63 Transparency in Myanmar Enterprises Report, July 2014, Myanmar Center for Responsible Business ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 96 အျခမးစိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္မွမ တရမးမ၀င္ သတ်ဳတြင္းမ္မး လုပ္ကိုင္ျခင္းာႏွင့္ပတ္သက္၍ လုပ္ငန္းအေျခအေန ာႏွင့္ ၀င္ေငြမ္မးကို သိရွိရန္ ခက္ခဲပါသည္။ Harvard Ash Report (2013) အစီရင္ခံစမအရ ေက္မက္စိမ္းမွရရွိသည့္ ၀င္ေငြသည္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ မွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြထက္ပင္ ပိုမ္မးာႏိုင္ေၾကမင္းာႏွင့္ ေက္မက္စိမ္း၀င္ေငြမွ အနည္းဆံုး ၅၀% မွမ အခြန္ေကမက္ခံျခင္းမျပ်ဳာႏိုင္သည့္ တရမးမ၀င္ လမ္းေၾကမင္းမ္မးမွ ၀င္ေငြမ္မး ရရွိျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ေအမက္တိုဘမလတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ “အခြံမ္မးစတင္အက္ကဲြျခင္း” ေခါင္းစဥ္ပါ Global Witness အစီရင္ခံစမတြင္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္ (၁၇) ခု၏ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ အစီရင္ခံစမမွမ ယင္းမတိုင္မီ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇြန္လက ္ ဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္မ္မးမွ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို ေဖမ္ျပျခင္းမရွိသည္ကို ေဖမ္ထုတ္ထမးသည့္ “ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့သ အမွန္တကယ္အာႏိုင္ရခဲ့သမ္မးမွမ ပုန္းကြယ္ေနေသးဆဲျဖစ္ေၾကမင္း” ေခါင္းစဥ္ပါ Global Witness Report အစီရင္ခံစမ၏ အဆက္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါအခ္က္ကို ေထမက္ရႈျခင္းအမးျဖင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို အသိေပးရန္ အေရးပါမႈကို ထင္ဟပ္ေစပါသည္။ ီ ပါင္း (၇) ခု ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံတကမ ကုမၸဏီေပါင္း (၁၁) ခုတို႕မွမ ၎တို႕၏ ပိုင္ဆိုင္မႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ အသိေပးျခင္ း အစီရင္ခံစမအရ ျမန္မမကုမၸဏေ ္ ႈမ္မး၏ အမည္စမရင္းမ္မးမွမ မွန္ကန္မႈ မရွိဟု ေထမက္ျပထမးပါသည္။ မရွိေသးဘဲ အခ္ိ်ဳ႕ေသမ ပိုင္ဆိုငမ “ျပည္သမ္မးအေနျဖင့္ ၎တို႕၏ အဖိုးတန္ သယံဇမတမ္မးအမး မည္သမွ ္ ရွိသည္ကို လုပ္ကိုင္ခြင့ရ သိခြင့္ရွိပါေၾကမင္း ာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ဘမမွဖံုးကြယ္ထမးရန္ မလိုေၾကမင္း ” Global Witness အစီရင္ခံစမမွ ေထမက္ျပခဲ့ပါသည္။ ထို႕ျပင္ အဂတိလိုက္စမးမႈမ္မး ပေပ္မက္ေရးအတြက္ သယံဇမတၾကြယ္၀သည့္ာႏိုင္ငံမ္မးမွ ္ ကယ္ အမွနတ ပိုင္ဆိုင္သည့္ အဖဲြ႕အစည္းမ္မးအမး သိရွိထမးရန္ လိုအပ္ေၾကမင္းကိုလည္း ေထမက္ျပခဲ့ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ Securities Exchange Commission ( ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္တြင္ ခန္႕မွန္း) ာႏွင့္ စေတမ့ေစ္းကြက္ (၂၀၁၅ ခုာႏွစ္တြင္ခန္ ႕မွန္း) ေပၚထြန္းလမသည့္အခါတြင္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ အထက္ပါ ပိုင္ဆိုင္မႈ အေျခအေနမ္မးကို ထုတ္ျပန္ရန္ လိုအပ္လမမည္ျဖစ္ပါသည္။ စေတမ့ေစ္းကြက္ ပတ္သက္သမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ ္ မွ္ တျဖည္းျဖည္း ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသြမးာႏိုင္လိမ့္မည္ ပိုင္ဆိုင္မႈာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ကိစၥရပ္မ္မးမွမ စေတမ့ေစ္းကြက္ေပၚထြက္လမသည္ာႏွင့အ ျဖစ္ေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ၾကပါသည္။ ၅.၆ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ တပ္မေတမ္ပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး စီးပြမးေရးက႑တြင္ ာႏိုင္ငံေတမ္၏ပါ၀င္မႈမွမ ၁၉၄၈ ခုာႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရရွိခ္ိန္မွစတင္ခဲ့ျပီး လြတ္လပ္ေရးရျပီး ခါစ အစိုးရအေနျဖင့္ ဲ့ ပါသည္။ ာႏိုင္ငံေရးတြင္ ပါ၀င္သမ္မးအေနျဖင့္ မည္သည့္၀ါဒပင္ ကိုင္စြဲ ေစကမမ စီးပြမးေရးတြင္ ဆိုး၀ါးသည့္ အေတြ႕အၾကံ်ဳမ္မးျဖင့္ ရင္ဆိုင္ခရ ဥေရမပအုပ္စီးထမးသည့္ ကိုလိုနီစီးပြမးေရး ာႏွင့္ ဒုတိယကမၻမစစ္အတြင္း သိမ္းပိုက္ခံဘ၀၌ ပ္က္ဆီးဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္မ္မးကို အျပစ္တင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ္ င္းမႈ သို႕ျဖစ္၍ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးအမး သံသယမ္က္လံုးမ္မးျဖင့္ ၾကည့္ခဲ့ၾကျပီး တစ္ဘက္တြင္မ ျပည္တြင္းရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးမွမ ပြင့လ မရွိသကဲ့သို႕ စြန္႕စမးမႈလည္း မရွိခဲ့ပါ။ သို႕ျဖစ္၍ လြတ္လပ္ေရးရျပီးခါစ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒမ္မးမွမ စီမံကိန္းအေျချပ်ဳခ္ဥ္းကပ္ျခင္းမ္မးျဖစ္ျပီး ္ န္းမ္မး ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ာႏွင့္ အစိုးရ၏ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ထိနး ္ ခ္်ဳပ္မႈတို႕ကို အေလးေပးထမးပါသည္။ လြတ္လပ္ေရးရျပီးခါစ အစိုးရမ္မး လက္ထက္တြင္ အစိုးရ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး၊ ဌမနဆိုင္ရမမ္မး ာႏွင့္ တပ္မေတမ္တို႕သည္ ြ အစည္းမ္မး စီးပြမးေရးအဖဲ႕ ြ စည္း၍ ဖဲ႕ တရမး၀င္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသကဲ့သို႕ တရမး၀င္ ာႏွင့္ တရမးမ၀င္ အေသးစမးလုပ္ငန္းမ္မးကိုပါ ေဒသအမဏမပိုင္မ္မး၏ ၀ယ္ယျဖည့္တင္းမႈ၊ ၀င္ေငြျဖည့္ဆည္းမႈ ာႏွင့္ အျခမးလိုအပ္ခ္က္မ္မးအတြက္ လုပ္ေဆမင္ခဲ့ၾကပါသည္။ အစိုးရ ာႏွင့္ ္ ုပ္ငန္းမ္မး၏ ပုဂၢလိကပိုငလ စြမ္းေဆမင္ရည္ ညံ့ဖ္င္းမႈမ္မးေၾကမင့္ ု ္ျခင္းမွမ ပုဂၢလကပိုင္ျပ်ဳလပ ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္ အေစမပိုင္းကမလမ္မးအထိ ့ ို႕ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိသကဲသ ပုဂၢလိကပိုင္ျပ်ဳလုပ္ေရး အစီအစဥ္မ္မးမွမလည္း ြ ဲမ သဲသဲကဲက ြ ရွိခဲ့ဘဲ ောႏွးေကြးေလးလံခဲ့ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 97 ္ ပ ာႏိုငင ို လ ံ င ု င ္ ပ ္ န္းမ္မး၏ ဥပေဒမေဘမင္ ြ စည္းလုပ္ကိုင္လ္က္ရွိျပီး အဆိုပါဥပေဒပါ ျပဌမန္းခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုငျ္ ဖစ္သည့္ လုပ္ငန္းမ္မးအမးလံုးအေနျဖင့္ ဥပေဒ (၂) ခုအရ ဖဲ႕ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးမွမ သမိုင္းေၾကမင္းကို ထပ္ဟပ္လ္က္ရွိေနပါသည္။ လြတ္လပ္ေရးရရွိျပီးေနမက္ ပထမ (၂) ာႏွစ္အတြင္း ေရးဆဲခ ြ ဲ့သည့္ ၁၉၅၀ ကုမၸဏီမ္မးအက္ဥပေဒသည္ ပုဂၢလိက ာႏွင့္ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးကို ဥပေဒေၾကမင္းအရ ခဲြျခမးသတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုစဥ္အခ္ိန္က လက္ေတြ႕က္က္ စဥ္းစမးခဲ့သည့္အခ္က္မ္မးမွမ ေခတ္မီရန္ လိုအပ္သည့္ အၾကီးစမးလုပ္ငန္းမ္မးကို ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးမွ ေဆမင္ရြက္သြမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ အခြန္ကင္း လြတ္ခြင့္ ္ ေရးမ္မးမွမ အဆိုပါလုပ္ငန္းမ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေစရန္ ာႏွင့္ ကုန္ထုတ္စြမ္းအမး တိုးတက္လမေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္။ စသည့္ အခြင့အ ေနမက္ပိုင္း ထုတ္ျပန္သည့္ ဥပေဒမ္မးအရ အဆိုပါလုပ္ငန္းမ္မးအမး ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအျဖစ္ ာႏိုင္ငံပိုငစ သတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။ ဥပေဒေၾကမင္းအရ ထိုစဥ္က လက္ခံထမးသည့္ မ၀ါဒမ္မး အထးသျဖင့္ ထုတ္လုပ္မႈ ာႏွင့္ လိုအပ္ခ္က္မ္မးအေပၚ အေျခခံျပီး ေဆမင္ရြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ယေန႕တြင္ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအမးလံုးအမး ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္ မတ္လတြင္ ြ၏ ာႏိုင္ငံေတမ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပမးမႈတည္ေဆမက္ေရးအဖဲ႕ ဥပေဒအမွတ္ ၉/၈၉ ျဖင့္ ထုတ္ျပန္ထမးသည့္ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးဥပေဒျဖင့္ လႊမ္းျခံ်ဳသတ္မွတ္ထမးပါသည္။ ၁၉၈၈ ခုာႏွစ္ ဗဟိုမွ ထိန္းခ္်ဳပ္သည့္ အမဏမရွင္ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြမးေရးစနစ္ ျပိ်ဳလဲျပီးေနမက္ တပ္မေတမ္မွ အစိုးရ၏ တမ၀န္ကို တိုက္ရိုက္ရယျပီး ္ ွံမႈမ္မးကို ဖြင့လ စီးပြမးေရးက႑တြင္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ္ မးျခင္းျဖစ္ျပီး ္ ွစ္ေပးခဲ့ပါသည္။ ဥပေဒအမွတ္ ၉/၈၉ မွမ ာႏိုင္ငံျခမးၾသဇမကို ထိန္းခ္်ဳပထ အဓိကက္သည့္ စီးပြမးေရးက႑မ္မးျဖစ္သည့္ ဓမတ္သတ်ဳ ာႏွင့္ စြမ္းအင္ စးစမ္းရွမေဖြျခင္း၊ တးေဖမ္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ ို ္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးမွတစ္ဆင့္ အစိုးရမွ တိုက္ရိုက္ထိန္းခ္်ဳပ္ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထမးာႏိုင္ခပ ကုန္သြယ္ျခင္းမ္မးတြင္ ာႏိုင္ငံပင ဲ့ ါသည္။ အဆိုပါ ဥပေဒ၏ ပုဒ္မ (၄) အရ ျခြင္းခ္က္အျဖစ္ အစိုးရအေနျဖင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ကိုင္ာႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါဥပေဒအမး ၁၉၉၇ ခုာႏွစ္ မတ္လတြင္ ာႏိုင္ငံေတမ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပမးမႈတည္ေဆမက္ေ ရးအဖဲြ႕ ဥပေဒအမွတ္ ၄/၉၇ ျဖင့္ ြ အစည္းမဆို မည္သည့္အဖဲ႕ ာႏိုင္ငံေတမ္၏ ထည့္၀င္ေငြမပါဘဲ ္ ွံခြင့က ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ္ ို ေပးအပ္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါဥပေဒျဖင့္ ြ အစည္းမ္မးသည္ အစိုးရအဖဲ႕ ံ ိုင္လုပ္ငန္းမ္မး၏ ာႏိုင္ငပ ွ ္မ္မး ျဖစ္လမခဲ့ၾကပါသည္။ ရွယ္ယမေ၀စုပိုင္ရင ၅.၇ တပ္မေတမ္၏ ဦးပိုင္ကုမၸဏီမ္မး ြ စည္းတည္ေထမင္ခဲ့ျပီး ယေန႕တိုင္ ထင္ရွမးသည့္ တပ္မေတမ္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္း (၂) ခုမွမ UMEHL ာႏွင့္ MEC ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္မ္မးတြင္ ဖဲ႕ တို႕ျဖစ္ျပီး ၎တို႕၏ ရည္ရြယ္ခ္က္မ္မးမွမ လြတ္လပ္ေရးရျပီးခါစ ဖဲြ႕စည္းခဲ့သည့္ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးအဖဲ႕ အသြင္တေနပါသည္။ အခြန္ေကမက္ခံမႈစနစ္မ္မး လံုး၀ပ္က္သုန္းေနခ္ိန္ ာႏွင့္ ျပည္တြင္းေသမင္းက္န္းမႈ ဆိုး၀ါးေနခ္ိန္တြင္ တပ္မေတမ္အေနျဖင့္ လက္နက္ကိရိယမ၊ ေထမက္ပံ့ ာႏွင့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရမ ကိုယ္တိုင္ရပ္တည္ာႏိုင္ေရးအတြက္ ၾကိ်ဳးပမ္းခဲ့ရပါသည္။ ၁၉၅၀ ံ မွ ၎၏ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးကို တရမး၀င္ျဖစ္ေစရန္အတြက္ Defence Services Institute (DSI) ကို ဖဲြ႕စည္းခဲ့ပါသည္။ ခုာႏွစ္တြင္ စစ္ရုး မလက တပ္မေတမ္သမးမ္မး ာႏွင့္ ျပည္သမ္မးအတြက္ လသံုးကုန္ပစၥည္းမ္မး ထုတ္ေပးရန္ ရည္ရြယ္ခဲ့ေသမ္လည္း ေနမက္ပိုင္းတြင္ လုပ္ငန္းမ္မး ၾကီးထြမးလမခဲ့ျပီး ာႏိုင္ငံေတမ္၏ အၾကီးဆံုး သေဘၤမ ကုမၸဏီ၊ ဘဏ္၊ မဂၢဇင္း ာႏွင့္ ကုန္တိုက္မ္မး ပိုင္ဆိုင္လမခဲ့ပါသည္။ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ (၁၉၆၂-၈၈) တြင္ DSI ၏ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို ျမန္မမ့စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈေကမ္ပိုေရးရွင္း သို႕ ေျပမင္းလဲေပးခဲ့ေသမ္လည္း လက္ေအမက္ခံ လုပ္ငန္းေတမ္ေတမ္မ္မးမ္မးမွမ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ေနခဲ့ပါသည္။ DSI ထေထမင္ျပီး ာႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေက္မ္ခန္႕အၾကမတြင္မ DSI အမး ဖ္က္သိမ္းခဲ့ျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံစီးပြမးေရးဦးပိုင္လီမိတက္ (UMEHL) သို႕ လႊဲေျပမင္းေပးခဲ့ပါသည္။ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ကုန္ဆံုးခဲ့ျပီး အေစမပိုင္းကမလမ္မးတြင္ တပ္မေတမ္အေနျဖင့္ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းအေတမ္မ္မးမ္မးကို ဦးပိုင္ကု မၸဏီ (၂) ခုျဖင့္ ့ ါသည္။ ျပန္လည္ရယခဲပ ေရွးဦးစြမ ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္တြင္ UMEHL အမး ၁၉၅၀ ခုာႏွစ္ အထးကုမၸဏီမ္မးအက္ဥပေဒျဖင့္ ြ စည္းထေထမင္ခဲ့ပါသည္။ ဖဲ႕ မလက စစ္ေရးခ္်ဳပ္၏ လက္ေအမက္တြင္ ထမးရွိခဲ့ေသမ္လည္း ေနမက္ပိုင္းတြင္ ့ ါသည္။ ေဒါက္တမေမမင္ေအမင္မ္ိ်ဳးမွ UMEHL ရံုးတြင္းအစီရင္ခံစမမ္မး ာႏွင့္ ကမကြယ္ေရးပစၥည္းမ္မးစက္ရံုလက္ေအမက္သို႕ ေျပမင္းေရႊ႕ခဲပ အျခမးတပ္မေတမ္အစီရင္ခံစမမ္မးကို အေျချပ်ဳျပီး ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ ၁၉၉၀ ာႏွင့္ ၂၀၀၇ ခုာႏွစ္အတြင္း UMEHL အေနျဖင့္ DSI ာႏွင့္ BEDC ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 98 ြ စည္းတည္ေထမင္ာႏိုင္ခေ မွ လက္ခံရရွိခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းမ္မးအျပင္ ကုမၸဏီေပါင္း (၇၇) ခု ထပ္မံ ဖဲ႕ ဲ့ ၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ၎၏လုပ္ငန္းမ္မးမွမ အထည္ခ္်ဳပ္စက္ရု၊ံ သစ္အေျခခံစက္ရု၊ံ ခရီးသြမးလုပ္ငန္း၊ ေဆမက္လု ပ္ေရး၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ ေက္မက္မ္က္၊ ိ မမ္မးအထိ ပါ၀င္ပါသည္။ ေမမ္ေတမ္ယမဥ္တင္သြင္းေရမင္း၀ယ္ျခင္း၊ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္း၊ အလုကုန္ ာႏွင့္ စမေရးကိရယ ၁၉၉၇ ခုာႏွစ္တြင္ ြ သည္ ာႏိုင္ငံေတမ္္ျငိမ္၀ပ္ပျိ ပမးမႈတည္ေဆမက္ေရးအဖဲ႕ ျမန္မမစီးပြမးေရးေကမ္ပိုေရးရွင္း (MEC) ကို ၁၉၈၉ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ဥပေဒ ာႏွင့္ ၁၉၉၇ ျပင္ဆင္ခ္က္ ဥပေဒမ္မးျဖင့္ ဖဲ႕ ာႏိုင္ငံပိုငစ ြ စည္းခဲ့ပါသည္။ MEC ကို စစ္ေထမက္ခ္်ဳပ္မွ ဦးစီးျပီး ရည္ရြယ္ခ္က္မွမ ာႏိုင္ငံေတမ္၏ စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈကို အေထမက္အကျပ်ဳရန္၊ တပ္မေတမ္သမးမ္မး၏ သက္သမေခ္မင္ခ္ိေရးကို ပံ့ပိုးာႏိုင္ျခင္းအမးျဖင့္ ကမကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္မ္မးကို ေလွ္မ့ခ္ာႏိုင္ရန္ ျဖစ္ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ထိုသို႕လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္ရန္ MEC အေနျဖင့္ ၁၉၈၉ ခုာႏွစ္ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းဥပေဒျဖင့္ တမးျမစ္ထမးသည့္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ဆက္တိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံခဲ့ပါသည္။ ္ ပ EITI ာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ အျခမးာႏိုငင ို လ ံ င ု င ္ ပ ္ န္းမ္မး ဲြ မ္မးျဖစ္သည့္ တပ္ရင္းမ္မး၊ စစ္တိုင္းဌမနခ္်ဳပ္ေအမက္ရွိ တပ္ဖြ႕ အခန္း (၄) တြင္ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႕ ေဒသခံတပ္ဖ႕ ဲ အသီးသီးတို႕အေနျဖင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမလုပ္ငန္း၊ သတ်ဳလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈမ္မးရွိရမ EITI ာႏွင့္ ဆက္စပ္လမပါသည္။ ထို႕ျပင္ ၎တို႕အေနျဖင့္ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္မႈ ာႏွင့္ ျဖန္႕ျဖ်ဴးမႈမ္မးတြင္လည္း ပါ၀င္ပတ္သက္မႈမ္မး ရွိာႏိုင္ပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ေဆမင္ခ္က္မ္မးသည္ ဥပေဒေၾကမင္းအရ ္ ွစ္ထမးျခင္း ရွိ-မရွိ ာႏွင့္ ၀င္ေငြမ္မးမည္သို႕စီး၀င္သည္ စသည့္ ညီညြတ္မႈ ရွိ-မရွိ၊ မည္သည့္ဥပေဒအရ ခြင့ျ္ ပ်ဳထမးသည္၊ စမရင္းစမအုပ္မ္မး ဖြင့လ ဲ ည္ျဖစ္ပါသည္။ အခ္က္မ္မးမွမ မွန္ကန္ တိက္စြမရရွိရန္ ခက္ခမ ေဒသခံ ဲြ မ္မးအေနျဖင့္ တပ္ရင္းတပ္ဖ႕ ၎တို႕၏ သက္သမေခ္မင္ခ္ိေရးအတြက္ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ေဆမင္ခဲ့ျပီး ေငြစမရင္းအခ္က္အလက္မ္မးအမး တိုင္းစစ္ဌမနခ္်ဳပ္မ္မးသို႕ ေပးပို႕ေလ့ရွိေ ၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ငန္းမ္မးမွမ အျခမး ျမိ်ဳ႕နယ္ ာႏွင့္ ိ ါသည္။ အဆိုပါလုပင ခရိုင္အဆင့္ အစိုးရဌမနမ္မး ေဆမင္ရြက္သည့္ အေသးစမးစီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ျဖစ္ာႏိုင္ေျခရွပ ္ န္းမ္မးအနက္ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ အေသးစမးလွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမးလုပ္ငန္းမ္မးမွမ EITI ာႏွင့္ ဆက္စပ္ာႏိုင္သည့္ လုပ္ငန္းမ္မးျဖစ္ပါသည္။ ႈ ေျခအေန ပိိပကေၾကမင့္ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မအ လက္နက္ကိုင္ပိိပကဒဏ္ကို ခံစမးခဲ့ရသည့္ ျပည္သမ္မး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္ အလယ္ပိုင္း မွစ၍ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္မ္မးအတြင္း ြ အစည္းမ္မးအၾကမး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေ ရး ရရွိထမးာႏိုင္ခဲ့ျခင္းေၾကမင့္ တပ္မေတမ္အေနျဖင့္ တပ္မေတမ္ ာႏွင့္ တိုင္းရင္းသမး လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ယင္းေဒသမ္မးရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးကို ထိန္းခ္်ဳပ္ာႏိုင္ခဲ့ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္မွ ၂၀၀၀ ျပည့္ာႏွစ္မ္မးအတြင္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲထမးသည့္ ြ မ္မး၏ လက္နက္ကိုင္အဖဲ႕ ေခါင္းေဆမင္မ္မး ာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ စီးပြမးေရးလုပ္င န္းမ္မး အေနျဖင့္ အျမတ္အစြန္းမ္မး ရရွိခဲ့ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ အဆုိပါေဒသအတြင္းရိွ အေျခခံလတန္းစမးမ္မး၏ အျမင္မွမမ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးမွ တပ္မေတမ္အမး (ေဒသခံတပ္ရင္းမ္မး၊ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္ေနသည့္ ဦးပိုင္လုပ္ငန္းမ္မး) ၎တို႕၏ ေန႕စဥ္ဘ၀လႈပ္ရွမးမႈမွ ဖယ္ရွမးရန္ ာႏွင့္ သယံဇမတမ္မးအမး ကိုယ္တိုင္စီမံခန္႕ခဲြာႏိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ၅.၈ UMEHL ာႏွင့္ MEC တပ္မေတမ္၏ ဦးပိုင္ကုမၸဏီ (၂) ခုျဖစ္ေသမ UMEHL ာႏွင့္ MEC တို႕သည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စီးပြမးေရးတြင္ စြမ္းအင္၊ သတ်ဳ ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္က႑အပါအ၀င္ အေရးၾကီးသည့္ေနရမမွ ရယထမးပါသည္။ အဆိုပါကုမၸဏီ (၂) ခုအေနျဖင့္ တပ္မေတမ္၏ ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးရံုးမ္မးသို႕ အစီရင္ခံတင္ျပရျပီး ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ာႏိုင္ငံပိုငစ ဥပေဒအရ ္ ေရး အခြင့အ ာႏွင့္ အကမအကြယ္မ္မး ြ စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ တပ္မေတမ္၏ ေပးထမးပါသည္။ အစိုးရေအမက္တြင္ ကမကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌမနရွိေသမ္လည္း ၂၀၀၈ ခုာႏ ွစ္ ဖဲ႕ ြ ႈမ္မးအေပၚ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ာႏွင့္ ဥပေဒေၾကမင္းအရ ထိန္းေက္မင္းာႏိုင္သည့္ အမဏမမ္မး သိသိသမသမ လႈပ္ရွမးမႈ၊ မ၀ါဒမ္မး ာႏွင့္ ေငြေၾကးသံုးစဲမ မရွိပါ။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 99 ္ င္ျပခ္က္ အက္ဥ္းခ္်ဳပတ တပ္မေတမ္ ဦးပိုင္ကုမၸဏီမ္မး၏ သြင္ျပင္လကဏမမွမ အျခမးအမရွာႏိုင္ငံမ္မးရွိ တပ္မေတမ္မ္မး၏ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ ာႏိႈင္းယွဥ္ပါက အသြင္သ႑မန္ထးျခမးေနေသမ္လည္း ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သမိုင္းေၾကမင္းအရ ေပၚထြက္လမသည့္ အဆိုပါအဖဲြ႕အစည္းမ္မး၏ ေဆမင္ရြက္ခ္က္ မ္မးမွမ ြ အစည္းမ္မးမွ ာႏိုင္ငံေတမ္အဖဲ႕ အၾကီးစမး ာႏွင့္ အေသးစမးလုပ္ငန္းမ္မးကို တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ျပီး ဘတ္ဂ္က္ ္ လ့ရွိခဲ့သည့္အတြက္ ထးျခမးမႈသိပ္မရွိလွပါ။ အသံုးစရိတ္ေလွ္မ့ခ္ာႏိုင္ရန္ ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ရမဌမန၏ သက္သမေခ္မင္ခ္ိေ ရးအတြက္ ေဆမင္ရြကေ ျမန္မမာႏိုင္ငံ တပ္မေတမ္၏ ကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ ျပည္တြင္းျပည္ပ ထင္ျမင္ခ္က္မ္မးမွမ ေအမက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါသည္ - › လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္ခ္က္မ္မးကို လွ္ို႕၀ွက္ထမးျခင္း၊ › ၎တို႕၏ အင္အမး (ေငြေၾကးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ာႏွင့္ တစ္ာႏိုင္ငံလံုး ျဖန္႕က္က္ထမးာႏိုင္မႈ) ာႏွင့္ › လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထမးာႏိုင္မႈ (အခ္ိ်ဳ႕က႑မ္မးတြင္ လက္၀ါးၾကီးအုပ္မႈမ္မး ေလွ္မ့ခ္ခဲျ့ ပီးျဖစ္ပါသည္) ္ င္ ခက္ခပ အဆိုပါ ဦးပိုင္ ကုမၸဏီ (၂) ခု ၏ အခ္က္အလက္မ္မးမွမ ရရွိရန္ အလြနပ ဲ ါသည္။ ၎တို႕ာႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ္မးျပည္သသို႕ အသိေပးေၾကညမထမးသည့္ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ၊ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ာႏွင့္ လုပ္ငန္းအခ္က္အလက္မ္မး မရွိပါ။ ေအမက္တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည္မ္မးမွမ ္ ို ေဖမ္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ရွိရင္းစဲြ အခ္က္အလက္မ္မးေပၚ အေျခခံျပီး ဦးပိုင္ကု မၸဏီမ္မး၏ လုပ္ေဆမင္ခ္က္ အက္ဥ္းခ္်ဳပက အဆိုပါကုမၸဏီမ္မး တည္ေထမင္ရသည့္ ရည္ရြယ္ခ္က္မွမ လက္ရွိ တပ္မေတမ္သမးမ္မး ာႏွင့္ အျငိမ္းစမး တပ္မေတမ္သမးမ္မာႏွင့္ ၎တို႕၏ ြ ၀ေပးျခင္း မိသမးစုမ္မးအတြက္ သက္သမေခ္မင္ခ္ိေရးေဆမင္ရြက္ေပးာႏိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသုိ႕ေဆမင္ရြက္ေပးရမတြ င္ အျမတ္ေ၀စုကို ခဲေ ာႏွင့္ အဆိုပါကုမၸဏီမ္မးတြင္ အျငိမ္းစမးတပ္မေတမ္သမးမ္မး ာႏွင့္ မိသမးစု၀င္မ္မးအမး အလုပ္ေနရမမ္မး ခန္႕ထမးေပးျခင္းတို႕ျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ယင္းကုမၸဏီမ္မး၏ လုပ္ငန္းအခိ္်ဳ႕မွမ အရံႈးျပေနသည္ဟု ယံုၾကည္ေလမက္သည့္ အခ္က္မ္မးရွိေနေသမ္လည္း ္ လမ္းမ္မး ပေပ္မက္သြမးမည္စိုးသည့္အတြက္ ပိတ္သိမ္းရန္ တပ္မေတမ္ အၾကီးတန္းအရမရွိမ္မးကို အက္ိ်ဳးစီးပြမးမ္မး၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့အ ခက္ခဲမည္ျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႕အေနျဖင့္ ေငြလဲလွယ္ာႏႈန္းမ၀ါဒအေျပမင္းအလဲေၾကမင့္ ခန္႕မွန္းမရာႏိုင္သည့္ ဆံုးရံႈးမႈမ္မးာႏွင့္လည္း ရင္ဆိုင္ခဲ့ရေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္မွစတင္၍ ္ ္မးကို အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့မ ရပ္ဆိုင္းခဲ့ပါသည္။ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ရပ္ဆိုင္းလိုက္သည့္အတြက္ ၎တို႕ာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္ေနသည့္ လုပ္ငန္းအခ္ိ်ဳ႕မွမ ္ ပးေဆမင္ရမတြင္ အခြနေ ထိပ္ဆံုးမွ ွိ ပါသည္။ မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစကမမ စီးပြမးေရး ဦးေဆမင္လမခဲ့ေၾကမင္း ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမန၏ စမရင္းမ္မးအရ သိရရ မ၀ါဒအေျပမင္းအလဲေၾကမင့္ အဆိုပါ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ အခြင့္အလမ္းမ္မးလည္း ရရွိခဲ့ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ္ န္းမ္မး လုပ္ကိုင္ာႏိုင္ရန္ လုိင္စင္မ္မး ရရွိခပ ာႏို၀င္ဘမလတြင္ အဆိုပါ ကုမၸဏီ (၂) ခုအေနျဖင့္ အမမခံလုပင ဲ့ ါသည္။ UMEHL ဲြ စည္းခဲ့ျပီး တပ္မေတမ္၏ ဦးပိုင္ ကုမၸဏီ (၂) ခုအနက္ ပိုမိုက္ယ္ျပန္႕စြမ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံထမးသည့္ ကုမၸဏီတစ္ခု ၁၉၉၀ ခုာႏွစ္တြင္ စတင္ဖ႕ ျဖစ္ပါသည္။ ေရွးဦးစြမ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ျပီး ၂၀၀၀ ျပည့္ာႏွစ္ အလယ္ပိုင္းေလမက္မွစ၍ ၀န္ေ ဆမင္မႈ ာႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈမ္မးဘက္သို႕ ေျခဆန္႕ခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စီးပြမးေရးက႑ အမးလံုးလိုလုိတြင္ ပါ၀င္ေဆမင္ရြက္ေနပါသည္။ ု င္ နမးလည္ာႏိုင္ပါသည္။ ၎အေနျဖင့္ တပ္မေတမ္၏ ပင္စင္စနစ္တစ္ခု ျဖစ္လမသည္ဟပ UMEHL ၏ ၀င္ေငြစီးဆင္းမႈကို ေလ့လမၾကည့္ပါက တပ္မေတမ္ာႏွင့္ တိုက္ရိုက္ပတ္သက္ျခင္းမျပ်ဳပါ။ တစ္နည္းအမးျဖင့္ UMEHL ၏ ံ ၏ ဘတ္ဂ္က္ေခါင္းစဥ္ေအမက္သို႕ ေရမက္ရွိသြမးျခင္း မရွိပါ။ သို႕ေသမ္လည္း တပ္မေတမ္၏ ၀င္ေငြမ္မးသည္ ကမကြယ္ေရးဦးစီးခ္်ဳပ္ရုး ြ မ္မးမွမ ၎၏ ရွယ္ယမရွင္မ္မးျဖစ္ျပီး အျမတ္မ္မးကို ခဲေ တပ္ရင္းတပ္ဖဲ႕ ြ ၀ခံစမးလ္က္ရွိပါသည္။ ေမမင္ေအမင္မ္ိ်ဳး၏ သုုေတသနျပ်ဳလုပ္ခ္က္အရ ရွယ္ယမအမိ္်ဳးအစမး (၂) မ္ိ်ဳး ရွိျပီး ေအမက္ပါအတိုင္း ခဲျြ ခမးထမးပါသည္- ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 100 ဇယမး (10) ရွယ္ယမအမ္ိ်ဳးအစမးမ္မး 2007 capital held by Distributions of Shareholder categories of stakeholders profits 1990-2007 Category (in millions of kyat) (in millions of kyat) A Directorate of Procurement 330 789.73 Ministry of Defence 808.33 35,444 Active duty military 1,196.81 personnel 1,467 military units 33,745.31 B 43,885.52 6,069 retired military 1,265.53 personnel 89 veteran’s organisations 427.96 UMEHL ၏ ေငြေၾကးစီမံခန္႕ခဲြမႈာႏွင့္ပတ္သက္၍ တပ္မေတမ္အတြင္း သတင္းပို႕သည့္စနစ္မွမ လြတ္လပ္ေနျပီး အစိုးရ၏ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရး ာႏွင့္ ဥပေဒျပ်ဳေရးမ႑ိ်ဳင္မ္မး၏ ထိန္းခ္်ဳပ္မႈေအမက္တြင္ မရွိပါ။ International Crisis Group (ICG) မွ မၾကမေသးမီက ေျပမၾကမးခဲ့ရမတြင္ UMEHL အေနျဖင့္ ံ၏ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး စမရင္းစစ္ေဆးမႈေအမက္တြင္ မရွိေၾကမင္း၊ သို႕ေသမ္လည္း Nakanishi ာႏွင့္ ေမမင္ေအမင္မ္ိ်ဳးတို႕၏ လြန္ခဲ့ေသမ ာႏွစ္မ္မးအတြင္း ေျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ UMEHL အမး ကမကြယ္ေရးပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈစက္ရံုေအမက္သို႕ ေျပမင္းေရႊ႕ခဲ့သည့္အတြက္ ကမကြယ္ေရးဦးစီးခ္်ဳပ္၏ လက္ေ အမက္တြင္ ရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ေမမင္ေအမင္မ္ိ်ဳး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ြ မွ ဦးေဆမင္ပါသည္။ UMEHL အမး (၁၀) ဦးပါ ဘုတ္အဖဲ႕ UMEHL ၏ လုပ္ငန္းမ္မးအမး ရမာႏႈန္းျပည့္ပိုင္ဆိုင္ျခင္း၊ လက္ေအမက္ခံ ကုမၸဏီမ္မး ာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးဟ၍ (၃) မ္ိ်ဳးခဲျြ ခမးထမးပါသည္။ န၀တ ာႏွင့္ နယကတို႕၏ ာႏွစ္ေပါင္း (၂၀) ေက္မ္အုပ္ခ္်ဳပ္ခဲ့သည့္ကမလအတြင္း လုပ္ေဆမင္ခဲ့သည့္ အေလ့အက္င့္အရ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအေနျဖင့္ UMEHL မွတစ္ဆင့္သမ ဆက္သြယ္ေဆမင္ရြက္ျပီး ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မး သို႕မဟုတ္ ၀န္ေဆမင္မႈေပးသည့္ ကန္ထရိုက္တမမ္မးအျဖစ္ ေဆမင္ရြကၾ္ ကပါသည္။ UMEHL ၏ ရမာႏႈန္းျပည့္ပိုင္ဆိုင္ထမးသည့္ လုပ္ငန္းမ္မးမွမ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ သိသိသမသမ မ္မးျပမးပါသည္။ ၎တို႕အနက္ Myanmar Imperial Jade Company ာႏွင့္ Myanmar Ruby Enterprise တို႕ပါ၀င္ျပီး မိုးကုတ္၊ မိုင္းရွ်ဴး၊ နရမး၊ ေမမ္ခ္ီး ာႏွင့္ သပိတ္က္င္းတို႕တြင္ လုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ ြ ္မ္မးကိုမ အခ္ိ်ဳ႕လုပ္ကက ထပ္ဆင့္ကန္ထရိုက္မ္မးခ္ေပးထမးျပီး ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းမ္မးမွ လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ UMEHL အေနျဖင့္ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ မရရွိေတမ့သည့္နည္းတ အေရးၾကီးသည့္ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထမးမႈ အခ္ိ်ဳ႕ (ေဆးရြက္ၾကီး၊ ဆန္ေရမင္း၀ယ္ေရး၊ ေမမ္ေတမ္ယမဥ္တင္သြင္းျခင္း၊ ဓမတ္ဆီတင္သြင္းျခင္း ာႏွင့္ စမးအုန္းဆီတင္သြင္းျခင္း စသည္) ကိုလည္း လက္လြတ္ခဲ့ရေၾကမင္း ICG မွ တင္ျပထမးပါသည္။ ြ သို႕ ာႏွစ္စဥ္ အစီရင္ခံစမမ္မး တင္သြင္းရပါသည္။ အဆိုပါ အစီရင္ခံစမကို ေလ့လမျခင္းျဖင့္ EITI UMEHL အေနျဖင့္ ၎၏ ဘုတ္အဖဲ႕ အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ UMEHL အေနျဖင့္ မည္သို႕မည္ပံု ပါ၀င္ပတ္သက္ာႏိုင္သည္ကို သိရွိာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ အစီရင္ခံစမအမး ေလ့လမခြင့္ ရရွိေရးမွမ UMEHL ၏ ေငြေၾကးစီမံခန္႕ခဲြမႈစနစ္ကို နမးလည္ေစမည့္ ပထမဦးဆံုး ေျခလွမ္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 101 MEC ျမန္မမ့စီးပြမးေရးေကမ္ပိုေရးရွင္း (MEC) အမး ၁၉၉၇ ခုာႏွစ္၊ အမရွေငြေၾကးဂယက္တြင္ တည္ေထမင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စစ္ေထမက္ခ္်ဳပ္၏ လက္ေအမက္တြင္ရွိျပီး UMEHL ကဲ့သို႕ပင္ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးဥပေဒအရ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးကို ပိတ္ပင္ထမးသည့္ အဓိကက႑ၾကီးမ္မးတြင္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံလုပ္ကိုင္လ္က္ရွိပါသည္။ UMEHL မတညီသည့္အခ္က္မွမ MEC အေနျဖင့္ တပ္မေတမ္၏ စက္ပစၥည္း ္ မ္မးတြင္ ပါ၀င္ ာႏွင့္ နည္းပညမမ္မး ဖံြ႕ျဖိ်ဳးလမေစေရးာႏွင့္ လိုအပ္ခ္က္မ္မး ပံ့ပိုးာႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ျပီး အၾကီးစမး အေျခခံအေဆမက္အဦ စီမံကိနး ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ MEC ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မးမွမ UMEHL ထက္ပင္ နည္းပါးပါသည္။ ေမမင္ေအမင္မ္ိ်ဳး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ တပ္မေတမ္၏ ြ အစည္းတစ္ခုျဖစ္ျပီး အစိုးရအဖဲ႕ အလွ္ိ်ဳ႕၀ွက္ဆံုး အဖဲ႕ ြ အစည္း တစ္ခုျဖစ္ေၾကမင္း ေျပမၾကမးခဲ့ပါသည္။ ေလ့လမသအမ္မးစုမွ MEC ြ ထဲရွိ အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ နီးစပ္မႈရွိျပီး လုပ္ငန္းမ္မးကို က႑မ္ိ်ဳးစံုတြင္ က္ယ္ျပန္႕စြမ အေနျဖင့္ UMEHL ကဲ့သို႕ပင္ ာႏိုင္ငံေတမ္၏ လံုျခံ်ဳေရးဆိုင္ရမ အဖဲ႕ လုပ္ကိုင္ေနေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ EITI အတြက္မ သံလြင္ျမစ္အတြင္း လွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး မီဂါ၀ပ္ ၇,၁၁၀ ထြက္ရွိမည့္ ိ ္းတြင္ MEC ၏ အခန္းက႑ ာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး ရရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ တမဆန္းေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကန ံ အေနျဖင့္ MEC ၏ စမရင္းစစ္မ္မးအမး ေခၚယစစ္ေဆးခြင့ရ အျခမး လသိပ္မသိသည့္ အခ္က္တစ္ခုမွမ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ္ ွိျပီး UMEHL ကို စစ္ေဆးခြင့္ မရွိျခင္းျဖစ္ပါသည္။ တပ္မေတမ္တြင္းတြင္မ ကမကြယ္ေရးပစၥည္းထုတ္လုပ္သည့္စက္ရံုေအမက္တြင္ UMEHL ကို ွိ ည္ဟု ခန္႕မွန္းရပါသည္။ စမရင္းစစ္ာႏိုင္သည့္ ဌမနတစ္ခုရမ ြ ္းလုပ္ငန္းမ္မး (အမးလုံး မဟုတ္ပါ) ဇယမး (11) UMEHL ၏ သတ်ဳတင Region/State Area Type Mandalay Kyaukpukhet Limestone Mandalay Hsin Mountain Granite Mon Mayangon Granite Mon Kyauk Mae Mountain Granite Mon Tin War Mountain Granite Sagaing Kyay Sin Mountain Copper Sagaing Kyauk An Che Coal Sagaing Letpadaung Mountain Copper ြ ္းလုပ္ငန္းမ္မး (အမးလုံး မဟုတ္ပါ) ဇယမး (12) MEC ၏ သတ်ဳတင Region/State Area Type Kayin Than Dai Mountain Limestone Mandalay Yathayt Mountain Marble Shan (East) Mongku Coal Tanintharyi Maw Taung Coal Shan (North) Man Kaung Gypsum ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 102 အခန္း (၆) ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ ၆.၁ နိဒါန္း ွ ္ရက္မ္မးအတြင္း အခ္ိန္မီတင္သြင္းရန္ျဖစ္ပါသည္။ 64 EITI လိုအပ္ခ္က္မ္မးအရ အစီရင္ခံစမအမး ေအမက္ပါသတ္မတ › ြ ၀င္ေလမင္းာႏိုင္ငံအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရျပီး (၁၈) လအတြင္း ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခံစမကို တင္သြင္းရန္ ာႏွင့္ EITI အဖဲ႕ › အစီရင္ခံစမပါ အခ္က္အလက္မ္မးမွမ လြန္ခဲ့သည့္ ဘ႑မေရးာႏွစ္ တစ္ခုလံုးစမကို ထည့္သြင္းေဖမ္ျပရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ အစိုးရရွိ ၀င္ေငြ ာႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းမ္မးသည္ MSG မွ အစိုးရသို႕ ေပးသြင္းသည့္ ပမမဏအေပၚ အေျခခံျပီး သတ္မွတ္ထမးသည့္ ကုမၸဏီမ္မး၏ ေပးသြင္းေငြမ္မးာႏွင့္ စမရင္းကိုက္ညႇိ၍လည္းေကမင္း၊ အခ္ိ်ဳ႕ကုမၸဏီမ္မးအမး ္ ိုင္ရမ လုပ္ကိုင္ခြင့ဆ အခ္က္အလက္မ္မးကိုလည္းေကမင္း၊ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ေဖမ္ျပရန္ လိုအပ္ပါသည္။ မၾကမေသးခင္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ စမတမ္းတစ္ခုအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ တိက္ေသမ ခန္႕မွန္းခ္က္မ္မးာႏွင့္ ိ န္ ခက္ခဲမႈမ္မးကို တင္ျပသြမးခဲ့ပါသည္။65 အဆိုပါစမတမ္းတြင္ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မး ရရွရ ေရအမးလွ္ပ္စစ္မ္မး ္ တ္သက္သည့္ ာႏွင့ပ ေငြေၾကးအခ္က္အလက္မ္မးမွမ က႑ရပ္မ္မးအလိုက္၊ စီမံကိန္းမ္မးအလိုက္ ခဲျြ ခမးထမးျခင္း မဟုတ္ဘဲ ၀န္ၾကီးဌမနတစ္ခုခ္င္းစီအလိုက္ ာႏိုင္ငံေတမ္၏ ဘတ္ဂ္က္သို႕ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါစမတမ္းတြင္- “ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ အမွန္တကယ္ရရွိသည့္၀င္ေငြမ္မးကို တိုင္းတမရန္ ခက္ခဲပါသည္။ အဘယ္ေၾကမင့္ဆိုေသမ္ (၁) ျပည္တြင္းအခြန္သို႕ ေပးသြင္းသည့္အခြန္မ္မးတြင္ ကုမၸဏီမ္မးမွ ေပးသြင္းသည့္အခြန္မ္မးသမမက ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးမွ ေပးသြင္းသည့္ အခြန္မ္မးလည္းပါ၀င္ျပီး အခြန္အခ္ိ်ဳ႕မွမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိပါ။ (၂) ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မး၏ အရံႈး ္ လ့ရွိသျဖင့္ တစ္ခုခ္င္းအလိုက္ အရံႈးအျမတ္ကို ခဲျြ ခမးရန္ ခက္ခဲပါသည္။ အျမတ္စမရင္းမ္မးကို ၀န္ၾကီးဌမနတြင္ စမရင္းေပါင္းခ္်ဳပျ္ ပ်ဳလုပေ (၃) သက္ဆိုင္ရမ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ လက္ေအမက္ခံ ဦးစီးဌမနမ္မးသို႕ ေပးသြင္းေငြမ္မး၊ ခိုင္ေၾကးမ္မး၊ ၀န္ေဆမင္ခမ္မး ာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္အခ္က္အလက္မ္မး ပံုစံတ တစ္သမတ္တည္း သိမ္းဆည္းထမးျခင္းမရွိသည့္အျပင္ အခ္ိ်ဳ႕စမရင္းမ္မးမွ အပ အမ္မးျပည္သ ထံသို႕လည္း ခ္ျပထမးျခင္း မရွိပါ။66 အခြန္ ာႏွင့္ ္ ည့္ အခြန္မဟုတသ ေပးသြင္းေငြမ္မးအျပင္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ အျမတ္အစြန္း ၏ ၂၀% အမး “ျပည္ေထမင္စုသို႕ထည့္၀င္ေငြ” အျဖစ္ ျပည္ေထမင္စုဘတ္ဂ္က္သို႕ ေပးသြင္းရပါေသးသည္။ အဆိုပါ၀င္ေငြအမး ဘတ္ဂ္က္အသံုးစရိတ္တြင္ ြ ည္ကို ခန္႕မွန္းရခက္ပါသည္။ သက္ဆိုင္ရမ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ ျပည္တြင္းအခြနမ မည္သို႕မည္ပံုလ္မထမး သံုးစဲသ ္ ွ ေကမက္ခံရရွိသည့္ ေငြမ္မးအျပင္ အခ္ိ်ဳ႕ကိစၥရပ္မ္မးတြင္ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ အေထြေထြအုပ္ခ္်ဳပ္ေရးဦးစီးဌမနမွလည္း ေျမခြန၊္ တမတမံခြန္၊ ဓမတ္သတ်ဳခြန္ (ျမိ်ဳ႕နယ္အဆင့္) မ္မးကို ေကမက္ခံသည့္အျပင္ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရမ္မးမွလည္း အခ္ိ်ဳ႕အခြန္မ္မးကို ေကမက္ခံပါေသးသည္။ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ ရသံုးခန္႕မွန္းေျခေငြစမရင္းဦးစီးဌမန ာႏွင့္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ျပီးေနမက္ ေရနံ၊ သဘမ၀ ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္မ္မးမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မး မည္သို႕မည္ပုံ စီး၀င္သည္ကို ပံု (၂၃) တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ 64 EITI 2013 Standards, Requirement 2 65 “Natural Resources and Subnational Governments in Myanmar: Key Considerations for Wealth Sharing.” MDRI & The Asia Foundation, June 2014 66 Ibid. p11. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 103 ပုံ (22) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ၀င္ေငြမ္မး စီးဆင္းမႈအေျခအေန ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 104 ္ ၏ ျမန္မမာႏိုငင ္ န္းမ္မးမွ ရရွသ ံ သယံဇမတလုပင ္ လင္းခ္က္ ိ ည့္ ၀င္ေငြမ္မး စီးဆင္းပံု - ပံု (၂၂) အမး ရွငး ြ ္း၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္စမ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတင ္ ည့္ ေပးသြင္း ြ ္းအမး၀န္ၾကီးဌမနတို႕မွ ရရွိသည့္ အခြန္ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတသ ေငြမ္မးကို ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ရသံုးခန္႕မွန္းေျခေငြစမရင္းဦးစီးဌမနမွ ညႇိာႏိႈ င္းေဆမင္ရြက္ေပးမႈမ္မးကို ပံု (၂၂) တြင္ 67 ေဖမ္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ြ ္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသည္ ကုမၸဏီမ္မးအေပၚ ေကမက္ခံသည့္ ၀င္ေငြခန ထိုအေတမအတြင္း ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ျပည္တင ြ ္ (ပင္ရင္းမွျဖတ္ေတမက္ေငြမ္မးအပါအ၀င္)၊ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္၊ အေျခပစၥည္းမွ ျမတ္စြန္းေငြ၊ တံဆိပ္ေခါင္းခြန္ ာႏွင့္ အေကမက္ခြန္ဦးစီးဌမနမွ အေကမက္ခြန္ တို႕ကို ျပည္တြင္းေငြေၾကး သို႕မဟုတ္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြမ္မးျဖင့္ ေကမက္ခံပါသည္။ ျမန္မမ့ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း၊ ျမန္မမ့ေရနံထြက္ပစၥည္းေရမင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း၊ အမွတ္ (၁)၊ (၂) ာႏွင့္ (၃) သတ်ဳတြင္း လုပ္ငန္းမ္မး၊ ျမန္မမ့ေက္မက္မ္က္ရတနမလုပ္ငန္း၊ ျမန္မမ့ ဆမး ာႏွင့္ အဏၰ၀ါဓမတုေဗဒလုပ္ငန္း၊ ျမန္မမ့ပုလဲလုပ္ငန္း ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ္ စၥည္းအေနျဖင့္ျဖစ္ေစ ရရွိသည့္ ၎တို႕၏ ၀င္ေငြ ာႏွင့္ လုပ္ငန္းမ္မး အပါအ၀င္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းအမးလံုးသည္ ေငြေၾကးျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကုနပ ြ ိုင္ရန္အတြက္ တင္ျပရပါသည္။ အသံုးစရိတ္မ္မးကို တစ္ာႏွစ္တစ္ၾကိမ္ ဘတ္ဂ္က္ေရးဆဲာႏ ို ္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးသည္ အခြန္မဟုတ္သည့္ေပးသြင္းေငြမ္မးျဖစ္သည့္ ခိုင္ေၾကး၊ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲေ ပံုမွန္အမးျဖင့္ ာႏိုင္ငံပင ြ ၀ခံစမးျခင္း၊ ္ ွင့္ပတ္သက္ ၍ အျခမးေကမက္ခံမႈမ္မးကို တမ၀န္ယ ေဆမင္ရြက္ ေျမခြန္၊ စမခ္်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးခ ာႏွင့္ စမခ္်ဳပ္စည္းကမ္းအရ လုပ္ငန္းခြငာႏ ပါသည္။ အျခမးတစ္ဘက္တြင္မ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑မွ ေကမက္ခံရရွိသည့္ အခြနမ ္ ္မး ာႏွင့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးသည္ ျပည္တြင္း အခြန္မ္မးဦးစီးဌမန ာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမနမ္မးမွ ေကမက္ခံပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေရအမး လွ္ပ္စစ္မွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးသည္ ျမန္မမက္ပ္ေငြျဖစ္ပါက ျမန္မမ့ စီးပြမးေရးဘဏ္ (MEB) ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြျဖစ္ပါက ျမန္မမ့ာႏိုင္ငံျခမး ကုန္သြယ္မႈဘဏ္ (MFTB) သို႕ေပးသြင္းရပါသည္။ MEB ာႏွင့္ MFTB တို႕မွမ ာႏိုင္ငံပိုင္ဘဏ္မ္မးျဖစ္ၾကျပီး ဗဟိုဘဏ္၏ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ေအမက္တြင္ရွိျပီး ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနသို႕ အစီရင္ခံရပါသည္။ 68 ြ ္ေနသည့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ရရွိသည့္ ၄၀% ေသမ ၀င္ေငြမ္မးသည္ ၀န္ၾကီးဌမနာႏွင့္ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးမွ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေဆမင္ရက MEB ၏ အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးထဲသို႕ စီး၀င္လ္က္ရွိေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ 69 အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးဆိုသည္မွမ ္ သည့္ ေငြစမရင္းျဖစ္ျပီး တမ၀န္ခံမႈ ာႏွင့္ ပြင့္လင္း ျမင္သမမႈတို႕ကို အမးနည္းေစ ျပည္ေထမင္စုဘတ္ဂ္က္တြင္ မပါ၀င္ဘဲ ကိုယ္တိုင္ထိန္းခ္်ဳပရ ပါသည္။ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စင္ကမပတြင္ ေငြစမရင္း (၃) ခု ာႏွင့္ MOGE တြင္ (၁၄) ခု အသီးသီး ရွိပါသည္။ ျမန္မမအစိုးရတြင္ အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္ စုစုေပါင္း (၄,၃၁၉) ခုရျွိ ပီး ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရမ္မးတြင္ ေငြစမရင္း (၅၁၇) ခုရွိပါသည္။70 အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးထဲသို႕ စီး၀င္သည့္ ေငြပမမဏမွမ ၂၀၁၁ -၁၂ ခုာႏွစ္မ္မးတြင္ က္ပ္ေငြ ၂.၅၄ ၾတီလီယံခန္႕ (ဘတ္ဂ္က္၏ ၄၄%) ရွိပါသည္။ အဆိုပါေငြစမရင္းမ္မးမွမ စီးပြမးေရးပိတ္ဆို႕မႈမ္မးကို တန္ျပန္ာႏိုင္ရန္ ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ပင္လယ္ရပ္ျခမး ေပးရန္တမ၀န္မ္မးကို ျဖည့္စည္းေပးရန္ျဖစ္သည္ဟုလည္း သံုးသပ္မႈမ္မးရွိပါသည္။ 67 ္ ည့္ အခြန္မဟုတသ ေပးသြင္းေငြမ္မး ု ည္မွမ ဆိသ ္ နစ္ေၾကမင့္ ျမန္မမ့အခြနစ ္ ဲ ေပးသြင္းရျခင္းမဟုတဘ ္ န္းမ္မးတြင္ သယံဇမတလုပင ဥပေဒ၊ စည္းမ္ဥ္း မ္မးအရ ္ ခမ္မးကို ဆိုလပ အျခမးမျဖစ္မေနေပးသြင္းရသည့္ အခြနအ ို ါသည္။ 68 PFM World Bank 2014 report 69 PFM World Bank 2014 report 70 See the World Bank PEFA report for Myanmar (2012), p26. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 105 ေဒသာႏရအဆင့္တြင္ ေကမက္ခံရရွိေငြမ္မးအမး ဗဟိုဘဏ္သို႕ ျပည္တြင္း/ာႏိုင္ငံျခမးေငြျဖင့္ ေပးပို႕ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမ ေရးသမးခ္ိန္တြင္ ္ န္းမ္မးအေနျဖင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ရရွသ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင ိ ည့္ အဆိုပါေငြမ္မး မည္သို႕မည္ပံုစီးဆင္းသည္ကို သဲကဲြစြမ မသိရွိခဲ့ပါ။ သို႕ေသမ္လည္း ၀င္ေငြအခ္ိ်ဳ႕ကိုမ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနသို႕ လဲႊေျပမင္းေပးရေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ MSG အေနျဖင့္ EITI အစီရင္ခံစမအတြက္ စမရင္းကိုက္ညႇိမႈမ္မးျပ်ဳလုပ္ရမတြင္ အခြန္ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မး ထပ္မေနေစရန္ အတြက္ မည္သို႕ေဆမင္ရြက္မည္ကို နယ္ပယ္က႑ သတ္မွတ္ျခင္းအဆင့္တြင္ စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 106 ္ မ ဥပေဒမေဘမင္မ္မး ပုံ (11) အခြန္ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ၀င္ေငြမ္မးဆိုငရ ္ ဟုတ္သည့္ အျခမးေပးသြင္းေငြမ္မး အတြက္ ပံု (၂၄) တြင္ အခြန္ ာႏွင့္ အခြနမ ဥပေဒမေဘမင္မ အဆင့္ဆင့္ာႏွင့္ ျပည္ေထမင္စု အေနျဖင့္ ေျမေပၚေျမေအမက္ သယံဇမတအမးလံုး၏ ု ္ရွင္အျဖစ္ မရင္းပိင ၀င္ေငြမ္မး မည္သို႕မည္ပုံ ိ ည္ကို ရရွသ ု ္စမခ္်ဳပ္ ေဖမ္ျပထမးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အခြန္မဟုတ္သည့္ ၀င္ေငြမ္မးမွမ ကန္ထရိက စည္းကမ္းေပၚ တြင္ မတည္ပါသည္။ ံ ြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငတ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ္ န္းမ္မး လုပင ေဆမင္ရက ြ ေ ္ နသည့္ ္ ္မး၊ လပုဂၢိ်ဳလမ ကုမၸဏီမ္မးာႏွင့္ အဖဲြ႕အစည္း အသီးသီးတို႕သည္ ္ ပေဒမ္မး အခြနဥ ာႏွင့္ ဆက္စပ္ ထုတ္ျပန္ထမးသည့္ ွ ထ စည္းကမ္းခ္က္မ္မးအရ သတ္မတ ္ မး သည့္ အခြန္မ္မးကို ေပးေဆမင္ရပါသည္။ ၂၀၀၈ ွ ္၊ ခုနစ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ သယံဇမတမ္မး အမးလံုးသည္ ျပည္ေထမင္စုမွ ္ ိုင္ျပီး ပိုငဆ ၎တို႕ကို ္ န္ ေဖမ္ထုတရ ဥပေဒမ္မးထုတ္ျပန္၍ ြ ရ ေဆမင္ရက ္ ပါသည္။ ာႏိုင္ငံျခမး ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒ ာႏွင့္ ိ ္း အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကန ာႏွင့္ စီးပြမးေရး ၀န္ၾကီးဌမန၏ အမိန္႕ေၾကမ္ျငမစမအမွတ္ ္ ၾကမ္ျငမစမအမွတ္ (၁၁/၂၀၁၃) ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေကမ္မရွင္၏ အမိနေ (၁/၂၀၁၃) တို႕ျဖင့္ ြ ္းရွိ ျမန္မမာႏိုင္ငံတင ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အမးလံုးတို႕ကို ြ က ထိန္းခ္်ဳပ္ကပ ္ ဲ ေဆမင္ရက ြ လ ္ ္က္ရပ ွိ ါသည္။ အဆိုပါ ဥပေဒမ္မးအရ ရင္းာႏွီး ္ င္းလြတခ ျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးအေနျဖင့္ အခြနက ္ ြင့္ (၅) ာႏွစ္ (ယခင္က ၃ ာႏွစ္)၊ ဓမတ္သတ်ဳ ္ ြယ္ လုပင ပို႕ကုန္အတြက္ ကုနသ ြ ့္ (၅) ာႏွစ္၊ ာႏွင့္ ေျမငွမးရမ္းခ ္ န္းခြန္ ကင္းလြတ္ခင ္ ို႕ ရရွထ ာႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ာႏွစ္ ာႏွင့္ (၁၀) ာႏွစ္ ာႏွစ္ၾကိမ္ သက္တမ္းတိုးခြင့တ ိ မးပါသည္။ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမန၏ ထုတ္ျပန္ခ္က္အရ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ေမလမွစတင္၍ ွိ ည့္ အခြန္ပမမဏအေျမမက္အျမမးေပးသြင္းလ္က္ရသ ္ မ္းၾကီးမ္မး အခြနထ (၆၀၀) တို႕အမး ၂၀၁၅ ခုာႏွစ္မွစတင္၍ ္ မ္းၾကီးမ္မးဆိုင္ရမ အခြနထ ္ ုး အခြနရ ံ မွတဆင့္ ္ မ္း အခြနထ ု တ ကိယ ္ ိုင္ အခြန္စည္းၾကပ္သည့္စနစ္မ္မး ံ သြမးမည္ဟု စတင္က္င့္သုး ွိ ပါသည္။ အဆိပ သိရရ ြ ္ ပါ၀င္လသ ု ါစနစ္တင ္ မ္းမ္မးအေနျဖင့္ (၁၃-၆- ို ည့္ အခြနထ ံ ထမး၍ ျပည္တင ၂၀၁၄) ေနမက္ဆုး ြ ္းအခြန္ သို႕ အေၾကမင္းၾကမးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမန၏ သတင္းထုတ္ျပန္ခ္က္တြင္ ွိ ဲ့ျပီး tax-to-GDP အခ္ိ်ဳး “၂၀၁၄ ခုာႏွစ္တြင္ အစိုးရမွ က္ပ္ေငြ ၃.၅ ၾတီလီယံ ၀င္ေငြရခ ၇% ဲ့ ၾကမင္း၊ ရွိခေ ာႏိုင္ငံပိုငလ ္ ုပင ္ န္းမ္မးမွ ၀င္ေငြမ္မး ိ ဲ့ေသမ္လည္း ရရွခ ၀င္ေငြအမ္မးစုမွမ အခြန္ေကမက္ခံျခင္းမွ ရရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကမင္း” ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 107 ၆.၂ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အခြန္က႑ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စမရင္းျပကဒိန္ာႏွင့္ ဘ႑မေရး/အခြန္ျပကဒိန္တို႕မွမ အတတပင္ျဖစ္ျပီး ဧျပီလ ၁ ရက္ေန႕မွ မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႕အထိ ျဖစ္ပါသည္။ ပံုမွန္အမးျဖင့္ ၀င္ေငြေၾကညမလႊမမ္မးအမး ဘ႑မေရးာႏွစ္ျပီးဆံုးျပီး သံုးလအတြင္း ဇြန္လ ၃၀ ရက္ေန႕ ေနမက္ဆံုးထမး၍ ္ ပေဒ ာႏွင့္ စည္းကမ္းခ္က္မ္မးအရ အခြန္ထမ္းသည္ သက္ဆိုင္ရမ ၀င္ေငြာႏွစ္အတြင္း မိမိရရွိသည့္ တင္သြင္းရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ၀င္ေငြခြနဥ စုစုေပါင္း ၀င္ေငြကို ခန့္မွန္းတြက္ခ္က္၍ ယင္းအေပၚ က္သင့္သည့္ အခြန္ကို လစဥ္ာႏွင့္ သံုးလတစ္ၾကိမ္ ၾကိ်ဳတင္ခြန္မ္မး ေပးသြင္းရန္ ္ ္မးကို ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနမွ အၿပီးသတ္ စည္းၾကပ္မႈ လိုအပ္ပါသည္။ ပင္ရင္းမွျဖတ္ေတမက္ေငြမ္မးအပါအ၀င္ အဆိုပါၾကိ်ဳတင္ခြနမ ေဆမင္ရြက္သည့္အခါ ခုာႏွိမ္ေပးပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးဆိုင္ရမ ကုမၸဏီမ္မး၊ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အခြန္မ္မးမွမ ေအမက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္71- ီ င္ေငြခန ကုမၸဏ၀ ြ ္ (CIT) ံ င္ထမးသည့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံသမးာႏွင့္ ျပည္တြင္းေနာႏိုင္ငံျခမးသမး ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ အသမးတင္၀င္ေငြ၏ ၂၅% ကို တရမး၀င္မွတ္ပုတ ြ ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထမးပါသည္။ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒအရ မွတ္ပုတ ၀င္ေငြခန ံ င္ထမးေသမ ျပည္ပေနာႏိုင္ငံျခမးသမး ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင္ ့ ြ ္ ၃၅% ေပးေဆမင္ရပါသည္။ ကုမၸဏီာႏွင့္ အဖဲ႕ ၀င္ေငြခန ြ အစည္းမ္မးအေနျဖင့္ ဥပေဒအရ ၾကိ်ဳတင္ခြန္မ္မးကို သက္ဆိုင္ရမ၀င္ေငြာႏွစ္အတြင္း မိမိရရွိသည့္ စုစုေပါင္း၀င္ေငြကို ခန္႔မွန္းတြက္ခ္က္၍ လစဥ္ သို႕မဟုတ္ သံုးလတစ္ၾကိမ္ (ဧျပီလ ၁ ရက္ေန႕မွ မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႕အထိ ဘ႑မေရးာႏွစ္ကို အေျခခံျပီး) ေပးေဆမင္ရ ပါသည္။ ဲ ၀ျခင္းအတြက္ကိုမ ကုမၸဏီ၀င္ေငြခြန္ေကမက္ခံျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ျပ်ဳ အျမတ္ေ၀စုခြေ ထမးပါသည္။ ြ ္ စည္းၾကပ္ထိုက္သည့္ စုစုေပါင္း၀င္ေငြရရွိလွ္င္ ထုိ၀င္ေငြာႏွစ္အတြက္ မိမိ၏ ၀င္ေငြၾကညမလႊမကို ၀င္ေငြာႏွစ္ ၀င္ေငြာႏွစ္အတြင္း ၀င္ေငြခန ကုန္ဆံုးၿပီး ၃ လအတြင္း ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသို႔ ေပးပို႔ရမည္။ ထိုသ႔ို ေပးပို႔ၿပီးသည့္ ၀င္ေငြေၾကညမလႊမ၌ မွမးယြင္းခ္က္ရွိ၍ ု ိုင္သည္။ ထို႕ျပင္ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ျပင္ဆင္လိုလွ္င္ ျပင္ဆင္ထမးသည့္ ၀င္ေငြေၾကညမလႊမကို အခြန္စည္းၾကပ္ျခင္း မျပ်ဳမီ ထပ္မံေပးပိ႔ာႏ ြ အစည္းအေ၀းဆံုးျဖတ္ခ္က္မ္မးကို စမရင္းစစ္ေဆးျပီးျဖစ္သည့္ ာႏွစ္ခ္်ဳပ္ေငြစမရင္းမ္မး ာႏွစ္ခ္်ဳပ္အစီရင္ခံစမ (ပံုစံ င) အမး ကုမၸဏီဘုတ္အဖဲ႕ ္ တ ကုမၸဏီမ္မး ာႏွင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မးညႊန္ၾကမးမႈဦးစီးဌမနသို႕ ေပးပို႕ရပါသည္။ 72 ာႏွင့အ ြ တ ပင္ရင္းမွျဖတ္ေတမက္ေငြ (၀င္ေငြခန ြ ပ ္ င ္ ါ၀င္သည္) အတိုးေပး ေခ္းေငြမ္မးအနက္ ျပည္ပေနာႏိုင္ငံျခမးသမးထံမွ ာႏုတ္ယေပးသြင္းၿပီးသည့္ အခြန္ေငြကို အၿပီးသတ္စည္းၾကပ္မႈအရ ေပးသြင္းသည့္ ြ ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး လိုင္စင္ကုန္အမွတ္တံဆိပ္၊ မပိင ၀င္ေငြခန ္ ုိ႔ကို အသံုးခ္ခြင့္ျပ်ဳသည့္အတြက္ ေပးေခ္ေငြမွအပ က္န္ာႏုတ္ယေပးသြင္း ု ္ခြင့တ ေငြမ္မးကို စည္းၾကပ္မႈအရ က္သင့္အခြန္မွ ခုာႏွိမ္ေပးရမည္။ ျပည္တြင္းေန ာႏိုင္ငံသမးာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးသမးမ္မး ရရန္ရွိေသမ ဘဏ္တိုးေငြမ္မးကို ္ ည္းၾကပ္ရမည္။ ၎တို႔၏အျခမး၀င္ေငြမ္မးာႏွင့္ ပးေပါင္း၍ စုစုေပါင္း ၀င္ေငြအေပၚ ၀င္ေငြခြနစ ္ မွျမတ္စန အေျခပစၥညး ္ ေငြ ြ း ြ ္တြက္ခ္က္ရန္အတြက္ ၀င္ေငြခန အေျခပစၥည္းမ္မး လဲႊေျပမင္းေရမင္းခ္ျခင္းမွ ရရွိေငြမ္မးကိုမ ၀ယ္ရင္းေစ္း၊ တန္ဖိုးေလ္မ့ေငြမ္မး ာႏွင့္ ေရမင္းေစ္းမ္မးအေပၚ အေျခခံျပီး အျမတ္အစြန္းကို တြက္ခ္က္ျပီး ေကမက္ခံပါသည္။ ၀င္ေငြခြန္ေကမက္ခံျခင္းအတြက္ အေျခပစၥည္းမ္မးကို 71 ု ္း စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး၊ ကုနပ အခြန္စနစ္အရ ဥပေဒ ာႏွင့္ စည္းကမ္းခ္က္မ္မးျဖင့္ ထုတ္ျပန္ထမးသည့္ ာႏႈန္းထမးမ္မးအတိင ္ ိုငမ ္ စၥည္း ာႏွင့္ ၀န္ေဆမင္မႈမ္မး၊ ပိုငဆ ဲႊ ျပမင္းျခင္း ္ ႈလေ တို႕မွ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးကို ေကမက္ခံျခင္းျဖစ္ပါသည္။ 72 E&Y Myanmar Tax Guide January 2014 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 108 ေျမ၊ အေဆမက္အဦ၊ ယမဥ္ ာႏွင့္ ရွယ္ယမေ၀စုမ္မး၊ ေငြေခ္းစမခ္်ဳပ္မ္မး ာႏွင့္ အျခမးအေကမင္အထည္မျပာႏိုင္သည့္ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို ္ ၏ သတ္မွတ္ထမးပါသည္။ ျမန္မမာႏိုငင ံ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႔က႑တြင္ ပါ၀င္လပ ု က ္ င ို သ ီ ္မးာႏွင့္ ျပည္ပေန ာႏိုငင ္ ည့္ ကုမၸဏမ ္ ျံ ခမးသမးမ္မး အတြက္ သီးျခမးာႏႈန္းထမးျဖင့္ ေကမက္ခံပါသည္။ ဇယမး (13) ကုမၸဏီ၀င္ေငြခြန္ာႏႈန္းထမးမ္မး CIT Taxable Income or Taxpayer Tax Rates Salaries received by foreigners under special permission in State-sponsored projects 20% Salaries received by foreigners working for entities created under the Foreign Resident 0% to 25% (Kyats) Investment Law (Progressive rates) Non-resident 35% (related currency) Salaries received by foreigners working for non-Foreign Investment Law companies – not approved by the MIC (Progressive rates) 0% - 25% Resident foreigners 35% Non-resident foreigners ဇယမး (14) အျခမးအခြန္ာႏႈန္းထမးမ္မး73 Tax Rates for Tax Residents Net profit on business activities 0%-25% Net profits on business activities for foreign entities under Foreign Investment Law (5) Years of consecutive income tax exemption from the beginning of business on commercial scale and 25% from net profit before deductibles in the later years. Capital gains tax 10% Withholding tax on Interests - Withholding tax on Royalties from patents, trademarks and know-how 15% 73 Source: PWC, Myanmar Business Guide February 2014 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 109 Withholding tax on payments made by State organizations, foreign companies, local authorities, co-operatives, partnerships, entities formed under existing laws for 2% procurement and service rendered in Myanmar under agreements Advance income taxes on import and export of goods and services collected by the IRD 2% ္ ယ ကုနသ ္ ပ ြ လ ္ န္းခြန္ ု င ္ ုပ္ငန္းခြန္ကို ျပည္တြင္း၌ ကုန္စည္ထုတ္လုပ္ေရမင္းခ္ျခင္း၊ ကုန္စည္တင္သြင္း ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ဥပေဒအရ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ ကုန္သြယလ ျခင္း၊ ကုန္သြယ္မႈေဆမင္ရြက္ျခင္းာႏွင့္ ြ ္ျခင္းတို႔အေပၚ ၀န္ေဆမင္မႈေဆမင္ရက စည္းၾကပ္ေကမက္ခံပါသည္။ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္သည္ စုစုေပါင္း ေရမင္းရေငြ/ ၀န္ေဆမင္မႈရေငြ အေပၚတြင္ မတည္ တြက္ခ္က္ပါသည္။ တင္သြင္းကုန္ပစၥည္းမ္မးအတြက္မ ကုန္းေပၚေရမက္တန္ဖိုး (ျပည္ပမွ တင္သြင္းေသမ ပစၥည္းအေပၚ အေကမက္ခြန္ ဥပေဒမ္မးအရ သတ္မွတ္သည့္ တန္ဖိုး၊ ယင္းပစၥည္း အေပၚ စည္းၾကပ္သည့္ အေကမက္ခြန္ာႏွင့္ ကုန္ခ္စရိတ္တို႔ ေပါင္းစပ္ရရွိေသမေငြ) ေပၚတြင္ အေျခခံ တြက္ခ္က္ပါသည္။ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ာႏႈန္းထမးမွမ ၅% မွ ၁၀၀% အထိျဖစ္ျပီး အခြန္မက္သင့္သည့္ ကုန္စည္ ( ၆၀ ) မ္ိ်ဳး သတ္မွတ္ျပဌမန္းထမးပါသည္။ ဲ ိတ္ထမးေသမ သစ္ခသ ေရနံစိမ္း၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ ကၽြန္း၊ သစ္မမသစ္လံုးာႏွင့္ အေျခခံအဆင့္သမ ခြစ ြဲ မးမ္မး၊ ေက္မက္စိမ္း၊ ပတျမမး၊ နီလမ၊ ္ ွင့္ အျခမးအဖိုးတန္ ေက္မက္မ္က္ရတနမအရိုင္းထည္မ္မး ၊ ေက္မက္စိမ္း၊ ပတျမမး၊ နီလမ၊ ျမ၊ စိနာႏ ျမ၊ စိနာႏ ္ ွင့္ အျခမးအဖိုးတန္ ု ုန္မ္မးအေပၚ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ေကမက္ခံျခင္း မျပ်ဳပါ။ ေက္မက္မ္က္ရတနမ အေခ္မထည္မ္မးာႏွင့္ လက္၀တ္ရတနမမ္မးမွအပ ပိ႔က ္ ခြန္ Value Added Tax (VAT) မဟုတ္ေသမ္ျငမးလည္း VAT ၏ လကဏမမ္မး ပါ၀င္ေနျပီး ဥပမမ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္သည္ တန္ဖိုးျမႇင့အ ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ေပးေဆမင္ာႏိုင္ရန္အတြက္ စမးသံုးသမ္မးထံမွ ကိုယ္စမး အခြန္ေကမက္ခံေပးျပီး ၎တို႕၏ ႈ ္မး ကုန္ပစၥည္း ာႏွင့္ ၀န္ေဆမင္မမ ၀ယ္ယျခင္းအတြက္ကိုမ ကိုယ္တိုင္ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္မ္မး (ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ဥပေဒအရ ကန္႕သတ္ထမးသည့္ လုပ္ငန္းမ္မးမွအပ) ေပးေဆမင္ရပါသည္။ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး ာႏွင့္ျပည့္စံုပါက ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္မ္မးကို ြ ္စည္းၾကပ္သည့္အခါ ၀င္ေငြမွ စရိတ္အျဖစ္ ာႏုတ္ပယ္ခြင့္ ျပ်ဳသည္။ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ တန္ဖိုးျမႇင့အ ၀င္ေငြခန ္ ခြန္စနစ္ကို ျပဌမန္းပါက ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ကို ဖ္က္သိမ္းရမည္ျဖစ္ပါသည္။ 74 ြ ္ အေကမက္ခန ြ ္စနစ္မ္မးအရ ျပည္ပမွတင္သြင္းလမသည့္ ကုန္ပစၥည္းမ္မးအေပၚ အေကမက္ခြနာႏ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အေကမက္ခန ္ ႈန္းထမး ၀% မွ ၄၀% အတြင္း ေကမက္ခံပါသည္။ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒအရ MIC ၏ ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္ျဖင့္ တင္သြင္းလမသည့္ ကုန္ပစၥည္းမ္မးအမး သတ္မွတ္ထမးေသမ ္ ္မး) ကမလအတြင္း အေကမက္ခြန္ ေကမက္ခံျခင္းမွ (အထးသျဖင့္ လက္ရွိခ္်ဳပ္ဆိုထမးသည့္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ဆိုင္ရမ PSC စမခ္်ဳပမ ကင္းလြတ္ခြင့္ရွိပါသည္။ MIC အေနျဖင့္ လုပ္ငန္းတည္ေဆမက္စဥ္ တင္သြင္းလမသည့္ စက္ယာႏရမးမ္မး၊ လုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းမ္မး၊ ု စၥည္းမ္မး အပိပ ာႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းမ္မးတို႕ကို အေကမက္ခြန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးအပ္ာႏိုင္ပါသည္။ စီးပြမးျဖစ္ ထုတ္လုပ္ခ္ိန္မွစ၍ သံုးာႏွစ္အတြင္း ကုန္ၾကမ္း ပစၥည္းမ္မးကိုလည္း အေကမက္ခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးအပ္ထမးပါသည္။ 74 World Bank, PEFA, 2012 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 110 ိ ေ တံဆပ ္ ခါင္းခြန္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ တံဆိပ္ေခါင္းဥပေဒျဖင့္ တံဆိပ္ေခါင္းခြန္မ္မးကို သတ္မွတ္ျပဌမန္းထမးျပီး ျမန္မမက္ပ္ေငြျဖင့္ ေအမက္ပါအတိုင္း ေပးေဆမင္ရပါသည္။ › မေရႊ႕မေျပမင္းာႏိုင္ေသမ ပစၥည္းမ္မး ေရမင္းခ္ျခင္း ာႏွင့္ လဲႊေျပမင္းျခင္း၊ ပံုေသပို င္ပစၥည္းမ္မးအတြက္ ၅% ာႏွင့္ မေရႊ႕မေျပမင္းာႏိုင္ေသမ ပစၥည္းမ္မးအတြက္ ရန္ကုန္ျမိ်ဳ႕တြင္းျဖစ္ပါက ေနမက္ထပ္ ၂%၊ › ရွယ္ယမမ္မး ေရမင္းခ္ျခင္း ာႏွင့္ လဲႊေျပမင္းျခင္း အတြက္ ၀.၃%၊ › ေငြတိုက္စမခ္်ဳပ္မ္မးအတြက္ ၂%၊ › ေမတမျဖင့္ ေပးကမ္းျခင္း သို႕မဟုတ္ အေမြဆက္ခံျခင္းအတြက္ ၂%၊ ဲ ယ အျခမးေငြေၾကးျဖင့္ ေပးေခ္ျခင္းျဖစ္ပါက ယင္းစမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုသည့္ေန႔ရွိ ေပၚေပါက္ရမ ေငြလလ ွ ္ာႏႈန္းျဖင့္ ေျပမင္းလဲရရွိသည့္ ု ္ငေ ျပည္ေထမင္စုသမၼတျမန္မမနိင ္ ို တြက္ခ္က္ထမ္းေဆမင္ရပါမည္။ ံ တမ္၏ ေငြေၾကးတန္ဖိုးအေပၚတြင္ ထမ္းေဆမင္ရမည့္ အခြနက ္ သမပစၥညး မေရႊ႕မေျပမင္းာႏိုငေ ံ ည့္ ၀င္ေငြခန ္ မ္မးအေပၚေကမက္ခသ ြ ္ ျမိ်ဳ႕နယ္စည္ပင္သမယမေရးနယ္နိမိတ္မ္မးတြင္ တည္ရွိသည့္ မေရႊ႕မေျပမင္းာႏို္င္ေသမ ပစၥည္းမ္မးအတြက္ ျမိ်ဳ႕နယ္စည္ပင္သမယမေရး ္ ္မး ေပးေဆမင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အခြန္ဆိုင္ရမ ဥပေဒမ္မးအရ လုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္ရန္ စည္ပင္သမယမခြနမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအပါအ၀င္ အခြန္ထမ္းမ္မးအေနျဖင့္ အခြန္အမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳးကို ေပးေဆမင္ရပါသည္။ ၆.၃ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အခြန္မဟုတ္သည့္ေပးသြင္းေငြမ္မး (ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑) ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလအထိ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ လုပ္ေဆမင္လ္က္ရွိသည့္ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္ (၁၆) ခု ာႏွ င့္ ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ (၁၉) ခုတို႕မွ ံ ထမး ေဆမင္ရြက္ရမည့္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ စးစမ္းရွမေဖြျခင္း သို႕မဟုတ္ ထုတ္လုပ္ျခင္းတို႕မွမ ၂၀၁၆ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ေနမက္ဆုး ္ ွိသအေနျဖင့္ အခြန္ ပထမအၾကိမ္ EITI စမရင္းကိုက္ညႇိျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ေနပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒမ္မးအရ လု ပ္ကိုင္ခြင့ရ ြ ္မ္မးကို ဘ႑မေရးာႏွစ္ စတင္သည့္ ဧျပီလ ၁ ရက္ေန႕မွ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို ေပးေဆမင္ရန္ တမ၀န္ရွိပါသည္။ ၀င္ေငြခန မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႕အထိ သံုးလတစ္ၾကိမ္ ေပးသြင္းရပါသည္။ ္ မရင္းမ္မးာႏွင့္ ာႏွစ္ခ္်ဳပစ စမရင္းအေထမက္အထမးမ္မး ျပည့္စံု စြမ တင္ျပာႏိုင္ျခင္းမရွိပါက တင္ျပာႏိုင္သည့္ ာႏွစ္မွသမ စုေပါင္း စည္းၾကပ္ ရပါသည္။ အထက္တြင္ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႕ ္ န္းမ္မးအေနျဖင့္ ာႏုိင္ငံပိုင္လုပင ဖက္စပ္ လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ြ အစည္းမ္မးကိုယ္စမး အဖဲ႕ စမရင္းစစ္ေဆးျပီးျဖစ္သည့္ ေငြစမရင္း အခ္က္အလက္မ္မး ျပ်ဳစုတင္ျပေလ့ရွိေသမ္လည္း အတည္ျပ်ဳာႏိုင္ခဲ့ျခင္း သို႕မဟုတ္ နမနမၾကည့္ရႈာႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ၀င္ေငြမ္မးမွအပ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္မွစတင္၍ ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ကုမၸဏီမ္မးသည္ ပင္ရင္းျဖတ္ေတမက္ေငြ ာႏွင့္ ၎၏ ၀န္ထမ္းမ္မး (ျပည္တြင္း ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးသမး) အတြက္ လစမအေပၚေကမက္ခံသည့္ ၀င္ေငြခြန္မ္မးကို တမ၀န္ယစည္းၾကပ္ေပးလ္က္ ရွိပါသည္။ ပိုက္လိုင္း ျဖတ္သန္းျခင္းအတြက္လည္း ေျမခြန္မ္မးကို ေပးေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ PSC စမခ္်ဳပ္ေဟမင္းမ္မးတြင္ အေကမက္ခြန္ ာႏွင့္ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ကင္းလြတ္ခြင့္မ္မး ရရွိထမးပါသည္။ ထို႕ျပင္ MOGE မွ ာႏွစ္စဥ္ တန္ဖိုးေလ္မ့ေငြမ္မးကို တြက္ခ္က္ေပးပါသည္။ MOGE ထံ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို ပံု (၂၅) ျဖင့္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 111 ပုံ (24) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မွ ၀င္ေငြမ္မး စီး၀င္မႈ Energy Planning Myanmar Petrochemical Myanmar Petroleum Products Myanmar Oil and Gas Enterprise (MPE) Enterprise (MPPE) Department` Enterprise (MOGE) DOWNSTREAM RETAIL AND WHOLE SALE (EPD) UPSTREAM SECTOR SECTOR DISTRIBUTION Royalties Production Split Potential leakages Ministry of Land Rent • : % revenue Finance Signature Bonuses returns to the Central Bank controls Production Bonuses budget from Customs Duties National Bank Accounts Data Fee overseas Customs Training Fund accounts Corporate Income Tax Research and D. Fund • Exchange rates Commercial Tax Myanmar Economic Bank State Participation Capital Gain Tax (MEB - State Owned Stamp Duties IRD Commercial Bank) Excise Taxes Foreign National Currency National Currency Investment Law EI Revenue EI Revenue Myanmar Foreign Trade Bank (MFTB/ Foreign Currency Foreign Currency Yangon) EI Revenue EI Revenue Oil & Gas PSC ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 112 ဇယမး (15) PSC စမခ္်ဳပ္ပါ အခြန္မဟုတ္သည့္စည္းကမ္းခ္က္မ္မး အက္ဥ္းခ္်ဳပ္ Non-Tax PSC Onshore Blocks PSC Offshore Blocks PSC Deep Water Blocks IPRC Onshore Blocks Instruments Data Fee None Amount not specified (3) None Amount not specified (6) Signature Amount not specified Amount not specified (2) Amount not specified (5) Amount not specified (7) Bonus (2) Royalty 12.5% 12.5% 12.5% 12.5% (8) Production Crude Oil: Crude Oil: Crude Oil: Incremental Crude Oil: Split Lowest threshold; up 600 feet or less of water 2,000 feet or less of water Lowest threshold; up to to 10,000 BOPD 60% depth Lowest threshold; up depth Lowest threshold; 5,000 BOPD 60% MOGE MOGE and 40% to 25,000 BOPD 60% up to 25,000 BOPD 60% and 40% Contractor Contractor MOGE and 40% Contractor MOGE and 40% Contractor Highest threshold; Above Highest threshold; Highest threshold; Above Highest threshold; Above 30,000 BOPD 85% MOGE Above 150,000 BOPD 150,000 BOPD 90% MOGE 150,000 BOPD 90% MOGE and 15% Contractor 90% MOGE and 10% and 10% Contractor and 10% Contractor Contractor More than 600 feet of water More than 2,000 feet of depth water depth Lowest threshold; up to Lowest threshold; up to 25,000 BOPD 60% MOGE 25,000 BOPD 60% MOGE and 40% Contractor and 40% Contractor Highest threshold; Above Highest threshold; Above 150,000 BOPD 85% MOGE 150,000 BOPD 85% MOGE and 15% Contractor and 15% Contractor Natural Gas: 2,000 feet or less of water Incremental Natural Gas: Natural Gas: depth Natural Gas: All additional CFD 60% Lowest threshold; up Lowest threshold; up to 600 feet or less of water MOGE and 40% to 60 MMCFD 60% 300 MMCFD 65% MOGE depth Contractor MOGE and 40% and 35% Contractor Contractor Lowest threshold; up to Highest threshold; above Highest threshold; 300 MMCFD 65% MOGE 900 MMCFD 90% MOGE above 900 MMCFD ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 113 90% MOGE and 10% and 35% Contractor and 10% Contractor Contractor Highest threshold; above More than 2,000 feet of 900 MMCFD 90% MOGE water depth and 10% Contractor Lowest threshold; up to More than 600 feet of water 300 MMCFD 55% MOGE depth and 45% Contractor Lowest threshold; up to Highest threshold; above 300 MMCFD 60% MOGE 900 MMCFD 80% MOGE and 40% Contractor and 20% Contractor Highest threshold; above 900 MMCFD 90% MOGE and 10% Contractor Non-Tax PSC Onshore Blocks PSC Offshore Blocks PSC Deep Water Blocks IPRC Onshore Blocks Instruments Commerciality None None None Amount not specified (9) Bonus Production Crude Oil: Crude Oil: Crude Oil: Incremental Crude Oil: Bonus Upon approval of Upon approval of Upon approval of Lowest threshold; up to Development Plan 0.50 Development Plan 1.00 Development Plan 1.00 2,000 BOPD for 60 MMUS$ MMUS$ MMUS$ consecutive days of production 0.20 MMUS$ Highest threshold; Highest threshold; Above Highest threshold; Above Above 150,000 BOPD 200,000 BOPD for 90 200,000 BOPD for 90 Highest threshold; above for 90 consecutive consecutive days of prod. consecutive days of prod. 30,000 BOPD for 60 days of prod. 6.00 10.00 MMUS$ 10.00 MMUS$ consecutive days of MMUS$ production 3.00 MMUS$ Incremental Natural Gas: Natural Gas: Natural Gas: Natural Gas: Lowest threshold; up to Upon approval of Upon approval of 15 MMCFD for 60 Upon approval of Development Plan 1.00 Development Plan 1.00 consecutive days of Development Plan 0.50 MMUS$ MMUS$ production 0.50 MMUS$ MMUS$ Highest threshold; above Highest threshold; above Highest threshold; above Highest threshold; 900 MMCFD for 90 900 MMCFD for 90 150 MMCFD for 60 above 900 MMCFD for consecutive days of prod. consecutive days of prod. consecutive days of ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 114 90 consecutive days of 10.00 MMUS$ 10.00 MMUS$ production 2.00 MMUS$ prod. 6.00 MMUS$ Training Fund Exploration period: Exploration period: 50,000 Exploration period: 50,000 Initial joint study period: 25,000 US$ per year US$ per year US$ per year 10,000 US$ Production period: Production period: 100,000 Production period: 100,000 Pilot project period: 50,000 US$ per year US$ per year US$ per year 50,000 US$ per year Production period; 50,000 US$ per year Excess average production over 30,000 BOPD: 100,000 US$ per year Research and 0.5% of Contractor’s 0.5% of Contractor’s share 0.5% of Contractor’s share 0.5% of Contractor’s share Development share of Profit of Profit Petroleum of Profit Petroleum of Profit Petroleum Fund Petroleum State 15% to MOGE with Up to 20% after Up to 20% after 15% undivided interest Participation extension up to 25% commercial discovery and commercial discovery and at MOGE’s discretion up to 25% is the reserves up to 25% is the reserves are greater than 5 TCF are greater than 5 TCF Non-Tax PSC Onshore Blocks PSC Offshore Blocks PSC Deep Water Blocks IPRC Onshore Blocks Instruments Income Tax 25% of Contractor’s 25% of Contractor’s Net 25% of Contractor’s Net According to the Myanmar (1) (4) Net Profit Profit Profit Income Tax Law Sharing Profits 40% of net profit up to 40% of net profit up to 100 40% of net profit up to 40% of net profit up to on sale or 100 MMUS$ MMUS$ 100 MMUS$ 100 MMUS$ transfer of 45% of net profit 45% of net profit between 45% of net profit between 45% of net profit between shares between 100 MMUS$ 100 MMUS$ and 150 100 MMUS$ and 150 100 MMUS$ and 150 and 150 MMUS$ MMUS$ MMUS$ MMUS$ 50% of net profit 50% of net profit above 50% of net profit above 50% of net profit above above 150 MMUS$ 150 MMUS$ 150 MMUS$ 150 MMUS$ ္ ္က္ မွတခ 1. စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြက္ ေပးေခ္ရပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 115 2. စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြက္ ေပးေခ္ရပါသည္။ 3. ထုတ္လုပ္မႈစတင္ျပီး (၃) ာႏွစ္အထိ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ရရွိထမးပါသည္။ 4. စးစမ္းရွမေဖြမႈစတင္ျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္းေပးေခ္ရပါသည္။ 5. ြ လ့လမမႈစတင္ျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း ေပးေခ္ရပါသည္။ ပးတဲေ 6. ကနဦးစီမံကိန္းစတင္ျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း ေပးေခ္ရပါသည္။ 7. တိုးျမင့္ထုတ္လုပ္မႈမ္မးအတြက္ျဖစ္ပါသည္။ 8. ထုတ္လုပ္မႈစတင္ျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း ေပးေခ္ရပါသည္။ ု လ ပိက ို း ္ င ္ ျဖတ္သန္းခ ဤအစီရင္ခံစမ ေရးသမးစဥ္ကမလအတြင္း ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းခာႏွင့္ပတ္သက္၍ အခ္က္အလက္မ္မး ျပည့္စုစ ံ ြမ ရရွိာႏိုင္ခဲ့ျ ခင္း ိ ါ။ မရွပ သို႕ေသမ္လည္း တနသၤမရီတိုင္းေဒသၾကီး၊ ကန္ေဘမက္ျမိ်ဳ႕နယ္အတြင္း ရတနမ ာႏွင့္ ရဲတံခြန္ပိုက္လိုင္းမ္မး ျဖတ္သန္းခအျဖစ္ ာႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁ သန္းေပးသြင္းရေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းခအမး Total မွ ေပးသြင္းျခင္းျဖစ္ျပီး မည္သည့္ေငြစမရင္း ေခါင္းစဥ္သို႕ ေပးသြင္းသည္၊ ဘတ္ဂ္က္တြင္ မည္သို႕သံုးစဲြသည္ကို မသိရွိပါ။ ထို႕ျပင္ ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္းအတြက္ ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းခ ္ ိုင္းျဖတ္သန္းမႈမွ ေပးေဆမင္ရန္ လို-မလို မသိရွိခဲ့ပါ။ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ရန္အတြက္ စဥ္းစမးသည့္အခါ MOGE အေနျဖင့္ ပိုကလ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးကို ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ္ မ လစ္ဟမာႏိုငမ ႈ ္မး တးေဖမ္ေရး ာႏွင့္ ထုတ္လုပ္ေရးဆိုင္ရမကိစၥရပ္မ္မးအမးလံုးကို MOGE မွ ညွိာႏိႈင္းေဆမင္ရြက္ျခင္း ာႏွင့္ ္ ြပ္ကဲျခင္းတို႕ကို ထိန္းခ္်ဳပက ္ ွံသမ္မးအေနျဖင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မး ာႏွင့္ စမခ္်ဳပပ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ရင္းာႏွီျမွ်ဳပာႏ ္ ါစည္းကမ္းမ္မးအရ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို MOGE သို႕ ျပည္တြင္းက္ပ္ေငြ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြမ္မးျဖင့္ ေပးသြင္းရပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕အေျခအေနမ္မးတြင္ ပုဂၢလိကပိုင္ ကုမဏီမ္မးအေနျဖင့္ ၎တို႕က္သင့္သည့္ အခြန္မ္မးကို ျပည္တြင္းအခြန္သို႕ ေပးသြင္းရမည့္အစမး MOGE သို႕ေပးသြင္းရန္ ေတမင္းဆိုမႈမ္မး ရွိခဲ့ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ အခန္း (၅) တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္ ကုန္းတြင္းလုပ္ကြက္စမခ္်ဳပ္နမနမ၏ စည္းကမ္းခ္က္ ၂၃.၇ တြင္ MOGE သို႕ ေပးသြင္းမႈမ္မးသည္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းမႈမ္မးျဖစ္ျပီး အေမရိကန္ေဒၚလမာႏွင့္ ေပးေဆမင္ရန္ ၊ ျမန္မမာႏိုင္ငံ သို႕မဟုတ္ ာႏိုင္ငံျခမးဘဏ္တစ္ခုခုထဲ သို႕ေပးသြင္းရန္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ာႏိုင္ငံျခမးဘဏ္မ္မး (စင္ကမပာႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ ာႏွင့္ MFTB တစ္ဆင့္ခံဘဏ္မ္မး) ာႏွင့္ ေငြလဲလွယ္ာႏႈန္းျခမးနမးျခင္း တို႕လည္း ပါ၀င္ေနပါသည္။.75 MSG အေနျဖင့္ ၎၏ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ျခင္းအဆင့္တြင္ သယံဇမတလုပ္င န္းမ္မးအတြက္ MFTB အေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံျခမးရွိ မည္သည့္ဘဏ္ကို အသံုးျပ်ဳမည္၊ မည္သည့္ေငြလဲလွယ္ာႏႈန္းကို အသံုးျပ်ဳမည္ ာႏွင့္ MFTB ၏ အ၀င္/အထြက္ ေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မးကို သတ္မွတ္သြမးရန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ MSG အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ျခင္းအဆင့္တြင္ ပင္လယ္ရပ္ျခမး ဘဏ္မ္မးတြင္ ကုမဏီမ္မး၏ ေပးသြင္းေငြ ာႏွင့္ စမရင္းကိုက္ညွိမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ရမတြင္ ု ္ငန္းမ္မး ာႏိုင္ငံပိုင္လပ ာႏွင့္ အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မး၏ ဆက္သြယ္မႈမ္မးအေျခအေန တို႕ကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ 75 http://www.dw.de/is-money-from-gas-deals-fuelling-the-myanmar-junta/a-5212992 and page 43 of the ERI report on the Yadana Pipeline http://dg5vd3ocj3r4t.cloudfront.net/sites/default/files/publications/total-impact.pdf ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 116 ၆.၄ သတ်ဳတြင္းက႑ ြ အစည္းမ္မးတို႕သည္ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမွ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒအရ ာႏိုင္ငံျခမးသမး ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံသမးမ္မး သို႕မဟုတ္ ၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ာႏွင့္ အဖဲ႕ သတ်ဳစးစမ္းရွမေဖြျခင္းာႏွင့္ တးေဖမ္ျခင္းတို႕တြင္ ္ ွိပါသည္။ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးလုပ္ကိုင္ခြင့ရ သတ်ဳတြင္း ္ ွိ သမွ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ခြင့ရ ြ ၀ခံစမးပါသည္။ လိုအပ္သည့္ အရင္းအာႏွီးမ္မးကို စိုက္ထုတ္က္ခံျပီး အစိုးရမွ ညွိာႏိႈင္းသေဘမတထမးသည့္အတိုင္း ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲေ ္ ွိသမ္မးအေနျဖင့္ လက္မွတ္ေရးထိုးခ၊ ငွမးရမ္းခ ာႏွင့္ ဓမတ္သတ်ဳခြန္မ္မးကို ေပးသြင္းရပါသည္။ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ အခြန္မဟုတ္သည့္ေပးသြင္းေငြမ္မးမွမ ဓမတ္သတ်ဳခြန္၊ ထုတ္လုပ္မႈေပၚ ခဲြေ၀ျခင္း၊ ေျမခြန္၊ လက္မွတ္ေရးထိုးခ ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ လိုင္စင္ေၾကးတို႕ျဖစ္ပါသည္။ သတ်ဳတြင္းမ္မးာႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ဓမတ္သတ်ဳခြန္ာႏႈန္းထမးမ္မးမွမ - › တန္ဖိုးျမင့္မမးသည့္ ဓမတ္သတ်ဳမ္မး ၅% မွ ၇.၅%၊ › သံ၊ ေၾကးနီ၊ ဇင့္၊ ခဲ စသည္ ၃% မွ ၄%၊ › ေရႊ၊ ေငြ၊ ပလက္တီနမ္ စသည္ ၄% မွ ၅%၊ ို သတ်ဳအမ္ိ်ဳးအစမးေပၚမတည္ျပီး ဓမတ္သတ်ဳ လက္မွတ္ေရးထိုးခကို လက္မွတ္ေရးထိုးျပီး ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္းေပးေခ္ရျပီး ေျမခြန္ကမ ု ္ငန္းမွ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ စးစမ္းရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ စမ္းသပ္တိုင္းတမျခင္း အဆင့္မ္မးတြင္ ေပးသြင္းရပါသည္။ PSC စမခ္်ဳပ္အရ ာႏိုင္ငံပိုင္လပ ြ ၀မႈမွမ ၃၀% ာႏွင့္ ရင္းာႏွီးျမွ်ဳပ္ာႏွံသအတြက္ ၇၀% ျဖစ္ပါသည္။ ထုတ္လုပ္မႈ တိုးျမင့္လမပါက သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန၏ ခဲေ ခဲေ ြ ၀မႈမ္မးလည္း ျမင့္တက္လမပါသည္။ ္ ိႈင္းယွဥ္ပါက သတ်ဳတြင္းက႑မွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ္မးမွမ ပို မိုရႈပ္ေထြးမႈရွိပါသည္။ အခြနာႏ ေရနံ ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္တို႕ာႏွင့ာႏ ္ ႈန္းထမးမ္မးမွမ သတ်ဳအမ္ိ်ဳးအစမးေပၚတြင္ မတည္ျပီး တပ္မေတမ္၏ ဦးပိုင္လုပ္ငန္းမ္မးလည္း ပါ၀င္ပတ္သက္ေနပါသည္။ ထို႕ျပင္ အညိ်ဳေရမင္နယ္ေျမမ္မးရွိ သတ်ဳတြင္းမ္မးတြင္ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္မ္မးကို အခြန္အခမ္မးေပးသြင္းရသည္မ္မးေၾကမင့္လည္း အေျခအေနမ္မးကို ပိုမိုရႈပ္ေထြး ေစပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမ၏ ကြင္းဆင္းေလ့လမမႈအတြင္း အၾကီးစမး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း တစ္ခုအမး ေမးျမန္းခ္က္မ္မးအေပၚ အေျခခံျပီး အခြန္ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို ပံု (၂၆) တြင္ ရွင္းလင္းေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အမွတ္ (၁) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းအေနျဖင့္ ခဲ၊ ဇင့္၊ ေငြ၊ ေၾကးနီ၊ သံ ာႏွင့္ နီကယ္တို႕ စးစမ္းရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ထုတ္လုပ္ျခင္းတို႕ကို တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ကုမဏီကိုယ္စမးလွယ္မ္မး ္ ျပမၾကမးခ္က္မ္မးအရ နီကယ္ထုတ္လုပ္ျခင္းာႏွင့္ပတ္သက္၍ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚခဲေ ာႏွင့ေ ြ ၀ျခင္း၊ ေျမခြန္ ာႏွင့္ စးစမ္းရွမေဖြျခင္း ာႏွင့္ စမ္းသပ္ တိုင္းတမျခင္း အတြက္ လက္မွတ္ေရးထိုးခမ္မးကို အမွတ္ (၁) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းသို႕ ေပးသြင္းရပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း သတ်ဳတြင္းက႑၏ ေငြေရးေၾကးေရး ္ တ္သက္၍ ာႏွင့ပ အေတြ႕အၾကံ်ဳရွိသတစ္ဦး၏ ထုတ္ေဖမ္ေျပမၾကမးခ္က္အရ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မး ြ ္မ္မးအပါအ၀င္ ) (ဓမတ္သတ်ဳခန ကို ာႏိုင္ငံပိုင္သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးမွ လက္ခံျခင္း၊ ထိန္းခ္်ဳပ္ ္ ္မးဦးစီးဌမနမွ ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ဓမတ္သတ်ဳခြန္ာႏွင့္ပတ္သက္၍ အစိုးရပိုင္ ကြပ္ကဲျခင္းတို႕ ျပ်ဳလုပ္ျပီး အခြန္မ္မးကိုမ ျပည္တြင္းအခြနမ ြ ဲြ သတ္မွတ္ထမးျခင္း မရွိသည့္အတြက္ အေျခအေန တစ္ခုာႏွင့္တစ္ခု သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းအတြင္း မည္သက ကိုင္တြယ္သည္မွမ သဲသဲကဲက မတညီသည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ ေပးသြင္းေငြမ္မးမွမ ေငြသမး သို႕မဟုတ္ မည္သည့္ေငြေၾကးျဖင့္ ေပးေခ္မည္ (အခြန္ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မး) ကို မသဲကဲြပါ။ ေငြလဲလွယ္ာႏႈန္း၊ ာႏိုင္ငံျခမးဘဏ္မ္မး ာႏွင့္ ျပည္တြင္းဘဏ္မ္မးသို႕ ေငြလႊျဲ ခင္း စသည့္ကိစၥရပ္မ္မး ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑တြင္ ေဖမ္ျပသကဲ့သို႕ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္လည္း စဥ္းစမးမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္သင့္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 117 ြ ္းက႑မွ ၀င္ေငြမ္မး စီး၀င္မႈ - အၾကီးစမးသတ်ဳတင ပုံ (27) သတ်ဳတင ြ ္းလုပ္ငန္း Large-Scale Mining Company ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 118 ြ ္းလုပ္ငန္း ၀င္ေငြစီး၀င္မႈ ပုံ (28) အမွတ္ (၁) သတ်ဳတင ္ ဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးမွမ ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ ခဲြေ၀ျခင္း၊ ေျမခြန္၊ လက္မွတ္ေရးထိုးခ ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ သတ်ဳလုပ္ငန္းရွင္မ္မးအသင္းခ္်ဳပ္ ာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ္က္မ္မးအရ အခြနမ ္ ္မးအရ ဓမတ္သတ်ဳခြန္မ္မးပါ၀င္ျပီး အစိုးရ၏ သက္ဆိုင္ရမသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးသို႕ ေပးေဆမင္ရပါသည္။ အမွတ္ (၁) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း ာႏွင့္ ခ္်ဳပ္ဆိုသည့္ PSC စမခ္်ဳပမ ြ ၀ၾကပါသည္။ ကုမၸဏီ၀င္ေငြခြန္ ၂၅% ကို အသမးတင္၀င္ေငြေပၚတြင္ စည္းၾကပ္ျပီး ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ ၅% ထုတ္လုပ္မႈအေပၚ အစိုးရမွ ၃၅% ာႏွင့္ လုပ္ငန္းရွင္မွ ၆၅% ခဲေ ္ ္မးဦးစီးဌမန သို႕တိုက္ရိုက္ေပးသြင္း ရပါသည္။ ေကမက္ခံျပီး ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္တြင္းအခြနမ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 119 ိ ္း - ထုတ္လုပ္မႈကို ခြေ ပုံ (12) ေရႊထုတ္လုပ္ေရးစီမံကန ဲ ၀ျခင္း သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ ထြက္ရွိသည့္ပစၥည္းမ္မးကိုလည္း ေပးသြင္းရပါသည္။ ပံု (၂၈) မွမ ေရႊလုပ္ငန္းအတြက္ အမွတ္ (၂) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမွ ရရွိမႈ ာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းမႈပံုစံမ္မး ာႏွင့္ ဗဟိုဘဏ္သို႕ ကမလေပါက္ေစ္းအတိုင္း အေမရိကန္ေဒၚလမျဖင့္ ေရမင္းခ္မႈမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ အခြန္မ္မးကို ျပည္တြ င္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသို႕ အေမရိကန္ေဒၚလမျဖင့္ ေပးသြင္းရပါသည္။ . ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 120 ဲ အစည္းမ္မး - ၀င္ေငြစီး၀င္မႈ ပုံ (13) ေက္မက္မ္က္ရတနမအဖြ႕ ္ ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မးကို ျမန္မမ့ေက္မက္မ္က္လုပ္ငန္း မွ ထိန္းခ္်ဳပ္ကပ ေက္မက္မ္က္မ္မး၊ ေက္မက္စိမး ္ ဲျပီး ေက္မက္စမ ြ က ိ ္းလုပ္ငန္း မ္မးအတြက္ ေက္မက္မ္က္ရတနမခြန္ ာႏွင့္ ကုမၸဏီ၀င္ေငြခြန္ တစ္ပိုင္း (၃%) ကို ြ ္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသို႕ ေပးသြင္းပါသည္။ ေကမက္ခံပါသည္။ က္န္ ၇% ကို ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္တင ္ ုပ္မ၏ ခန္႕မွန္းခ္က္မ္မးအရ ကမၻမ့ပတျမမးထုတလ ႈ ံ ွျဖစ္ျပီး အရည္အေသြးအေကမင္းဆံုးျဖစ္သည့္ “ခိုေသြး” အဆင့္ ပတျမမးမ္မး ထုတလ ၉၀% မွမ ျမန္မမာႏိုင္ငမ ု ္ျပီး ာႏိုင္ငံတကမ ေလလံမ္မးတြင္ စိနထ ္ ပ ္ က္ပင္ ိ ္းဂဏန္းမ္မးအရ ေက္မက္စမ တန္ဖိုးရွိပါသည္။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑မေရးာႏွစ္ကန ္ မ္းေၾကမင္းမွ တင္ပို႕ာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ အစိုးရ ိ ္း တန္ခ္ိန္ ၄၃,၁၈၅ တန္ ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမ ကမရက္ ၁၃.၃၉၈ သန္း တရမး၀င္ ပို႕ကုနလ ု ္စမးလွယ္မ္မးအေနျဖင့္ အဆိပ ကိယ ္ ္မးမွ အခြန္မည္မွ္ေကမက္ခံာႏိုင္ခသ ု ါ ပို႕ကုနမ ဲ့ ည္ကို ခန္႕မွန္းာႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ္ ယ လက္ရွိအေနအထမးတြင္ ေက္မက္မ္က္တင္ပို႕မႈအေပၚ ကုနသ ု ္ငန္းခြန္ ၃၀% ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ျပခန္းတြင္ ေရမင္းခ္ျခင္းအေပၚ ကုနသ ြ ္လပ ္ ပ ္ ြယလ ု ္ငန္းခြန္ ၁၀% ေကမက္ခံပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 121 ၆.၅ စမရင္းအင္းစနစ္မ္မး ္ မရင္းရွင္းတမ္းမ္မးကို ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အခြန္စနစ္မွမ ေခတ္ေနမက္က္ေနျပီး စမရင္းစစ္ေဆးျပီးသည့္ ကုမၸဏီမ္မးမွ တင္ျပလမေသမ ာႏွစ္ခ္်ဳပစ အေျချပ်ဳ၍ စည္းၾကပ္ေနေၾကမင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ယခုအခါ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသည္ အခြန္ထမ္းကိုယ္တိုင္ အခြန္စည္းၾကပ္သည့္ စနစ္ (Self Accessment System, SAS) သို႔ ကးေျပမင္းေဆမင္ရြက္ရန္ စီစဥ္လ္က္ရွိပါသည္။ ္ နစ္မွမ ေခတ္ေနမက္က္ေနျပီး စမရင္းစစ္ေဆးျပီးသည့္ ေငြစမရင္းစမအုပ္မ္မးေပၚတြင္ အေျခခံျပီး တစ္ဘက္သတ္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အခြနစ အခြန္စည္းၾကပ္သည့္စနစ္ကို က္င့္သံုးသည့္အတြက္ အခြန္ဦးစီးမွ်ဴးမ္မးအေနျဖင့္ ကုမဏီ၏ ေငြစမရင္းစမအုပ္မ္မးေပၚတြင္ မွီခိုအမးထမးေနရပါသည္။ ု ျဖစ္၍ သိ႕ အစိုးရအေနျဖင့္ အခြန္မ္မးကိုစည္းၾကပ္ေကမက္ခံရမတြင္ မသမမမႈမ္မး ာႏွင့္ လစ္ဟမမႈမ္မးကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။76 ဲြ ၀သံုးစဲသ EITI အစီရင္ခံစမအရ သယံဇမတ၀င္ေငြမ္မးကို မည္သို႕မည္ပံုခေ ြ ည္ (ေငြသမး သို႕မဟုတ္ ကုန္ပစၥည္း၊ ာႏိုင္ငံေတမ္ဘတ္ဂ္က္တြင္ ထည့္သြင္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ရင္းာႏွီးျမွ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မးျပ်ဳလုပ္ထမးျခင္း၊ ေဒသာႏရအစိုးရမ္မး၊ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ာႏိုင္ငံပိုငစ သို႕မဟုတ္ ဘတ္ဂ္က္ျပင္ပ၀င္ေငြနည္းလမ္းမ္မးစသျဖင့္) ကို ေဖမ္ျပရမည္ျဖစ္ပါသည္။ စမရင္းကိုက္ညွိစစ္ေဆးသည့္အခါတြင္ MSG မွ အသိအမွတ္ျပ်ဳထမးသည့္ စမရင္းစစ္အေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံတကမ စမရင္းစစ္ေဆးမႈ ္ ညီ လု ပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မးာႏွင့အ ယံုၾကည္စိတ္ခ္ရျပီး လုပ္ငန္းကၽြမ္းက္င္မႈရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ EITI လုပ္ငန္းအေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ အစိုးရ ာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မး၏ စမရင္းမ္မးကို စစ္ေဆးရမ၌ လြတ္လပ္သည့္ စမရင္းစစ္အေနျဖင့္ အစိုးရာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မး၏ စမရင္း ာႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မးကို စစ္ေဆးျခင္း ာႏွင့္ လိုအပ္သည့္ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးကို EITI စည္းကမ္းခ္က္ ၅.၂ အရ ေအမက္ပါအတိုင္း ေဆမင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ပါသည္ -  ွိ ၾကမင္း စမျဖင့္ အၾကီးတန္း အစိုးရ၀န္ထမ္း သို႕မဟုတ္ ကုမ ၸဏီ၀န္ထမ္းမွ ၎တို႕၏ အခ္က္လက္မ္မးသည္ ျပည့္စံုမွန္ကန္မႈရေ အတည္ျပ်ဳထမးျခင္း၊  စမရင္းစစ္ေဆးျပီးအခ္က္အလက္မ္မးာႏွင့္ ျပည့္စုျံ ပီး စမရင္းအင္းစနစ္မ္မးာႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိေၾကမင္း ကုမ ၸဏီ၏ ျပင္ပစမရင္းစစ္မွ စမျဖင့္ အတည္ျပ်ဳထမးျခင္း၊ ာႏွင့္  လိုအပ္ပါက အစိုးရ၏ စမရင္းအခ္က္အလက္မ္မးသည္လည္း စမရင္းအင္းစနစ္မ္မးာႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိေၾကမင္း ျပင္ပစမရင္းစစ္ သို႕မဟုတ္ အလမးတ စမရင္းမွ ေထမက္ခံထမးျခင္း၊ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ စမရင္းစနစ္မွမ သမိုင္းေၾကမင္းအရ ျဗိတိသွ္စမရင္းအင္းစနစ္ ာႏွင့္ Generally Accepted Accounting Principles (GAAP) တို႕ေပၚတြင္ အေျခခံထမးပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ာႏွစ္အနည္းမွစ၍ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံတကမစမရင္းအင္းစနစ္မ္မးကို လိုက္နမက္င့္သံုးလမျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံစမရင္းေကမင္စီ Myanmar Accountancy Council (MAC) မွလည္း ္ ံ ျမန္မမာႏိုငင ြ Myanmar Institute of Certified Accountants (MICPA) မွတစ္ဆင့္ ၂၀၀၃ ာႏွင့္ ၂၀၀၄ ခုာႏွစ္မ္မးတြင္ လက္မွတ္ရစမရင္းကိုင္အဖဲ႕ ံ လုပ္နည္း (၃၀) ရွိခဲ့သည့္ ာႏိုင္ငံတကမ စမရင္းစနစ္မ္မးကို လက္ခံက္င့္သံုးခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္တြင္ MAC မွ ာႏိုင္ငံတကမစမရင္းစနစ္ လုပ္ထုး ္ ံ၏ စမရင္းစနစ္ (၂၉) ခု ာႏွင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေငြေၾကးစနစ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းသစ္ (၈) ခုတို႕ျဖင့္ ကို ပယ္ဖ္က္ခဲ့ျပီး ျမန္မမာႏိုငင အစမးထိုးခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မးမွမ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္ International Financial Reporting Standards (IFRS) မ္မးာႏွင့္ ထပ္တထပ္မွ္ျဖစ္ျပီး အစိုးရျပန္တမ္းတြင္ (၄ -၁-၂၀၁၁) ရက္ေန႕က ထုတ္ျပန္ခဲ့ျပီးျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ စေတမ့ေစ္းကြက္ ေပၚထြန္းလမျခင္းမရွိေသးဘဲ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ အမ္မးပိုင္ကုမ ဏီမ္မး အေနျဖင့္ ရွယ္ယမမ္မးကို ္ ံတကမစမရင္းစနစ္မ္မးာႏွင့္အညီ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ခဲ့ေသမ္လည္း တိုက္ရိုက္ေရမင္းခ္လ္က္ရွိၾကပါသည္။ MAC အေနျဖင့္ ာႏိုငင ေအမက္ပါတို႕အမး လက္ခံက္င့္သံုးရန္ လိုအပ္ေနပါေသးသည္- 76 PFM World Bank 2014 report ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 122  IFRS 9: Financial Instruments;  IFRS 10: Consolidated Financial Statements;  IFRS 11: Joint Arrangements;  IFRS 12: Disclosure of Interests in Other Entities;  IFRS 13: Fair Value Measurement; ာႏွင့္  Standing Interpretations Committee (SICs) and International Financial Reporting Interpretations Committee (IFRICs) တို႕၏ အနက္အဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုမႈမ္မး ြ ၀င္ေလမင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရျပီး (၁၈) လအတြင္း EITI ၏ စမရင္းကိုက္ညႇိထမးသည့္ အစီရင္ခံစမအမး ျမန္မမာႏိုင္ငံ EITI အဖဲ႕ ႈ ို သိသိသမသမ အေထမက္အကျပ်ဳာႏိုင္မည္ တင္သြင္းရမည္ ျဖစ္ရမ အဆိုပါ IFRS စနစ္မ္မးသည္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္မက ျဖစ္ပါသည္။ MSG အေနျဖင့္ ဤအစီရင္ခံစမေပါင္း ဆက္လက္ေဆမင္ရြက္ရမည့္ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ျခင္း ျပ်ဳလုပ္သည့္အခါတြင္ လွ္ိ်ဳ႕၀ွက္ အခ္က္အလက္မ္မး၏ လံုျခံ်ဳေရး ာႏွင့္ အစိုးရမွ ရရွိေသမ အခ္က္အလက္မ္မးကုိ က႑မ္မးခဲျြ ခမး၍ သတ္မွတ္ျခင္းတို႕အေပၚ မည္သို႕မည္ပံု ေဆမင္ရြက္မည္ကို သတ္မွတ္ရမည္ ျဖစ္သကဲ့သို႕ အခ္က္အလက္မ္မးကိုလည္း စက္ျဖင့္ဖတ္ရႈာႏိုင္ေအမင္ စီမံထမးျခင္း၊ ္ န္ အတြက္ အခ္က္အလက္မ္မးကို အမ္မးျပည္သဖတ္ရႈာႏိုင္သည့္ အျခမးအစီရင္ခံစမမ္မးာႏွင့္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးာႏုိင္ျခင္းတို႕ ျပ်ဳလုပ္ာႏိုငရ စီစဥ္ထမးရွိာႏိုင္ေရးအတြက္ လုပ္ေဆမင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ္ ရွိထမးသသည္ ျပည္တြင္းက္ပ္ေငြ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြမ္မးျဖင့္ ဘဏ္ေငြ စမရင္း ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒအရ တရမး၀င္ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ္ ွစ္ခြင့္ျပ်ဳထမးပါသည္။ ဖြင့လ ထို႕ျပင္ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ာႏိုင္ငံျခမးသမးမ္မးအေနျဖင့္ ျပည္တြင္းက္ပ္ေငြ ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံျခမးေငြမ္မးျဖင့္ ဘဏ္စမရင္းကို ေကမ္မရွင္မွ သတ္မွတ္ေပးထမးသည့္အတိုင္း ဖြင့္လွစ္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ္ ိုင္ရမ မက္လံုးမ္မးမွမ- သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ ၀င္ေငြခြနဆ  ြ ္ကင္းလြတ္ခြင့္ (၅) ာႏွစ္၊ ၀င္ေငြခန  အစိုးရမွ ခြင့ျ္ ပ်ဳပါက ထပ္မံကင္းလြတ္ခြင့္၊  ြ ္ကင္းလြတ္ခြင့္၊ အျမတ္အစြန္းမ္မးကို တစ္ာႏွစ္အတြင္း ျပန္လည္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံပါက အဆိုပါ အျမတ္အစြန္းအေပၚ ၀င္ေငြခန  ြ ္တြက္ခ္က္ရမတြင္ တန္ဖိုးေလ္မ့ပမမဏကို ေစမလ္င္စမ ၀င္ေငြခန ြ တြက္ခ္က္ခြင့၊္  ြ ္ကင္းလြတ္ခြင့္၊ ပို႕ကုန္တန္ဖိုး၏ ၅၀% အေပၚ ၀င္ေငြခန  သုေတသနာႏွင့္ဖံြ႕ျဖိ်ဳးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ ၀င္ေငြခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္၊  အရံႈးျဖစ္ေပၚပါက (၃) ာႏွစ္အထိ စမရင္းကို သယ္ေဆမင္ခြင့၊္ ု ္ရမ လတ္တေလမျပ်ဳျပင္မႈမ္မးကို ေအမက္ပါအတိုင္း ျပ်ဳလုပ္ခပ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ဥပေဒဆိင ဲ့ ါသည္ -  ြ ္ဥပေဒကိုျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒ (၂၄-၃-၂၀၁၄)၊ ၀င္ေငြခန  ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္ဥပေဒကို ျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒ (၂၄-၃-၂၀၁၄)၊ ာႏွင့္  ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္ ျပည္ေထမင္စု၏အခြန္အေကမက္္ဥပေဒ (၂၈-၃-၂၀၁၄) ံ ကို ရန္ကုန္ျမိ်ဳ႕တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျပီး ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဧျပီလ (၁) ရက္ေန႕တြင္ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသည္ အခြန္ထမ္းၾကီးမ္မးဆိုင္ရမ အခြန္ရုး ြ ္ေနသည့္ လုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ အခြန္ထမ္းကိုယ္တိုင္ အခြန္စည္းၾကပ္သည့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑တြင္ ေဆမင္ရက စနစ္သို႕ ေျပမင္းလဲသြမးဖြယ္ရွိပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 123 ၆.၆ စမရင္းစစ္ေဆးျခင္း ာႏွင့္ EITI ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္၊ မတ္လအတြင္း ကမၻမ့ဘဏ္မွ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အစိုးရ အသံုးစရိတ္ ာႏွ င့္ ေငြေၾကးတမ၀န္ခံမႈဆိုင္ရမ အစီရင္ခံစမ Public ု ္ရမ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မးကို ေဖမ္ျပခဲ့ပါသည္။ Expenditure and Financial Accountability (PEFA) ထုတ္ျပန္ခဲ့ရမ စမရင္းစစ္ေဆးျခင္းဆိင ံ မွ စမရင္းစစ္ေဆးမႈမ္မးသည္ International Organisation of Supreme Audit PEFA အစီရင္ခံစမအရ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး Institutions (INTOSAI) စံညႊန္းမ္မးာႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိေၾကမင္း ေဖမ္ျပခဲ့ပါသည္။ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအမးလံုးသည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ လက္ခံက္င့္သံုးေနသည့္ စမရင္းစနစ္မ္မးာႏွင့္အညီ ံ မမ္မးကို ာႏွစ္ခ္်ဳပ္စမရင္းအစီရင္ခစ တင္ျပရပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း အထက္တြင္ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႕ အျခမးေငြစမရင္းေခါင္းစဥ္မ္မး၊ ကမကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ ၎၏ ကုမၸဏီမ္မးျဖစ္သည့္ UMEHL တို႕ ပါ၀င္ျခင္းမရွိပါ။ ္ ုး PEFA တြင္ေဖမ္ျပခ္က္မ္မးအရ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ္ ညီ လြတ္လပ္သည့္ အဖဲ႕ ံ အမး ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒာႏွင့အ ြ အစည္း အျဖစ္ ဖဲြ႕စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး ျပည္ေထမင္စု၀န္ၾကီးဌမနမ္မးာႏွင့္ အဆင့္အတန္းျခင္း တညီပါသည္။ ျပည္ေထမင္စု စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ အမး ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတမွ လႊတ္ေတမ္၏ သေဘမတညီခ္က္ာႏွင့္အညီ ခန္႕အပ္ပါသည္။ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္သည္ ာႏိုင္ငံေတမ္ သမၼတအမး တမ၀န္ခံရျပီး လႊတ္ေတမ္သို႕ ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတမွတစ္ဆင့္ တင္ျပရသျဖင့္ လံုး၀လြတ္လပ္သည္ေတမ့ မဟုတ္ပါ။ လတ္တေလမ အေနအထမး ု မရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး တြင္ ျပည္ေထမင္စစ ံ သည္ အဓိကအမးျဖင့္ ေငြစမရင္းမ္မး စစ္ေဆးမႈကို အဓိကထမး ေဆမင္ရြက္ျပီး စြမ္းေဆမင္မႈ ာႏွင့္ ြ ္လ္က္ရွိပါသည္။ စမရင္းစစ္အစီရင္ခံစမမ္မးအမး ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနမွ ၀ယ္ယျဖည့္တင္းမႈမ္မးအေပၚ အကန္႕အသတ္ျဖင့္ ေဆမင္ရက ံ သို႕ တင္ျပျပီး (၈) လအၾကမတြင္ လႊြတ္ေတမ္သို႕ တင္ျပပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း လက္ေတြ႕တြင္ စမရင္းစစ္ေဆးမႈမ္မးမွမ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ာႏွစ္ခ္ီ၍ၾကမျမင့္ျပီး အစိုးရ၀န္ထမ္းတစ္ဦး၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ အခ္ိ်ဳ႕ကိစၥရပ္မ္မးတြင္ ဆယ္စုာႏွစ္ာႏွင့္ခ္ီ၍ ၾကမျမင့္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမ ျပ်ဳစုရန္ ကြင္းဆင္းသုေတသနျပ်ဳလုပ္စဥ္အတြင္း ာႏိုင္ငံတကမေရနံကုမၸဏီတစ္ခုအေနျဖင့္ လြန္ခဲ့သည့္ ာႏွစ္အနည္းငယ္အထိ စမရင္းစစ္ ေဆးခံျခင္း မရွိေသးေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ဥပေဒေၾကမင္းအရ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ထံ စမရင္းစစ္ေဆးမႈခံယရန္အတြက္ တင္ျပရမည့္ အခ္ိန္သတ္မွတ္ခ္က္ မရွိေသးပါ။ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမန၏ ေျပမၾကမးခ္က္အရ ကုမၸဏီမ္မးအမး စမရင္းစစ္ေဆးထမးသည့္ ေငြစမရင္းအစီရင္ခံစမမ္မး တင္ျပရန္ အမဏမမရွိေၾကမင္း ာႏွင့္ ရံဖန္ရံခါ ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအစိုးရမ္မး၏ အကအညီရယျပီး အခ္ိန္မီတင္ျပရန္ ေဆမင္ရြက္ရေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးသည္ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ာႏိုင္ငံပိုငစ ံ သို႕ ေျခမက္လတစ္ၾကိမ္ ေငြစမရင္းအစီရင္ခံစမမ္မး ေပးပို႕ရပါသည္ ။ ထိုအေတမအတြင္း ံ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္း ခ္က္မ္မးအရ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ ာႏွစ္စဥ္စမရင္း ္ န္းမ္မးမွ အခြန္ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းမႈမ္မးလည္း ပါ၀င္ေၾကမင္း သိရွိရပါသည္။ အစီရင္ခံစမကို စစ္ေဆးမႈမ္မးတြင္ ဖက္စပ္လုပင ံ အေနျဖင့္ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီမ္မးကိုလည္း ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က္ မဖတ္ရႈခဲ့ရသည့္အတြက္ အတည္ျပ်ဳာႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းခ္်ဳပ္ရုး ္ ွိေသမ္လည္း လက္ရွိအေနအထမးတြင္ အရင္းအျမစ္ ာႏွင့္ စြမ္းေဆမင္ရည္ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးာႏွင့္ ရင္ဆင စမရင္းစစ္ေဆးခြင့ရ ို ္ေနရပါသည္။ ံ အေနျဖင့္ လႊြတ္ေတမ္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီာႏွင့္ နီးစပ္စြမ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိေနျပီး ေကမ္မတီသို႕ ျပည္ေထမင္စု စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ေျခမက္လတစ္ၾကိမ္ အစီရင္ခံစမမ္မး ေပးပို႕လ္က္ရွိပါသည္။ ္ တမ္၏ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီ ာႏွင့္ EITI လႊတေ အခန္း (၂) တြင္ တင္ျပထမးသကဲ့သို႕ ျပည္သ႕လႊတ္ေတမ္၏ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီမွမ အေရးပါသည့္ အျမဲတမ္းေကမ္မတီ ု မ၌ တစ္ခုျဖစ္ျပီး လႊတ္ေတမ္ (၂) ရပ္ေပါင္း ပးေပါင္းေကမ္မတီအေနျဖင့္လည္း ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ EITI အစီရင္ခံစမ ျပ်ဳစရ ကန္႕သတ္ခ္က္တစ္ခုမွမ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးတြင္ အစိုးရ၏ ေငြစမရင္းစီမံခန္႕ခဲြမႈလုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ာႏွင့္ EITI အစီရင္ခံစမမ္မးမွမ အဆက္အစပ္ရွိရန္ျဖစ္ျပီး EITI သံုးသပ္ခ္က္မ္မးကို အစိုးရ ာႏွင့္ လႊတ္ေတမ္တို႕အေနျဖင့္ ျပင္ပအစီရင္ခံစမတစ္ေစမင္ အျဖစ္ ရႈျမင္ျခင္းမျပ်ဳဘဲ ေကမင္းမြန္ေသမ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးစနစ္ေဖမ္ေဆမင္ရမတြင္ အေလးထမးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ရံဖန္ရံခါတြင္ EITI အစီရင္ခံစမမ္မးမွမ အစိုးရာႏွင့္ ဆက္စပ္ျခင္းမရွိဘဲ ကြမဟေနျပီး အခြင့္အေရးေကမင္းမ္မး ဆံုးရံႈးရတတ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ နည္းလမ္းတစ္ခုမွမ EITI အစီရင္ခံစမမၾကမ္းကို ာႏိုင္ငံေတမ္သမၼတရံုးထံ တင္ျပသကဲ့သုိ႕ လႊတ္ေတမ္ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီထံသို႕လည္း ေလ့လမသံုးသပ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ တင္ျပသြမး ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 124 ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ေနမက္နည္းလမ္း တစ္ခုမွမ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းေကမ္မတီသို႕ EITI ၏ အျပီးသတ္ အစီရင္ခံစမ (စမရင္းကိုက္ညႇိျပီး) အမး တရမး၀င္ေပးပို႕သြမးရန္ျဖစ္ျပီး ျပန္လည္သံုးသပ္ခြင့္ မရွိျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၆.၇ နိဂံုး ဤအစီရင္ခံစမအတြက္ ကြင္းဆင္းသုေတသနျပ်ဳလုပ္စဥ္အတြင္း ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑မ္မး အေနျဖင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မးကို ြ ိုင္ရန္ စီမံခန္႕ခဲာႏ ာႏိုင္ငံတကမ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ္မးာႏွင့္ ညီညြတ္ေစရန္ လုပ္ေဆမင္ခ္က္မ္မး သိသိသမသမ ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရျပီး MOGE ာႏွင့္ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနတို႕မွ ဦးေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ သို႕ေသမ္လည္း တရမးမ၀င္နည္းလမ္းမွတစ္ဆင့္ ၀င္ေငြမ္မးစီးဆင္းရမတြင္ လစ္ဟမမႈမ္မး အထးသျဖင့္ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ ျဖစ္ေပၚလ္က္ရွိေနပါသည္။ MEITI ၏ နယ္ပယ္က႑ သတ္မွတ္ရန္အတြက္ စဥ္းစမးဆံုးျဖတ္ရမတြင္ MSG အေနျဖင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ EITI ြ ၀င္ေလမင္းျဖစ္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇလိုင္လအတြင္းမွစတင္ျပီး ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ ဓမတ္သတ်ဳ၊ ေက္မက္မ္က္ ာႏွင့္ အဖဲ႕ ္ ုပ္ငန္းမ္မး ာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မး၏ အခြန္ ာႏွင့္ အခြနမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး ထုတ္လုပ္ေနသည့္ ာႏိုင္ငံပိုငလ ္ ဟုတ္သည့္ ေပးသြင္း ေငြမ္မးတို႕ကို စမရင္းကိုက္ညႇိရန္အတြက္ ေဆမင္ရြက္သင့္ပါသည္။ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ စးစမ္းရွမေဖြမႈ ာႏွင့္ စမ္းသပ္တိုင္းတမမႈမ္မးျပ်ဳလုပ္ျပီး ာႏွစ္အနည္းငယ္ၾကမမွသမ စီးပြမးျဖစ္ထုတ္လုပ္ာႏိုင္သည္ျဖစ္ရမ သယံဇမတ၀င္ေငြမ္မးမွမ ေရရွည္ခန္႕မွန္းျပီး လုပ္ေဆမင္ရပါသည္။ ၀င္ေငြအခ္ိ်ဳ႕မွမမ စမခ္်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးစဥ္ကတည္းက လက္မွတ္ေရးထိုးခ ရရွိပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ၂၀၁၃ -၁၄ တင္ဒါေခၚယမႈမ္မးကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ြ ၀င္ေလမင္းျဖစ္ျပီး (၁၈) လအတြင္း ၎၏ ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခံစမကို ျပ်ဳစုတင္သြင္းရမည္ျဖစ္ရမ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ EITI အဖဲ႕ MSG အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ရမတြင္ မည္သို႕ေသမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၊ မည္သို႕ေသမ အခြန္ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မးကို အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းမည္ကို စဥ္းစမးဆံုးျဖတ္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ္ ံေတမ္၏ စီးပြမးေရးအေပၚ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ ာႏွင့္ ျပည္သမ္မးအေပၚ မည္သို႕အက္ိ်ဳးျပ်ဳာႏိုင္သည္ကို စြမ္းေဆမင္ခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ာႏိုငင စဥ္းစမးာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ အနည္းဆံုးပမမဏ သတ္မွတ္ခ္က္ “materiality threshold” ကိုလည္း ဆံုးျဖတ္သေဘမတညီမႈ ရယထမးျပီး မည္သည့္ကုမၸဏီမ္မးကို စမရင္းကိုက္ညႇိရမတြင္ ထည့္သြင္းမႈ မျပ်ဳရန္ ဆံုးျဖတ္ထမးသင့္ပါသည္။ ြ ္းအမး၀န္ၾကီးဌမနတို႕၏ ာႏိုင္ငံပိုင္စီးပြမးေရးလုပ္ငန္ းမ္မးမွ ေနမက္ဆံုးအေနျဖင့္ စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမန၊ သတ်ဳတြင္း၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္စမ ိ နသျဖင့္ MSG ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြင္း ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္မ္မးမွ ရရွိေငြမ္မးကို ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနသို႕ ေပးသြင္းမႈမ္မး ရွေ အေနျဖင့္ ေလ့လမသင့္ပါသည္။ ယင္းကိစၥာႏွင့္ပတ္သက္၍ EITI စမရင္းကိုက္ညႇိရမတြင္ အခြန္ ာႏွင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေပးသြင္းေငြမ္မး စမရင္းမ္မး ထပ္ေနျခင္း ာႏွင့္ ၾကန္႕ၾကမျခင္းမ္မးကို မည္သို႕မည္ပံုကိုင္တြယ္မည္ကို နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ဆံုးျဖတ္သည့္အခါ ထည့္သြင္း စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 125 အခန္း (၇) ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑ ၇.၁ နိဒါန္း ု ္ငံ စြမ္းအင္က႑အတြက္ ထိန္းေက္မင္းမႈ ဥပေဒမေဘမင္မ္မးတြင္ ေအမက္ပါတို႔ ပါဝင္ပါသည္။ ျမန္မမနိင  Electricity Act 1948 (၁၉၆၇ ခုာႏွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ခဲ့ပါသည္)  ျမန္မမလွ္ပ္စစ္ဥပေဒ (၁၉၈၄) ာႏွင့္  လွ္ပ္စစ္စည္းမ္ဥ္းမ္မး (၁၉၈၅) ဲ ္က္ရပ ယခုအခါ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ လွ္ပ္စစ္ဥပေဒအသစ္ကို ေရးဆြလ ွိ ါသည္။ ဤဥပေဒတြင္ လွ္ပ္စစ္ဆိုင္ရမ လုပ္ငန္းႀကီးၾကပ္မႈေကမ္မရွင္တစ္ရပ္ ဲ စည္းရန္ာႏွင့္ ၎၏အခန္းက႑ာႏွင့္ တမဝန္မ္မးကို သတ္မွတ္ေဆမင္ရြက္ရန္ ျပဌမန္းခ္က္မ္မး ပါရွိလမပါသည္။ ဖြ႕ ္ ံအစိုးရသည္ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလတြင္ အမ္ိ်ဳးသမးစြမ္းအင္စီမခ အခန္း (၂) တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္အတိုင္း ျမန္မမနိုငင ံ န္႔ခြဲ မႈေကမ္မတီ ဲ စည္းတည္ေထမင္ခဲ့ပါသည္။ တပ္မေတမ္မွ လက္ရွိ ဒုတိယသမၼတ (National Energy Management Committee - NEMC) ကို ဖြ႕ ျဖစ္သည့္ ဦးဉမဏ္ထြန္း သည္ ေကမ္မတီနမယကျဖစ္ၿပီး စြမ္းအင္ဝန္ႀကီးဌမန ျပည္ေ ထမင္စုဝန္ႀကီးသည္ ဥကၠဌျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမ့ ဲ အစည္းမ္မး၊ ေအဂ္င္စီမ္မးာႏွင့္ လ မႈအဖြဲ႕ စြမ္းအင္မဝါဒခ္မွတ္ေရးကို NEMC မွ လမ္းညႊန္ထိန္းေက္မင္းသြမးမည္ ျဖစ္ၿပီး သက္ဆိုင္ရမအဖြ႕ အစည္းမ္မးမွ ပံ့ပိုးကညီသြမးရန္ ရည္ရြယ္ထမးပါသည္။ ျမန္မမအစိုးရသည္ NEMC ၏ လုပ္ငန္းမ္မးကို ကညီနိုင္ရန္အတြက္ စြမ္းအငဖံြ႕ၿဖိ်ဳးေရးေကမ္မတီ (Energy Development Committee - EDC)ကို ဖြ႕ ဲ စည္းခဲ့ပါ သည္။ EDC ၏ အခန္းက႑မွမ ဲ အစည္းဆိုင္ရမ အဖြ႕ ဲ စည္းပုာႏ ဖြ႕ ံ ွင့္ စြမ္းအင္က႑ရွိ အဖြ႕ ဲ အစည္းမ္မး၏ ႈ ို လိုက္ေလ္မ္ညီေထြရွိမက ဆန္းစစ္ရန္ာႏွင့္ စြမ္းအင္က႑၏ ္ င္ေရး အစီအမံမ္မး ခ္မွတ္ေဆမင္ရြက္ရန္တ႔ို ျဖစ္ပါသည္။ ေရရွည္လိုအပ္ခ္က္အတြက္ စြမ္းေဆမင္ရည္ျမႇင့တ ္ ည့္အမဏမကို အလယ္အလတ္အရြယ္အစမးရွိ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံမ္မး (၃၀ မီဂါဝပ္ထက္နည္းေသမ) အတြက္ ဆုံးျဖတ္ခ္က္ခ္မွတ္နိုငသ ဗဟိုအစိုးရမွ တိုင္းေဒသႀကီးာႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရအဆင့္ သို႔ ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္၊ ဖြဲ ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအရ လႊဲေျပမင္းေပးအပ္ခၿဲ့ ပီးျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရမတြင္ အလယ္အလတ္အရြယ္အစမးရွိ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံအေနျဖင့္ မဟမဓါတ္အမးလိုင္းျဖင့္ ခ္ိတ္ဆက္မႈရွိပါက ျပည္ေထမင္စု အစိုးရ၏ ဆုံးျဖတ္ေဆမင္ရြက္မႈေအမက္တြင္ ရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။ စြမ္းအင္က႑၏ လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္မႈပုံစံသည္ ကးေျပမင္းေနစဲကမလျဖစ္ၿပီး အနမဂတ္မေဘမင္ကို လွ္ပ္စစ္ဥပေဒအသစ္တြင္ ဲ စည္းရေသးသည့္ လွ္ပ္စစ္ဆိုင္ရမလုပင ထည့္သြင္းအေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးာႏွင့္ အေသးစိတ္စည္းမ္ဥ္းမ္မး ကို မဖြ႕ ္ န္းႀကီးၾကပ္မႈေကမ္မရွင္မွ ထိန္းေက္မင္းသြမးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ျမန္မမအစိုးရသည္ စြမ္းအင္က႑ ပုဂၢလိကပိုငျ္ ပ်ဳလုပ္ေရးအတြက္ ျဖစ္နိုင္ေျခနည္းလမ္းမ္မးကို ္ ခမ္မးာႏွင့္ ညံ့ဖ္င္းေသမ ျဖန္႔ခ္ီေရးကြန္ယက္မ္မးအပါအဝင္ အခက္အခဲမ္မးကို ရင္ဆိုင္ စဥ္းစမးလ္က္ရွိၿပီး ေလ္မ့နည္းေသမ လွ္ပ္စစ္အခြနအ ေနရပါသည္။ လယ္ယမစိုက္ပ္ိ်ဳးေရးာႏွင့္ဆည္ေျမမင္းဝန္ႀကီးဌမနသည္ ေရသိုေလွမင္ရန္ ေရေလွမင္က န္မ္မးာႏွင့္ ဆည္မ္မး တည္ေဆမက္ေရးာႏွင့္ နိုင္ငံတဝွမ္းရွိ လယ္ယမေျမမ္မးသို႔ ေရျဖန္႔ျဖ်ဴးေပးေရးတို႔ကို တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 126 ၇.၂ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမန (MOEP) သည္ စြမ္းအင္က႑ကို တမဝန္ယေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ ဤဝန္ႀကီးဌမနတြင္ ေရအမး လွ္ပ္စစ္ ိ ါသည္ - စြမ္းအမးကို တမဝန္ယေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိသည့္ ဌမန(၃)ခု ရွပ › ီ ံေရးဦးစီးဌမန (DHPP) ေရအမးလွ္ပ္စစ္စမ › ီ ံေရးဦးစီးဌမန (DHPP) ေရအမးလွ္ပ္စစ္စမ › ေရအမးလွ္ပ္စစ္အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးဦးစီးဌမန (DHPI) › ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း (HPGE) ီ ံေရးဦးစီးဌမနသည္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စမ ု ွ ေအမက္ေဖမ္ျပပါတိ႔မ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းမ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ရန္ ဲ ါသည္ - အစီအစဥ္မ္မးေရးဆြပ › လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမနကိုယ္တိုင္ › ေဒသခံျပည္တြင္းစီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး › နိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးာႏွင့္ ဖက္စပ္တည္ေထမင္ျခင္း ႈ ုပ္ငန္း မ္မးကို တမဝန္ယေဆမင္ရြက္ရသည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးဦးစီးဌမနတြင္ ဒီဇိုင္းပုံစံ၊ စစ္ေဆးေရးာႏွင့္ စက္ မလ လုပ္ငန္းဌမန(၄)ခု ရွိပါသည္။ ၎ဦးစီးဌမနတြင္ ႀကီးမမး ေသမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းမ္မး တည္ေဆမက္ေရးအတြက္ ေဆမက္လုပ္ေရးအင္ဂ္င္နီယမ ကုမၸဏီ(၇)ခုလည္း ရွိပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသည္ လွ္ပ္စစ္ စြမ္းအမး ဝန္ႀကီးဌမနေအမက္ရွိ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံမ္မး၏ လည္ပတ္မႈာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းမႈလုပ္ငန္း မ္မးအမးလုံးကို တမဝန္ယေဆမင္ရြက္သည့္အျပင္ ဖက္စပ္တည္ေထမင္ထမးေသမ လွ္ပ္စစ္ ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံမ္မး၏ လည္ပတ္မႈာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းမႈတို႔တြင္လည္း ပါဝင္ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ေက္မက္မီးေသြးမွ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္သည့္စက္ုံုံမ္မး လည္ပတ္မႈကိုလည္း တမဝန္ယေဆမင္ရြက္ပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဖက္စပ္စီမံကိန္းမ္မး တည္ေဆမက္ေရးကို ကန္ထရိုက္ျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ၿပီး ဖက္စပ္ကုမၸဏီ မွ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ပါသည္။ ိွ ရအမးလွ္ပ္စစ္စမ ၇.၃ လက္ရေ ံ ိနး ီ က ္ မ္မး ၁၉၆၀ ခုာႏွစ္မတိုင္မီက ျမန္မမနိုင္ငံ၏ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးစနစ္သည္ ဒီဇယ္လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေပး စက္မ္မးာႏွင့္ အေသးစမးေရအမး လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံမ္မးမွ ထုတ္လုပ္ျဖန္႔ျဖ်ဴးေသမ လွ္ပ္စစ္ ဓါတ္အမးမ္မးကို တစ္သီးတစ္ျခမးစီျဖစ္ေနသည့္ ဓါတ္အမး ဲ စည္း ထမးပါသည္။ ပထမဦးဆုံး အလယ္အလတ္အဆင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းျဖစ္ေသမ ဘီလးေခ္မင္း လိုင္းကြန္ယက္မ္မးျဖင့္ အဓိကဖြ႕ ု ္ငံ၏ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ တည္ရွိပါသည္) ကို အမွတ္-၂ (ရန္ကုန္ၿမိ်ဳ႕၏ ေျမမက္ဘက္ ကီလိုမီတမ ၄၂၀ ခန္႔ေဝးေသမ ျမန္မမနိင စက္တပ္ဆင္အင္အမး ၈၄ မီဂါဝပ္ျဖင့္ ၁၉၆၀ ျပည့္ာႏွစ္ တြင္ စတင္လည္ပတ္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါစက္ုံုံကို ာႏွစ္စဥ္ ၅၉၅ ဂက္ဂါဝပ္အထိ ထုတ္လုပ္နိုင္ေအမင္ ဲ မးပါသည္။ ပုံစံေရးဆြထ ဘီလေခ္မင္းအမွတ္-၂ ၏ ဒုတိယအဆင့္ကို အဆင့္တစ္၏ လည္ပတ္ မႈာႏွင့္ စြမ္းအင္ ထုတ္လုပ္မႈာႏႈန္းအတိုင္း ၁၉၇၄ ခုာႏွစ္တြင္ စတင္လည္ပတ္ခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေနမက္ပိုင္း ာႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ကမလအတြင္း စုစုေပါင္း ပမမဏ ၂၆၄ မက္ဂါဝပ္ ထုတ္လုပ္နိုင္ ေသမ ၁၂ မွ ၇၅ မက္ဂါဝပ္အသီးသီးရွိ ံ ို တည္ေဆမက္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၅ ခုာႏွစ္တြင္ ၂၈၀ မက္ဂါဝပ္ရွိ ေပါင္းေလမင္းေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံ (၈) ုံုက (ေနျပည္ေတမ္၏ အေရွ႕ဘက္ ကီလိုမီတမ ၂၀ ခန္႔) ကို စတင္လည္ပတ္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၅ ခုာႏွစ္မွ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္အထိ စုစုေပါင္း ပမမဏ ၁ ,၉၃၅ မီဂါဝပ္ရွိ ေနမက္ထပ္ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံ (၈) ခုကို တည္ေဆမက္ခဲ့ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 127 ြ (၇၉၀ မီဂါ၀ပ္)တိ႔က ပမမဏႀကီးမမးေသမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံ ၂ ခုံျဖစ္သည့္ ေရႊလီ-၁ (၆၀၀ မီဂါ၀ပ္)ာႏွင့္ ရဲရမ ု ို ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္ာႏွင့္ ၂၀၁၀ ခုာႏွစ္တို႔တြင္ အသီးသီး စတင္လည္ပတ္ခဲ့ပါသည္။ ေရႊလီ-၁ ကို ထြက္ရွိလမေသမလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအမး တုံုတ္နိုင္ငံသို႔ ္ ၁ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံကိုလည္း တင္ပို႔မည္ ဟေသမ ရည္ရြယ္ခ္က္ျဖင့္ တည္ေဆမက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂၄၀ မီဂါ၀ပ္ရွိ တမပိန- ္ တ တုံုတ္ ထြက္ရွိလမေသမ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး၏ ၁၀% ကို မဟမဓါတ္အမးလိုင္းသို႔ ေထမက္ပံ့ေပးမည္ဟေသမ သေဘမတညီခ္က္ာႏွင့အ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မးမွ တည္ေဆမက္လ္က္ရွိပါသည္။ ္ ံာႏွင့္ သေဘမတညီခ္က္မွမ စက္ (၆) လုံးအနက္ (၃) လုံးမွ ထြက္ရွိလမေသမ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးမ္မးကို ေရႊလီ-၁ အတြက္ တုံုတ္နိုငင ု ပါင္း လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္မႈ ပမမဏ၏ ၅၀%ကို ျမန္မမနိင မဟမဓါတ္အမးလိုင္းသို႔ ပို႔လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ စုစေ ္ ံအမး အခမဲ့ ု င ေထမက္ပံ့သြမးမည္ျဖစ္ၿပီး လိုအပ္ပါက ေနမက္ထပ္ ၁၅% ကို ေဈးာႏႈန္းသတ္မွတ္ခ္က္ျဖင့္ ျဖန္႔ျဖ်ဴးေပးမည့္နည္းလမ္းလည္း ပါရွိပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္တြင္ လည္ပတ္လ္က္ရွိေသမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံမ္မးစမရင္းကို ဇယမး (၁၆) တြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ြ ္ လည္ပတ္လ္က္ရွိေသမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး77 ဇယမး (16) ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္တင Power plant Location Operational Rated capacity (MW) GWh/annum Small Baluchaung BHP 1 Kayah 1992 28 200 Ye’new Bago 2007 25 123 Zaungtu Bago 2000 20 76 Sedawgyi Mandalay 1989 25 134 Zawgyi 1 Shan 1995 18 35 Zawgyi 2 Shan 1998 12 30 Large Thaphanseik Sagaing 2002 30 117 Mone Magwe 2004 75 330 Paunglaung Mandalay 2005 280 911 Khabaung Bago 2008 30 120 KengTawn Shan 2008 54 378 Shweli 1 Shan 2008 600 4,022 Yeywa Mandalay 2010 790 3,550 Dapein 1 Kachin 2011 240 1,065 Shwegyin Bago 2011 75 262 77 Source ADB Energy Sector Initial Assessment: Context and Strategic Issues. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 128 Power plant Location Operational Rated capacity (MW) GWh/annum Kun Bago 2011 60 190 Kyee On Kyee Wa Magwe 2012 74 370 Baluchaung BHP 2 Kayah 1960 84 595 Baluchaung BHP 2 Kayah 1974 84 595 Kinda Mandalay 1985 56 165 Totals 2,635 13,268 ုံ ္မး၏ စုစုေပါင္း စက္လည္ပတ္မႈ ပမမဏသည္ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္တြင္ ၂,၇၈၀ မီဂါဝပ္အထိ ျမင့္တက္လမခဲ့ပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံမ သို႔ရမတြင္ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္၏ ောႏြရမသီကမလမ္မး၌ ေရဝင္ေရမက္ မႈ နည္းပါးျခင္း၏ အက္ိ်ဳးဆက္ေၾကမင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္မႈ ပမမဏသည္ ၉၈၆ မီဂါ၀ပ္္ (၎သည္ စက္တပ္ဆင္အင္အမး၏ ၃၅% သမျဖစ္ပါသည္)အထိ ေလ္မ့က္ခဲ့ေၾကမင္း မွတ္သမးရပါသည္ (ပုံ ၃၀)။ အထက္ပါဇယမးတြင္ လည္ပတ္လ္က္ရွိသည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံမ္မးစမရင္းကို ေဖမ္ျပထမးေသမ္လည္း လက္ရွိတြင္ ေရႊလီ -၁ စက္ုံုံတစ္ခု ္ ၁ စက္ုံုံမွ စတင္အေကမင္ အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရြက္ဆဲ အဆင့္တြင္ တည္းသမ စီးပြမးျဖစ္ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးပမမဏ ထုတ္လုပ္နိုင္ၿပီး ဒါးပိန- သမ ရွိပါသည္။ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမနသည္ ေအမက္ေဖမ္ၿပပါ ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံမ္မးကို ၿပီးစီးေအမင္ တည္ေဆမက္လ္က္ရွိပါသည္ -78 › နန္ခ္ိ်ဳ (၄၀ မီဂါ၀ပ္္) ာႏွင့္ ျဖ်ဴးေခ္မင္း (၄၀ မီဂါ၀ပ္္) ၂၀၁၃/၁၄ › အထက္ေပါင္းေလမင္း (၁၄၀ မီဂါ၀ပ္္) ာႏွင့္ ဘီလးေခ္မင္း - ၃ (၅၂ မီဂါ၀ပ္္) ၂၀၁၄/၁၅ › အထက္ဘီလးေခ္မင္း (၃၀ မီဂါ၀ပ္္) ၂၀၁၅/၁၆ › ံ ိန္းမ္မးျဖစ္သည့္ သေဌး (၁၁၁ မီဂါ၀ပ္္)၊ အထက္ရဲရြမ (၂၈၀ မီဂါ၀ပ္္)၊ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိသည့္ စီမက အထက္က္ိ်ဳင္းတုံ (Keng Tawng) (၅၂ မီဂါ၀ပ္္) တို႔အတြက္ ေခ္းေငြ ရယၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အလယ္ေပါင္းေလမင္း (၁၀၀ မွ ၁၁၅ မီဂါ၀ပ္္) ာႏွင့္ ဒီးဒုတ္ (၄၀ မွ ၆၀ မီဂါ၀ပ္္)တို႔မွ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးအတြက္ အစီအစဥ္ခ္မွတ္ထမးၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ › ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္တြင္ ဆည္ာႏွင့္ ေရေလွမင္ကန္ အေရအတြက္ စုစုေပါင္း ၂၄၀ ခန္႔ရွိၿပီး ဆည္ အေတမ္မ္မးမ္မးတြင္ (ဘက္စုံသုံး ဆည္မ္မးအပါအဝင္) ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္ သည့္စက္မ္မး တပ္ဆင္ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ စည္ေတမ္ႀကီး၊ ကင္းတမး၊ သဖန္းဆိပ္၊ မုန္း၊ ရဲာႏြယ္၊ ခေပါင္း ာႏွင့္ က္ည္းအုံက္ည္းဝ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံမ္မးသည္ ဆည္ေရရရွိမႈအေပၚ မတည္၍ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္ပါသည္။ 78 Note that the capacities of these stations quoted here are not fully consistent with those given in tables 17 and 18 below. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 129 ု ္ငံအစိုးရသည္ ၂၀၃၀ ျပည့္ာႏွစ္ကမလအထိ စြမ္းအင္စနစ္တိုးခ္ဲ႕ေရးကို ေအမက္ပါ စြမ္းအင္ရင္းျမစ္မ္မးမွ အေကမင္အထည္ေဖမ္ ျမန္မမနိင ေဆမင္ရြက္သြမးရန္ မဟမဗ္်ဴဟမခ္မွတ္ထမးပါ သည္ -79  ေရအမးလွ္ပ္စစ္မွ ၄၄.၅%  သဘမဝဓါတ္ေငြ႕မွ ၁၇%  ေက္မက္မီးေသြးမွ ၃၄.၅% ာႏွင့္  အျခမးျပန္လည္ျပည့္ၿဖိ်ဳးျမဲရင္းျမစ္မ္မးမွ ၄% ၇.၄ စြမ္းအင္တင္ပို႕မႈ ္ တ ျမန္မမနိုင္ငံ သည္ တုံုတ္နင ေရႊလီ - ၁ (၂၀၀၉) ာႏွင့္ ဒါးပိန္ - ၁ (၂၀၁၁) စက္ုံုံမ္မး စတင္လည္ပတ္ျခင္းာႏွင့အ ္ အင္တင္ပို႔ မႈကို ို ္ငံသ႔ို စြမး ို ဲ့ပါသည္။ ၎တင္ပို႔မမ စတင္ျပင္ဆင္ေဆမင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္တြင္ တုံုတ္နိုင္ငံသ႔ို စုစုေပါင္း ၁၇၂၃ ဂီ ဂါဝပ္ တင္ပ႔ခ ႈ ္မးကို ၁ ကီလိုဝပ္နမရီ လၽွင္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၇ ျပမး 80 (တုံုတ္နိုငင ္ ံရွိ ေတမင္ပိုင္းမဟမဓါတ္အမးလိုင္း၏ ေဈးကြက္ ေပါက္ေဈး)ျဖင့္ ေစ္းာႏႈ န္း သတ္မွတ္ပါက ိ ည္ျဖစ္ပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိနး ယင္းာႏွစ္အတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁၂၀ သန္း တန္ဖိုး ရွမ ္ မ္မးကို လွ္ပ္စစ္ ို ႈအတြက္ ဆက္လည္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္မည္ဆိုပါက စြမ္းအင္တင္ပ႔ိုမႈတန္ဖိုးသည္ သိသိသမသမ ျမင့္တက္ ဓါတ္အမး တင္ပ႔မ လမနိုင္ပါသည္။ ထိုင္းနိုင္ငံ နယ္နိမိတ္ာႏွင့္ နီးစပ္ေသမေနရမမ္မးတြင္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ စက္ုံုံမ္မး တည္ေဆမက္ေရးအတြက္ အဆိုျပ်ဳ ကမ္းလွမ္းခ္က္မ္မးရွိေသမ္လည္း လက္ရွိတြင္ ထိုင္းနိုင္ငံာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္မႈ မရွိေသးပါ။ ၇.၅ ေရအမးလွ္ပ္စစ္အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးအတြက္ အလမးအလမမ္မး လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမနသည္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရးအတြက္ အမ္ိ်ဳး အစမး(၃)မ္ိ်ဳး ခြျဲ ခမးသတ္မွတ္ထမးပါသည္ - › ဝန္ႀကီးဌမနကိုယ္တိုင္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္ျခင္း (၎တို႔၏ ဘတ္ဂ္က္ျဖင့္ က္ခံေဆမင္ရြက္ပါသည္) › ျပည္တြင္းစီးပြမးေရးလုပ္ငန္းရွင္မ္မးမွ ဖက္စပ္ BOT (တည္ေဆမက္၊ လည္ပတ္ေမမင္းာႏွင္ ေရးာႏွင့္ လႊဲေျပမင္းေပးအပ္ေရး) စနစ္ျဖင့္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္ျခင္း › နိုင္ငံျခမးတိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈျဖင့္ ဖက္စပ္ BOT စနစ္ျဖင့္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္ျခင္း ိ က႑အေနျဖင့္ တည္ေဆမက္ျခင္း၊ လည္ပတ္ေမမင္းာႏွင္ျခင္းာႏွင့္ ေနမက္ဆုံး၌ စီမံကိန္း၏ ပိုင္ဆိုင္ မမ BOT စနစ္ေအမက္တြင္ ပုဂၢလက ႈ ္မးကို အစိုးရသို႔ လႊဲေျပမင္းေပးအပ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ီ ံကိန္းမ္မး၏ အေသးစိတ္ကို ေအမက္ပါ ဇယမး ၁၇၊ ၁၈ ာႏွင့္ ၁၉ တိ႔တ အမ္ိ်ဳးအစမးအလိုက္ အဆိုျပ်ဳစမ ု ြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေရအမး ္ ေစပါသည္။ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္မႈသည္ အလမးအလမ အလြန္ေကမင္းၿပီး ႀကီးမမးေသမ စီးပြမးေရးအခြင့္အလမ္းမ္မးကို ျဖစ္ထြနး ု ္မတ ာႏွစ္စဥ္ေရအမးလွ္ပ္စစ္ထုတ္လပ ႈ ္မး ႈ န္ဖိုးသည္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၁၅ ဘီလီယံထက္ ေက္မ္လြန္ၿပီး နိုင္ငျံ ခမးတိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမမ (၄၁ ဂီဂါဝပ္) ျဖစ္ကမ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚလ္က္ ရွိပါ သည္။ သို႔ရမတြင္ (ေနမက္လမမည့္ အခန္း၌ အေသးစိတ္ ေလ့လမသြမးပါမည္) ယင္းကဲ့ သို႔ေသမ စီမံကိန္းမ္မးကို သက္ဆိုင္သည့္ ဥပေဒစည္းမ္ဥ္းမေဘမင္အတြင္း အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္သြမးရန္ အေရးႀကီးသည့္ ဲ ဝျခင္း ာႏွစ္ခုစလုံးကိုလည္း အေလးအနက္ထမး ေဆမင္ရြက္သြမးရန္ အျပင္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိခိုက္မႈာႏွင့္ စီမံကိန္းအက္ိ်ဳးရလဒ္မ္မးကို ညီမၽွစြမခြေ လိုအပ္ပါသည္။ 79 The National Energy Policy Chapter 4 80 Equation for tariff or charges per unit of energy consumed or produced ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 130 ၇.၆ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းဆိုင္ရမစီးပြမးေရး ေရအမးလွ္ပ္စစ္အစီအမံမ္မး စီးပြမးေရးအရ တြက္ေျခကိုက္မႈရွိ/မရွိမွမ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္မႈာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္သည့္ အက္ိ်ဳးရလဒ္မ္မး၏ အသမးတင္လက္ရွိတန္ဖိုး81 (Net Present Value - NPV)ာႏွင့္ ကုန္က္စရိတ္ (အရင္းအာႏွီးာႏွင့္ လည္ပတ္မႈကုန္က္စရိတ္မ္မး)၏ အသမးတင္ လက္ရွိတန္ဖိုးတို႔၏ ာႏႈိင္းယွဥ္ခ္က္ျဖစ္ပါသည္။ ကုန္က္စရိတ္ (အရင္းအာႏွီးာႏွင့္ လည္ပတ္မႈကုန္က္စရိတ္) တစ္ခုခ္င္းစီအမး ဆန္းစစ္မည့္ကမလ ာႏွစ္ ကုန္က္စရိတ္မ္မးစတင္ခ္ိန္ ိ ါသည္) မွ တန္ဖိုးေလ္မ့တြက္ခ္က္ရပါသည္။ အလမးတ စီမံကိန္းဝင္ေငြလမ္းေၾကမင္းမ္မးကိုလည္း ဝင္ေငြရရွိခ္ိန္မွ (ပထမာႏွစ္ျဖစ္ေလ့ ရွပ ဆန္းစစ္မည့္ကမလာႏွစ္အထိ တန္ဖိုးေလ္မ့တြက္ခ္က္ရပါသည္။ ဝင္ေငြ၏ NPV သည္ စီမံကိန္းကုန္က္စရိတ္၏ NPV ထက္ ေက္မ္လြန္ပါက စီးပြမးေရးရႈေထမင့္အရ ၎စီမံကိန္း သည္ သတ္မွတ္ထမးေသမ တန္ဖိုးေလ္မ့ာႏႈန္းထမးတြင္ စီးပြမးေရးတြက္ေျခကိုက္မႈရွိၿပီး ဘ႑မ ္ ရွိခ္င္း ဆက္လက္လုပ္ေဆမင္သင့္ပါသည္။ ေငြေၾကးရရွိလၽွငရ ္ ေဆမင္ရြက္ရန္ ေအမက္ပါကိစၥရပ္အခ္ိ်ဳ႕ ရွိပါသည္။ ဘက္စုံအစီအမံအတြက္ ေျဖရွငး › စီမံကိန္းတစ္ခုလုံး၏ ပိုင္ဆိုင္မႈာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးထုတ္လုပ္မႈအတြက္ လွ္ပ္စစ္-စက္မႈ ဆိုင္ရမ စက္ပစၥည္းမ္မး ပိုင္ဆိုင္မႈ › ဆည္ာႏွင့္ ဓါတ္အမးထုတ္လုပ္သည့္စက္ပစၥည္းမ္မး လည္ပတ္ မႈအတြက္ တမဝန္ဝတရမးမ္မး › ဲ အစည္မ္မးအၾကမး ေရခြေ သက္ဆိုင္ရမအဖြ႕ ဲ ဝသုံးစြဲမႈ သေဘမတညီခ္က္ › ဲ မ္မးအၾကမး ကုန္က္စရိတ္ာႏွင့္ အက္ိ်ဳးအျမတ္ ခြေ ပါဝင္သည့္ သက္ဆိုင္ရမအဖြ႕ ဲ ဝခံစမးမႈ › မည္သ႔ကို မည္သည့္ ေရမင္းဝယ္မႈဆိုင္ရမ သေဘမတညီခ္က္ျဖင့္ ေရမင္းခ္သည္ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံ၏ ာႏွစ္စဥ္လည္ပတ္မႈာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းမႈ ကုန္က္စရိတ္မ္မးသည္ တစ္ာႏွစ္အတြက္ ၁ ကီလိုဝပ္နမရီ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ္ မစြမ္းအင္ေအဂ္င္စမ ကုန္က္စရိတ္၏ ရမခိုင္ာႏႈန္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ေလ့ ရွိသည္။ တန္ဖိုးအမးျဖင့္ ၀.၅% မွ ၄% အၾကမးရွိၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုငရ ီ ွ ႀကီးမမးေသမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္းမ္မးအတြက္ ၂.၂% ရွိမည္ဟု ယဆထမးပါသည္။ ၎ ကိန္းဂဏန္းသည္ ာႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ခန္႔ အသုံးျပ်ဳလည္ပတ္ၿပီးေနမက္ တမဘိုင္၊ ဂ္င္နေရတမတိ႔ု ျပ်ဳျပင္ျခင္း၊ ဆက္သြယ္ေရးာႏွင့္ ထိန္းေက္မင္း မႈစနစ္မ္မး လဲလွယ္ျခင္းတို႔ကဲ့သို႔ စက္မႈာႏွင့္ လွ္ပ္စစ္ ဆိုင္ရမ စက္ပစၥည္းကိရိယမမ္မး ျပန္လည္ျပင္ဆင္ျခင္းတို႔ ပါဝင္ပါသည္။ 81 The present value of a time series of cash flows. It is a standard method for using the time value of money to appraise long-term projects. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 131 ပုံ (29) ၂၀၁၃-၁၄ ခုာႏွစ္၊ လအလိုက္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓမတ္အမး ထုတ္လုပ္မႈ အေျခအေန 1,200 MW 1,000 800 600 400 200 0 May June July August September October November December January February March April ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 132 ဇယမး (17) ၀န္ၾကီးဌမနမွ လ္မထမးသည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး Power Plant MW GWh Upper Paunglaun 104 454 Nancho 40 152 Middle Paunglaun 100 500 Shweli 3 1,050 3,500 Kun 60 190 Phyu 40 120 Upper Yeywa 280 1,600 Bawgata 160 500 Manipur 380 1,903 Tha-htay 111 386 Ann 10 44 Upper Buywa 150 534 Upper Keng Tawng 51 267 Totals 2,536 10,150 ဇယမး (18) ဖက္စပ္ ာႏွင့္ BOT စနစ္အက္ ေဒသလုပ္ငန္းရွင္မ္မးမွ လုပ္ေဆမင္မည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မး Power Plant MW GWh Local Implementing Companies Thaukyegat-2 120 605 Gold Energy Co., Ltd Baluchaung-3 52 334 Future Energy Co., Ltd Middle Paunglaun 29 134 Shweli 3 9 38 Kun 64 236 Phyu 280 1512 Upper Yeywa 6 45 Upper Baluchaung 30.4 - New Energy Oasis Development Co, Ltd. Bilin 280 - Asia World Co., Ltd. Ngotechaung 16.6 - New Energy Oasis Development Co, Ltd. Totals 887 2,904 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 133 ဇယမး (19) စြမ္းအင္၀န္ၾကီးဌမနမွ စိစစ္ဆဲ ာႏိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈမ္မး Implementing Companies Power Plant Capacity Energy MW GWh International Local Myitsone 6,000 30,860 CPI Myitsone (suspended) Chipwi 3,400 17,770 CPI AWC Wutsok 1,800 10,140 CPI Wutsok Kaunglanhpu 2,700 14,730 CPI Kaunglanhpu Renam (Yinang) 1,200 6,650 CPI Renam (Yinang) Hpizaw (Phisaw) 2,000 11,080 CPI Hpizaw (Phisaw) Laza 1,900 10,440 CPI Laza Chipwinge 99 599 CPI Chipwinge Dapein 2 168 775 DUHD Dapein 2 (Tarpain) (Tarpain) GawLan 100 552 YPIC GawLan Wu Zhongze 60 327 YPIC Wu Zhongze (Wukyongkye) (Wukyongkye) Hkan Kawn YPIC IGOEC (Khetkan) 140 769 Tongxingqiao YPIC IGOEC (Htonshinche) 320 1,746 Lawngdin YPIC IGOEC (Laungdin) 435 2,401 Upper Thanlwin HHGL AWC (Kunlong) 1,400 7,338 Naopha HYDROCHINA Corp. IGOEC (Naungpha) 1,000 5,290 Mantong 200 924 HYDROCHINA Corp. IGOEC Upper Thanlwin CTGC + EGAT IGOEC (Mongton) 7,110 35,446 Hutgyi (Hatkyi) 1,360 7,325 Sinohydro Corp & EGAT IGOEC Tamanthi 1,200 6,685 Shwezaye 660 2,908 Saingdin (Saidin) 76.5 236 CDOI STH ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 134 Lemro (Laymyo) 600 3,576 CDOI STH Lemro 2 CDOI STH (Laymyo) 90 273 Ywathit 4,000 21,789 CDOI STH Nam Tamhpak CDOI STH (Nanttabat) 180 920 Implementing Companies Power Plant Capacity Energy MW GWh International Local Htu Kyan CDOI STH (Htonkyang) 105 551 Hseng Na (Hannu) 45 234 CDOI STH Tha Hkwa CDOI STH (Thakwa) 150 776 Palaung 105 536 CDOI STH Bawlake CDOI STH (Bawlakhe) 180 918 Taninthayi (Thaninthayi) 600 3,476 ITD Shweli (2) 520 2,814 HLRHC AWC Keng Tong (Kyaingtong) 96 536 YNPG Wan Ta Pin (Wantaping) 25 138 YNPG So Lue (Silu) 165 742 YNPG Mong Wa (Maingwa) 50 274 YNPG Keng Yang (Kyaingyang) 28 155 YNPG He Kou (Hiku) 88 483 YNPG Nam Kha (Nangkha) 200 937 YNPG Mawlaik (Mawlite) 520 3,310 China Guodian Corp. HTMC Nam Tamhpak China Guodian Corp. HTMC (Nanttabet) 200 1,106 Totals 41,276 218,535 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 135 Abbreviations: CTGC - China Three Gorges Corp. CPI - China Power Investment Corp DUHD - Datang (Yunnan) United Hydropower Developing Co., Ltd. YNPG - Yunnan Power Grid Corp ITD - Italian-Thai Development Co., Ltd. Thai CDOI - China Datang Overseas Investment Co., Ltd. YPIC - Yunnan Power International Energy Corp. EGAT - EGAT International Co., Ltd. (Thai) AWC - Asia World Co., Ltd. IGOEC - International Group of Entrepreneurs Co., Ltd. STH - Shwe Taung Hydropower Co., Ltd. HLRHC - Huaneng Lancang River Hydropower Co., Ltd. HHGL - Hanergy Holding Group Ltd. HTMC - Htun Thwin Mining Co., Ltd. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 136 ၇.၇ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ရံုသစ္မ္မး တည္ေဆမက္ေရးအတြက္ ခြင့္ျပ်ဳမိန္႕လုပ္ငန္းစဥ္ နိုင္ငံျခမးတိုက္ရိုက္ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ဖက္စပ္ BOT စနစ္ျဖင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စက္ုံုံသစ္မ္မးကို ေအမက္ပါအတိုင္း ေဆမင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ပါသည္82:  ႈ မခၽြန္လႊမ (MoU) လက္မွတ္ ေရးထိုးရပါမည္။ ၎အတြက္ ျပည္ေထမင္စု တည္ေဆမက္အေကမင္အထည္ေဖမ္မည့္သာႏွင့္ နမးလည္မစ ေရွ႕ေနခ္်ဳပ္ုံုံး၊ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္ စီးပြမးေရးဖံြ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္မႈဝန္ႀကီးဌမန၊ ဘ႑မေရးဝန္ႀကီးဌမနတို႔၏ ခြင့္ျပ်ဳခ္က္ရယရန္ လိုအပ္ပါ ္ ျခ ာႏွင့္ ျဖစ္နိုငေ သည္။ MoU အရ တည္ေဆမက္မည့္သသည္ ကနဦးျဖစ္နိုငေ ္ ျခေလ့လမမႈ တို႔ကို ၁၂ လာႏွင့္ ၁၈ လအတြင္း (စုစုေပါင္း လ ံ မမ္မး အခ္ိန္မီတင္သြင္းရန္ ပ္က္ကြက္ပါက ၃၀) အသီးသီး ေဆမင္ရြက္သြမးရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သက္ဆိုင္ရမအစီရင္ခစ MoU ပ္က္ျပယ္မည္ျဖစ္ပါသည္။  ္ သေဘမတညီခ္က္စမခ္်ဳပ္ (MoA)ကို တည္ေဆမက္မည့္သာႏွင့္ လက္မွတ္ေရးထိုး ခ္်ဳပ္ဆို မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္း ၁၈ လကမလအတြငး ႈ ရွိထမးသည့္ နည္းပညမ တည္ေဆမက္အေကမင္အထည္ ေဖမ္မည့္သသည္ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမနာႏွင့္ ေဆြးောႏြးသေဘမတညီမရ ာႏွင့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရမ ေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္ကို ေဆမင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ စီမံကိန္းသည္ ေရွ႕ဆက္လက္ေဆမင္ရြက္ရန္အတြက္ ဘ႑ေရးရွုေထမင့္မွ ္ ႈ ေအမင္ျမင္နိုငမ ရွိသည့္လုပ္ငန္း ျဖစ္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ MoA အတြက္ ျပည္ေထမင္စုေရွ႕ေနခ္်ဳပ္ုံုံး၊ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္ စီးပြမးေရးဖံြ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္မႈဝန္ႀကီးဌမန၊ ဘ႑မေရးဝန္ႀကီးဌမန တို႔မွ ခြင့္ျပ်ဳခ္က္ရယရမည္ ျဖစ္ပါသည္။  လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးသည့္ MoA ကို ္ ံ ျမန္မမနိုငင ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေကမ္မရွင္ (MIC) မွ စစ္ေဆးနိုင္ရန္ာႏွင့္ ္ န္ အတည္ျပ်ဳနိုငရ တင္ျပရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဤအဆင့္တြင္ တည္ေဆမက္သအေနျဖင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ာႏွင့္ လမႈေရးထိခိုက္မႈေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္ (EIA & ္ တ ျပ်ဳစုကမ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမ ESIA)တို႔ကို ထိခိုက္မႈေလ္မ့ပါးေအမင္ ေဆမင္ရြက္မည့္ အျခမးအစီအမံမ္မးာႏွင့အ ေရးရမဝန္ႀကီးဌမနသိ႔ု တင္ျပအတည္ျပ်ဳခ္က္ ရယရမည္ျဖစ္ပါသည္။  ာႏွစ္ဖက္စလုံး၏ တမဝန္ာႏွင့္ ဝတရမးမ္မးကို သတ္မွတ္ျပဌမန္းထမးေသမ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း သေဘမတညီခ္က္ (JVA) မၾကမ္းကို ္ ုံး၊ ျပည္ေထမင္စုေရွ႕ေနခ္်ဳပုံ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္ စီးပြမးေရးဖံြ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္မႈဝန္ႀကီးဌမန၊ ု ို႔ ဘ႑မေရးဝန္ႀကီးဌမနတိ႔သ မွတ္ခ္က္ ု ရအဖြ႕ ေပးရန္ာႏွင့္ အတည္ျပ်ဳခ္က္ရယရန္ တင္ျပရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အတည္ျပ်ဳၿပီးပါက ၎ JVA မၾကမ္းကို ျပည္ေထမင္စုအစိး ဲ သို႔ ္ န္ာႏွင့္ လက္မွတ္ေရးထိုးနိုင္ရန္ တင္ျပရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အတည္ျပ်ဳနိုငရ  JVA ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးပါက အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္ စီးပြမးေရးဖြံ့ၿဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ ဝန္ႀကီးဌမနသို႔ အဆိုပါစီမံကိန္းသည္ သက္ဆိုင္ရမ ဥပေဒလုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးာႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိေၾကမင္းာႏွင့္ တည္ေဆမက္သအေနျဖင့္လည္း စီမံကိန္းအမး တည္ေဆမက္ျခင္း၊ လည္ပတ္ျခင္း ာႏွင့္ ထြက္ရွိလမေသမ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးမ္မးအမး ပို႔လႊတ္ျခင္း၊ ျဖန္႔ျဖ်ဴးျခင္း ာႏွင့္ ေရမင္းခ္ျခင္းတို႔ လုပ္ကိုင္ ေဆမင္ရြက္ ္ ရွိရန္ တင္ျပရမည္ျဖစ္ပါသည္။ တည္ေဆမက္အေကမင္အထည္ေဖမ္သသည္ (၁) အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္ စီးပြမးေရးဖံြ႕ၿဖိ်ဳး တိုးတက္မႈ ခြင့ရ ္ ုံးမွ ဥပေဒေရးရမ အႀကံျပ်ဳခ္က္ာႏွင့္ (၃) လွ္ပ္စစ္ စြမ္းအမး ဝန္ႀကီးဌမနမွ ကုမၸဏီမွတ္ပုံတင္လက္မွတ္၊ (၂) ျပည္ေထမင္စုေရွ႕ေနခ္်ဳပုံ ဝန္ႀကီးဌမနမွ လုပ္ကိုင္ခြင့္လက္မွတ္ တို႔ ရရွိၿပီးပါက ျမန္မမနိုင္ငံရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈေကမ္မရွင္မွ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ထုတ္လုပ္ခြင့္ ပါမစ္ကို ထုတ္ေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရြက္သသည္ လုပ္ကိုင္ခြင့္အျဖစ္ ာႏွစ္ ၃၀ ာႏွင့္ ၆၀ အၾကမး ရရွိမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေဒသာႏရအဆင့္ ဖက္စပ္ BOT စီမံကိန္းမ္မးသည္လည္း အလမးတေဆမင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ေသမ္လည္း ေနမက္ဆုံးအဆင့္ မလိုအပ္ေပ။ ြ ့္ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္ရန္ သေဘမတညီခ္က္ရရွိျပီးေနမက္ပိုင္း ဖက္စပ္လုပ္ငန္းသေဘမတစမခ္်ဳပ္ကို လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမန ာႏွင့္ လုပ္ကိုင္ခင ြ ္းအမး၀န္ၾကီးဌမနမွ ၂ ဦး ပါ၀င္ရပါ ရရွိသတို႕အၾကမးခ္်ဳပ္ဆိုၾကပါသည္။ အဆိုပါစမခ္်ဳပ္တြင္ အမႈေဆမင္ဒါရိုက္တမမ္မးစမရင္း (လွ္ပ္စစ္စမ သည္) ာႏွင့္ လိုက္နမရမည့္ ဥပေဒ ာႏွင့္ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး (အခြန္၊ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒ စသည္) တို႕ကို ထည့္သြင္းေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ဖက္စပ္ကုမၸဏီတစ္ခုသည္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္း တစ္ခုမက လုပ္ကိုင္ာႏိုင္ပါသည္။83 သို႕ေသမ္လည္း လုပ္ငန္းတစ္ခုစီအတြက္ စမခ္်ဳပ္ တစ္ခုစီ သီးျခမးခ္်ဳပ္ဆိုရပါသည္။ 82 Hydro projects with a capacity of less than 30MW are the responsibility of the State governments. The development procedures are the same and the Ministry of Power will provide assistance to the State as required. 83 e.g. the CPI JVC has seven hydro projects ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 137 ပုံ (30) ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑မွ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ (တရုတ္ာႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း ) ပံုတြင္ေဖမ္ျပထမးခ္က္အရ ္ က္စပ္လုပ္ငန္း တရုတ္ာႏွင့ဖ လုပ္ကိုင္ရမ တြင္ အခြန္ေပးေဆမင္ရန္ရွိသည္မ္မးကို China EXIM ဘဏ္သို႕ တဆင့္ေပးပို႕၍ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသို႕ ေပးေဆမင္ပါသည္။ ြ ၀မႈကိုမ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရး ာႏွစ္စဥ္အျမတ္ခဲေ ဦးစီးဌမနသို႕ တိုက္ရိုက္ေပးသြင္းပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 138 ၇.၈ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းကုမၸဏီမ္မး ဖက္စပ္လုပ္ငန္းသေဘမတညီခ္က္တြင္ ေအမက္ပါတို႔ကို သတ္မွတ္ထမးပါသည္ -  ု ္ငံအတြက္ အခမဲ့ေပးရမည့္ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ပမမဏ (စီမံကိန္းရင္းာႏွီးေငြအေပၚ မတည္၍ ၁၀% မွ ၁၅%အထိ) ျမန္မမနိင  ္ အမးဝန္ႀကီးဌမန၏ ရွယ္ယမ ျဖစ္ပါသည္။ (အခမဲ့လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးာႏွင့္ အခမဲ့ေပးရမည့္ ရွယ္ယမ - ဖက္စပ္လုပ္ငန္းတြင္ လွ္ပ္စစ္စြမး အခမဲ့ရွယ္ယမ စုစုေပါင္းသည္ ၂၅% ျဖစ္ရမည္)  Commercial Tax (အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ၅ ာႏွစ္ေနမက္ပိုင္း ေပးေဆမင္ရမည့္ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္)  ြ ္ (အျမတ္ရရွမ ဝင္ေငြခန ိ ႈအေပၚ မတည္ပါသည္)  ပင္ရင္းမွျဖတ္ေတမက္ေငြ - အတိုးရရွိမႈအေပၚ ၁၅%  ပင္ရင္းမွျဖတ္ေတမက္ေငြ - လုပ္ငန္းသေဘမတညီခ္က္အေပၚ ၃.၅% ္ ွိပါသည္။ ေဈးကြက္ေပါက္ေဈးကို လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမနသည္ ေဈးကြက္ေပါက္ေဈးျဖင့္ စီမံကိန္းထုတ္လုပ္ မႈ၏ ၄၀% ကို ဝယ္ယနိုင္ခြင့ရ တုံုတ္နိုင္ငံ ေတမင္ပိုင္းမဟမဓါတ္အမးလိုင္း၏ ေဈးာႏႈန္းျဖင့္ သတ္မွတ္ထမးပါသည္ (အထက္တြင္ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႔ တုံုတ္နိုင္ငံရွိ ု ္း၏ လက္ရွိေဈးကြက္ေပါက္ေဈးမွမ ၁ ကီလိုဝပ္နမရီလၽွင္ အေမရိကန္ေဒၚလမ ၇ ျပမး ျဖစ္ပါသည္ 84)။ ေတမင္ပိုင္း မဟမဓါတ္အမးလိင သို႔ရမတြင္ ေဈးာႏႈန္းသည္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္စီမံကိန္း၏ စြမ္းအမးေပၚမတည္၍ ညႇိာႏွိုင္းနိုင္ပါသည္ (စီမံကိန္းႀကီးမမးေလ၊ ေဈးာႏႈ န္းေလ္မ့က္ေလ ျဖစ္ပါသည္)။ ိ ္းကို အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္သအေနျဖင့္ ျပည္တြင္းအခြန္မ္မးဦးစီးဌမနသို႔ အခြန္ (၄) မ္ိ်ဳး ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးစီမံကန ေပးေဆမင္ရပါသည္။ ထို႔ျပင္ အစိုးရသည္ ဖက္စပ္ကုမၸဏီရွိ ပိုင္ဆိုင္မႈအခမဲ့ရွယ္ယမမ္မးာႏွင့္ ဆက္စပ္၍ အျမတ္ေဝစု ရရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။ ႈ ွင့္ (ခ) ဖက္စပ္လုပ္ငန္းကုမၸဏီ၏ အျမတ္ေဝစုမဝါဒတိ႔အ အျမတ္ေဝစုသည္ (က) အျမတ္အစြန္းရရွိမာႏ ု ေပၚ မတည္ပါသည္။ အျမတ္အစြန္း ိ ႈသည္ ဝင္ေငြ (ေရမင္းခ္ရသည့္ယနစ္အေရအတြက္ကို ယနစ္ေရမင္းေဈးျဖင့္ ေျမႇမက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္) ာႏွင့္ စီမံကိန္းကုန္က္စရိတ္ ရရွမ ႈ ွင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈ ကုန္က္စရိတ္မ္မး) တို႔ ျခမးနမးခ္က္ျဖစ္ပါသည္။ (ရွယ္ယမရွင္မ္မးသိ႔ု ေပးေငြ၊ ေႂကြးၿမီ ျပန္လည္ေပးဆပ္မာႏ ႈ န္ဖိုး၏ ၃.၅% ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းပါသည္။85 ာႏွစ္စဥ္လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈာႏွင့္ ထိန္းသိမ္းမႈကုန္က္စရိတ္သည္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမတ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေပးစက္ုံုံမွ ထြက္ရွိသည့္ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမး ေရမင္းေဈးာႏႈန္းကို သတ္မွတ္ေသမ ဓါတ္အမး ဝယ္ယမႈ သေဘမတညီခ္က္ (PPA)ကို ဝယ္ယသာႏွင့္ ာႏွစ္စဥ္ သေဘမ တညီ မႈ ရယရပါသည္။ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးေဈးာႏႈန္း ာႏွစ္စဥ္ သေဘမတညီခ္က္ ္ မးရမႈမ္မးပါသည္။ သည္ ေရရွည္ (ာႏွစ္ ၃၀ မွ ၅၀) လုပ္ကိုင္ခြင့္ အစီအစဥ္အတြက္ စြန႔စ 84 Equation for tariff or charges per unit of energy consumed or produced 85 The International Energy Agency assumes a figure of 2.2% of capital cost for the O&M cost of large hydropower projects. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 139 ၇.၁၂ အစီရင္ခံျခင္း ံ မမ္မး ကို ဘ႑မေရးဝန္ႀကီးဌမန၏ ရသံုးခန္႕မွန္းေျခ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမးဝန္ႀကီးဌမန၏ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ လစဥ္ဘ႑မေရးအစီရင္ခစ ေငြစမရင္းဦးစီးဌမနသိ႔ု ေပးပို႔ရပါသည္။ ၎အစီရင္ခံစမမ္မးသည္ ျမန္မမ့ လွ္ပ္စစ္ဓါတ္အမးလုပ္ငန္းမွ ေရမင္းခ္သည့္ အခမဲ့လွ္ပ္စစ္ရွယ္ယမ၏ ျပည္တြင္းေရမင္းခ္ရ မႈာႏွင့္ ပတ္သက္ေသမ အခ္က္အလက္မ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ထို႔ျပင္ ဖက္စပ္ကုမၸဏီတစ္ခုစီ သည္ ာႏွစ္စဥ္ ျပင္ပစမရင္းစစ္မႈခံယရၿပီး စမရင္းစစ္အစီရင္ခံစမကို ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ုံုံးာႏွင့္ ဘ႑မေရးဝန္ႀကီးဌမနမ္မးထံ ေပးပို႔ရပါသည္။ ယခုေလ့လမမႈစမတမ္းၿပီးဆုံးသည့္အခ္ိန္ (၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇလိုင္လ) တြင္ ေရႊလီ-၁ သည္ (၅) ႀကိမ္တိုင္တိုင္ စမရင္းစစ္ေဆးမႈခံယခဲ့ရၿပီး တမပိန္-၁ အေနျဖင့္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ စမရင္းစစ္ေဆးမႈခံယရန္ ျပင္ဆင္လ္က္ရွိပါသည္။ ဖက္စပ္ကုမၸဏီတစ္ခုခ္င္းစီ၏ စမရင္းစစ္ၿပီးေသမ ေငြစမရင္းမ္မးသည္ အတြင္းေရးကိစၥမ္မးျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရမ EITI မွ ခန္႔အပ္ ထမးသည့္ လြတ္လပ္ေသမ စစ္ေဆးေရးမွ်ဴးမ္မးမွ ္ ရွိနင ေငြစမရင္းမ္မး ၾကည့္ရႈခြင့ရ ဲ န္လိုအပ္ၿပီး ျမန္မမနိုင္ငံအစိုးရမွ တရမးဝင္ျပဌမန္း၍ ို ္ရန္အတြက္ MSG မွ ဥပေဒေရးရမမေဘမင္ ေရးဆြရ အတည္ျပ်ဳ ေပးရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 140 အခန္း (၈) လမႈပတ္၀န္းက္င္ ဆယ္စုာႏွစ္မ္မးစြမ စီမံကိန္းနယ္ေျမမ္မးတြင္ ေနထိုင္ၾကေသမ ျမန္မမျပည္သျပည္သမးမ္မးအေနျဖင့္ ႀကီးမမးေသမ ပမမဏရွိသည့္ သဘမဝသယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္မႈာႏွင့္ ထုတ္လုပ္မႈတို႔တြင္ လုံေလမက္ေသမ ႈ ွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး စီမံခန္႔ခြဲမာႏ ံ မးခဲ့ၾကရပါသည္။ ယခုအခါ လက္ရွိအစိုးရမွ ပိုမိုေကမင္းမြန္ေသမ ပတ္ဝန္းက္င္ လမႈေရးဆိုင္ရမ အကမအကြယ္ေပးမႈမ္မးမရွိဘဲ ေတြ႕ၾက်ဳံခစ ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရမ ဥပေဒျပ်ဳမႈမ္မး စတင္အေကမင္အထည္ေဖမ္လမခဲ့ျခင္းေၾကမင့္ ထိုအေျခအေနမ္မး တေျဖးေျဖး ေျပမင္းလဲလမခဲ့ပါသည္။ ထို႔ျပင္ သဘမဝသယံဇမတ ဖြံ႕ၿဖိ်ဳးေရး လုပ္ငန္းမ္မး၌ ဆုံးျဖတ္ခ္က္မ္မးခ္မွတ္ရမတြင္ ေဒသခံျပည္သမ္မး ပိုမိုပါဝင္လမေစရန္ နည္းပညမ စြမ္းေဆမင္ရည္ တိုးတက္ျမင့္မမးေအမင္လည္း အစိုးရမွ ေဆမင္ရြက္ေပးလ္က္ရွိ ပါသည္။ ပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒသစ္ ျပဌမန္း ေပးခဲ့ၿပီး ပတ္ဝန္းက္င္ထိခိုက္မႈေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္ (ESIA) လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မး စတင္အသက္ဝင္လမေနၿပီျဖစ္ေသမ္လည္း လ မႈေရး ္ မမ္မး နည္းပါးေနပါေသးသည္။ ယခင္အစိုးရလက္ထက္က လမႈေရး ထိခိုက္မႈမ္မးကို ပိုမို ထိခိုက္မႈမ္မးာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဥပေဒဆိုငရ ု ြင့ာႏ ဂုံုျပ်ဳမိေစရန္ လိုအပ္သည့္ လြတ္လပ္စြမထုတ္ေဖမ္ေျပမဆိခ ဲ အစည္း ဖြ႕ ္ ွင့္ အဖြ႕ ဲ စည္းခြင့္မ္မးကို ထိန္းခ္်ဳပ္ကန္႔သတ္ထမးသည့္အတြက္ ၎လမႈေရးထိခိုက္မႈမ္မးသည္ ပုံမွန္အမးျဖင့္ ျမန္မမနိုင္ငံ၌ သတိျပ်ဳမႈ အနည္းငယ္သမရွိၾကပါသည္။ ဤအခန္း၌ ျမန္မမနိုင္ငံတြင္ တြင္းထြက္သယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး စက္မႈလုပ္ငန္းမ္မး လည္ပတ္ေရးာႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသမ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ လမႈေရးကိစၥရပ္မ္မးာႏွင့္ ပတ္သက္ေသမ သတင္းအခ္က္အလက္မ္မး ေဖမ္ျပပါရွိပါသည္။ ပထမဦးစြမ စကမးခ္ီးအေနျဖင့္ အဓိကက္ေသမ လမႈေရးာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္အေျခအေန သို႔မဟုတ္ ညႊန္းကိန္းမ္မးကို အက္ဥ္းခ္်ဳပ္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ထို႔ေနမက္ သတ်ဳ၊ ေရနံာႏွင့္ သဘမဝဓမတ္ေငြ႕ တးေဖမ္ထုတ္လုပ္မႈမ္မးာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္ေသမ ထိခိုက္မႈ စီမံခန္႔ခြဲမႈာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ာႏွင့္ လမႈေရး ထိခိုက္မႈေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္ (ESIA) ု တြက္ တိ႔အ လက္ရွိစည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္းမ္မးာႏွင့္ ြ အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ အဖဲ႕ ို ို မေဘမင္တ႔က ထုတ္ာႏႈတ္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေနမက္ဆုံးတြင္ အစိုးရ၏ လက္ရွိပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ လ မႈေရးဆိုင္ရမ အကမအကြယ္ေပးမႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ္မး ျပည့္စုံလုံေလမက္မႈ မရွိေၾကမင္း ခိုင္လုံသည့္ဥပမမျပသရန္ တရမးဝင္ ဥပေဒမေဘမင္ ေဆြးောႏြး မႈမ္မးာႏွင့္ တြင္းထြက္ ႈ ုပ္ငန္းက႑၏ လက္ရွိအေရးပါေသမ ပတ္ဝန္းက္င္ာႏွင့္ လမႈေရးဆိုင္ရမ ထိခိုက္မႈအခ္ိ်ဳ႕ကို သယံဇမတအရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး စက္မလ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ဖံြ႕ၿဖိ်ဳး တိုးတက္မႈာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္သည့္ သတ္မွတ္ထမးေသမ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းဆိုင္ရမ သတင္းအခ္က္ အလက္မ္မးကို အထက္ပါ အခန္း(၇) တြင္ ေတြ႕ရွိနိုင္ပါသည္။ ဤအခန္းက႑အဆုံးတြင္ အျငင္းပြမးဖြယ္ (ယခုအခါ ရပ္ဆိုင္းထမးေသမ) ျမစ္ဆုံဆည္ တည္ေဆမက္ေရးာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္သည့္ လမႈေရး (ၿငိမ္းခ္မ္းေရးာႏွင့္ လုံျခ်ဳံေရးကိစၥရပ္ အပါအဝင္)ာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ဆိုင္ရမ ္ သမ စီမံကိန္းရပ္ဆိုင္းသည္ အထိ မည္ကဲ့သို႔ စိုးရိမ္ပပန္မႈ မ္မးသည္ ကမလတို၊ ကမလလတ္ာႏွင့္ ကမလရွည္အထိပင္ ျဖစ္ေစနိုငေ ႊ ္းေဖမ္ျပထမးပါသည္။ လုံေလမက္မႈရွိသည္ကို ဥပမမတစ္ခုအျဖစ္ ရည္ညန ၈.၁ မ၀ါဒ ာႏွင့္ ဥပေဒမေဘမင္ ု ္ငံေတမ္ ဖြ႕ ၂၀၀၈ ခုာႏွစ္ ျပည္ေထမင္စုသမၼတျမန္မမနိင ု ္ငံ၏ ုံုပ္ဝတ်ဳပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ ဲ စည္းပုံအေျခခံဥပေဒသည္ ျမန္မမနိင ြ ့္ကို ခြင့္ျပ်ဳထမးပါသည္။ ျမန္မမနိုင္ငံ၏ ပတ္ဝန္းက္င္စီမံခန္႔ခြဲ မႈမေဘမင္သည္ လႊတ္ေတမ္မွ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒမ္မး ျပဌမန္းနိုင္ခင ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္၊ အမ္ိ်ဳးသမးပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရးမဝါဒ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမဝါဒကို အေျခခံ၍ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမ ဲ ဲ့ပါသည္။ ယင္းဥပေဒျပဌမန္းၿပီး ခ္ိန္မစ ဝန္ႀကီးဌမနသည္ လက္ရွိ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ ကို ေရးဆြခ ွ ၍ ဝန္ႀကီးဌမန သည္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိခိုက္မႈ ေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးအပါအဝင္ ဥပေဒတြင္ပါရွိေသမ သေဘမတရမးမ္မး အသက္ဝင္ေရး အတြက္ ဥပေဒာႏွင့္အတ ေပၚေပါက္လမသည့္ နည္းဥပေဒမ္မးကို ေရးဆြလ ဲ ္က္ရွိရမ ု ည္အထိ ယခုစမတမ္းျပ်ဳစသ အၿပီးသတ္နိုင္ျခင္း မရွိေသးပါ။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 141 ိ း အမ္ိ်ဳးသမးပတ္၀န္းက္င္ထန ္ ေရးမ၀ါဒ ္ သိမး ေရထု၊ ေျမထု၊ သစ္ေတမ၊ ဓမတ္သတ်ဳသယံဇမတ၊ အဏၰဝါဆိုင္ရမ သယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မးာႏွင့္ အျခမးသဘမဝအရင္းအျမစ္မ္မးကို အသုံးျပ်ဳရမ၌ ိ ္းသိမ္းေစမင့္ေရွမက္ရန္ာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ထန ပ္က္စီးယိုယြင္းျခင္းမွ ကမကြယ္ရန္တို႔အတြက္ ခိုင္မမသည့္ ပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရးမဝါဒမ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္နိုင္ရန္အတြက္ ္ ံအစိုးရသည္ ျမန္မမနိုငင ေဖမ္ျပပါမဝါဒကို ျပဌမန္းလိုက္ ပါသည္။ နိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံ၏ ႂကြယ္ဝခ္မ္းသမမႈသည္ ၎တို႔၏ ျပည္သမ္မး၊ ယဥ္ေက္းမႈအေမြအာႏွစ္မ္မး၊ ပတ္ဝန္းက္င္ာႏွင့္ သဘမဝအရင္းအျမစ္မ္မး ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမ့ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး မဝါဒ၏ ရည္ရြယ္ခ္က္မွမ ျပည္သမ္မး ဘဝအရည္အေသြး ျမင့္မမးေစရန္အတြက္ ဖြံ ႕ၿဖိ်ဳးေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးတြင္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းကို ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ျခင္းမွတစ္ဆင့္ အဆိုပါ ႂကြယ္ဝခ္မ္းသမမႈမ္မးအၾကမး သဟဇမတရွိရွိာႏွင့္ မၽွတမႈရွိေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္။ မည္သည့္နိုင္ငံမဆို ၎တို႔၏ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးမဝါဒမ္မးာႏွင့္အညီ ု ္ဆိုင္ မႈ အခြင့္အေရးာႏွင့္အညီ အသုံးခ္ပိုင္ခြင့ရ သဘမဝသယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မးကို အခ္်ဳပ္အျခမအမဏမပိင ္ ွိပါသည္။ သို႔ရမတြင္ မိမိနိုင္ငံ၏ ္ ြင့ထ စီရင္ပိုငခ ႈ ရွိေစရန္ သို႔မဟုတ္ အျခမးနိုငင ္ က္ ေက္မ္လြန္မမ ံ ္မး၏ အက္ိ်ဳးစီးပြမးကို ထိပါးမႈမရွိေစရန္ အေလးထမးေဆမင္ရြက္သြမးရမည္ ္ မ ွိ ွင့္ အနမဂတ္မ္ိ်ဳးဆက္မ္မး၏ အက္ိ်ဳးစီးပြမးအတြက္ သဘမဝသယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မးကို ထိန္းသိမ္းေစမင့္ေရွမက္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရာႏ ံ ၿဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးကို ေဆမင္ရြက္ရမ၌ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေစမင့္ေရွမက္ မသ နိုင္ငံေတမ္ာႏွင့္ ျပည္သမ္မးအမးလုံးတြင္ တမဝန္ရွိပါသည္။ ဖြ႕ ႈ ည္ အဓိကရည္မွန္းခ္က္အျဖစ္ အျမဲတမ္းရွိေနရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဲ ါ ေၾကညမခ္က္အမွတ္ (၂၆/၉၄) ျဖင့္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ျပီး ေအမက္ေဖမ္ျပပါ ဇယမး (၂၀) အဆိုပါမ၀ါဒအမး အစိုးရ၏ (၅-၁၂-၁၉၉၄) ရက္စြပ တြင္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရမ ဥပေဒပါ မ၀ါဒအေျခခံမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ဇယမး (20) ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ86 Legislation Status Key Objectives Environmental Promulgated Provides the overarching framework for environmental protection and Conservation Law, 2012 conservation of natural resources in Myanmar. Specifically: To integrate environmental conservation values in the sustainable development process; to enable a healthy and clean environment, as well as cultural preservation; to reclaim disappearing ecosystems; to prevent or manage loss of natural resources; to promote public awareness; to enable international cooperation; to promote cooperation between government, international organisations, NGOs and individuals in matters of environmental conservation. (These objectives summarise Chapter II, Objectives, of the Environmental Conservation Management Law, 2012). Note that this law does not include provisions for MOECAF to conduct Strategic Environmental and Social Assessments (SESAs). Nonetheless, MOECAF is considering undertaking SESA and may require development partner support in this regard. Environmental and Approved in June 2014 These are regulations for the Environmental Conservation Law. Conservation Rules, 2013 (for the Environmental Conservation Law) 86 In the legislation reviewed, it is frequently implied or explicitly stated that “social” protection is included under the term, “environment”. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 142 ESIA Environmental Drafts have been Provide guidance on how to operationalise the requirements outlined in the Impact Assessment completed and Environmental Conservation and Foreign Investment Laws. Procedures, 2013 stakeholders consulted. The Procedures are due to be submitted to the Minister of MOECAF at the time of writing. Environmental Quality Being drafted at the To be used alongside ESIA procedures to specify the environmental thresholds Standards time of writing that must be met by development projects and activities. These are proposed interim ambient air, noise and water quality standards, and industry emission standards referenced against those being applied internationally and by Greater Mekong Sub-region (GMS) countries. ESIA Technical Guidelines Being drafted at the To provide ESIA practitioners and third parties with a common framework for time of writing ESIA reporting. Foreign Investment Law, Passed Sets out foreign investor ESIA requirements for identification and management 2013 of negative social and environmental impacts of development. Foreign Investment Rules, Passed The rules specify that the investor’s protection or mitigation measures on the 2013 social and environmental impact must be submitted with the proposal for investment and subjected to comment by the MOECAF. ိ ႈ လမႈေရးတမ၀န္သမ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးလုပ္ကိုင္လ္က္ရွိသည့္ အခ္ိ်ဳ႕ကုမၸဏီမ္မး သည္ အေတမ္အတန္ျပည့္စုံေသမ စီးပြမးေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ္မး၏ လမႈတမဝန္ယမႈ (CSR) မ္မးကို ၎တို႔ဆာႏၵအေလ္မက္ စတင္အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္ (အခန္း ၄.၁၁ တြင္ ထုတ္ာႏႈတ္ေဖမ္ျပထမးပါသည္)။ ကုမၸဏီမ္မးသည္ ေဒသဖြံ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္ေရး သေဘမတညီခ္က္ (Community Development Agreement - ္ ္မး သေဘမတညီခ္က္ (Impacts and Benefits Agreement - IBA) သိ႔မ CDA)၊ ထိခိုက္မႈမ္မးာႏွင့္ ခံစမးခြင့မ ု ဟုတ္ လမႈေရးာႏွင့္ အလုပ္သမမးေရးရမ အစီအမံ (Social and Labour Plan - SLP) တို႔ကဲ့သို႔ ေဒသဖြံ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ဥပေဒလိုအပ္ခ္က္ သို႔မဟုတ္ ြ းရန္ လိုအပ္ၿပီး မေဘမင္မ္မး မရွိျခင္းေၾကမင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွ ဆိုးက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မးကို ေလ္မ့ပါးေအမင္သမ ေဆမင္ရြက္သမ ိ ါ။ ျဖစ္နင (၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ အရ) ဖြံ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အေထမက္အကျပ်ဳနိုငျ္ ခင္း မရွပ ို ္ေျခမွမ ကုမၸဏီမ္မး အေနျဖင့္ အထးသျဖင့္ ပိိပကျဖစ္ပြမးေနေသမ၊ ေျမယမအသုံးျပ်ဳသမ္မးာႏွင့္ အျငင္းပြမးေနေသမ၊ လထု သို႔မဟုတ္ စီးပြမးေရး လုပ္ငန္းမ္မး ျပန္လည္ေနရမခ္ထမးျခင္းခံရေသမ ေနရမေဒသမ္မး၌ ဥပေဒအရမဟုတ္ေသမ (de facto) "လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္ရန္ လမႈေရးလိုင္စင္"ကို ၎တို႔၏ သေဘမဆာႏၵအေလ္မက္ ေဆမင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အခ္ိ်ဳ႕ CSO သံသယရွိသမ္မးမွ နိုင္ငျံ ခမး ္ ေရး စိုးရိမ္ပပန္မႈမ္မး ကုမၸဏီမ္မးအေနျဖင့္ စမသင္ေက္မင္းမ္မး၊ ေဆးုံုံမ္မး တည္ေဆမက္ျခင္းသည္ ေျမယမသိမ္း မႈကိစၥရပ္မ္မး၊ လ႔အခြင့အ ႈ ္မးကို ေျဖရွင္းေဆမင္ရြက္ျခင္း ထက္ ပိုမိုလြယ္ကျခင္းေၾကမင့္ျဖစ္သည္ဟု ခံယထမးၾကပါသည္။ ာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး စီမံခန္႔ခြဲမမ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 143 ္ မမးေရးရမ (လမႈေရးဆိင အလုပသ ္ မအကမအကြယ) ု ရ ္ ပုံ (31) ေက္မက္စိမ္းထုတ္လုပ္ျခင္း (Thevelvetrock.com) ု ္ငံ၏ ျမန္မမနိင အလုပ္သမမးဥပေဒသည္ ေခတ္ေနမက္က္ေန ွ ရွိဘဲ ၿပီျဖစ္သည္။ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထမးျခင္းဆိုင္ရမ ဥပေဒတစ္ခုမမ Leave and Holiday Act (1951)၊ Factories Act (1951)၊ Workman's Compensation Act (1923)၊ Employment and Training Act (1950)တို႔ အပါအဝင္ အျခမးအက္ဥပေဒမ္မးကို လိုအပ္သလို အသုံးျပ်ဳ လ္က္ရွိပါသည္။ ု င ျမန္မမနိင ္ ံသည္ ၎၏အလုပ္သမမးဥပေဒကို ခိုင္မမေအမင္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိၿပီး ဲ အစည္းမ္မး ဖြ႕ အလုပ္သမမးေရးရမ အဖြ႕ ဲ စည္းခြင့္ာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ္ ေရးမ္မး ပါဝင္ေသမ ဥပေဒျပဌမန္းခ္က္ကို အလုပ္ သမမး အခြင့အ လႊတ္ေတမ္မွ အတည္ျပ်ဳခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ္ ံတြင္ ျမန္မမနိုငင ဲ အစည္းဥပေဒ ျပဌမန္းသည့္ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္၊ ဆာႏၵျပမႈမ္မးကို ေခတ္သစ္အလုပ္သမမးေရးရမ ဥပေဒအျဖစ္ ထင္ရွမးေသမ အလုပ္သမမးအဖြ႕ ႈ ေဘမင္ အျပင္ အလုပ္သမမးေရးရမ ေအမက္တိုဘမလအထိ ထိေရမက္စြမ တမးျမစ္ထမးပါသည္။ တရမးဝင္အလုပ္သမမးေရးရမ စီမံခန္႔ခြဲ မမ အျငင္းပြမးမႈေျဖရွင္းေရးဥပေဒ ၂၀၁၂ တို႔ကို အျပ်ဳသေဘမေဆမင္ေသမ ေျခလွမ္းအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပ်ဳထမး ေသမ္လည္း အမးနည္းခ္က္မ္မးရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္ ။ (ILO, 2013) ဲ အထက္ေဖမ္ျပပါ ဥပေဒမ္မးအျပင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရမအလုပ္သမမးအဖြ႕ (ILO) ာႏွင့္ ျမန္မမနိုင္ငံ အစိုးရသည္ ျမန္မမျပည္သမ္မးမွ ု ္းမႈာႏွင့္ အဓၶမေစခိင ပတ္သက္၍ ြဲ ္က္မ္မး စြပ္စခ တိုင္တန္းနိင ု ္ေသမ ္ ေရးေပးအပ္ထမးသည့္ အခြင့အ ယာႏၲရမးတစ္ရပ္ တည္ေထမင္ရန္ သေဘမတညီခဲ့ၾကပါသည္။ ၎တိုင္တန္းမႈယာႏၲရမးသည္ အဓမၼေစခိုင္းမႈေၾကမင့္ အမွန္တကယ္ ထိခိုက္ခံစမးၾကရသ မ္မးအမး ဲ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရမအလုပ္သမမးအဖြ႕ ဆက္သြယ္ေရးအရမရွိ၏ အကအညီာႏွ င့္အတ ၎တို႔အမး လက္တုံ႔ျပန္အေရးယမႈ မရွိဘဲ ္ ေရးတစ္ခုအျဖစ္ ယုံၾကည္မႈအျပည့္အဝရွိစြမျဖင့္ အစိုးရတမဝန္ရွိသမ္မးထံမွ ေလ္မ္ေၾကး ာႏွင့္ /သို႔မဟုတ္ ကုစမးျခင္းတို႔ ေတမင္းခံရမ အခြင့အ ရည္ရြယ္ ေဆမင္ရြက္ထမးပါသည္။ ဇယမး (21) အလုပ္သမမးဥပေဒပါ - လမႈေရးအကမအကြယ္ေပးမႈမ္မး Legislation Status Key Objectives Settlement of Wage Dispute Law, 2012 Passed and being implemented. To provide guidance dealing with labour- management issues and to recommend mechanisms for dispute resolution. Disagreements between employers and workers are to be settled by an ascending system of dispute resolution bodies (workplace coordinating committee, conciliation body, arbitration body, arbitration council). Only after the dispute has gone through the arbitration body may the union call a strike. Foreign Workers Law and Rules The Ministry of Labour, The law will cover the appointment, dismissal, Employment and Social Welfare suspension, entitlements of the foreign workers is, at the time of writing drafting working in Myanmar. It will also specify a foreign workers law and employer requirements regarding job site safety ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 144 accompanying rules. and occupational health. Legislation Status Key Objectives Labour Organisation Law, 2011 Passed and being implemented. To provide a framework for Unions in Myanmar. ILO has commented that although the law provides the right of workers to organise for the first time since military rule, protection against dismissal and discrimination are still weak. There are no effective penalties against employers who fail to comply with reinstatement orders from the arbitration bodies and the arbitration council. ၈.၂ လမႈေရး ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ အဖဲြ႕အစည္းပိုင္းဆိုင္ရမ ဲ ႈမ္မး ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကမ ႀကီးမမးေသမပမမဏရွိသည့္ ဓမတ္သတ်ဳ၊ ေရနံာႏွင့္ သဘမဝဓမတ္ေငြ႕ တးေဖမ္ထုတ္လုပ္သည့္ စီမံကိန္းမ္မးတြင္ နိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ လိုအပ္သည္ျဖစ္ရမ ယခုေလ့လမမႈာႏွင့္ အမ္မးဆုံး သက္ဆိုင္ေသမ ဲ အစည္းဆိုင္ရမ ဌမန/အဖြ႕ အစီအမံမ္မးကို ဤအခန္းတြင္ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အဆိုပါလိုအပ္ခ္က္မ္မးအတြက္ အေရးႀကီးေသမ ဥပေဒဆိုင္ရမမေဘမင္ကို ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္က ျပဌမန္းခဲ့ေသမ ႈ ည္းမ္ဥ္းမ္မး တြင္ ေတြ႕ရွိနိုင္ပါသည္ (အထက္ေဖမ္ျပပါ အခန္း ၂ တြင္လည္း နိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒာႏွင့္ နိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမစ ေလ့လမဆန္းစစ္ထမးၿပီး ျဖစ္ပါသည္)။ ိ း လမႈေရး ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထန ္ ေရးဆိင ္ သိမး ္ မ အဓိကအဖဲြ႕အစည္းမ္မး ု ရ ိ း ပတ္၀န္းက္င္ထန ္ ေရးာႏွင့သ ္ သိမး ္ စ္ေတမေရးရမ၀န္ၾကီးဌမန (MOECAF) ု ္ငံရွိ သစ္ေတမမ္မး စီမံခန္႔ခေ ဖြံ႕ၿဖိ်ဳးေရးစီမံကိန္းမ္မးအမးလုံးာႏွင့္ ျမန္မမနိင ြဲ ရးတို႔ာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ပတ္ဝန္းက္င္ ကမကြယ္ေစမင့္ေရွမက္ေရး (ပတ္ဝန္းက္င္ထိခိုက္မႈ ေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္မ္မး/ ပတ္ဝန္းက္င္ာႏွင့္ လမႈေရးထိခိုက္မႈေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္မ္မး အပါအဝင္) တို႔အတြက္ တမဝန္ရွိပါသည္။ ဝန္ႀကီးဌမနအတြင္း (MOECAF) ဆုံးျဖတ္ခ္က္မ္မး မည္သို႔မည္ပုံခ္မွတ္ျခင္းာႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမ္ိ်ဳးသမး ဲ စည္းခဲ့ၿပီး ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္၊ ဧၿပီလ၌ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖ႕ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးေကမ္မတီကို ၂၀၀၄ ခုာႏွစ္တြင္ ဖြ႕ ြဲ စည္းကမ ယခုအခါ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးကိစၥရပ္မ္မးအတြက္ တမဝန္ယေဆမင္ရြက္သည့္ ဲ အစည္းအျဖစ္ အဖြ႕ တမ၀န္ ထမ္းေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ ယင္းေကမ္မတီ၏ ဥကၠဌအျဖစ္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမဝန္ႀကီးဌမန (ယခင္ သစ္ေတမေရးရမဝန္ႀကီးဌမန)မွ ဲ ဝင္မ္မးအျဖစ္ ပါဝင္ပါသည္။ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမ တမဝန္ယေဆမင္ရြက္ၿပီး ဝန္ႀကီးဌမန ၁၉ ခုမွ ေကမ္မတီအဖြ႕ ဝန္ႀကီးဌမန၊ စီမံကိန္းာႏွင့္ စမရင္းအင္းဦးစီးဌမန၊ ညႊန္ၾကမးေရးမွ်ဴးခ္်ဳပ္သည္ ယင္းေကမ္မတီ၏ အတြင္းေရးမွ်ဴးအျဖစ္ တမဝန္ ထမ္းေဆမင္ ပါသည္။ ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္၊ စက္တင္ဘမလတြင္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းမ္မး တမဝန္ယေဆမင္ရြက္သည့္ ဌမနအျဖစ္ သစ္ေတမေရးရမဝန္ႀကီးဌမနမွ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမဝန္ႀကီးဌမနသို႔ အမည္ေျပမင္းလဲခဲ့ ပါသည္။ MOECAF ေအမက္ရွိ ဌမန (၄) ခုသည္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ သစ္ေတမေရးရမကိစၥရပ္မ္မးာႏွင့္ အဓိကဆက္စပ္ သည့္ တမဝန္မ္မးာႏွင့္ သတ္မွတ္ထမးေသမလုပ္ငန္းမ္မးကို ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ (ADB, 2013) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 145 ံ န အမ္ိ်ဳးသမးစီမက ္ ာႏွင့စ ိ း ီ ပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိး ္ း ႈ န္ၾကီးဌမန (MNPED) ု တက္မ၀ MNPED သည္ အခန္း ၂ တြင္ ေဖမ္ျပထမးသည့္အတိုင္း ဝန္ႀကီးဌမနမ္မးအမးလုံးအၾကမး ညႇိာႏိ ႈင္း စီမံေပးမႈမ္မးမွတစ္ဆင့္ စီးပြမးေရး ဖြံ႕ၿဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္ျခင္းမ္မး အတြက္ ေပါင္းစပ္ညႇိာႏိႈင္းေပးသည့္ တမဝန္ကို ထမ္းေဆမင္လ္က္ရွိပါသည္။ MNPED မွ အရမရွိ (၃) ဦး သည္ လက္ပံေတမင္းေတမင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း၏ ပတ္ဝန္းက္င္ထိခိုက္ မႈ ေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္ မၾကမ္းကို ဲ စည္းထမးသည့္ အဖြ႕ ေလ့လမသုံးသပ္ရန္ ဖြ႕ ဲ တြင္ အဖြ႕ ဲ ဝင္ (၃၉) ဦးပါဝင္ေသမအဖြ႕ ဲ ဝင္ မ္မးအျဖစ္ ပါဝင္ေဆမင္ရြက္လ္က္ ရွိပါသည္။ ္ ရ ျမန္မမာႏိုငင ္ ွံမေ ံ င္းာႏွီးျမႇ်ဳပာႏ ႈ ကမ္မရွင္ (MIC) ု ္ငံ၏ စီးပြမးေရးာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္ေသမက႑မ္မးအမးလုံးရွိ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးအေပၚ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မး၏ MIC သည္ ျမန္မမနိင လမႈေရးာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး တမဝန္ယမႈမ္မးကို ခြင့ျ္ ပ်ဳခ္က္မေပးမီ MOECAF မွတစ္ဆင့္ စိစစ္ျခင္းတို႔ ေသခ္မေစရန္ အဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးအေပၚ အကဲျဖတ္ရေသမတမဝန္ကို ထမ္းေဆမင္ရပါသည္။ ယင္းသည္ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ နိုင္ငံျခမးရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈဥပေဒ ကို အေကမင္အထည္ေဖမ္သည့္ အဓိကအခန္းက႑ တြင္ ရွိပါသည္။ ဆက္စပ္၀န္ၾကီးဌမနမ္မး ဆက္စပ္ဝန္ႀကီးဌမနမ္မးသည္ သီးျခမးက႑မ္မး (စီးပြမးေရး၊ လ မႈေရးာႏွင့္ အုပ္ခ္်ဳပေ ္ ရး)ကို စီမံ ြဲ ရးအတြက္ ခန္႔ခေ တမဝန္ယ ု ည္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ အဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မး အတြက္ နည္းပညမပိုငး ေဆမင္ရြက္ရပါသည္။ ယင္းတိ႔သ ္ ဆိုင္ရမအႀကံျပ်ဳခ္က္မ္မးေပးျခင္း၊ စီမံကိန္းာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသထံ တြင္ နည္းပညမ၊ ဘ႑မေငြေၾကးာႏွင့္ အျခမးဆက္စပ္ေသမ စြမ္းေဆမင္ရည္မ္မး ရွိ/မရွိ စိစစ္ျခင္းတို႔ကို ေဆမင္ရြက္ပါသည္။ အထက္၌ ေဖမ္ျပထမးသကဲ့သို႔ သတ်ဳတြင္းဥပေဒ ၂၀၁၄ တြင္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးာႏွင့္ ေျမယမသိမ္းယ မႈမ္မး အတြက္ ေလ္မ္ေၾကးေပးအပ္ေရးတို႔ာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စည္းမ္ဥ္းသတ္မွတ္ခ္က္မ္မး ပါဝင္ပါသည္။ MOGE မွ ဲ ္က္ရွိၿပီး စီမံခန္႔ခြလ ႈ ေပၚခြေ ေရနံက႑ကို စိုးမိုးထမးေသမ ထုတ္လုပ္မအ ္ ုံး စံျပပုံစံ)မ္မးတြင္ ေယဘယ္က္ေသမ ဲ ဝေရးသေဘမတညီခ္က္ (PSC) (အနိမ့ဆ ပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရးစည္းမ္ဥ္းမ္မး ပါဝင္ေသမ္လည္း တိတိက္က္ သတ္မွတ္ထမးျခင္း မရွိပါ။ ု း ျပည္နယ္ / တိင ္ ္်ဳပေ ္ ေဒသၾကီး အုပခ ္ ရးအဖဲြ႕မ္မး ု ္ငံရွိ တိုင္းေဒသႀကီးာႏွင့္ ျပည္နယ္မ္မး၏ ေဒသာႏၲရအုပ္ခ္်ဳပ္မဆ ျမန္မမနိင ႈ ိုင္ရမကိစၥရပ္မ္မးကို တမဝန္ယေဆမင္ရြက္ပါသည္။ တိုင္းေဒသႀကီး/ ႈ ဆိုျပ်ဳခ္က္မ္မးအေပၚ လမႈေရးာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ျပည္နယ္အဆင့္ ဌမနမ္မးသည္ ျမန္မမနိုင္ငံသ႔ို ဝင္ေရမက္မည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမအ ဆိုင္ရမ ရႈေထမင့္မွ မွတ္ခ္က္ေပးရပါသည္။ ္ မမး၊ အလုပအ အလုပသ ု ္ ာႏွင့္ လမႈဖလံုေရး၀န္ၾကီးဌမန ္ ကိင ္ ံရွိ လမႈဖလုံေရးာႏွင့္ အလုပ္သမမးေရးရမကိစၥရပ္မ္မးကို တမဝန္ယ ေဆမင္ရြက္သည့္အျပင္ လ မႈေရးထိခိုက္မႈ ဤဝန္ႀကီးဌမနသည္ ျမန္မမနိုငင ေလ့လမဆန္းစစ္ခ္က္အပါအဝင္ လမႈေရးာႏွင့္ အလုပ္သမမးေရးရမ ဥပေဒျပ်ဳမႈမ္မးအတြက္လည္း ေဆမင္ရြက္ပါသည္။87 ဲ ႈ မရွိသည့္ အေျခအေန) သယံဇမတ လုပ္ငန္းမ္မး ၈.၃ (တရမး၀င္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကမ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးတြင္ လမႈေရး ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ကိစၥရပ္မ္မး ဤအပိုင္းတြင္ သတ်ဳတးေဖမ္ေရး(အရြယ္အစမးအမ္ိ်ဳးမ္ိ်ဳး)ာႏွင့္ စြမ္းအင္က႑တို႔ာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စီမံကိန္းမ္မးာႏွင့္ ဆက္စပ္ေသမ လမႈေရးာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရး ဥပမမမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ဤေဆြးောႏြး မႈသည္ ျပည့္ျပည္စုံစုံျဖစ္ရန္ထက္ ေလထု၊ ေျမထုာႏွင့္ 87 Our team did not meet with the Ministry of Labour, therefore this report contains no substantive information on the SIA framework under that ministry. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 146 ေရအရင္းအျမစ္ သို႔မဟုတ္ ေရႊ႕ေျပမင္းျခင္း၊ ေလ္မ္ေၾကးမရျခင္းာႏွင့္ စီးပြမးေရးအရ လုပ္ငန္းမ္မးဆုံးရႈံးျခင္း တစ္ခုခုတို႔ေၾကမင့္ ႈ ဆိုးက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မ၏ အက္ိ်ဳးရလမဒ္မ္မးကို မၾကမခဏခံစမးရေသမ စီမံကိန္းသက္ေရမက္မႈရွိသည့္ နယ္ေျမမ္မးရွိ ေဒသခံမ္မး ၾက်ဳံေတြ႕ရေသမ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိသည့္ ျပႆနမအမ္ိ်ဳးအစမးမ္မးကို ေဖမ္ထုတ္တင္ျပရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရမတြင္ ေဖမ္ျပထမးေသမ ဥပမမမ္မးသည္ အမ္မးအမးျဖင့္ ္ မျပႆနမမ္မး ဥပေဒေရးဆိုငရ ျဖစ္ၿပီး ာႏွစ္ေပါင္းမ္မးစြမ ႈ ွင့္ ျပည္တင စစ္အစိုးရအုပ္ခ္်ဳပ္မာႏ ြ ္းစစ္တို႔၏ အက္ိ်ဳးဆက္အျဖစ္ အထးသျဖင့္ ပိိပကျဖစ္ပြမးေသမေနရမမ္မးရွိ ေဒသခံမ္မးအေနျဖင့္ တြင္းထြက္ ္ ႈ မေက္နပ္ခ္က္မ္မးကို ထုတ္ေဖမ္ေျပမဆိုရန္ သယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ထုတ္လုပ္မႈေၾကမင့္ ၎တို႔၏ ဘဝအေပၚ ထိခိုကမ အေျခအေန အနည္းငယ္သမ ရွိသည့္အတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမနိင ု ္ငံ အေနျဖင့္ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲမႈမ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္ေနေသမ္လည္း ယခင္ လက္ထက္က က္န္ရွိေနေသးသည့္ စိတ္သေဘမထမး ခံယခ္က္မ္မး၊ လႊမ္းမိုး မႈမ္မးာႏွင့္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈ ပါဝါအဆင့္ဆင့္တို႔ကို ေျပမင္းလဲပစ္ရန္ ာႏွစ္ေပါင္းမ္မးစြမ အခ္ိန္ယရဦး ပုံ (32) လက္ပန္းေတမင္းေတမင္ ီ ံကိန္းအနီး ေၾကးနီစမ လယ္ေျမ မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ြဲ ၀င္မ္မးမွ တမးဆီးေနပုံ မ္မးတြင္ ဆာႏၵျပေနသမ္မးအမး လုံျခ်ဳံေရး တပ္ဖ႕ သတ်ဳတြင္းဝန္ႀကီးဌမန (MOM)သည္ ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒရွိ (EarthFirstNews.org) ပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္း ေရးလုပ္ငန္းစဥ္အရ လက္ေတြ႕က္င့္သုံးရန္ တမဝန္ရွိေသမ္လည္း ယင္းအေသးစိတ္ လိုအပ္ခ္က္ မ္မး မရွိသည့္အျပင္ ႈ ြင္လည္း လိုက္နမေဆမင္ရြက္မတ အလြန္အမးနည္း ပါသည္။ ထို႔ျပင္ MOM သည္ သတ်ဳတြင္းအေျမမက္အမ္မး၏ တိုက္ရိုက္လုပ္ငန္းေဆမင္ရြက္သလည္းျဖစ္ရမ (ပုဂၢလိကပိုင္ ျပ်ဳလုပ္ေရးကို ၂၀၁၁ ခုာႏွစ္မွသမ စတင္ခဲ့ပါသည္) လုပ္ငန္း ေဆမင္ရြက္သာႏွင့္ ထိန္းေက္မင္းသ ေနရမာႏွစ္ခုစလုံးကို ရယထမးျခင္း ္ ္်ဳပ္မႈာႏွင့္ ျပည္သ႔တမဝန္ခံမႈ ဆိုသည့္ သည္ ေကမင္းမြန္ေသမ အုပခ သေဘမတရမးျဖင့္ၾကည့္လၽွင္ ျပစ္တင္ေဝဖန္မႈမွ လြတ္ကင္းနိုင္ျခင္း မရွိေပ။ ္ မမးေရးရမ စီမံခန္႔ခြဲမႈကိစၥရပ္မ္မးာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒတြင္ အလုပသ ပတ္သက္သည့္ လိုအပ္ခ္က္မ္မး ရွိေနေသမ္လည္း ယခုဤအခန္း တြင္ ေဖမ္ျပထမးေသမ ဥပမမမ္မးအရ ထိုလိုအပ္ခ္က္မ္မးကို လိုက္နမေဆမင္ရြက္ရန္ အကန္႔အသတ္ရွိေနပါသည္။ ယခုသုေတသနျပ်ဳလုပ္ျခင္းအတြက္ သက္ဆိုင္ရမဝန္ႀကီးဌမနမ္မးမွ တမဝန္ရွိသမ္မးာႏွင့္ ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းမႈမ္မးတြင္ သတ်ဳတးေဖမ္ေရးဆိုင္ရမ စစ္ေဆးမႈမ္မးာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရမ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးာႏွင့္ ယဥ္ပါးမႈမရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ESIA/ESMP လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးာႏွင့္ ဆက္ာႏြယ္သည့္ စည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္းမ္မးာႏွင့္ အလုပ္သမမး ဥပေဒ အရ လ မႈေရးဆိုင္ရမ အကမအကြယ္ေပးမႈမ္မးကို တင္းၾကပ္ရန္ ္ ံတြင္ ျမန္မမနိုငင မၾကမမီအခ္ိန္တြင္မွ ေဆမင္ရြက္လမၾကပါသည္။ သိ႔ျု ဖစ္ရမ စည္းမ္ဥ္း စည္းကမ္းအသစ္မ္မးကို က္င့္သုံးရန္အတြက္ လုံေလမက္ေသမ နည္းပညမာႏွင့္ အရင္းအျမစ္ စြမ္းေဆမင္ရည္မ္မး ျပည့္စုံရန္ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသမ အစိုးရဌမနမ္မးအၾကမးရွိ ပင္မေရစီးေၾကမင္းာႏွင့္အတ လိုက္ပါေဆမင္ရြက္နိုင္ေရးတို႔အတြက္ အခ္ိန္အတိုင္းအတမတစ္ခု လိုအပ္ေနေသးသည္ကို အသိအမွတ္ျပ်ဳရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရမတြင္ ဤေလ့လမသုေတသနျပ်ဳမႈ၏ ရည္ရြယ္ခ္က္အတြက္ အတိတ္မွ ညံ့ဖ္င္းေသမ ပတ္ဝန္းက္င္ ထိန္းသိမ္းေရး၊ လမႈေရးာႏွင့္ အလုပ္သမမးေရးရမ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ္မးသည္ ု ္ငံရွိ တရမးဝင္အစိုးရ ထိန္းခ္်ဳပ္ထမးေသမ၊ တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္မ္မး ျမန္မမနိင ထိန္းခ္်ဳပ္ ထမးေသမ၊ တရမးဝင္ာႏွင့္ တရမးမဝင္ အုပ္ခ္်ဳပ္မႈပုံစံမ္မးရွေ ိ သမ ေနရမေဒသအမးလုံးရွိ ေဒသခံမ္မး ကို မည္ကဲ့သို ႔ ဆက္လက္သက္ေရမက္မႈ ရွိသည္ဆိုသည့္ ဥပမမမ္မးျဖင့္ တင္ျပသြမးပါမည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 147 ြ ္းေၾကမင့္ လမႈပတ္၀န္းက္င္ဆိုင္ရမ ဆက္ဆံေရးျပႆနမမ္မး88 ဇယမး (22) သတ်ဳတင Issue Description of Problem Relevant Regulatory Framework (formal or informal) Compensation for Negative A lawsuit brought by local villagers Even in the absence of approved environmental Impacts in the Tanintharyi Region seeks assessment rules, the Department of Mines and The community is seeking judicial resolution to their Mining Enterprise 2 are required to follow the compensation for years of complaints concerning a tin mine. existing environmental requirements in the Mining damages to houses and farmlands Law, The Environmental Conservation Law, 2012 allegedly caused by wastewater also specifies requirements for environmental from a large tin mine. management plans that should mitigate negative environmental impacts of mining activity. Conflicts over Minerals Fighting between the Shan State Territories between the two ethnic rebel groups have Two EAGs are fighting for the Army South and the United Wa been delineated via mutual agreement, and rules are control of gold in Eastern State Army was reportedly taking in place that prohibits incursions into the other's area Myanmar. place as recently as April 2014 with of control. Both EAGs provide security for affiliated the fighting brought on by a dispute gold mining enterprises in Shan State. See the case over Wa gold mining activities in study on Shan state towards the end of Chapter Four southern Shan State. above for more on mining in the area. Labour Disputes The most recent dispute involved The new Settlement of Wage Dispute Law should be Protests have been taking place at 224 local trainees from 26 villages implemented in these types of disputes, as well as a major copper mine in central in the area staging a protest along the Organisation of Labour Law, (the former Myanmar over labour issues. The the main road leading up to the specifying conditions to be followed before strike recent protests (April/May 2014) mining company’s office. Workers action is considered to be legal). However, follow many others taking place are protesting for higher wages and significant discrepancies in these legal frameworks over the past 12 months better working conditions. have been noted by the ILO. regarding various social and Allegations of extremely poor wages environmental problems related to and lack of proper safety equipment the mine. have been raised. Many of the trainees are the sons and daughters of parents whose land was confiscated to develop the mine. Destruction of Sacred Sites Rumour regarding the planned The ESIA for one of the major copper mines is the Local residents fear destruction of destruction of the religious buildings first of its kind of a large scale mining project in a pagoda on a mine site where has fuelled local protests. Myanmar. It has been the subject of much significant development is discussion and scrutiny and is still in draft form (and 88 It should be noted that the examples here have been reported in the media or in studies undertaken by CSO groups. It was beyond the scope of this study to investigate all sides of the issues to determine their veracity. www.minesandcommunities.org provided the source of much of the material unless otherwise stated. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 148 occurring for copper mining. The is currently being reviewed by the ESIA Review structure was recently Committee, as noted above). Community deconsecrated (March 2014). consultations were scheduled to be completed in a six-week period from the beginning of March 2014. It is expected that issues related to the preservation of sacred sites will be raised during this process and incorporated into the environmental and social management plan. Abuse of Workers According to the Kachin Labour conditions and Development Networking Group, environmental management jade miners are working in unsafe practices are acknowledged by conditions, facing abusive many CSOs and media outlets to managers, and are exposed to be extremely poor in the jade numerous additional risks. mining sites in Kachin State. “Shooting galleries" for heroin users operate openly alongside some large jade mines. The common use of needles contributes to the high rates of HIV in the township of Hpakant in Kachin state. There are estimates that up to 40% of heroin-using jade miners are infected with HIV. Issue Description of Problem Relevant Regulatory Framework (formal or informal) Waste Water Damage It appears as though the farmland The local township has stated that 13 mining firms The villages of Chaung, Hmawbi and houses of many families in the received 1-year licences to mine an area of around and Gyan Kap located in the villages have been affected by poor 100 acres. Ayeyarwaddy Valley are reported discharge of waste water. Sludge is to have been affected for many created by high pressure jets used years from the significant to expose pebbles beneath the environmental impacts of the sand, creating a constant stream of nearby firms that are mining for muddy water that causes flooding. pebbles, considered to be valuable construction materials. Relocation of Communities The Pa-O Youth Organisation has An ESIA was completed but has not published. The Development of Myanmar’s noted (Robbing the Future, 2009) Ministry of Industry now owns/manages the mine. second largest iron ore deposit in that “excavation of the site began in Shan State could result in 2004, and work includes the additional relocation of conversion of around 11,000 acres communities of surrounding land for construction ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 149 of a cement factory and iron (NOTE: it has been alleged that processing plant. The steel factory those already relocated have not is still under construction and due to received adequate compensation open 2015.” for destroyed farmland although this has not been verified). The Pa-O Youth Organisation has also reported that more than 25 villages’ home to around 7000 mainly ethnic Pa-O people could be destroyed by the mining project and that a number of people have already been forced to move and have not received adequate compensation. ပုံ (14) ေ ရႊထုတ္လုပ္ျခင္း (wtaq.com) ေအမက္ပါဇယမးတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ဆိုင္ရမ ြ ္ကဲမႈ ထိန္းခ္်ဳပ္ကပ ညံ့ဖ္င္းသည့္ အေျခအေနကို ထင္ဟပ္ေစပါသည္။ ဤေနရမတြင္ MOGE ၏ အေရးပါမႈ အေနအထမးမ္မးျဖစ္သည့္ ကုမၸဏီ ာႏွင့္ MOGE တို႕အၾကမးPSC စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုျခင္း ာႏွင့္ ္ ွိသအေပၚ လုပ္ကိုင္ခြင့ရ ဥပေဒေၾကမင္းအရ လႊမ္းမိုးာႏိုင္မႈအေျခအေန၊ MOGE ၏ လုပ္ငန္းခြင္ ာႏွင့္ ထိန္းခ္်ဳပ္ ြ မ ကြပ္ကဲမႈတြင္ ပါ၀င္မႈ ာႏွင့္ လမႈေရး ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ စီမံခန္႕ခဲမ ႈ ္မးတြင္ ပါ၀င္ေနမႈတို႕ကို ဂရုျပ်ဳရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ PSC စမခ္်ဳပ္သစ္မ္မးအတြက္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ပတ္၀န္းက္င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒတြင္ စမခ္်ဳပ္မခ္်ဳပ္ဆိုခင္ ကတည္းကပင္ ESIA ကိုျပ်ဳစုျပီးေနမက္ ESMP ကို ျပင္ဆင္ရန္ ္ ္မးအရ ကုမၸဏီမ္မး၏ တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္ေနသည့္ ေဒသမ္မးရွိ လမႈတမ၀န္ယမႈမ္မး ာႏွင့္ပတ္သက္၍ လိုအပ္ပါသည္။ လက္ရွိ PSC စမခ္်ဳပမ ြ မးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ စီမံခ္က္မ္မး ေရးဆဲထ ေရႊ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္း (အခန္း ၄ တြင္ အေသးစိတ္ေဖမ္ျပထမးျပီးျဖစ္ပါသည္) ၏ အက္ိ်ဳးဆက္၊ အထးသျဖင့္ ပိုက္လိုင္းတည္ေဆမက္မႈေၾကမင့္ ေဒသခံမ္မးအေပၚ ဆိုးက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မး ာႏွင့္ ျငိမ္းခ္မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ္မးကို ထိခိုက္ာႏိုင္ေျခမ္မးကို ေရးသမးတင္ျပမႈမ္မး ရွိထမးျပီးျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါအခ္က္မ္မးကို ေအမက္ပါဇယမးတြင္ အေသးစိတ္ေဖမ္ျပထမးျခင္း မရွိေသမ္လည္း ္ စသည့္ ဥပမမမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈစနစ္ ညံ့ဖ္င္းခ္က္မ္မးကို ေပၚလြငေ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 150 ဇယမး (23) ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးေၾကမင့္ လမႈပတ္၀န္းက္င္ ေဘးထြက္ဆိုးက္ိ်ဳးမ္မး Issue Description Relevant Regulatory Framework Shwe Oil and Gas Pipeline The pipeline connects Western Myanmar’s An ESIA was completed by the Arakan State to China’s Yunnan Province, project but has not been released The controversial Shwe Gas Pipeline, a cutting through many ethnic minority for public information. Therefore, it joint venture between the China National territories including those in Shan and Kachin is unclear as to the social and Petroleum Corporation (CNPC) and MOGE States where conflicts are still ongoing. environmental impacts identified. It as well as three other foreign firms: Human rights groups have protested the is also not clear whether an ESMP Daewoo International Ltd. (51 percent project, claiming that there have been was ever drafted to deal with risks stake) in consortium with the Korea Gas farmland seizures without compensation or identified in the ESIA. Many Corporation (KOGAS), ONGC Videsh Ltd. unfair compensation; forced labour; unfair concerned CSOs have called for the of India, and GAIL Ltd. of India. working conditions, threats and intimidation provision of “free, prior and against locals; increased militarisation of informed consent” as a condition for The oil transport pipeline is constructed territories and other forms of human rights ESIAs, particularly in the case of the parallel to the gas pipeline and will abuses. The pipeline may be responsible for Shwe Pipeline, a project that has enable oil to be imported to China from increased fighting in Northern Shan state far-reaching ramifications for large the Middle East and Africa. The 2,380 km between rebels and the State Army. groups of people living along its crude oil pipeline will run from Maday pathway. Island in the Bay of Bengal off the coast of Arakan to Kunming, China. It is estimated to cost US$ 1.5 billion and although already operating, once a full operational capacity transport 12 billion cubic meters of crude oil per year to China. Maday Island Port The construction has already taken its toll on It is assumed that the ESIA for the the Maday Island’s mountainous entire pipeline project would have CNPC is heading up the Maday Island environment and about 2,400 residents living included the identification of social deep-sea port construction project. The in six villages. Locals have complained that and environmental impacts of the construction of the facility has been the farmlands are being confiscated on Maday construction of the deep sea port. subject of CSO scrutiny and protests. Island in order to build the port and refinery However, as noted, this has been and in Kyaukpru, for construction of an difficult to determine due to the international airport, hotels, golf courses and secrecy surrounding the ESIA hospitals. In addition, about 500 acres of process. farmland near Gangawtaw Pagoda in Kyaukpru were confiscated for the construction of a gas refinery. Some CSO groups contend that “five mountains on Maday Island have already been demolished and many plots of garden ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 151 land have already been confiscated and cleared.”89 They further allege that operations for seaport construction in late October 2009 around Maday island killed hundreds of fish and destroyed important local fishing grounds where local people have been fishing for centuries.90 89 http://www.burmanet.org/news/2011/03/01/irrawaddy-maday-island-deep-sea-port-no-boon-to-locals-%E2%80%93-khin-oo-thar/ 90 http://news.nationalgeographic.com/news/energy/2014/09/140905-myanmar-china-burma-drilling-oil-energy-asia-petroleum/ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 152 အခန္း (၉) EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္း ္ ံရွိ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအတြက္ အေျခခံဆန္းစစ္ခ္က္ အစီရင္ခံစမျဖစ္ျပီး အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးထက္ လက္ရွိ ဤအစီရင္ခံစမသည္ ျမန္မမာႏိုငင အခ္က္အလက္မ္မး၊ ေနမက္ခံအေျခအေန ာႏွင့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မးကို ပိုမိုအေလးထမးေဖမ္ျပထမးပါသည္။ မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစကမမ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ လိုအပ္သည့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မးကိုလည္း ထည့္သြင္းေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံသည္ EITI ၏ ြ ၀င္ာႏိုင္ငံတစ္ာႏိုင္ငံျဖစ္လမျပီး အဖဲ႕ ၂၀၁၆ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ EITI ပထမအၾကိမ္ အစီရင္ခံစမ တင္သြင္းရမည္ျဖစ္ရမ ဤအစီရင္ခံစမပါ ိ ္က္မ္မးသည္ ေတြ႕ရွခ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ၏ လမမည့္ (၁၈) လတမ ကမလအတြင္း မည္သို႕ ြ ္မည္ကို ပံုေဖမ္ာႏိုင္စြမ္းရွိမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ EITI လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးအတြက္ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးသည္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရက ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ္မးအေပၚ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈရွိမည္ျဖစ္သည့္အျပင္ စြမ္းေဆမင္ာႏိုင္မႈအေျခအေနကို လည္း ဆန္းစစ္ေပးရမ လည္းေရမက္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သမိုင္းေၾကမင္း ာႏွင့္ သယံဇမတက႑၏ ရႈပ္ေထြးေသမ အေျခအေန (ဤအစီရင္ခံစမတြင္ ေရနံ၊ ္ ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္တို႕ကို ျခံ်ဳငုထ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတြငး ံ မးပါသည္) အရ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ာႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရမစီးပြမးေရးအေျခအေနမ္မးကို ထည့္သြင္းအေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုင္ရန္အတြက္ ဆန္းသစ္ေသမ ု မတြင္ တစ္ေပါင္းတစ္စည္းတည္း နည္းလမ္းမ္မးျဖင့္ ခ္ဥ္းကပ္အေကမင္အထည္ေဖမ္သင့္ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ EITI အစီရင္ခံစမျပ်ဳစရ ျပ်ဳစုျခင္းမဟုတ္ဘဲ MEITI MSG အေနျဖင့္ က႑အလိုက္ချဲြ ခမးျပီး သီးျခမးအစီရင္ခံစမမ္မးျပ်ဳစု၍ ေရနံ ာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕အတြက္ က႑တစ္ခု၊ သတ်ဳတြင္းအတြက္ က႑တစ္ခု ာႏွင့္ အျခမးလုပ္ငန္းမ္မးအတြက္ က႑တစ္ခု စသျဖင့္ ခဲျြ ခမးျပီး အစီရင္ခံ တင္ျပျခင္းမ္ိ်ဳးျဖစ္ပါသည္။ ြ း ျပည္တင ္ ခ္မ္းေရးလုပင ္ ျငိမး ္ န္းစဥ္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ကမလၾကမရွည္ခဲ့သည့္ ျပည္တြင္းပိိပကမ္မး ာႏွင့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးမွမ ဆက္စပ္မႈရွိသည္ကို ေရးသမးမႈမ္မး အမ္မးအျပမးရွိထမးျပီးျဖစ္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမအတြက္ ကြင္းဆင္းသုေတသနျပ်ဳလုပ္ခဲ့စဥ္က အဆိုပါ ႈ ို ဆပ္စပ္မက ပိုမိုထင္ဟပ္ ြ ္မးကို အေထမက္အကျပ်ဳာႏိုင္ေစရန္အတြက္ EITI အစီရင္ခံစမ ေစခဲ့ပါသည္။ ျပည္တြင္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ာႏွင့္ ာႏိုင္ငံေရးေဆြးောႏြးပဲမ ြ းခဲ့သည့္ ေနရမမ္မးာႏွင့ပ ျပ်ဳစုရမတြင္ ပိိပကျဖစ္ပမ ္ တ္သက္၍ မည္သည့္အခ္ိန္တြင္ ထည့္သြင္းအစီရင္ခံရမည္ကို ခ္ိန္ဆသင့္ပါသည္။ ု စ ကန္ထရိက ္ မခ္်ဳပမ ္ ္မး ာႏွင့္ ပိင ု ဆ ္ င ္ မ ို မ ႈ ္မး ္ ္မး ကန္ထရိုက္စမခ္်ဳပမ ္ င္းျမင္သမစြမရွိေစေရး ပြင့လ ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ ကမၻမလံုးဆိုင္ရမ လုပ္ေဆမင္မႈမ္မး ပီျပင္လမေနစဥ္တြင္ ြ ္း ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑မ္မးတြင္ အသစ္ခ္်ဳပ္ဆိုသည့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံမႈ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌လည္း ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၊ သတ်ဳတင စမခ္်ဳပ္မ္မးကို ျပည္သလထုထံ အသိမေပးာႏိုင္စရမ အေၾကမင္းမရွိေတမ့ပါ။ MSG အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑သတ္မွတ္ခ္က္အတြက္ ္ မတြင္ ေအမက္ေဖမ္ျပပါ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးကို ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ေလ့လမမႈမ္မးျပ်ဳလုပရ EITI ၏ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္စံညန ႊ ္းသစ္မ္မးတြင္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ပိုင္ဆုိင္မႈအေျခအေနာႏွင့္ပတ္သက္၍ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ထည့္သြင္းေဖမ္ျပာႏုိင္ရန္ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မးထည့္သြင္းခဲ့ပါသည္။ ယင္းအတြက္ ္ ွိသည့္ ျပည္သမ္မးေလ့လမခြင့ရ ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးအပါအ၀င္ မွတ္တမ္းတင္သည့္စနစ္တစ္ခု ေဖမ္ေဆမင္ရန္ အၾကံျပ်ဳခဲ့ျပီး အစိုးရမ္မး၊ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မး ာႏိုင္ငံပိုငစ ာႏွင့္ အမ္မးပိုင္မဟုတ္သည့္ ကုမၸဏီမ္မး အေနျဖင့္ ၎တို႕၏ ပိုင္ဆိုင္မႈအေျခအေနမ္မးကို ထည့္သြင္းေဖမ္ျပရန္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းကိစၥမွမ MEITI အတြက္ အေရးၾကီးသည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္ျပီး ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခံစမျဖစ္သည့္ ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑မေရးာႏွစ္မွ စတင္စဥ္းစမးရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမအတြက္ ု ္ခဲ့စဥ္က ျပင္ဆင္မႈမ္မးျပ်ဳလပ ေရနံ၊ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ာႏွင့္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး၏ ပိုင္ဆိုင္မႈဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္ေပါင္း (၃၀) ေက္မ္ကို စုစည္းာႏိုင္ခဲ့ရမ ၎တို႕၏ ထိလြယ္ရွလြယ္အေျခအေနမ္မးကို ေတြ႕ရွိရေသမ္လည္း ပိုင္ဆိုင္မႈမ္မးကို ္ ေျခအေနကိုပါ ၎၏ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္တြင္ ရွမေဖြစုေဆမင္းာႏိုင္ေျခရွိသည္ကို ေပၚလြင္ေစခဲ့ပါသည္။ အကယ္၍ MEITI အေနျဖင့္ ပိုင္ဆိုငအ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 153 ထည့္သြင္းမည္ဆိုပါက ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ စံညႊန္းမ္မး၊ အၾကံျပ်ဳခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ျမန္မမာႏုိင္ငံ၏ လက္ရွိအေျခအေနမ္မးာႏွင့္ ကိုက္ညီေစရန္ မည္သို႕ေဆမင္ရြက္မည္ဆိုသည္ကို စဥ္းစမးရန္ လိုအပ္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ိ ိုငမ အခ္က္အလက္မ္မး၏ အရည္အေသြး ာႏွင့္ ရရွာႏ ႈ ေျခအေန ္ အ ျမန္မမာႏို္င္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ပတ္သက္၍ အခ္က္အလက္မ္မး ရရွိာႏိုင္မႈအေျခအေန ာႏွင့္ အရည္အေသြးတို႕ာႏွင့္ပတ္သက္၍ ကန္႕သတ္ခ္က္မ္မးရွိေနပါသည္။ ပထမကိစၥမွမ စစ္အစိုးရကမလအတြင္းက ရွိခဲ့သည့္ အခ္က္အလက္မ္မး ျပ်ဳစုမႈ ာႏွင့္ ျဖန္႕ေ၀မႈစနစ္တို႕ ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရ၏ အစီရင္ခံစမမ္မးမွမ အေျခအေန ာႏွင့္ အခ္ိန္အခါေပၚမတည္၍ေသမ္လည္းေကမင္း၊ ရမထးအဆင့္ ကိုမတည္၍ ေသမ္လည္းေကမင္း၊ တစ္ဦးာႏွင့္တစ္ဦး ဆက္စပ္မႈ ာႏွင့္ အကမအကြယ္ေပးမႈတို႕ေပၚမတည္၍ ရံဖန္ရံခါ အမွန္တရမးာႏွင့္ ေ၀းကြမသြမး တတ္ပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မးမွမ လက္ေတြ႕ထြက္ရွိသည့္ ပမမဏကို ထင္ဟပ္ျခင္းမရွိပါ။ ယင္းျပႆနမမ္မးမွမ သတ်ဳတြင္းက႑တြင္ အခြန္ေရွမင္တိမ္းမႈမ္မးေၾကမင့္ အစိုးရ၏ အစီရင္ခံစမပါ အခ္က္အလက္လမ္မးမွမ လက္ေတြ႕ထြက္ရွိသည့္ ပမမဏထက္ ဆယ္ဆခန္႕ ကြမဟေနတတ္ပါသည္။ ကုမၸဏီမ္မး၏ ေငြစမရင္းထမးသိုမႈ စမအုပ္ ာႏွစ္မ္ိ်ဳးထမးရွိျခင္း ွိ နျပီး ထိထိေရမက္ေရမက္ ကိုငတ အေလ့အထမွမ ျပန္႕ပြမးလ္က္ရေ ္ ေဆမင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ္ ြယ္ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ရန္ အခ္ိနယ ္ န္းစဥ္မ္မး လုပင ပိိပကျဖစ္ပြမးသည့္ေနရမမ္မးမွ သတ်ဳတြင္းဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး ရရွိေရးမွမ EITI ၏ ပထမာႏွစ္ အစီရင္ခံတင္ျပရမတြင္ ရင္ဆိုင္ရမည့္ စိန္ေခၚမႈတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ EITI အတြက္ ေကမက္ခံရယသည့္ အခ္က္အလက္မ္မးမွမ ေရရမမႈမရွိသည့္အျပင္ လက္ေတြ႕ထြက္ရွိမႈထက္ မ္မးစြမေလ္မ့နည္းာႏိုင္ပါသည္။ အထးသျဖင့္ ကခ္င္ျပည္နယ္တြင္းရွိ ေရႊ ာႏွင့္ ေက္မက္စိမ္းတြင္းမ္မး၊ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္းရွိ ဓမတ္သတ်ဳတြင္ းမ္မး ာႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္တြင္းရွိ ေရႊတြင္းမ္မးတို႕တြင္ ျဖစ္ာႏိုင္ေခ္ရွိပါသည္။ အျခမးာႏိုင္ငံမ္မး EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ေဆမင္ရြက္မႈထက္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနမွမ ထိလြယ္ရွလြယ္သည့္က႑မ္မးကို တစ္ဆင့္ျပီးတစ္ဆင့္ နယ္ပယ္က႑ခ္ဲ႕ထြင္သည့္စနစ္ျဖင့္ က္င့္သံုး သင့္ပါသည္။ International Financial Reporting Standards (IFRS) ျမန္မမာႏိုင္ငံ စမရင္းေကမင္စီ၏ ဘမသမရပ္ပိုင္းဆိုင္ရမ ကိစၥတစ္ခုမွမ MEITI ပထမအၾကိမ္အစီရင္ခံစမမတိုင္မီ IFRS ၏ က္န္ရွိေနေသးေသမ ြ အစည္း ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မး (၉-၁၃) ကို လက္ခံက္င့္သံုးရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းကိစၥာႏွင့္ပတ္သက္၍ MSG အေနျဖင့္ ဥပေဒ၊ အဖဲ႕ ဘမသမရပ္ပိုင္းဆိုင္ရမ ခ္ဥ္းကပ္မႈမ္မးကို နယ္ပယ္က႑ေလ့လမသတ္မွတ္ျခင္း ျပ်ဳလုပ္သည့္အခါ ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ EITI အစီရင္ခံတင္ျပမႈ ္ န္းစဥ္ကို လုပင အေထမက္အကျပ်ဳရန္အတြက္ စမခ္်ဳပ္စည္းကမ္းပါ အခ္က္အလက္တစ္ခုျဖစ္သည့္ အခ္က္ အလက္မ္မး လွ္ိ်ဳ႕၀ွက္ထမးရွိေရးစည္းကမ္းခ္က္ကို ျပန္လည္စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ စမရင္းစစ္ေဆးမႈမ္မး ု ္သည့္အခါတြင္ ျပ်ဳလပ လြတ္လပ္သည့္စမရင္းစစ္မ္မး၏ စစ္ေဆးမႈကို ခံယရန္ အစိုးရအေနျဖင့္ အမိန္႕ထုတ္ျပန္သင့္ပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ေဆမင္ခ္က္မ္မးမွမ ္ ဆမင္ထမးသင့္ပါသည္။ နယ္ပယ္က႑ေလ့လမသတ္မွတ္ျခင္း မျပ်ဳမီ လုပေ EITI စနစ္ လုိအပ္ခ္က္ ာႏွင့္ အေကမင္အထည္ေဖမ္မႈမ္မးကို လတ္တေလမ လႊတ္ေတမ္တြင္ ေဆြးောႏြးေနသည့္ သတ်ဳတြင္းဥပေဒ၊ ေရနံဥပေဒ ာႏွင့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဥပေဒမ္မးတြင္ ထည့္သြင္းာႏိုင္ျခင္းအမးျဖင့္ လ္င္ျမန္ေသမ အက္ိ်ဳးခံစမးမႈကို ရရွိာႏိုင္ေျခရွိပါသည္။ ဥပမမအမးျဖင့္ “လုပ္ကိုင္ခြင့္ရွိသမ္မး တင္ျပသည့္ အစီရင္ခံစမမ္မးသည္ သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕မွ ဆံုးျဖတ္သည့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ တြင္းထြက္သယံဇမ အရင္းအျမစ္မ္မး တးေဖမ္ေရး စက္မႈလုပ္ငန္းမ္မး ပြင့္လင္းျမင္သမမႈအစီအစဥ္ပါ လိုအပ္ခ္က္မ္မး ာႏွင့္ ကိုက္ညီရန္လိုအပ္သည္ ” ဟု ထည့္သြင္း ေဖမ္ျပျခင္းျဖင့္ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 154 ႈ ္မး ၾကန္႕ၾကမေနျခင္းကိစၥ စမရင္းစစ္မမ ္ ီးပြမးေရးလုပ္ငန္းမ္မးအေနျဖင့္ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ာႏိုင္ငံပိုငစ ံ သို႕ စမရင္းစစ္အစီရင္ခံစမမ္မး တင္ျပရန္ ောႏွမင့္ောႏွးျခင္ းမ္မးမွမ EITI လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ အစီရင္ခံစမမ္မး ထုတ္ျပန္ာႏိုင္ေရးအတြက္ ၾကန္ ႕ၾကမမႈမ္မးကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑မ္မး (ထုတ္လုပ္ျခင္း ာႏွင့္ စးစမ္းရွမေဖြျခင္းအပါအ၀င္) ာႏွင့္ အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး၏ လြန္ခဲ့ေသမ ဘ႑မေရးာႏွစ္အတြက္ စမရင္းစစ္ အစီရင္ခံစမမ္မး ကို ယခုာႏွစ္အတြင္း ထုတ္ျပန္ာႏိုင္ေရးမွမ လက္ရွိအေနအထမးတြင္ ျဖစ္ ာႏိုင္ေျခမရွေ ိ သးပါ။ သို႕ျဖစ္၍ MEITI ၏ သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕အေနျဖင့္ EITI ပထမအၾကိမ္အစီရင္ခံစမတြင္ လြန္ခဲ့သည့္ဘ႑မေရးာႏွစ္ (ဥပမမ ၂၀၁၆ EITI အစီရင္ခံစမအတြက္ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑မေရးာႏွစ္) သို႕မဟုတ္ ၂၀၁၄-၁၅ စမရင္းစစ္ေဆးမႈ မျပ်ဳလုပ္ရေသးသည့္ စမရင္းမ္မးေပၚတြင္ အေျခခံျပီး ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ေရးအတြက္ စဥ္းစမးရမည္ျဖစ္ပါသည္။ သံုးပြင့ဆ ္ ိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲ႕ ြ အေနျဖင့္ စမရင္း (၂) မ္ိ်ဳးစလံုးကို ထည့္သြင္း အသံုးျပ်ဳလိုက အသံုးျပ်ဳာႏုိင္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမေနမက္ပိုင္း ဆက္လက္ျပ်ဳလုပ္မည့္ နယ္ပယ္က႑ေလ့လမသတ္မွတ္သည့္အခါ ု ရတို႕အေနျဖင့္ ဤကိစၥကို ထည့္သြင္းစဥ္းစမးျပီး နည္းလမ္းမ္မးအၾကံျပ်ဳတင္ျပသင့္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ သံုးပြင့္ဆုိင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕ ာႏွင့္ အစိး ံ မကို ၂၀၁၆ ခုာႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလအတြင္း အခ္ိန္မီျပ်ဳစုာႏိုင္ေရးအတြက္ လိုအပ္သည့္ စမရင္းမ္မးကို ျပည္ေထမင္စု ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခစ ံ မွ စမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး စမရင္းစစ္ေဆးမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ေပးာႏိုင္ေရးအတြက္ လိုအပ္သည့္ ပံ့ပိုးမႈမ္မးကို ေဆမင္ရြက္ေပးသင့္ပါသည္။ ံ အေနျဖင့္ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၏ ျပည္သ႕ေငြစမရင္းစီမံခန္႕ခဲမ ထိုသို႕ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပ္ရုး ္ င္ေရး ြ ႈ အဆင့္ျမႇင့တ အစီအစဥ္ာႏွင့္ ာႏွင့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထမင္စု ာႏိုင္ငံျခမးေရး၀န္ၾကီးဌမနမွ MOGE ာႏွင့္ ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္ေနသည့္ အစီရင္ခံျခင္း ာႏွင့္ စီမံခန္႕ခဲြမႈဆိုင္ရမ အစီအစဥ္မ္မး ာႏွင့္ ပးေပါင္းညႇိာႏႈိင္းေဆမင္ရြက္သင့္ပါသည္။ ္ န္းမ္မးစတင္မမ လုပင ိ သးသည့္ ကုမၸဏမ ႈ ရွေ ြ း ီ ္မးကို ထည့္သင ္ ေရး ြ ၀င္ေလမင္းာႏိုင္ငံတစ္ာႏိုင္ငံျဖစ္လမသည့္ ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ဇလိုငလ ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ EITI အဖဲ႕ ္ မွစတင္၍ (၁၈) လအတြင္း စးစမ္းရွမေဖြမႈ ာႏွင့္ တိုင္းတမမႈမ္မး ျပ်ဳလုပ္ေနသည့္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးအနက္ စီးပြမးျဖစ္စတင္ာႏိုင္သည့္လုပ္ငန္းမ္မးတြင္ စမခ္်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးခမ္မး ပါ၀င္လမမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕အေနျဖင့္ ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ ၎တို႕ကို ထည့္သြင္း သင့္ပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ္မးမွမ စီမံကိန္းေပၚမတည္ျပီး ေဒၚလမဘီလီယံာႏွင့္ခ္ီ၍ ာႏွစ္စဥ္၀င္ေငြ ရရွိာႏိုင္ေျခရွိပါသည္။ EITI ာႏွင့္ ေဒသာႏရအဆင့္ MSG တို႕အေနျဖင့္ အဆိုပါစီမံကိန္းမ္မးအတြက္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မး ေပၚထြက္လမေရးအတြက္ အမးေပးသင့္ပါသည္။ လွ္ပ္စစ္စြမ္းအမး၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ အဆိုပါက႑၏ စမရင္းစစ္အစီရင္ခံစမမ္မးကို EITI တြင္ ထည့္သြင္းာႏိုင္ေရးအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနျပီျဖစ္ေၾကမင္း ေျပမၾကမးထမးပါသည္။ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑အမး EITI ပထမအၾကိမ္အစီရင္ခံစမတြင္ MEITI MSG အေနျဖင့္ ထည့္သြင္းျခင္းမျပ်ဳသည့္ အေၾကမင္းမရွိဟု ယဆရပါသည္။ ႈ န ေမွ္မ္လင့္မလ ္ ျဲ ခင္း၏အာႏရမယ္ ြ က MDRI ာႏွင့္ MATA တို႕မွ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ေရး အမးသြန္ခြန္စိုက္ ေဆမင္ရြက္ေနေသမ္လည္း ရန္ကုန္ ာႏွင့္ ေနျပည္ေတမ္တို႕ရွိ ြ မ္မးအေနျဖင့္ နမးလည္မႈအမးနည္းေနေသးေၾကမင္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။ EITI လုပ္ငန္းစဥ္မွမ အစိုးရ၏ ေကမင္းမြန္ေသမ သက္ဆိုင္ရမ အစုအဖဲ႕ အုပ္ခ္်ဳပ္ေရးစနစ္ ေဖမ္ေဆမင္ေရးအတြက္ အမးလံုးကို ကုစမးာႏိုင္သည့္ “ေပ္မက္ေစ” ဆရမၾကီးတစ္ခုအျဖစ္ အလြန္အကၽြံ မွတ္ယထမးျခင္း သည္ အာႏရမယ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ လက္ေတြ႕တြင္မ EITI လုပ္ငန္းစဥ္မ္မးမွမ ျမန္မမာႏိုင္ငံ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ေျမသိမ္းမႈမ္မး၊ လ႕အခြင့္အေရး ခ္ိ်ဳးေဖမက္မႈမ္မး သို႕မဟုတ္ ပတ္၀န္းက္င္ ပ္က္ဆီးျခင္း ာႏွင့္ ညစ္ညမ္းျခင္းဆိုင္ရမ ကိစၥရပ္မ္မးကို တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕ ေျဖရွင္းေဆမင္ရြ က္ျခင္း ြ ၀ရမည္ကို မဟုတ္ပါ။ ထို႕ျပင္ EITI သည္ ာႏိုင္ငံေတမ္၏ စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ သယံဇမတ အရင္းအျမစ္မ္မး မည္သို႕မည္ပုံ ခဲေ အၾကံေပးျခင္းမဟုတ္ပါ။ EITI အေနျဖင့္ အရည္အေသြး သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ အခ္က္အလက္မ္မး ာႏွင့္ သံုးသပ္ခ္က္မ္မးကို ပံံ့ပိုးေပးာႏိုင္ျခင္းျဖင့္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မးကို အေထမက္အကျပ်ဳေစမည္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္း အခ္က္မွမ MEITI ညႇိာႏႈိင္းေရးမွ်ဴးရံုး ာႏွင့္ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 155 ္ တ္သက္၍ ျပည္သ႕ဆက္ဆံေရးလုပ္ငန္းမ္မး သံုးပြင့္ဆိုင္ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕၏ စိန္ေခၚမႈျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္၍ MEITI အေနျဖင့္ EITI ာႏွင့ပ ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ ထိထိေရမက္ေရမက္ လုပ္ေဆမင္ာႏိုင္ေရးအတြက္ အစီအစဥ္မ္မးေရးဆဲျြ ခင္း ာႏွင့္ လိုအပ္သ ည့္အရင္းအျမစ္မ္မး အက္ိ်ဳးရွိရွိ အသံုးျပ်ဳသင့္ျပီး EITI အေပၚ ေမွ္မ္လင့္ခ္က္လြန္ကဲေစျခင္း မျပ်ဳဘဲ ၎၏ လုပ္ေဆမင္ခ္က္ ာႏွင့္ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈတို႕ကို တိတိက္က္ အသိေပးသင့္ပါသည္။ ု ရအဖဲြ႕အစည္းမ္မး၏အခန္းက႑ အစိး ွ ၂၀၁၅ ခုာႏွစ္အတြင္း အစိုးရဘက္သို႕ အသြင္ကးေျပမင္းသြမးမည္ ျဖစ္ပါျပီး MEITI ၏ EITI ညႇိာႏႈိင္းေရးမွ်ဴးရံုးအျဖစ္ MDRI မွတမ၀န္ယေနမႈမမ ညႇိာႏိႈင္းေရးမွ်ဴးရံုးအျဖစ္ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမနေအမက္ရွိ ရသံုးခန္႕မွန္းေျခေငြစမရင္းဦးစီးဌမနမွ တမ၀န္ယေဆမင္ရြက္သြမးမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအတြက္ အသြင္ကးေျပမင္းေရး အစီအစဥ္တစ္ရပ္ ေရးဆဲရ ြ န္လိုအပ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ EITI ာႏွင့္ အဓိကသက္ဆိုင္သည့္ ္ ုး အစိုးရဌမနမ္မးျဖစ္သည့္ ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၊ ျပည္ေထမင္စုေရွ႕ေနခ္်ဳပရ ံ ာႏွင့္ ဆက္စပ္၀န္ၾကီးဌမနမ္မးအေနျဖင့္ မည္မွ္ စြမ္းေဆမင္ ာႏိုင္သည့္ အေပၚတြင္လည္း မတည္ေနပါေသးသည္။ EITI ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ျပႆနမတစ္ခုမွမ လြတ္လပ္သည့္ စမရင္းစစ္ (EITI ႈ ္မးသည္ အိမ္ရွင္ အစီရင္ခံစမေရးသမးရန္ ကန္ထရိုက္ရယထမးသည့္ ကုမၸဏီ) ၏ သုေတသနျပ်ဳလုပ္သည့္ စနစ္မ္မး ာႏွင့္ ကၽြမ္းက္င္မမ ြ အစည္းမ္မး (MSG ာႏွင့္ EITI တို႕ာႏွင့္ နီးစပ္သည့္ အစိုးရအဖဲ႕ အဖဲ႕ ြ အစည္းမ္မး) ထံ ျပန္႕ပြမးသြမးေစျခင္း မရွိသည့္ ျပႆနမျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ အဖဲြ႕၀င္ေလမင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရျပီးေနမက္ပိုင္းတြင္ MSG အေနျဖင့္ အစိုးရဌမနမ္မး ပါ၀င္မႈအေပၚ မည္မွ္က္ယ္ျပန္႕စြမ ထည့္သြင္းမည္ကို စဥ္းစမးရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အမ္ိ်ဳးသမးစီမံကိန္းာႏွင့္စီးပြမးေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈ၀န္ၾကီးဌမနအေနျဖင့္ ယခုထက္ ြ (CSO) ၏ ပိုမိုအေရးပါသည့္ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္သင့္သည္ဆိုသည့္ ေဆြးောႏြးမႈမ္မးလည္း ရွိေနပါသည္။ အထးသျဖင့္ ဗဟိုစမရင္းအဖဲ႕ ြ စည္းပံု ာႏွင့္ စြမ္းေဆမင္မႈမ္မး တိုးတက္လမပါက ၎အမး EITI လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ထည့္သြင္းမႈကို စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ နည္းလမ္းတစ္ခုမွမ ဖဲ႕ EITI ၏ အခ္က္အလက္မ္မးအမး CSO မွ တမ၀န္ယ၍ ေဆမင္ရြက္ေပးျခင္းျဖစ္ျပီး CSO ၏ စမရင္းအင္းဆိုင္ရမ ကၽြမ္းက္င္မႈမ္မးကို EITI ိ ြမးာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ရမတြင္ ယင္းအခ္က္မွမ အၾကံျပ်ဳခ္က္တစ္ခုသမ ျဖစ္ျပီး တိုက္တြန္းခ္က္တစ္ခု လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပံ့ပိုးမႈမ္မး ရရွသ မဟုတ္ပါ။ EITI အေနျဖင့္ CSO ၏ လုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့္ မပတ္သက္ရန္ အျခမးအေၾကမင္းအခ္က္မ္မးလည္း ရွိေကမင္းရွိေနမည္ ျဖစ္သည့္အတြက္ MSG အေနျဖင့္ စဥ္းစမးသင့္ပါသည္။ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး ြ အေနျဖင့္ ေခါင္းေဆမင္မႈပိုင္းေကမင္းမြန္မႈ ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မး စနစ္က္နစြမ ဖလွယ္ာႏိုင္ခဲ့ျခင္းတို႕ေၾကမင့္ MATA မဟမမိတ္အဖဲ႕ တိုေတမင္းသည့္ကမလအတြင္း ္ ္မး ေအမင္ျမင္မႈအသီးအပြင့မ ရရွိခဲ့ပါသည္။ ထို႕ျပင္ ြ စည္းပံုစနစ္မွမ ဖဲ႕ ္ မးျခင္းမရွိဘဲ ဗဟိုမွခ္်ဳပ္ကိုငထ က္ယ္ျပန္႕ေသမ အျမင္မ္မးကို ဖလွယ္ာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ MATA အေနျဖင့္ ာႏိုင္ငံေတမ္အဆင့္တြင္ ထိေရမက္ေသမ လုပ္ေဆမင္မႈမ္မး လုပ္ကိုင္ာႏိုင္ခဲ့ေသမ္လည္း ေဒသာႏရအဆင့္အေနျဖင့္မ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးတြင္ လုပ္ငန္းခြင့္ ာႏွင့္ ေဒသခံမ္မး ေန႕တဓ၀ လက္ေတြ႕ ၾကံ်ဳေတြ႕ေနရသည္မ္မးကို ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈမ္မး ရွိေနျပီး ေဒသာႏရအစိုးရမ္မးာႏွင့္ ဆက္ဆံရမတြ င္ စိန္ေခၚမႈမ္မး ာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရပါသည္။ ထိုမွ္မက သမိုင္းေၾကမင္းအရလည္းေကမင္း၊ ျပည္နယ္ာႏွင့္တိုင္းေဒသၾကီးမ္မးတြင္ လက္ရွိအေနအထမးမ္မးအရလည္းေကမင္း ြ အစည္းမ္မးအေနျဖင့္ ေဒသာႏရအဖဲ႕ ဆိတ္ဆိတ္ေနရန္ ဖိအမးေပးမႈမ္မးာႏွင့္ ္ နရပါသည္။ ရင္ဆိုငေ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ EITI ြ အစည္းမ္မး၏ လြတ္လပ္စြမ ေျပမဆိုခြင့အ အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ ေဒသာႏရအဆင့္တြင္ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ္ ေပၚ ဖိအမးမ္မးာႏွင့္ ္ န္အတြက္ အရပ္ဘက္လမႈအဖဲ႕ ရင္ဆိုင္လမရာႏိုင္ပါသည္။ EITI စနစ္ ျမန္မမာႏိုင္ငံတြင္ အျပည့္အ၀ အေကမင္အထည္ေဖမ္ာႏိုငရ ြ အစည္းမ္မးကို ဥပေဒေၾကမင္းအရ အကမအကြယ္ေပးာႏိုင္ေရးအတြက္ စဥ္းစမးရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ွ ျ္ ခင္း နယ္ပယ္က႑ေလ့လမသတ္မတ နယ္ပယ္က႑ေလ့လမသတ္မွတ္ျခင္းအဆင့္တြင္ ပထမအၾကိမ္ EITI အစီရင္ခံစမတြင္ မည္သည့္ကုမၸဏီမ္မးကို ထည့္သြင္းသင့္သည္ ာႏွင့္ မည္သို႕ေသမ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈမ္မးကို ထည့္သြင္းမည္တို႕ကို သတ္မွတ္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑ အေနျဖင့္ အလံုးစံု အစီရင္ခံျခင္းျဖစ္သည့္ စီမံကိန္းအလိုက္ အစီရင္ခံျခင္း ာႏွင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္မ္မး အစီရင္ခံျခင္း (လတ္တေလမ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 156 တင္ဒါေအမင္ျမင္ထမးသည့္ လုပ္ငန္းမ္မးအပါအ၀င္) တို႕ပါ၀င္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ျပင္ အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မးလည္း ပါ၀င္သင့္ပါသည္။ အနည္းဆံုးပမမဏကန္႕သတ္ခ္က္မွမ ာႏိုင္ငံ၏ ထိပ္တန္း သတ်ဳတြင္းကုမၸဏီ ၂၀ သို႕မဟုတ္ ၃၀ ခန္႕ျဖစ္သင့္ျပီး ႈ ခ္ိ်ဳးအစမး ရမခိုင္ာႏႈန္းေသးငယ္သြမးမည္ျဖစ္ျပီး တစ္ဘက္တြင္မ အုပ္ခ္်ဳပမ ယင္းထက္ေသးငယ္ပါက သတ်ဳတြင္းက႑အေပၚ ပါ၀င္မအ ္ ႈ ာႏွင့္ အခ္က္အလက္မ္မး ကိုင္တြယ္ရန္ ာႏွင့္ လြတ္လပ္သည့္ စမရင္းစစ္မ္မး ခန္႕အပ္ရန္ ခက္ခဲမည္ျဖစ္ပါသည္။ EITI အစီရင္ခံစမ ေရးသမးရမတြင္ ေက္မက္စိမ္း ာႏွင့္ ေက္မက္မ္က္ရတနမက႑မွမ ထးျခမးသည့္ စိန္ေခၚမႈမ္မးာႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရမည္ျဖစ္ေသမ္လည္း အစိုးရ၏ ေက္မက္မ္က္ ရတနမျပပဲြမွ ၀င္ေငြမ္မးာႏွင့္ စမရင္းကိုက္ညႇိရမတြင္ ထးျခမးေသမ ျပႆနမ မရွိာႏိုင္ပါ။ သံုးပြင့္ဆိုင္ ညြန္႕ေပါင္းအဖဲြ႕အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑ေလ့လမသတ္မွတ္ျခင္းအတြက္ ေဆမင္ရြက္ရမတြင္ တမ၀န္ာႏွင့္၀တရမးမ္မး သတ္သတ္ မွတ္မွတ္ ခဲျြ ခမးေဆမင္ရြက္သင့္သည့္အျပင္ EITI ာႏိုင္ငံတကမ ညႇိာႏိႈင္းေရးမွ်ဴးရံုးာႏွင့္လည္း ဆက္သြယ္သင့္ပါသည္။ နယ္ပယ္က႑ သတ္မွတ္ရမတြင္ ေအမက္ပါတို႕ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစမးသင့္ပါသည္- › မည့္သည့္ ကုမၸဏီ/စီမံကိန္း/က႑မ္မးကို မည္သည့္အခ္ိန္တြင္ ထည့္သြင္းသင့္သည္ကို သတ္မွတ္ျခင္း၊ › သတ်ဳတြင္းက႑ာႏွင့္ပတ္သက္၍ အနည္းပမမဏသတ္မွတ္ခ္က္ထမးရွိျခင္း၊ › အေသးစမး သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းဆိုင္ရမ အခ္က္အလက္အရည္အေသြးမ္မးသတ္မွတ္ျခင္း၊ › ္ ုး ျပည္ေထမင္စုစမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ံ မွ လက္ခံရရွိသည့္ စမရင္းစစ္ေဆးျပီး အစီရင္ခံစမမ္မး၏ အရည္အေသြးမ္မးကို သတ္မွတ္ျခင္း၊ › ဘ႑မေရး၀န္ၾကီးဌမန၏ လက္ခံရရွိေငြမ္မးကို အေသးစိတ္စိစစ္ာႏိုင္မည့္ အစီအစဥ္မ္မးသတ္မွတ္ျခင္း၊ › ္ န္းမ္မး၏ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈမ္မး အထးသျဖင့္ အခြန္မဟုတ္သည့္ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈမ္မးကို ေလ့လမျခင္း၊ ာႏိုင္ငံပိုင္လုပင › ဲ ႈနး MFTB ာႏွင့္ စင္ကမပာႏုိင္ငံရွိ ေငြစမရင္းမ္မး ာႏွင့္ “အျခမးေငြစမရင္းမ္မး” အေျခအေန ာႏွင့္ ေငြလာႏ ္ ေျပမင္းလဲမႈတို႕ကို စိစစ္ေလ့လမျခင္း၊ › ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းခာႏွင့္ပတ္သက္၍ စိစစ္ေလ့လမျခင္း၊ › ာႏိုင္ငံေရးအေျခအေန၊ မက္လံုးမ္မး ထည့္သြင္းထမးသည့္ (၅) ာႏွစ္မွ (၁၀) ာႏွစ္အတြင္း လုပ္ေဆမင္မည့္ လမ္းျပေျမပံု ေရးဆဲျြ ခင္း၊ (ကနဦး အစီအစဥ္အျဖစ္ ေရနံ ာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕က႑အမး ၂၀၁၅ ခုာႏွစ္အတြင္း လုပ္ေဆမင္ရန္ စသျဖင့္ ေဖမ္ျပာႏိုင္ပါသည္) › လမႈတမ၀န္ယမႈ အစီအစဥ္မ္မးကို စိစစ္ျခင္း (ဥပေဒ ာႏွင့္ စမခ္်ဳပ္အရ လိုအပ္ခ္က္ သို႕မဟုတ္ မိမိအစီအစဥ္ျဖင့္ တစ္ဘက္သတ္ လုပ္ေဆမင္ျခင္း) › ျပည္နယ္ ာႏွင့္ တိုင္းေဒသၾကီးအဆင့္ရွိ လမႈေရးဖံြ႕ျဖိ်ဳးမႈမ္မးကို သံုးသပ္ျခင္း၊ › ြ အစည္းမ္မးအတြက္ စြမ္းေဆမင္ရည္ျမႇင့တ ေဒသအတြင္း ေဆမင္ရြက္ေနသည့္ အုပ္စုမ္မး ာႏွင့္ အစိုးရအဖဲ႕ ္ င္မႈ သင္တန္းမ္မး ေပးအပ္ျခင္း၊ › ရိုးရွင္းျပီး အင္တမနက္ အေျခခံသည့္ အခ္က္အလက္မ္မး လႊင့္တင္ျခင္းစနစ္ အေကမင္အထည္ေဖမ္ျခင္း၊ › ္ ုး ျပည္ေထမင္စု စမရင္းစစ္ခ္်ဳပရ ံ ၏ အမးနည္းခ္က္မ္မးကို သံုးသပ္ျပီး ပထမအၾကိမ္ အစီရင္ခံစမအတြက္ လိုအပ္ခ္က္မ္မးကို ပံ့ပိုးေပးျခင္း၊ › EITI ာႏွစ္စဥ္အစီရင္ခံစမအမး အစီရင္ခံစမငယ္မ္မးအျဖစ္ ခဲြထုတ္ျပီး ေရးသမးျပ်ဳစုျခင္း၊ MSG အေနျဖင့္ နယ္ပယ္က႑ ေလ့လမ သတ္မွတ္ရမတြင္ EITI ၏ စည္းကမ္းခ္က္ အမွတ္ (၃) ကိုျဖည့္ဆည္းေရးအတြက္ စဥ္းစမးမႈမ္မး ျပ်ဳသင့္ပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 157 ္ န္းစဥ္မ္မး ပုံ (34) MEITI အစီရင္ခံျခင္း လုပင ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 158 . ေနမက္ဆက္တြဲမ္မး ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 159 ေနမက္္ဆက္တြဲ (၁) က္မ္းကိုးစမရင္း အခန္း (၁) က္မ္းကိုးစမရင္း Global Witness. 2014. Who Are the Real Winners of Myanmar’s Latest Oil and Gas Block Sales? http://www.globalwitness.org/myanmaroilandgas/ အခန္း (၂) က္မ္းကိုးစမရင္း Albert Chandler Law Offices. Myanmar Upstream Oil and Gas Sector, PP Presentation. Thailand, August 2013 Aung, U Zaw. 2013. The Oil and Gas Sector in Myanmar PP Presentation. Ministry of Energy, Myanmar Oil and Gas Enterprise. Arakan Oil Watch. 2012. Burma’s Resource Curse Asian Development Bank. 2012. Energy Sector Initial Assessment. BNI. 2014. Deciphering Myanmar’s Peace Process. Burma News International. www.bnionline.net; www.mmpeacemonitor.org Bullion Street Monthly Newsletter. www.Bullionstreet.com, April 2014 CIA World Fact Book. 2014. Annual Report on Myanmar, 2013 www.cia.gov/library Davis, LLP. 2014. Economic Opportunities Continue to Grow in Myanmar, Bulletin, May 30, 2014 IHRPS. 2011. Education in Transition: A Preliminary Study of Capacity Development for Civil Society Actors in Burma/Myanmar. Institute for Human Rights and Peace Studies. Mahidol University. Study funded by SIDA ICG. 2001: Myanmar, The Role of Civil Society. International Crisis Group Asia Report, No 27, 6 December, 2001. Human Rights Watch. 2013 World Report on Burma Kachin News Group, Burma Army Exhorts Money from miners in Hpakant, January, 2014 MEITI Candidacy Application. 2014. MEITI Secretariat, MDRI. Ministry of Energy. 2014 Draft Energy Policy, Republic of the Union of Myanmar Ministry of Mines, 2012. Policies and Regulations Toward a Sustainable Mining Development. Power Point presentation, Republic of Union of Myanmar Ministry of Mines, 2013. Current Mineral Activities in Myanmar. Geological Survey PP Presentation. Department of Mines, Republic of the Union of Myanmar MOGE, 2013. Myanmar Oil and Gas Enterprise. PP Presentation. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 160 Myanmar Centre for Responsible Business. 2014. Draft for Distribution: Sector--‐Wide Impact Assessment (SWIA)of Myanmar’s Oil & Gas Sector, March 2014 Myanmar Legal Services. 2012 Online PP Presentation on legal and regulatory framework in Myanmar. Myanmar Times. Illegal Mining Takes its Toll, January 2014 OECD. 2013. Multi-dimensional Review of Myanmar, Volume 1, Initial Assessment Pa-O. 2009. Robbing the Future. Pa-O Youth Organisation, Burma Petrie, C., South, Ashley. 2012. Mapping of Myanmar Peace building Civil Society. PRIO Paper. Oslo: Peach Research Institute Oslo, 2012. Proximity Designs. 2013. Creating a Future for Myanmar: Using Natural Resources for new Federalism and Unity. Harvard Ash Centre. Pyoe. Pin. 2013. Political Economy Assessment of Myanmar’s EITI Process. Republic of the Union of Myanmar, Policies and Laws: Mining Sector: The Foreign Investment Law, 2012 and Rules 2013; Gemstone Law, 1995; Mining Law 1995 and Rules, 1996; Pearl Law, 1995; Salt Enterprise Law, 1992 Petroleum Sector: Petroleum Law, 1937; Model PSC; Energy Policy (Draft), 2013. Revenue Watch International. 2013. Newsletter Article on Myanmar’s civil society, www.rwi.org. Shwe Gas Movement. 2013. Good Governance and the Extractive Industry in Burma. South China Post, Dragon on the Doorstep, May, 2014 The Economist. 2012. Myanmar’s parliament Power Grab, November, 2012. Thomas, J. 2012. New Era for Myanmar’s Mineral Industry. www.oxfordbusinessgroup.com Transnational Institute, Netherlands Burma Centre. 2013. Developing Disparity, Regional Investment in Burma’s Borderlands. USGS, 2013. 2011 Burma Minerals Year Book. United States Geological Survey USGS, 2012. 2012. Burma’s Oil and Gas Reserves. United States Geological Survey Vanderbruggen, Edwin. What is Next for winners of Myanmar’s offshore oil and gas blocks? VDB/Loi Client Briefing Note, March 2014. Wyn, Cho Cho. New FDI Law and new Opportunities fo r Investment under Myanmar’s New Investment Law in the mining sector. Ministry of Investment and Company Registration, 2013 World Economic Forum. 2013. New Energy Architecture: Myanmar ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 161 အခန္း (၃) က္မ္းကိုးစမရင္း Arakan Oil Watch. 2012. Burma’s Resources Curse: The Case for Revenue Transparency in the Oil and Gas Sector. Arakan Oil Watch Bissinger, Jared. 2012. Foreign Investment in Myanmar: A Resource Boom but a Development Bust? Contemporary Southeast Asia Vol. 34, No. 1, pp. 23–52 Buchanan, John, Tom Kramer, and Kevin Woods.2013. Developing Disparity. Regional Investment in Burma’s Borderlands. Amsterdam: Transnational Institute, February 2013 . Deed. Stuart. Foreign Direct Investment in Myanmar Climbs Again. Myanmar Times, September, 2010 Gaung, Juliet Shwe. FDI jumps by more than half in July, says CSO. Myanmar Times, Monday, 18 October, 2010 Eleven Media Group, Explosions Rock Shan State Town, May 2014 Eleven Media Group, Kachin Meeting on Violence and Displaced People, May 2014 Governor of the Bank for Myanmar. 2013. Statement by the Hon. U WIN SHEIN, WBG Annual Meeting IMF. Country Report, 2013. International Monetary Fund. International Crisis Group (ICG). 2012. Myanmar: The Politics of Economic Reform. Asia Report, International Crisis Group, July 27, 2012. Kaspar, Andrew. 2013. Burma’s Extractive Industries Not Digging Deep Enough with Reforms. The Irrawaddy, Wed, July 17, 2013. MEITI Candidacy Application, MEITI Secretariat, May 2014 Oo Naing, Aung. 2013. Investment Policy Reform in Myanmar Power Point Presentation, Deputy Director General Directorate of Investment and Company Registration, May, 2013 Oo Naing, Aung. 2013. OECD Investment Policy Review of Myanmar, Director General, Department of Investment and Company Registration, Ministry of National Planning and Economic Development. October, 2013 Pyoe Pin. 2013 The Political Economy of Myanmar’s EITI Process. Pyoe Pin Programme, SIDA. July, 2013 Spectrum. 2013. Pre-scoping study on implementation of EITI in Myanmar. Yangon: Spectrum World Bank Group. 2012. Republic of the Union of Myanmar Public Financial Management Performance Report Executive Summary March 2012 အခန္း (၄) က္မ္းကိုးစမရင္း Burma’s Longest War: Anatomy of the Karen Conflict, Transnational Institute, March 2011 Losing Ground: Land Conflicts and collective action in Eastern Myanmar. Karen Human Rights Group. March 2013. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 162 Robbing the Future: Russian-backed Mining Project Threatens Pa-O Communities in Shan State, Burma. By the Pa-O Youth Organisation, 2009. Pipeline Nightmare: Shwe Gas fuels civil war and human rights abuses in Ta’ang communities in northern Burma. By the Ta’ang Students and Youth Organisation, Nov 2012. Natural Resources and Subnational Governments in Myanmar, MDRI/The Asia Foundation, June 2014-06-27 Damaging Impact of Mawchi Tin Mines in Burma’s Karenni State. By the Molo Women Mining Watch Network. December 2012. Deciphering Myanmar’s Peace Process: A Reference Guide, 2014. Myanmar Peace Monitor Subnational Governments and Business in Myanmar: Feb 2014. MDRI/Asia Foundation State and Region Governments in Myanmar: September 2013. MDRI/Asia Foundation People’s Milita Forces: Time To Reassess The Strategy (Briefing Paper Number 4), March 2012. Burma: Insurgency and the Politics of Ethnicity, Martin Smith, 1991 Getting It Wrong: Flawed “Corporate Social Responsibility and Misrepresentations Surrounding Total and Chevron’s Yadana Gas Pipeline in Military-Ruled Burma”, Earth Rights International, September 2009 Total Impact: The Human Rights, Environmental and Financial Impact of Total and Chevron’s Yadana Gas Project in Military-Ruled Burma, September 2009. အခန္း (၅) က္မ္းကိုးစမရင္း Myanmar’s Integration with Global Economy (Book Title): Business Conglomerates in the Context of Myanmar’s Econ omic reform (Chapter Title), Chapter written by Aung Min and Toshihiro Kudo, Book edited by Hank LIM and Yasuhiro YAMADA, Published in 2014 by Bangkok Research Center, IDE-JETRO, Bangkok, Thailand. (Web Link- http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Brc/13.html) The EITI 2013 Standard, EITI International Secretariat July 2013. Myanmar Ministry of Energy website, http://www.energy.gov.mm. June 2014 Baker and Mckenzie, “The Extractive Industries Transparency Initiative in Myanmar”, Legal review report, 20th December 2013, Melinda Tun. The Republic of the Union of Myanmar, Ministry of Mines, Department of Mines brochure. Ministry of Mines website, http://www.mining.gov.mm. Accessed June, 2014 Myanmar Gems and Jewellery Entrepreneurs Association, http://www.mgjea.org. June, 2014 Ministry of Mines, Department of Mines brochure, Organization Chart of the Ministry, Legal Framework, Investment Information, Procedures for the Foreign Investment in Mining Sector. Myanmar Foreign Investment Law promulgated on 30th November 1988 and 2nd November 2012. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 163 Republic of the Union of Myanmar Procurement Assessment Report, the Electric Power Sector (Ministry of Electric Power and Ministry of Energy), The World Bank, 2013. International Development Association Project Appraisal Document on a Proposed Credit to the Republic of the Union of Myanmar for a Modernization of Public Finance Management Project, the World Bank, February 2014. US Energy Information Administration (EIA), Country Analysis Note, Myanmar website. Last visited June 14, 2014. The Republic of the Union of Myanmar, Ministry of Mines, 11th International Conference on Mining at Chiang Mai Session on “Asian Mineral Potential and Mining Law”, November 2013, Zaw Win Than, Director Department of Mines. Chandler & Thong-ek Law Offices Ltd, “Myanmar Upstream Oil & Gas Sector”, August 2013. Directorate of Investment and Company Administration (DICA), “New Myanmar FDI Law & Opportunities for Foreign Investment in Mining Sector”, Deputy Director-General, 2013. World Bank, Republic of the Union of Myanmar, “Public Financial Management Performance Report”, March 2012. Ministry of National Planning and Economic Development, Directorate of Investment and Company Administration, website. The Political Economy of Myanmar’s EITI Process, July 2013. European Union with the support from the Int ernational Management Group, “Proposed action under Development Cooperation Instrument, Strengthening Policy Development to meet MDGs in Burma/Myanmar, Environmental and Land Component, The Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) Options Study, MEITI Guidebook (Draft Version), October, 2013. United Nations Development Programme, Democratic Governance, “Institutional and Context Analysis Guidance Note”, 2012. Extractive Industries Transparency Initiative, “Myanmar’s bidding round: quick win for transparency within reach”, By Dyveke Rogan, 31 March 2014. EITI website. Natural Resource Charter, “Precept 2. Accountability, Technical Guide”. The State Law and Order Restoration Council The Myanmar Mines Law (The State Law and Order Restoration Council Law No 8/94) The 2nd Waxing Day of Tawthalin, 1356 M.E. (6th September, 1994). The Government of the Union of Myanmar, Ministry of Mines, The Myanmar Mines Rules, The 5th, Waning day of Nat taw 1358 M.E ( 30th, December, 1996 ). The Government of the Union of Myanmar, Ministry of Mines, “Current Mining Activities in Myanmar” power point presentation, Presented by U Kyaw Thet Director of Department of Mines, June 2012. The Government of the Union of Myanmar, Ministry of Mines, “Update on the Myanmar Mining Laws”, power point presentation, Presented by U Kyaw Thet Director of Department of Mines. Ministry of Energy, 2011-2012 Oil and Gas Companies Information, excel file 2011. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 164 အခန္း (၆) က္မ္းကိုးစမရင္း The EITI 2013 Standard, EITI International Secretariat July 2013. Myanmar Ministry of Energy website, http://www.energy.gov.mm. June 2014. Myanmar Gems & Jewellery Entrepreneurs Association brochure. MDRI 2014 Myanmar’s Fiscal System and Oil and Gas Sector, Myanmar D evelopment Research Institute (MDRI), May 2014. Extractive Industries Transparency Initiative, Checklist for EITI Scoping & Feasibility Studies. East Asia Forum, “Myanmar must step on the gas for fiscal reform, 14 February 2014. Myanmar Gems and Jewellery Entrepreneurs Association, http://www.mgjea.org. June 2014 Ministry of Mines website, http://www.mining.gov.mm. June, 2014 PWC, Myanmar Business Guide, February 2014 Ministry of Mines, Department of Mines brochure, Organization Chart of the Ministry, Legal Framework, Investment Information, Procedures for the Foreign Investment in Mining Sector. Ministry of Energy, Standard terms and Conditions of Production Sharing Contract for Offshore Blocks as of 09-07-2012. Ministry of Energy, Standard terms and Conditions of Production Sharing Contract for Deep Water Blocks as of 09-07- 2012. Ministry of Energy, Standard terms and Conditions of Production Sharing Contract for Onshore Blocks as of 09-07-2012. Standard Terms and Conditions of Improved Petroleum Recovery Contract for Onshore Blocks. Production Sharing Contract between MOGE and Total Myanmar Exploration and Production (Yadana Project), January 1992. Model Production Sharing Contract Total Oil and Gas website, Burma-live-from-Yadana. Last visited on 22nd of May, 2014. Production Sharing Contract for Appraisal, Development and Production of Petroleum in the Moattama area between Myanma Oil and Gas Enterprise and Total Myanmar Exploration and Production, 1992. Ernst & Young, 2014 Worldwide Corporate Tax Guide Myanmar. Ministry of Finance (MoF), Internal Revenue Department, Commercial Tax Law, 1990 (2011 updated), MoF webpage. Ernst & Young, “Myanmar, Asia-Pacific Tax Symposium and Transfer Pricing Forum”, November 2012. The Myanmar Times, “Large Business to Begin Tax Self-Assessments”, Issue 729, May 19-25, 2014. The Myanmar Times, “Jewellers Demand New Gems Law”, 10 March 2014 webs ite. IFRS Jurisdiction profile: Myanmar, last updated 5 June 2013. Asian Development Bank, “Myanmar Energy Sector Initial Assessment”, October 2012. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 165 Ministry of Energy, Department of Energy Planning, “The Current Status and Future Vision of Oil and Gas Sec tor in Myanmar”, power point presentation by Mr. Win Maw, Deputy Director of Energy Planning, 32 nd JCCP International Symposium, January 2014. အခန္း (၇) က္မ္းကိုးစမရင္း Shan Sapawa Environmental Organisation and the Shan Women’s Action Network. 2009. High and Dry: the cross- boundary impacts of China’s Longjiang Dam”, by “Roots and Resilience: Tasang Dam threatens war -torn Shan Communities” Shan Sapawa Environmental Organisation, July 2009. Shan Sapawa Environmental Organisation. 2006. Warning Signs: An update on plans to dam the Salween in Burma’s Shan State, 2006 Asian Development Bank Myanmar - Energy Sector Initial Assessment Myanmar National Energy Policy 2013 Ledec and Quintero. 2003. Good Dams and Bad Dams: Environmental Criteria for Site Selection of Hydroelectric Projects Sustainable Hydropower – Information and Communication on Good Practice. Hydro Tasmania အခန္း (၈) က္မ္းကိုးစမရင္း Asian Development Bank, 2012. Core Environmental Programme, ADB Thailand Regional Office. Asian Development Bank, 2012. Myanmar in Transition. Asian Times. Land Grabbing As Big Business in Myanmar, March 2012 Burma Environmental Working Group, 2011. Burma’s Environment: People, Problems, Policies. June, 2011. www.bewg.org Constitution of the Union of Myanmar, 2008, Republic of the Union of Myanmar. Environment Conservation Law, 2012. Republic of the Union of Myanmar. Environmental Conservation Rules, 2012. Republic of the Union of Myanmar Environmental Impact Assessment Procedure, 2013. Republic of the Union of Myanmar, Dec., 2013 FESR-2012. Framework for Economic and Social Reforms, Republic of the Union of Myanmar Foreign Investment Law, 2013. Republic of the Union of Myanmar. Foreign Investment Rules, 2013. Republic for the Union of Myanmar. Human Rights Watch. 2012. World Report Burma Chapter International Labour Organisation. ILO in Myanmar, 2013. www.ilo.org Invest in Myanmar. 2013, The Myanmar Investment Guide. www.investinmyanmar.org. International Rivers. 2011. Environmental Impact Assessment of the Myitsone Dam. www. Internationalrivers.org ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 166 Irawwaddy, The. Maday Deep-Sea Port No Boon to Locals, March, 2011 Kachin Development Networking Group. 2007. Gold Mining and Militarisation in Burma’s Hugawng Valley Mines and Communities: Various Articles Relating to Community Issues in Myanmar regarding Negative Impacts of Mining. www.minesandcommunities.org Mines Law, 1994. Republic of the Union of Myanmar Myanmar Times, The. Failing Land Policy in Burma, November 2012 Pa-O Youth Movement. 2009. Robbing the Future. PRI, Radio. 2013. Labour Laws Strengthened in Myanmar, but Workers Still Struggle, September 2013 Shwe Gas Movement. 2013. Drawing the Line – The Case Against China’s Shwe Gas Project UNESCO, 2013. Country Programming Document for Myanmar, 2013-2015, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation, Bangkok UNESCO office. World Bank Group, 2012. Human Development Indicators for Myanmar. data.worldbank.org/country/myanmar ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 167 ေနမက္ဆက္တြဲ (၂) အၾကီးစမးသတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမ္မး No. Organization Region/State Township Mineral Type 1 Myanmar Porcelain & Earthenware Enterprise Ayeyarwady Kyankin Limestone (industrial raw) 2 Myanmar Porcelain & Earthenware Enterprise Ayeyarwady Kyankin Limestone (industrial raw) 3 Myanmar Porcelain & Earthenware Enterprise Ayeyarwady Ngapudaw Glass Sand 4 Ayarwaddy Myit Phyar Co. Ltd Kachin Moe Mauk 5 Htoo International Industry Group Co., Ltd. Kachin Wai Maw Iron Ore 6 San Linn International Export, Import Co.Ltd Kachin Wai Maw Limestone (Industry) 7 Kayah State Mining Co. Ltd Kayah Hpasaung Tin + tungsten 8 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Kayin Myawadi Zinc 9 Myanmar Economic Cooperation Kayin Hpa-an Limestone(Industrial Raw Material) 10 No.(1) Cement Factory (Myaing Kalay) Kayin Hpa-an Iron Ore 11 No.(1) Cement Factory (Myaing Kalay) Kayin Hpa-an Clay 12 No.(1) Cement Factory (Myaing Kalay) Kayin Hpa-an Clay 13 Tha Byu Mining Co. Ltd Kayin Kya-In-Seik-Kyi Antimony 14 Silver Lion Mining Co. Ltd. Kayin Hpa-an Granite 15 United Cement Co. Ltd Kayin Hpa-an Limestone(Industrial Raw Material) 16 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Kayin Kya-In-Seik-Kyi Coal 17 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Kayin Kya-In-Seik-Kyi Coal 18 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Kayin Kya-In-Seik-Kyi Coal 19 Myanmar Porcelain & Earthenware Enterprise Magway Thayat Limestone(Industrial raw) 20 No (3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Mattaya Marble 21 No (3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Myitthar Marble 22 No (3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Kyaukse Marble 23 Myanmar Golden Point Family Co. Ltd. Mandalay Patheingyi Gold ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 168 No. Organization Region/State Township Mineral Type 24 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Mandalay Kyaukse Limestone 25 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Kyaukse Limestone 26 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Myitthar Seldspar 27 Myanmar Economic Cooperation Mandalay Mattaya Marble 28 U Taw Taw and Sons Co. Ltd Mandalay Mattaya Marble 29 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Pyin Oo Lwin Bauxite 30 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Thazi Seldspar 31 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Kyaukse Iron Ore 32 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Thazi Seldspar 33 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Mandalay Sint Gaing Granite 34 UE Export and Import Co.Ltd. Mandalay Kyaukse Limstone 35 Max Myanmar Mandalay Lewe Limestone 36 Htoo International Industry Group Co., Ltd. Mandalay Thazi Limestone 37 Myanmar Naing Group Co. Ltd. Mandalay Thazi Limestone 38 Madalay Cement Industries Co. Ltd. Mandalay Kyaukse Limestone 39 Shwe Taung Mining Com.Ltd Mandalay Thazi Limestone 40 Myanmar Naing Group Co. Ltd. Mandalay Kyaukse Limestone 41 Triple A Cement International Co. Ltd. Mandalay Kyaukse Limestone 42 Green Asia LTD Mandalay Thazi Limestone 43 Tet Lu Investment Group Industry Company Mandalay Sint Gaing Limestone 44 Tet Lu Investment Group Industry Company Mandalay Thazi Limestone 45 Tet Lu Investment Group Industry Company Mandalay Thazi Limestone 46 Tet Lu Investment Group Industry Company Mandalay Thazi Limestone 47 Tet Lu Investment Group Industry Company Mandalay Thazi Limestone 48 Tet Lu Investment Group Industry Company Mandalay Thazi Limestone 49 Directorate of Defence Industries Mandalay Pyin Oo Lwin Iron Ore 50 Directorate of Defence Industries Mandalay Patheingyi Limestone 51 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Kyaukse Glass Sand ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 169 No. Organization Region/State Township Mineral Type 52 No(3) Heavy Industries Enterprise Mandalay Kyaukse Limestone 53 NayPyitaw City Development Committee Mandalay Lewe Limestone 54 Good Brothers Missionary Company Mandalay Pyin Oo Lwin Limestone 55 Triple A Cement International Co. Ltd. Mandalay Kyaukse Limestone Edin Energy and Natural Resources Development 56 Co. Mandalay Pyin Oo Lwin Barytes Edin Energy and Natural Resources Development 57 Co. Mandalay Pyin Oo Lwin Barytes Edin Energy and Natural Resources Development 58 Co. Mandalay Pyin Oo Lwin Barytes 59 Myanmar National Prosperity Public Co. Ltd Mandalay Yamethin Gold 60 Shwe Moe Yan Co. Ltd Mandalay Yamethin Gold 61 No(1) Heavy Industries Enterprise Mandalay Thazi Limestone 62 Mandalay Cement Industries Co. Ltd. Mandalay Kyaukse Limestone 63 Shwe Pauk Pauk Mining Co. Ltd. Mandalay Thazi Coal 64 Shwe Pauk Pauk Mining Co. Ltd. Mandalay Thazi Coal 65 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Mon Bee Linn Granite (Decoration) 66 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Mon Bee Linn Granite (Decoration) 67 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Mon Kyaikhto Granite (Decoration) Limestone (Industrial Raw 68 Myanma Swan Pakar Industrial Company Mon Kyaik Mayaw Material) 69 Zon Industrial and Production Ltd (?) Mon Kyaik Mayaw Limstone (Industrial Raw Material) Limestone (Industrial Raw 70 Pacific Link Cement Industry Ltd. Mon Kyaik Mayaw Material) Limestone (Industrial Raw 71 Farmer Pho Yarzar Mining Co. Ltd. Mon Kyaik Mayaw Material) 72 Max Myanmar Co. Ltd. Naypyidaw Lewe Limestone(Industry) 73 Naypyidaw Development Committee Naypyidaw Lewe Limestone(Industry) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 170 No. Organization Region/State Township Mineral Type 74 SumcoSong Da Joint Stock Company Rakhine Taung Koke Marble 75 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Sagaing Sar Lin Gyi Copper 76 Htoo International Industry Group Co., Ltd. Sagaing Kalaywa Coal 77 Tun Twin Mining Co. Ltd. Sagaing Kalaywa Coal 78 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Sagaing Kalaywa Coal 79 Asia World Industries and Mining Co. Ltd Sagaing Maw lite Coal 80 Yangon City Development Committee Sagaing Maw Lite Coal 81 Union of Myanmar Economic Holdings Ltd. Sagaing Sar Lin Gyi Copper Mineral 82 Myanmar CNMC Nickel Co,LTD Mandalay/Sagaing Thabeikkyin/Htee Chike Nickel 83 Dagon Mining Co. Ltd Sagaing Maw Lite Coal 84 Shwe Taung Mining Co. Ltd. Sagaing Kalaywa Coal 85 Lay Oo Group Mining Co. Ltd. Sagaing Maw lite Coal 86 Max Myanmar Co. Ltd. Sagaing Kalaywa Coal 87 Htoo International Industry Group Co., Ltd. Sagaing Kalaywa Coal 88 Tet Lu Investment Group Industry Company Sagaing Maw Lite Coal 89 Asia World Industries and Mining Co. Ltd Sagaing Maw Lite Coal 90 Mandalay Distribution and Mining Co. Ltd Sagaing Maw lite Coal 91 Asia Phyo Mining Co. Ltd Sagaing Kanbalu Limestone 92 Htarwara Mining Company Sagaing Kawlin Gold 93 Myanmar Economic Cooperation Shan (East) Mongsat Coal 94 Triple A Cement International Company Ltd Shan (North) Thi Paw Coal 95 Myanmar Economic Corporation Shan (North) Lashio Gypsum 96 UE Export Import Company Ltd Shan (North) Thi Paw Coal 97 Win Myint Mo Industry Company Ltd Shan (North) Namatu and Lashio Lead-Zinc Mixed Mineral 98 Linn Pyae Mining Company Ltd Shan (North) Naung Cho Lead-Zinc Mixed Mineral 99 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (North) Thi Paw Coal 100 Asein Yaung Byuu Har Mining Company Shan (North) Namn Kham/Kut Khaing Quartz 101 Tet Lu Investment Group Industry Company Shan (North) Naung Cho Iron Rich Bauxite ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 171 No. Organization Region/State Township Mineral Type 102 Mine Htet Company Shan (North) Tant Yan Coal 103 Mine Htet Company Shan (North) Lashio Coal 104 Padamya Ooyin Mining Company Shan (North) Lashio Coal 105 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (North) Kyauk Mae Iron Rich Bauxite 106 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (North) Naung Cho Limestone (Industry) 107 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (North) Tant Yan Coal 108 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (North) Thi Paw Gypsum 109 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (North) Lashio Coal 110 Defense Industry Shan (North) Lashio Coal 111 First Resource Co. Ltd Shan (North) Thi Paw Gypsum 112 Htun Khwe Paw Industrial Company Shan (North) Kyauk Mae Coal 113 Dragon Cement Co., Ltd. Shan (South) Panglong Industrial Limestone 114 Cornerstone Resources (Myanmar) Ltd. Shan (South) Mine Pon zinc 115 Shan Yoma Nagar Co., Ltd. Shan (South) Panglong Coal 116 No (3) Heavy Industries Enterprise Shan (South) Mauk Mai Gypsum 117 Lay Oo Group Mining Co. Ltd. Shan (South) Ywangan Coal 118 Top Ten Star Production Co. Ltd. Shan (South) Kalaw Lead Enriching 119 Ngwe Yi Pa Le' Mining Company Shan (South) Yat Sauk Coal 120 KBZ Industries Ltd. Shan (South) Taunggyi Industrial Limestone 121 San Pya Industry Co., Ltd. Shan (South) Ywangan Barytes 122 Asia World Co. Ltd Shan (South) Kalaw Gold 123 GPS Joint Venture Shan (South) Kalaw Lead mixture 124 Dragon Cement Co., Ltd Shan (South) Nam Sam Coal 125 Myanmar Economic Corporation Tanintharyi Tanintharyi Coal 126 Myanmar Pongpipat Company Tanintharyi Dawei Tin + Tungsten 127 Myanma Tin - Tungsten Company Tanintharyi Tanyintharyi Tin + Tungsten 128 Ngwe Kabar Myanmar Company Ltd Tanintharyi Pa Law Tin + Tungsten ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 172 No. Organization Region/State Township Mineral Type 129 ANA Tanintharyi Ye Phyu Tin + Tungsten 130 Myanmar Porceline & Earthenware Enterprise Tanintharyi Bote Pyin Maganese 131 Ngwe Tun Taut Company Tanintharyi Dawei Tin + Tungsten 132 Production Development Creating Limited (?) Tanintharyi Ye Phyu Tin + Tungsten 133 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Tanintharyi Dawei Coal 134 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Tanintharyi Dawei Coal 135 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Tanintharyi Dawei Coal 136 Than Phyo Thu Mining Co. Ltd Tanintharyi Bokpyin Coal 137 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Tanintharyi Dawei Coal 138 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Tanintharyi Hta Wei Coal 139 Mayflower Mining Enterprise Ltd. Tanintharyi Dawei Coal 140 Sein Nga Man Mining Company Ltd. Tanintharyi Tanyintharyi Tin + Tungsten 141 Ngwe Kabar Myanmar Company Ltd Tanintharyi Kyun Su Tin + Tungsten 142 24 Hour Mining Co. Ltd. Tanintharyi Tanyintharyi Limestone ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 173 ေနမက္ဆက္တြဲ (၃) တမ၀န္ ာႏွင့္ ၀တရမးမ္မး Terms of Reference Institutional and regulatory assessment of the extractive industries in Myanmar January, 2014 Analytical Context Studies have shown that when governance is good natural resources can be an important engine for growth and sustainable development. On the other hand, when governance is poor, countries dependent on these resources are disproportionately susceptible to poverty, corruption and conflict. For countries with extractive industries, a central developmental challenge is how to turn the resource curse into a resource blessing. Broad agreement exists on the appropriate macroeconomic and technical policies and institutional mechanisms to put in place to manage the resource paradox successfully. But it is also recognized that the key determinants of success for countries rich in extractive industries are the overall governance framework and the political economy of rent extraction and natural resource management. The Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) is a global reporting standard which promotes greater transparency and accountability in extractive industries through reporting of government revenue collection, analysis of industry structures and facilitation of stakeholder consultation. Thirty-nine countries are members of EITI, of these 23 are fully compliant while 16 are candidate countries. Initiated in 2001, EITI has grown in reach and importance as a measure for improving extractive industries governance and helping countries manage the resource paradox. Several developed economies, including Australia, Germany, and the US are piloting or working toward EITI candidacy. In 2013 the reporting requirements were expanded. EITI and Myanmar’s Reform In less than two years, Myanmar has undergone unprecedented political and economic reforms. Elections were held in December 2010 and a mostly civilian government took office in March 2011. The new Government has embarked on a range of political and economic reforms aimed at attaining national reconciliation, improving political and economic governance, re-integration of Myanmar with the global economy, and economic development. Key reforms include agreements with non-state armed opposition groups, release of political prisoners, free by-elections, the first ever open parliamentary discussions of the budget, near elimination of the previously very stringent controls on ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 174 media and public expression, and a general push for enhanced transparency and accountability of government. These changes are dramatic but there is much to be done. Myanmar has suffered from decades of authoritarian military rule, the longest running civil wars in the world, entrenched rural poverty, and mistrustful state – society relations. The country has among the worst social indicators in Asia, GDP per capita is between $800 and $1,000, and perceptions of corruption surveys rank the country as the second most corrupt in the world. The reform is still fragile and has yet to translate into improved well-being for citizens, amid high expectations. Improved economic governance will play an essential role in securing the success of the reform process, credibility for the government, and translating reform into socio-economic gains for the majority of the population. A critical area is Myanmar’s large and growing natural resource sector, including oil, gas, mining, and gemstones. Currently these sectors officially account for an estimated 35% of total exports, most of which attributed to gas. With the commencement of new gas operations during 2013, the contribution from extractives to total export is expected to exceed 50%. This does not account for large, unreported earnings from the gem trade. Current off-shore gas production is estimated at 1,200 million cubic feet (MCF) per day, of which 900 MCF is exported. Central Statistical Office reported total sales figures in an amount of US$ 3.5 billion in 2011-12. 2013 is expected to see new gas fields coming into production at a rate of 800 MCF per day. The bulk of earnings come from the Yadana and Yetagun off-shore gas fields which export gas directly to Thailand. A newly constructed gas and crude oil pipeline from near Sittwe to Yunnan was inaugurated in July, 2013, to export gas from the Shwe fields. All operations are guided by standard Production Sharing Contracts in which government revenue is to be collected from (a) sign-on bonus, (b) royalty, (c) production split, and (d) taxes. These contracts are managed by Myanmar Oil and Gas Enterprises, a state owned company. Gemstone sales are considered to be the second-most important revenue stream for government although exact figures are not available. Presently, mining activities are conducted in a limited scale with reported export figures in 2011-12 of some US$ 70 million. Notwithstanding, the number of operators is large with an estimated 2,500 gemstone licenses plus an additional 1,500 active mining licenses. At the same time, investor interest indicates that a strong surge in activity can be expected over the coming years. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 175 Although an important source of government revenue, impacts from the extractive sector on the local economy are less notable since employment creation in the industry is limited and supply of oil and gas for the domestic market does not meet the actual and potential demand (e.g. national electrification rate is less than 25%). Further, oil, gas, and mining have been frequently subject of allegations of lack of transparency and accountability, due to the lack of publicly available information about contracting arrangements, payments made by companies, volumes of revenues received, and destination of revenues and extent to which revenues are included in budget. In addition, joint venture companies owned by the Myanmar military have participating interests, particularly in the mining sector. Finally, many of Myanmar’s natural resources are concentrated in the ethnic minority states and regions, home to the world’s longest running civil wars, and have fuelled generations of conflict. Government Commitment In December 2012, the Myanmar Government announced its intention to implement the EITI. This constitutes a welcome step in improving governance in Myanmar. Not only will compliance with EITI provide an unprecedented level of transparency with regard to revenues, it will provide a platform for discussion of larger policy goals with regard to accountable development of mineral and hydrocarbon resources and the use of the revenues earned from their extraction. As investment increases and mineral and hydrocarbon exploitation rises, it is of great importance that the extractive industries in Myanmar are subject to an accounting process which transparently records the licensing procedures and reports the flow of funds from companies to central or local authorities. Such a system would help to improve Myanmar’s investment climate, sustain tax collection, support the national dialogue on development of natural resources, and enhance the credibility of the reform process. Since the public announcement, there has been substantial progress toward EITI candidacy, and the President and leading Cabinet ministers continue to make strong statements of support the EITI. A cabinet-level Leading Authority has been established to oversee the implementation of the EITI, under the leadership of U Soe Thane, Minister in the President’s Office and one of the l ead reformers. The members of the Leading Authority include (i) the President’s Office, (ii) the Ministry of Finance and Revenue, (iii) the Ministry of Energy, (iv) the Ministry of Mines, and (v) the Ministry of Environmental Conservation and Forestry. The Center for Economic and Social Development under Myanmar Development Resources Institute (MDRI-CESD) was asked by the President to take on the role as Coordinator to implement all the necessary tasks required to form the MSG and accomplish other EITI-related objectives. MDRI-CESD has established a Myanmar EITI office and appointed/recruited an EITI team. Capacity and knowledge of EITI within the MDRI team has ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 176 deepened significantly. MDRI has undertaken a continuous stream of meetings, formal and informal, with Government, civil society, and operators in order to build awareness, maintain support, and complete the steps necessary for Myanmar to become a candidate. In addition civil society, with support from Pyoe Bin and Revenue Watch Institute, has undertaken a wide range of outreach and awareness raising activities. EITI receives regular attention in Myanmar’s recently free and vibrant media. It is anticipated that the MSG will hold its first meeting in early January2014. Civil society has created a representative national structure for the purposes of selecting MSG representatives. In July 2013 Government appointed a Working Committee of high level officials to progress EITI candidacy and it is anticipated that this will form the basis of Government representation on the MSG. The Working Committee includes an expanded suite of ministries, as well as the Union Attorney General’s office. Deputy Minister of Finance, Dr. U Maung Maung Thein is chair of the Working Committee. Operators have selected their representatives to the MSG. Work has started on a TOR for the MSG. It is anticipated that Myanmar will prepare its candidacy application to target the March or June 2014 EITI Board meeting, and that the October Board meeting will be held in Myanmar. The World Bank, together with DfID, is the lead source of international support to EITI in Myanmar, providing advice on task planning, sequencing, and technical matters to MDRI, as well as coordinating overall donor support to EITI through informal monthly donor meetings. With funding from DfID, the World Bank is also recruiting high-level technical expertise to carry out a series of studies, including Scoping Study, Legal Review, and technical training. Purpose of the Assignment It is proposed to conduct an institutional and regulatory analysis of the extractive industries in Myanmar including hydrocarbon, mining, gemstone and hydropower. The outcome of the study is expected to be an improved understanding of the political economy context and the value chain of moving mineral deposits to the market, including the various drivers that stand to influence EITI implementation and extractive sector governance in general. The analysis will be designed and conducted jointly with MDRI and draw on a recent political economy analysis conducted by the Pyoe Bin, a civil society strengthening project funded by DfID. The output will be a report. 1. Scope of work The consultant will undertake a political economy analysis, focused particularly on institutional and regulatory arrangements, of the extractive industries in Myanmar along the lines of the “Extractive ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 177 Industries Value Chain” approach and in light of the implementation of EITI. The study both build on an Options Study already completed and will also serve as a “pre-scoping” study in anticipation of a full scoping study once the MSG has been established and taken decisions on the scope of EITI in Myanmar, based on the Options Study. The EI value chain is focusing on: 1. Transparent, non-discretionary award of extractive contracts, including assessment of land issues related to extractive contracts; 2. Good practices in legal, contractual, regulatory, and institutional frameworks, including continuous capacity building for monitoring and regulatory compliance; 3. Sound and fair fiscal practices for the collection of taxes and royalties, including adequate administrative and audit capacity, internationally accepted accounting and reporting standards, and regular public reporting; 4. Fair and transparent allocation of revenue, including a macro/fiscal framework adapted to volatile and finite resources and a transparent savings mechanism; 5. Sustainable policies to safeguard the environment and maintain social priorities in the development of mineral resources to ensure they were used for the public good. . The study will focus on institutional structures, revenue flows and reporting, award of licenses, monitoring of operations, redress and grievance mechanisms, domestic operators and ownership structures, informal as well as formal trade in gems and minerals, regulatory structures among non- state armed groups, and interactions of operators, government, and civil society. The study will encompass hydrocarbons, minerals, gems, and hydropower as the areas proposed for EITI in Myanmar, and will look at the operations of Myanmar’s two military holding companies, UMEHL and MEC together with other domestic operators. For each area the consultant will provide an institutional and a stakeholder analysis as well as identifying the entry points and the existing reform space for an effective and fair revenue management of the sector. The consultant will work under the guidance of the World Bank task team and the MDRI EITI team. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 178 The consultant(s) specifically will examine:  Baseline description of hydrocarbons, minerals, gems, and hydro-power sectors, with reference to approximate number of operators/license holders and planned operations. This will also document what the ownership structures are for operations in different sectors.  Institutional analysis for each of the three industries – this include the formal regulatory, licensing, and oversight bodies within government; the ‘rules of the game’, both formal (laws, regulations, institutional mandates) and informal (social norms, de facto practices), that shape the behaviour, interactions, incentive and power of the stakeholders in the sector. The analyses must consider award (and suspension) of licenses, negotiation and approval of contracts, monitoring and oversight of operations, tax administration, and community/ public relations.  The institutional analysis will document the decision-making, both official and de facto, for each sub-sector and regulatory functions. What are the official procedures? Are they clear and known from the different stakeholders? Is there a clear chain of responsibility between the different public institutions? Who benefits from discretionary powers? How has sector governance changed since the start of the reform process in 2011? In this regard the assessment will also document ownership structures of both private sector operators and related SEEs, such as Myanmar Oil and Gas Enterprises and the SEEs under the Ministry of Mines. The assessment should also look institutional capacities and gap analysis in light of an expected rapid increase in investor interest and sector operations.  Revenue flow – how do payments of taxes, fees, royalties, and production shares move from operators to the Ministry of Finance/Treasury. This will include a review of contract arrangements, identify major points of leakage or underpayment and who benefits from these, and identify which payments stay within relevant ministries, authorized under which legal frameworks.  Provide an overview of MEC and UMEHL . These are military-owned holding companies, but treated as private enterprises by Government. This overview will include the scope of their investments in the extractive sectors, decision-making, governance structures, use of revenues (i.e. military pension funds), and accountabilities. Analysis will also include assessment of links formal and informal between companies, Ministry of Defense, and key decision-makers . Analysis of role of Ministry of Finance. Parliament, and the Office of the Auditor General and the Accountant General, with respect to the audit function. The study will look at existing capacities for tax administration and revenue collection. Moreover, the Consultant must assess ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 179 the performance of audit, by whom, how frequently, and how used. The study will also examine the role of Parliamentary committees in providing oversight for extractive sectors and also interaction of voters, members of Parliament and state politicians vis-à-vis extractive sector, including the increasing demand for constituency services.  Analysis will encompass the findings of the recent political economy study conducted by Pyoe Bin and discuss how the interests, views, and pressures brought to the EITI process by civil society will interact with those of other stakeholders. Review governance and regulatory arrangements at sub-national level and in the conflict affected areas. This will also include examining institutional, legal, and constitutional issues which may affect EITI and extractive industries at the sub-national level. It will further include how non-state armed groups have licensed, taxed, or overseen extractive industries, largely but not exclusively mining. At a minimum this should look at how two groups, preferably including the Kachin Independence Organization h interact with the extractive operations. This portion of the study should be well-coordinated with the conflict analysis conducted by MDRI in conjunction with International Alert. Based on the above, the consultants will provide an analysis of implications for EITI and selected entry points for improved governance in the extractive sectors. This analysis will also include a review of how EITI fits into and strengthens the overall reform agenda. The analysis will assess whether institutional structures and regulatory agencies are in possession of sufficient capacity and information to answer the needs and questions of the EITI. The analysis should also consider prevailing incentive structures (formal and informal) in order to assess whether regulation and requirements are likely to be implemented. The consultant will take into account the potential political opposition related to each entry points, and include strategies for (i) navigating stakeholder opposition and shaping political constituencies of support; (ii) addressing the challenges associated with weak institutional capacity, and (iii) enhancing the participation of non-government stakeholders. The consultant will work closely with the World Bank task team and MDRI in developing methodology and carrying out study. In addition to the analysis and study report, the consultant must conduct two one-day seminars targeted the members of the National EITI Committee (and possibly other representatives with strong engagement in the Myanmar EITI). The agenda of the seminars will be agreed in consultation with MDRI and representatives from the EITI Committee. Topics to be covered may include: 1) Natural Resource Management, 2) Fundamentals of the EITI, 3) Regional and international ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 180 experience of implementing the EITI, 4) Case stories of outcomes from EITI implementation, 5) Good practice of EITI communication strategies. The dates of the seminars will agreed as part of the initial planning, but tentative timing would be for the first seminar to take place as part of the first country visit, whilst the second would be conducted immediately before or after the workshop presenting the final report. 1. Methodology TBD in consultant technical proposal. 2. Skills and Experience Required The assignment will be undertaken by a team of specialists which comprise the following areas of expertise and experience:  Oil and gas sector expertise  Mining sector expertise  Hydropower sector expertise  Advanced (masters) degree in political science, public policy or equivalent and not less than 8 years of proven experience in political economy analysis in natural resource-rich developing countries.  Extensive knowledge of relevant political economy literature with particular relevance to the political/institutional setting, legal, fiscal regimes, revenue management and governance in extractive resource-rich developing countries.  Proven knowledge of Myanmar, preferably with previous experience of political economy analysis  Strong knowledge and, experience, and network in extractive industries and preferably the EITI.  Ability to synthesize and organize complex information from various written and oral sources into a comprehensive, policy oriented document.  Understanding and commitment to ensure that the recommendations are operationally driven and meet the needs of EITI implementation and improved extractive industry governance in Myanmar.  Strong interpersonal and diplomatic skills, as well as proven ability to communicate orally and in writing effectively and credibly with senior government officials in developing countries.  Excellent written and spoken English are required. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 181 3. Organization of work and Bank supervision . 4. The contract will be administered directly by the World Bank, but will be carried out together with MDRI. The location of the assignment will be at Consultant’s home office and the premises of MDRI-CESD in Yangon with travel to Naypyitaw, as deemed necessary. The Consultant will provide updates and report to MDRI-CESD with copies to the World Bank and DFID, which may be shared with other development partners supporting EITI in Myanmar. Deliverables and Timing  First draft to be completed by – TBD  Full-day workshop presenting draft final report by TBD  Final report is to be available by TBD 5. Payment Schedule (covering fees and expenses)  10% upon signing contract  40% upon receiving the first draft report  50% upon completion ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 182 ေနမက္ဆက္တြဲ (၄) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သတ်ဳတြင္းမ္မးျပေျမပံု ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 183 ေနမက္ဆက္တြဲ (၅) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဓမတ္သတ်ဳ အရန္ပမမဏ 91 Mineral Occurrences/deposits Total Reserves (P2-P4) – Millions Tonnes Columbine Tantalite 5 0.0036 Coal 495 491.84 Gemstones 68 1.25 Copper 115 1997.3 Feldspar 24 0.865 Antimony 132 1.0 Chromite 43 0.08 Lead 291 44.09 Graphite 35 2.62 Tin/Tungsten 483 39.39/0.14 Gypsum 37 35.99 Zircon sand 11 31.48 Limestone 452 58818 Dolomite 41 37 Nickel 10 162.86 Fluorite 19 0.006 Phosphate rock 17 10.88 Baryte 72 1.70 Bauxite 26 274.9 Porzolan 6 651 Molybdenum 19 0.025 Manganese 52 10.9 91 Data from the Department of Geological Survey and Mineral Exploration, March 2012 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 184 Mineral Occurrences/deposits Total Reserves (P2-P4) – Millions Tonnes Kaolin 67 36.97 Bentonite 22 24.1 Glass Sand 39 131.14 Gold 341 66.11 (primary) 1240.2 (alluvial) Platinum 19 32.52 Mica 30 0.0036 Quartz 47 83.05 Iron 393 495.42 Zinc 29 19.95 Heavy Mineral 14 0.026 Decorative Stone 93 52924 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 185 ု ေနမက္ဆက္တြဲ (၆) ေရေလွမင္တမံ အေကမင္း ာႏွင့္ အဆိး ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 186 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 187 ႈ ေပၚ ခဲြေ၀ခံစမးေရး ေနမက္ဆက္တြဲ (၇) ထုတ္လုပ္မအ စမခ္်ဳပ္ပါ စည္းကမ္းခ္က္မ္မး ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 188 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 189 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 190 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 191 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 192 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 193 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 194 ္ န္း ေနမက္ဆက္တြဲ (၈) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပင မ္မးအေပၚ အရပ္ဖက္လမႈအဖဲြ႕အစည္းမ္မး၏ အျမင္မ္မး ေရႊဂက္စ္လႈပ္ရွမးမႈ ွ းမႈအျဖစ္ ေရႊဂက္စ္ ပိုက္လိုင္း စီမံကိန္း အေပၚ ဦးတည္သည့္ အစီရင္ခံစမမ္မး အစဥ္တစိုက္ ထုတ္ေ၀ခဲပ ေရႊဂက္စ္ လႈပ္ရမ ့ ါသည္။ ၎တို႕မွ ွ (၂၀၁၃ စက္တင္ဘမလ တို႕တြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္) “Corridors of Power: China’s Trans- ထုတ္လုပ္သည့္ အဓိက အစီရင္ခံစမ (၂) ခုမမ Burma Oil and Gas Pipelines” ာႏွင့္ “Drawing the Line: The Case Against China’s Shwe Gas Project, For Better Extractive ံ ံုးသပ္ခ္က္ အစီရင္ခစ Industries in Burma” တို႕ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၎တို႕သည္ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မး၏ ေယဘယ္ ၿခံ်ဳငုသ ံ မအျဖစ္ “Good Governance and the Extractive Industry in Burma from June 2013” အစီရင္ခံစမအမး (CNPC အေပၚ အကဲျဖတ္မႈအပါအ၀င္ ္ တ္သက္၍ အျခမးစိတ္ ၀င္စမး ဖြယ္ရမမ္မးကို ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါေသးသည္။) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သယံဇမတလုပ္ငန္းမ္မးာႏွင့ပ ္ တ ျမန္မမာႏိုငင ြ း ံ င ္ ေကမင္းမြနသ ္ ည့္ ဖြ႕ ဲ စည္းအုပခ ္ ုာႏ ္ ္်ဳပပ ္ န္းမ္မး ံ ွင့္ သယံဇမတလုပင ဤအစီရင္ခံစမတြင္ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ာႏွင့္ EITI အေကမင္အထည္ေဖမ္ရန္ ႀကိ်ဳတင္ ျပင္ဆင္ေဆမင္ရြက္ ခ္က္မ္မးအေပၚ ံ သပ္ထမးပါသည္။ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ လ႕အခြင့္အေရး (အလုပ္သမမးအခြင့အ ရႈျမင္သုး ္ ေရး)၊ ပြင့္လင္းျမင္သမမႈ ာႏွင့္ ဲ ႈ တည္တံ့ခိုင္မမစြမ ပတ္၀န္းက္င္အေျခအေနအရ ယခုအခ္ိန္ထိ အေပၚယံေဆမင္ရြက္မႈမွ္သမ ျဖစ္ၿပီး၊ သဘမ၀အရင္းအျမစ္ စီမံခန္႕ခြမ ရပ္တည္ာႏိုင္ေရးအတြက္ ဥပေဒ တစ္ရပ္လံုး ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲရန္ လိုအပ္ေၾကမင္း အႀကံျပ်ဳထမးပါသည္။ ဆက္လက္၍ EITI လုပ္ငန္းစဥ္ ဲ အစည္းမွ တက္ၾကြစြမ ပါ၀င္ေဆမင္ရြက္ေစေရးအတြက္ ျမန္မမအစိုးရမွ လက္မွတ္ေရးထိုးျပီး လြတ္လပ္ျခင္း၊ ႀကိ်ဳတင္ အတြင္း လမႈအဖြ႕ ္ ည္း ထိုအစီရင္ခံစမမွ အထးေထမက္ုံႈ ေဖမ္ျပပါရွိပါသည္။ အစီရင္ခံစမတြင္ အသိေပးအေၾကမင္းၾကမးျခင္းဆိုသည့္ မ၀ါဒမ္မးအေပၚတြငလ ေရႊဂက္စ္ စီမံကိန္းအမး အထး ေ၀ဖန္အႀကံျပ်ဳထမးပါသည္ - “သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္ ယုတ္ေလ္မ့ က္ဆင္းလမျခင္းမွမ ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္း၏ ဆိုးရြမးေသမ အက္ိ်ဳးဆက္ တစ္ရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။ ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္းေၾကမင့္ မ္ိ်ဳးုံိုးဗီဇစံုလင္စြမ ေနထိုင္ေ သမ ေျမယမမ္မးအေပၚျဖတ္၍ ပိုက္လိုင္းမ္မး ခ္ဲ႕ထြင္ ျခင္းေၾကမင့္ ျဖစ္ေပၚလမေသမ အက္ိ်ဳးဆက္မ္မးမွမ ကမၻမေပၚရွိ ရွမးပါးသစ္ေတမမ္မး ျပ်ဳန္းတီးေစျခင္း သစ္ေတမမ္မး အပိုင္းပိုင္း ျပတ္ေရြ႕ေစျခင္းမ္မး ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္းအတြက္ အေျခခံ ေဆမက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ္မး ျဖည့္ဆည္းလမသည္ာႏွင့္အမွ္ ေဒသခံ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ္မးအေပၚ ပို၍ စိုးရိမ္ဖြယ္ရမ ျဖစ္လမခဲ့သည္။ ငါးဖမ္းသမမးမ္မးသည္ ေရနံာႏွင့္ သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္း တးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္း ေနရမမ္မး ၏ ၁၀ မိုင္ ပတ္လည္ အနီး လမေရမက္ျခင္းအမး ကန္႕သတ္ထမးရွိပါသည္။ အဆိုပါ ေနရမမ္မးတြင္ ဓမတုေဗဒမ္မး ထြက္ရွိျခင္းတို႕ေၾကမင့္ သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္အမး ဆိုးရြမးစြမ ထိခိုက္ေစျခင္း၊ ေရသတ၀ါမ္မး ေရရွည္ တည္တံ့ာႏိုင္ေရးမွမလည္း စိုးရိမ္ဖြယ္ရမျမင့္တက္လမျခင္း၊ ဂက္စ္မ္မး ထြက္ရွိျခင္းာႏွင့္ အျခမး အာႏရမယ္ရွိသည့္ ဓမတုမ္မး ေရလမ္းေၾကမင္းအတြင္း ေရမက္ရွိျခင္း တို႕ေၾကမင့္ ေအမက္္စီ ဂ္င္ ေလ္မ့နည္းေစျခင္းမ္မး ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္ ထိခိုက္မႈ အကဲျဖတ္မႈလုပ္ငန္းဆိုင္ရမမ္မး အျငင္းပြမး ေဆမင္ရြက္ လမေသမ္လည္း တိက္သည့္ အေရးယေဆမင္ရြက္မႈမ္မးအမး အစိုးရမွ ေသမ္လည္းေကမင္း ေကမ္ပိုေရးရွင္း မ္မးမွေသမ္လည္းေကမင္း ယေန႕အထိ ေဆမင္ရြက္ာႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။” ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 195 အမဏမ ေလွ္မက္လမ္းမ္မး ့ သမ္လည္း အမဏမေလွ္မက္လမ္းမ္မး ဆိုသည့္ စမအုပ္သည္ ပိုက္လိုင္းမ္မး အစီရင္ခံစမထုတ္ေ၀ၿပီးသည္မွမ ေလးာႏွစ္ေက္မ္မွ္ ၾကမခဲေ တည္ေဆမက္ေနခ္ိန္ာႏွင့္ ယင္းာႏွင့္ဆက္စပ္ေသမ အျခမးေမွ္မ္ လင့္ထမးသည့္ ျပႆနမမ္မး ေပၚထြက္လမာႏိုင္သည့္ အခ္ိန္ာႏွင့္ အံကိုက္ျဖစ္ေန သျဖင့္ စိတ္၀င္စမးဖြယ္ရမ အစီရင္ခံစမတခုျဖစ္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမတြင္ အိာႏိၵယာႏွင့္ တုံုတ္တို႕၏ ဂက္စ္တြင္းမ္မး လံုၿခံ်ဳမႈရွိေစရန္ ပိုက္လိုင္းာႏွင့္ စစ္ေရး ေနမက္ခံ အေၾကမင္းအရမမ္မးျဖစ္သည့္ ေဒသတြင္းာႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ္မးကို ေဖမ္ျပထမးၿပီး ယခင္စစ္အစိုးရ အုပ္ခ္်ဳပ္ခဲ့စဥ္ကမလတြင္ (ေရနံာႏွင့္သဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕၀င္ေငြမ္မးမွ စစ္လက္န က္မ္မး ၀ယ္ယရန္) သဘမ၀အရင္းအျမစ္မ္မးမွ ရရွိသည့္ ြ ္မ္မး ၀င္ေငြခန စသည္တို႕ကိုပါ ထင္ဟပ္ေစပါသည္။ အစီရင္ခံစမမွ ပိုက္လိုင္းာႏွင့္ဆက္ာႏြယ္သည့္ ပတ္၀န္းက္င္ ထိခိုက္ေစျခင္း၊ အတင္းအဓၶမခိုင္းေစျခင္း ာႏွင့္ အျခမးျပႆနမရပ္မ္မးအမး တိက္စြမ မွန္းဆေထမက္ျပထမးပါသည္။ ု း စည္းလိင ္ တမးျခင္း ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ စတုတပတ္အတြင္း ေရႊဂက္စ္ပိုက္လိုင္း အတြင္း ဂက္စ္စတင္ စီးဆင္းမႈမွစ၍ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္ အမဏမ ေလွ္မက္လမ္း အစီရင္ခံစမအေပၚ ေကမင္းစြမ ျဖည့္စြက္ေပးထမးပါသည္။ ေျမယမသိမ္းဆည္းျခင္း၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိခိုက္ေစျခင္း၊ မတရမးခိုင္းေစျခင္း ာႏွင့္ (ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းာႏွင့္ စိုက္ပ္ိ်ဳးေမြးျမ်ဴေရးလုပ္ငန္း) အလုပ္ အကိုင္မ္မး ဆံုးုံံႈးျခင္းမ္မးာႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ အစီရင္ခံစမ (စမတမ္ းမ္မး) ေဖမ္ျပပါရွိပါသည္။ “ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္းေၾကမင့္ ျဖစ္ေပၚလမေသမ တိုက္ုံိုက္အက္ိ်ဳးဆက္မ္မးမွမ ေျမသိမ္းျခင္း၊ မတရမး လုပ္အမး ခိုင္းေစျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္မ္မး ဆံုးုံံႈးျခင္း ာႏွင့္ ပတ္၀န္းက္င္ေလ္မ့နည္းပ္က္စီးျခင္းတို႕ ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမမက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မမအစိုးရစစ္တပ္ာႏွင္ ့ ဲ အစည္း တိုင္းရင္းသမးလက္နက္ကိုင္အဖြ႕ ၄ ခုတို႕ မၾကမခဏ ပိိပကမ္မး ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိၿ ပီး အဆိုပါ မၿပီးျပတ္ေသးသည့္ အဓိက ျပႆနမမ္မးအမး ာႏိုင္ငံေရးအရ ဆက္လက္ ေျဖရွင္းေဆမင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ” 92 အစီရင္ခံစမတြင္ ေဖမ္ျပထမးသည္မွမ (၂၀၁၀ ခုာႏွစ္ အတြင္း) ပိုက္လိုင္းမ္မးာႏွင့္စပ္လ္ဥ္း၍ ပတ္၀န္းက္င္ာႏွင့္ လမႈေရး အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ ဲ ႈ (ျဗိတိန္အစုအဖြ႕ အကဲျဖတ္မွတ္တမ္းမ္မး အမး အမ္မးျပည္သသုိ႕ ထုတ္ျပန္ထမးျခင္းမရွိေပ။ သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္ အရင္းအျမစ္ စီမံခန္႕ခြမ ဲ ီ ံခန္႕ခြမ တစ္ခု)မွ ESIA အမး ေဆမင္ရြက္ခဲ့ျခင္း၊ SIA အမး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရမ ပတ္၀န္းက္င္စမ ဲ ႈ (ထိုင္းာႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ကေနဒါလမ္ိ်ဳး ပိုင္ ဲ မွ) ေဆမင္ရြက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ယင္းအစီရင္ခံစမမွ လံုေလမက္သည့္ ေလ္မ္ေၾကးမ္မးရရွိေရး၊ ေဘးအာႏရမယ္ႀကိ်ဳတင္ကမကြယ္ေရး အစုအဖြ႕ အစီအမံမ္မးခ္မွတ္ထမးာႏိုင္ေရးာႏွင့္ ႀကီးမမးသည့္ CSO ပါ၀င္သည့္ EITI ကိစၥရပ္စသည္မ္မး စီရင္ေဆမင္ရြက္ၿပီးမွသမ စီမံကိန္းအမး ေဆမင္ရြက္သင့္ေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ္ ေရးအဖြ႕ ကရင္လ႕အခြင့အ ဲ ႈ ျခင္း၊ ျမန္မမာႏိုငင အေျခခံအေၾကမင္းအရမမ္မး ဆံုးုံံး ြ မ ္ ံ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းတြင္ ေျမယမပိိပကာႏွင့္ စုေပါင္းေဆမင္ရက ္ ႈ ေျမယမျပႆနမသည္ EITI တြင္ အဓိကက္မႈမရွိေသမ္လည္း တန္ဖိုးေျပမင္းလဲလမမႈကြင္းဆက္ေၾကမင့္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ သဘမ၀ ဲ ႈ သမိုင္းတြင္ ထိန္ခ္န္မထမးသင့္ေပ။ အရင္းအျမစ္ရရွိေရးာႏွင့္ စီမံခန္႕ခြမ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းျဖစ္ေသမ (ကရင္၊ မြန္၊ ပဲခး ာႏွင့္ တနသၤမရီ) ေဒသမ္မးတြင္ ပထ၀ီအေနအထမး၊ လမ္ိ်ဳးစု ဲ အစည္းမ္မး၊ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပကုမၸဏီမ္မး၊ စစ္အစိုးရအမဏမပိုင္မ္မး ာႏွင့္ အျခမးလ႕အဖြ႕ လက္နက္ကိုင္အဖြ႕ ဲ အစည္းမ္မးမွ အေကမင္ အထည္ေဖမ္ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိသည့္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ဆည္မ္မး၊ အေျခခံအေဆမက္အဦ တည္ေဆမက္ျခင္း၊ သစ္ထုတ္လုပ္မႈ၊ သတ်ဳတးေဖမ္ျခင္းာႏွင့္ စိုက္ပ္ိ်ဳးေမြးျမ်ဴေရးအမး စီးပြမးျဖစ္စိုက္ပ္ိ်ဳးေရးလုပ္ငန္း ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိသည့္ စီမံကိန္းမ္မး စသည္တို႕ကို စစ္တမ္း 92 Drawing the Line, p2. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 196 ေကမက္ယခဲ့ပါသည္။ အစီရင္ခံစမမွ ေတြ႕ရွိခ္က္မ္မးအရ စီမံကိန္းမ္မး အေကမင္အထည္ေဖမ္ရမတြင္ အဓိကျပႆနမမ္မးမွမ ေဆြးောႏြး တိုင္ပင္မႈ ပ္က္ကြက္ျခင္း (လြတ္လပ္၍ ႀကိ်ဳတင္အသိေပးမ ပ္က္ကြက္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္ျခင္း) ာႏွင့္ ေျမယမသိမ္းယျခင္း (စီမံကိန္းဧရိယမအျပင္ ခ္ဲ႕ထြင္သိမ္းယျခင္း ာႏွင့္ ေဒသတြင္းေရႊ႕ေျပမင္းလမ္မးာႏွင့္ ဒုကသည္မ္မး၏ ေျမယမမ္မး သိမ္းယျခင္း အပါအ၀င္)၊ ေလ္မ္ေၾကးအျငင္းပြမးမႈမ္မး၊ ေရႊ႕ေျပမင္း ျပန္လည္ေနရမခ္ခံရျခင္း၊ အသက္ေမြးမႈ ဆံုးုံံႈးျခင္း၊ လမႈဖလံုမႈမရွိျခင္း၊ ပတ္၀န္းက္င္ထိခိုက္ျခင္းာႏွင့္ မတရမးေစခိုင္း ျခင္း စသည့္ ျပႆနမမ္မး ေတြ႕ရွိရပါသည္။ (၂၀၁၁ ခုာႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ာႏွင့္ ၂၀၁၂ ခုာႏွစ္ ာႏို၀င္ဘမလ အတြင္း စုေဆမင္းထမးသည့္) ထိခိုက္နစ္နမသည့္ ြဲ ြင္ ေဖမ္ျပပါရွိပါသည္။ လေပါင္း ၈၀၉ ဦးအမး စစ္တမ္းေကမက္ယခဲ့မႈအမး စမမ္က္ာႏွမေပါင္း ၆၀၀ ေက္မ္ရွိသည့္ အစီရင္ခံ၏ ေနမက္ဆက္တတ အစီရင္ခံစမမွ သဘမ၀အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိ်ဳးေရးေဆမင္ရြက္မ ေဒသမ္မးရွိ စီမံကိန္း အတြင္း က္ေရမက္သည့္ ျပည္သမ္မး၏ စုေပါင္း ေဆမင္ရြက္မႈကိုလည္း မီးေမမင္းထိုးျပ ထမးပါသည္။ ု ို အမ္ိ်ဳးသမီးမ္မး သတ်ဳတးေဖမ္ေရး ေစမင့္ၾကည့္ ကြနယ မိလ ္ က္ ႈ သြမးသည့္ သုခဘံု ဆံုးုံံး ကရင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ဖမးေဆမင္းၿမိ်ဳ႕နယ္အတြင္း ေမမ္ခ္ီး သတ်ဳတြင္းမ္မး၏ အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈအမး ဆံုးုံံႈးသြမးသည့္ သုခဘံု ု ိုနီလက္ထက္ အစီရင္ခံစမတြင္ ေလ့လမဆန္းစစ္ထမးပါသည္။ ေမမ္ခ္ီး တြင္ အရည္အေသြးျမႇင့္ ခဲမျဖ်ဴ ာႏွင့္ အျဖိ်ဳက္နက္အမး ျဗိတိသွ္ကိလ ၁၈၃၀ ခုာႏွစ္မွ စတင္၍ စတင္တးေဖမ္ခဲ့ပါသည္။ မိုလအ ို မ္ိ်ဳးသမီးမ္မး သတ်ဳတးေဖမ္ေရး ေစမင့္ၾကည့္ကြန္ယက္မွ စီမံကိန္းမ္မး စတင္ေဆမင္ရြက္သည့္ အခ္ိန္မွစ၍ သတ်ဳတးေဖမ္ေရး လုပ္ငန္းမ္မးအမး ေလ့လမေစမင့္ၾကည့္ခဲ့ရမ ေဒသခံျပည္သမ္မးအမး သိသမထင္ရွမးသည့္ အက္ိ်ဳးေက္းဇးမ္မး မရရွိခဲ့ေၾကမင္း မွတ္သမးခဲ့ၾကပါသည္။ အဆိုပါေဒသတြင္ လို႕ကမလို႕ရြမ အထိ သတ်ဳတးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းမ္မး ခ္ဲ႕ထြင္လမၿပီး ေရွးယခင္ကတည္းက ေနထိုင္လမသည့္ ေျမယမမ္မး စြန္႕ခြမ ္ တ လမျခင္းာႏွင့အ ြ ္မႈေၾကမင့္ ျဖစ္ေပၚလမေသမ ဆုိးက္ိ်ဳးမ္မးာႏွင့္ ေရအရင္းအျမစ္မ္မး ထိခိုက္လမမည္ကို စိုးရိမ္လမၾကပါသည္။ အစီရင္ခံစမမွ စီမံကိန္းေဆမင္ရက တနသၤမရီတိုင္းေဒသၾကီးရွိ ဟိာႏၵမးသတ်ဳတးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းာႏွင့္ ာႏိႈင္းယွဥ္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေမမ္ခ္ီး ပိုင္ဆိုင္မႈာႏွင့္စပ္လ္ဥ္း၍လည္း ံ သပ္ခ္က္ တစ္ရပ္ အမး ဆံုးုံံႈးသြမးသည့္ သုခဘံု အစီရင္ခံစမတြင္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အစီရင္ခံစမအရ သတ်ဳတးေဖမ္ေရး စိစစ္သုး လုပ္ငန္းအမး အမွတ္ (၂) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္း ာႏွင့္ UMEHL ဦးပိုင္ အက္ိ်ဳးတရွယ္ယမပိုင္ဆိုင္သည့္ ကယမးျပည္နယ္ သတ်ဳတးေဖမ္ ြ ္းတင္ဟု ခန္႕မွန္းရၿပီး ဖမးေဆမင္း ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္း (KMPC) မွ ေဆမင္ရြက္လ္က္ရွိပါသည္။ KMPC ၏ မန္ေနဂ္မ အမည္မွမ ရဲထန ဲ ၀င္တစ္ဥး ၿမိ်ဳ႕နယ္ USDP အဖြ႕ ီ ျဖစ္သည္။ အစီရင္ခံစမမွ အတည္မျပ်ဳရေသးသည့္ အခ္က္အလက္မ္မးအရ UMEHL သည္ အမွတ္ (၂) သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းမွ ၃၀% ပါ၀င္ေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးသည္။ ေမမ္ခ္ီးေဒသရွိ သတ်ဳတးေဖမ္ေရး လုပ္ငန္းမ္မးတြင္ ဆိုးက္ိ်ဳး သက္ေရမက္ာႏိုင္မႈ ိ မ္မးကိုလည္း အကဲျဖတ္ ေရးသမးထမးပါသည္။ အမ္ိ်ဳးသမီး လုပ္သမးမ္မး လုပ္ခ နည္းပါၿပီး (အလုပ္ၾကမ္းေန႕တြက္ခ ၅ ,၀၀၀ က္ပ္သမရရွ) အဆိုပါ သတ်ဳတးေဖမ္ေရး လုပ္ငန္းအတြင္း လမ္မးသည္ အဆုတ္ာႏွင့္ အဆစ္ေရမင္ေရမဂါ မ္မးရရွိခံစမးေနရေၾကမင္း အေသးစိတ္ ေဖမ္ျပ ေပးထမးပါသည္။ အဆိုပါအစီရင္ခံစမမွလည္း သတ်ဳတြင္းမွ ထြက္ရွိသည့္ အညစ္အေၾကးမ္မးေၾကမင့္ ပတ္၀န္းက္င္ညစ္ညမ္းမႈျဖစ္ျခင္း (အထးသျဖင့္ မိုးရမသီ ဆည္မ္မးမွ အဆိပ္ျဖစ္ေစေသမ ေရမ္မး စီးက္ျခင္း) တို႕ လည္း ေဖမ္ျပပါရွိပါသည္။ ဤပတ္၀န္းက္င္ ံ မမွ ညစ္ညမ္းျခင္းေၾကမင့္ မိုလိုျမစ္ (ေဒသခံ လထုအတြက္ ေသမက္သံုး ေရအရင္းအျမစ္ျဖစ္ေသမ) လည္းထိခိုက္ေစပါသည္။ အစီရင္ခစ ံ မ္မးျဖင့္ သတ်ဳတြင္းမ္မးေဖမက္လုပ္ျခင္းာႏွင့္ ေျမၿပိ်ဳျခင္းတို႕ေၾကမင့္ သစ္ေတမမ္မးျပ်ဳန္းတီးေၾကမင္းကိုလည္း အဆိုပါေဒသအတြင္း သစ္တုး ထည့္သြင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ဆံုးုံံႈးသြမးသည့္ သုခဘံု အစီရင္ခံစမ၏ အႀကံျပ်ဳခ္က္မ္မးအရ အဆိုပါ စီမံကိန္း သက္ေရမက္ သည့္ ေနရမေဒသမ္မးအတြင္း လြတ္လပ္၍ ႀကိ်ဳတင္ အသိေပးအေၾကမင္းၾကမးေစျခင္း (FPIC)၊ ေဒသခံမ္မး၏ ဆံုးျဖတ္ခ္က္မ္မးတြင္ ပါ၀င္ေစျခင္းာႏွင့္ မတရမးေနရမေရႊ႕ေျပမင္းေစျခင္း တို႕ မလုပ္ေဆမင္ရန္ အဆံုးသတ္ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 197 တအန္းေက္မင္းသမးမ္မးာႏွင့္ လငယ္အစည္းအုံံုး ု လ ပိက ို း ္ င ္ က္ဆး ္ အိပမ ို ဤအစီရင္ခံစမသည္ ေရႊဂက္စ္လႈပ္ရွမးမႈ၏ အစီရင္ခံစမမ္မးအတိုင္း ္ ိုင္း ေရႊဂက္စ္ပိုကလ စီမံကိန္းေနမက္ခံသမိုင္း အေၾကမင္း ေရးသမးေဖမ္ျပထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသမ္ အစီရင္ခံစမမွမ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ (ပေလမင္းေဒသ) တအန္းလမ္ိ်ဳးစု မ္မးေနထိုင္ရမ ၿမိ်ဳ႕နယ္ (၆) ္ ေရးခ္ိ်ဳးေဖမက္မႈမ္မး” ေပၚလြင္ေအမင္ ၿမိ်ဳ႕နယ္ာႏွင့္ ေက္းရြမေပါင္း (၅၁) ရြမအမး အထးအေလးထမးၿပီး “ျပည္တြင္းစစ္ ာႏွင့္ လ႕အခြင့အ ေဖမ္ျပေပးထမးသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ အေနမက္ေျမမက္ ေဒသရွိ ေတမင္တန္းေဒသမ္မးတြင္ တအန္းလမ္ိ်ဳး ခန္႕မွန္းေျခ (၁) သန္းနီးပါး ေနထိုင္ လ္က္ရွိပါသည္။ တအန္းလမ္ိ်ဳးမ္မး ေနထိုင္ရမ ေဒသမ္မးတြင္ ကမမၻေပၚရွိ အဖိုးတန္ ပတျမမး ာႏွင့္ နီလမတြင္းမ္မး၊ နမမည္ႀကီး မိုးကုတ္ ေက္မက္မ္က္ရတနမမ္မး ထြက္ရွိရမ ေဒသ (ယခု မာႏေလးတိုင္းေဒသၾကီး အတြင္း) လည္း ပါ၀င္ပါသည္။ အစီရင္ခံစမတြင္ “အရင္းအျမစ္မ္မးျပည္ပသို႕ တင္ပို႕ျခင္း ာႏွင့္စပ္လ္ဥ္း၍ အဆိုပါေဒသ အတြင္း ေနထိုင္လ္က္ရွိေသမ ေဒသခံျပည္သမ္မး အေနျဖင့္ မည္သည့္ ္ ွမရရွိဘဲ အက္ိ်ဳးခံစမးခြင့မ လ႕အခြင္အ ့ ေရးခ္ိ်ဳးေဖမက္ခံရမႈ သက္သက္သမ ျဖစ္ေၾကမင္း” ျပင္းထန္စြမ ံ သပ္ထမးပါသည္။93 ေ၀ဖန္သုး အစီရင္ခံစမတြင္ ို ္လိုင္း၏ ေရႊဂက္စ္ပက ဆိုးက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈမ္မးကို ေဖမ္ညႊန္းထမးပါသည္။ ယင္းမွ ေျမသိမ္းရမတြင္ ႀကိ်ဳတင္ သေဘမထမးေတမင္းခံျခင္း သို႕မဟုတ္ တိုင္ပင္ေဆြးောႏြးျခင္းမ္မးမရွိဘဲ ၿမိ်ဳ႕နယ္ (၄) ၿမိ်ဳ႕နယ္ရွိ အိမ္ေျခ (၅၅၁) ခု အေပၚ ေျမသိမ္းခဲ့ျခင္းအမး ဥပမမေပးျပဆိုထမးပါသည္။ အစီရင္ခံစမ အေသးစိတ္တြင္ ေျမသိမ္းယမႈအတြက္ လံုေလမက္သည့္ ေလ္မ္ေၾကး ေပးေဆမင္မႈ မရွိျခင္း၊ အခ္ိ်ဳ႕ကိစၥရပ္မ္မးတြင္ ေလ္မ္ေၾကး ေပးေဆမင္မႈ မရွိျခင္း၊ အျပည့္အ၀ မေပးေဆမင္ျခင္းာႏွင့္ တစ္ရြမာႏွင့္တစ္ရြမ ေလ္မ္ေၾကးေပးေဆမင္မ ု ို တညီမႈ မရွိျခင္းမ္မးအမး အေသးစိတ္ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ပိုက္လိုင္းေဆမက္လုပ္ခ္ိန္အတြင္း စစ္တပ္အင္အမး တိုးျမႇင့္ျခင္း၊ မးယစ္ေဆး၀ါးပိမ သံုးစြျဲ ခင္း၊ ျပည့္တန္ဆမေပါမ္မးလမျခင္း (တုံုတ္ေရႊ႕ေျပမင္း အလုပ္သမမးမ္မးအမး ဆြဲေဆမင္ျခင္း)တို႕ေၾကမင့္ ေဒသခံ အမ္ိ်ဳးသမီးမ္မးအေပၚ (ကမယအိေျာႏၵပ္က္ျပမးေစမႈ ာႏွင့္ မုဒိန္းမႈ စသည့္ဆိုးက္ိ်ဳးမ္မး) က္ေရမက္ေစေၾကမင္း အစီရင္ခံစမမွ စိစစ္သံုးသပ္ တင္ျပထမးပါသည္။ ပိုက္လိုင္း အိမ္မက္ဆိုးမွလည္း ပိုက္လိုင္းမ္မး တည္ေဆမက္ျခင္းေၾကမင့္ ျဖစ္ေပၚေစေသမ ေရႀကီးျခင္း၊ စပါးခင္းမ္မး၊ သစ္ေတမဧရိယမမ္မး၊ လက္ဖက္ခင္းမ္မး သိမ္းယျခင္း ာႏွင့္ က္န္းမမေရး၊ လံုၿခံ်ဳေရး ခ္ိ်ဳးေဖမက္မႈမ္မး၊ မတရမးအလုပ္ ေစခိုင္းမႈမ္မး စသည္တို႕ကို ေရးသမး ္ ႈပ္ရွမးမႈစီမံကိန္း အစီရင္ခံစမကဲ့သုိ႕ ပိုက္လိုင္း အိမ္မက္ဆိုး အစီရင္ခံစမမွလည္း ESIA ာႏွင့္ SIA မ္မး ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ေရႊဂက္စလ ေဆမင္ရြက္ထမးရွိမႈ မရွိေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ပိုက္လိုင္း တည္ေဆမက္ေရးေၾကမင့္ တအန္းအမ္ိ်ဳးသမးလြတ္ေျမမက္ေရး စစ္တပ္ (TNLA) ာႏွင့္ ဗမမစစ္တပ္၊ KIA တပ္တို႕အၾကမး ပိိပက ပိုမိုျဖစ္ေပၚေစျခင္း ျဖစ္ေၾကမင္း မွတ္တမ္း ျပ်ဳထမးပါသည္။ TNLA မွ KIA ာႏွင့္ ပးေပါင္းကမ ျမန္မမစစ္တပ္အမး တိုက္ခိုက္ျခင္းမ္မး သည္ ေဒသတြင္း ေရႊ႕ေျပမင္းခံျပည္သမ္မး တိုးပြမးေစပါသည္။ 93 Pipeline Nightmare, page 6 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 198 ု လငယ္အဖြ႕ ပအိ႕ ဲ အစည္း ီ ျခင္း အနမဂတ္ကို လုယဖ္က္ဆး ဲ အစည္းမွ ၂၀၀၆ ခုာႏွစ္မွ ၂၀၀၉ အထိ သံုးာႏွစ္တမကမလအတြင္း စံုစမ္းစစ္ေဆးခဲ့ေသမ ပင္းပက္သတ်ဳ ဤအစီရင္ခံစမသည္ ပအို႕လငယ္အဖြ႕ တးေဖမ္ေရးစီမံကိန္း ျဖစ္ပါသည္။ ပအုိ႕လမ္ိ်ဳးသည္ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ဒုတိယလဦးေရ အမ္မးဆံုး ျဖစ္ၿပီး ခန္႕မွန္းေျခ အမးျဖင့္ လဦးေရ တစ္သန္းခန္႕ ရွိသည့္ လမ္ိ်ဳးစုျဖစ္ပါသည္။ ပင္းပက္တြင္ သံရိုင္းထြက္ရွိျပီး ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယအႀကီးဆံုးေသမ သတ်ဳသိုက္ (ပထမမွမ ကခ္င္ျပည္နယ္ရွိ ဖမးကန္႕) ျဖစ္ပါသည္။ ပင္းပက္၏အဓိပၸါယ္မွမ ထင္းုံးေတမင္တန္း ဟုအဓိပၸါယ္ရၿပီး ပအို႕ဘမသမျဖင့္ ပင္ငို (ရွမ္းလို ပန္းပက္) ဟု ထင္ရွမးပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ေတမင္ႀကီးၿမိ်ဳ႕၏ အေရွ႕ေျမမက္ဘက္ ခုာႏွစ္မိုင္ရွိ ေတမင္တန္းျဖစ္ပါသည္။ ပင္း ပက္ ေတမင္တြင္ ေၾကးနီ၊ ထံုးေက္မက္၊ သံျဖ်ဴ ာႏွင့္ ခဲမျဖ်ဴ၊ အၿဖိ်ဳက္နက္တို႕ ေပါၾကြယ္၀ၿပီး ေတမင္ေပၚအခ္ိ်ဳ႕ ေနရမမ္မးတြင္ ယေရနီယံတြင္းမ္မးလည္း ရွိပါသည္။ အဆိုပါေနရမမ္မးတြင္ ခန္႕မွန္းေျခအမးျဖင့္ သံဓမတ္ ၅၆.၄%ျဖင့္ တန္ခ္ိန္ ၁၀ သန္းေလမက္ ရွိမည္ျဖစ္ၿပီး လီမိုနိုက္၄၂.၆% သံဓမတ္ (ကမမၻ႕ အေကမင္းဆံုး သံဓမတ္မွမ ၆၀% ပါ၀င္) အမး တန္ခ္ိန္ သန္း ၇၀ အရန္ထမးရွိပါသည္။ ဆက္လက္၍ အဆိုပါေတမင္တြင္ ထံုးေက္မက္သိုက္ တန္ခ္ိန္ သန္း ၃၀ မွ္ရွိပါသည္။ ္ န္းအမး ၁၉၅၁ ခုာႏွစတ ပင္းပက္ သတ်ဳတးေဖမ္ေရးလုပင ြ ္ စတင္ခၿဲ့ ပီး ၁၉၆၁ ခုာႏွစေ ္ င ို း ္ နမက္ပင ဲ့ ါသည္။ ္ တြင္ ျပန္လည္ စတင္ခပ အနမဂက္ကိုလုယက္ျခင္း အစီရင္ခံစမသည္ ပင္ပက္စီမံကိန္း ဧက ၁၁ ,၀၀၀ အေပၚတြင္ ကုမၸဏီမ္မး ၀င္ေရမက္မႈ မ္မးေၾကမင့္ လမႈေရးာႏွင့္ ံ မမွ စီမံကိန္းေၾကမင့္ အိမ္ေျခ ၇ယ၀၀၀ ခန္႕ သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္ထိခိုက္နစ္နမမႈမ္မးအမး အေသးစိတ္ ေဖမ္ျပေပးထမးပါသည္။ အစီရင္ခစ ေရႊ႕ေျပမင္းခံရျခင္းာႏွင့္ ေက္းရြမေပါင္း ၂၅ ရြမ ဖ္က္ဆီးခံခဲ့ရပါသည္။ အဆိုပါေနရမတြင္ ၁၉၉၁ ခုာႏွစ္ထဲမွ အပစ္အခတ္ရပ္စဲခဲ့ေသမ္လည္း ျမန္မမစစ္တပ္မွ အဆိုပါေနရမ အနီး တ၀ိုက္တြင္ ခံတပ္ သံုးတပ္ခ္ထမးပါသည္။ ံ ွင့္ သတ်ဳတြင္းလုပ္ငန္းတို႕၏ သတင္းအခ္က္ အလက္မ္မး ေဖမ္ျပေပးထမးပါသည္။ သံထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းစဥ္ စက္ုံံု၊ ဘိလပ္ေျမစက္ုံုာႏ ျမန္မမာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းရွိ မေကြးတိုင္းေဒသၾကီး မွ ပင္းပက္ေတမင္အထိ သဘမ၀ ဓမတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္း သြယ္တန္းမႈ ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး သေဘမ၀ဓမတ္ေငြ႕ ကုဗေပ ၈ သန္း တင္ပို႕ာႏိုင္ခဲ့ၿပီး လွ္ပ္စစ္ ၂၀ မီဂါ၀ပ္ ထုတ္လႊတ္ာႏိုင္ပါသည္။ ဆက္လက္၍ အေသးစမး ္ ခ္၍ တည္ေဆမက္ခဲ့ပါသည္။ စီမံကိန္းတြင္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္လုပ္ငန္း ာႏွင့္ ေက္မက္မီးေသြးသံုး ၆၅ မီဂါ၀ပ္ထြက္ရွိ ဓါတ္အမး စီမံကိနး ပါ၀င္သည့္ကုမၸဏီမ္မးမွမ - - Tyazhpromexport - ုံုရွမးကုမၸဏီတစ္ခု - MEC (ျမန္မမ့စီးပြမးေရးေကမ္ပိုေရးရွင္း) - ေက္မ္သမ ကုမၸဏီလီမိတက္ - ကေမၻမဇဖြံ႕ၿဖိ်ဳးေရး ကုမၸဏီ လီမိတက္ (ဦးေအမင္ကို၀င္းပိုင္) - Danieli & C. Spa - အီတလီကုမၸဏီတစ္ခု Tyazhpromexport ကုမၸဏီမွ ပင္ပက္ သံလုပ္ငန္းစဥ္ လုပ္ငန္းခြင္အတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလမ သန္း ၁၅၀ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံထမးၿပီး ံ တြက္ အေမရိကန္ေဒၚလမ သန္း ၆၀ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံထမးပါသည္။ ကေမၻမဇဖြံ႕ၿဖိ်ဳးေရးကုမၸဏီမွ ဘိလပ္ေျမစက္ုံုအ လုပ္ငန္းဧက ၁၁,၀၀၀။ ယေရနီယမ္ ွိ ည္ဟသည့္ သတ်ဳထြက္ရသ ေကမလဟမလာႏွင့္ ပတ္သက္၍ စြမ္းအင္၀န္ႀကီးဌမနမွ တရမး၀င္သတင္းထုတ္ျပန္ထမးသည္မွမ ာႏိုင္ငံတြင္း ယေရနီယမ္ သတ်ဳထြက္ရွိသည့္ ေနရမေပါင္း (၅) ေနရမရွိ္ၿပီး အဆိုပါ သိုက္တးေဖမ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ အမ္မးျပည္သသိရွိာႏိုင္ရန္ ထုတ္ျပန္သည့္ အစီရင္ခံစမမ္မး မထြက္ရွိေသးေပ။ အဆိုပါ ထြက္ရွိာႏိုင္သည့္ (၅) ေနရမတြင္ ပင္းပက္ မပါ၀င္ေခ္၊ ခန္႕မွန္းခ္က္အခ္ိ်ဳ႕အရ ေတမင္ႀကီးအနီးအနမးတြင္ ယေရနီယမ္ ရွိေၾကမင္းသိရွိရျပီး ပင္းပက္ေတမင္ေပၚ တြင္ ယေရနီယမ္ထြက္ရွိာႏိုင္ေၾကမင္း ခန္႕မွန္းတြက္ဆထမးပါသည္။ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 199 ု ္ေတမင္တန္းေပၚတြင္ ယေရနီယမ္ ရွိေၾကမင္း ေျပမဆိုၾကပါသည္။ အဆိုပါေနရမအမး ကုနး ေဒသခံရြမသမးအခ္ိ်ဳ႕မွ လက္ငပ ္ ဆု သို႕မဟုတ္ ငမန္းေတမင္ ဟုေခၚဆိုပါသည္။ အဆိုပါေတမင္တြင္ စစ္စခန္းမ္မး ခ္ထမးၿပီး ရြမသမးမ္မး အနီးအနမး ၀င္ေရမက္ျခင္း၊ ထင္းေခြျခင္းတို႕အမး ကန္႕သတ္ထမးပါသည္။94 အစီရင္ခံစမမွ ပင္းပက္စီမံကိန္းေၾကမင့္ လမႈေရးာႏွင့္ သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္ထိခိုက္ ေစာႏိုင္မႈအမး အေသးစိတ္ ေဖမ္ညႊန္းထမးပါသည္။ လဦးေရ ၃၅,၀၀၀ ခန္႕ တဘက္ေခ္မင္းမွ စီးဆင္းလမသည့္ ေရအမး မွီတင္းအသံုးျပ်ဳ ေနရပါသည္။ မိုးရမသီတြင္ အာႏရမယ္ရွိသည့္ သတ်ဳတြင္း အညစ္အေၾကးမ္မးမွ ဆည္ေရလွ္ံကမ ေရညစ္မ္မး စီးဆင္းေလ့ရွိပါသည္။ ထိုအေတမအတြင္း ေဒသခံမ္မးအၾကမး တိုင္ပင္ေဆြးောႏြမႈမရွိျခင္း၊ ေျမယမသိမ္းယျခင္း၊ ေလ္မ္ေၾကးမေပးျခင္း၊ မတရမးေရႊ႕ေျပမင္းခိုင္းျခင္း၊ ပစၥည္းမ္မး ဖ္က္ဆီးျခင္း၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက္မင္းမႈမ္မး ဆံုးုံံႈး ျခင္း၊ အမ္ိ်ဳးသမီးမ္မး ကမမောႏွမက္ယွက္ခံရျခင္း ာႏွင့္ မုဒိန္းမႈ၊ ျပည့္တန္ဆမကိစၥမ္မး ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ဆက္လက္၍ အစီရင္ခံစမမွ စမးနပ္ရိကမဖလႈံမႈ မရွိျခင္း၊ ေလမင္စမာႏွင့္ အရိ ပ္အမ၀ါသမရွိျခင္း၊ သစ္ေတမဧရိယမမ္မး ကန္႕သတ္ ပိတ္ပင္ထမးမႈေၾကမင့္ ေဆးဘက္၀င္ ိ ၾကမင္းလည္း မွတ္တမ္းျပ်ဳစု ထမးပါသည္။ ေနမက္ဆံုးအေနျဖင့္ အစီရင္ခံစမမွ အဆိုပါေနရမတြင္ ဘုရမးေစတီမ္မး အပင္မ္မး ရယာႏိုင္ျခင္းမရွေ ္ ျခမး ာႏွင့အ ထင္ရွမးသည့္ ေနရမမ္မးအမး ဖ္က္ဆီးၿဖိ်ဳဖ္က္ျခင္းတို႕ေၾကမင့္ ယဥ္ေက္းမႈအေမြအာႏွစ္မ္မး ပ္က္ဆီးခဲ့ရေၾကမင္းကိုလည္း ဲ့ ျခင္းေၾကမင့္ အဆိုပါေဒသ သဘမ၀ အလွ တရမးမ္မး ပ္က္စီးခဲ့ရ ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ပင္းပက္ေတမင္ တစ္ခုလံုး စီမံကိန္းအရ ၿဖိ်ဳဖ္က္ခရ ပါသည္။ ြံ ၿဖိ်ဳးတိး ကခ္င္ဖ႕ ္ က္အဖြ႕ ု တက္ေရး ကြနယ ဲ ႊ း အေမွမင္လမ ္ မ ္ ေနေသမခ္ိ်ဳင့၀ ္ ွ း ္ ွမ္းအစီရင္ခံစမအမး ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး အခ္ိန္ကမလ မစတင္မီ ၂၀၀၇ ခုာႏွစ္ အခ္ိန္တြင္ ေရးသမးျပ်ဳစုခဲ့ပါသည္။ အေမွမင္လႊမ္းေနေသမခ္ိ်ဳင့၀ မည္သို႕ပင္ဆိုေစကမမ ယခင္ေရးသမးျပ်ဳစုထမးသည့္ အစီရင္ခံစမမ္မးာႏွင့္ မၾကမေသးမီက ေရးသမးထမးသည့္ အစီရင္ခံစမတို႕၏ ခုာႏွစ္ာႏွစ္တမ ကမလအတြင္း ေျပမင္းလဲမႈ သို႕မဟုတ္ ျခမးနမးမႈမ္မးကို သိရွိာႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဲ က္ နမမည္ႀကီးသည္မွမ ကခ္င္ျပည္နယ္ ဟးေကမင္းခ္ိ်ဳင္၀ ေက္မက္စိမ္း အျပင္ ကခ္င္ျပည္နယ္၌တြဖ ့ ွမ္းရွိ (ျပည္နယ္အေနမက္ဘက္ျခမ္း အိာႏိၵယနယ္စပ္အနီး) ေရႊတးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းအမးလည္း ေလ့လမဆန္းစစ္ထမးပါသည္။ ္ ွမ္းသည္ ဤခ္ိ်ဳင့၀ ကမမၻေပၚရွိ က္မးမ္ိ်ဳးမ္မး ိ သမ ေဒသလည္းျဖစ္ပါသည္။ အစီရင္ခစ ထိန္းသိမ္းထမးရွိရမေဒသျဖစ္ၿပီး မတမ္ိ်ဳးာႏြယ္စုအမ္မးအျပမးရွေ ံ မအမး ၂၀၀၄ ခုာႏွစ္မွ ၂၀၀၆ ခုာႏွစ္အထိ အဓိကလုပ္ငန္းရွင္မ္မးကို အေျခခံ၍ သုေတသန ျပ်ဳစုထမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစမအမး ျပင္ပေလ့လမ ဆန္းစစ္သမ္မးမွလည္း ကိုးကမးာႏိုင္ၿပီး ကခ္င္ျပည္နယ္သည္ လမ္ိ်ဳးတစ္စုတည္းမဟုတ္ဘဲ လမ္ိ်ဳးစုငယ္မ္မးျဖစ္ေသမ ရ၀မ္ ၊ ဇိုင္း၀၊ လုိေ၀ါင္၊ လခ္ိ၊ လီဆ ာႏွင့္ ဂ္ိမ္းေဖမ စသည္တို႕ ေပါင္းစည္းရမ လမ္ိ်ဳးစုျဖစ္ပါသည္။ ို ္း အဆိုပါခ္ိ်ဳင့၀ ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္ေနမက္ပင ္ ွမ္းအတြင္း KIO ာႏွင့္ SPDC တို႕အၾကမး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး စမခ္်ဳပ္ခ္်ဳပ္ဆိုၿပီးေနမက္ ေရႊတးေဖမ္ေရး ္ ွ မ္းတြင္ လိုက္ေလ္မခ္က္ ၈ ခ္က္ျဖင့္ လုပ္ငန္းအမး စီးပြမးျဖစ္ တဟုန္ထိုး ထုတ္လုပ္လမခဲ့ၾကပါသည္။ ၂၀၀၂ ခုာႏွစ္တြင္ ဟဂြမ္ခ္ိ်ဳင့၀ ေရမင္းခ္ခဲၿ့ ပီး ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္ မွ လုပ္ကြက္ ၁၄ ကြက္ာႏွင့္ ၂၀၀၆ ခုာႏွစ္အထိ လုပ္ကြက္ ၃၁ ကြက္အထိ ေရႊတးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းမ္မး တိုးတက္မ္မးျပမးလမခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါကမလက သတ်ဳတးေဖမ္ေရး လုပ္ငန္းမ္မး လုပ္ကိုင္ရမတြင္ အလုပ္သမမး အေျချပ်ဳျခင္းမွ စက္အေျချပ်ဳသည့္လုပ္ငန္းမ္မး ေျပမင္းလဲလမခဲ့ပါသည္။ ္ ုပ္ငန္း/ စီးပြမးျဖစ္ လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္လမၾကပံု ထို႕ျပင္ အစီရင္ခံစမမွ သတ်ဳတးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ုံိုးရမလုပ္ငန္းမွ စက္မႈထုတ္ကုနလ အဆင့္ဆင့္ကို အေသးစိတ္ စိတ္၀င္စမးဖြယ္ရမ ေရးသမးေဖမ္ျပေပးထမးပါသည္။ ေက္မက္စိမ္း သို႕မဟုတ္ ေက္မက္တံုးမ္မး တးေဖမ္ေတြ႕ရွိသည့္အခါ စိုးရိမ္စရမ နိမိတ္မ္မး ျဖစ္ေပၚေစသည္ဟု ကခ္င္မ္မးမွ ယဆထမးၾကပါသည္။ ထိုအခါ ေက္းရြမအႀကီးအကဲမွ အစည္းအေ၀းတစ္ရပ္ ေခၚယၿပီး ခ္က္ခ္င္းတးေဖမ္လွ္င္ ေသမ္လည္းေကမင္း 94 Robbing the Future p15. ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 200 အဆိုပါအတိုင္း ဆက္လက္တးေဖမ္ျခင္းမျပ်ဳဘဲ ာႏွစ္ေပါင္းမ္မးစြမ ထမးရွိရန္ေသမ္လည္းေကမင္း ဂမီၻရနည္းမ္မးျဖင့္ ေသခ္မစြမ တြက္ခ္က္ ေဆမင္ရြက္ေလ့ရွိပါသည္။ အကယ္၍ အေျခအေနေကမင္းမြန္ပါက အဆိုပါေျမ၏ ေပအနည္းငယ္ ပတ္လည္အမး ႀကိ်ဳးမ္မးျဖင့္ အမွတ္အသမးျပ်ဳလုပ္ၿပီး ကခ္င္လမ္ိ်ဳးမ္မးအမးလံုးအတြက္ သင့္ေလ္မ္သည့္တင္ျပမႈမ္ိ်ဳးျဖစ္ေအမင္ ေဆမင္ရြက္ေလ့ရွိ ပါသည္။ ကခ္င္ လမ္ိ်ဳးမ္မး ဲ ၀ ေပးေလ့ရွိ ၾကပါသည္။95 မိသမးစု၀င္မ္မးအခ္င္းခ္င္း မည္မွ္ေ၀းကြမစြမ ေနထိုင္သည္ျဖစ္ေစ အစုရွယ္ယမခြေ မိုင္းတြင္းတးေဖမ္စဥ္ကမလအတြင္း အေသးစိတ္ ဘ႑မေရးရွင္းတမ္းပံုစံအမး ေဖမ္ျပထမးၿပီး သတ်ဳတြင္း၀န္ႀကီးဌမနမွ အျမတ္ခြန္ ၃၅ -၅၀% ္ ို႕ထံ ထပ္ေဆမင္းေပးသြင္းရပါသည္။ အထိေကမက္ယေနၿပီး KIO (ေကအိုင္အို အုပ္ခ္်ဳပ္ခံေဒသ) ာႏွင့္ သက္ဆိုင္ရမ တိုင္းစစ္ဌမနခ္်ဳပတ ယင္းကမလ ေရႊတးေဖမ္ေရး ့ ွမ္းရွိ ခ္ိ်ဳင္၀ အုပ္ခ္်ဳပ္မပ ႈ ုစ ံ ံအရ စည္းမ္ဥ္းစည္းကမ္း ယုတ္ေလ္မ့ျခင္း၊ သစ္ေတမျပ်ဳန္းတီးျခင္း၊ ျမစ္ကမ္းေသမင္ယံမ္မး ပ္က္စီးျခင္း၊ က္န္းမမေရး ာႏွင့္ အလုပ္သမမးမ္မး၏ လံုၿခံ်ဳမႈ ကင္းမဲ့ျခင္းတို႕ အျပင္ ေရမ္မးတြင္ မမက္်ဴရီာႏွင့္ စင္ယမာႏိုက္အဆိပ္ ပါ၀င္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၄ ခုာႏွစ္ သတ်ဳတးေဖမ္ေရး ဥပေဒာႏွင့္ ၁၉၉၅ ခုာႏွစ္ ဥပေဒတို႕တြင္ ဓမတုေဆး၀ါးမ္မး သံုးစြျဲ ခင္းအမး စည္းကမ္းမ္မး ပါ၀င္မႈ မရွိသည့္ အျပင္ ESIA/SIA လိုအပ္ခ္က္မ္မးလည္း ေဖမ္ျပပါ၀င္မႈ မရွိေၾကမင္း ေထမက္ျပထမးပါသည္။ ု ါေဒသအတြင္း အစီရင္ခံစမတြင္ ေရႊတြင္းတးေဖမ္ေရးလုပ္ငန္းမ္မး တိုးခ္ဲ႕လမျခင္းေၾကမင့္ ေရႊ႕ေျပမင္းလုပ္သမးမ္မး မ္မးျပမးလမျခင္း၊ အဆိပ မးယစ္ေဆး၀ါး၊ ေလမင္းကစမး ာႏွင့္ လိင္ကိစၥုံႈပ္ေထြးလမျခင္းမ္မး ျဖစ္ေပၚ လမေစပါသည္။ အစီရင္ခံစမမွ မုိင္းတြင္းလုပ္ငန္းတစ္ခုတြင္ ဲ န သမ္မးျဖစ္ၾကေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ အစီ ရင္ခံစမ နိဂုံးခ္်ဳပ္တြင္ ဟးေကမင္းခ္ိ်ဳင့၀ ေနထိုင္က္က္စမးသ ၈၀% မွမ ဘိန္းစြေ ္ ွမ္းေဒသရွိ လမ္မးသည္ ေရႊတးေဖမ္ ေရးလုပ္ငန္းမ္မး တိုးခ္ဲ႕လမျခင္းေၾကမင့္ အက္ိ်ဳးမခံစမးရပဲ SPDC အမဏမပိုင္မ္မးာႏွင့္ ကုမၸဏီမ္မး ာႏွင့္ စီးပြမးေရးသမမးမ္မးသမ ၀င္ေငြမ္မးတိုးတက္မ္မးျပမး သြမးေၾကမင္း ေဖမ္ျပထမးပါသည္။ ို ရ အျပည္ျပည္ဆင ္ ေရး ္ မ ကမမၻ႕အခြင့အ ို ္း စီမံကိန္းာႏွင့္ ၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရမ ကမမၻ႕အခြင့္အေရး (ERI) သည္ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၌ ကမလရွည္ၾကမစြမ ရတနမပိုက္လင ္ တ္သက္၍ မၾကမမီက ေရႊဂက္စ္စီမံကိန္း လုပ္ငန္းမ္မးသို႕ အနီးကပ္ေစမင့္ၾကည့္ ေလ့လမခဲ့ ၾကပါသည္။ 96 ERI မွ ရတနမပိုက္လိုင္းာႏွင့ပ အတြင္းက္က္ေရးသမးထမးသည့္ အစီရင္ခံစမ ေတမ္ေတမ္မ္မးမ္မး ရွိေနၿပီး Total ာႏွင့္ Chevron တို႕အမးဦးတည္၍ မွမးယြင္းစြမရယျခင္း ာႏွင့္ တိုတယ္အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ ဆိုသည့္ ံ မမ္မး အစီရင္ခစ ေရးသမးထုတ္ေ၀ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါအစီရင္ခံစမမ္မးမွမ ျပ်ဳျပင္ေျပမင္းလဲေရး ကမလမတိုင္ခင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ 95 Valley of Darkness, page 15. 96 http://www.earthrights.org/campaigns/burma-project ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 201 ေနမက္ဆက္တြဲ (၉) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏လွ္ပ္စစ္က႑ ဖံြ႕ျဖိ်ဳးတိုးတက္မႈအေျခအေန ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္ ဇလိုင္လ၏ ျမန္မမာႏိုင္ငံလွ္ပ္စစ္သြယ္တန္းမႈစနစ္ ေလမင္စမဆီျဖင့္ စြမ္းအင္ေပးစြမ္းာႏိုင္မႈအမး ဇယမး (၂၄) တြင္ ေဖမ္ျပေပးထမးျပီး စုစုေပါင္း ၃,၈၃၁ မီဂါ၀ပ္ရွိျပီး ာႏွင့္ ဓမတ္အမးခဲရ ြ ံု စုစုေပါင္း ၃၁ ခုာႏွင့္ သြယ္တန္းခ္ိတ္ဆက္ထမးပါသည္။ ျပ်ဳျပင္ထိန္းသိမ္းျခင္း ာႏွင့္ လုပ္ငန္း ေဆမင္ရြက္ခ္က္ ကန္႕သတ္မႈမ္မးေၾကမင့္ လိုအပ္ခ္က္ ၁ ,၉၃၀ မီဂါ၀ပ္ထက္ ေလ္မ့၍ ၁,၆၅၅ မီဂါ၀ပ္ ထြက္ရွိ ပါသည္။ မိုးရမသီတြင္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္မွ အင္အမး ၁,၅၅၂ မီဂါ၀ပ္ ထြက္ရွိၿပီး ောႏြရမသီတြင္ ၁,၃၁၅ မီဂါ၀ပ္ ထြက္ရွိပါသည္။ MOEP မွ ေအမက္ေဖမ္ျပပါ ေနရမေဒသမ္မးတြင္ ဂက္စ္ပါ၀ါစက္ုံံုမ္မး တည္ေဆမက္သြမးရန္ စီမံထမးပါသည္- > သမေကတ (စက္ုံံု ၂ ုံံု ၅၀၃ မီဂါ၀ပ္ာႏွင့္ ၅၁၃ မီဂါ၀ပ္) > ေလွမ္ကမး (၄၈၆ မီဂါ၀ပ္) > ကန္ေဘမက္ (၅၂၅ မီဂါ၀ပ္) > ေမမ္လၿမိ်ဳင္ (၂၃၀ မီဂါ၀ပ္) > ေက္မက္ျဖ်ဴ (၅၀ မီဂါ၀ပ္) > သထံု (၁၀၆ မီဂါ၀ပ္) ာႏွင့္ > ဧရမ၀တီ/ရန္ကုန္တိုင္းေဒသၾကီး (၅၀၀ မီဂါ၀ပ္) ု ္လ၊ ၂၀၁၃ ခုာႏွစ္) ဇယမး (24) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ လွ္ပ္စစ္က႑ ေယဘယ္အေျခအေန (ဇလိင Installed capacity Firm capacity Fuel (MW) (MW) Energy (GWh) Hydropower 2,780 986 13,872 Coal 120 27 600 Gas- MOEP 715 427 3,946 Gas- BOT 216.5 215 1,457 Totals 3,831.50 1,655 19,875 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 202 ပုံ (35) ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ မဟမဓမတ္အမးလိုင္းစနစ္ (from the ADB Energy Sector Initial Assessment Report, 2012) ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 203 စြမ္းအင္က႑မဟမစီမံကိန္း လက္ရွိတြင္ မဟမစီမံကိန္းအမး ဂ္ပန္အျပည္ျပည္ဆိုင္ရမ ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္ေရး ေအဂ္င္ စီမွ ျမန္မမာႏိုင္ငံအတြက္ ေငြေၾကးမ္မး ေထမက္ပံ့ေပးလ္က္ရွိပါသည္။ မဟမစီမံကိန္း အၿပီးသတ္အစီရင္ခံစမအမး ၂၀၁၄ ခုာႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လတြင္ အၿပီးသတ္ ေရးဆြဲၿပီး NEMC သို႕ ္ လိုအပ္မႈာႏႈန္းမွမ ာႏွစ္စဥ္ ၁၃% ျဖစ္ပါသည္။ ျပန္လည္စိစစ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ ဆက္လက္ တင္ျပရမည္ျဖစ္သည္။ မဟမစီမံကိန္း တြင္ ခန္႕မွနး ျမန္မမာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ စရိတ္သက္သမစြမ ္ ြမ္းအင္လိုအပ္ခ္က္ျပည့္မီေစေရး ာႏွင့စ ာႏိုင္ငံတစ္၀မ ွ ္း ခန္႕မွန္း လွ္ပ္စစ္ စြမ္းအမး လိုအပ္မႈ ျပည့္မီွာႏိုင္ေရး ာႏွင့္ ေရရွည္ထုတ္လႊတ္ာႏိုင္ေရးအတြက္ ရည္ရြယ္ခ္က္ထမးရွိပါသည္။ အမ္ိ်ဳးသမး စြမ္းအင္မ၀ါဒ ရည္မွန္းခ္က္ ျပည့္မီေစရန္အတြက္ အကုန္အက္သက္သမစြမျဖင့္ (ဥပမမအမးျဖင့္ လက္ရွိတန္ဖိုး၊ အမွန္စည္းကမ္းခ္က္မ္မး) ထပ္တိုး ္ မည္ ျဖစ္ပါသည္။ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္ေရးာႏွင့္ ထုတ္လႊတ္မ အင္အမး ျဖည့္တင္းျခင္း အစီအမံမ္မး ပးတြဲ ေဆမင္ရြကရ ံ ြင္း လိုအပ္ခ္က္ျပည့္မီေစရန္အတြက္ ေရအမးလွ္ပ္စစ္က႑ခ္ဲ႕ထြင္ျခင္း ာႏွင့္ ရင္းာႏွီးျမႇ်ဳပ္ာႏွံသမ္မး ာႏွ င့္ မဟမစီမံကိန္းတြင္ ျမန္မမာႏိုင္ငတ ပးေပါင္းေဆမင္ရြက္ရန္အတြက္ ညႇိာႏိႈင္းေဆြးောႏြးမႈမ္မး ျဖင့္လည္းျခမးနမးခ္က္အမး ာႏိႈင္းယွဥ္ ေဖမ္ျပသင့္ပါသည္။ ယခုအဆင့္ ံ မမ္မး ထည့္သြင္းေဖမ္ျပရန္ရမ မဟမစီမံကိန္းတြင္ EITI အက္ိ်ဳးသက္ေရမက္မႈ အစီရင္ခစ ွိ ရွိ မသိရေသးေပ။ ျမန္မမာႏိုင္ငံ၏ ေရအမးလွ္ပ္စစ္ အရင္းအျမစ္အမး ျပည္ပထြက္ ္ ျဖစ္ဦးတည္ေဆမင္ရြက္ျခင္းမွမ ၀င္ေငြခြနအ မွန္ကန္သည့္ နည္းလမ္းျဖစ္ေသမ္လည္း (၁) လမဘ၀ာႏွင့္ သဘမ၀ပတ္၀န္းက္င္ကိစၥရပ္မ္မး ထည့္သြ င္း စဥ္းစမးျခင္း ာႏွင့္ (၂) စီးပြမးေရး အက္ိ်ဳးအျမတ္မ္မး ဲ ၀ခံစမးာႏိုင္ေစရန္ ရည္ရြယ္ေဆမင္ရြက္သင့္ပါသည္။ အမး မွ္တစြမခြေ ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 204 ြ အစည္းမ္မးာႏွင့္ထိန္းခ္်ဳပ္ကြပ္ကဲေရးဆန္းစစ္ခ္က္ အဖဲ႕ 205