Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Μάρτιος 2024 Funded by the European Union a Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Δήλωση αποποίησης ευθύνης Το παρόν έγγραφο εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Ελλάδα - Βιώσιμες Πόλεις και Περιφέρειες μέσω του Εργαλείου Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων» για την περίοδο 2022-2024. Το έργο αυτό υλοποιείται με τη χρηματοδότηση της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (DG REGIO) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις που εκφράζονται στο πα- ρόν έγγραφο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι αντικατοπτρίζουν την επίσημη γνώμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το παρόν έγγραφο είναι προϊόν του προσωπικού της Παγκόσμιας Τράπεζας με έξωθεν συνεισφορές. Τα πορίσματα, οι ερμηνείες και τα συμπεράσματα που εκφράζονται στο παρόν έγγραφο δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Συμβουλίου εκτελεστικών διευθυντών της ή των κυβερνήσεων που εκπροσωπούν. Η Παγκόσμια Τράπεζα δεν εγγυάται την ακρίβεια των δεδομένων που περιλαμβάνονται σε αυτό το έργο. Τα όρια, τα χρώματα, η ονομασία και άλλες πληρο- φορίες που εμφανίζονται σε οποιονδήποτε χάρτη σε αυτό το έργο δεν συνεπάγονται καμία απόφαση εκ μέρους της Παγκόσμιας Τράπεζας σχετικά με το νομικό καθεστώς οποιασδήποτε επικράτειας ή την έγκριση ή αποδοχή τέτοιων ορίων. Η αναφορά οποιασδήποτε επιχείρησης ή ιδρύματος στο παρόν έγγραφο δεν συνεπάγεται την έγκριση. Δικαιώματα και άδειες Το υλικό του παρόντος εγγράφου υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα. Εφόσον η Παγκόσμια Τράπεζα ενθαρρύνει τη διάδοση των γνώσεών της, το παρόν έγγραφο μπορεί να αναπαραχθεί, εν όλω ή εν μέρει, για μη εμπορικούς σκοπούς, εφόσον γίνεται πλήρης αναφορά στο εν λόγω έγγραφο. b Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Πίνακας περιεχομένων Κατάλογος εικόνων, πινάκων και πλαισίων................................................ii Μια γρήγορη ματιά στην περιφέρεια και τον δήμο..................................1 Δημογραφικά στοιχεία...................................................................................3 Ανθρώπινο κεφάλαιο/Αγορά εργασίας...................................................... 3 Μορφωτικό επίπεδο εργατικού δυναμικού.................................. 4 Εργατικό δυναμικό και απασχόληση............................................... 5 Ανεργία....................................................................................................... 5 Διαρθρωτική σύνθεση της οικονομίας.......................................................8 Πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις ............................................ 8 Τομεακή ανάλυση ...........................................................................................10 Οικονομικές επιδόσεις........................................................................12 Επενδύσεις...............................................................................................15 Βιοχημεία και βιοτεχνολογία.............................................................17 Έρευνα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα.......................................... 17 Υγειονομική περίθαλψη και ιατρική ..............................................19 Καινοτόμος επιχειρηματικότητα.....................................................20 Υποδομές επιχειρηματικής και οικονομικής στήριξης......................... 22 Εκθέσεις και εκδηλώσεις ..............................................................................22 Συνεταιρισμοί και ενώσεις............................................................................22 Γη και υποδομές................................................................................................23 Κατασκευαστική δραστηριότητα...............................................................24 Εμπορικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις...........................................24 Επενδυτικά κίνητρα και ευκαιρίες..............................................................26 Επενδυτικοί τομείς έργων συγχρηματοδοτούμενων από την ΕΕ...26 Τομείς εστίασης/δυνητικής ανάπτυξης................................................... 28 Αγροδιατροφική τεχνολογία και έξυπνη γεωργία................................28 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειες .....................................................................29 Βιοτεχνολογία και υγειονομική περίθαλψη............................................32 Συμπεράσματα.............................................................................................. 34 Στοιχεία επικοινωνίας.................................................................................. 36 i Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Κατάλογος εικόνων, πινάκων και πλαισίων Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 1: Συνολικός πληθυσμός κατά ηλικία και φύλο (2011).................................................................................................................................. 3 Εικόνα 2: Πιθανή ζώνη προσέλκυσης εργασίας της Λάρισας (ακτίνα~60 χλμ)................................................................................................... 4 Εικόνα 3: Επίπεδο εκπαίδευσης ενεργού εργατικού δυναμικού (2011)................................................................................................................. 5 Εικόνα 4: Συμμετοχή εργατικού δυναμικού ανά ηλικιακή ομάδα (%).................................................................................................................... 6 Εικόνα 5: Απασχόληση κατά ηλικία και φύλο (2011).................................................................................................................................................... 6 Εικόνα 6: Ανεργία ανά φύλο (2022)..................................................................................................................................................................................... 7 Εικόνα 7: Αριθμός μισθωτών εργαζομένων (ανά επίπεδο δεξιοτήτων)................................................................................................................ 7 Εικόνα 8: Κορυφαίοι τομείς απασχόλησης στον Δήμο Λάρισας (2015 και 2020).............................................................................................10 Εικόνα 9: Τομείς με τις υψηλότερες αμοιβές ανά μέσο μηνιαίο μισθό σε ευρώ (περιφερειακό επίπεδο, 2022)...................................11 Εικόνα 10: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ), Συνολική οικονομία (περιφερειακό επίπεδο, 2000-2019)....................................13 Εικόνα 11: Κύκλος εργασιών ανά τομέα (σε εκατομμύρια ευρώ, 2015-2020)...................................................................................................13 Εικόνα 12: Μέσος κύκλος εργασιών ανά επιχείρηση (σε χιλιάδες ευρώ, 2015-2020) ....................................................................................14 Εικόνα 13: Οι 5 κορυφαίες εξαγωγικές βιομηχανίες (Περιφέρεια Θεσσαλίας, 2021)......................................................................................15 Εικόνα 14: Οι 10 κορυφαίοι εξαγωγικοί προορισμοί (Περιφέρεια Θεσσαλίας, 2021).....................................................................................16 Εικόνα 15: Χορηγηθείσες άδειες για νόμιμη κατασκευαστική δραστηριότητα (2015-2021).......................................................................24 Εικόνα 16: Χορηγηθείσες άδειες για νέα καταστήματα και βελτιώσεις καταστημάτων ανά κατηγορία (2015-2022).........................25 Εικόνα 17: Τυπικές και άτυπες βιομηχανικές περιοχές, περιοχές χονδρικού εμπορίου.................................................................................26 Εικόνα 18: Επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γύρω από τον Δήμο Λάρισας...............................................................................30 Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1: Πληθυσμιακή μεταβολή ανά δήμο – περιφερειακή ενότητα Λάρισας ........................................................................................... 3 Πίνακας 2: Πιθανή ζώνη προσέλκυσης εργασίας του Δήμου Λάρισας.................................................................................................................. 4 Πίνακας 3: Τομεακή κατανομή εγγεγραμμένων εταιρειών (αριθμός επιχειρήσεων)........................................................................................ 9 Πίνακας 4: Αριθμός επιχειρήσεων και συνολική απασχόληση ανά μέγεθος εταιρείας..................................................................................10 Πίνακας 5: Κορυφαίες εταιρείες στη Λάρισα κατά τομέα δραστηριότητας.......................................................................................................12 Πίνακας 6: Εξωτερικό εμπόριο (Περιφέρεια Θεσσαλίας)..........................................................................................................................................15 Πίνακας 7: Κύριοι επενδυτικοί τομείς συγχρηματοδοτούμενοι από την ΕΕ κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020......27 Κατάλογος Πλαισίων Πλαίσιο 1: Foodoxys...............................................................................................................................................................................................................18 Πλαίσιο 2: CeMIA - spin-off εταιρεία βιοτεχνολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.....................................19 Πλαίσιο 3: ProGnosis Biotech..............................................................................................................................................................................................20 Πλαίσιο 4: Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας (ΙΑΕ)..................................................................................................................................21 Πλαίσιο 5: AgroThessaly........................................................................................................................................................................................................23 Πλαίσιο 6: Εργαστήριο FarmB: Ψηφιακός Μετασχηματισμός προς μια Βιώσιμη Γεωργία............................................................................29 Πλαίσιο 7: Αντιμετώπιση οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων μέσω έξυπνων λύσεων διαχείρισης υδάτων................29 Πλαίσιο 8: Αγροβολταϊκά......................................................................................................................................................................................................31 Πλαίσιο 9: Κέντρο Ικανοτήτων ΠΥΘeΙΑ...........................................................................................................................................................................32 ii Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Λάρισας Μια γρήγορη ματιά στην περιφέρεια και τον δήμο Η Λάρισα είναι η πρωτεύουσα της ευ- κέντρου της Ελλάδας, στις όχθες του ευρύτερης περιοχής ενώ η Θεσσαλία ρύτερης περιφερειακής ενότητας της ποταμού Πηνειού. Η πόλη βρίσκεται πε- παράγει το 14,2% των αγροτικών προ- Λάρισας καθώς και η πρωτεύουσα και ρίπου 160 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της ϊόντων της Ελλάδας.3 Αν και η περιοχή η μεγαλύτερη πόλη της Περιφέρειας Θεσσαλονίκης και περίπου 350 χιλιόμε- δεν αποτελεί σημαντικό τουριστικό Θεσσαλίας στην Ελλάδα.1 Με πλη- τρα βορειοδυτικά της Αθήνας. προορισμό σε σχέση με άλλες περιο- θυσμό 164.095, αποτελεί την πέμπτη χές της Ελλάδας (για την Περιφέρεια πολυπληθέστερη πόλη της χώρας.2 Η Η γεωργία και η βιομηχανία τροφίμων Θεσσαλίας, ο τουρισμός αντιπροσω- Λάρισα βρίσκεται στην πεδιάδα της έχουν τη μεγαλύτερη τοµεακή συνει- πεύει μόλις το 2% του ΑΕΠ), η Λάρισα Θεσσαλίας, ενός μεγάλου αγροτικού σφορά στον κλάδο της οικονομίας της αποτελεί σημαντικό περιφερειακό κέ- 1 https://gis.larissa-dimos.gr/poleodom/# 2 ΕΛΣΤΑΤ, 2022. 3 Enterprise Greece, 2020. Προφίλ περιφέρειας Θεσσαλίας. https://www.enterprisegreece.gov.gr/images/public/pdf-files/region-profiles/ Thessaly.pdf 1 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας ντρο από άποψη οικονομίας, διοίκησης, και η αποθήκευση (22%), οι επαγγελμα- ρήσεις στον δήμο (7000 εγγεγραμμένες εκπαίδευσης, πολιτισμού, εμπορίου και τικές, επιστημονικές και τεχνικές δρα- επιχειρήσεις στον τομέα της γεωργίας). υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και στηριότητες (6%), η γεωργία, η δασοκο- Η Λάρισα έχει μεγάλες δυνατότητες της ισχυρής οικονομικής της θέσης στη μία και η αλιεία (5%), οι δραστηριότητες ως κέντρο καινοτομίας στον τομέα της γεωργία.4 5 Όπως πολλές πόλεις στην που σχετίζονται με την ανθρώπινη υγεία αγροτεχνολογίας, λόγω της παρουσίας Ελλάδα, η ταυτότητα της Λάρισας βασί- και την κοινωνική μέριμνα (4%) και οι πανεπιστημιακών τμημάτων και ερευ- ζεται σε μια πλούσια ιστορία: η σύγχρο- κατασκευές (3%) αποτελούσαν τα μεγα- νητικών κέντρων, καθώς και λόγω της νη Λάρισα έχει χτιστεί πάνω στα ερείπια λύτερα μερίδια του συνολικού κύκλου ισχυρής συνεργασίας τους με ιδιωτικές της αρχαίας πόλης, ενώ στο κέντρο της, εργασιών των εταιρειών. Εν τω μεταξύ, επιχειρήσεις του κλάδου. Οι δραστη- το αναστηλωμένο αρχαίο θέατρο της οι μεγαλύτερες αυξήσεις στον κύκλο ερ- ριότητες ερευνητικών οργανισμών και Λάρισας φιλοξενεί πολιτικές και πολιτι- γασιών σε επίπεδο εταιρείας σημειώθη- επιχειρήσεων επικεντρώνονται ολοένα στικές εκδηλώσεις. καν στις δραστηριότητες μεταποίησης, και περισσότερο στην υιοθέτηση ψηφι- χονδρικού και λιανικού εμπορίου, στις ακών λύσεων που αξιοποιούν δεδομένα Η ισχυρή βάση ανθρώπινου κεφαλαί- επαγγελματικές, επιστημονικές και τε- μεγάλου όγκου, οι οποίες μπορούν να ου της Λάρισας αποτελεί βασικό αντα- χνικές δραστηριότητες, στις κατασκευ- ενισχύσουν τη θέση της Λάρισας στη γωνιστικό πλεονέκτημα του Δήμου. Η ές, καθώς και στις διοικητικές και υπο- γεωργική παραγωγή, ενώ παράλληλα πόλη διαθέτει καλά εκπαιδευμένο εργα- στηρικτικές δραστηριότητες. στρέφονται προς δραστηριότητες υψη- τικό δυναμικό, ενώ χαρακτηριστική εί- λότερης προστιθέμενης αξίας. ναι η παρουσία δύο περιφερειακών πα- Το δημογραφικό τοπίο των επιχει- νεπιστημιουπόλεων του Πανεπιστημίου ρήσεων μετατοπίζεται από τις πολύ Η Λάρισα διαθέτει ισχυρά δίκτυα στους Θεσσαλίας1 καθώς και ερευνητικών κέ- μικρές επιχειρήσεις προς έναν αυξα- τομείς της γεωργίας, της γεωργικής τε- ντρων με ενεργά ερευνητικά προφίλ και νόμενο αριθμό μικρομεσαίων επιχει- χνολογίας και των συναφών κλάδων αρκετά παραδείγματα επιτυχούς αξιο- ρήσεων.7 Από το 2015, οι μικρές και με αναδυόμενα στρατηγικά δίκτυα ποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων. μεσαίες επιχειρήσεις αυξήθηκαν σημα- σε επαγγελματικές, επιστημονικές Η πόλη διαθέτει επίσης ισχυρά δίκτυα ντικά από άποψη αριθμού εγγεγραμμέ- και τεχνικές δραστηριότητες, καθώς σε αρκετούς από τους βασικούς τομείς νων επιχειρήσεων, αριθμητικών στοιχεί- εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο της, γεγονός που αποδεικνύεται από την ων απασχόλησης και κύκλου εργασιών.8 σε πυρήνα ειδικών εκδηλώσεων (π.χ. παρουσία και τις δραστηριότητες συνε- Agritech, ψηφιακή υγεία, καινοτομία, ταιρισμών, ενώσεων και ερευνητικών Η τοπική οικονομία βασίζεται στη γε- επιχειρηματικότητα). Βασικοί τομείς οργανισμών. ωργία: σύμφωνα με τα δεδομένα του εστίασης και δυνητικής μελλοντικής 2020, οι γεωργικές επιχειρήσεις αντι- ανάπτυξης της πόλης είναι η γεωργία Την περίοδο 2015-2020 οι οικονομικές προσώπευαν το 35% των εγγεγραμ- (ιδιαίτερα η agritech), οι ανανεώσιμες επιδόσεις του Δήμου αυξήθηκαν από μένων επιχειρήσεων, το 14% της απα- πηγές ενέργειας και η βιοτεχνολογία. άποψη αριθμού εγγεγραμμένων επι- σχόλησης και το 2% του συνολικού χειρήσεων, απασχολούμενων και συ- κύκλου εργασιών. Ενώ το μερίδιο της νολικού κύκλου εργασιών (τόσο συνο- απασχόλησης στον τομέα έχει μειωθεί λικά όσο και σε επίπεδο επιχείρησης).6 σε σχέση με άλλους,9 η γεωργία συνε- Κατά την περίοδο αυτή το χονδρικό και χίζει να αποτελεί τον μεγαλύτερο τομέα το λιανικό εμπόριο (52%), οι μεταφορές όσον αφορά τις εγγεγραμμένες επιχει- 4 Ενώ υπάρχουν αρκετοί τουριστικοί προορισμοί στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, τυγχάνουν μικρότερης προβολής σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελλάδας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του τουρισμού σε αυτές τις περιοχές τείνει να είναι εγχώριος παρά διεθνής. 5 Enterprise Greece, 2020. Προφίλ περιφέρειας Θεσσαλίας. 6 Στοιχεία από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 7 Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις ορίζονται ως εκείνες που απασχολούν λιγότερους από 10 υπαλλήλους και διαθέτουν κύκλο εργασιών μικρότε- ρο των 2 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις απασχολούν από 10 έως 249 υπαλλήλους και διαθέτουν κύκλο εργασιών από 10 έως 50 εκατομμύρια ευρώ. 8 Στοιχεία από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 9 Το τομεακό μερίδιο των ατόμων που απασχολούνται στη γεωργία μειώθηκε από 19% το 2015 στο 14% το 2020. Εν τω μεταξύ, το μερίδιο απασχόλησης έχει αυξηθεί στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο (17% έως 20%) και στην εκπαίδευση (7 έως 17%). 2 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Δημογραφικά στοιχεία Ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός της περιφερειακής ενότητας Λάρισας Πίνακας 1: Πληθυσμιακή μεταβολή ανά δήμο – περιφερειακή ενότητα Λάρισας ανέρχεται στους 268.963 κατοίκους, εκ των οποίων ο Δήμος Λάρισας είναι Δήμος 2011 2021 % μεταβολής μακράν ο πολυπληθέστερος, με πλη- Λάρισα 159.631 164.095 2,8% θυσμό 164.095 κατοίκους (Πίνακας Αγιά 11.308 10.711 -5,3% 1).10 Η Λάρισα είναι ο μοναδικός δή- Ελασσόνα 28.767 25.459 -11,5% μος της περιφερειακής ενότητας που κατέγραψε αύξηση πληθυσμού από το Κιλελέρ 19.620 18.070 -7,9% 2011 έως το 2021. Αυτό πιθανόν αντα- Τέμπη 12.924 12.007 -7,1% νακλά τον ρόλο του δήμου ως μεγάλου Τύρναβος 23.621 22.280 -5,7% περιφερειακού αστικού κέντρου, όπως Φάρσαλα 17.414 16.341 -6,2% παρατηρείται σε άλλες περιοχές της Σύνολο 273.285 268.963 -1,6% Ευρώπης με φθίνουσες δημογραφικές Πηγή: Πληθυσμιακά στοιχεία από τα Αποτελέσματα απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών ΕΛΣΤΑΤ τάσεις. Σε τοπικό επίπεδο, σημειώθηκε 2011 και 2021. αύξηση του πληθυσμού στις δημοτι- κές ενότητες Λάρισας και Γιάννουλης και μείωση στις δημοτικές ενότητες Εικόνα 1: Συνολικός πληθυσμός κατά ηλικία και φύλο (2011) της Κοιλάδας, της αγροτικής περιοχής 80+ του Δήμου. Ο επιταχυνόμενος ρυθμός 70-79 συρρίκνωσης στις αγροτικές περιοχές 60-69 σε σύγκριση με τις αστικές οδηγεί σε υψηλότερο ποσοστό αστικοποίησης σε 50-59 περιφερειακές μονάδες, ακόμη και αν ο 40-49 συνολικός πληθυσμός μειώνεται. 30-39 20-29 Ανθρώπινο κεφάλαιο/ 10-19 Αγορά εργασίας 0-9 Από το 2022, περίπου το 70% της λει- -9 -7 -5 -3 -1 1 3 5 7 9 τουργικής αστικής ζώνης ή της ζώνης Άνδρες (%) Γυναίκες (%) μετακίνησης της Λάρισας ζούσε στην Πηγή: Πληθυσμιακά στοιχεία από τα Αποτελέσματα απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών ΕΛΣΤΑΤ 2011. 10 Αποτελέσματα απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών ΕΛΣΤΑΤ 2021, διαθέσιμο στο. https://elstat-outsourcers.statistics.gr/census_ results_2022_en.pdf 3 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας πόλη.11 Με 9 δήμους σε οδική απόστα- Εικόνα 2: Πιθανή ζώνη προσέλκυσης εργασίας της Λάρισας (ακτίνα~60 χλμ) ση μικρότερη της μίας ώρας από τη Λάρισα, ο αριθμός των οικονομικά ενερ- γών ατόμων εντός της δυνητικής ζώνης προσέλκυσης εργασίας της ανέρχεται στους 225.000 (Πίνακας 2).12 13 Μορφωτικό επίπεδο εργατικού δυναμικού Η Λάρισα διαθέτει εργατικό δυναμι- κό μέτριου επιπέδου εκπαίδευσης, με το 20% του ενεργού πληθυσμού να κατέχει πανεπιστημιακούς ή ισοδύνα- μους τίτλους σπουδών και το 3% του ενεργού πληθυσμού να έχει ολοκλη- ρώσει επίσης μεταπτυχιακές σπουδές (συμπεριλαμβανομένου διδακτορικού τίτλου). Η επαγγελματική εκπαίδευση (λύκειο και επαγγελματικοί τίτλοι σπου- δών) αποτελεί το 10% του τελικού μορ- φωτικού επιπέδου του εργατικού δυνα- μικού της Λάρισας. Ωστόσο, τα στοιχεία της απογραφής αποκαλύπτουν επίσης ανισότητες στα ποσοστά μορφωτικού επιπέδου: στον ενεργό πληθυσμό, το Πίνακας 2: Πιθανή ζώνη προσέλκυσης εργασίας του Δήμου Λάρισας 40% του εργατικού δυναμικού έχει ολο- Απόσταση από Χρόνος μετακίνησης Ενεργός πληθυσμός13 κληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευ- Δήμος τη Λάρισα από τη Λάρισα (Απογραφή 2011) ση ή χαμηλότερη εκπαιδευτική βαθμί- Λάρισα 68.899 δα, ενώ το 9,7% έχει ολοκληρώσει την Τύρναβος 19 χλμ < 0,5 ώρα 9.743 πρωτοβάθμια εκπαίδευση ή χαμηλότε- Κιλελέρ 27 χλμ < 0,5 ώρα 7.996 ρη εκπαιδευτική βαθμίδα. Τέμπη 31 χλμ < 0,5 ώρα 4.508 Σημαντικό ποσοστό του εργατικού Αγιά 36 χλμ < 1 ώρα 3.883 δυναμικού έχει ολοκληρώσει επαγ- Ελασσόνα 41 χλμ < 1 ώρα 10.902 γελματική εκπαίδευση και κατάρτιση Φάρσαλα 43 χλμ < 1 ώρα 6.591 (ΕΕΚ). Στη Λάρισα λειτουργούν διάφο- Καρδίτσα 56 χλμ 1 ώρα 22.536 ρα ιδρύματα επαγγελματικής εκπαί- Τρίκαλα 61 χλμ 1 ώρα 32.323 δευσης: δύο δημόσια ιδρύματα επαγ- Βόλος 63 χλμ 1 ώρα 57.685 γελματικής κατάρτισης (IEK) και έντεκα Σύνολο 225.066 ιδιωτικά κέντρα επαγγελματικής κατάρ- Πηγή: Αποστάσεις / εκτιμήσεις χρόνου μετακίνησης με βάση τους Χάρτες Google. Πληθυσμιακά στοιχεία από τα Αποτελέσματα απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών ΕΛΣΤΑΤ 2011. 11 Η ζώνη μετακίνησης αποτελείται από τις τοπικές διοικητικές μονάδες για τις οποίες τουλάχιστον το 15% του εργατικού δυναμικού μετακι- νείται στην πόλη. Ο προσδιορισμός των ζωνών μετακίνησης των λειτουργικών ζωνών γίνεται με βάση τα στοιχεία μετακίνησης (μετακινήσεις από το σπίτι στην εργασία). Τα στοιχεία μετακίνησης από και προς την εργασία χρησιμοποιούνται επίσης για να προσδιοριστεί το κατά πόσο περισσότερες από μία πόλεις μοιράζονται την ίδια ζώνη μετακίνησης σε μία πολυκεντρική λειτουργική αστική περιοχή. 12 ΕΛΣΤΑΤ. Απογραφή 2011. Σύνολο οικονομικά ενεργού πληθυσμού Λάρισας και γειτονικών δήμων από το 2011. 13 Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός (εργατικό δυναμικό) περιλαμβάνει τόσο τους εργαζομένους (μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους) όσο και τους ανέργους, αλλά όχι τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό (όπως παιδιά προσχολικής ηλικίας, μαθητές, σπουδαστές και συνταξι- ούχους), Γλωσσάριο EUROSTAT. 4 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας τισης (KEK).14 15 16 Λίγο έξω από τον Δήμο τις λίγες περιφέρειες της Ελλάδας όπου Ανεργία Λάρισας υπάρχει και η Αβερώφειος σημειώθηκε αύξηση εργατικού δυναμι- Τον Δεκέμβριο του 2022 ο συνολι- Γεωργική Σχολή, μια επαγγελματική γε- κού κατά την εξεταζόμενη χρονική πε- κός αριθμός των ανέργων στον Δήμο ωργική σχολή. ρίοδο, το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε Λάρισας ανερχόταν σε 15843 άτομα.19 κατά 2,4% την περίοδο 2015-2022.17 Οι γυναίκες τείνουν να είναι άνεργες σε Εργατικό δυναμικό και υψηλότερα ποσοστά από τους άνδρες απασχόληση Ποσοστό απασχόλησης ενεργού εργα- σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες. Οι γυ- Συμμετοχή εργατικού δυναμικού. Το τικού δυναμικού. Το 2011, το ποσοστό ναίκες άνω των 40 ετών έχουν χαμηλό- ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυ- απασχόλησης στον δήμο ανήλθε κατά τερα ποσοστά ανεργίας σε σύγκριση με ναμικό μεταξύ ενηλίκων ηλικίας 25-64 προσέγγιση στο 82% του συνολικού τους άνδρες, αν και έχουν επίσης σημα- ετών στη Λάρισα ανέρχεται στο 70%. Τα ενεργού εργατικού δυναμικού του, με ντικά χαμηλότερη συμμετοχή στο εργα- ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυ- αισθητά υψηλότερο ποσοστό απασχό- τικό δυναμικό. ναμικό διαφέρουν σημαντικά μεταξύ αν- λησης για τους άνδρες σε σχέση με τις δρών και γυναικών, με ποσοστό 82% για γυναίκες σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.18 Το 2022 το μεγαλύτερο μέρος του ερ- τους άνδρες σε σύγκριση με το 58% για Το μεγαλύτερο μέρος του ενεργού ερ- γατικού δυναμικού στη Λάρισα απα- τις γυναίκες. Η συμμετοχή του εργατικού γατικού δυναμικού ήταν μεταξύ 35-44 σχολούνταν σε θέσεις εργασίας μέσης δυναμικού είναι σημαντικά χαμηλότερη ετών. Η απασχόληση των γυναικών φτά- έως υψηλής ειδίκευσης (63% και 13% μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 νει στο αποκορύφωμα περίπου στην των εργαζομένων, αντίστοιχα), ενώ πε- ετών (8% και 4%, αντίστοιχα). Σε περιφε- ηλικία των 40-44 ετών και, στη συνέχεια, ρίπου το 23,4% των θέσεων εργασίας ρειακό επίπεδο, στη Θεσσαλία, μία από μειώνεται σημαντικά. στη Λάρισα είναι χαμηλής ειδίκευσης. Εικόνα 3: Επίπεδο εκπαίδευσης ενεργού εργατικού δυναμικού (2011) Μεταπτυχιακό (συμπεριλαμβανομένου PhD) Πτυχίο πανεπιστημίου ή ισοδύναμο Πτυχία ανώτερης επαγγελματικής σχολής και… Επαγγελματική εκπαίδευση Ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (6 έτη) Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (3 έτη) Δημοτικό σχολείο ή χαμηλότερο 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 Άνδρες Γυναίκες Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τα Αποτελέσματα απογραφής Πληθυσμού Κατοικιών ΕΛΣΤΑΤ 2011. 14 ΚΕΚ Ευρωπληροφόρηση, ΚΕΚ Δυναμική, ΚΕΚ Αργώ, ΚΕΚ Δήμητρα, ΚΕΚ ΓΣΕΒΕΕ, ΚΕΚ ΓΣΕΕ, ΚΕΚ ΘΕΚΕΕ, ΚΕΚ Περιφέρειας Θεσσαλίας, ΚΕΚ Ροή, Αγροτικό Τεχνολογικό Κέντρο Έρευνας και Επαγγελματικής Κατάρτισης. 15 Το ΙΕΚ ΑΚΜΗ αποτελεί το μοναδικό Εθνικό Σημείο Επαφής της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Επαγγελματικών Δεξιοτήτων στην Ελλάδα, από το 2020, μια ετήσια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη της Επαγγελματικής Εκπαίδευ- σης και Κατάρτισης σε ολόκληρη την Ευρώπη. 16 Το IEK ΑΚΜΗ προσφέρει περισσότερες από 100 δημοφιλείς ειδικότητες σε 14 τομείς, που καλύπτουν τη γαστρονομία, τον τουρισμό, τα επαγγέλματα υγείας, τα τεχνικά επαγγέλματα, την πληροφορική και την τεχνολογία, την οικονομία και τη διοίκηση, την αισθητική και το spa, τη μόδα και την ομορφιά, την προπονητική, τη δημοσιογραφία, τις εφαρμοσμένες τέχνες, την ηχοληψία και τη μουσική τεχνολογία, καθώς και τον οπτικοακουστικό τομέα. Πηγή: ΙΕΚ ΑΚΜΗ Λάρισα. https://iek-akmi.edu.gr/iek-akmi-larisa/ 17 Εκτιμώμενες τιμές. Στοιχεία ΔΥΠΑ (mdaae.gr). 18 ΕΛΣΤΑΤ 2011. 19 Πηγή: ΔΥΠΑ (mdaae.gr). 5 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Οι προσλήψεις αυξήθηκαν σε όλα τα των προσλήψεων σε θέσεις μέσης ειδί- επίπεδα δεξιοτήτων κατά την περίοδο κευσης και 37% σε θέσεις υψηλής ειδί- 2015-2022, με έντονη συγκέντρωση κευσης). Ο συνολικός αριθμός των νέων σε θέσεις εργασίας μέσης και υψηλής θέσεων εργασίας ανά έτος αυξήθηκε ειδίκευσης, οι οποίες αντιπροσώπευαν κατά την περίοδο 2015-2021, αν και μει- το 83% του συνόλου των προσλήψεων ώθηκε αισθητά το 2022. κατά τη διάρκεια της περιόδου (46% Εικόνα 4: Συμμετοχή εργατικού δυναμικού ανά ηλικιακή ομάδα (%) 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Άνδρες (%) Γυναίκες (%) Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τα Αποτελέσματα απογραφής ΕΛΣΤΑΤ 2011. Σημείωση: Τα ποσοστά συμμετοχής του εργατικού δυναμικού υπολογίζονται διαιρώντας το σύνολο του εργατικού δυναμικού με το σύνολο του ενεργού πληθυσμού. Ο δείκτης αυτός αναλύεται ανά ηλικιακή ομάδα και μετράται ως ποσοστό ανά ηλικιακή ομάδα. Εικόνα 5: Απασχόληση κατά ηλικία και φύλο (2011) Απασχολούμενο εργατικό δυναμικό κατά ηλικιακή κατηγορία Σύνθεση απασχολούμενου εργατικού δυναμικού 60-64 άνω των 65 55-59 50-54 55-64 45-49 45-54 40-44 35-39 35-49 30-34 25-29 25-34 20-24 15-24 15-19 0 20 40 60 80 100 0 5 10 15 20 Άνδρες (%) Γυναίκες (%) Άνδρες (%) Γυναίκες (%) Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. ΕΛΣΤΑΤ 2011. 6 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Εικόνα 6: Ανεργία ανά φύλο (2022) 5.000 4.000 1.048 1.111 3.000 1.264 1.043 2.000 2.971 2.751 1.000 2.081 1.870 472 607 275 0 350 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Άνδρες Γυναίκες Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Στοιχεία ανεργίας από ΔΥΠΑ (mdaae.gr), από τον Δεκέμβριο του 2022. Εικόνα 7: Αριθμός μισθωτών εργαζομένων (ανά επίπεδο δεξιοτήτων) 2022 2021 2020 2019 0 2.500 5.000 7.500 10.000 12.500 15.000 17.500 20.000 Χαμηλής ειδίκευσης Μέσης ειδίκευσης Υψηλής ειδίκευσης Πηγή: Στοιχεία ΔΥΠΑ (mdaae.gr), από τον Δεκέμβριο του 2022. Σημείωση: Τα χαμηλά/μεσαία/υψηλά επίπεδα δεξιοτήτων κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την επίσημη ταξινόμηση που παρέχεται από τη Διεθνή Τυποποιημένη Ταξινόμηση των Επαγγελμάτων (ISCO-08)της ΔΟΕ. 7 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Διαρθρωτική σύνθεση της οικονομίας Αριθμός εγγεγραμμένων επιχειρήσε- σότερες εγγεγραμμένες επιχειρήσεις σημειώθηκε αύξηση του αριθμού των ων. Το 2020 υπήρχαν 19.741 εγγεγραμ- στον Δήμο Λάρισας είναι i) η γεωργία, εγγεγραμμένων επιχειρήσεων στους μένες επιχειρήσεις στον Δήμο Λάρισας. που αντιστοιχεί στο 35% του συνόλου τομείς που σχετίζονται με την ενέργεια Μεταξύ 2015 και 2020, ο αριθμός των των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων, ii) το (από 73 σε 217 επιχειρήσεις), τη διαχεί- εγγεγραμμένων επιχειρήσεων παρου- χονδρικό εμπόριο (16,5%), iii) οι επαγ- ριση ακίνητης περιουσίας (83 σε 110), σίασε διακυμάνσεις, με καθαρή μείωση γελματικές, επιστημονικές και τεχνικές τη γεωργία, τη δασοκομία και την αλι- 2,7% από 20.284 εγγεγραμμένες επι- δραστηριότητες (13,6%), iv) οι δραστη- εία, (αύξηση κατά 385 επιχειρήσεις), την χειρήσεις το 2015. Μειώσεις στον αριθ- ριότητες που σχετίζονται με την ανθρώ- ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέ- μό των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων πινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα ριμνα (αύξηση κατά 65 επιχειρήσεις) και σημειώθηκαν το 2016 (1,49%), το 2018 (6,4%), οι υπηρεσίες παροχής καταλύμα- τις τέχνες, την ψυχαγωγία και την ανα- (0,26%) και το 2020 (1,24%). τος και εστίασης (5%) και οι κατασκευές ψυχή (αύξηση κατά 6 επιχειρήσεις).21 Σε (4%). Οι περισσότερες από τις μειώσεις περιφερειακό επίπεδο, το τομεακό μερί- Πυκνότητα επιχειρήσεων. Με περί- που παρατηρήθηκαν στον αριθμό των διο της Λάρισας στις εγγεγραμμένες επι- που 120 εγγεγραμμένες επιχειρήσεις εγγεγραμμένων επιχειρήσεων κατά τη χειρήσεις της βιομηχανίας, του εμπορί- ανά 1.000 κατοίκους, η πυκνότητα επι- διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου ου, των κατασκευών και των υπηρεσιών χειρήσεων σε σχέση με τον πληθυσμό σημειώθηκαν στο χονδρικό και λιανι- είναι παρόμοιο με αυτό της ΕΕ.22 της Λάρισας είναι αρκετά υψηλότερη κό εμπόριο (συνολική μείωση 434 επι- από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 53,3 χειρήσεων), τις κατασκευές (1053 σε Πολύ μικρές και εταιρειών ανά 1.000 κατοίκους.20 Σε πε- 880 επιχειρήσεις), τις επαγγελματικές, μικρομεσαίες επιχειρήσεις ριφερειακό επίπεδο, υπάρχουν 72.992 επιστημονικές και τεχνικές δραστηριό- εγγεγραμμένες επιχειρήσεις, ή 271 εται- τητες (2838 σε 2691 επιχειρήσεις), την Συνολικά, οι πολύ μικρές και οι μικρο- ρείες ανά 1.000 άτομα στην περιφερει- εκπαίδευση (412 σε 352 επιχειρήσεις), μεσαίες επιχειρήσεις αντιπροσώπευαν ακή ενότητα Λάρισας. Αυτά τα υψηλά τις υπηρεσίες παροχής καταλύματος και τουλάχιστον το 96% του συνόλου των ποσοστά οφείλονται σε μεγάλο βαθμό εστίασης (981 σε 860 επιχειρήσεις), τις εγγεγραμμένων επιχειρήσεων στον στη σημαντική παρουσία πολύ μικρών μεταφορές και την αποθήκευση (820 σε Δήμο Λάρισας το 2020 (Πίνακας 3). επιχειρήσεων. 748), χρηματοοικονομικές και ασφαλι- Επίσης, οι πολύ μικρές και οι μικρομε- στικές δραστηριότητες (251 σε 215) και σαίες επιχειρήσεις αντιπροσώπευαν το Τομεακή κατανομή εγγεγραμμένων πληροφόρηση και επικοινωνία (221 σε 87% της απασχόλησης και σχεδόν το επιχειρήσεων. Οι τομείς με τις περισ- 204). Παρά τη συνολική πτωτική τάση, 99% του συνολικού κύκλου εργασιών. 20 Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων δεν περιορίστηκε στο έτος 2020 – αντιθέτως, η πτώση αφορούσε συγκε- κριμένους τομείς. Η επίδραση του κορωνοϊού στον αριθμό των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων αναμένεται να διαπιστωθεί μόλις καταστούν διαθέσιμα πιο πρόσφατα στοιχεία. 21 Ο τομέας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνει φορείς εκμετάλλευσης φωτοβολταϊκών πάρκων, οι οποίοι συνήθως έχουν μία εταιρεία για κάθε φωτοβολταϊκό πάρκο. Ενώ ο αριθμός των φωτοβολταϊκών πάρκων και των συνακόλουθων επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, ο αντίκτυπος στην απασχόληση είναι ελάχιστος. 22 Εμπορικό Επιμελητήριο Λάρισας. 8 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Πίνακας 3: Τομεακή κατανομή εγγεγραμμένων εταιρειών (αριθμός επιχειρήσεων) Μερίδιο Μερίδιο % Τομέας 2015 2016 2017 2018 2019 2020 (2015) (2020) μεταβολής Γεωργία, δασοκομία και αλιεία 6.585 7.063 7.200 7.353 7.214 6.970 32% 35,3% 10% Χονδρικό και λιανικό εμπόριο 3.695 3.485 3.375 3.283 3.320 3.261 18% 16,5% -10% Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές 2.838 2.646 2.594 2.567 2.625 2.691 14% 13,6% -8% δραστηριότητες   Δραστηριότητες που σχετίζονται με την 1.189 1.181 1.198 1.231 1.234 1.254 6% 6,4% 4% ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα   Κατασκευές 1.053 878 892 826 850 880 5% 4,5% -19% Υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης 981 899 913 869 900 860 5% 4,4% -8% Μεταποίηση 924 833 841 816 827 828 5% 4,2% -10% Μεταφορές και αποθήκευση   820 798 781 762 764 748 4% 3,8% -7% Λοιπές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών   651 578 587 611 625 638 3% 3,2% -4% Εκπαίδευση   412 358 340 345 347 352 2% 1,8% -16% Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία   250 251 250 264 263 256 1% 1,3% 5% Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές 251 237 222 226 232 230 1% 1,2% -8% δραστηριότητες   Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού 73 67 79 80 127 215 0% 1,1% 74% αερίου, ατμού και κλιματισμού   Ενημέρωση και επικοινωνία   221 197 179 179 187 204 1% 1,0% -15% Διοικητικές και υποστηρικτικές 203 185 189 181 187 191 1% 1,0% -8% δραστηριότητες   Διαχείριση ακίνητης περιουσίας   83 283 276 75 91 110 0% 0,6% 10% Νερό, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση 29 30 34 28 25 23 0% 0,1% -14% αποβλήτων Άγνωστη δραστηριότητα 17 3 54 255 161 21 0% 0,1% 847% Δημόσια διοίκηση 9 9 9 9 9 9 0% 0,0% 0% Ορυχεία και λατομεία 0 0 0 0 0 0 0% 0,0% Γενικό σύνολο 20.284 19.981 20.013 19.960 19.988 19.741     -1% Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. Μόνο οι πολύ μικρές επιχειρήσεις αντι- Δυναμική μεγέθους επιχειρήσεων. Στο ληση αυξήθηκε από 16,5% το 2015 σε προσωπεύουν το 91% του συνόλου των διάστημα 2015-2020, οι πολύ μικρές επι- 24,8% το 2020 (Πίνακας 4). Ορισμένοι εγγεγραμμένων επιχειρήσεων, το 63% χειρήσεις αυξήθηκαν ελαφρώς αριθμη- τομείς, όπως το χονδρικό και το λιανι- της απασχόλησης και το ήμισυ του συ- τικά, αλλά ο κύκλος εργασιών τους και κό εμπόριο, παρουσιάζουν σημάδια νολικού κύκλου εργασιών των εταιρειών ο αριθμός των εργαζομένων μειώθηκε, παγίωσης, καταγράφοντας μείωση του στον Δήμο Λάρισας. Εν τω μεταξύ, οι μι- ενώ οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αριθμού των εγγεγραμμένων επιχειρή- κρές και μεσαίες επιχειρήσεις αντιπρο- αυξήθηκαν σημαντικά, καθώς ο αριθμός σεων και αύξηση του αριθμού των ερ- σωπεύουν λιγότερο από το ένα τοις εκα- των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων και ο γαζομένων και του συνολικού κύκλου τό των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων αριθμός των εργαζομένων τους διπλα- εργασιών. και πάνω από το ήμισυ του συνολικού σιάστηκε.24 Το μερίδιο των μικρομεσαί- κύκλου εργασιών των εταιρειών.23 ων επιχειρήσεων στη συνολική απασχό- 23 Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 24 Ενώ η πανδημία COVID-19 μπορεί να επηρέασε τον κύκλο εργασιών του 2020, η πτωτική του τάση στις πολύ μικρές επιχειρήσεις είχε ξεκινήσει ήδη από το 2016. 9 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Πίνακας 4: Αριθμός επιχειρήσεων και συνολική απασχόληση ανά μέγεθος και τις επαγγελματικές, επιστημονικές εταιρείας και τεχνικές δραστηριότητες (8%). Όλοι οι άλλοι τομείς αντιπροσωπεύουν ο κα- Μέγεθος επιχείρησης 2015 2016 2017 2018 2019 2020 θένας το 3% της απασχόλησης ή λιγό- Αριθμός επιχειρήσεων τερο, αντίστοιχα. Εικόνα 8 παρουσιάζει Μεγάλες 0 3 0 0 0 0 την απασχόληση ανά κλάδο στον Δήμο Λάρισας το 2015 και το 2019. Μικρές έως μεσαίες 256 522 393 387 582 437 Πολύ μικρές 17.896 18.893 17.245 17.606 17.854 18.048 Δυναμική απασχόλησης. Η εκπαίδευ- Χωρίς κατηγοριοποίηση 1.823 420 2.074 1.565 1.401 736 ση, το χονδρικό και το λιανικό εμπόριο, Αριθμός εργαζομένων η μεταποίηση, η υγεία και η κοινωνική Μεγάλες 0 1.123 0 0 0 0 μέριμνα σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύ- ξηση στην απασχόληση κατά τη διάρ- Μικρές έως μεσαίες 5.736 12.324 9.643 8.752 13.345 10.328 κεια της εξεταζόμενης περιόδου. Το με- Πολύ μικρές 27.312 31.147 25.932 25.027 25.652 26.076 ρίδιο απασχόλησης του χονδρικού και Χωρίς κατηγοριοποίηση 1.686 381 3.658 3.803 8.511 5.206 λιανικού εμπορίου αυξήθηκε από 17% Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. σε 20%, ενώ της εκπαίδευσης από 7% σε 17%. Η απασχόληση στον τομέα της Τομεακή ανάλυση συνόλου των δραστηριοτήτων απασχό- μεταποίησης υπερδιπλασιάστηκε κατά λησης στον Δήμο Λάρισας (20%, 17% την περίοδο 2015-2019 και συνέχισε να Απασχόληση ανά τομέα. Από το 2019, και 14% αντίστοιχα).25 Άλλες σημαντικές αυξάνεται το 2020 από άποψη εργαζο- η απασχόληση στη γεωργία, την εκπαί- δραστηριότητες απασχόλησης περιλαμ- μένων, αυξάνοντας το μερίδιό του στην δευση, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο βάνουν την ανθρώπινη υγεία και κοινω- απασχόληση από 5% σε 9% κατά τη δι- αντιπροσώπευε πάνω από το ήμισυ του νική μέριμνα (10%), τη μεταποίηση (8%) άρκεια της εξεταζόμενης χρονικής πε- Εικόνα 8: Κορυφαίοι τομείς απασχόλησης στον Δήμο Λάρισας (2015 και 2020) Χονδρικό και λιανικό εμπόριο Εκπαίδευση Γεωργία, δασοκομία και αλιεία Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες Μεταποίηση Ανθρώπινη υγεία και κοινωνική μέριμνα Υπηρεσίες παροχής καταλύματος και υπηρεσίες εστίασης Κατασκευές Διοικητικές, υποστηρικτικές και λοιπές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών Μεταφορές και αποθήκευση Άλλο 0% 5% 10% 15% 20% 2015 2020 Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 25 Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 10 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας ριόδου. Η απασχόληση στον τομέα της και επικοινωνίας, των κτηματομεσιτι- σκευές και οι συναφείς δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέ- κών δραστηριοτήτων, των χρηματοοι- αντιπροσωπεύουν το 3,2%. ριμνας αυξήθηκε κατά 16% από άποψη κονομικών και ασφαλιστικών δραστη- του αριθμού των απασχολούμενων ατό- ριοτήτων. Ο αριθμός των εργαζομένων Τομείς με τις υψηλότερες αμοιβές. Το μων, ενώ παρέμεινε σταθερή ως μερίδιο στον τομέα της γεωργίας μειώθηκε κατά 2022, οι τομείς με τις υψηλότερες αμοι- στη συνολική απασχόληση (8%). Εν τω 8% (408 άτομα) κατά την εν λόγω περί- βές βάσει μέσου μηνιαίου μισθού πε- μεταξύ, η απασχόληση στις υπηρεσίες οδο και από το 19% στο 13% ως μερίδιο ριελάμβαναν τις χρηματοοικονομικές παροχής καταλύματος και εστίασης αυ- στη συνολική απασχόληση. Η απασχό- υπηρεσίες, τις πολιτιστικές υπηρεσίες, ξήθηκε έως το 2019 (παρά την πτώση το ληση στον κατασκευαστικό τομέα πα- τη μεταποίηση (εξοπλισμός μεταφοράς, 2018), αντιπροσωπεύοντας το 13% της ρουσίασε διακυμάνσεις με την πάροδο δερμάτινα προϊόντα, χημικά προϊόντα), απασχόλησης, προτού μειωθεί μόλις των ετών και αντιπροσώπευε το 3% της τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και τη στο 5% του μεριδίου στην απασχόληση απασχόλησης το 2019, ενώ ακολούθησε δημόσια διοίκηση, καθώς και τις δρα- το 2020. Μόνο κατά την περίοδο 2019- ελαφρά αύξηση στο 4% το 2020. στηριότητες τεχνικών και επαγγελματι- 2020, ο αριθμός των εργαζομένων στις κών υπηρεσιών. Από το 2020, οι μηνιαί- υπηρεσίες παροχής καταλύματος και Σε περιφερειακό επίπεδο, η απασχό- οι μέσοι μισθοί έχουν αυξηθεί κατά 7% εστίασης μειώθηκε από 6.149 σε 1.890, ληση συγκεντρώνεται στο λιανικό κατά μέσο όρο σε όλους τους τομείς. Η κατά 4.259 άτομα (πτώση 69%). εμπόριο (15,2%), στις δραστηριότητες αύξηση των μισθών ήταν πιο σημαντική εστίασης (13,5%), στην εκπαίδευση στις δραστηριότητες υπηρεσιών πληρο- Κατά την περίοδο 2015-2019, η απα- (11%), στη μεταποίηση (10%) και στις φόρησης, τις κατασκευές (μεταφορά και σχόληση του εργατικού δυναμικού δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας χημικά προϊόντα), τη δασοκομία και την μειώθηκε στους τομείς της γεωργίας, (8%).26 Η παραγωγή ειδών διατροφής υλοτομία και τη διαχείριση αποβλήτων των κατασκευών, των μεταφορών και μόνο αντιπροσωπεύει το 3,5% της δη- (συμπεριλαμβανομένης της αποχέτευ- της αποθήκευσης, της πληροφόρησης λωμένης απασχόλησης, ενώ οι κατα- σης). Εικόνα 9: Τομείς με τις υψηλότερες αμοιβές ανά μέσο μηνιαίο μισθό σε ευρώ (περιφερειακό επίπεδο, 2022) Δραστηριότητες οικονομικών υπηρεσιών 2.152 Πολιτιστικές δραστηριότητες (βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία κ.λπ.) 1.729 Δραστηριότητες προγραμματισμού και ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών 1.371 Μεταποίηση άλλου εξοπλισμού μεταφορών 1.341 Ασφαλιστικές υπηρεσίες, αντασφαλιστικές υπηρεσίες και… 1.262 Εξυγίανση και διαχείριση αποβλήτων 1.207 Συλλογή, επεξεργασία και παροχή νερού 1.190 Δημόσια διοίκηση και άμυνα, κοινωνική ασφάλιση 1.120 Έργα πολιτικού μηχανικού 1.117 Βιομηχανία δέρματος και δερμάτινων ειδών 1.115 Δραστηριότητες φροντίδας κατ' οίκον 1.095 Δραστηριότητες οργανώσεων 1.091 Παραγωγή χημικών και χημικών προϊόντων 1.077 Επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη 1.068 Ορυχεία και λατομεία 1.050 €0 € 1.000 € 2.000 € 3.000 Πηγή: ΜΔΑΑΕ ΕΡΓΑΝΗ. 26 ΜΔΑΑΕ ΕΡΓΑΝΗ. 11 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Σημαντικές επιχειρήσεις. Η Λάρισα φι- ευρώ, αλλά ελαφρώς κάτω από τον εθνι- φορα σύνολα δεδομένων παρέχουν μια λοξενεί ορισμένες από τις εταιρείες με κό μέσο όρο των 20.700 ευρώ.29 30 Το εικόνα για το μέγεθος και τη δομή της τις καλύτερες επιδόσεις στη Θεσσαλία. πραγματικό ΑΕΠ της Θεσσαλίας αυξή- οικονομικής απόδοσης. Το 2015, οι πωλήσεις των Exalco, θηκε κατά 5,7% κατά την περίοδο 2021- Cosmos (aluminum), Intercomm Foods 2022 και ανήλθε στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ Συνολικός δηλωθείς κύκλος εργασιών (βιομηχανία παρασκευής τροφίμων) ύψους 18.500 ευρώ (έναντι του μέσου επιχειρήσεων. Ο συνολικός κύκλος ερ- και ΒΙΟΛΑΡ (εκκοκκισμός βάμβακος) όρου των 35.400 ευρώ στην ΕΕ).31 γασιών των επιχειρήσεων που είναι εγκα- τις έθεσαν μεταξύ των κορυφαίων επι- τεστημένες εντός του Δήμου Λαρισαίων χειρήσεων στην περιοχή, ενώ άλλες Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία. Η αυξήθηκε σημαντικά κατά την περίοδο επιχειρήσεις από τη Λάρισα συγκατα- ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της 2015-2020, από 1,09 δισ. ευρώ σε 1,8 δισ. λέγονται μεταξύ των κορυφαίων στην περιφερειακής ενότητας Λάρισας είναι ευρώ. Ο κύκλος εργασιών σημείωνε κατά Ελλάδα και διαθέτουν σημαντική διεθνή ελαφρώς υψηλότερη από αυτή των πε- κανόνα αύξηση σε ετήσια βάση, με εξαί- παρουσία.27 28 Ο Πίνακας 5 παρουσιάζει ριφερειών της Ελλάδας (Εικόνα 10), αν ρεση το 2017 και το 2020, οπότε μειώθη- ορισμένες από τις κορυφαίες εταιρείες και χαμηλότερη από τους περιφερεια- κε κατά 450 εκατομμύρια και 95 εκατομ- στη Λάρισα ανά τομέα. κούς μέσους όρους άλλων χωρών του μύρια αντίστοιχα.32 33 ΟΟΣΑ. Όπως και σε άλλες ελληνικές Οικονομικές επιδόσεις περιφέρειες, η ακαθάριστη προστιθέ- Συνολικός κύκλος εργασιών ανά το- ΑΕΠ. Το 2021, η περιφερειακή ενότητα μενη αξία της περιφερειακής ενότητας μέα. Το 2020, το χονδρικό και το λιανικό Λάρισας είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ 18.500 Λάρισας μειώθηκε ελαφρώς κατά την εμπόριο αντιπροσώπευαν το 52% του ευρώ (σε ισοδύναµο αγοραστικής περίοδο 2001-2019. Ενώ τα στοιχεία για συνολικού δηλωθέντος κύκλου εργασι- δύναµης), πάνω από την Περιφέρεια την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία δεν ών, ενώ ακολουθούσαν η μεταποίηση Θεσσαλίας όπου ανέρχεται στα 16.200 είναι διαθέσιμα σε επίπεδο δήμων, διά- (20%), οι τεχνικές, επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες (6%), η γεωργία, η δασοκομία και η αλιεία (5%), Πίνακας 5: Κορυφαίες εταιρείες στη Λάρισα κατά τομέα δραστηριότητας οι δραστηριότητες που σχετίζονται με Τομέας Κορυφαίες εταιρείες την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική Γεωργία και παραγωγή Del Monte, ΕΛΒΑΚ, Ελληνικοί Χυμοί, Intercomm Foods, μέριμνα (4%) και οι κατασκευές (3%). τροφίμων Melissa Κίκιζας, Όλυμπος, Αφοί Παπαγιάννη, ΒΙΟΛΑΡ Οι δραστηριότητες παροχής υπηρεσι- Αγροτική τεχνολογία και Agrotech, Prognosis ών παροχής καταλύματος και εστίασης βιοτεχνολογία αντιπροσώπευαν στο 8% του συνολι- Οικοδομικές και τεχνικές Intrakat, Ergatikat, Αρμός Προκατασκευές κού κύκλου εργασιών των εταιρειών εργασίες το 2015 και μειώθηκαν μόλις στο 1% Υγειονομική περίθαλψη Animus Ευτύχιος Πατσίδης του συνολικού κύκλου εργασιών έως το 2020. Κατά την περίοδο 2015-2020, ση- Μεταποίηση Cosmos Aluminum και Exalco (βιομηχανία αλουμινίου), Κεραμουργία Βορείου Ελλάδος (τούβλα, πλακάκια, μειώθηκε σημαντική αύξηση στον συ- δομικά προϊόντα), Rontis (ιατρικές συσκευές), Larisplast νολικό δηλωθέντα κύκλο εργασιών σε (πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης), Καρατζής (κατασκευή δραστηριότητες που σχετίζονται με τη υλικών διχτυών/συσκευασίας) μεταποίηση, την ανθρώπινη υγεία και Πηγή: Enterprise Greece, ICAP, MDAEE. 27 Enterprise Greece, 2017. «Περιφέρεια Θεσσαλίας - Επενδυτικό Προφίλ.» https://www.enterprisegreece.gov.gr/images/public/synergassia/ Synergasia_2017_Profile_Thessaly.pdf 28 Για παράδειγμα, η Agrotech είναι ο μεγαλύτερος αντιπρόσωπος γεωργικών μηχανημάτων, ανταλλακτικών και γεωργικών υπηρεσιών στην Ελλάδα και την Κύπρο. Η Λάρισα αποτελεί επίσης τη γενέτειρα της αλυσίδας καταστημάτων καφεστίασης Mikel, το δίκτυο της οποίας αποτε- λείται από περισσότερα από 350 καφέ σε 18 χώρες. 29 Eurostat (δείκτης: nama_10r_3gdp), PPS ανά κάτοικο. 30 Οι τιμές για το ΑΕΠ του 2022 δεν ήταν ακόμα διαθέσιμες σε επίπεδο NUTS 3 κατά τον χρόνο σύνταξης του εγγράφου. 31 Eurostat (δείκτης: nama_10r_2gdp), PPS ανά κάτοικο. 32 Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 33 Η πτώση του κύκλου εργασιών το 2017 ενδέχεται να οφείλεται στον καθυστερημένο αντίκτυπο των ελέγχων της κίνησης κεφαλαίων που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα το 2015. Απαιτείται περαιτέρω μελέτη για τον προσδιορισμό της αιτιώδους επίδρασης. 12 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Εικόνα 10: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ), Συνολική οικονομία την κοινωνική μέριμνα, τις διοικητικές (περιφερειακό επίπεδο, εκατ. δολάρια ΗΠΑ, 2000-2019) και υποστηρικτικές δραστηριότητες και τη διαχείριση υδάτων, λυμάτων και απο- 18.000 βλήτων. Εικόνα 11 παρουσιάζει την το- 16.000 μεακή σύνθεση των συνολικών κύκλων 14.000 εργασιών κατά την περίοδο 2015-2020. 12.000 10.000 Κύκλος εργασιών σε επίπεδο επιχείρη- 8.000 σης ανά τομέα. Σε επίπεδο εταιρείας, 6.000 στην υψηλότερη βαθμίδα του φάσμα- 4.000 τος, τα ορυχεία και λατομεία, η μεταποί- 2.000 ηση, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο 0 συνεισέφεραν τον μεγαλύτερο κύκλο 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 εργασιών ανά επιχείρηση κατά την πε- ρίοδο 2015-2020. Η γεωργία είχε τον Περιφέρεια Θεσσαλίας χαμηλότερο μέσο κύκλο εργασιών ανά Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας επιχείρηση και μειώθηκε κατά 9% από Πηγή: OECD Cities and Regions. https://regions-cities-atlas.oecd.org/TL3/x/x/REGION_ECONOM- το 2015.34 GVA_IND_TOTAL-REAL_PPP/2019. Εικόνα 11: Κύκλος εργασιών ανά τομέα (σε εκατομμύρια ευρώ, 2015-2020)34 € 2.000 € 1.800 € 1.600 € 1.400 € 1.200 € 1.000 € 800 € 600 € 400 € 200 €0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Χονδρικό και λιανικό εμπόριο Μεταποίηση Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες Γεωργία ∆ραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης Μεταφορές και αποθήκευση Κατασκευές Ανθρώπινη υγεία και κοινωνική μέριμνα Λοιπές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών Εκπαίδευση Ενημέρωση και επικοινωνία Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού Διαχείριση ακίνητης περιουσίας Άλλο Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 34 Τα στοιχεία για το 2020 δεν είναι διαθέσιμα για τους ακόλουθους τομείς: δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, και παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού. 13 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Οι τάσεις κύκλου εργασιών σε επίπεδο ριόδου (παρά τη μείωση κατά 20% στα καθώς ο συνολικός κύκλος εργασιών εταιρείας ανά τομέα υποδεικνύουν μια τέλη του 2020, πιθανώς λόγω της παν- τους, ο οποίος κινήθηκε σε σημαντικά αξιοσημείωτη αύξηση στον κύκλο ερ- δημίας COVID-19). Επίσης, ο μέσος κύ- επίπεδα την περίοδο 2015-2019 (παρά γασιών στους τομείς της μεταποίησης, κλος εργασιών εταιρειών στους τομείς τη μείωση το 2017),35 μειώθηκε κατά του χονδρικού και λιανικού εμπορίου, της εκπαίδευσης, των μεταφορών, της 95 εκατ. ευρώ ή 5%, από το 2019 έως των επαγγελματικών, επιστημονικών παροχής καταλύματος και εστίασης ση- το 2020. Οι τομείς με τη μεγαλύτερη και τεχνικών δραστηριοτήτων, της μείωσε μέτρια αύξηση (κατά 9%, 7% και πτώση του κύκλου εργασιών το 2020 πληροφόρησης και της επικοινωνίας 5% αντίστοιχα). Παρατηρήθηκαν μειώ- ήταν οι υπηρεσίες παροχής καταλύμα- και των κατασκευών. Στη μεταποίηση, σεις στον κύκλο εργασιών ανά εταιρεία τος και εστίασης (μείωση του κύκλου ο συνολικός κύκλος εργασιών καθώς και σε ορισμένους τομείς, όπως η γεωργία εργασιών κατά 60,9 εκατομμύρια, 88% ο μέσος κύκλος εργασιών ανά εταιρεία και οι δραστηριότητες που σχετίζονται από το 2019), οι μεταφορές και η απο- αυξήθηκαν κατά 4 φορές στη διάρκεια με την ενέργεια και τις υπηρεσίες κοι- θήκευση (απώλεια 58,9 εκατομμύρια, της εξεταζόμενης περιόδου, παρά τη νής ωφέλειας, αλλά αυτό θα μπορούσε 13%), το χονδρικό και λιανικό εμπόριο μείωση κατά 7% των κύκλων εργασι- ενδεχομένως να αποδοθεί στην αύξηση (μείωση του κύκλου εργασιών κατά ών από το 2019 έως το 2020. Οι επαγ- του αριθμού των εταιρειών, ιδιαίτερα 14,4 εκατομμύρια, 3%), η πληροφόρη- γελματικές, επιστημονικές και τεχνικές των πολύ μικρών και μικρών επιχειρή- ση και η επικοινωνία (μείωση του κύ- δραστηριότητες αυξήθηκαν κατά 50%. σεων, που ξεπέρασαν τον ρυθμό αύξη- κλου εργασιών κατά 7,9 εκατομμύρια, Ο κύκλος εργασιών ανά εταιρεία στις δι- σης του κύκλου εργασιών. 48%). Παράλληλα, ορισμένοι τομείς πα- οικητικές και υποστηρικτικές δραστηρι- ρουσίασαν ανάπτυξη, καθώς ο κύκλος ότητες καθώς και στις τέχνες, τη διασκέ- Αντίκτυπος πανδημίας COVID-19. Η εργασιών αυξήθηκε στους τομείς της δαση και την ψυχαγωγία αυξήθηκε κατά πανδημία COVID-19είχε αξιοσημείωτο ανθρώπινης υγείας και της κοινωνικής 33% στη διάρκεια της εξεταζόμενης πε- αντίκτυπο στις επιδόσεις των εταιρειών, μέριμνας (34,9 εκατ. ευρώ), της διοικητι- Εικόνα 12: Μέσος κύκλος εργασιών ανά επιχείρηση (σε χιλιάδες ευρώ, 2015-2020) Ορυχεία και λατομεία 474,10 Μεταποίηση 384,00 Άγνωστη δραστηριότητα 227,79 Χονδρικό και λιανικό εμπόριο 99,98 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 97,49 Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες 93,15 Μεταφορές και αποθήκευση 90,17 Κατασκευές 77,50 Ενημέρωση και επικοινωνία 73,25 Υπηρεσίες παροχής καταλύματος και υπηρεσίες… 65,69 Εκπαίδευση 47,63 Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία 45,72 Υγεία και κοινωνική μέριμνα 43,96 Λοιπές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 38,75 Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες 38,51 Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές… 34,63 Δημόσια διοίκηση 20,15 Γεωργία 12,37 €0 € 100 € 200 € 300 € 400 € 500 Πηγή: Επιμέλεια συγγραφέων. Στοιχεία που ελήφθησαν από το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων. 35 Ενώ δεν μπορεί να συναχθεί καμία αιτιώδης σχέση από τα στοιχεία που ελήφθησαν, η πτώση στους κύκλους εργασιών το 2017 θα μπορού- σε να είναι αποτέλεσμα της καθυστερημένης επίδρασης των ελέγχων της κίνησης κεφαλαίων που επιβλήθηκαν το 2015. 14 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας κής υποστήριξης (23,5 εκατ. ευρώ), της Εξαγωγικές επιδόσεις ανά τομέα και ποίηση τροφίμων, από τις ΕΛΒΑΚ Α.Ε. παροχής νερού, της επεξεργασίας λυ- προορισμό. Οι εξαγωγές τροφίμων πε- και Del Monte.39 40 Οι ανανεώσιμες πηγές μάτων, της διαχείρισης αποβλήτων και ριλαμβάνουν το ήμισυ του συνόλου των ενέργειας αποτελούν επίσης έναν τομέα των δραστηριοτήτων εξυγίανσης (3,1 περιφερειακών εξαγωγών, ενώ ακολου- πιθανών ξένων επενδύσεων.41 εκατ. ευρώ), άλλων δραστηριοτήτων θούν τα μέταλλα, τα υφάσματα, τα χη- παροχής υπηρεσιών (2 εκατ. ευρώ), της μικά και τα πλαστικά, καθώς και τα μη- Εγχώριες επενδύσεις και μέσα στήρι- γεωργίας, της δασοκομίας και της αλιεί- χανήματα και οι συσκευές. Η Γερμανία, ξης. Η επισκόπηση των επενδυτικών ας (1,7 εκατ. ευρώ) και επαγγελματικών, η Τουρκία, η Ιταλία και το Ηνωμένο σχεδίων που υποβλήθηκαν για στήριξη επιστημονικών και τεχνικών δραστηρι- Βασίλειο απορροφούν σχεδόν το ήμισυ (επιχορηγήσεις, φοροαπαλλαγές) σύμ- οτήτων (525 χιλιάδες). των εξαγωγών. Ενώ δεν υπάρχουν στοι- φωνα με τους Επενδυτικούς Νόμους χεία για τις εξαγωγές σε επίπεδο δήμου, 3908 και 4399 σηματοδότησε τον ενεργό Όγκοι εξαγωγών. Η Περιφέρεια ορισμένοι μεταποιητές εντός του δήμου επενδυτικό σχεδιασμό στην επεξεργασία Θεσσαλίας συνεισφέρει το 2% των εθνι- έχουν αξιοσημείωτο προφίλ με εξαγωγι- κών εξαγωγών.36 Οι εξαγωγικές επιδό- κό προσανατολισμό.37 38 Εικόνα 13: Οι 5 κορυφαίες σεις της Θεσσαλίας όσον αφορά τη συ- εξαγωγικές βιομηχανίες νεισφορά των εξαγωγών στο ΑΕΠ είναι Επενδύσεις (Περιφέρεια Θεσσαλίας, 2021) χαμηλότερες από τον εθνικό μέσο όρο Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Οι παγκό- (19% έναντι 21,7%). Ο όγκος εξαγωγών σμιες βάσεις δεδομένων δεν αντιπρο- 1,8% 4% της περιοχής αυξήθηκε κατά 38% την σωπεύουν επίσημα στοιχεία σχετικά 3% περίοδο 2015-2021 ενώ οι εισαγωγές με πρόσφατες εισροές ΑΞΕ σε τοπικό αυξήθηκαν κατά 51%. Η περιοχή έχει επίπεδο για τη Λάρισα. Ωστόσο, στον 17,0% διατηρήσει ένα ισχυρό αλλά πτωτικό τομέα των γεωργικών προϊόντων δια- 49,2% εμπορικό ισοζύγιο, καθώς η αύξηση τροφής υπάρχει αξιοσημείωτη διεθνής των εισαγωγών είναι μεγαλύτερη από παρουσία από τη δεκαετία του 1970, 24,7% την αύξηση των εξαγωγών. ιδίως στην επεξεργασία και κονσερβο- Τρόφιμα Πίνακας 6: Εξωτερικό εμπόριο (Περιφέρεια Θεσσαλίας) Μέταλλα Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και είδη ένδυσης (ποσά σε εκατ. €) 2021 2020 2019 2018 2017 Χημικά και Πλαστικά Εξαγωγές 1.770,7 1.349,3 1.415,4 1.353,9 1.284,8 Μηχανήματα και Συσκευές Εισαγωγές 1.036,5 726,3 783,4 781,1 685,1 Άλλο Εμπορικό ισοζύγιο 734,2 623,1 631,9 572,8 599,7 Πηγή: ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων, Εξαγωγές/Εισαγωγές 170,8% 185,8% 180,7% 173,3% 187,5% ΙΕΕΣ- Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών και Export Credit Greece. Πηγή: ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων, ΙΕΕΣ, και Export Credit Greece. https://ecg.gr/en/greece-map/ https://ecg.gr/en/greece-map/ 36 ΙΝΣΕΤΕ, 2022. Συνεισφορά του Τουρισμού στην Ελληνική Οικονομία 2020-2021. https://insete.gr/wp-content/uploads/2022/09/2020-2021_EN.pdf 37 Για παράδειγμα, Lariplast και Del Monte. Η Larisplast δραστηριοποιείται στην αγορά των αναλώσιμων πλαστικών, παράγει και εξάγει το 75% της παραγωγής της στις διεθνείς αγορές και ειδικότερα στις δυτικές και ανεπτυγμένες. 38 Larisplast SA, 2021. «DECA: New Investment of 5.4 Million Euros in Lariplast» - LARIPLAST SA. https://lariplast.gr/news/item/153-deca-nea-ependisi-5,4-ekat-eyro-sti-lariplast 39 Η ΕΛΒΑΚ Α.Ε. ιδρύθηκε το 1972 από τη γερμανική εταιρεία I.Schroeder KG. (GmbH & Co). Συνεργάζεται με περισσότερους από 2.500 παρα- γωγούς της περιφέρειας Θεσσαλίας και εξάγει περισσότερους από 40.000 τόνους φρούτων ετησίως σε ολόκληρο τον κόσμο. 40 Η μονάδα Del Monte στη Λάρισα ιδρύθηκε το 1974. 41 Ελληνικές ΜΜΕ έχουν αναφέρει σχέδια γερμανο-ισραηλινού επενδυτικού προγράμματος για τη δημιουργία κόμβου πράσινης ενέργειας στο επιχειρηματικό πάρκο Λάρισας. Το συνολικό επενδυτικό σχέδιο φέρεται να υπερβαίνει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ και περιλαμβάνει, πέραν του σταθμού παραγωγής ενέργειας συνδυασμένου κύκλου µε φυσικό αέριο 870 MW, μονάδα παραγωγής/αποθήκευσης πράσινου υδρογόνου καθώς και χώρο αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2) με παραγωγή πράσινης μεθανόλης/αιθανόλης. Σύμφωνα με πρό- σφατες αναφορές στα μέσα ενημέρωσης, το έργο έχει ήδη λάβει μέρος των απαιτούμενων αδειών και η λειτουργία του έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2025. 15 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Εικόνα 14: Οι 10 κορυφαίοι εξαγωγικοί προορισμοί (Περιφέρεια ραγωγή και η μεταποίηση ιατρικής κάν- Θεσσαλίας, 2021) ναβης. Σε έξι εταιρείες έχουν χορηγηθεί άδειες για την εγκατάσταση μονάδων Γερμανία 19 καλλιέργειας, επεξεργασίας και μεταποί- Τουρκία 11 ησης ιατρικής κάνναβης στην περιφερει- ακή ενότητα Λάρισας, ορισμένες από τις Ιταλία 10 οποίες αναφέρεται ότι τελούν υπό ξένη Ηνωμένο Βασίλειο 7 ιδιοκτησία.42 43 Ισραήλ 6 Γαλλία 4 Κατά την περίοδο 2014-2020, επιχειρή- Ηνωμένες Πολιτείες 4 σεις και οργανισμοί στη Λάρισα απέκτη- σαν πρόσβαση σε χρηματοδότηση ΕΤΑΚ Κάτω Χώρες 3 για την υποστήριξη δραστηριοτήτων Ρουμανία 3 έρευνας και καινοτομίας στη γεωργία Κύπρος 3 και την επεξεργασία τροφίμων, τη μετα- 0% 5% 10% 15% 20% ποίηση, τις επαγγελματικές, τις επιστη- μονικές, τις τεχνικές και τις διοικητικές Πηγή: ΣΕΒΕ-Σύνδεσμος Εξαγωγέων, ΙΕΕΣ- Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών και δραστηριότητες, καθώς και την πληρο- Export Credit Greece. https://ecg.gr/en/greece-map/ φόρηση και την επικοινωνία.44 Περίπου το 75% των επενδυτικών επιχορηγήσεων τροφίμων (ειδικά στην κονσερβοποίηση) Αποκατάστασης και Αποθεραπείας που ελήφθησαν δόθηκαν σε μικρές και και τη μεταποίηση (με σημαντικές επεν- ANIMUS, η EXALCO στη βιομηχανία του πολύ μικρές επιχειρήσεις στον τομέα της δύσεις σε αλουμίνιο) και στους τομείς αλουμινίου, η Larisplast στη βιομηχανία γεωργίας και της μεταποίησης.45 Μόνο τα της υγειονομικής περίθαλψης και απο- καταναλωτικών προϊόντων μιας χρή- μικρά έργα στη γεωργία και την παραγω- κατάστασης. Σε ό,τι αφορά τον επενδυ- σης καθώς και μια πλειάδα εταιρειών γή τροφίμων αντιστοιχούσαν στο ένα τέ- τικό σχεδιασμό, στις κορυφαίες εταιρείες παροχής υπηρεσιών υγείας. Ένας άλλος ταρτο της χρηματοδότησης που ελήφθη στην πόλη συγκαταλέγονται το Κέντρο τομέας συνεχούς επέκτασης είναι η πα- μέσω κεφαλαίων ΕΤΑΚ. 42 Σύμφωνα με τα αρχεία της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας. 43 Μία από τις άδειες χορηγήθηκε στην CURITY PHARMA S.A. (πρώην HEXO MED S.A. με έδρα τον Καναδά) για ένα μεγάλης κλίμακας θερ- μοκήπιο υψηλής τεχνολογίας στη Λάρισα. Οι υπόλοιπες άδειες χορηγήθηκαν στις BIOMECANN S.A., GREEN MED IΚΕ, G&G ANTHOS ΜΟΝ ΙΚΕ, LARICANN και AGROMEDICANN. 44 Το έργο «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» ήταν ένα εργαλείο πολιτικής για την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας σε στρατη- γικούς τομείς προτεραιότητας της ελληνικής οικονομίας, με βάση τα συμπεράσματα της Εθνικής Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3). Το πρόγραμμα παρείχε χρηματοδότηση σε ερευνητικούς οργανισμούς και ιδιωτικές επιχειρήσεις. 45 Επίσης, ζητήθηκαν κονδύλια της ΕΕ για την υποστήριξη έργων κυκλικής επεξεργασίας αποβλήτων (οικολογική κομποστοποίηση και εκμε- τάλλευση υγρών αποβλήτων για την υποστήριξη της καλλιέργειας μικροφυκών, της παραγωγής βιοντίζελ και της ιχθυοκαλλιέργειας. 16 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Έρευνα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα Η περιφέρεια Θεσσαλίας έχει μέτριες συνεργασία μεταξύ καινοτόμων ΜΜΕ, υγεία και τα γεωργικά είδη διατροφής επιδόσεις στον χώρο της καινοτομίας, ενώ υστερεί στην απασχόληση σε δρα- και το περιβάλλον. Παράλληλα με τη σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό περιφε- στηριότητες ΤΠΕ και έντασης γνώσης, βασική του έρευνα, το Τμήμα αναπτύσ- ρειακό πίνακα αποτελεσμάτων για την όπως επίσης και σε εφαρμογές εμπορι- σει νέες βιοτεχνολογικές εφαρμογές και καινοτομία, με σημαντική αύξηση των κών σημάτων, σχεδίων και διπλωμάτων νέα διαγνωστικά εργαλεία. Η έρευνα επιδόσεων καινοτομίας με την πάρο- ευρεσιτεχνίας. του Τμήματος υποστηρίζεται από αντα- δο του χρόνου (25,9% από το 2016).46 γωνιστικά κεφάλαια ύψους σχεδόν 10 Η περιφέρεια βαθμολογείται πάνω από Η Λάρισα φιλοξενεί διάφορα σημα- εκατομμυρίων ευρώ κατά τη διάρκεια τον μέσο όρο της ΕΕ στις δημόσιες δα- ντικά ιδρύματα που διευκολύνουν των τελευταίων πέντε ετών. Ποσοστό πάνες Ε&Α, καθώς και στις δαπάνες τη δραστηριότητα στην έρευνα, την της χρηματοδότησης άνω του 60% εκτός Ε&Α και κάτω από τον μέσο όρο καινοτομία και την επιχειρηματικό- προέρχεται από την ΕΕ. Σε συνεργασία της ΕΕ για τις δαπάνες Ε&Α από τον ιδιω- τητα. Αποτελεί έδρα ενός ολοένα και με το Ελληνικό Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών τικό τομέα.47 Επίσης, η περιοχή ξεπερνά μεγαλύτερου αριθμού τμημάτων του και άλλους φορείς, το Τμήμα προσφέρει τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τις δι- Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, όπως η επίσης ένα ειδικό μεταπτυχιακό πρό- εθνείς επιστημονικές συνδημοσιεύσεις Ιατρική Σχολή, το Τμήμα Βιοχημείας και γραμμα (MSc) στη Βιοεπιχειρηματικό- και τις επιστημονικές δημοσιεύσεις με Βιοτεχνολογίας (Συγκρότημα Βιόπολις) τητα, το πρώτο στο είδος του στην Ελ- τις περισσότερες παραπομπές.48 Άλλα και η Σχολή Γεωργικής Τεχνολογίας κα- λάδα.49 50 σχετικά δυνατά σημεία της περιφέρει- θώς και αρκετών ερευνητικών κέντρων ας σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ με ενεργά ερευνητικά προφίλ. Το Τμήμα Βιοχημείας & Βιοτεχνολογί- περιλαμβάνουν την απόδοσή της σε ας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας απο- παραγωγούς καινοτομίας προϊόντων, Βιοχημεία και βιοτεχνολογία τελεί επίσης μέρος της ερευνητικής στην καινοτομία επιχειρηματικών δια- Το Τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολο- υποδομής OMIC-Engine,51 της Εθνικής δικασιών και στις πωλήσεις καινοτόμων γίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ελληνικής Ερευνητικής Υποδομής προϊόντων, καθώς και σε συνδημοσιεύ- (Συγκρότημα Βιόπολις) αποτελεί ενερ- Συνθετικής Βιολογίας. Ιδρύθηκε το σεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και στη γό ερευνητικό κέντρο με έμφαση στην 2018 και αποτελεί μία από τις 28 Ερευ- 46 Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 2023. Περιφερειακός πίνακας αποτελεσμάτων για την καινοτομία 2023: Προφίλ περιφερειών στην Ελλάδα. https://ec.europa.eu/assets/rtd/ris/2023/ec_rtd_ris-regional-profiles-greece.pdf 47 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2019. 48 Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 2023. Περιφερειακός πίνακας αποτελεσμάτων για την καινοτομία 2023: Προφίλ περιφερειών στην Ελλάδα. 49 Το πρόγραμμα αυτό προσφέρεται μέσω του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών και συνδιοργανώνεται από το Ινστι- τούτο Χημικής Βιολογίας (ΙΧΒ/ΕΙΕ), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Ελλάδας, μέσω του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών. 50 Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Βιοεπιχειρηματικότητα είναι το πρώτο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Ελλάδα που αποτε- λείται από πολυδιάστατες και μεταβιβάσιμες δραστηριότητες μάθησης που διευκολύνουν την ανάπτυξη επιστημονικών και επιχειρηματικών δεξιοτήτων. 51 Εδρεύει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. 17 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας νητικές Υποδομές που χρηματοδοτού- εταιρείες κ.λπ.) για βιομηχανικές καλλι- εργάζεται με εφαρμογές GIS και επεξερ- νται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα έργειες και καλλιέργειες ψυχανθών. Το γασία δορυφορικών εικόνων και εφαρ- «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότη- Τμήμα Φυτικής Παραγωγής του καλύ- μογές. τα και Καινοτομία» (ΕΣΠΑ 2014-2020) με πτει περισσότερα από 100 εκτάρια για συνολικό προϋπολογισμό 4 εκατ. ευρώ. τη διεξαγωγή επιτόπιων πειραμάτων και Η Λάρισα φιλοξενεί επίσης και μία από Οι δραστηριότητές του επικεντρώνο- την παραγωγή σπόρων, ενώ το ινστιτού- τις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου νται κυρίως στον κλάδο των γεωργικών το συνεργάζεται με περισσότερους από Βιο-Οικονομίας και Αγρο-Τεχνολογίας ειδών διατροφής και στην ανάδειξη του 70 καλλιεργητές ψυχανθών. Οι υπηρεσί- iBO/ΕΚΕΤΑ, ενός μη κερδοσκοπικού ρόλου του συγκεκριμένου κλάδου στην ες του περιλαμβάνουν εργαστηριακές οργανισμού έρευνας και τεχνολογικής Ελλάδα, καθώς και στην ανάπτυξη προ- αναλύσεις δειγμάτων εδάφους, φυτών ανάπτυξης με σημαντικό ερευνητικό ϊόντων υψηλής αξίας. Αποσκοπεί στην και νερού, καθώς και άλλων υλικών, ενώ αντίκτυπο. Από το 2013 το iBO είναι ένα ανάπτυξη μιας ολιστικής προσέγγισης για την προώθηση της Συνθετικής Βιο- λογίας στην έρευνα, την εκπαίδευση και Πλαίσιο 1: Foodoxys τη βιομηχανία. Η FoodOxys, που ιδρύθηκε το 2019, Το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτη- αποτελεί spin-off εταιρεία του Τμήματος νοτροφικών Φυτών (ΙΒ&ΚΦ), που ιδρύ- Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του θηκε το 1933, είναι ένα από τα πρώτα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η Foodoxys ινστιτούτα γεωργικής έρευνας στην παρέχει υπηρεσίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση τόσο της προσωπικής Ελλάδα και ένα από τα 11 Ινστιτούτα διατροφής όσο και της ποιότητας των φυσικών ή συνθετικών προϊόντων, όπως τρόφιμα, ποτά και συμπληρώματα διατροφής. Η παροχή υπηρεσι- της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής ών ανάλυσης αντιοξειδωτικών στοιχείων σε τρόφιμα από την επιχείρηση Έρευνας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ. Με έδρα επιτρέπει την αξιολόγηση της ποιότητας των προϊόντων από τους κατανα- τη Λάρισα, το ΙΒ&ΚΦ περιλαμβάνει πέντε λωτές και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών τροφίμων, ερευνητικά τμήματα στη Λάρισα, τον αλυσίδων σούπερ μάρκετ και εστιατορίων. Βόλο, την Πάτρα και την Καρδίτσα. Στις δραστηριότητές του περιλαμβάνονται Οι επιστήμονες της FoodOxys έχουν δημοσιεύσει περισσότερα από 240 προγράμματα εφαρμοσμένης έρευνας άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά υψηλού αντικτύπου. Το 2019, η στην εκτροφή, τη φυτική καλλιέργεια εταιρεία έλαβε επιχορήγηση ύψους 250.000 ευρώ από το Uni.Fund για την και τα καινοτόμα γεωργικά συστήματα επέκταση των υπηρεσιών της στην ελληνική αγορά, την περαιτέρω ανάπτυ- καθώς και την παροχή συμβουλευτικής ξη και κοινοποίηση του χαρτοφυλακίου υπηρεσιών της και την έξοδό της σε ενδιαφερόμενα μέρη (καλλιεργη- στις διεθνείς αγορές. τές, αγρότες, αξιωματούχοι της τοπικής Πηγή: https://www.foodoxys.com/en/ αυτοδιοίκησης, τοπικές επιστημονικές 18 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας από τα πέντε Ινστιτούτα του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Πλαίσιο 2: CeMIA - spin-off εταιρεία Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) που τελεί υπό τη βιοτεχνολογίας του Τμήματος διαχείριση του Υπουργείου Παιδείας, Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θρησκευμάτων και Δια Βίου Μάθησης. Θεσσαλίας Το Ινστιτούτο έχει σημαντική συνεισφο- Η CeMIA SA, που ιδρύθηκε το 2011 ρά στην έρευνα, με 29 εθνικά έργα, 31 με χρηματοδότηση της ΕΕ, είναι μια εταιρεία βιοτεχνολογίας του Τμήματος ευρωπαϊκά έργα και 309 δημοσιεύσεις. Ανοσολογίας και Ιστοσυμβατότητας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Το iBO ακολουθεί μια διεπιστημονική Θεσσαλίας, η οποία παρέχει υπηρεσίες στους τομείς της κυτταρικής και μορι- προσέγγιση στην ανάπτυξη και προ- ακής ανοσοβιολογίας.53 54 Η CeMIA εμπορεύεται τα αποτελέσματα ερευνητι- ώθηση τεχνολογιών στον τομέα των κών δραστηριοτήτων και έχει καταστεί σημαντικός πάροχος εργαστηριακών συστημάτων βιο-παραγωγής, συμπερι- υπηρεσιών σε πανεπιστήμια, νοσοκομεία, επιστημονικά ιδρύματα, δημόσιους λαμβανομένης της φυτικής παραγωγής, και ιδιωτικούς επαγγελματίες υγείας. της κτηνοτροφίας και της αλιείας, ενώ Μέχρι σήμερα, η CeMIA έχει κυκλοφορήσει πάνω από 22 δημοσιεύσεις, παράλληλα προωθεί τις τεχνολογικές ενώ διατηρεί ενεργά ερευνητικά έργα με εφαρμογή στον καρκίνο του αλλαγές σε άλλους τομείς. προστάτη (NEOBIOPRO), στη γονιμοποίηση in vitro (Mi-IVF), στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης (UroMark) και στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου Υγειονομική περίθαλψη και (BIOKARETRA). ιατρική Η Λάρισα διαθέτει επίσης ισχυρό Πηγή: https://cemia.eu/ προφίλ στις υπηρεσίες υγείας και στην ιατρική έρευνα, κυρίως λόγω της ίδρυσης της Ιατρικής Σχολής του δευση και διεξαγωγή κλινικής, βασικής ματισμού του τομέα υγείας. Υπό τον Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στη Λάρισα και μεταφραστικής έρευνας με ιδιαίτερη συντονισμό του Ινστιτούτου Ανάπτυξης το 1985.52 Από την ίδρυσή του, το Τμήμα έμφαση σε αυτοάνοσες ηπατικές ασθέ- Επιχειρηματικότητας, το Health Hub έχει αναπτύξει σημαντικά το προφίλ του νειες, όπως πιστοποιείται από ικανό αριθ- είναι υποψήφιος Ευρωπαϊκός Κόμβος στην ιατρική έρευνα. μό διεθνών δημοσιεύσεων/έτος (15-20/ Ψηφιακής Καινοτομίας και ενεργεί ως έτος). Το Γενικό Πανεπιστήμιο Λάρισας σημείο αναφοράς της Ψηφιακής Υγείας Το Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο μέσω του Τμήματος Ιατρικής του έχει σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπα- Λάρισας είναι τριτοβάθμιο νοσο- αναγνωριστεί επίσημα από το Ελληνικό ϊκό επίπεδο. Αποτελεί υπηρεσία μίας κομείο που συνδέεται με το Τμήμα Υπουργείο Υγείας ως «Εθνικό Κέντρο στάσης που στοχεύει στην υποστήριξη Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Εμπειρογνωμοσύνης στην Ελλάδα για του ψηφιακού μετασχηματισμού του- του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Από το τα Αυτοάνοσα Νοσήματα του Ήπατος» λάχιστον 160 δικαιούχων παρέχοντας 1999 το Τμήμα Ιατρικής και το συνδεδε- (ΦΕΚ 4040/B/05.11.2019).55 5 3 4 υπηρεσίες ψηφιακού μετασχηματισμού μένο με αυτό Ερευνητικό Εργαστήριο σε ΜΜΕ και δημόσιες διοικήσεις του το- Παθολογίας παρέχουν εξειδικευμένη Η Λάρισα φιλοξενεί επίσης το Health μέα της υγείας και της φαρμακευτικής φροντίδα ασθενών σε όλο το φάσμα της Hub, το οποίο συγκεντρώνει ειδικούς βιομηχανίας, καθώς και στην υποστήρι- Παθολογίας, ενώ παράλληλα συμμετέ- για την παροχή καινοτόμων υπηρεσι- ξή τους για την ενίσχυση της προβολής, χουν σε ιατρική διδασκαλία και εκπαί- ών υποστήριξης ψηφιακού μετασχη- της ακρίβειας, της ικανότητας καινοτο- 52 Η ίδρυση των Πανεπιστημιακών τμημάτων και εργαστηρίων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας έχει συμβάλει στην παροχή υπηρε- σιών Υγείας σε περίπου 1.500.000 κατοίκους της Στερεάς Ελλάδας. Το 2021 εξετάστηκαν περισσότεροι από 180.000 εξωτερικοί ασθενείς στο Τμήμα Εξωτερικών Ιατρείων, περίπου 35.000 ασθενείς νοσηλεύτηκαν, ενώ περίπου 10.000 χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται ετη- σίως. Επιπλέον, διενεργούνται περισσότερες από 9.000 χημειοθεραπείες ανά έτος. (https://www.med.uth.gr/en/DetailsStatEN.aspx?StatID=60) 53 Το 2011 έλαβε χρηματοδότηση στο πλαίσιο της δράσης «Δημιουργία – υποστήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων, κυρίως υψηλής έντα- σης γνώσης» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα». 54 Η CeMIA παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης σε έργα που βασίζονται σε τεχνικές εξαγωγής RNA/DNA, εφαρμογές αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης/αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης σε πραγματικό χρόνο, μεθυλίωσης DNA, προσδιορισμού αλληλουχίας Sanger, προσδι- ορισμού αλληλουχίας επόμενης γενιάς και άλλες εφαρμογές μοριακής βιολογίας. Η ίδρυσή της στοχεύει στην κάλυψη ενός σημαντικού κενού στην ελληνική και νοτιοανατολική ευρωπαϊκή αγορά των κυτταρικών και μοριακών ανοσολογικών υπηρεσιών. 55 ERN RARE-LIVER, 2023. https://rare-liver.eu/about/members-and-partners-of-the-network/detail/general-university-hospital-of-larissa 19 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Πλαίσιο 3: ProGnosis Biotech Η ProGnosis Biotech είναι μια εξαγωγική εταιρεία βιοτεχνολογίας με έδρα τη Λάρισα, η οποία ειδικεύεται στην ανάπτυξη και κατασκευή ανοσοδοκιμασιών επόμενης γε- νιάς τόσο για βιομηχανίες τροφίμων/ζωοτροφών όσο και κλινικών διαγνωστικών υπηρεσιών. Από την ίδρυσή της το 2011, έχει εξελιχθεί σε μια μεσαίου μεγέθους επι- χείρηση με 100-249 υπαλλήλους, με γραφεία στη Θεσσαλονίκη, τη Μαδρίτη και το Πεκίνο.56 Η επιχείρηση εξάγει κιτ ELISA και τεστ πλευρικής ροής (που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ασφάλεια των τροφίμων και της υγείας) μέσω δικτύου δια- νομέων σε περισσότερες από 62 χώρες παγκοσμίως. Επίσης, η εταιρεία διέθεσε επιτυχώς στην αγορά κιτ αυτοδιάγνωσης COVID χρησιμοποιώντας τη δική της τεχνολογία. Προκειμένου να παρέχει με συνέπεια προϊόντα άριστης ποιότητας, η εταιρεία συμμετέχει σε μηνιαία βάση σε Δοκιμασίες Επάρκειας στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ. Προσφέρει επικυρωμένα προϊόντα από έγκριτους οργανισμούς παγκοσμίως και όλες οι διαδικασίες Ε&Α και παραγωγής του είναι πιστοποιημένες κατά ISO 9001. Πηγή: https://www.rapidmicrobiology.com/supplier/prognosis-biotech-sa μίας και των προσπαθειών δικτύωσης. Οι συνεργάτες του Hub περιλαμβάνουν 3 δημόσιους φορείς, 8 πανεπιστημιακά τμήματα και εργαστήρια, 6 οργανισμούς έρευνας και τεχνολογίας, 3 παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και 6 οργανι- σμούς υποστήριξης επιχειρήσεων. 57 6 5 Καινοτόμος επιχειρηματικότητα Η πόλη της Λάρισας διαθέτει ένα εκ- κολαπτόμενο επιχειρηματικό οικο- σύστημα, όπου δραστηριοποιούνται αρκετές οντότητες που παρέχουν υπη- ρεσίες επιχειρηματικής υποστήριξης. Μεταξύ αυτών, το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας είναι ένας βασικός ερευνητικός οργανισμός που συμβάλλει στην υποστήριξη του επιχειρηματικού οικοσυστήματος της Λάρισας (Πλαίσιο 4). Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και άλλοι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί φορείς προσφέρουν επίσης υποστήριξη σε νε- οφυείς επιχειρήσεις και στην επιχειρη- ματικότητα.58 59 56 https://gr.kompass.com/c/prognosis-biotech-s-a/gr1021022/ 57 https://ied.eu/about/health-hub/partnerships/ 58 Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν υποστήριξη για τη σύλληψη μιας νέας επιχειρηματικής ιδέας, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση. Συν- δρομή στην υποβολή αιτήσεων για το πρόγραμμα χρηματοδότησης ΕΣΠΑ και παρακολούθηση υλοποίησης, συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες συνεχούς υποστήριξης σε όλα τα στάδια της πρότασης επένδυσης και πολλά άλλα. 59 Η ΔΗΜΗΤΡΑ Εκπαιδευτική Συμβουλευτική, ο πρώτος ιδιωτικός φορέας ΕΕΚ στην Ελλάδα (με έδρα τη Λάρισα), παρέχει επίσης υποστήριξη σε νεοφυείς επιχειρήσεις και στην επιχειρηματικότητα. Με δεκαετίες εμπειρίας στον χώρο, ξεκίνησε τις πρώτες Θυρίδες Νεανικής Επιχειρημα- τικότητας στην Ελλάδα το 1999. 20 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Πλαίσιο 4: Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας (ΙΑΕ) Το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας είναι ένας ερευνητικός οργανισμός που αναπτύσσει και προωθεί νέες και καινοτόμες ιδέες για προτάσεις Ευρωπαϊκών Έργων. Από την ίδρυσή του το 2005, έχει υλοποιήσει πάνω από 200 εθνικά και ευ- ρωπαϊκά έργα βάσει πολλαπλών χρηµατοδοτικών πλαισίων. Το ΙΑΕ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αναπτυσσόμενης υποδομής για την υποστήριξη της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Διαθέτει ισχυρό ερευνητικό εργαστήριο (ολοκληρώθηκαν 150 ερευνητικά έργα της ΕΕ) και δί- κτυο συνδεδεμένων εταίρων σε 67 χώρες. Οι ερευνητικοί του τομείς καλύπτουν μεταξύ άλλων τις τεχνολογικές καινο- τομίες στη γεωργία, την ψηφιοποίηση στην υγεία, την εκπαίδευση και τον τουρισμό, καθώς και νέα υλικά και μεθόδους κατασκευής για αποδοτικές εφοδιαστικές αλυσίδες και ψηφιακό μέλλον χωρίς αποκλεισμούς για ηλικιωμένους. Μεταξύ των επιτευγμάτων του, έχει ιδρύσει το δίκτυο EUropreneurship Network, με στόχο την προώθηση της κατανόησης της Ευρωπαϊκής Επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, δικτύωση, αγορά και εκπαίδευ- ση. Το ΙΑΕ είναι επίσης ο συντονιστής του Health Hub που δραστηριοποιείται στην υποστήριξη της ψηφιακής μετάβα- σης του τομέα της υγείας. Εκτός από την ανάληψη έρευνας και άλλων ευρωπαϊκών έργων, ο οργανισμός παρέχει υποστήριξη στην κατάρτιση προτάσεων έργων της ΕΕ και στηρίζει νεοφυείς επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων σε θέματα ψηφιακού μετασχηματι- σμού, υγείας, κοινωνικής επιχειρηματικότητας και ηλεκτρονικού εμπορίου.60 Το ΙΑΕ διοργανώνει επίσης εκδηλώσεις όπως το InnoHealth (ως συντονιστής του Health Hub) Startup Europe Week Larissa 2023, οι οποίες συγκεντρώνουν πολύτιμες πληροφορίες για νεοφυείς επιχειρήσεις, ΜΜΕ και λάτρεις της επιχειρηματικότητας, συνδέοντας τοπικά οικο- συστήματα και παρέχοντας ουσιαστική υποστήριξη σε επιχειρηματίες.61 Πηγή: https://ied.eu/ Τον Νοέμβριο του 2023, 3 νεοφυείς επιχειρήσεις από την πόλη της Λάρισας συμπεριλήφθηκαν στη Start-up Greece, στους κλάδους της τεχνολογίας γεωργι- κών ειδών διατροφής, της εφοδιαστικής και των μεταφορών και των ταξιδιών και της φιλοξενίας αντίστοιχα. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις στους τομείς της εφοδι- αστικής και των μεταφορών και των ταξιδιών και της φιλοξενίας ήταν αυτο- χρηματοδοτούμενες, ενώ οι νεοφυείς επιχειρήσεις κλάδους των γεωργικών ειδών διατροφής/τεχνολογίας τροφί- μων προσέλκυσαν χρηματοδότηση επι- χειρηματικού κεφαλαίου ύψους 250.000 ευρώ. 62 0 6 61 60 Υποστηρίζει επίσης έργα όπως το MECANO, το οποίο αποτελεί μια καινοτόμο ψηφιακή λύση συντήρησης εξοπλισμού και μηχανημάτων. 61 Το U-SOLVE είναι ένα στρατηγικό έργο που χρηματοδοτείται από την ENI CBC MED και στοχεύει στην προώθηση επιχειρηματικών οδών που περιλαμβάνουν την υιοθέτηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών, παρέχοντας ευκαιρίες ιδιαίτερα σε νέους και γυναίκες που συμμετέχουν σε πρωτοβουλίες μετάβασης σε όλους τους τομείς της αστικής βιωσιμότητας. 62 Elevate Greece, 2023. Βάση δεδομένων εγγεγραμμένων νεοφυών επιχειρήσεων. https://elevategreece.gov.gr/startup-database-dashboard/ 21 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Υποδομές επιχειρηματικής και οικονομικής στήριξης Η Λάρισα αναγνωρίζεται ολοένα και συνέδρια, εργαστήρια και εκθέσεις. AgroThessaly (HELLEXPO), μια εκδήλω- περισσότερο ως προορισμός ειδικών/ STEM, ρομποτικές τεχνολογίες, τεχνητή ση που διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια επαγγελματικών εκδηλώσεων, επιστη- νοημοσύνη στα ιατρικά δεδομένα, και- και λειτουργεί στη σκεπαστή αγορά της μονικών συνεδρίων και καινοτομίας νοτομία στην υγειονομική περίθαλψη Λάρισας.65 χάρη στην παρουσία βασικών υπο- (InnoHealth Forum) και επιστήμη και δομών και τη φιλοξενία εκδηλώσεων τεχνολογία (Innovent Forum). Το JOIST Συνεταιρισμοί και ενώσεις μέσω της συνεργασίας με στρατηγι- αποτελεί επίσης βασικό εταίρο σε ευ- κούς εταίρους όπως το Πανεπιστήμιο ρωπαϊκά έργα που επικεντρώνονται με- ΘΕΣγη. O Αγροτικός Συνεταιρισμός Θεσσαλονίκης, τα ΤΕΙ και τα ερευνητι- ταξύ άλλων στην έξυπνη υγεία (Κόμβος ΘΕΣγη ιδρύθηκε το 2013 με έδρα τη κά κέντρα. Η Λάρισα επωφελείται από Αριστείας VELES)63 και στον ψηφιακό Λάρισα. Το 2016 αριθμούσε 72 αγρό- την παρουσία γραφείων, βιομηχανικών μετασχηματισμό για τις ΜΜΕ μέσω τες-μέλη, περισσότερους από 10 άμε- πάρκων, ερευνητικών κέντρων και χώ- της αναβάθμισης των δεξιοτήτων τους σους υπαλλήλους, και συνεργάστηκε ρων συνεργασίας. (LEVEL UP).64 Στο πάρκο πραγματοποι- με 250 επιπλέον παραγωγούς που δρα- ούνται και άλλες εκδηλώσεις με θέματα στηριοποιούνται σε μια έκταση 30.000 Το Πάρκο Καινοτομίας JOIST, που που αφορούν την οικονομική ταυτότη- στρεμμάτων στην ευρύτερη περιοχή εγκαινιάστηκε το 2022, αποτελεί το τα της πόλης, όπως η ψηφιακή γεωργία. της Θεσσαλίας. Το χαρτοφυλάκιο προ- μεγαλύτερο πάρκο του είδους του στη ϊόντων του συνεταιρισμού περιλαμβά- Νοτιοανατολική Ευρώπη. Προσφέρει Εκθέσεις και εκδηλώσεις νει δημητριακά, βαμβάκι, καλλιέργειες ολοκληρωμένες υπηρεσίες για εικονικά ζωοτροφών και σκόρδο.66 O Αγροτικός γραφεία και φορολογική έδρα, ιδιωτικό Η Λάρισα φιλοξενεί αρκετές σημαντι- Συνεταιρισμός ΘΕΣγη έχει αναπτύξει χώρο γραφείων, φιλοξενία εκδηλώσε- κές τομεακές εκδηλώσεις σε εθνικό συνεργασίες με παραγωγούς γεωργι- ων και υπηρεσίες υποδοχής επισκε- και ευρωπαϊκό επίπεδο. Διάφορες εκ- κών προϊόντων και βασικές βιομηχανί- πτών, σύγχρονο στούντιο παραγωγής θέσεις και εκδηλώσεις διοργανώνονται ες (επεξεργασία τροφίμων, παραγωγή YouTube και videoblogging. Το JOIST περιοδικά, όπως το Startup Europe μπύρας, παραγωγή βαμβακιού, παρα- φιλοξενεί πολυάριθμα εκπαιδευτικά Week (JOIST Πάρκο Καινοτομίας), το γωγή βιοντίζελ).67 σεμινάρια, δημιουργικά και εκπαιδευτι- InnovHealth Forum, το Innovent Forum, κά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, το Entrepreneurship conference AKMI, η 63 JOIST Πάρκο Καινοτομίας, 2022. VELES Excellence Hub – Strengthening the South-East Europe Smart Health Regional Excellence and Boosting the Innovation Potential. https://joistpark.eu/en/research-innovation-projects/veles/ 64 https://joistpark.eu/en/research-innovation-projects/level-up/ 65 Εθνικός φορέας διοργάνωσης εκθέσεων, συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων (HELEXPO), 2023. https://agrothessaly.helexpo.gr/el/Agrothessaly 66 Taavi Kiisk and Rando Värnik, 2021. Case studies with best practices in agricultural cooperatives: similarities and differences at the EU level. Funded by EU project: “Good Governance Practices in Agricultural Cooperatives – GGPAC” (2021-1-RO01-KA220-VET-000025577). https://www.pikk.ee/wp-content/uploads/2023/10/Case-studies-with-best-practices-in-agricultural-cooperatives.pdf 67 Συγκεκριμένα, Melissa Κίκιζας, Αθηναϊκή Ζυθοποιία (η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής και εμπορίας μπύρας στην Ελλάδα), Καραγιώργου Βαμβακοβιομηχανία και GF energy, μεταξύ άλλων. 22 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας γκών των μελών, την προώθηση της Πλαίσιο 5: AgroThessaly επιχειρηματικότητας, την οργάνωση ει- δικών και εξειδικευμένων επιχειρημα- H Πανελλήνια Έκθεση για τη Γεωργία και την Κτηνοτροφία είναι μια περιφερει- τικών αποστολών κι εκθέσεων, την ορ- ακή έκθεση που προέκυψε από τη στρατηγική συνεργασία της ΔΕΘ-HELEXPO γάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και του Δήμου Λάρισας. Με στόχο την προώθηση των ελληνικών προϊόντων κατάρτισης εργαζομένων και επιχειρη- αλλά και της παγκόσμιας αγροτικής κτηνοτροφίας, η Agrothessaly παρουσιάζει ματιών, τη διευκόλυνση της ανταλλα- όλες τις εξελίξεις σχετικά με τις νέες τεχνολογίες δημιουργώντας ένα σημαντικό γής τεχνογνωσίας και εμπειρίας και τη σημείο δικτύωσης για εγχώριες και διεθνείς εμπορικές επαφές στην πιο ανε- πτυγμένη αγροτική περιοχή της χώρας. Η εκδήλωση διοργανώνεται κάθε δύο δημιουργία σταθερών σχέσεων με δι- χρόνια και λαμβάνει χώρα στη σκεπαστή αγορά της Λάρισας (Νεάπολη). εθνείς φορείς και την παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων. Στην πιο πρόσφατη έκθεση Agrothessaly συμμετείχαν 766 εκθέτες (69 άμε- σοι και 497 έμμεσοι εκθέτες), 34 χώρες και πάνω από 46.000 επισκέπτες. Γη και υποδομές Διοργανώθηκαν επίσης παράλληλες εκδηλώσεις από φορείς του πρωτογενούς τομέα (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) καθώς και από εκπαιδευτικά ιδρύματα (Πανεπιστήμιο Οδικές υποδομές. Η Λάρισα βρίσκεται Θεσσαλίας), οι οποίες προσέλκυσαν το ενδιαφέρον επαγγελματιών του κλά- κατά μήκος του αυτοκινητοδρόμου Α1 δου και του ευρύτερου κοινού, τόσο της τοπικής όσο και της εθνικής αγοράς. μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, με Πηγή: https://agrothessaly.helexpo.gr/el/Agrothessaly συνδέσεις στις εθνικές οδούς ΕΟ3 και ΕΟ6. Στο πλαίσιο της προηγούμενης περιόδου δηµοσιονοµικού προγραμμα- ΘΕΣγάλα. Η Λάρισα φιλοξενεί επίσης θηκε το 1957 ως μη κερδοσκοπικό τισμού, ο Δήμος επένδυσε πάνω από 34 το ΘΕΣγάλα, έναν συνεταιρισμό γαλα- σωματείο ιδιωτικού δικαίου με έδρα εκατ. ευρώ σε έργα οδοποιίας σε ολό- κτοπαραγωγών που ιδρύθηκε το 2011 τη Λάρισα.72 Σήμερα, αποτελείται από κληρη την πόλη. και ο οποίος κάποια στιγμή βρέθηκε να περισσότερες από 350 εταιρείες-μέλη αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της ελ- που εκπροσωπούν περισσότερους από Σιδηρόδρομος. Η Λάρισα αποτελεί σι- ληνικής εγχώριας παραγωγής.68 Αν και ο 10.500 εργαζομένους και συμβάλλει δηροδρομικό κόμβο στη Θεσσαλία, ενώ συνεταιρισμός είχε επεκταθεί σημαντικά, στη διαμόρφωση των συνθηκών που ο σταθμός της είναι σε λειτουργία από εγκαθιστώντας μηχανήματα πώλησης ευνοούν την επιχειρηματική δραστη- το 1884. Ο μέσος χρόνος μετακίνησης γάλακτος σε ολόκληρη τη χώρα κατά ριότητα και την οικονομική ανάπτυξη προς Αθήνα και Θεσσαλονίκη με το τρέ- την περίοδο 2011-2016, τα τελευταία έτη της περιοχής. Ο ΣΘΕΒ λειτουργεί ως νο είναι 4 ώρες και 1,5 ώρες αντίστοιχα. αποδείχθηκαν δύσκολα καθώς η εταιρεία σημαντικός συνομιλητής μεταξύ του Ο εκσυγχρονισμός και η ασφάλεια των κήρυξε πτώχευση στις αρχές του 2019.69 δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα σιδηροδρόμων αποτελούν βασικό μέ- 70 Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες έκτο- και έχει υπογράψει μνημόνια συνερ- λημα τόσο σε περιφερειακό όσο και σε τε για την εξαγορά και την αναβίωση του γασίας με 14 ελληνικούς και διεθνείς εθνικό επίπεδο, δεδομένου του τραγι- συνεταιρισμού, αν και η ανάκαμψη δεν οργανισμούς. Οι δραστηριότητές του κού σιδηροδρομικού δυστυχήματος έχει πραγματοποιηθεί ακόμη.71 περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την ενη- τον Μάρτιο του 2023, που οδήγησε μέρωση και την πληροφόρηση για τις στον θάνατο τουλάχιστον 57 ανθρώπων Σύνδεσμος Θεσσαλικών Επιχειρήσεων εξελίξεις της ελληνικής οικονομίας και και τον τραυματισμό πολλών ακόμη. και Βιομηχανιών (ΣΘΕΒ). Ο ΣΘΕΒ ιδρύ- ανάπτυξης, την υποστήριξη των ανα- 68 ΘΕΣγάλα, 2023. Παραγωγοί. https://thesgala.gr/paragogoi.html 69 Ο συνεταιρισμός ΘΕΣγάλα αριθμούσε 70 παραγωγούς μέλη με 35 μονάδες παραγωγής αγελαδινού γάλακτος στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία προμηθεύοντας με γάλα τις μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες της Ελλάδας. Από το 2016, το ΘΕΣγάλα άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο γνωστός για τα καινοτόμα Μηχανήματα Αυτόματης Πώλησης στα αστικά κέντρα (63 στη Λάρισα, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη), διαθέτοντας φρέσκο γάλα απευ- θείας στους καταναλωτές εντός 24 ωρών από την παραγωγή, έχοντας προγραμματίσει το άνοιγμα 30 νέων καταστημάτων στην Αθήνα. Το ΘΕΣγάλα επέκτεινε γρήγορα το δίκτυό του και αξιοποίησε κονδύλια της ΕΕ για να στηρίξει την καινοτομία κατά την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού. 70 Το ΘΕΣγάλα έχει υποβάλει σχέδια για χρηματοδότηση ύψους 2,8 εκ. από την ΕΕ για την ίδρυση εργοστασίου επεξεργασίας και εμφιάλωσης γάλακτος. 71 https://www.typosthes.gr/oikonomia/175599_thesgala-giati-aiteitai-ptoheysi-o-gnostos-synetairismos-ton-atm-galaktos 72 Σύνδεσμος Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΘΕΒ), 2024. Υπηρεσίες που παρέχει ο ΣΘΕΒ. https://www.sthev.gr/upiresies-sthev/our-services/ 23 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Ενέργεια. Η Λάρισα κατέχει σημαντική ναι το αεροδρόμιο του Βόλου (VOL), αφορούσαν την εμπορική κατηγορία θέση στη διανομή ενέργειας και βρίσκε- σε απόσταση περίπου 70 χλμ. από την χρήσης, ενώ ακολούθησαν οι βιομη- ται κατά μήκος του Εθνικού Συστήματος πόλη (50 λεπτά με το αυτοκίνητο). Ο χανικές εγκαταστάσεις, τα γραφεία, οι Μεταφοράς Φυσικού Αερίου. Ο ενεργει- Βόλος μπορεί να είναι το πλησιέστερο εκπαιδευτικές και οι υγειονομικές υπη- ακός τομέας σημείωσε ανάπτυξη κατά αεροδρόμιο αλλά προσφέρει υπηρεσίες ρεσίες. Ο χαμηλότερος αριθμός νέων τα τελευταία έτη. Επί του παρόντος, μόνο κατά τους θερινούς μήνες. Το πλη- αδειών για νέα καταστήματα και βελτιώ- υπάρχουν 2 εργοστάσια παραγωγής σιέστερο αεροδρόμιο που προσφέρει σεις καταστημάτων κατά μέσο όρο την ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέ- διεθνείς υπηρεσίες καθ’ όλη τη διάρκεια ίδια περίοδο αφορούσε τη γεωργία και ριο σε στάδιο κατασκευής ή προκατα- του έτους βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. σκευής (ηλεκτροπαραγωγική μονάδα (SKG) και απέχει περίπου 2,5 ώρες, ενώ Λάρισα Θερμοηλεκτρική και ηλεκτρο- το αεροδρόμιο της Αθήνας (ATH) απέχει Εμπορικές και βιομηχανικές παραγωγική μονάδα Καράτζης στη 4 ώρες. εγκαταστάσεις Λάρισα).73 Η στροφή προς τις ανανεώ- σιμες πηγές ενέργειες σημείωσε επίσης Κατασκευαστική Επενδύσεις σε εμπορικό χώρο. Μεταξύ ανοδική τάση εντός του Δήμου και στα δραστηριότητα των πρόσφατων σημαντικών επενδύσε- πέριξ. Αυτές οι τάσεις καλύπτονται πε- ων, το 2019, η Πορτογαλική Sonae Sierra ραιτέρω στην ενότητα Τομείς Δυνητικής Τα ιδιωτικά κατασκευαστικά έργα μια εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητη Ανάπτυξης. αποτελούσαν το 99% του συνόλου περιουσία και η Bluehouse Capital, μια των αδειών που χορηγήθηκαν για κα- εταιρεία επενδύσεων και διαχείρισης Αεροπορικές συνδέσεις. Η Λάρισα δι- τασκευαστικές δραστηριότητες κατά ακινήτων, άνοιξε το κατάστημα outlet αθέτει ένα λειτουργικό στρατιωτικό αε- την περίοδο 2015-2021. Ο ετήσιος και ψυχαγωγίας Fashion City Outlet ροδρόμιο με την ονομασία «Θεσσαλία», αριθμός κατασκευαστικών αδειών που μετά από επένδυση ανακαίνισης ύψους το οποίο αποτελούσε το εμπορικό αερο- χορηγήθηκαν διπλασιάστηκε το 2018 9 εκατομμυρίων ευρώ στην εγκατάστα- δρόμιο της Λάρισας μέχρι το 1997 οπότε σε σύγκριση με το 2015 και τριπλασιά- ση 20.000 τ.μ. Το κατάστημα outlet και και σταμάτησε η κυκλοφορία των πολι- στηκε έως το 2021. ψυχαγωγίας απέχει λίγα λεπτά με το αυ- τικών αεροσκαφών. Το Πανεπιστημιακό τοκίνητο από το κέντρο της Λάρισας και Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας διαθέτει Κατά την περίοδο 2015-2022, οι περισ- συγκεντρώνει για πρώτη φορά δεκάδες επίσης ελικοδρόμιο σε λειτουργία. Το σότερες νέες άδειες για νέα καταστή- καταστήματα ένδυσης και διεθνείς επω- πλησιέστερο πολιτικό αεροδρόμιο εί- ματα και βελτιώσεις καταστημάτων νυμίες στη Θεσσαλία.74 Εικόνα 15: Χορηγηθείσες άδειες για νόμιμη κατασκευαστική δραστηριότητα (2015-2021) 400 307 308 298 299 300 222 222 228 228 200 106 109 122 125 98 98 100 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Ιδιωτικό Σύνολο Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2023. 73 SynErgy Advisors, 2023. Διασύνδεση Εργοστασίου φυσικού αερίου CCGT στη Λάρισα. https://www.synenergy-advisors.com/en/projects/interconnection-of-a-ccgt-natural-gas-plant-in-larissa 74 ACROSS Medien und Verlags GmbH, 2020. Sonae Sierra and Bluehouse Project – Fashion City Outlet Opens in Greece. https://www.across-magazine.com/sonae-sierra-and-bluehouse-project-fashion-city-outlet-opens-in-greece/ 24 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Εικόνα 16: Χορηγηθείσες άδειες για νέα καταστήματα και βελτιώσεις καταστημάτων ανά κατηγορία (2015-2022) 35 30 25 20 15 10 5 0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Γραφείο Βιομηχανία Εμπόριο Εκπαίδευση Υγειονομική περίθαλψη Ξενοδοχεία Γεωργία Κτηνοτροφία Άλλο Άγνωστος προορισμός Λοιπές συλλογικές κατοικίες Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2023. Η Λάρισα διαθέτει αρκετές σημαντικές ρίπου 12 είναι ανενεργές, ενώ ορισμένες Η γεωχωρική ανάλυση ζωνών χρήσης βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Εντός των ακόμη επιχειρήσεις έχουν αποκτήσει γη γης Λάρισας αποκαλύπτει διάφορες ορίων του Δήμου, υπάρχουν τρεις ζώνες χωρίς να έχουν εγκατασταθεί ακόμα. πιθανές χρήσεις υφιστάμενων δημο- για την εγκατάσταση βιομηχανίας χαμη- τικών εκτάσεων. Γεωχωρικά δεδομέ- λής όχλησης. Βρίσκονται εκατέρωθεν των Το Επιχειρηματικό Πάρκο Λάρισας, έκτα- να από την πλατφόρμα GIS του Δήμου δρόμων προς τις πόλεις του Βόλου (ανατο- σης 2.458.430,93 τ.μ., αποτελεί επίσης αναδεικνύουν την παρουσία δημοτι- λικά) και της Καρδίτσας (νοτιοδυτικά), και πιθανό υποψήφιο προς χρηματοδότηση κών οικοπέδων μακριά από το κέντρο στη βόρεια πλευρά του δρόμου προς τα για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρο- της πόλης, πιθανώς για χρήση ως ηλι- Τρίκαλα (δυτικά), γύρω από την Τερψιθέα. νισμό των υποδομών του με το Ταμείο ακά πάρκα.78 Υπάρχουν δύο μεγάλες Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται επίσης η Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.75 76 Με- εκτάσεις εν δυνάμει άμεσα διαθέσι- Βιομηχανική Περιοχή («ΒΙ.ΠΕ.») Λάρισας λέτες επί της τρέχουσας γεωχωρικής μες εκτός των ορίων του Δήμου, στο στο Μακρυχώρι του Δήμου Τεμπών, 16 χλμ κατανομής της βιομηχανίας έδειξαν ότι Μελισσοχώρι και στο Ομορφοχώρι. βορειοανατολικά της Λάρισας. Σύμφωνα η Λάρισα ενδέχεται να χρειαστεί νέο Αμφότερες οι περιοχές βρίσκονται σε με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων της ΒΙ.ΠΕ., Επιχειρηματικό Πάρκο Τύπου Α έκτασης απόσταση 5 έως 7 χλμ. από την πόλη, υπάρχουν 68 επιχειρήσεις σε αυτή τη 1.400 στρεμμάτων, αν και δεν έχει προσ- στον Δήμο Κιλελέρ. ΒΙ.ΠΕ., 53 εκ των οποίων είναι ενεργές, πε- διοριστεί η τοποθεσία κατασκευής του.77 75 Τον Μάρτιο 2023, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. ενέκρινε σχέδιο ηλεκτρονικών επενδύσεων ύψους 50 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2024-2025, στο πλαίσιο της προαναγγελίας του έργου «Νέα Βιομηχανικά Πάρκα» του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Από το επενδυτικό αυτό σχέδιο θα επωφεληθούν τα 14 μεγαλύτερα βιομηχανικά πάρκα της χώρας, καθώς προγραμματίζεται η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών τους με στόχο τη σταδιακή μετατροπή τους σε καινοτόμα, τεχνολογικά έξυπνα και περιβαλλοντικά βιώσιμα βιομηχανικά πάρκα. Συνολικά δέκα βιομηχανικές περιοχές της χώρας έχουν ενταχθεί σε επιχειρηματικά πάρκα τύπου Α1, ενώ η ΕΤΒΑ ΒΙ.ΠΕ. έχει οριστεί ως η εταιρεία ανάπτυξης και διαχείρισης αυτών των πάρκων. 76 Αγγελίες για την πώληση κτιρίων στη βιομηχανική περιοχή ΒΙΠΕ διατίθενται (1.615,00 τ.μ. στα 600 χιλ. ευρώ) στα Ελληνικά εδώ: https://www.zadeshome.com/property/poleitai-viotechniko-sygkrotima-synolikis-epifaneias-1-615-50-t-m-vipe-larisas/ 77 Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων (Διεύθυνση Βιομηχανικής Πολιτικής), 2021. Τεχνική Έκθεση: Επιχειρηματικά Πάρκα. Σελίδα 131. https://www.ggb.gr/sites/default/files/basic-page-files/%CE%A4%CE%95%CE%A7%CE%9D%CE%99%CE%9A%CE%97%20%CE%95%CE%9A %CE%98%CE%95%CE%A3%CE%97_%CE%95%CE%A0_2020.pdf 78 Για παράδειγμα, υπάρχει έκταση 400 στρεμμάτων που έχει απαλλοτριώσει η σιδηροδρομική αρχή για τη δημιουργία νέου εμπορευματικού σταθμού στο «Κουλούρι» (το ήμισυ αυτού του οικοπέδου βρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου). Υπάρχει επίσης η δυνατότητα δημιουργίας πιλοτικού σταθμού μεταφοράς φορτίων στη νοτιοανατολική πλευρά του στρατιωτικού αεροδρομίου με οδική σύνδεση με τον κόμβο «Με- λισσοχώρι» της εθνικής οδού. Τέλος, υπάρχει ένα δημοτικό οικόπεδο 160 στρεμμάτων πίσω από το «Fashion City Outlet». Παρά την παραχώ- ρηση έκτασης 270 στρεμμάτων στη βόρεια πλευρά του «Θεοφράστου» από το Υπουργείο Γεωργίας (έκταση ΕΘΙΑΓΕ) για διάστημα 25 ετών, οι συνθήκες στο σημείο αυτό δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Η πόλη έχει επίσης αναλάβει ένα έργο CLEVER Cities για την ανάπτυξη της έκτασης ΕΘΙΑΓΕ, διοργανώνοντας αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για πράσινες παρεμβάσεις στην περιοχή. 25 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Εικόνα 17: Τυπικές και άτυπες βιομηχανικές περιοχές, περιοχές χονδρικού Επενδυτικά κίνητρα και εμπορίου ευκαιρίες Σε περιφερειακό επίπεδο, η Θεσσαλία διαθέτει επενδυτικά κίνητρα που κυμαί- νονται από 35% έως 55% του συνολι- κού επενδυτικού κόστους, ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας και την περι- οχή στην οποία πρόκειται να υλοποιη- θεί το έργο.79 Τα καθεστώτα ενισχύσεων του Νόμου περί επενδυτικών κινήτρων περιλαμβάνουν: 1) Φοροαπαλλαγές 2) Χρηματικές επιδοτήσεις 3) Επιδοτήσεις μίσθωσης 4) Επιδότηση μισθολογικού κόστους 5) Σταθερός φορολογικός συντελεστής εταιρειών για 12 έτη 6) Χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύ- νου μέσω δανείων ή ιδίων κεφαλαίων 7) Ταχεία διαδικασία χορήγησης αδειών.80 Ο Νόμος εστιάζει στην υποστήριξη βιώ- σιμων επενδυτικών έργων με αποδοτικές φορολογικές ελαφρύνσεις, ευνοϊκούς όρους δανεισμού και κρατικές ενισχύ- σεις σε επιλεγμένες επιχειρηματικές δρα- στηριότητες.81 Επενδυτικοί τομείς έργων ΥΠΟΜΝΗΜΑ συγχρηματοδοτούμενων ΠΕΡΙФΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΝΟΡΟ από την ΕΕ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΓΙΑ ΟΡΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ Επενδυτικοί τομείς 2014-2020. Κατά την ΟΡΙΑ ΔΗΜΩΝ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΓΙΑ ΧΟΝΔΡΙΚΟ περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΤΥΠΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΉ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (ΑΒΣ) τα συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΤΥΠΗΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ έργα στον Δήμο Λάρισας προορίζονταν ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΉΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ κυρίως για την ενίσχυση των μεταφορι- κών υποδομών του, ιδίως της οδοποιί- Πηγή: Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων του ΣΓΠ για Επενδυτές στον Μεταποιητικό Τομέα, Γενική ας γύρω από την πόλη με βελτιωμένες Γραμματεία Βιομηχανίας (http://gis.ggb.gr/). 1η Αναθεώρηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την ανάπτυξη Επιχειρηματικών πάρκων στην Ελληνική Επικράτεια, σύμφωνα με το άρθρο 42 παρ.3 υποδομές για συνδυασμένες μεταφο- του ν. 3982/2011. ρές (ποδηλατόδρομοι και πεζόδρομοι) Σημείωση: Οι περιοχές με γαλάζιο χρώμα υποδεικνύουν «άτυπες βιομηχανικές συγκεντρώσεις», εντός της πόλης, υποδομές ύδρευσης δηλαδή περιοχές με κατασκευαστικές δραστηριότητες χωρίς κατάλληλο σχεδιασμό. Οι περιοχές με κόκκινο χρώμα υποδεικνύουν τις περιοχές που παραχωρήθηκαν επισήμως για ελαφριές και διαχείρισης λυμάτων, ενεργειακή κατασκευαστικές δραστηριότητες (όπως στο Δημοτικό ΣΓΠ). Οι μωβ περιοχές ορίζονται ως αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων και έργα περιοχές χονδρικού εμπορίου. κυκλικής διαχείρισης αποβλήτων.82 Η χρηματοδότηση της τοπικής οικονομικής 79 Νόμος περί επενδυτικών κινήτρων υπ’ αριθμ. 4399/2016. 80 Enterprise Greece, 2017. Περιφέρεια Θεσσαλίας – Επενδυτικό προφίλ. https://www.enterprisegreece.gov.gr/images/public/synergassia/ Synergasia_2017_Profile_Thessaly.pdf 81 Enterprise Greece, 2017. 82 Επίσης, ζητήθηκαν κονδύλια της ΕΕ για την υποστήριξη έργων κυκλικής επεξεργασίας αποβλήτων (οικολογική κομποστοποίηση και εκμε- τάλλευση υγρών αποβλήτων για την υποστήριξη της καλλιέργειας μικροφυκών, της παραγωγής βιοντίζελ και της ιχθυοκαλλιέργειας. 26 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας ανάπτυξης περιελάμβανε έργα όπως η Πίνακας 7: Κύριοι επενδυτικοί τομείς συγχρηματοδοτούμενοι από την ΕΕ ανάπτυξη του ανοιχτού εμπορικού κέ- κατά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 ντρου, η θέσπιση πρωτοκόλλων στην παραγωγή τροφίμων83 και η αναδιοργά- Επενδυτικός τομέας Σύνολο Επενδυτικών Προϋπολογισμών νωση επιχειρήσεων στον τομέα παρέμ- βασης της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Πολιτισμός € 5.000.000 Ανάπτυξης του Δήμου Λάρισας, με εκπαί- Οικονομία € 3.539.830 δευση επαγγελματιών και εργαζομένων Ενεργειακή αναβάθμιση € 3.719.661 στη Βιώσιμη, Πράσινη και Καινοτόμο Κοινωνία € 3.144.550 Επιχειρηματικότητα (Πίνακας 7). Μεταφορές (συνδυασμένες) € 4.013.394 Για την περίοδο προγραμματισμού 2021- Μεταφορές (Οδικές υποδομές) € 32.084.250 2027 ο Δήμος έχει τρία πιθανά εμβλημα- Επεξεργασία αποβλήτων (παραγωγή ενέργειας) € 3.559.700 τικά έργα τα οποία θα μπορούσαν να Επεξεργασία λυμάτων € 5.051.194 εξεταστούν στο πλαίσιο της Στρατηγικής για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη ώστε Υδάτινες επιφάνειες € 14.077.048 να χρησιμεύσουν ως επιχειρηματική Γενικό σύνολο € 74.189.627 υποδομή για την τοπική οικονομική Πηγή: https://anaptyxi.gov.gr/en-us/ (τελευταία επίσκεψη: 4 Σεπτεμβρίου 2023) ανάπτυξη. Κατά τον χρόνο σύνταξης του παρόντος εγγράφου, υπάρχουν δύο ώρι- και επαναχρησιμοποίηση του κτιρίου έκτασης ΕΘΙΑΓΕ, κατόπιν παραχώρησης μα έργα έτοιμα να συμπεριληφθούν στη Φαρμακίδου), με συνολικό προϋπολο- από το Υπουργείο Γεωργίας έως το 2041, νέα στρατηγική για τη Βιώσιμη Αστική γισμό ύψους περίπου 7 εκατ. ευρώ. Ένα με εκτιμώμενο προϋπολογισμό ύψους 15 Ανάπτυξη (ανάπλαση του χώρου Κονάκι άλλο πιθανό έργο για την αξιοποίηση της εκατ. ευρώ, είναι υπό μελέτη.84 83 Ιδίως αγελαδινό γάλα. 84 Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, ο Δήμος θα επιδιώξει την αποκατάσταση των υποδομών των τριών υφιστά- μενων αποθηκών και τη χρηματοδότηση των αντίστοιχων επενδύσεων σε υποδομές που είναι απαραίτητες για την ύδρευση και τη μεταφορά. Κύριο μέλημα του Δήμου είναι η πρόβλεψη πιθανών χρήσεων γης και η αποκατάσταση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων με τρόπο που να συνάδει με τους στόχους του Υπουργείου Γεωργίας για την έκταση, προσελκύοντας παράλληλα επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα και διασφαλί- ζοντας την ενσωμάτωση και την αναζωογόνηση των περιοχών. 27 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Τομείς εστίασης/ δυνητικής ανάπτυξης Βασικοί τομείς εστίασης και δυνητικής Δήμο από άποψη εγγεγραμμένων επι- αγροτεχνολογίας, λόγω της παρουσίας ανάπτυξης της πόλης είναι η αγροδια- χειρήσεων, έδρασε καταλυτικά στην πανεπιστημιακών τμημάτων και ερευ- τροφική τεχνολογία, οι ανανεώσιμες ανάπτυξη και εμπορία καινοτόμων νητικών κέντρων, καθώς και λόγω της πηγές ενέργειας και η βιοτεχνολογία. τεχνολογιών, με αρκετά παραδείγματα ισχυρής συνεργασίας τους με ιδιωτικές Η γεωργία αποτελεί σημαντικό μερίδιο επιτυχούς εμπορευματοποίησης της επιχειρήσεις του κλάδου.85 86 Για παρά- της τοπικής οικονομίας, καθώς οι γεωρ- έρευνας στο εν λόγω πεδίο. Με σχεδόν δειγμα, το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και γικές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 7000 εγγεγραμμένες επιχειρήσεις στον Κτηνοτροφικών Φυτών που ιδρύθηκε το 36% των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων, τομέα της γεωργίας, η Λάρισα αποτελεί 1933 και είναι από τα πρώτα ινστιτούτα το 14% της απασχόλησης και το 2% του το κέντρο της γεωργικής παραγωγής γεωργικής έρευνας στην Ελλάδα, συνερ- συνολικού κύκλου εργασιών των εται- καθώς και της παραγωγής γεωργικών γάζεται με περισσότερους από 850 πα- ρειών (89,3 εκατ. ευρώ) από το 2020. μηχανημάτων στην περιοχή. Επιπλέον, ραγωγούς, αποτελώντας ένα πολύτιμο Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν κάποιες αποτελεί έναν τομέα ζωτικής σημασί- δίκτυο για ερευνητικές και επιχειρημα- διακυμάνσεις, οι κύκλοι εργασιών αυ- ας για την οικονομική ιστορία και την τικές συνεργασίες.87 Η Λάρισα φιλοξενεί ξήθηκαν από το 2015. Ο αριθμός των τρέχουσα ταυτότητα της πόλης, καθώς σημαντικές περιοδικές εκδηλώσεις σε επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται πολλοί ιδιώτες διατηρούν έναν ισχυρό αγροτικούς και αγροτεχνικούς χώρους, στην προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος, δεσμό με τη γη, είτε ενεργά είτε παθητι- όπως η έκθεση AgroThessaly, καθώς φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού κά. Αυτό υπογραμμίζει επίσης τη σημα- και εκδηλώσεις ψηφιακού μετασχημα- τριπλασιάστηκε κατά την περίοδο 2015- σία της προστασίας του περιβάλλοντος τισμού στον αγροτικό τομέα. Η Λάρισα 2020. Οι τομείς αυτοί εξετάζονται πιο για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας έχει επίσης συμμετάσχει σε έργα, όπως ποιοτικά παρακάτω. του κλάδου στην κλιματική αλλαγή. το πρόγραμμα Food Corridors του URBACT (2019-2022), για την περαιτέρω Αγροδιατροφική Η Λάρισα παρουσιάζει ένα εκκολαπτό- ανάπτυξη του αγροδιατροφικού προφίλ τεχνολογία και μενο οικοσύστημα αγροτικής τεχνο- της.88 89 έξυπνη γεωργία λογίας, τόσο από την άποψη της παρα- γωγής όσο και ως κέντρο έρευνας και Ο Δήμος δίνει σταθερά έμφαση στην Ο γεωργικός τομέας της σύγκλησης. Έχει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξη του αγροτικού τομέα και έχει Λάρισας, ο μεγαλύτερος τομέας στον ως κέντρο καινοτομίας στον τομέα της συνεισφέρει στην παροχή βέλτιστης 85 Ο Δήμος Θεσσαλίας βρίσκεται και δραστηριοποιείται σε τρεις μεγάλες πόλεις, οι οποίες αποτελούν πρωτεύουσες των αντίστοιχων νομαρ- χιών της Θεσσαλίας: Λάρισα, Καρδίτσα και Τρίκαλα. Το Campus Λάρισας βρίσκεται περίπου 4 χλμ. δυτικά του κέντρου της πόλης, στον εθνική οδό από τη Λάρισα στα Τρίκαλα. 86 Το ΙΒ&ΚΦ συνεργάζεται με περισσότερους από 700 παραγωγούς στην περιοχή. 87 Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών, 2023. https://ipsw.gr/en/ 88 Η Λάρισα συμμετείχε ως εταίρος στο έργο Food Corridors του URBACT κατά την περίοδο 2019-2022, στο πλαίσιο του οποίου προτάθηκε στην πόλη Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την υποστήριξη των τοπικών προϊόντων. 89 Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για τη Λάρισα. https://www.larissa.gov.gr/images/europaika-programmata/food-corridors/220804_iap_ LARISA_FOOD_CORRIDORS_FINAL.pdf 28 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας ιδιωτικού τομέα). Εκπρόσωποι του Πλαίσιο 6: Εργαστήριο FarmB: Ψηφιακός Μετασχηματισμός προς μια Επιχειρηματικού Επιμελητηρίου έχουν Βιώσιμη Γεωργία αναφέρει ότι ενώ το Επιμελητήριο προ- σπαθεί να συστήσει γεωργικό τμήμα Τον Οκτώβριο του 2023, η FarmB Digital Agriculture διοργάνωσε την Ημερίδα με τίτλο «Ψηφιακός μετασχηματισμός – προς μια Βιώσιμη Γεωργία» εντός του Επιμελητηρίου (το οποίο θα στο Πάρκο Καινοτομίας JOIST.90 91 Το εργαστήρι παρείχε στους επαγγελματίες απαιτούσε περίπου 100 εταιρείες), επί της αγροδιατροφικής βιομηχανίας την ευκαιρία να μάθουν, να συγκρίνουν και του παρόντος υπάρχει πολύ χαμηλή να εφαρμόσουν εξατομικευμένες, ψηφιακές λύσεις που βασίζονται σε δεδο- εγγραφή αγροτών. Η ενισχυμένη συ- μένα προκειμένου να αναβαθμίσουν την αξία της αγροτικής τους επιχείρησης νεργασία στον γεωργικό τομέα θα μπο- με γνώμονα τη Βιώσιμη Γεωργία. Η εκδήλωση συγκέντρωσε την Πανελλήνια ρούσε να βοηθήσει τον Δήμο Λάρισας Ένωση Αγροτών και καινοτόμες παγκόσμιες εταιρείες, όπως η Syngenta και η να παγιώσει περαιτέρω τη θέση του ως YaraFX (Νορβηγία)92 η οποία αναπτύσσει ψηφιακές λύσεις χρησιμοποιώντας πυρήνα αγροτικής καινοτομίας τόσο για γεωπονικά API προκειμένου να παρέχει εξατομικευμένες συμβουλές καθ’ όλη τις εγγεγραμμένες εταιρείες στον Δήμο τη διάρκεια του κύκλου καλλιέργειας. όσο και στην ευρύτερη γειτονική περι- οχή. υποδομής για την υποστήριξή του. Μπορεί να επιτευχθεί καλύτερη συ- Ανανεώσιμες Καθώς το νερό αποτελεί βασικό τομέα νεργασία σε αυτόν τον τομέα μέσω πηγές ενέργειες της γεωργικής παραγωγής, ο Δήμος της ενίσχυσης της αλληλεπίδρασης έχει υιοθετήσει ψηφιακές λύσεις για τη των ενδιαφερόμενων μερών (μετα- Η περιφέρεια της Θεσ- βελτίωση της βιώσιμης διαχείρισης της ξύ Δήμου, ερευνητικών κέντρων, σαλίας διαθέτει σημα- ύδρευσης της Λάρισας (Πλαίσιο 7).90 9192 Επιχειρηματικού Επιμελητηρίου και ντικό δυναμικό για έργα ανανεώσιμων Πλαίσιο 7: Αντιμετώπιση οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων μέσω έξυπνων λύσεων διαχείρισης υδάτων Η υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων για την έξυπνη διαχείριση του νερού από τον Δήμο Λάρισας αποτελεί ένα ισχυρό πα- ράδειγμα δημοτικής δράσης για την κάλυψη οικονομικών αναγκών και την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσε- ων. Καθώς περιβάλλεται από τη μεγαλύτερη αγροτική περιοχή σε εθνικό επίπεδο, η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων είναι ζωτικής σημασίας για τον Δήμο Λάρισας. Τα τελευταία έτη, η Δημοτική Εταιρεία Ύδρευσης Λάρισας (ΔΕΥΑΛ) έχει επενδύσει περισσότερα από 40 εκατομμύρια σε υποδομές ύδρευσης, ψηφιοποιώντας τις λειτουργίες και τα συστήματα διαχείρισης υδάτων για τη βελτιστοποίηση της παροχής νερού, της επεξεργασίας λυμάτων και της άρδευσης για τους 250.000 κατοί- κους και αγρότες της περιοχής. Η ΔΕΥΑΛ έχει υιοθετήσει πολυάριθμες ψηφιακές λύσεις για τη βελτιστοποίηση της συνολι- κής λειτουργίας των εγκαταστάσεων και τη διασφάλιση της βιώσιμης επεξεργασίας των δημόσιων πάρκων και των χώρων πρασίνου της Λάρισας, καθώς και των παρακείμενων γεωργικών εκτάσεων. Η ψηφιοποίηση της άρδευσης έχει συμβάλει στη μείωση της κατανάλωσης νερού και ενέργειας κατά το ήμισυ τα τε- λευταία έτη, παρέχοντας οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη τόσο στους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων όσο και στους κατοίκους. Με τη χρήση τεχνολογίας αυτοματισμού Simatic καταγράφονται και παρακολουθούνται δεδομένα σχετικά με τις καιρικές συνθήκες σε όλη την πόλη, έτσι ώστε οι ελεγκτές να μπορούν να προσαρμόσουν τη φροντίδα του πάρκου και την άρδευση ευέλικτα, με ελάχιστη σπατάλη. Η ΔΕΥΑΛ διαχειρίζεται 18 αντλιοστάσια που αρδεύουν περίπου 3.700 στρέμματα γεωργικής γης. Σε κάθε αγρότη εκχωρείται μια μοναδική κάρτα Simatic RFID, η οποία παρακολουθεί και παρέχει πληροφορίες για τη χρήση του νερού. Πηγή: Siemens, 2022. Έξυπνες λύσεις για τη διαχείριση νερού στην πόλη της Λάρισας. https://www.siemens.com/global/en/company/stories/ industry/2022/water-management-irrigation-waste-water-deyal-larissa-greece.html 90 Η FarmB είναι spin-off εταιρεία του Ινστιτούτου Βιο-Οικονομίας και Αγρο-Τεχνολογίας (IBO) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) με έδρα την Πυλαία, κοντά στη Θεσσαλονίκη. Ενσωματώνει βαθιά επιστημονική γνώση στις λειτουργίες της, ενώ παράλλη- λα προωθεί την ενσωμάτωση της βιωσιμότητας και της κυκλικότητας στη γεωργική πρακτική. 91 https://joistpark.eu/en/digital-transformation-sustainable-agriculture/ 92 YaraFX, 2024. Ψηφιακή γεωργία. https://www.yara.com/digital-farming/our-digital-farming-solutions/yarafx-insight/ 29 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας πηγών ενέργειας (αιολική, υδροηλε- Επί του παρόντος, πολλοί σημαντι- Πιθανές διεθνείς επενδύσεις σε ανα- κτρική, βιομάζα, γεωθερμική, ηλιακή κοί παραγωγοί στην ελληνική αγορά νεώσιμες πηγές ενέργειας. Ελληνικές και ηλιοθερμική). Ο αριθμός των εγ- ανανεώσιμης ενέργειας διαθέτουν ΜΜΕ έχουν αναφέρει σχέδια γερμα- γεγραμμένων επιχειρήσεων στον κλά- εγκαταστάσεις παραγωγής στις βιο- νο-ισραηλινού επενδυτικού προγράμ- δο της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, μηχανικές περιοχές της Λάρισας και ματος για τη δημιουργία κόμβου πρά- φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού στους κοντινούς δήμους. Η Λάρισα σινης ενέργειας στο επιχειρηματικό αυξήθηκε από 73 σε 215 κατά την πε- διαθέτει μια σειρά βασικών υποδομών πάρκο Λάρισας. Το συνολικό επενδυ- ρίοδο 2015-2020. Ομοίως, ο συνολικός για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εντός τικό σχέδιο φέρεται να υπερβαίνει το κύκλος εργασιών στον κλάδο αυξήθη- του δήμου και γύρω από αυτόν, οι οποί- ένα δισεκατομμύριο ευρώ και περιλαμ- κε από τα 6,14 εκατ. ευρώ το 2015 στα ες περιλαμβάνουν ηλιακά πάρκα, εργο- βάνει, πέραν του σταθμού παραγωγής 9,47 εκατ. ευρώ το 2019. Σύμφωνα με στάσια βιομάζας (π.χ. ΜΑΚΗ Α.Ε. πέλλε- ενέργειας συνδυασμένου κύκλου µε ανεπίσημα στοιχεία, συνεχίζονται οι τ),94 και μια σημαντική μονάδα βιοντίζελ φυσικό αέριο 870 MW, μονάδα παρα- επενδύσεις γύρω από τη Λάρισα σε πα- (Staff Colour Energy-πάνω από 10.000 γωγής/αποθήκευσης πράσινου υδρο- ραδοσιακά ορυκτά καύσιμα με χρήση τόνοι/έτος). Για παράδειγμα, το Ηλιακό γόνου καθώς και χώρο αποθήκευσης αποδοτικότερων τεχνολογιών,93 καθώς Φωτοβολταϊκό Πάρκο Πολυδάμαντα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) με παρα- και οι νέες επενδύσεις σε ανανεώσιμες Λάρισας είναι ένα έργο ηλιακής φωτο- γωγή πράσινης μεθανόλης/αιθανόλης. πηγές ενέργειας. Ο παρακάτω χάρτης βολταϊκής ενέργειας 10 MW στον γει- Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές στα δείχνει τη συγκέντρωση των επενδύσε- τονικό δήμο Πολυδάμαντα (βασικός μέσα ενημέρωσης, το έργο έχει ήδη λά- ων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε ηλιακός φωτοβολταϊκός σταθμός, 5ος βει μέρος των απαιτούμενων αδειών και διάφορα επίπεδα του κύκλου ζωής τους μεγαλύτερος στη χώρα σε παραγόμενη η λειτουργία του έχει προγραμματιστεί γύρω από τη Λάρισα. ενέργεια).95 να ξεκινήσει το 2025. Επίσης, άλλοι διε- Εικόνα 18: Επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γύρω από τον Δήμο Λάρισας Πηγή: Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), 2023.95 93 Επί του παρόντος, υπάρχουν δύο εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο σε στάδιο προκατασκευής ή κατασκευής στη Λάρισα. 94 Advanced Energy Technologies, 2022. Χάρτης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα: 2022. https://aenert.com/fileadmin/default/templates/images/Greece/2022_map/aenert_map_Greece_renewable22.pdf 95 Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), 2023. Γεωπληροφοριακός χάρτης ενεργειακών μονάδων και αιτημάτων. https://geo.rae.gr/?lang=EL&lon=22.507824255856164&lat=39.61702968482512&zoom=11 30 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Πλαίσιο 8: Αγροβολταϊκά Τον Φεβρουάριο του 2023, η εταιρεία παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας από τη Γαλλία Akuo άνοιξε το ηλιακό πάρκο 4-MW κοντά στη Λάρισα.96 Ο σταθμός ηλιακής ενέργειας στη Θεσσαλία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο μιας ευρύτερης ομάδας έργων υπό εξέλιξη σε συνεργασία με την Περιφέρεια. Τους επόμενους μήνες πρόκειται να ολοκληρωθεί η «ωρίμαν- ση» αδειοδότησης ενός χαρτοφυλακίου σταθμών συνολικής ισχύος 500 MWp, ώστε να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής μόλις οριστικοποιηθεί η χρηματοδότηση. Οι εξελίξεις αυτές αναμένεται να συμβάλλουν ση- μαντικά στον ενεργειακό μετασχηματισμό της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Μέσω των αγροβολταϊκών, η Akuo θα προωθήσει την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αξιόλογη αγροτική δραστηριότη- τα της περιοχής. Επιπλέον, η εταιρεία θα εγκαταστήσει επίσης πλωτά φωτοβολταϊκά στοιχεία που επιτρέπουν τη χρήση των υδάτινων επιφανειών για την παραγωγή ενέργειας μειώνοντας παράλληλα την εξάτμιση. Τέλος, οι λύσεις αποθήκευσης θα συμπληρώσουν αυτές τις ηλι- ακές εγκαταστάσεις παραγωγής, δίνοντας τη δυνατότη- τα ενσωμάτωσης της πράσινης ενέργειας στο δίκτυο και παρέχοντας ένα πιο αποδοτικό και οικολογικό ενεργεια- κό μείγμα για την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Τα εγκαίνια σηματοδοτήθηκαν από την υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας (ΜΣ) με την Περιφέρεια και εκπροσώπους γε- ωργικών οργανισμών (Γενικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων Θεσσαλίας και Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων Πηνειού). Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν να αναπτύξουν όχι μόνο πλωτά φωτοβολταϊκά στοιχεία, αλλά και φωτοβολταϊκά στοι- χεία σε κανάλια άρδευσης, το οποίο επιτρέπει τη μείωση της εξάτμισης του νερού. Πηγή: Akuo Energy, 2023. “Akuo launches its ramp-up to echo and support Greece’s acceleration in renewable energy production.” https://www.akuoenergy.com/en/press/akuo-launches-its-ramp-echo-and-support-greeces-acceleration-renewable-energy-production θνείς επενδυτές σχεδιάζουν επενδύσεις δυνατότητας των αγροτικών φωτοβολ- «Ορίζοντας Ευρώπη» υπό την ηγεσία για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ταϊκών συστημάτων να συνεισφέρουν του Danish Technological University μονάδων σε παρακείμενους δήμους σημαντικά στο χαρτοφυλάκιο καθαρής (DTU) με στόχο τη βιώσιμη ανάκτηση γύρω από τη Λάρισα. Renko - μελέτη και ενέργειας της ΕΕ και τη στροφή των της απορριπτόμενης θερμότητας στις κατασκευή φωτοβολταϊκών έργων κα- παραδοσιακών αγροτικών πρακτικών βιομηχανικές διεργασίες. Αποτελεί θώς και συντήρηση αυτών. Σε περίπτω- χρήσεων γης προς ένα νέο πρότυπο βα- ένα έργο θερμοχημικής ανάκτησης ση υλοποίησης αυτών των επενδύσεων, σισμένο σε συνέργειες μεταξύ γεωργίας θερμότητας στο πλαίσιο της κυκλικής η Λάρισα θα μπορούσε να συνεισφέρει και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το και καθαρής οικονομίας με στόχο την σημαντικά στον ενεργειακό μετασχημα- έργο REGACE περιλαμβάνεται στην έκ- απεξάρτηση από τον άνθρακα και την τισμό της Περιφέρειας Θεσσαλίας.96 θεση SolarPower Europe Agrisolar Best αξιοποίηση του κεντρικού ρόλου της Practices Guidelines.97 Τον Νοέμβριο ανάκτησης και της αναβάθμισης της Συμμετοχή σε καινοτόμα ερευνητικά του 2023, το Πάρκο Καινοτομίας JOIST απορριπτόμενης θερμότητας.98 έργα. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας απο- στη Λάρισα φιλοξένησε μια διακρατι- τελεί κύριο εταίρο στο έργο REGACE, κή συνάντηση στο πλαίσιο του έργου το οποίο στοχεύει στην αξιοποίηση της TechUPGRADE, του προγράμματος 96 Renewables Now, 2023. “Akuo preps Feb 17 ribbon-cutting of 4-MW solar park in Greece.” https://renewablesnow.com/news/akuo-preps-feb-17-ribbon-cutting-of-4-mw-solar-park-in-greece-814443/ 97 Διαθέσιμο στο: https://www.solarpowereurope.org/insights/thematic-reports/agrisolar-best-practice-guidelines 98 Thermochemical Heat Recovery and Upgrade for Industrial Processes (TechUPGRADE) | TechUPGRADE | Project | Fact sheet | HORIZON | CORDIS | European Commission (europa.eu) 31 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Βιοτεχνολογία και υγειονομική Πλαίσιο 9: Κέντρο Ικανοτήτων ΠΥΘeΙΑ περίθαλψη Το Κέντρο Ικανοτήτων «ΠΥΘeΙΑ» είναι μια σύμπραξη Δημοσίων-Ιδιωτικών φορέων και αποσκοπεί στη δημιουργία ενός κέντρου Αριστείας με στόχο Αρκετοί παράγοντες κα- τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κλάδου της υγείας. Το Κέντρο «ΠΥΘeΙΑ» θιστούν τη βιοτεχνολογία και την υγει- αποτελεί ένα από τα 11 συγχρηματοδοτούμενα Κέντρα Ικανοτήτων, μέσω ονομική περίθαλψη βασικούς τομείς του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα προόδου για την τοπική οικονομία της και Καινοτομία 2014–2020» (ΕΣΠΑ 2014–2020) με συγχρηματοδότηση από Λάρισας. Η Λάρισα διαθέτει περίπου 16 το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και εγχώριους κλινικές, συμπεριλαμβανομένων γενι- πόρους.102 Σκοπός του είναι η υποστήριξη της καινοτομίας σε τομείς της κών, ψυχιατρικών και νευρολογικών κέ- Ελληνικής Οικονομίας μέσω της παροχής εξειδικευμένων καινοτόμων υπη- ντρων αποκατάστασης, ενώ αναμένεται ρεσιών, προϊόντων και της μεταφοράς τεχνολογίας σε επιχειρήσεις, ιδίως να υλοποιηθούν περαιτέρω σημαντικές ΜΜΕ. Στους στόχους του περιλαμβάνεται η βελτίωση της αποδοτικότητας επενδύσεις στον τομέα υγείας. Ο κλά- των επιχειρήσεων και οργανισμών στον κλάδο της υγείας, η συμβολή στην ενίσχυση της καινοτομίας και την προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης, η δος ξεχωρίζει σαφώς ανάμεσα σε άλλες ψηφιακή αναβάθμιση και επανεξειδίκευση των επαγγελματιών υγείας, των οικονομικές δραστηριότητες της πόλης, σπουδαστών και του ευρύτερου κοινού, καθώς και η συμβολή στην ανάπτυ- καθιστώντας τη Λάρισα περιφερεια- ξη βελτιωμένων υπηρεσιών υγείας προς τους ασθενείς και τους πολίτες μέσω κό κόμβο υπηρεσιών υγείας και εθνικό της αποτελεσματικότερης διαχείρισης δεδομένων υγείας.103 κόμβο υπηρεσιών αποκατάστασης ει- δικότερα.99 Περαιτέρω, η στρατηγική Το Κέντρο ΠΥΘeΙΑ λειτουργεί ως δυναμικός δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του παρουσία πανεπιστημιακών τμημάτων εμπορικού και του κρατικού τομέα, αποτελώντας πρότυπο καινοτομίας και και ερευνητικών ιδρυμάτων αποδεδειγ- προόδου. Διατηρεί εκτεταμένες συνεργασίες με εξέχοντα πανεπιστήμια και μένης αριστείας στην έρευνα,100 καθώς ερευνητικά ιδρύματα παγκοσμίως και συνεισφέρει στον μετασχηματισμό της ιατρικής εκπαίδευσης και της παροχής υγειονομικής περίθαλψης χρησιμο- και η συμμετοχή τους σε ευρύτερα δί- ποιώντας τεχνολογία αιχμής όπως η επαυξημένη πραγματικότητα και η τε- κτυα, προσδίδουν στην πόλη ισχυρό χνητή νοημοσύνη.104 ερευνητικό προφίλ με περιφερειακή και διεθνή ακτινοβολία. Το εκκολαπτόμενο Πηγή: ΠΥΘeΙΑ, Κέντρο Ικανοτήτων, 2024. Σχετικά με εμάς. https://pytheia.gr/en/pytheia/# οικοσύστημα εμπορευματοποίησης της Λάρισας, που περιλαμβάνει εταιρείες spin-off και νεοφυείς επιχειρήσεις, πα- ρέχει στην πόλη ένα πλεονέκτημα στην στηριοποιούνται στην πρώτη γραμμή ρος του Κέντρου Ικανοτήτων ΠΥΘeΙΑ προσέλκυση και διατήρηση φοιτητών του ψηφιακού μετασχηματισμού στην (Πλαίσιο 9).105 μετά την ολοκλήρωση των σπουδών υγειονομική περίθαλψη, οι οποίοι εν- τους, εξασφαλίζοντας έτσι συνεχή και δέχεται να σχηματίσουν ένα αναδυό- Επιπλέον, η Λάρισα διαθέτει και συσσωρευμένη αύξηση στον σχηματι- μενο σύμπλεγμα στον ψηφιακό χώρο χρησιμοποιεί βασικές υποδομές ως σμό ανθρώπινου κεφαλαίου.101 102 103 104 υγείας. Για παράδειγμα, το iED, το οποίο συνεδριακό κέντρο για καινοτόμα διαχειρίζεται το Health Hub, είναι επί- συνέδρια στον τομέα της βιοτεχνο- Η Λάρισα φιλοξενεί πολυάριθμους σης μέλος του Ελληνικού Συνεργατικού λογίας και της ψηφιακής υγείας. Το σημαντικούς οργανισμούς που δρα- Σχηματισμού Ψηφιακής Υγείας και εταί- Πάρκο Καινοτομίας JOIST φιλοξενεί το 99 Οι κορυφαίες εταιρείες στον τομέα της υγείας είναι η κλινική ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, η οποία ιδρύθηκε το 2010 ως θυγατρική του Ομίλου ΙΑΣΩ με έδρα την Αθήνα, η ANIMUS, η οποία ιδρύθηκε το 2008 και διαθέτει πολυκλινική, εξειδικευμένο κέντρο αποκατάστασης και εγκατάσταση υποβοηθούμενης διαβίωσης, καθώς και το Απολλώνειο Κέντρο Αποθεραπείας & Αποκατάστασης. 100 Η ιατρική σχολή έχει αναγνωριστεί επίσημα από το ελληνικό Υπουργείο Υγείας ως «Εθνικό Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης στην Ελλάδα για τα Αυτοάνοσα Νοσήματα του Ήπατος». 101 CeMIA, Prognosis-Biotech και Foodoxys. 102 PYTHeIA - ΠΥΘeΙΑ 103 Ibid. 104 Deep Learning στον Κλάδο υγείας: Κέντρο Ικανοτήτων ΠΥΘeΙΑ στο Innovent Forum 2024 - ΠΥΘeΙΑ 105 The Health Hub: Μετασχηματισμός Υγείας & Φαρμακευτικής Βιομηχανίας μέσω Ψηφιακών Υπηρεσιών Τεχνητής Νοημοσύνης 32 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας InnoHealth Forum, μια διήμερη εκδή- λωση που επικεντρώνεται στην ανάδει- ξη των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών και λύσεων αιχμής που μεταμορφώνουν τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλ- ψης σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμ- βανομένης της τηλεϊατρικής και των wearables, της εξ αποστάσεως παρα- κολούθησης ασθενών, του ψηφιακού μετασχηματισμού στον φαρμακευτικό τομέα, της Τεχνητής Νοημοσύνης για εξατομικευμένες και ακριβείς ιατρικές λύσεις και άλλα.106 Η InnoHealth φιλο- ξένησε εκατοντάδες συναντήσεις δια- σύνδεσης, δεκάδες ομιλίες και εκατο- ντάδες επισκέπτες οι οποίοι συνέδεσαν και παρουσίασαν (ψηφιακά και φυσικά) καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες υγει- ονομικής περίθαλψης. 106 https://innohealthforum.joistpark.eu/en/ 33 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Συμπεράσματα Η οικονομία της αστικής περιοχής της Λάρισας χαρα- εμπορική αξιοποίηση της αγροτεχνολογίας, χάρη στα κτηρίζεται από την ύπαρξη σημαντικού ανθρώπινου πανεπιστημιακά τμήματα, τα ερευνητικά κέντρα, τις κεφαλαίου και τη φιλοξενία αρκετών ακαδημαϊκών υποδομές υποστήριξης επιχειρήσεων (όπως το Πάρκο ιδρυμάτων που την προικίζουν με ένα ισχυρό προφίλ Καινοτομίας JOIST, το οποίο είναι το μεγαλύτερο Πάρκο στην έρευνα, την καινοτομία και την επιχειρηματικό- Καινοτομίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη) και ισχυρές τητα. Η πόλη επωφελείται από ένα καλά εκπαιδευμένο συνεργασίες με πολυάριθμες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η εργατικό δυναμικό, την ύπαρξη περιφερειακών πανε- τοποθεσία και η στρατηγική συνεργασία της με εταί- πιστημιουπόλεων και ερευνητικών κέντρων. Επιπλέον, ρους για τη φιλοξενία ετήσιων εκδηλώσεων αφιερωμέ- η σημασία των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών, επι- νων στην αγροτεχνολογία συμβάλουν περαιτέρω στην στημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων για την τοπι- ενίσχυση της θέσης της πόλης ως κέντρου συναντήσε- κή οικονομία αυξάνεται. Κατά την περίοδο 2015-2020, ων στον τομέα. η απασχόληση στις επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες αυξήθηκε κατά 7%, ο συνολι- Η μεταποίηση συμβάλλει επίσης σημαντικά στην το- κός κύκλος εργασιών του τομέα αυξήθηκε κατά 39% και πική οικονομία, αποτελώντας το 20% του συνολικού ο κύκλος εργασιών σε επίπεδο επιχείρησης αυξήθηκε κύκλου εργασιών του δήμου και καταγράφοντας τον κατά 47%. Από το 2020, ο συγκεκριμένος τομέας αντι- δεύτερο υψηλότερο κύκλο εργασιών σε επίπεδο επι- προσωπεύει το 10% της απασχόλησης και είναι ο τρίτος χείρησης. Ο συνολικός κύκλος εργασιών καθώς και ο μεγαλύτερος τομέας με βάση τον συνολικό κύκλο εργα- μέσος κύκλος εργασιών ανά επιχείρηση στη μεταποί- σιών. Εν τω μεταξύ, η απασχόληση στην εκπαίδευση τρι- ηση αυξήθηκε κατά 4 φορές από το 2015 έως το 2020, πλασιάστηκε κατά την ίδια περίοδο και αντιπροσωπεύει ενώ ο αριθμός των ατόμων που απασχολούνται στον το 17% της απασχόλησης από το 2020, ενώ η συμβολή τομέα υπερδιπλασιάστηκε. Η Λάρισα διαθέτει έναν ιδι- της στον κύκλο εργασιών παρέμεινε σταθερή. Αρκετές αίτερα ενεργό κλάδο μεταποίησης τροφίμων με αξιο- νέες επιχειρήσεις προέκυψαν ως αποτέλεσμα της έρευ- σημείωτη διεθνή παρουσία από τη δεκαετία του 1970. νας (spin-offs), ιδίως στους τομείς της αγροτεχνολογίας, Ο τομέας μεταποίησης τροφίμων αποτελεί κύριο απο- της βιοτεχνολογίας και της υγείας. δέκτη εθνικής χρηματοδότησης για έρευνα, τεχνολο- γία, ανάπτυξη και καινοτομία (ΕΤΑΚ), η οποία συμβάλει Οι κλάδοι της γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας απο- στην ενίσχυση της προστιθέμενης αξίας και της αντα- τελούν κρίσιμο τομέα της τοπικής οικονομίας. Οι εν γωνιστικότητάς του. λόγω κλάδοι χαρακτηρίζονται από μεγάλο αριθμό πολύ μικρών επιχειρήσεων, που αντιπροσωπεύουν το Ο τομέας του χονδρικού και λιανικού εμπορίου παρά- 35% των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων (σχεδόν 7000 γει το 50% του συνολικού κύκλου εργασιών και απο- εγγεγραμμένες επιχειρήσεις) και συνιστούν το δεύτερο τελεί το μεγαλύτερο μερίδιο της απασχόλησης στην υψηλότερο τομέα απασχόλησης, αντιπροσωπεύοντας τοπική οικονομία. Παρουσίασε επίσης τη μεγαλύτερη το 14% επίσης απασχόλησης. Ενώ αποτελούσαν μόλις αύξηση της απασχόλησης κατά τα έτη 2015 - 2020, με το 2% του συνολικού κύκλου εργασιών κατά την περί- συνολικό ρυθμό 38%, αυξάνοντας τη συμμετοχή του οδο 2015-2020, ο κύκλος εργασιών τους γενικά αυξά- στην απασχόληση από 17% σε 20% κατά την περίοδο νεται και τα προϊόντα διατροφής αποτελούν σχεδόν το αυτή. Ο συνολικός κύκλος εργασιών του έχει διπλασια- 50% των συνολικών εξαγωγών της περιοχής. Η Λάρισα στεί σε σχέση με το 2015 και ο τομέας παράγει το τρίτο παρουσιάζει επίσης ένα εκκολαπτόμενο οικοσύστη- υψηλότερο επίπεδο κύκλου εργασιών ανά επιχείρηση μα που επικεντρώνεται στην έρευνα, ανάπτυξη και μεταξύ των προσδιορισμένων τομέων. 34 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Διάφοροι παράγοντες τοποθετούν τη βιοτεχνολογία Η στρατηγική παρουσία πανεπιστημιακών τμημάτων και την υγειονομική περίθαλψη ως βασικό προωθη- και ερευνητικών ιδρυμάτων, όπως και η συμμετοχή σε τικό κλάδο για την τοπική οικονομία της Λάρισας. Η ευρύτερα δίκτυα προσδίδει στην πόλη περιφερειακή Λάρισα αποτελεί περιφερειακό κόμβο για τις υπηρεσί- και διεθνή βαρύτητα, η οποία ενισχύεται περαιτέρω ες υγείας και ειδικότερα εθνικό κόμβο για τις υπηρε- με τη διοργάνωση συνεδρίων καινοτομίας στους το- σίες αποκατάστασης, με 16 κλινικές σε λειτουργία και μείς της βιοτεχνολογίας και της ψηφιακής υγείας. Το αναμενόμενες σημαντικές επενδύσεις στον τομέα της εκκολαπτόμενο οικοσύστημα εμπορικής αξιοποίησης υγείας. Η απασχόληση στον τομέα της ανθρώπινης καινοτομίας της Λάρισας, που αποδεικνύεται όπως υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών έχει αυξηθεί μαρτυρά η ύπαρξη τεχνοβλαστών (spin-offs) και νεο- κατά 66% την περίοδο 2015-2020, αντιπροσωπεύο- φυών επιχειρήσεων (startups), προσδίδει επίσης στην ντας το 10% της απασχόλησης από το 2020. Ενώ ο κύ- πόλη πλεονέκτημα στην προσέλκυση και διατήρηση κλος εργασιών ήταν πιο ευμετάβλητος, αυξήθηκε κατά φοιτητών μετά την ολοκλήρωση των σπουδών, διευ- 74% κατά την ίδια περίοδο και έφτασε να περιλαμβά- κολύνοντας τη συνεχή και συσσωρευμένη αύξηση του νει το 2% του συνολικού κύκλου εργασιών το 2020. σχηματισμού ανθρώπινου κεφαλαίου. 35 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Λάρισας Στοιχεία επικοινωνίας Διεύθυνση Επιχειρησιακού & Ψηφιακού Σχεδιασμού Τμήμα Προγραμματισμού και Χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων τηλ. 2413 500312 e-mail: plan@larissa.gov.gr 36 Οικονομικό προφίλ: Δήμος Λάρισας Funded by the European Union 38