បច្ចុុ�ប្្បន្ននភាពសេេដ្ឋឋកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា ខែែ ឧសភា ឆ្នាំំ� 2023 ការស្តាា�រ ច ើងវិិញ សេេដ្ឋឋកិិច្ចឡើ ក្រោោ�យវិិបត្តិិ�កូូវីីដ-19 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ– ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាព អភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស បច្ចុុ�ប្្បន្ននភាពសេេដ្ឋឋកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា ខែែ ឧសភា ឆ្នាំំ�� 2023 ច ើងវិិញ ការស្តាា�រសេេដ្ឋឋកិិច្ចឡើ ក្រោោ�យវិិបត្តិិ�កូូវីីដ-19 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅ ការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាព អភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស មាតិកា សេេចក្តីី�ថ្លែែ�ងអំំណរគុុណ vi អក្្សរកាត់់ vii ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងទស្្សនវិិស័័យថ្មីី�ៗ 1 ខ្លឹឹ�មសារសង្ខេេ�ប 1 ការវិិវត្តតថ្មីី�ៗ 6 តម្រូូ�វការអ្ននកប្រើើ�ប្រាា�ស់់កើើនឡើើងបានជំំរុុញវិិស័័យសេេវាកម្មម 6 ការនាំំចេេញរបស់់កម្ពុុ�ជាចាប់់ផ្តើើ�មធ្លាា�ក់់ចុះះ�ក្នុុ�ងរយៈៈពេេលប៉ុុ�ន្មាា�នខែែថ្មីី�ៗនេះះ� 7 ់ �នៃៃការនាំំចេញ ការធ្លាា�ក់ចុះះ ី សា េ ទៅកាន់់ទីផ្្ រសហរដ្ឋឋអាមេេរិក ិ និិងសហភាពអឺឺរ៉ុប �ុ មានចំំនួន ៃ រធ្លាា�ក់ចុះះ ួ 95 ភាគរយនៃកា ់ �សរុុប 9 ចំំនួួនទុុនវិិនិិយោគសរុុបនៃៃគម្រោោ�ងវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេសដែែលត្រូូ�វបានអនុុម័័តបានថមថយ 10 ការអនុុញ្ញាា�តសាងសង់់បានកើើនឡើើងជាលើើកដំំបូូងចាប់់តាំំងពីីឆ្នាំំ�� 2019 12 ការងើើបឡើើងវិិញនៃៃសកម្មមភាពទេេសចរណ៍៍កំំពុុងបង្កើើ�នល្្បឿឿន 13 ផ.ស.ស. វិិស័័យកសិិកម្មមត្រូូ�វបានប៉ាា�ន់់ប្ររមាណថាមានការកើើនឡើើងតិិចតួួច 15 ការនាំំចេេញផលិិតផលកសិិកម្មមមានភាពប្ររសើើរឡើើង 16 តម្រូូ�វការអតិិថិិជន ការប្រើើ�ប្រាា�ស់់របស់់អតិិថិិជនត្រូូ�វបានពង្រឹឹ�ង ដែែលជំំរុុញដោយកំំណើើន 17 អតិិផរណាបានធូូរស្រាា�លខ្លាំំ��ង ដោយត្ររឡប់់ទៅកម្រិិ�តមុុនវិិបត្តិិ� 17 សមតុុល្្យគណនីីចរន្តតមានភាពប្ររសើើរឡើើង ដោយសារការធូូរស្រាា�លនៃៃវិិបត្តិិ�តម្លៃៃ�ប្រេេ�ង 18 កំំណើើនសាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួមបានបន្តតថមថយ 19 កំំណើើនឥណទានបានធ្លាា�ក់់ចុះះ�យ៉ាា�ងខ្លាំំ��ង ប៉ុុ�ន្តែែ�នៅតែែមានការប្ររមូូលផ្តុំំ��ឥណទាននៅក្នុុ�ងវិិស័័យអចលនទ្ររព្្យ 19 សម្ពាា�ធលើើអត្រាា�ការប្រាា�ក់់ក្នុុ�ងស្រុុ�កបានបន្តត 20 ប្ររព័័ន្ធធធនាគារនៅតែែមានភាពធន់់ 21 ii ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ចំំណូូលក្នុុ�ងស្រុុ�កបានងើើបឡើើងវិិញពេេញលេេញ និិងបន្តតកើើនឡើើង 21 ទោះះបីីជាមានការខិិតខំំប្រឹឹ�ងប្រែែ�ងក្នុុ�ងការពង្រឹឹ�ងផ្នែែ�កសារពើើពន្ធធក៏៏ដោយ ការចំំណាយបានកើើនឡើើងតិិចតួួច 22 ការដំំឡើើងប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈទូូទាំំងប្ររទេេសបានចាប់់ផ្តើើ�មឡើើងវិិញ 23 ឱនភាពសារពើើពន្ធធកាលពីីឆ្នាំំ��មុុនត្រូូ�វបានប៉ាា�ន់់ប្ររមាណថាបានរួួមតូូចមកត្រឹឹ�ម 4.7 ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស. 24 ុ សាធារណៈៈបានកើើនឡើើងដល់់ 33.7 ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស.ដែែលក្នុុ�ងនោះះ 99.8 ភាគរយ ជាបំំណុល បំំណុល ុ ខាងក្រៅៅ� 24 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស 29 ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស 29 សេេចក្តីី�ផ្តើើ�ម 29 ចំំណូូលក្ននងស្រុុ�កដ៏៏រឹឹងមាំំបានគាំំទ្ររនូូវការពង្រីី�កចំំណាយសាធារណៈៈ 30 ភាពទូូលំំទូូលាយនៃៃលំំហសារពើើពន្ធធបានអនុុញ្ញាា�តិិឱ្្យមានការចំំណាយកាន់់តែែខ្ពពស់់ ជាពិិសេេសក្នុុ�ងវិិស័័យសង្គគម 31 ់ ការធ្វើើ�កំំណែែទម្ររង់់ និិងការដំំឡើើងប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍រយៈៈពេេលមួួយទសវត្្សរ៍៍កន្លលងមក បៀៀវត្្សរ៍៍ជាមធ្្យម បន្ទាា�ប់ពីី ក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈ បច្ចុុ�ប្្បន្ននលើើសពីីប្រាា�ក់់ខែែជាមធ្្យមរបស់់វិិស័័យឯកជន 32 ំ ន ការចំំណាយនៅក្នុុ�ងវិិស័័យអប់់រំបា ែ� កើើនឡើើង ប៉ុុ�ន្តែនៅមិិ នទាន់់ធ្វើើ�ឱ្្យលទ្ធធផលសិិក្្សាប្ររសើើរឡើើងនៅឡើើយទេេ 36 ប្ររសិិទ្ធធភាពនៃៃគោលនយោបាយសុុខភាពសាធារណៈៈត្រូូ�វបានរឹឹតត្្បិិតដោយការចំំណាយទាបលើើសុុខភាពសាធារណៈៈ អត្រាា�នៃៃការប្រើើ�ប្រាា�ស់់មណ្ឌឌលសុុខាភិិបាលសាធារណៈៈទាប និិងកម្រិិ�តខ្ពពស់់នៃៃការចំំណាយលុុយហោប៉ៅៅ� 41 សេេចក្តីី�សន្និិ�ដ្ឋាា�ន និិង អនុុសាសន៍៍ 48 ឧបសម្ព័័�ន្ធធទីី 1៖ កម្ពុុ�ជា – សូូចនាករដែែលបានជ្រើើ�សរើើស 50 គន្ថថនិិទ្ទេេ�ស 52 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 iii ប្រអប់ ប្រអប់ 1 ័ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសកល និងទស្សនវិសយ 8 ប្រអប់ 2 ី្វ ន្ថែមទៀតដែលអាចធ្វើបានដម តើមានអប ្ក ើ បី ល ែ ម្អការរួមចំណកនៃ ែ ិ ការវិនយោ ី រទេសដល់សេដ្ឋកច្ច គផ្ទាល់ពប ិ ? 11 ប្រអប់ 3 ា ់ "បល ការតភ្ជប ួ " ទៅកាន់ច្រកទ្វរ ូ៉ សេដ្ឋកិច្ចទីបន ា អន្តរជាតិ 14 ប្រអប់ S.1. ្រោ ជំពក ការចំណាយកម ្គ ) ូ 62 (ការចំណាយអត្ថប្រយោជន៍សងម 42 រូបភាព វវ រូបភាព ES.1 ការ​ របស់​ប្រទេស​កមជា ិ ឌ្ឍ​ថ្មីៗ​ ​ យ​សង្ខេប ្ពុ ដោ 5 រូបភាព 1 ើ វិញនៃសេដ្ឋកិច្ចមានភាពកាន់តរ ការងើបឡង ឹ មាំ ែង 6 រូបភាព 2 ុ ការនាំចេញបានធ្លាក់ចះ 7 រូបភាព B1.1 អតិផរណា 8 ្ត ព រូបភាព B1.2 កំណើនសកាន ុ ល 8 រូបភាព 3 ែ ល់កណើននៃ ការរួមចំណកដ ំ ការនាំចេញ 9 រូបភាព 4 ិ មកា ការធ្វើពិពធក ្ម រនាំចេញបានបន្ត 9 ការ​ រូបភាព 5 ចំណង់​នៃ​ វន ិ ិ យោ បាន​ធូរស្រាល គ​ 10 ់ រ រូបភាព 6 គម្រោងដែលផ្តលហ ្ ទានដោយការវិនយោ ិ ញ្ញបប ិ គផ្ទាល់ពប ី រទេសដែលបានអនុមត ័ ័ តាមវិសយ 10 ិ ម្មនៃខ្សែសង្វាកផ្គ រូបភាព B2.1 កំណើននៃការទាញកម្លាំងពលកម្មពីប្រទេស ជិតខាង និងពិពធក ់ ត់ផ្គង់ 11 ិ រូបភាព B2.2 ការវិនយោ ី រទេស របស់កមជា គផ្ទាល់ពប ័ ្ពុ តាមវិសយ 11 រូបភាព 7 ែ បានអនុមត តម្លៃការអនុញ្ញាតសាងសង់ដល ើ ័ បានកើនឡង 13 រូបភាព 8 ការ​នាំ​ចល បរិមាណ​នៃ​ ូ ​សម្ភរ ា ៈ​សំណង់នៅ ​ ​ ​ ប មាន​កម្រិតទា 13 ូ សេដ្ឋកិច្ចទីបន រូបភាព B 3.1 ប៉ល ួ 14 រូបភាព 9 ូ បា ការមកដល់នៃភ្ញៀវអន្តរជាតិ និងចំណល ​ ន​ពីកា ​ រលក់​សប ំ ត្រ​ ុ ទស្សនា​ ្គ បានងើបឡង អងរ ើ វិញយ៉ាងឆាប់រហ័ស 16 រូបភាព 10 ុ លកែច្នៃកសិផលដែលមិនបានអនុវត្ត ការនាំចេញផលិតផលកសិកម្ម - សក្តានព 16 រូបភាព 11 ី រកើនឡង អតិផរណាបានធូរស្រាលបន្ទាប់ពកា ើ ​ខ្ពស់ 17 រូបភាព 12 ្ជ ម្មសំខានៗ អតិផរណានៅក្នុងប្រទេសដៃគូពាណិជក ្ពុ ់ របស់កមជា 17 ើ រូបភាព 13 គណនីចរន្តមានភាពប្រសើរឡង 18 រូបភាព 14 ូ ប្រាក់រៀល-ដុល្លារអាមេរិក ស្ថិតកម អត្រាប្តរ ្រោ សម្ពាធ 18 ់ រូបភាព 15 កំណើនសាចប្រាក់ រួមបានថយចុះ ជា 19 រូបភាព 16 ំុ ណទាននៅក្នុងវិសយ ការប្រមូលផ្តឥ ័ អចលនទ្រព្យ 19 រូបភាព 17 ើ អត្រាការប្រាក់ក្នុងស្រុកបានបន្តកើនឡង 20 រូបភាព 18 ្រ ដណ្តបសន្ទន អនុបាតនៃការគប ់ យ ី ភាពរបស់ធនាគារ និងគ្រឹះសាន ្ថ មីកហ ិ ញ្ញវត្ថុ ្រូ រ 21 រូបភាព 19 ែ ល់កណើនប្រាក ការរួមចំណកដ ំ ច ់ ណ ូ ក្នុងស្រុក ំ ល 21 រូបភាព 20 ិ ខំប្រឹងប្រែងពង្រឹងលំហសារពើពន្ធ ការចំណាយថវិកាបានថយចុះ នៅពេលដែលមានកិច្ចខត 22 រូបភាព 21 ឱនភាពរដ្ឋាភិបាលទូទៅ 24 រូបភាព 22 ្ ទានរបស់រដ្ឋាភិបាលទូទៅ អតិរេក/ឱនភាព និងហិរញ្ញបប 24 េ (លានរៀល) ឆ្នាំ 2011-21 រូបភាព S.1 ថវិកាសរុបរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅថ្នាក់ជាតិ តាមប្រភទ 29 ូ និងចំណាយសរុបរបស់រដ្ឋាភិបាលកើនឡង រូបភាព S.2 ចំណល ើ ក្នុងឆ្នាំ 2011-22 30 ើ ចន្លោះឆ្នាំ 2011 និង 2022 រូបភាព S.3 ថវិកាសរុបរបស់រដ្ឋាភិបាលបានកើនឡង 31 ្ រ៍ជាមធ្យមប្រចាំខរ រូបភាព S.4 ប្រាក់បៀវតស ី្រ ជការស៊ីវល ែ បស់មន្តរា ្ពុ ឆ្នាំ2021 ិ កមជា 32 iv ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ិ ការចំណាយប្រាក់បៀវតស រូបភាព S.5 ប្រវត្តនៃ ី្រ ជការសាធារណៈ ្ រ៍មន្តរា 32 រូបភាព S.6 ្ រ៍ក្នុងវិសយ បុព្វលាភប្រាក់បៀវតស ័ សាធារណៈ 33 រូបភាព S.7 ្ រ៍​ក្នុងវិសយ បុព្វលាភ​ប្រាក់​បៀវតស របស់​កមជា ័ ​សាធារណៈ​ ្ពុ ក្នុងពេលកន្លងមក 33 រូបភាព S.8 ្ រ៍តាមកម្រិតអប់រ បុព្វលាភប្រាក់បៀវតស ំ 34 រូបភាព S.9 ្ រ៍ក្នុងវិសយ បុព្វលាភប្រាក់បៀវតស ុ្រ មុខរបរ ័ សាធារណៈ តាមកម 34 ្ រ៍យ រូបភាព S.10 គម្លាត​ប្រាក់​បៀវតស នៅ​កមជា ​ េនឌ័រ​ ្ពុ 35 ់ រូបភាព S.11 ចំណាត់ថ្នាកសេដ្ឋកិ ច្ចនៃថវិកាក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា 36 រូបភាព S.12 ចំណាយចរន្ត និងចំណាយមូលធនរបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ឆ្នាំ 2017-21 37 រូបភាព S.13 ផែនការចំណាយមូលធន និងលទ្ធផលថវិកា 38 ័ អប់រ៖ រូបភាព S.14 ការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលលើវិសយ ូ ជាតិសរុបសមប ំ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ធៀបនឹងចំណល ់ នុស្សម្នាក់ ្រា ម ឆ្នាំ2021 38 ុ្រ និងជនបទ 2009-2019/20 រូបភាព S.15 អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធ ទីកង 39 ្ម កមជា រូបភាព S.16 អត្រាអក្ខរកមនៅ ្ពុ និងធៀបនឹងប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀត 39 ្រា ថ្នាក រូបភាព S.17 លទ្ធផលសិក្សាសមប ់ ់ ី 6 ឆ្នាំ 2013-21 ទ 40 ្ទា ជ រូបភាព S.18 ភាគរយនៃសិស្សថ្នាក់ទី 8 ដែលសត ំ ញក្នុងការអាន និងគណិតវិទយា ់ នា ្ ជាភាសាខ្មែរ ឆ្នាំ 2014-17 40 របស់​ រូបភាព S.19 ការ​ចំណាយ​ថវិកា​ ិ ល ឆ្នាំ 2017-22 ក្រសួងសុខាភបា 41 ិ ល តាមប្រភទ រូបភាព S.20 ថវិកាក្រសួងសុខាភបា េ (% នៃថវិកាសរុប) ឆ្នាំ 2017-22 41 ិ ល តាមចំណាត់ថ្នាកសេដ្ឋក រូបភាព S.21 ថវិកាចរន្តរបស់ក្រសួងសុខាភបា ់ ិ (លានរៀល) ឆ្នាំ 2017-21 ច្ច 42 ិ លលើការចំណាយអត្ថប្រយោជន៍សងម រូបភាព S.22 ថវិការបស់ក្រសួងសុខាភបា ់ ្គ តាមចំណាត់ថ្នាកសេដ្ឋកិ ច្ច (លានរៀល) ឆ្នាំ 2017-21 42 ័ សុខាភបា រូបភាព S.23 ការចំណាយលើវិសយ ្ពុ ធៀបនឹងបណ្តាប្រទេសអាស៊ានផ្សង ិ លរបស់កមជា ំ ខ េ ទៀត តាមមុខងារថែទាស ុ ភាព ័ សុខាភបា (% ការចំណាយលើវិសយ ិ លរបស់រដ្ឋាភិបាល) ឆ្នាំ 2019 43 េ អ្នកផ្តលសេ រូបភាព S.24 ប្រភទ ់ វាសុខភាពបានពិគ្រោះយោបល់ជាមុន 43 ័ សុខាភបា រូបភាព S.25 ចំណាយវិសយ ិ ល (% នៃ ផ.ស.ស.) 44 ័ សុខាភបា រូបភាព S.26 ចំណាយវិសយ ិ លទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងមនុស្សម្នាក់, អំណាចទិញ 44 ័ សុខាភបា រូបភាព S.27 ចំណាយវិសយ ិ លទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក 44 ្ ទានសុខភាពកមជា រូបភាព S.28 ហិរញ្ញបប ែ ្ពុ និងការពឹងផ្អកលើការចំណាយលុយហោប៉ៅ ឆ្នាំ 2000-20 45 ្រ ដណ្តបវ រូបភាព S.29 និន្នាការនៃការគប ៉ សា ់ ាក ំ និងមរណភាពកុមារ ់ ង 46 ្ម រូបភាព S.30 អាយុសងឃ ុ រប្រទេសកមជា ឹ រស់ និងអត្រាមរណៈរបស់កមា ្ពុ ធៀបនឹងបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន 46 ្រោ 5 ឆ្នាំ ទីកង រូបភាព S.31 អត្រាមរណភាពទារក និងកុមារអាយុកម ុ្រ ធៀបនឹងជនបទ 47 ្រោ 5 ឆ្នាំ អ្នកមានបំផត រូបភាព S.32 អត្រាមរណៈទារក និងកុមារអាយុកម ី្រ ប ុ ធៀបនឹងអ្នកកក ំ ត ្រ ផ ុ 47 តារាង តារាង ES1 ំ ការព្យាករណ៍កណើនពិ ត 3 ិ តារាង B2.1 គោលនយោបាយវិនយោគ 12 ្ត លិត​​ដំណានៅ តារាង B3.1 ខេត​ផ ​ គ​ ំ ភា ់ ពាយ័ព្យ​សំខានៗ 14 តារាង 1 ុ សាធារណៈ ប្រាក់កមដ បំណល ែ បានចុះហត្ថលេខាខ្ចីថ្មៗ ី្ច ល ី្ច ី និងការចំណាយប្រាក់កម 25 តារាង 2 ័ ម៉ាកប ទស្សនវិសយ ា ពីការបន្តងើបឡង ្រូ ង្ហញ ើ វិញនៃសេដ្ឋកិច្ច 26 ៍ ង តារាង S.1 សង្ខេប អនុសាសនទាំ នេះ 49 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 v សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា (CEU) ខែឧសភា ឆ្នាំ 2023 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដែលត្រូវបានផលិតជារៀងរាល់ ត្រូវបានរៀបចំដោយលោក លី សូដេត លោក Serdar Yilmaz ឆ្នាំ ផ្តល់ព័ត៌មានថ្មីៗអំពីការអភិវឌ្ឍម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចនៅ​កម្ពុជា។ លោក សូ សុខប៊ុនធឿន និង លោក ទួក ឃី ដោយមានការ ំ លា របាយការណ៍នេះត្រូវបានចែកចាយ និងពិភាក្សាយ៉ាងទូលទ ូ យ រួមចំណែកពីលោក Samuel Christopher Hill, Peter រួមទាំងក្នុងចំណោមអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យឯកជន រុនសុីណ Kusek, Gerlin May U. Catangui, លោក ភឹម ​ ក្រុមជំនាញ (think tank) អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងផ្នែកសិក្សា រិទ្ធ Lindley Higgins, Paul Jacob Robyn, Kimsun ស្រាវជ្រាវ។ Tong, Fata No, Flavia Giannina Sacco Capurro សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីធនាគារពិភពលោក និងសកម្មភាពរបស់ និង Tim L. De Vaan. លោកស្រី Chankesey Heav ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សូមចូលទៅកាន់គេហទំព័ររបស់យើង មានតួនាទីជាជំនួយការស្រាវជ្រាវ។ ហង ា ផ្តលជ េ សៀកហ៊ង ំ យ ់ ន ួ តាមរយៈ www.worldbank.org/cambodia ។ ផ្នែករដ្ឋបាល។ លោក ប៊ូ សារឿន ជួយគាំទ្រលើការធ្វើសេចក្តី ប្រកាសព័ត៌មាន ការបង្ហាញលើគេហទំព័រ និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សព្វ​ ូ ទៅក្នុងបញ្ជច ដើម្បីបញ្ចល ី ល ី ែកចាយតាមអុម ្រា ប ែ សមប ់ ច្ចុប្បន្ន ផ្សាយនានា។ ភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងការបោះពុម្ពផ្សាយដែលពាក់ព័ន្ធ សូម ទាក់ទង ហេង សៀកឃាង (sheng4@worldbank.org)។ ក្រុមការងារនេះបានធ្វើការក្រោមការណែនាំរួមរបស់លោក ្រា ស សមប ំ រ ់ ណ ី មសារនៃការបោះពុម្ពផ្សាយនេះ សូមទាក់ទង ួ អំពខ្លឹ Sebastian Eckardt និង Alma Kanani ។ ក្រុមការងារ លោក ប៊ូ សារឿន (sbou@worldbank.org)។ សូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះការណែនាំ និងមតិយោបល់ ដែលផ្តល់ ដោយលោក Hassan Zaman លោកស្រី Mariam Sherman ្រា និងសេចក្តីសន្និដាន លទ្ធផល ការបកសយ ែ បានបង្ហញ ្ឋ ដល ា  និងលោកស្រី Maryam Salim ។ សហសេវិកជាច្រើនដែល នៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ មិនតម្រូវឱ្យឆ្លុះបញ្ចាំងពីទស្សនៈរបស់ បាន​ចូលរួមផ្តលម ់ តិលើកណ ំ ព ែ ងង ្រា រួមមាន Aaditya Mattoo, នាយកប្រតិបត្តិនៃធនាគារពិភពលោក ឬរដ្ឋាភិបាលដែលពួកគេ Ergys Islamaj និង Kim Alan Edwards ។ េ ធនាគារពិភពលោកមិនធានាចពោ តំណាងនោះទ។ ិ្រ ភាព ំ ះសុកត ទិន្នន័យដែលបានដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងការបោះពុម្ពផ្សាយនេះទេ។ ក្រុមការងារសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះអាជ្ញាធរកម្ពុជា ជា ព្រំដែន ពណ៌ ខ្នាត និងព័ត៌មានផ្សេងទៀតដែលបង្ហាញនៅលើ ពិសេសក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ផែ ន ទី នៅ ក្នុងការបោះពុ ម្ពផ្សាយនេះមិ ន បញ្ជាក់ ពី កា រវិ និ ច្ឆ័ យ ដែលបានផ្តល់កិច្ចសហការ និងការគាំទ្រ។ របាយការណ៍នេះក៏ ណាមួយរបស់ធនាគារពិភពលោកទាក់ទងនឹងស្ថានភាពផ្លូវច្បាប់ ូ ទទួលបានដំបន្មាន ័ យោបល់ និងទស្សនៈរបស់អ្នកពាក់ពន្ធផ្ េ ៗ សង នៃរដ្ឋ ឬដែនដីណាមួយ ឬការយល់ព្រម ឬការទទួលយកព្រំដែន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងអ្នកនិយមការអាន និងអ្នកធ្វើ នោះទេ។ វិវេចនា។ vi ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច អក្សរកាត់ ASEAN សមាគមប្ររជាជាតិិអាស៊ីី�អាគ្នេេ�យ៍៍ (អាស៊ាា�ន) CEU បច្ចុុ�ប្្បន្ននភាពសេេដ្ឋឋកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា COVID-19 ជំំងឺឺកូូរ៉ូូ�ណាវីីរុុសឆ្នាំំ�� 2019 (កូូវីីដ-19) CPI សន្ទទស្្សន៍៍ថ្លៃៃ�ទំំនិិញប្រើើ�ប្រាា�ស់់ CR ប្រាា�ក់់រៀៀលកម្ពុុ�ជា CSES អង្កេេ�តសេេដ្ឋឋកិិច្ចច-សង្គគមកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា DP ដៃៃគូូអភិិវឌ្្ឍន៍៍ EAP តំំបន់់អាស៊ីី�បូូព៌ាា� និិងប៉ាា�ស៊ីី�ហ្វិិ�ក EMDEs ទីីផ្្សារដែែលកំំពុុងរីីកលូូតលាស់់ និិងសេេដ្ឋឋកិិច្ចចកំំពុុងអភិិវឌ្្ឍន៍៍ EU សហភាពអឺឺរ៉ុុ�ប FDI ការវិិនិិយោគដោយផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេស FED ធនាគារកណ្តាា�លអាមេេរិិក GDP ផលិិតផលក្នុុ�ងស្រុុ�កសរុុប GTF សម្លៀៀ�កបំំពាក់់ ទំំនិិញធ្វើើ�ដំំណើើរ និិងស្្បែែកជើើង MEF ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� MoEYS ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា MoH ក្ររសួួងសុុខាភិិបាល NSSF បេេឡាជាតិិរបបសន្តិិ�សុុខសង្គគម OOP ការចំំណាយលុុយហោប៉ៅៅ� PISA-D កម្មមវិិធីីវាយតម្លៃៃ�និិស្្សិិតអន្តតរជាតិិសម្រាា�ប់់ការអភិិវឌ្្ឍ Q.I.P គម្រោោ�ងវិិនិិយោគដែែលមានលក្ខខណៈៈសម្្បត្តិិ�គ្ររប់់គ្រាា�ន់់ U.S. សហរដ្ឋឋអាមេេរិិក USD ប្រាា�ក់់ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក VAT អាករលើើតម្លៃៃ�បន្ថែែ�ម YTD រហូូតដល់់បច្ចុុ�ប្្បន្នន/ឆ្នាំំ��នេះះ� ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� ធៀៀបនឹឹងមួួយឆ្នាំំ��មុុន បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 vii @ធនាគារពិភពលោក ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងទស្្សនវិិស័័យថ្មីី�ៗ ខ្លឹឹ�មសារសង្ខេេ�ប ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការចុះខ្សោយនៃតម្រូវការខាងក្រៅ កំពុ ង ចាប់ ផ្តើ មដាក់ ស ម្ពា ធ លើ កា រងើ ប ឡើ ង វិ ញ នៃសេដ្ឋកិ ច្ច ការអភិិវឌ្្ឍថ្មីី�ៗ កម្ពុជា។ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកលកំពុងធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ខណៈ ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានសភាពរឹងមាំនៅឆ្នាំ អតិផរណាកើនឡើង អត្រាការប្រាក់កាន់តែខ្ពស់ ការវិនិយោគត្រូវ 2022 ជាមួយនឹងកំណើន 5.2 ភាគរយ។ បន្ទាប់ពីការផ្លាស់ប្តូរ បានកាត់បន្ថយ និងការរំខានដែលបណ្តាលមកពីការឈ្លានពាន ទៅ "រស់នៅជាមួយមេរោគកូវីដ-19" នៅចុងឆ្នាំ 2021 សេដ្ឋកិច្ច របស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ ដោយសារការធ្លាក់ចុះនៃការនាំ កំពង ើ ​ ុ ស្ថិតនៅលើផ្លូវឆ្ពោះទៅរកការងើបឡើងវិញយ៉ាងរឹងមាំ ហយ ី សារសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរប ចេញទៅកាន់ទផ្ ុ៉ ការនាំចេញ បច្ចុប្បន្នបានត្រលប់ទៅគន្លងកំណើនមុនវិបត្តិកូវីដ-19។ សរុបបានបានធ្លាក់ចុះមកនៅ 14.2 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងរយៈពេល ពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 ធៀបនឹងអត្រាកំណើនជាមធ្យម 6.7 ដំបូងជំរុញដោយភាពរឹងមាំនៃផលិតកម្មដែលផ្តោតលើការនាំ​ ការ​ធ្លាក់​ចុះ 14.5 ភាគរយ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2019។ ក្នុង​ចំណោម​ េ បច្ចុបប ចញ ុ កំណើនកំពុងបង្វរ ្ ន្នកត្តាជំរញ ិ យ ែ ទិសដៅទៅកាន់វស ័ បំពាក់រួ ការ​នាំ​ចេញ​សម្លៀក​ ែ ​ ​​ម​ចំណក​ធំ ផ ប ុ ​គឺ 11.8 ពិន្ទុភាគរយ។ ំ ត សេវាកម្ម និងកសិកម្ម។ ​ ការ​ ដោយសារ​កំណើនតម្រូវ​ អ្នក​ប្រើ​ តម្លៃគម្រោងវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដែលត្រូវបានអនុម័តក៏ធ្លាក់ រួម​ចំណែក​ ប្រាស់ ការ​ វិស័យ​សេវាកម្ម​ចំពោះ​កំណើន​ ជាទូទៅ​នៃ​ ុ មកនៅ 92.3 ចុះមកត្រឹម 156 លានដុល្លារអាមេរិក ដោយធ្លាក់ចះ ​ ​កម្រិត​ឆ្នាំ 2019 វិញ។ ក្រោយការដក​ សេដ្ឋកិច្ច​កំពុង​ត្រឡប់ទៅ ភាគរយក្នុងរយៈពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023។ ក្នុងចំណោមទឹក ចេញទាំងស្រុងនូវការរឹតបន្តឹងការធ្វើដំណើរដោយសារជំងឺកូវីដ- ប្រាក់សរុប 156 លានដុល្លារនោះ 83 លានដុល្លារ (60 ភាគរយ) 19 និងបន្ទាប់ពីការបើកប្រទេសចិនឡើងវិញនាពេលថ្មីៗនេះ ការ ជាការវិនិយោគក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ខណៈ 73 លានដុល្លារ មកដល់របស់ភ្ញៀវអន្តរជាតិបានកើនឡើងដល់ 830,000 នាក់ (40 ភាគរយ) ទៀតជាការវិនិយោគលើការផលិតទំនិញធ្វើដំណើរ ក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 ដែលខិតជិតដល់កម្រិត ស្បែកជើង និងឧស្សាហកម្មវេចខ្ចប់។ មុនការរាតត្បាតនៃជំងឺ។ ំ ញ ទោះបីជាការនាច ្ គណនីចរន្ត េ ចុះខ្សោយក៏ដោយ សមតុលយ ទន្ទឹមនឹងនេះ វិស័យកសិកម្មកំពុងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ កំពុងមានភាពប្រសើរឡើង ដោយសារការស្ទុះងើបឡើងវិញនៃ ពីការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវលទ្ធភាពចូលទៅកាន់ទីផ្សារក្នុងតំបន់ ្ ហកម្មធដំ ឧសសា េ ចរណ៍ នង ើ្វ ណើរ និងទស ើ ្រាក់ពប ិ ការផ្ញប េ  ី រទស ្រ ងពាណិជកម ដោយសារកិច្ចព្រមពៀ ្ម រីទភា ្ជ សេ ិ កិច្ចព្រមព្រៀង េ្វ គី នង ឹ ង ទន្ទមន ៃ ង ឹ នោះ វិបត្តិតម្លប ្រា ។ នៅឆ្នាំ 2022 ្រេ ក៏មានភាពធូរសល តំបន់ដែលកម្ពុជាទើបបានផ្តល់សច្ចាប័ន។ ក្រៅពីទំនិញកសិកម្ម ើ ដល់ប្រមាណ 26.3 ភាគរយ ឱនភាពគណនីចរន្តបានប្រសើរឡង បែបប្រពៃណីដូចជា អង្ករ ដំឡូងមី និងកៅស៊ូ ការនាំចេញស្វាយ នៃ ផ.ស.ស. (GDP) ខណៈឱនភាពពាណិជ្ជកម្មបានរួមតូច និងចេកស្រស់ ជាពិសេសទៅកាន់ទីផ្សារប្រទេសចិនបានលេច ដោយសារភាពរឹងមាំនៃការនាំចេញ។ សមតុល្យគណនីចរន្តត្រូវ ចេញជារូបរាងឡើង។ ការនាំចេញចេកបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់ បានបន្តផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានជាចម្បងដោយលំហូរចូលនៃមូលធន រហ័សដល់ 182 លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2022 កើនឡើងពី 49.3 និងទុនបម្រុងអន្តរជាតិ។ ដូច្នេះ ទុនបម្រុងអន្តរជាតិសរុបបាន ើ នៅក្នុង លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2019។ វាក៏មានសញ្ញានៃការកើនឡង ធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 17.7 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ដែលគ្របដណ្តប់ វិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ ដែលជាកត្តាសំខាន់ បើទោះបីវា ប្រហែល 7 ខែនៃការនាំចូលក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ធ្លាក់ចុះពី ំញ មិនមែនជាកត្តាជរ ិ វ ុ កំណើនប្រកបដោយនិរន្តរភាពមុនវិបត្តក ី - ូដ 20.3 ពាន់លានដុល្លារក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ 19 ក៏ដោយ។ ខណៈពេលដែលភាពមិនច្បាស់លាស់នៅក្នុងទីផ្សារ លំនៅដ្ឋាននៅតែមានកម្រិតខ្ពស់ តម្លៃការអនុញ្ញាតសាងសង់បាន អតិផរណាបានធូរស្រាលយ៉ាងខ្លាំង ខណៈដែលអត្រាប្តូរប្រាក់ ចាប់ផ្តើមកើនឡើងជាលើកដំបូងចាប់តាំងពីវិបត្តិកូវីដ-19 ដែល មានស្ថិរភាព ដែលគាំទ្រការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក។ សន្ទស្សន៍តម្លៃ ឈានដល់ 802 លានដុល្លារអាមេរិក ឬកើនឡើង 484 ភាគរយ ទំនិញប្រើប្រាស់ (CPI) របស់កម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹម 2.2 ឆ្នាំ/ឆ្នាំ (ធៀបនឹងមួយឆ្នាំមុន) ក្នុងរយៈពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 បន្ទាប់ពីឡើងដល់ 7.8 2023។ ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ 2022 ដោយសារស្ថិរភាពតម្លៃ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 1 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ថាមពល និងអាហារ។ ដោយសារការអនុវត្តទីផ្សារបើកចំហ ក្នុងស្រុកក៏បានថមថយផងដែរ មកនៅត្រឹម 14.8 ភាគរយ ឆ្នាំ/ ា អត្រាប្តរ របស់ធនាគារកណ្តល ំ លា ូ ប្រាក់មានស្ថិរភាពយ៉ាងទូលទ ូ យ ឆ្នាំ ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ធ្លាក់ចុះពី 22.6 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេល ដោយរក្សានៅតម្លៃប្រមាណ 4,100 រៀលក្នុងមួយដុល្លារអាមេរិក។ ដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022 ដោយសារការកើនឡើងនៃថ្លៃដើមនៃកម្ចី។ ការថមថយអតិផរណាបានជួយជំរុញការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក។ ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងការគ្រប់គ្រងចំណូលបាន ក្នុងរយៈពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 ការនាំចូលទំនិញប្រើប្រាស់ ល្អ បា នជំ រុ ញ ឱ្ យ មានការកែ ល ម្អ គ្រ ប់ ផ្នែកនៃ កា រប្រមូ ល ចំណូ ល បានកើនឡើង ដូចជាប្រេងសាំង 28.1 ភាគរយ អាល់កុល 16.7 ក្នុងស្រុក។ នៅឆ្នាំ 2022 ការប្រមូលចំណូលរដ្ឋជារួមបាន ភាគរយ ប្រេងចម្អិនអាហារ 79.7 ភាគរយ និងស្ករ 49.6 ភាគរយ កើនឡើងខ្ពស់ ក្នុងកំណើន 19.5 ភាគរយ ដែលជួយគ្រប់គ្រង ឆ្នាំ/ឆ្នាំ រៀងគ្នា។ ដូចគ្នានេះដែរ តម្លៃនៃការនាំចូលទំនិញប្រើប្រាស់ ឱនភាពសារពើពន្ធ ដែលត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាបានរួមតូចមកត្រឹម បានយូរ ដូចជារថយន្តដឹកអ្នកដំណើរ និងរថយន្តក្រុងបានកើន 4.7 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.។ ជាលទ្ធផល ប្រាក់បញ្ញើរបស់ ឡើងដល់ 6.6 ភាគរយ និង 127.1 ភាគរយរៀងគ្នា ឆ្នាំ/ឆ្នាំ។ រដ្ឋាភិបាល (ទុនបម្រុងសារពើពន្ធ) បានកើនឡើងដល់ 17.8 ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុកាន់តែតឹងតែង ដោយសារកម្ពុជា "ស្ថិត ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. (21.9 ទ្រីលានរៀល) កើនឡើងពី 17.6 ិ វត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមរ ក្រោម" គោលនយោបាយរូបយ ិ ដោយសារ េ ក ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. (19.5 ទ្រីលានរៀល)។ ក្នុងទស្សវត្សរ៍ សេដ្ឋកិច្ចដុល្លារូបនីយកម្មខ្ពស់។ ការកើនឡើងអត្រាការប្រាក់ ចុងក្រោយនេះ ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៃលំហសារពើពន្ធដែល របស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានជំរុញឱ្យអត្រាការប្រាក់ក្នុងស្រុកកើន កើតចេញពីកំណើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃចំណូលក្នុងស្រុក បាន ឡើង។ អត្រាប្រាក់បញ្ញើ និងកម្ចីប្រាក់ដុល្លារអាមេរិករយៈពេល អនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើនការចំណាយក្នុងវិស័យសុខាភិបាល 12 ខែ (ជាមធ្យម) បានកើនឡើងដល់ 5.54 ភាគរយ និង និងអប់រំ។ លើសពីនេះ ការបង្កើនការវិភាជថវិការបស់កម្ពុជាត្រូវ 10.19 ភាគរយរៀងគ្នា នៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 កើនឡើងពី បានជំរុញមួយផ្នែកដោយការដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍សម្រាប់មន្ត្រី 3.94 ភាគរយ និង 9.51 ភាគរយ រៀងគ្នាក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា រាជការទូទៅ។ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ប្រចាំខែរបស់វិស័យសាធារណៈជា ក្នុងឆ្នាំ 2022 ។ ដោយសារភាពយឺតយ៉ាវក្នុងការផ្លាស់ប្តូរគោល មធ្យមគឺខ្ពស់ជាងប្រាក់បៀវត្សរ៍របស់វិស័យឯកជន។ បច្ចុប្បន្ន នយោបាយរូបិយវត្ថុ លទ្ធផលពីសកម្មភាពនៃការរឹតបន្តឹងគោល កម្ពុ ជា ស្ថិ ត ក្នុងចំ ណោ មប្រទេសដែ ល មានអត្រានៃចំ ណូ ល រដ្ឋ នយោបាយរូបិយវត្ថុបច្ចុប្បន្នមិនទាន់សម្រេចបានទាំងស្រុងនៅ​ ខ្ពស់បំផុតចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្រ្តីសាធារណៈ (សូមមើល ឡើយទេ។ ទៅអនាគត វដ្តនៃការរឹតបន្តឹងទំនងជានឹងប៉ះពាល់ អត្ថបទផ្តោតពិសេស)។ ដល់ការវិនិយោគ និងការចំណាយរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ា បា រដ្ឋភិ លបានបន្តផល ្ត ជ ់ ំនួយសាច់ប្រាក់សមប ្រា គ ួ្រ រកក ់ សា ី្រ ្រ  កំណើនសាច់ប្រាក់ជារួមបានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 6.8 ភាគរយ និងងាយរងគ្រោះ ទោះបីជាស្ថានភាពដ៏អាក្រក់នៃជំងឺកូវីដ-19 ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 14.5 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេល ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយក៏ដោយ។ ក្នុងន័យនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាន ដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022 ដែលអាចបណ្តាលមកពីភាពតានតឹងនៃ ិ ជ បន្តកម្មវធ ំ យ ី ន ួ សាច់ប្រាកស ់ មប ្រា ជ ំ ក ់ ង ូដ ឺ វី -19 បន្ថែមទៀត ជាមួយ ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោក។ ការ​ធ្លាក់​ចះ​នៃ​ក ុ ំ ណើន​សាចប្រាក ់ ់ ​ នឹងថវិកាបន្ថែមប្រមាណ 400លានដុល្លារអាមេរិក។ គិតត្រឹម ជា រួ ម ត្រូវ​ ​ ជា ​ចម្ ប ង​ បា ន​ជំ រុ ញ ​ កា រ​ថមថយកំ ណើន​ប្រាក់​ ដោ យ​ ខែមីនា ឆ្នាំ 2023 កម្មវិធីនេះបានបញ្ចេញថវិកាចំនួន 994 លាន រូបិយប័ណ្ណ​ បញ្ញើ​​ បរទេស ដែល​ ឆ្លុះ​ បញ្ចាំង​ ឱ្យ​ លំហូរ​ចូល ឃើញ​ពី​ ដុល្លារអាមេរិក គិតចាប់ពីពេលចាប់ផ្តើមកម្មវិធីក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ មូលធន​ យឺតជាងមុននៃ​ ។ ការរួមចំណែកនៃប្រាក់បញ្ញើជារូបិយ 2020។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវកម្មវិធីជំនួយ ប័ណ្ណបរទេសដែលជាចំណែកសំខាន់ជាង 80 ភាគរយនៃសាច់ ់ ស សាច់ប្រាកថ្ម ្រា គ ី មប ួ្រ រដែលមានហានិភយ ់ សា ័ ដោយសារសម្ពាធ ប្រាក់ជារួម បានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 5.7 ពិន្ទុភាគរយនៅក្នុងខែកុម្ភៈ អតិផរណា និងទឹកជំនន់ធ្ងន់ធ្ងរ។ នៅក្នុងជុំទីមួយនៃការអនុវត្ត ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 11.7 ពិន្ទុភាគរយក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ កម្មវិធីជំនួយសាច់ប្រាក់សម្រាប់គ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់ពីអ 2022 ។ ដូចគ្នានេះដែរ កំណើនប្រាក់បញ្ញើរបស់វិស័យឯកជន តិផរណាបានបញ្ចេញប្រាក់ចំនួន 9.12 លានដុល្លារអាមេរិក និង ុ ពាក់កណល បានធ្លាក់ចះ ុ មកត្រឹម 7.5 ភាគរយ ា្ត ដោយបានធ្លាក់ចះ ផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់គ្រួសារចំនួន 261,000 ។ កម្មវិធីជំនួយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 15.8 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេល សាច់ប្រាក់ដល់គ្រួសាររងគ្រោះដោយទឹកជំនន់ត្រូវបានបញ្ចប់នៅ ដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ ទោះបីវានៅមានភាពរឹងមាំ និងលូតលាស់ ខែមីនា ឆ្នាំ 2023 ដែលបានផ្តល់ប្រាក់ចំនួន 11.6 លានដុល្លារ ៏ យ កំណើនឥណទាន លឿនជាងអត្រាកំណើន ផ.ស.ស. ចារឹកកដោ អាមេរិក និងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ 99,000 គ្រួសារ។ 2 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ទស្្សនៈៈវិិស័័យ បញ្ហាា�ប្ររឈម និិងហានិិភ័័យ កំណើន ផ.ស.ស. ពិតរបស់កម្ពុជាសម្រាប់ឆ្នាំ 2023 ត្រូវ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទស្សនវិស័យនេះប្រឈមនឹង ើ បន្ថែមទៀត រហូតដល់ 5.5 ភាគរយ បានព្យាករណ៍ថានឹងកើនឡង ហានិភ័យនៃការធ្លាក់ចុះ។ ការបន្តភាពយឺតយ៉ាវនៃតម្រូវការខាង (សូមមើលតារាង ES1) ។ ខណៈដែលការនាំចេញទំនិញមាន ក្រៅត្រូវបានរំ ពឹ ងថានឹងធ្វើឱ្ យ ការផលិ ត សម្រា ប់ នាំ ចេ ញរបស់ ស្ថានភាពធូរស្រាល ឱនភាពគណនីចរន្តត្រូវបានរំពឹងថានឹងប្រសើរ កម្ពុជាចុះខ្សោយបន្ថែមទៀត ដែលការផលិតនេះបង្កើតការងារ ឡើងដល់ 19.3 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. បន្ទាប់ពីការងើបឡើងវិញ ប្រហែល 40 ភាគរយនៃការងារសរុបនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម នៃការនាំចេញសេវាកម្ម ជាពិសេសការទទួលបានភ្ញៀវទេសចរណ៍ ិ ម្មសរុប)។ ការបន្តរត (17.3 ភាគរយនៃការងារមិនមែនកសក ឹ ឹ បន្តង និងការផ្ទេរប្រាក់ចូលពីបរទេស។ ទោះបីជាមានការធ្លាក់ចុះថ្មីៗ​ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុសកលអាចជះឥទ្ធិ ព លដល់ វិ ស័ យ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុដែ ល ជា នៃគម្រោងវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដែលត្រូវបានអនុម័តក៏ដោយ ប្រភពឥណទានសំខាន់នៃការរីកចំរើនក្នុងវិស័យសំណង់នាពេល លំហូរចូលមូលធនដ៏រឹងមាំ និងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសម្បទាន អាច​ ថ្មីៗនេះ។ ការប្រែប្រួលតម្លៃ​ប្រេង​ ឲ្យមា បង្ក​ អតិផរណា និង ​ ន​ នឹងបន្តគ្របដណ្តប់យ៉ាងទូលំទូលាយនូវតម្រូវការហិរញ្ញប្បទានពី ប៉ះពាល់ដល់ការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក។ នៅក្នុងប្រទេស ការប្រមូល ខាងក្រៅ។ ផ្តុំ ឥ ណទាននៅក្នុងវិ ស័ យ សំ ណ ង់ នៅ តែ ជា ហានិ ភ័ យ ដ៏ សំ ខាន់ ចំពោះ​ស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ។ នៅឆ្នាំ 2023 ឱនភាពសារពើពន្ធ ត្រូវបានរំពឹងថានឹងកើន ឡើងដល់ 6.4 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.។ ប្រាក់ចំណូល រួមទាំង ផ្ទុយទៅវិញ កំណើនសកលដែលមានសន្ទុះខ្លាំងជាងការរំពឹង ជំនួយ កំពុងមានភាពប្រសើរឡើង ហើយត្រូវបានព្យាករណ៍ថា ទុក អាចបន្ធូរបន្ថយផលជះនៃការធ្លាក់ចុះតម្រូវការខាងក្រៅ។ នឹងនៅតែរឹងមាំ ឈានដល់ 23.5 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.។ ការ ការស្ទុះងើបឡើងវិញជាងការរំពឹងទុកដោយសារការបើកចំហរនៅ​ ចំណាយត្រូវបានរំពឹងថានឹងកើនឡើងដល់ 29.9 ភាគរយនៃ ​ រមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរណ៍ ការនាំ​ ក្នុង​​ប្រទេសចិន អាចជំរុញកា ផ.ស.ស. ដោយសារការកើនឡើងនៃការចំណាយប្រតិបត្តិការ ចេញ និងលំហូរនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសកាន់តែខ្លាំង ដែល ្រោ ការរាតត្បាតនៃជំងឺ ដែលរួមមានការដំឡង កយ ួ្ន ក្នុង ើ ប្រាក់ឈល អាចជួយទប់ទល់ការធ្លាក់ចុះដែលរំពឹងទុកនៅក្នុងប្រទេសអភិ​ ិ និង វិស័យសាធារណៈជារួម និងកំណើននៃការចំណាយលើទំនញ ី លមុន។ លើសពីនេះ កំណើន​ វឌ្ឍន៍ ក្នុងកម្រិតធំជាងការសន្មត់ពពេ សេវាកម្ម ព្រមទាំងការចំណាយទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជាតិ និង សេដ្ឋកិច្ចប្រទេស​ជឿនលឿន ទោះបីទំនងជាយឺតជាងឆ្នាំមុន ក៏​ ់ ការធ្វើជាម្ចាសផ្ទះរ ី អាស៊ីអាគយ ៀបចំកឡា ា៉ ម ្នេ ៍ និងអាស៊ានប៉ារហ ្គេ ។ អាចនឹងប្រែជាខ្លាំងជាងការរំពឹងទុក ដែលរារាំងដល់ការធ្លាក់ចុះ ការនាំចេញដែលបានព្យាករណ៍។ ​ ​នឹងមា ក្នុងរយៈពេលមធ្យម សេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានរំពឹងថា ទំនោរ​ ​ ន​ ​ ​ ត្រឡប់ទៅ សក្ដានុពលឡើង​វិញ ដោយ​ រក​ អត្រា 6 កើន​ឡើង​ក្នុង​ ជម្រើើ�សគោលនយោបាយ ភាគរយ។ ការនាំចេញទំនិញ និងសេវាកម្ម និងលំហូរនៃការ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ត្រូវបានរំពឹងថានឹងជំរុញដោយកិច្ចព្រម គោលនយោបាយម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចគួរបន្តគាំទ្រដល់កំណើន ព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីដែលទើបបានផ្តល់សច្ចាប័នថ្មីៗ កំណើនដ៏ និងការងារ ទន្ទឹមនឹងនោះរក្សាបាននូវស្ថិរភាពម៉ាក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ ខ្លាំងនៃការវិនិយោគឯកជន និងសាធារណៈលើវិស័យហេដ្ឋារចនា កត្តានេះបានក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងបរិបទនៃ សមន្ធ ័្ព រូបវន្តសខាន ំ ៗ ់ ដូចជាកំពង់ផស ែ មុទ្រ និងផ្លូវថ្នល់ ជាពិសេស ការរឹតបន្តឹងលក្ខខណ្ឌហិរញ្ញវត្ថុ និងការកើនឡើងកម្រិតបំណុល ក្រោមភាពជាដៃគូសាធារណៈ និងឯកជន និងកំណែទម្រង់រចនា ឯកជន។ ប៉ុន្តែអតិផរណាបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងឆាប់រហ័សដល់កម្រិត សម្ព័ន្ធ។ ភាពក្រីក្រត្រូវបានរំពឹងថានឹងធ្លាក់ចុះ ដោយសារការ មុនការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-19 ដែលអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលបន្ត ងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងអតិផរណាកម្រិតមធ្យមដែលបាន ិ វតប គោល​នយោបាយរូបយ ែ សម្របសម្រួលដោយរក្សា ឬបន្ថយ​ ្ថុ ប ព្យាករណ៍។ តម្រូវការទុនបម្រុង។ ទោះបីការពង្រឹងផ្នែកសារពើពន្ធមាន​ អនុបាត​ ភាពចាំបាច់ក្នុងរយៈពេលមធ្យម វាអាចដំណើរការទៅបន្តិចម្តងៗ តារាង ES1 ការព្្យាករណ៍៍កំំណើើនពិិត ដែល​ផ្តល់លទ្ធភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងកម្រិតបំណុលសាធារណៈ។ ប្រទេស​កម្ពុជាមានលំហសារពើពន្ធដើម្បីរក្សា ឬបង្កើនកំណើន ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រពីី ការព្្យាករណ៍៍ ដោយបង្កើនការចំណាយលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតភ្ជាប់ និងការ ខែែមីីនា ឆ្នាំំ�� 2023 អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ដែលនឹងជំរុញសមត្ថភាពផលិតភាពនៃ សេដ្ឋកិច្ចក្នុងរយៈពេលវែង។ ការបន្តផ្តល់ជំនួយសង្គមដល់ជន 2023 2024 2025 2023 2024 2025 ក្រីក្រ ទន្ទឹមនឹងនោះទប់ស្កាត់ការបាត់បង់ការសិក្សាដែលកម្ពុជា កំណើន ពិត បានជួបប្រទះក្នុងអំឡុងពេលនៃវិត្តិកូវីដ-19 និងការកសាងឡើង​ 5.5 6.1 6.3 0.3 0.4 0.2 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 3 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ែ វិញឱ្យកាន់តប្រសើ ្ លើក​ក រឡើង ក៏ជាការចាំបាច់ផងដែរ ដើមប ី ម្ពស់​ ក្រុមហ៊ុនសាងសង់ ឬអ្នកអភិវឌ្ឍន៍អចលនទ្រព្យដល់ ចេញដោយ​ បរិយាប័ន្ន។ កំណើននៃវិនិយោគសាធារណៈ កំណើនប្រកបដោយ​ អ្នកទិញសំណង់លំនៅដ្ឋាន វាជារឿងចាំបាច់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការ រួមផ្សំនឹងជំហានក្នុងការបង្កើនប្រសិទ្ធិភាពចំណាយនឹងធានាបាន ប្រមូលទិន្នន័យសំខាន់ៗដើម្បីត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃភាពស្រប​ ថា ការចំណាយខ្ពស់នឹងប្រែក្លាយទៅជាលទ្ធផលកាន់តែប្រសើរ ច្បាប់នៃសកម្មភាពទាំងនោះ។ លម្អិតនៅក្នុងផ្នែកទី 2 នៃរបាយការណ៍នេះ។ ដូច​ដែលបរិយាយ​ ដើម្បីបង្កើនភាពធន់ និងភាពប្រកួតប្រជែងរយៈពេលវែងនៃ ិ ភាពហិរញ្ញវត្ថុនៅតជា ការការពារស្ថរ ែ កក្តាអាទិភាព។ កំណើន សេដ្ឋកិច្ច កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងត្រូវចាំបាច់លើកកម្ពស់បន្ថែមទៀត ឥណទានយ៉ាងឆាប់រហ័សនាពេលថ្មីៗនេះ និងបំណុលខ្ពស់ក្នុង នូវការធ្វើពិពិធកម្មផលិតផលនាំចេញ។ មិនដូចប្រទេសដទៃទៀត វិស័យឯកជន ដែលប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ បង្ក ្ពុ បានទទួលជោគជ័យតិចតួចក្នុងការធ្វើពិពធក ក្នុងតំបន់ទេ កមជា ិ ម្ម ័ សំខានៗ ហានិភយ ់ ដល់ស្ថរ ិ ភាពម៉ាកហ ្រូ រ ិ ញ្ញវតរ ្ពុ ។ ចំបាច់ ្ថុ បស់កមជា ផលិតផលនាំចេញក្រៅពីសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង ខណៈដែល ត្រូវការការត្រួតពិនិត្យកាន់តែខ្លាំង ទន្ទឹមនឹងការអនុវត្តវិធានការ ួ នៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ ដម សមត្ថភាពកែច្នៃកសិផលរបស់ខ្លន ្ី ើ ប ឺ វ ទាក់ទងនឹងការរាតត្បាតនៃជំងក ី -19 ដូចជាការរៀបចំប្រាកក ូដ ់ មី្ច ឈានទៅដល់ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃការចូលរួមក្នុងខ្សែសង្វាក់ ើ វិញ និងការអត់ធ្មត់ពុំទារបំណុលត្រូវបានបញ្ចប់។ វាអាច ឡង តម្លៃសកល បណ្តុំគោលនយោបាយត្រូវមានការវិវត្តផ្លាស់ប្តូរ។ ទី​ រួ ម បញ្ចូ ល ការពង្រឹងការផ្តោ ត ទៅលើការធ្វើតេស្ត ភា ពតានតឹ ង ្ត កដាក មួយ គួរតែយកចិតទ ុ ់ ការអនុវត្តកច្ចសន្ លើ ិ យា ការការពារកម្ម​ (stress test) នៃស្ថាប័ននីមួយៗ ការត្រួតពិនិត្យជាប្រព័ន្ធនៅនឹង ិ្ធ ញ្ញា និងការពង្រឹងការបញ្ជាកគ សិទប ុ ភាពផលិតផលថ្នាក់ជាតិ និង ់ ណ ្រ ខណប កន្លែង ការសម្រួលបន្ថែមទៀតនូវកប ្ ញ្ញតជា ្ឌ ទបប ិ្ត មួយនឹង​ សមត្ថភាពធ្វើតេស្ត ដើម្បីធានាបាននូវការអនុលោមតាមស្តង់ដារ ់ រអន្តរជាតិ និងការវាយតម្លៃបន្ថែមលើគុណភាពនៃផល​ ស្តងដា ័ បត្រ​ អន្តរជាតិ។ ទីពីរ ការបន្ថយរបាំងពាណិជ្ជកម្ម និងកែលម្អការ េ ៗទៀត។ ទន្ទឹមនឹងនោះ រដ្ឋាភិបាល​ ប្រាក់កមី្ច ក្នុងចំណោមកត្តាផ្សង តភ្ជា ប់ ទៅ កាន់ ទី ផ្ សារនឹងពង្រី ក ទំ ហំ នៃ ទី ផ្ សារផលិ ត ផលរបស់ គួរបន្តកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ក្នុងការរៀបចំបទបញ្ញត្តិស្តីពីការធានា ប្រទេសកម្ពុជា និងធ្វើអោយប្រសើរឡើងនូវលទ្ធភាពទទួលបាន ា រ រ៉ប ​ ញ្ញើ និងដំណោះស្រាយធនាគារ។ ដើមប ់ ងប្រាក់ប ្ត ី ៀ ្រ មសមប ្រា ​ ់ បី បន្ត​ពង្រឹង​ ធាតុចូលដែលចាំបាច់សម្រាប់ផលិតកម្ម។ ទី​ ការអប់រំ កំណើន​កម្រិតនៃប្រាក់កម្ចីមិនដំណើរការ (NPLs) អាជ្ញាធរគួរតែ របស់​កម្ពុជា ដោយ​ និង​ជំនាញ​នៃ​កម្លាំង​ពលកម្ម​ វិនិយោគ​លើ​ ការ​ ្ ដាក ធានាថាមានជម្រើសនៃដំណោះស្រាយជាស្រេចដើមប ី ់ យ ឱ ្ អនុវត្ត ធនធានមនុស្ស។ ទីបួន ប្រើប្រាស់សេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល ដើម្បីគាំទ្រ នៅ​ពេលចាំបាច់។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ គោលនយោបាយរបប ុ ហ៊ននានាក្នុ ក្រម ុ ់ លក ងការធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នុងខ្សែសង្វាកស របស់ប្រទេសអាចត្រូវបានកែលម្អ។ ដោយសារការព្រួយ​ ក្ស័យ​ធន​ តាមរយៈវេទិកាឌីជីថល ក៏ដូចជាតាមរយៈការភ្ជាប់អ្នកចូលរួមខ្សែ វិញសកម្មភាពធនាគារស្រមោល ដូចជាឥណទានដែល បារម្ភជុំ​ សង្វាក់តម្លៃ។ ©Shutterstock/Nido Huebl 4 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ រូូបភាព ES.1 ការវិិវឌ្្ឍថ្មីី�ៗរបស់់ប្ររទេេសកម្ពុុ�ជាដោយសង្ខេេ�ប បន្តតរឹឹងមាំំ... កំំណើើនសេេដ្ឋឋកិិច្ចច ...ដោយសារការពន្លឿឿ�នការស្ដាា�រឡើើងវិិញនូូវវិិស័័យសេេវាកម្មម... កំំណើើនពិិត (ភាគរយ) ការមកដល់់របស់់ភ្ញៀៀ�វអន្តតរជាតិិ (លាននាក់់) 10.0 0.7 6.3 8.0 0.6 6.1 6.0 5.5 0.5 4.0 0.4 2.0 0.3 0.0 0.2 -2.0 0.1 -4.0 0.0 2022ប 2023ព 2024ព 2025p មករា-19 មេេសា-19 កក្កកដា-19 តុុលា-19 មករា-20 មេេសា-20 កក្កកដា-20 តុុលា-20 មករា-21 មេេសា-21 កក្កកដា-21 តុុលា-21 មករា-22 មេេសា-22 កក្កកដា-22 តុុលា-22 មករា-23 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 កំំណើើន ផ.ស.ស. មធ្្យមភាគអតីីតកាល ( 5 ឆ្នាំំ�� ) ការមកដល់់របស់់ភ្ញៀៀ�វ មធ្្យមភាគអតីីតកាល ( 5 ឆ្នាំំ�� ) ...គាំំទ្ររដោយការថយចុះះ�អតិិផរណា... ...ជួួយទប់់ទល់់នឹឹងការធ្លាា�ក់់ចុះះ�នៃៃការនាំំចេេញ... (ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) េ ទំំនិញ ការនាំំចេញ ិ (មិិនរាប់់បញ្ចូូ�លមាស) (រហូូតដល់់ឆ្នាំប ��ំ ច្ចុុប្្ � បន្នន, ការផ្លាា�ស់ប្តូូ� �� ឆ្នាំំ) ់ រភាគរយ ឆ្នាំំ/ �� 8.0 40 7.0 30 6.0 20 5.0 4.0 10 3.0 0 2.0 -10 1.0 0.0 -20 មករា-13 សីីហា-13 មីីនា-14 តុុលា-14 ឧសភា-15 ធ្នូូ�-15 កក្កកដា-16 កុុម្ភៈៈ�-17 កញ្ញាា�-17 មេេសា-18 វិិច្ឆិិ�កា-18 មិិថុុនា-19 មករា-20 សីីហា-20 មីីនា-21 តុុលា-21 ឧសភា-22 ធ្នូូ�-22 មករា-20 មេេសា-20 កក្កកដា-20 តុុលា-20 មករា-21 មេេសា-21 កក្កកដា-21 តុុលា-21 មករា-22 មេេសា-22 កក្កកដា-22 តុុលា-22 មករា-23 អតិិផរណារួួម (ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) ការនាំំចេេញ មធ្្យមភាគអតីីតកាល ( 5 ឆ្នាំំ�� ) មធ្្យមភាគអតីីតកាល ( 10 ឆ្នាំំ�� ) ...សាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួម ( M2 ) កំំណើើនថយចុះះ�... ...កំំណើើនប្រាា�ក់់ចំំណូូលក្នុុ�ងស្រុុ�កបានស្ទុះះ��ងើើបឡើើងវិិញទាំំងស្រុុ�ង។ បំំណុុលសាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួម (ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) ចំំណូូលក្នុុ�ងស្រុុ�ករបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាល (ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) 50 30 40 20 30 10 20 0 10 -10 0 -20 មករា-13 ឧសភា-13 កញ្ញាា�-13 មករា-14 ឧសភា-14 កញ្ញាា�-14 មករា-15 ឧសភា-15 កញ្ញាា�-15 មករា-16 ឧសភា-16 កញ្ញាា�-16 មករា-17 ឧសភា-17 កញ្ញាា�-17 មករា-18 ឧសភា-18 កញ្ញាា�-18 មករា-19 ឧសភា-19 កញ្ញាា�-19 មករា-20 ឧសភា-20 កញ្ញាា�-20 មករា-21 ឧសភា-21 កញ្ញាា�-21 មករា-22 ឧសភា-22 កញ្ញាា�-22 មករា-19 មករា-20 មករា-21 មករា-22 មករា-23 ចំំណូូលក្នុុ�ងស្រុុ�ក M2 ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ មធ្្យមភាគអតីីតកាល ( 5 ឆ្នាំំ�� ) មធ្្យមភាគអតីីតកាល ( 5 ឆ្នាំំ�� ) ប្រភព៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ៈ ប៉ាន់ស្មាន និងការព្យាករណ៍របស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក។ សម្គាា�ល់់៖ ប = ប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន; ព = ព្្យាករណ៍៍; YTD = រហូូតដល់់ឆ្នាំំ��បច្ចុុ�ប្្បន្នន; ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� = ធៀៀបនឹឹងមួួយឆ្នាំំ��មុុន បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 5 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ័ ​ខាងកើត។ កត្តាធៗ ទីមរ ួ បីបានជះឥទព ំ ចំនន ិ ិ្ធ លលើកំណើនសេដ្ឋកច្ច​ ការវិិវត្តតថ្មីី�ៗ ូ និងប៉ាស៊ីហក ក្នុងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីបព៌ា ​ ត ិ្វ ៖ វិធានការទប់សា្ក ់​ ជំងឺកូវីដ-19 លក្ខខណ្ឌខាងក្រៅ និងសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋា​ភិបាល​ តម្រូូ�វការអ្ននកប្រើើ�ប្រាា�ស់់កើើនឡើើងបានជំំរុុញ ​ ច​ ក្នុងការផ្តល់ការគាំទ្រ។ កម្ពុជាអា អស​ គ្រប់គ្រងលក្ខខណ្ឌទាំង​ ់ នោះ។ វិិស័័យសេេវាកម្មម ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នមានសញ្ញានៃការចុះខ្សោយនៃតម្រូវការខាងក្រៅ ឺ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាកំពុងស្ទុះងើបឡើងវិញយ៉ាងល្អ ក្រោយជំង ែ កំណើនពិភពលោកកំពុងធ្លាកច ខណៈដល ុ យ៉ង ់ ះ ាំ នៅឆ្នាំនះ ា ខ្លង េ ។2 រាតត្បាត។ ដោយសារភាពជោគជ័យក្នុងការដាក់ឱយ ្ ដំណើរការកម្ម កត្តានេះបង្កឡើងដោយសារវិបត្តិត្រួតគ្នាដែលរួមមានការរឹតបន្តឹង វិធីចាក់វ៉ាក់សាំងរបស់ខ្លួន កម្ពុជាបានអនុវត្តការ "រស់នៅជាមួយ គោលនយោបាយសមកាលកម្មដែលមានគោលបំណងគ្រង់គ្រង កូវីដ-19" នៅចុងឆ្នាំ 2021។ ជាលទ្ធផល ការស្ទុះងើបឡើងវិញ អតិផរណាដែលខ្ពស់ខ្លាំង ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុកាន់តែអាក្រក់ និង នៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសមានភាពរឹងមាំនៅឆ្នាំ 2022 ជាមួយនឹង ការរំខានបន្តពីការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន។ ប្រទេស ិ កើនឡើងដល់ 5.2 ភាគរយ (រូបភាព 1) ។ ដំបង កំណើនពត ូ ជំរុញ តូចៗ រួមទាំងកម្ពុជា ងាយរងគ្រោះដោយវិបត្តិបែបនេះ ដោយសារ ោ លើការនាំចេញ ដោយភាពរឹងមាំនៃឧស្សាហកម្មផលិតកម្មដែលផ្តត ែ ការពឹងផ្អកលើ ្ជ ម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុខាងក្រៅ ការធ្វើពិពធក ពាណិជក ិ ម្ម ដោយការងើបឡើ ង វិ ញ យ៉ាងឆាប់ រ ហ័ សនៃសេដ្ឋកិ ច្ច បច្ចុប្ ប ន្ន​ សេដ្ឋកិច្ចមានកម្រិត បំណុលកើនឡើង និងភាពងាយរងគ្រោះ កាន់តែរឹងមាំដោយការងើប​ នៅក្នុងវិស័យសេវាកម្ម ត្រូវបានគាំទ្រ​ ចំពោះគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ (សូមមើលប្រអប់ 1 ស្តីពីការ កម្ម ជាពិសេសពាណិជ្ជកម្ម ឡើងវិញយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងវិស័យសេវា​ អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និងទស្សនវិស័យ)។ ា្ឋ ​កិច្ច ដែលជំរញ ឧស្សាហកម្មធ្វើដំណើរ និងបដិសណរ ុ ដោយំណើន តម្រូវការអ្នកប្រើប្រាស់ និងការត្រឡប់ម ​ ​ កវិញនៃភ្ញៀវទេសចរ ុ ដោយការ បរទេស។ ការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុកក៏កំពុងត្រូវបានជំរញ រូូបភាព 1 ការងើើបឡើើងវិិញនៃៃសេេដ្ឋឋកិិច្ចចមានភាពកាន់់តែែរឹឹងមាំំ បន្ធូរបន្ថយអតិផរណា ដោយសារថាមពល និងតម្លៃអាហារចាប់​ ការរួួមចំំណែែកដល់់កំំណើើន ផ.ស.ស. ពិិត (ភាគរយ) ផ្តើមមានស្ថិរភាព ។ 10 េ ដរ ដូចគ្នានះ ី ព ែ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ប ៌ ង ូ ា និ ប៉ស ា ហ ី៊ ក ិ្វ ដល ែ កំពុង 7.0 6.9 7.0 7.5 7.1 5.5 6.1 6.3 អភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើន សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចបានងើបឡើងវិញ ពីវិបត្តិ 5 3.0 5.2 កូវីដ-19 និងវិបត្តិតម្លៃប្រេង ដោយមានភាពប្រសើរឡើងនៃការ នាំចេញ និងការប្រើប្រាស់ឯកជនជាកត្តាជំរុញនាំមុខ។ 1 ការ 0 ប្រៀបធៀបក្នុងតំបន់បង្ហាញថា ទោះបីជាកម្ពុជាអាចពង្រឹង​ ការងើបឡើ ង វិ ញ នៃសេដ្ឋកិ ច្ច របស់ ខ្លួ នពី វិ ប តិ្ត នាពេ លថ្មី ៗ នេះ -5 -3.1 2022ប 2023ព 2024ព 2025ព 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 ក៏ដោយ ក៏ប្រទេសនេះបានដើរយឺតជាងវៀតណាម និងចិន។ នៅ ចុងឆ្នាំ 2022 ប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងតំបន់ កសិិកម្មម ពន្ធធ ដក ឧបត្ថថម្ភភធន អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក រួមមាន ឥណ្ឌូណេស៊ី ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី សេេវាកម្មម - ផ្្សេេងទៀៀត ឧស្្សាហកម្មម - សំំណង់់ ម៉ុងហ្គោលី ហ្វីលីពីន ណៅរូ គីរីបាទី និងប៉ាពួញូហ្គីណេ បាន ឧស្្សាហកម្មម - ផ្្សេេងទៀៀត សេេវាកម្មម - សណ្ឋាា�គារ និិង ភោជនីីយដ្ឋាា�ន ស្ទុះឡើងលើសពីកម្រិតមុនការរាតត្បាត ខណៈប្រទេសចិន និង​ ឧស្្សាហ - កម្មមកាត់់ដេេរ និិង ស្្បែែកជើើង កំំណើើន ផ.ស.ស. មានទិន្នផលបែបនោះ​ក្នុង​ឆ្នាំ 2020។ ផ្ទុយទៅវិញ វៀតណាម​ ទិន្នផលនៅតែមានកម្រិតទាបជាងមុនការរាតត្បាតនៃជំងឺនៅក្នុង ប្ររភព៖ ការព្្យាករណ៍៍របស់់អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ ប្រទេសកោះប៉ាស៊ីហ្វិកមួយចំនួន ក៏ដូចជានៅមីយ៉ាន់ម៉ា ថៃ និង សម្គាា�ល់់៖ ប = ការប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន ព = ការព្្យាករណ៍៍។ 1 ធនាគារពិិភពលោក 2023a. 2 ធនាគារពិិភពលោក 2023b. 6 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ការនាំំចេេញរបស់់កម្ពុុ�ជាចាប់់ផ្តើើ�មធ្លាា�ក់់ចុះះ� រូូបភាព 2 ការនាំំចេេញបានធ្លាា�ក់់ចុះះ� ការរួួមចំំណែែកដល់់កំំណើើននៃៃការនាំំចេេញ (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) ក្នុុ�ងរយៈៈពេេលប៉ុុ�ន្មាា�នខែែថ្មីី�ៗនេះះ� 40 សូ ច នាករថ្មី ៗ ដែ ល ត្រូ វ បានប្រើ ញឹ ក ញាប់ ប ង្ហា ញ ពី កា រចុះ 30 ខ្សោយតម្រូវការខាងក្រៅ។ ភាគច្រើនដោយសារការថយចុះនៃ 20 ការនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប 10 ុ 14.2 ភាគរយឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងអំឡង ការនាំចេញសរុបបានធ្លាក់ចះ ុ ពេល 0 ពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 (រូបភាព 2) បើធៀបនឹងអត្រាកំណើន -10 ជាមធ្យម 6.7 ភាគរយនៅក្នុង ឆ្នាំ 2019 ។ សេដ្ឋកិច្ច តូច និង -20 បើកចំហរបស់កម្ពុជានៅតែពឹងផ្អែកលើតម្រូវការពិភពលោក។ -30 តម្លៃទំនិញកើនឡើង និងការរឹតបន្តឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុក្នុងប្រទេស មករា-20 កុុម្ភៈៈ�-20 មីីនា-20 មេេសា-20 ឧសភា-20 មិិថុុនា-20 កក្កកដា-20 សីីហា-20 កញ្ញាា�-20 តុុលា-20 វិិច្ឆិិ�កា-20 ធ្នូូ�-20 មករា-21 កុុម្ភៈៈ�-21 មីីនា-21 មេេសា-21 ឧសភា-21 មិិថុុនា-21 កក្កកដា-21 សីីហា-21 កញ្ញាា�-21 តុុលា-21 វិិច្ឆិិ�កា-21 ធ្នូូ�-21 មករា-22 កុុម្ភៈៈ�-22 មីីនា-22 មេេសា-22 ឧសភា-22 មិិថុុនា-22 កក្កកដា-22 សីីហា-22 កញ្ញាា�-22 តុុលា-22 វិិច្ឆិិ�កា-22 ធ្នូូ�-22 មករា-23 កុុម្ភៈៈ�-23 ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿនបន្តជះឥទ្ធិពលដល់សេដ្ឋកិច្ចក្នុង តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក ទាំងតាមរយៈបណ្តាញពិត និង ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។ ផ្្សេេងៗ សម្លៀៀ�កបំំពាក់់ ស្្បែែកជើើង កាបូូប ដូចដែលបានបង្ហាញក្នុងរូបភាព 2 ផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ កង់់ ឈើើ ទំនិញធ្វើដំណើរ និងការនាំចេញស្បែកជើងមានការថយចុះយ៉ាង ឧបករណ៍៍អគ្គិិ�សនីី ផលិិតផលកសិិកម្មម វាយនភណ្ឌឌ សរុុប ាំ ដែលបង្ហញ ខ្លង ូ្រ ការយឺតយ៉ាវសមប ា ពីតមវ ់ លិតផលទាង ្រា ផ េ  ំ នះ ទាក់ទងនឹងប្រាក់ចំណូលក្នុងទីផ្សារនាំចេញសំខាន់ៗរបស់កម្ពុជា ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។ ក្នុងចំណោមការ ធ្លាក់ចុះ 14.5 ភាគរយនៃការនាំចេញសរុបក្នុងរយៈពេលពីរខែ ពិន្ទុភាគរយ និង 2.4 ពិន្ទុភាគរយរៀងគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណា ដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 សម្លៀកបំពាក់ ទំនិញធ្វើដំណើរ និងស្បែកជើង ក៏ដោយ ការរួមចំណែកនៃ "ការនាំចេញទំនិញផ្សេងទៀត" បាន បានរួមចំណែកធំបំផុតដែលមានចំនួន 11.8 ពិន្ទុភាគរយ 2.7 កើនឡើង ដែលស្មើនឹង 6.7 ពិន្ទុភាគរយ។ ©Shutterstock/Nido Huebl បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 7 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ប្ររអប់់ 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចសកល និិងទស្្សនវិិស័័យ កំ ណើនសេដ្ឋកិ ច្ចពិ ភព លោកត្រូវបានរំ ពឹ ងថានឹងថយចុះគួ រ ឱ្ យ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក កំណើនត្រូវបានរំពឹងថា កត់សមល ់ ឆ្នាំនេះ ដោយរងឥទ្ធព ា្គ នៅ ឹ គោលនយោបាយ​ ិ លនៃការរឹតបន្តង នឹងកើនឡើងនៅឆ្នាំនេះ។ វាឆ្លុះបញ្ចាំងជាចម្បងពីកំណើនដ៏រឹងមាំនៅ សមកាលកម្មដ៏សំខាន់ក្នុងគោលបំណងទប់ទល់នឹងអតិផរណាកម្រិត ក្នុងប្រទេសចិន ដែលបើកសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញមុនការរំពឹងទុក និងមាន ខ្ពស់ និងស្ថានភាពហិរញ្ញវតកា ្ថុ ន់តអាែ ក្រក់។ក ទោះបីអតិផរណាបង្ហញ ា ការធ្លាក់ចុះយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃករណី កូវីដ-19 នៅដើមឆ្នាំនេះ កំពុង សញ្ញានៃការឡើងដល់កំពូលនៅក្នុងប្រទេសជឿនលឿន និងទីផ្សារ គាំទ្រដល់ការងើបឡើងវិញនៃសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម បន្ទាប់ពីមាន កំពុងរីកលូតលាស់ និងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ (EMDEs) វានៅតែ កំណើនខ្សោយខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ 2022។ នៅក្នុងខែដំបូងនៃឆ្នាំនេះ ការ មានកម្រិតខ្ពស់ជារួម (រូបភាព B1.1)។ អតិផរណាខ្ពស់ដែលនៅបន្ត លក់រាយបានងើបឡង ើ វិញ ខណៈដែលការវិនយោ ិ គនៅតែរងឹ មាំ គាំទ្រ បាននាំឱ្យធនាគារកណ្តាលមួយចំនួន ជាពិសេសធនាគារកណ្តាល ដោយការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ផ្ទុយទៅវិញ ផលិតកម្ម អាមេរិក និងធនាគារកណ្តាលអ៊ឺរ៉ុប បន្តដំឡើងអត្រាគោលនយោបាយ ឧស្សាហកម្មមានការថយចុះ ដែលមួយផ្នែកឆ្លុះបញ្ចាំងពីតម្រូវការខាង​ នៅដម ើ ឆ្នាំ 2023 ។ ទោះបីវដ្តនៃការរឹតបន្តង ឹ គោលនយោបាយរូបយ ិ វត្ថុ ក្រៅខ្សោយ។ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក ដោយមិន ហាក់ដច ូ ជាឡង ើ ជិតដល់កម្រត ិ កំពលូ នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ការបន្ត រាប់បញ្ចូលប្រទេសចិន កំណើនត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានកម្រិតមធ្យម ការដំឡើងអត្រាការប្រាក់កាន់តែធ្វើស្ថានភាពអាក្រក់ក្នុងរយៈពេលដ៏ នៅឆ្នាំ 2023 បន្ទាប់ពីមានកំណើនខ្លាំងនៅឆ្នាំ 2022 ដែលទាក់ទង ខ្លី ដោយសារភាពយឺតយ៉ាវរវាងការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ នឹងការបើកសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ។ និងផលប៉ះពាល់របស់វាលើសេដ្ឋកិច្ច។ ភាពចលាចលនាពេលថ្មីៗនេះ ហានិភ័យចំពោះទស្សនវិស័យសកលនៅតែមានទំនោរទៅរកការ នៅក្នុងវិសយ ័ ធនាគាររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរប ុ៉ ក៏បានរួមចំណក ែ ធ្លាក់ចុះ។ ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោកដ៏តឹងតែង ខណៈបំណុល ដល់លក្ខខណ្ឌហិរញ្ញវត្ថុកាន់តែតឹងរ៉ឹង និងធ្វើឱ្យកាន់តែមានភាពមិន ខ្ពស់ អាចបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ជាពិសេសនៅក្នុង ច្បាស់លាស់។ ប្រទេសដែលមានពិន្ទុឥណទានទាប។ គោលនយោបាយរូបយ ្ថុ ច ិ វតអា ពាណិជក ្ជ ម្មសកលត្រូវបានរំពឹងថានឹងថយចុះនៅឆ្នាំនេះ រួមជាមួយ បន្តតានតឹងយូរជាងការរំពឹងទុក ប្រសិនបើសម្ពាធអតិផរណានៅតែ នឹងការធ្លាក់ចុះនៃសកម្មភាពសកល។ នៅចុងឆ្នាំ ពាណិជ្ជកម្មសកល បន្ត។ ប្រសិនបើកំណើនកាន់តែខ្សោយ លំហសារពើពន្ធមានកម្រិត បាន​ធ្លាក់ចុះ ខណៈដែលតម្រូវការទន់ខ្សោយក្នុងប្រទេសដែលមាន នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើននឹងកាត់បន្ថយសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុង សេដ្ឋកិច្ចជឿនលឿនដាក់ទម្ងន់បន្ថែមលើការនាំចេញទៅទីផ្សារកំពុង ការគាំទ្រសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម។ លូតលាស់ និងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោកត្រូវបានរំពឹងថា​ធ្លាក់​ចុះ​​​ ទន្ទឹមនឹង​ ទស្សនវិសយ ័ ពាណិជក ្ម នភាពវិជមា ្ជ ម្មសេវាកមមា ្ជ ន ជាមួយនឹងការស្ទុះ​ ទូលំទូលាយ​ ការ​ធ្លាក់​ចុះ​យ៉ាង​ នៅ​ក្នុង​កំណើន​សក្តានុពល​សកល និង ងើបឡង ើ វិញនៃវិសយ ័ ទេសចរណ៍ពភព ិ លោក ត្រូវបានរំពឹងថានឹងបន្ត ទីផ្សារដែលកំពុងលូតលាស់ និងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ខ បើគ្មាន គាំទ្រដោយការបើកប្រទេសចិនឡង ើ វិញ។ ការវិលមកសភាពធម្មតាវិញ​ កំណទ ែ ម្រង់ទេ កំណើនសកាន ្ត ព ុ លូតលាស់ ុ លនៅក្នុងទីផ្សារដែលកំពង នៃលក្ខខណ្ឌការដឹកជញ្ជូន និងការធ្លាក់ចុះនៃតម្រូវការសម្រាប់ទំនិញ​ និងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងបន្តធ្លាក់ចុះក្នុង បានរួមចំណែកដល់ការត្រឡប់មកវិញនៃសម្ពាធខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនៃទសវត្សឆ្នាំ 2020 នេះ (រូបភាព B1.2)។ ការ ពិភពលោកដល់កម្រិតមុនការរាតត្បាតនៅដើមឆ្នាំ 2023 ។ រួមបញ្ចូលគ្នានៃបញ្ហាដែលបង្កឡើងដោយការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-19 តម្លៃអាហារ និងថាមពលសកលបានធ្លាក់ចះព ី ុ កម្រិ កំពល ត ូ របស់ និងផល​ជះ​ពីសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន ត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានសម្ពាធ វានៅឆ្នាំ 2022 ប៉ុន្តែនៅតែមានកម្រិតខ្ពស់ ទន្ទឹមនឹងនោះតម្លៃលោហ លើកំណើន​ រយៈពេលវែង រួមទាំងផ្តល់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានលើការ ធាតុបានកើនឡើង ដោយសារតែការរំពឹងទុកនៃតម្រូវការកាន់តែខ្លាំង ប្រមូលផ្តុំមូលធនមនុស្ស និងការវិនិយោគ។ តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និង ពីប្រទេសចន ិ ។ តម្លៃថាមពល និងអាហារត្រូវបានរំពឹងថានឹងធូរស្រាល ប៉ាស៊ីហ្វិកត្រូវបានរំពឹងថានឹងប្រឈមការធ្លាក់ចុះខ្លាំងបំផុតនៅក្នុង នៅឆ្នាំនេះ ដោយសារការធ្លាក់ចុះនៃតម្រូវការពិភពលោក។ នៅក្នុង ប្រទេសដែលមានទីផ្សារដែលកំពុងលូតលាស់ និងសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិ ប្រទេសជាច្រើន ការបន្ធូរបន្ថយតម្លៃទំនិញនឹងជួយធ្វើឱ្យអតិផរណា វឌ្ឍន៍ទាង ំ អស់ ដែលឆ្លុះបញ្ចង ំា ពីភាពយឺតយ៉ាវនៃការប្រមូលផ្តម ូ ធន ំុ ល ធូរស្រាលក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លី ទន្ទឹមនឹងសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មខ្សោយ។ និងកំណើនផលិតភាពកត្តាសរុប រួមទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន។ រូូបភាព B1.1 អតិិផរណា រូូបភាព B1.2 កំំណើើនសក្តាា�នុុពល 10% 6% 8% 4% 6% 2% 4% 0% 2000-10 2011-21 2022-30 2000-10 2011-21 2022-30 2000-10 2011-21 2022-30 2% 0% មករា-18 ឧសភា-18 កញ្ញាា�-18 មករា-19 ឧសភា-19 កញ្ញាា�-19 មករា-20 ឧសភា-20 កញ្ញាា�-20 មករា-21 ឧសភា-21 កញ្ញាា�-21 មករា-22 ឧសភា-22 កញ្ញាា�-22 មករា-23 ពិិភពលោក AEs EMDEs កំំណើើនសក្តាា�នុុពល កំំណើើនជាក់់ស្តែែ�ង EMDEs សាកល AEs 2000 - 2021 កំំណើើនសក្តាា�នុុពល ប្ររភព ៖ ក. ធនាគារពិិភពលោក 2023a. b. Kose និិង Ohnsorge 2023; ធនាគារពិិភពលោក 2023b. សម្គាា�ល់់៖ ប្ររអប់់នេះះ�ត្រូូ�វបានរៀៀបចំំដោយ Samuel Christopher Hill, ក្រុុ�មទស្្សនវិិស័័យសេេដ្ឋឋកិិច្ចចអភិិវឌ្្ឍន៍៍។ 8 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ឆ្នាំ 2023 បន្ទាប់ពីបានឡើងដល់កម្រិតកំពូល 20.6 ភាគរយ ការធ្លាា�ក់់ចុះះ�នៃៃការនាំំចេេញទៅកាន់់ទីីផ្្សារ នៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ 2022។ ផ្ទុយទៅវិញ ការរួមចំណែករបស់ សហរដ្ឋឋអាមេេរិិក និិងសហភាពអឺឺរ៉ុុ�បមានចំំនួួន ទីផ្សារចិន និងអាស៊ានចំពោះកំណើននៃការនាំចេញទំនិញរបស់ 95 ភាគរយនៃៃការធ្លាា�ក់់ចុះះ�សរុុប កម្ពុជានៅតែមានភាពវិជ្ជមាន ប៉ុន្តែមិនសូវសំខាន់ ពោលគឺមាន ត្រឹមតែ 0.7 ពិន្ទុភាគរយ និង 0.1 ពិន្ទុភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ ់ ះ ការធ្លាកច ូ ការពីសហរដ្ឋអាមេរក ន ុ តម្រវ ិ ង ុ៉ ដល ិ សហភាពអឺរប ែ  បណ្តាលមកពីការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងទីផ្សារនាំចេញសំខាន់ ើ ព ការធ្វព ិ កម្មផលិតផលនាំចញ ិ ធ ើ ៗ។ េ កំពុងលេចចេញជាបណ្តរ ំ ពីរ គឺជាមូលហេតុចម្បងនកា ទាង ់ ះ ៃ រធ្លាកច ុ ការនាច ំ ញ េ របស់កម្ពុជា។ ជា​ ទោះបី​ បន្ត​ពឹង​ផ្អែក​លើ​ ការ​នាំ​ចេញ​សម្លៀក​ បំពាក់​ក៏ដោ ​ យ ក៏​ មិនមែន​សម្លៀក​ ការ​នាំ​ចេញ​ ឡើង។ ចំណែកនៃ បំពាក់​កំពុង​កើន​ ការរួមចំណែករបស់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកដល់កំណើននៃការនាំ ការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរ (និងវាយនភណ្ឌ) បានធ្លាក់ចុះ ិ របស់កមជា ចេញទំនញ ុ ី 35 ពិន្ទុភាគរយក្នុងខែមេសា ្ពុ បានធ្លាក់ចះព មកនៅត្រឹម 45.2 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2022 ចុះពី 54.4 ភាគរយក្នុង ឆ្នាំ 2022 ដល់អត្រាអវិជ្ជមាន 7.6 ពិន្ទុភាគរយនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ឆ្នាំ 2019 (រូបភាព 4)។ ចំណែកនៃការនាំចេញទំនិញដែលត្រូវ 2023 ខណៈពេលដែលទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបបានធ្លាក់ចុះពី 11.9 បានកំណត់ក្រោមប្រភេទទំនិញ "ផ្សេងទៀត" បានកើនឡើងដល់ ពិន្ទុភាគរយទៅអវិជ្ជមាន 3.1 ពិន្ទុភាគរយក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា 21.8 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2022 កើនពី 9.4 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2019 ។ ( រូបភាព 3) ។ ដោយសារទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាព ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នានេះ ចំណែកនៃការនាំចេញកង់បានកើន អឺរ៉ុបគឺជាទីផ្សារនាំចេញធំជាងគេទី 1 និងទី 2 សម្រាប់ប្រទេស ឡើងដល់ 4.4 ភាគរយ កើនពី 3.7 ភាគរយ។ ទោះជាយ៉ាងណា កម្ពុជា ការធ្លាក់ចុះនៃទីផ្សារទាំងពីររួមបញ្ចូលគ្នាមានចំនួន 95.4 ក៏ដោយ ចំណែកនៃផលិតផលអេឡិចត្រូនិច អគ្គិសនី និងរថយន្ត ុ រុបនៃការនាំចេញក្នុងរយៈពេលពីរខែដប ភាគរយនៃការធ្លាក់ចះស ូ ំ ង នៅក្នុងការនាំចេញសរុបនៅតែមានកម្រិតតិចតួច ហើយមិនផ្លាស់ នៃឆ្នាំ 2023 ។ ប្តូរទេ គឺប្រហែល 3.5 ភាគរយ ដែលវាអាចបង្ហាញថា វិស័យ ការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជា ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកបាន ិ អេឡចត្រូនិ និងអគ្គិសនរ ក ី បស់ប្រទេសនេះមិនទាន់មានឧត្តមភាព ធ្លាក់ចុះ 20.2 ភាគរយក្នុងរយៈពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023។ ជា ប្រកួតប្រជែងនៅឡើយ។ មានបញ្ហាប្រឈមជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងការ ែ លទ្ធផល ចំណកនៃ ុ ល់ 40.9 ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្លាក់ចះដ ដោះស្រាយបញ្ហាថ្លៃខ្ពស់ (និងអស្ថិរភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់) នៃថាមពល ភាគរយនៃការនាំចេញទំនិញសរុបក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 បន្ទាប់ពី និងភស្តុភារ និងកង្វះកម្លាំងពលកម្មជំនាញសរុប ដែលទំនងជា បានឡើងដល់កម្រិតកំពូល 48.3 ភាគរយនៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ រារាំងការចូលរួមរបស់ប្រទេសក្នុងខ្សែសង្វាក់តម្លៃអេឡិចត្រូនិក 2022។ ដូចគ្នានេះដែរ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារ និងអគ្គិសនី។ ដូចគ្នានេះដែរ ចំណែកនៃទំនិញធ្វើដំណើរ និង ភាពអឺរ៉ុបបានធ្លាក់ចុះ 17.7 ភាគរយ។ ចំណែកនៃទីផ្សារ សហ​ ផលិតផលស្បែកជើងនៅតែមិនផ្លាស់ប្តូរ គឺ 8.7 ភាគរយ និង 8.0 សហភាពអឺរ៉ុបបានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 17.1 ភាគរយនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ភាគរយរៀងគ្នា។ រូូបភាព 3 ការរួួមចំំណែែកដល់់កំំណើើននៃៃការនាំំចេេញ រូូបភាព 4 ការធ្វើើ�ពិិពិិធកម្មមការនាំំចេេញបានបន្តត (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) (ចំំណែែកភាគរយ) 80 100% 60 80% 40 60% 20 0 40% -20 54.4 53.1 47.2 45.2 20% -40 មករា-20 កុុម្ភៈៈ�-20 មីីនា-20 មេេសា-20 ឧសភា-20 មិិថុុនា-20 កក្កកដា-20 សីីហា-20 កញ្ញាា�-20 តុុលា-20 វិិច្ឆិិ�កា-20 ធ្នូូ�-20 មករា-21 កុុម្ភៈៈ�-21 មីីនា-21 មេេសា-21 ឧសភា-21- មិិថុុនា-21 កក្កកដា-21 សីីហា-21 កញ្ញាា�-21 តុុលា-21 វិិច្ឆិិ�កា-21 ធ្នូូ�-21 មករា-22 កុុម្ភៈៈ�-22 មីីនា-22 មេេសា-22 ឧសភា-22 មិិថុុនា-22 កក្កកដា-22 សីីហា-22 កញ្ញាា�-22 តុុលា-22 វិិច្ឆិិ�កា-22 ធ្នូូ�-22 មករា-23 កុុម្ភៈៈ�-23 0% 2019 2020 2021 2022 អាស៊ាា�ន សហភាពអឺឺរ៉ុុ�ប ផ្្សេេងៗ ឈើើ និិងផលិិតផលកសិិកម្មម សហរដ្ឋឋអាមេេរិិក ចិិន កង់់ គ្រឿឿ�ងអគ្គិិ�សនីី អេេឡិិចត្រូូ�និិច និិងរថយន្តត ជប៉ុុ�ន ចក្ររភពអង់់គ្លេេ�ស ស្្បែែកជើើង ទំំនិិញធ្វើើ�ដំំណើើរ ផ្នែែ�កផ្្សេេងទៀៀតនៃៃពិិភពលោក សរុុប ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ RoW = ផ្នែែ�កផ្្សេេងទៀៀតនៃៃពិិភពលោក។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 9 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ័ ភស្តភា វិសយ ុ រ និងបដិសណរ ា្ឋ កិច្ចទទួលបាន 1.3 ពាន់លានដុល្លារ ចំំនួួនទុុនវិិនិិយោគសរុុបនៃៃគម្រោោ�ងវិិនិិយោគ និង 129 លានដុល្លាររៀងគ្នា។ ការវិនិយោគលើវិស័យថាមពល ផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេសដែែលត្រូូ�វបានអនុុម័័តបាន (រោងចក្រវារីអគ្គីសនី) មានចំនួន 389.4លានដុល្លារអាមេរិក។ ថមថយ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការធ្វើពិពិធកម្មការនាំចេញ និងការកែ លម្អខ្សែសង្វាក់តម្លៃនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមមួយ ដោយសារការ ក្នុងរយៈពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 តម្លៃគម្រោងនិយោគ ុ រ ចំណាយខ្ពស់នៃអគ្គិសនី (និងស្ថិរភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់) និងភស្តភា ផ្ទលា ព ី រទេសដែលបានអនុមត ់ ប ័ ដែលត្រវ ់ គមង ូ បានចាត់ថ្នាកជា ្រោ ​ និងគម្លាតជំនាញ ដែលកាត់បន្ថយភាពប្រកួតប្រជែងខាងក្រៅ វិនិយោគមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ (គ.ល.គ) បានធ្លាក់ចុះ របស់កម្ពុជាក្នុងផលិតផលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់។ មកត្រឹម 156 លានដុល្លារអាមេរិក ចុះ 92.3 ភាគរយ (រូបភាព លំហូរ​ចូលនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសមក​កម្ពុជា​ បាន​ កើន​ 5)។ ទោះបីជាមានការធ្លាក់ចុះនៃការនាំចេញផលិតផលសម្លៀក​ ឡើ ង ​ យ៉ា ង ​ឆាប់ ​ រ យៈ​ រ ហ័ ស ​ក្នុង​ ពេ ល ​មួ យ ​ទ សវត្សរ៍ ​ចុ ង ក្រោយ បំពាក់ ទំនិញធ្វើដំណើរ និងស្បែកជើង (GTF) ក៏ដោយ ចំណង់ ហើយ​ នៅ​តែ​ មាន​ ភាព​ មាំ​ដដែល ទោះ​ រឹង​ បីក្នុងកំឡុងពេលន ​ ៃជំងឺ ផ្តលហ ់ រ ្ ទានពីអ្នកវិនយោ ិ ញ្ញបប ិ គបរទេសដល់ឧស្សាហកម្មសម្លៀក​ កូវីដ-19 ក៏ដោយ។ លំហូរនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសមកកាន់ បំពាក់ ទំនិញធ្វើដំណើរ និងស្បែកជើង នៅតែមាន។ ក្នុងចំណោម ប្រទេសកមជា ្ពុ មានចំនន ួ 12.9 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2021 ទឹកប្រាក់សរុប 156 លានដុល្លារនោះ 83 លានដុល្លារ (60 ភាគរយ) ដែលជាប្រទេសទទួលការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសធំជាងគេទី ជាការវិនិយោគក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ខណៈ 73 លានដុល្លារ 11 នៅលើពិភពលោកក្នុងលក្ខខណ្ឌធៀបនឹង ផ.ស.ស. និង (40 ភាគរយ) ទៀតជាការវិនិយោគលើការផលិតទំនិញធ្វើដំណើរ ធំជាងគទ ី រ េ ព ី នៅក្នុងអាស៊ានបន្ទាប់ពប្រទេសស ី ិ ប ង ុ ី (26.5 ភាគ ្ហ រ ស្បែកជើង និងឧស្សាហកមវ ្ម េចខ្ចប់។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ច្បាប់វន ិ ិ យោគ​ រយនៃ ផ.ស.ស.) ។ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសរបស់កម្ពុជា ថ្មីដែលត្រូវបានអនុម័តនៅចុងឆ្នាំ 2021 មិនទាន់ត្រូវបានអនុវត្ត ភាគច្រើនបានមកពីប្រទេសចន ិ និងតំបន់អាស៊ីបព៌ា ូ និងប៉ាស៊ីហក ិ្វ ទេ ដោយសារការពន្យារពេលក្នុងការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់អនុក្រឹត្យ ប៉ុន្តែវាមានលក្ខណៈចម្រុះជាងប្រទេសភាគច្រើន។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ដែលរំពឹងថានឹងរួចរាល់នៅឆ្នាំនេះ។ 2022 ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសមានប្រភពមកពីប្រទេសចិន ការ​ នៅ​ឆ្នាំ​ ធ្លាក់​ចុះ​ នេះកើតមាន​ បន្ទាប់​ពី​កំណើនយ៉ាង​ខ្លាំង​នៃ​ (រួមទាំងតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហុងកុង) កូរ៉េ សិង្ហបុរី ជប៉ុន និង តម្លៃ​ គម្រោងវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដែល​ បាន​អនុម័ត​កាល​ ពី​ឆ្នាំ​ តៃវ៉ាន់ ដែលជាប្រភពនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសធំជាងគេ មុន។ ចំនួនទឹកប្រាក់វិនិយោគសរុបឈានដល់ 1.15 ពាន់លាន ទាំងប្រាំ ដែលមានចំនួន 17.2 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក 5.3 ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2022 ឬកើនឡើង 75.4 ភាគរយ។ លើសពីនេះ ពាន់លានដុល្លារ 2.9 ពាន់លានដុល្លារ 2.7 ពាន់លានដុល្លារ និង គម្រោងដែលបានអនុមត ័ ត្រូវបានធ្វើពិពធក ិ យ ិ ម្មលើសពីវស ័ កាត់ដរ េ 2.6 ពាន់លានដុល្លារ រៀងគ្នា។ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសខ្ពស់ ដែលវិស័យកាត់ដេរបានទទួលត្រឹមតែ 267 លានដុល្លារអាមេរិក បំផតុ ទាំងប្រាំរម ួ បញ្ចល ួ ូ គ្នាមានចំននច្រើន ជាង 2/3 នៃការវិនយោ ិ គ ឬ 22.8 ភាគរយនៃការវិនិយោគសរុបប៉ុណ្ណោះ (រូបភាព 6)។ តម្លៃ ផ្ទាល់ពីបរទេស សរុបចំនួន 44.5 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ ិ វិនយោ គនៃគម្រោងវិនយោ ិ ី រទេស ដែលត្រូវបានអនុមត គផ្ទាល់ពប ័ ​ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លំហរ ូ ចូលនៃការវិនយោ ិ គមិនសវ ូ ទទួល ក្នុងវិសយ័ ឧស្សាហកម្មមន ិ មែនកាត់ដរ េ បានឈានដល់ 803 លាន​ បានជោគជ័យក្នុងការរួមចំណែកដល់ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច ឬ ដុល្លារអាមេរិក ឬ 68.6 ភាគរយនៃការវិនិយោគសរុប ក្នុងនោះ ការបង្កើតតម្លៃបន្ថែមក្នុងតំបន់ទេ (សម្រាប់ការពិភាក្សាបន្ថែមអំពី ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស សូមមើលប្រអប់ 2)។ ការវិិនិិយោគ រូូបភាព 5 ចំំណង់់នៃៃ បានធូូរស្រាា�ល ោ� វិិនិយោ តម្លៃៃ�គម្រោង ា� ដែ ិ គមានលក្ខខណៈៈសម្្បត្តិិ�គ្ររប់់គ្រាន់ ែ បានអនុុម័ត ់ ល ័ រូូបភាព 6 គម្រោោ�ងដែែលផ្តតល់់ហិិរញ្ញញប្្បទានដោយការវិិនិិយោគ �ា អាមេេរិក (ពាន់់លានដុុល្លារ ់ រជាមធ្្យម 6 ខែែ, ទ្ររព្្យសកម្មមថេេរ) ិ , ការផ្លាា�ស់ប្តូូ� ផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេសដែែលបានអនុុម័័ត តាមវិិស័័យ 1.00 (ពាន់់លានដុុល្លាា�រអាមេេរិិក ឆ្នាំំ�� 2022 ) 0.80 កសិិកម្មម និិងការកែែច្នៃៃ�អាហារ ទេេសចរណ៍៍ %5.1 ,0.060 0.60 ,0.008 %0.7 ធនធានរ៉ែែ� 0.40 ,0.004 សម្លៀៀ�កបំំពាក់់ %0.3 %22.8 ,0.267 ការលក់់ដុំំ� 0.20 និិងរាយ 0.029 0.00 , %2.5 មិិថុុនា-18 តុុលា-18 កុុម្ភៈៈ�-19 មិិថុុនា-19 តុុលា-19 កុុម្ភៈៈ�-20 មិិថុុនា-20 តុុលា-20 កុុម្ភៈៈ�-21 មិិថុុនា-21 តុុលា-21 កុុម្ភៈៈ�-22 មិិថុុនា-22 តុុលា-22 កុុម្ភៈៈ�-23 ឧស្្សាហកម្មម ក្នុុ�ងស្រុុ�ក ( 6mma ) ការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេស ( 6mma ) មិិនមែែនកាត់់ដេេរ %68.6 ,0.804 ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ គ.ល.គ = គម្រោោ�ងវិិនិិយោគដែែលមានលក្ខខណៈៈសម្្បត្តិិ�គ្ររប់់គ្រាា�ន់់។ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ 10 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ប្ររអប់់ 2 តើើមានអ្វីី�បន្ថែែ�មទៀៀតដែែលអាចធ្វើើ�បានដើើម្្បីីកែែលម្អអការរួួមចំំណែែកនៃៃការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេសដល់់សេេដ្ឋឋកិិច្ចច? នៅទូទាង ំ ពិភពលោក បរិយាកាសសេដ្ឋកិច្ចកាន់តយ៉ា ែ ប់យនដ ឺ៉ ល ែ 2015 (រូបភាព B2.2) ហើយនៅតែមានភាពធន់ ទោះបីក្នុងរយៈពេល បណ្តល ា មកពីវប ិ ត ិ ត្តត្រួ គ្នា (ការរាតត្បាតនៃជំងសក ឺ លកូវដ ី -19 ការឈ្លាន នៃវិបត្តក ិ វ ី -19 ក៏ដោយ។ ប្រភពនៃការវិនយោ ូដ ិ គផ្ទាល់ពបី រទេសរបស់ ពានរបស់រស្ ុ សនៅ ី៊ អ៊យ ុ ក្រន ែ និងការរឹតបន្តង ឹ រូបយ ិ វតដ ្ថុ ម ្ទ ើ បី ប់ទល់នឹង កម្ពុជាមានភាពចម្រុះជាងប្រទេសភាគច្រើនដទៃទៀត បើទោះបីជា អតិផរណាពិភពលោក) បានបង្កើតភាពប្រែប្រួល និងភាពមិនច្បាស់ ការវិនិយោគស្ទើរតែទាំងស្រុងមានប្រពភពីតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និង លាស់ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកសម្រាប់លំហូរនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ ប៉ាស៊ីហ្វិក — ប្រទេសចិន (រួមទាំងក្រុងហុងកុង) សាធារណរដ្ឋកូរ៉ ពីបរទេសទៅកាន់ប្រទេសកព ុ អភិវឌ្ឍន៍។ លំហរ ំ ង ូ នៃការវិនយោ ិ គផ្ទាល់ សិង្ហបុរី ជប៉ុន និងតៃវ៉ាន់ ដែលជាប្រទេសនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពី ពីបរទេសមានការប្រែប្រួលសន្សឹមៗ ប៉ុន្តែការផ្លាស់ប្តូរជាបន្តបន្ទាប់ បរទេសកំពូលទាំងប្រាំ ស្មើនឹង 69 ភាគរយនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពី និងការប្រែប្រួលការរៀបចំផលិតកម្មអន្តរជាតិរបស់សាជីវកម្មពហុជាតិ បរទេសសរុប (44 ពាន់លានដុល្លារ) ក្នុងឆ្នាំ 2022។ លំហូរនៃការ និងការសម្រេចចិត្តបោះទីតាំង ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដែល វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាមានចំនួន 12.9 ភាគ ័ នៅតែមានជាបន្ត។ ការរាតតបា ពាក់ពន្ធ ្ តនៃជំងក ឺ វូដី -19 បានរំខានដល់ រយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2021 ដែលជាជាប្រទេសទទួលការវិនិយោគ កំណើននៃចំណែកនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដល់ប្រទេសកំពុង ផ្ទាល់ពីបរទេសធំជាងគេទី 11 នៅលើពិភពលោកក្នុងលក្ខខណ្ឌធៀប អភិវឌ្ឍន៍ បន ុ៉ បា ែ្ត នជំរញ ុ កំណើនការវិនយោ ិ គផ្ទាល់ពប ី រទេសលើវិសយ ័ នឹង ផ.ស.ស. និងធំជាងគេទីពីរនៅក្នុងអាស៊ានបន្ទាប់ពីប្រទេស សេវាកម្ម ហើយការផ្លាស់ប្តូរសមាសភាពភូមិសាស្រ្តនៃការវិនិយោគ សិង្ហបុរី (26.5 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) ។ លំហូរ​ចូលនៃការវិនិយោគ ផ្ទាល់ពីបរទេស ដូចជាកំណើននៃការទាញកម្លាំងពលកម្មពីប្រទេស ផ្ទាល់ពីបរទេសមក​កម្ពុជា​ កាន់​តែ​ខ្លាំង​ បាន​ប្រមូល​ផ្ដុំ​ ឡើង​ក្នុង​វិ ស័ យ ជិតខាង និងពិពិធកម្មនៃខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ ក៏បានលេចឡើង។ ការ សេវា​ ស្នាក់នៅ សំណង់ អចលនទ្រព្យ និង​ វិស័យ​ហិរញ្ញវត្ថុ។ ទោះជា ផ្លាស់បរូ្ត ទីតាង ំ វិនយោ ិ គពីប្រទេសចនគ ិ ជា ឺ កត្តរាម ួ ចំណកដ ែ ស ំ ៏ ខាន ់ ង ក្នុ យ៉ាងណាក៏ដោយ លំហូរចូលមិនសូវទទួលបានជោគជ័យក្នុងការ ការកំណត់រចនាសម្ព័ន្ធខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ឡើងវិញ (រូបភាព B2.1)។ រួមចំណែកដល់ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច ឬការបង្កើតតម្លៃបន្ថែមក្នុង លំហរ ូ ​ចូលនៃការវិនយោ ិ គផ្ទាល់ពប ី រទេសមក​កមជា្ពុ ​ បាន​កើន​ ើ ​ ឡង ស្រុកទេ។ តម្លៃកម្លាំងពលកម្មទាប និងការលើកទឹកចិត្តផ្នែកពន្ធ គឺជា យ៉ាង​ឆាប់​រហ័ស​ក្នុង​ មយួ ​ ទសវតស្ រ៍​កន្លង​ទៅ។ លំហរូ ចូលនៃការវិនយោិ គ កត្តាទាក់ទាញចម្បងពីរ។ ក ផ្ទាល់ពីបរទេសបានកើនឡើងទ្វេដងក្នុងឆ្នាំ 2019 បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ រូូបភាព B2.1 កំំណើើននៃៃការទាញកម្លាំំ��ងពលកម្មមពីីប្ររទេេស រូូបភាព B2.2 ការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេស របស់់កម្ពុុ�ជាតាម ជិិតខាង និិងពិិពិិធកម្មមនៃៃខ្្សែែសង្វាា�ក់់ផ្គគត់់ផ្គគង់់ វិិស័័យ (លានដុុល្លាា�រ) តំំបន់់ដែែលមានការធ្លាា�ក់់ចុះះ� តំំបន់់ដែែលមានកំំណើើនការ 1,000 ការវិិនិិយោគខ្លាំំ��ងបំំផុុត វិិនិិយោគខ្ពពស់់បំំផុុត 900 អាស៊ីី�បូូព៌ាា� និិង អាស៊ីី�បូូព៌ាា� និិង 800 ប៉ាា�ស៊ីី�ហ្វិិ�ក %36 ប៉ាា�ស៊ីី�ហ្វិិ�ក %35 700 600 500 អាស៊ីី�ខាងត្្បូូង %5 អាស៊ីី�ខាងត្្បូូង %13 400 300 អឺឺរ៉ុុ�ប និិងអាស៊ីី� 200 អឺឺរ៉ុុ�ប និិងអាស៊ីី� កណ្តាា�ល %20 កណ្តាា�ល %19 100 0 អាមេេរិិកឡាទីីន និិង 10 ត្រី. 1 10 ត្រី. 4 11 ត្រី. 3 12 ត្រី. 2 13 ត្រី. 1 13 ត្រី. 4 14 ត្រី. 3 15 ត្រី. 2 16 ត្រី. 1 16 ត្រី. 4 17 ត្រី. 3 18 ត្រី. 2 19 ត្រី. 1 19 ត្រី. 4 20 ត្រី. 3 21 ត្រី. 2 22 ត្រី. 1 22 ត្រី. 4 ការាបៀៀន %24 អាមេេរិិកខាងជើើង %18 អាមេេរិិកខាងជើើង %4 អាមេេរិិកឡាទីីន និិង កម្មន្ដសាល ក.ស.អ អនុុតំំបន់់សាហារ៉ាា� ការាបៀៀន %4 ផ្សេងៗ សកម្មភាពហិរញ្ញវត្ថុ អាហ្វ្រិិ��ក %7 អាហ្រ្វិិ��កកណ្តាា�ល អនុុតំំបន់់សាហារ៉ាា� និិងខាងជើើង %4 អាហ្វ្រិិ��ក %4 អាហ្រ្វិិ��កកណ្តាា�ល ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ និិងខាងជើើង %6 សម្គាា�ល់់៖ ACR = កន្លែែ�ងស្នាា�ក់់នៅ សំំណង់់ និិងអចលនទ្ររព្្យ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 11 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ប្ររអប់់ 2 តើើមានអ្វីី�បន្ថែែ�មទៀៀតដែែលអាចធ្វើើ�បានដើើម្្បីីកែែលម្អអការរួួមចំំណែែកនៃៃការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេសដល់់សេេដ្ឋឋកិិច្ចច? (ត) គោលនយោបាយវិនិយោគដើម្បីទាក់ទាញ ជំរុញ និងតភ្ជាប់ការ ធុរកិច្ចមានទំនាកទ ់ នំ ងជាមួយនឹងផលិតភាពទាបរបស់កម ុ មជា ុ្រ ហ៊នក ្ពុ ។ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសត្រូវបានសង្ខេបនៅក្នុងតារាង B2.1 ។ ខណៈ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍ភាពប្រកួតប្រជែងសកលឆ្នាំ 2022 កម្ពុជាជាប់ ពេលដែលកម្ពុជាធ្វើបានល្អក្នុងការទាក់ទាញ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពី ចំណាត់ថ្នាក់ទាបជាងប្រទេសស្រដៀងគ្នានានាក្នុងវិធានការបរិយាកាស​ បរទេស ប្រទេសនេះមិនទទួលបានជោគជ័យក្នុងការតភ្ជាប់ការ ធុរកិច្ចជាច្រើន។ ការដកចេញភ្លាមៗនូវវិធានការគោលនយោបាយ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសជាមួយនឹងការវិនិយោគក្នុងស្រុកនៅឡើយ តឹងរ៉ឹងដែលដាក់ឱ្យអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលការរាតត្បាតនៃជំងឺ ពោល ទេ។ ការកែលម្អបរិយាកាសធុរកិច្ច និងបទប្បញ្ញត្តិធុរកិច្ចដែលផ្តោត គឺការ​ អនុវត្តឡើងវិញ និងការពង្រីក "គន្លងបៃតង" របស់គយមាន លើការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណអាជីវកម្ម និងការអនុញ្ញាតឱ្យប្រកបអាជីវកម្ម សារៈ​ ំ សខាន ណា ់ ស់ក្នុងការសម្រួលពាណិជក ្ម ទោះបីជាវិនយោ ្ជ ម។ ិ គិន​ គឺជាការចាំបាច់។ សាជីវកម្មពហុជាតិចាត់ទុកការកែលម្អបរិយាកាស កត់​សម្គាល់ឃើញភាពប្រសើរឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៃគុណភាព និងការ ធុរកិច្ចថាជាយុទ្ធសាស្រ្តដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះក៏ដោយ ការ ផ្គត់​ផ្គង់ហ ្ត ងជាក់សង ប្រភពក្នុងស្រុក។ ខ ភ័សុតា ់ ឧបសគ្គបរិយាកាស​ ែ្ត បញ្ជាកថា ដឹកជញ្ជន ូ និងអគ្គិសននៅី តែជាឧបសគ្គមួយក្នុងចំណោមឧបសគ្គធំបផ ុ ​ ំ ត ទាំង 10 ។ តារាង B2.1 គោលនយោបាយវិិនិិយោគ 1. ទាក់ទាញ 2. ជំរុញ 3. តភ្ជាប់ គោលបំណង៖ ទាក់ទាញការវិនិយោគ គោលបំណង៖ ជំរុញការវិនិយោគផ្ទាល់ គោលបំណង៖ តភ្ជាប់ការវិនិយោគផ្ទាល់ពី ផ្ទាល់ពីបរទេសដែលមានផលិតភាពខ្ពស់ ពីបរទេសដែលមានស្រាប់សម្រាប់ការ បរទេសទៅកាន់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក និងធ្វើ កិច្ចការ ចំណែកនៅក្នុងខ្សែសង្វាក់តម្លៃ វិនិយោគឡើងវិញនៃប្រាក់ចំណូល ឱ្យស៊ីជម្រៅដល់ការរួមបញ្ចូលខ្សែសង្វាក់ សកល/តំបន់។ គោលការណ៍៖ បើកច្រក សាជីវកម្ម បង្កើនការវិនិយោគ និងពង្រីក តម្លៃសកល។ គោលការណ៍៖ បង្កើតវិប (លុបបំបាត់របាំង និងការគាំពារនិយម)។ ប្រតិបត្តិការ។ គោលនយោបាយ៖ ពង្រឹង ផតថលអនឡាញ និងកម្មវិធីឌីជីថល គោលដៅជំរុញការវិនិយោគ។ ធានាឱ្យ​ ការការពារការវិនិយោគ (សិទ្ធិរបស់ ដើម្បីផ្តល់សេវាកម្មផ្គូផ្គងមូលដ្ឋាន។ មាន​ អនុវត្ត​ប្រកបដោយ​ ការ​ តម្លាភាព និង ម្ចាស់ភាគហ៊ុន) ការដោះស្រាយជម្លោះ។ បង្កើតកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អ្នកផ្គត់ផ្គង់ ការ ី​ រ​ សង្គតិភាពនៃ​ច្បាប់​ស្តី​ពកា វិនិយោគ​ថ្មី បង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្ម យន្តការរក្សា លើកកម្ពស់សហគ្រាសធុនតូច និង ​បស់​ និងអនុក្រឹត្យរ វា។ តម្រឹមនីតិវិធីផ្តល់ ការវិនិយោគបែបបុរេសកម្ម និងកម្មវិធី មធ្យម អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស និងបង្កើន អាជ្ញាប័ណ្ណអាជីវកម្ម។ ថែទាំតាមក្រោយឱ្យចំគោលដៅ។ ជំនាញ។ សម្រួលការបង្វិលសងពន្ធលើ តម្លៃបន្ថែម។ ប្ររភព៖ ទិិន្ននន័័យការស្ទទង់់មតិិភាព ប្ររកួួតប្ររជែែងនៃៃ ការវិិនិិយោគសកលរបស់់ធនាគារពិិភពលោក ឆ្នាំំ�� 2021-2022 ។ � ៖ សម្គាាល់់ ប្ររអប់់នេះ� ះ ត្រូវ �ូ បានរៀៀបចំំដោយ Peter Kusek, Gerlin May U. Catangui, និិង លីី សូូដេេត, ក. ការស្ទទង់់មតិិការវិិនិយោ ិ ់ ប គផ្ទាា�ល់ពីី រទេេស ឆ្នាំំ�� 2018, ខ. ការស្ទទង់់មតិិការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេស ឆ្នាំំ�� 2018 ។ SME = សហគ្រាា�សធុុនតូូច និិងមធ្្យម អ.ត.ប = អាករលើើតម្លៃៃ�បន្ថែែ�ម។ ការអនុុញ្ញាា�តសាងសង់់បានកើើនឡើើង ដែរ ដែលឈានដល់ 1.2 លាន ឬកើនឡើង 278 ភាគរយ។ ទោះបីជាមានការកែលម្អចំនួនការអនុញ្ញាតសាងសង់ក៏ដោយ ជាលើើកដំំបូូងចាប់់តាំំងពីីឆ្នាំំ�� 2019 សកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍អចលនទ្រព្យទំនងជានៅតែបន្តទទួលរង ជាលើកដំបូងចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2019 តម្លៃនៃការអនុញ្ញាត ី រផ្គត់ផ្គង់លើស។ បន្មានឆ្នា ផលប៉ះពាល់ពកា ុ៉ ម ំ នពេ ុ ្ ត លការរាតតបា សាងសង់បានកើនឡើងក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023។ នៃជំងឺតំបន់ទីក្រុងរបស់កម្ពុជាដូចជា រាជធានីភ្នំពេញ តំបន់ ប្រហែ ល ជាឆ្លុះបញ្ចាំ ង ពី ចំ ណ ង់ ថ្មី រ បស់ អ្នកវិ និ យោ គក្នុងការ ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប ទីក្រុងមាត់សមុទ្រខេត្តព្រះសីហនុ និង វិនិយោគលើវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យ តម្លៃការអនុញ្ញាត ទីប្រជុំជនព្រំដែនប៉ោយប៉ែត និងបាវិតទទួលបានការរីកដុះដាល សាងសង់ដែលបានអនុម័តបានកើនឡើងដល់ 802 លានដុល្លារ នៃការសាង​​សង់យ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ដោយសារទីផ្សារក្នុងស្រុកមាន​ អាមេរិក ឬកើនឡើង 484 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃ ំ ច ទំហត ុ លបានបង្កើតឱ្យមានការផ្គត់ផ្គង់លើស។ លើស​ ូ ការរីកដះដា អនុញ្ញាត​សាងសង់​គម្រោង​ ឆ្នាំ 2023 (រូបភាព 7) ។ ក្នុង​នោះ ការ​ ពីនេះ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុបានគាំទ្រមួយផ្នែកលើការរីកចំរើននៃវិស័យ ខេត្ត​ នៅ​ មាន​ ព្រះសីហនុ​ដែល​ រីក​ចម្រើន​សំណង់​លឿន​ ការ​ បំផុត​ សំណង់​នាពេលថ្មីៗនេះ។ ក្នុងន័យនេះ វាមានសារៈសំខាន់កាន់តែ អំឡុង​ពេល​ ក្នុង​ ការ​ មុន​ មាន​ចំនួន 160 លាន​ដុល្លារ​ រាតត្បាត​ ើ ក្នុងការការពារស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ (សូមមើលផ្នែកជម្រើស​ ខ្លាំងឡង ឡើង​ពីសូន្យ នៅឆ្នាំ 2022 ។ ចំនួននៃការអនុញ្ញាត អាមេរិក កើន​ គោលនយោបាយ)។ សាងសង់គិតជាម៉ែត្រការ៉េដែលបានអនុម័តក៏បានកើនឡើងផង 12 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ទោះបីជាតម្លៃការអនុញ្ញាតសាងសង់កើនឡើងក្នុងកំឡុងពីរ ដែរ ដែលឈានដល់ 30.4 ភាគរយ (93,000) នៃចំនួនអ្នកមក ខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 ក៏ដោយ ការនាំចូលសម្ភារៈសំណង់មាន ទស្សនាតាមផ្លូ វ អាកាសសរុ ប ក្នុងអំ ឡុ ង ពេលពី រ ខែ ដំ បូ ង នៃឆ្នាំ ស្ថានភាពផ្សេងៗគ្នា។ ទោះបីការនាំចូលដែកថែបដែលប្រើប្រាស់ 2023 កើនឡើងពី 10.6 ភាគរយ (3,000) ក្នុងអំឡុងពេល ជាចម្បងសម្រាប់ឧស្សាហកម្មសំណង់បានបង្កើនល្បឿនដោយ ដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ មួយផ្នែកដោយសារកំណើននៃការមកដល់ កើនឡើង 18.5 ភាគរយក្នុងបរិមាណក្នុងរយៈពេលពេលពីរខែ របស់ភ្ញៀវអន្តរជាតិទៅកាន់ប្រទេសថៃ ការមកដល់តាមផ្លូវគោក ដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 (រូបភាព 8) ការនាំចូលបរិក្ខាសំណង់ និង បានកើនឡើងដល់ 523,000 ក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ ស៊ីម៉ងត៍បានធ្លាក់ចុះក្នុងអត្រា 7.1 ភាគរយ និង 38.3 ភាគរយ 2023 កើនឡើងពី 42,000 ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ រៀងគ្នា។ 2022។ ភ្ញៀវ​ ចំនួន​ ស្រុក​ក៏ក ទេសចរ​ក្នុង​ ​ ងដែរ។ ក្នុងឱកាស ​ ើន​ឡើងផ ការងើើបឡើើងវិិញនៃៃសកម្មមភាពទេេសចរណ៍៍ បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ2023 មានភ្ញៀវទេសចរក្នុង ស្រុកប្រមាណ 13លាននាក់ ដែលលើសពីកម្រិតមុនការរាតត្បាត កំំពុុងបង្កើើ�នល្្បឿឿន ្ត ៀមរាប។ ចំណល ដែលក្នុងនោះ 2.1លាននាក់បានមកលេងខេតស ូ គាំទ្រដោយការដកចេញទាំងស្រុងនូវវិធានការរឹតបន្តឹងការ បាន​ពីកា ​ ំ ត្រ​ ​ រលក់​សប អង្គរ​ ុ ទស្សនា​ បាន​កើន​ដល់ 7.38 លាន​ដុល្លារ​ ធ្វើដំណើរដោយសារជំងឺកូវីដ-19 ការមកដល់នៃភ្ញៀវអន្តរជាតិ អំឡុង​ពេល​ពីរ​ខែ​ ក្នុង​ ដើម​ឆ្នាំ 2023 កើន​ពី 478,000 ដុល្លារ​ក្នុង​ បានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ឈានដល់ 837,000 នាក់ អំឡុង​ពេល​ដូច​គ្នា​ក្នុង​ឆ្នាំ 2022។ ក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 ជិតដល់កម្រិតមុន កូវីដ- ​ ី​​ចិន​ បន្ទាប់ព ប្រទេសឡើង​វិញ ការ​មក​ដល់រ បើក​ ភ្ញៀវ​ ​បស់​ 19 (រូបភាព 9)។ ការមកដល់តាមផ្លូវអាកាសកំពុងកើនឡើង ​ ្តើម​ ទេសចរ​ចិន​ក៏ចាប់ផ សន្ទុះ​ឡើង​វិញផងដែរ។ ការមកដល់ មាន​ ដែលស្មើនឹង 37.5 ភាគរយនៃការមកដល់សរុបក្នុងឆ្នាំ 2023 ពីប្រទេសចិនបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងឆ្នាំ 2023 កើន កើនឡើងពី 30.1 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2022។ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីការ ដល់ 9.5 ភាគរយនៃការមកដល់សរុបក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូង កើនឡើ ង នៃចំ នួ ន ភ្ញៀ វទេសចរបរទេសដែ ល មកទស្សនាខេ ត្ត នៃឆ្នាំ 2023 កើនពី 5.8 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ សៀមរាប ដែលជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៏ធំបំផុតរបស់កម្ពុជា និង 2022។ ភ្ញៀវទេសចរចិនជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ3 បន្ទាប់ពីភ្ញៀវ ដែលមានឧទ្យានបុរាណអង្គរ ការមកដល់របស់ភ្ញៀវអន្តរជាតិនៅ ទេសចរវៀតណាម (28ភាគរយ) និងថៃ (26ភាគរយ) ដែលជាប់ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិខេត្តសៀមរាបក៏បានកើនឡើងផង ចំណាត់ថ្នាក់លេខ1 និងទី2រៀងគ្នា។ រូូបភាព 7 តម្លៃៃ�ការអនុុញ្ញាា�តសាងសង់់ដែែលបានអនុុម័័តបាន ការនាំំចូូលសម្ភាា�រៈៈសំំណង់់នៅមាន រូូបភាព 8 បរិិមាណនៃៃ កើើនឡើើង (លានដុុល្លាា�រ) កម្រិិ�តទាប (ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��, ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ) 3,500 800 700 200 3,000 600 150 2,500 500 400 100 2,000 300 50 1,500 200 100 0 1,000 0 500 -50 -100 0 -200 -100 មករា-19 មេេសា-19 កក្កកដា-19 តុុលា-19 មករា-20 មេេសា-20 កក្កកដា-20 តុុលា-20 មករា-21 មេេសា-21 កក្កកដា-21 តុុលា-21 មករា-22 មេេសា-22 កក្កកដា-22 តុុលា-22 មករា-23 មករា-18 ឧសភា-18 កញ្ញាា�-18 មករា-19 ឧសភា-19 កញ្ញាា�-19 មករា-20 ឧសភា-20 កញ្ញាា�-20 មករា-21 ឧសភា-21 កញ្ញាា�-21 មករា-22 សរុុប ដែែកថែែប តម្លៃៃ� o/w សម្រាា�ប់់ក្រុុ�ងព្រះះ�សីីហនុុ តម្លៃៃ�ដែែលបានអនុុម័័ត ស៊ីី�ម៉៉ងត៍៍ សម្ភាា�រសំំណង់់ តម្លៃៃ�ដែែលបានអនុុម័័ត (ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ RHS = មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��; SHV = ក្រុុ�ងព្រះះ�សីីហនុុ; YTD = រហូូតដល់់ សម្គាា�ល់់៖ ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� = ធៀៀបនឹឹងមួួយឆ្នាំំ��មុុន ឆ្នាំំ��បច្ចុុ�ប្្បន្នន ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� = ធៀៀបនឹឹងមួួយឆ្នាំំ��មុុន។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 13 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ប្ររអប់់ 3 ការតភ្ជាា�ប់់ "ប៉ូូ�លសេេដ្ឋឋកិិច្ចចទីីបួួន" ទៅកាន់់ច្ររកទ្វាា�រអន្តតរជាតិិ កត្តាដែ ល បណ្តា ល មកពី ថ្លៃដឹកជ ញ្ជូ ន របស់ ក ម្ពុ ជា ខ្ពស់ រួ ម មាន របៀងផ្លូវថ្មី (ខ្សែពណ៌បៃតង) ដែលរួមមានផ្លូវជាតិលេខ 48, 55, 5, បណ្តាញដឹកជញ្ជូនមិនគ្រប់គ្រាន់ និងគ្មានប្រសិទ្ធភាព។ ថ្លៃដឹកជញ្ជូន 6, 56, 57, 66 និង 68 រួមជាមួយនឹងផ្លូវជាតិលេខ 10 (កំពុង ខ្ពស់ធ្វើឱ្យតម្លៃនាំចេញកសិផលរបស់ប្រទេសមានភាពប្រកួតប្រជែង សាងសង់) តភ្ជាប់ជាមួយកំពង់ផែទឹកជ្រៅបុទុមសាគរ ខេត្តកោះកុង កម្រិតទាប ទោះបីជាតម្លៃទីផ្សារកសិកម្មមានភាពប្រកួតប្រជែង ដែលចម្ងាយដឹកជញ្ជូន (និងពេលវេលា) ត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថានឹង ក៏ដោយ។ ជាលទ្ធផល កសិករភាគច្រើនលក់កសិផលរបស់ពួកគេ ត្រូវកាត់បន្ថយប្រហែលមួយភាគបួន។ “ប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី4” របស់ ទៅឱយ ្ ឈញ ួ្ម មកពីប្រទេសជត ិ ខាងសមប ់ រនាំចេញ។ ទោះបីកមជា ្រា កា ្ពុ កម្ពុជា ដែលមានខេត្តផលិតដំណាំនៅភាគពាយ័ព្យសំខាន់ៗចំនួនបួន ផលិតមើមដំឡូងមីបានជាង 13 លានតោនសម្រាប់នាំចេញ ដែល គឺខេត្តពោធិសាត់ បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ និងប៉ៃលិន រួមជាមួយ មានតម្លៃ 728 លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ ការនាំចេញដោយផ្ទាល់ទៅកាន់ នឹងខត ្ត ប់ជាប់ពប្រ េ ជា ំ្រ ទល់ចន ំ នប្រា ួ ំ យ ម ួ ដែលផលិតកសិផលភាគច្រើន ប្រទេសចិនមានត្រឹមតែ 16.0 លានដុល្លារអាមេរិក (2.2 ភាគរយ)។ក របស់ប្រទេស ដូចជាស្រូវ ដំឡូងមី មាន ស្វាយ គ្រាប់ស្វាយចន្ទី និង ដូចគ្នានេះដរ ែ តម្លៃនាំចេញអងរ ្ក ដោយផ្ទាល់របស់ប្រទេសមានប្រហែល ដំណាំផ្សេងទៀត (តារាង B3.1)។ខ ច្រករបៀងផ្លូវថ្មីនេះនឹងផ្តល់ 20 ភាគរយនៃការនាំចេញអង្ករសរុប។ ដូច្នេះ កម្ពុជាបានវិនិយោគ លទ្ធភាពកាន់តែប្រសើរឡើងទៅកាន់ខេត្តផលិតកសិផល និងកន្លែង យ៉ាងច្រើនក្នុងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត ជាពិសេសផ្លូវថ្នល់ កែច្នៃកសិផលសំខាន់ៗនៅភាគពាយ័ព្យ ដែលអាចជំរុញសកម្មភាព និងកំពង់ផែ និងមជ្ឈមណ្ឌលដឹកជញ្ជូនថ្មីៗបន្ថែមទៀត ដើម្បីកែលម្អ សេដ្ឋកិច្ចនៅទីនោះ ដោយសម្រួលដល់ការដឹកជញ្ជូនកសិផល និង ការតភ្ជាប់ក្នុងប្រទេស និងជាមួយទីផ្សារក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ ការធ្វើដំណើររបស់ប្រជាជន ដែលគាំទ្រដល់អាជីវកម្ម ជាពិសេស បណ្តាញផ្លូវថ្នល់ដែលទើបសាងសង់ថ្មីដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការ ក្រុមហ៊ុនកែច្នៃកសិផលឱ្យកាន់តែមានភាពប្រកួតប្រជែងខ្ពស់។ អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ដោយសារវាតភ្ជាប់មនុស្ស ទំនិញ និង ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វានឹងត្រូវការពេលវេលាដើម្បីទទួលបាន សេវាកម្មក្នុងស្រុក និងក្នុងតំបន់ ទន្ទឹមនឹងនោះជួយសម្រួលពាណិជ្ជ សក្តានុពលពេញលេញ។ ទីមួយ ធនធាន និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង កម្ម លើកកម្ពស់ទេសចរណ៍ ជំរុញការវិនិយោគ និងរួមចំណែកដល់ បន្ថែមទាំងពីវិស័យសាធារណៈ និងវិស័យឯកជនគឺជារឿងចាំបាច់ ការបង្កើតការងារ និងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ដម ើ ប ្ ី "កំណត់រចនាសមន្ធ ័្ព " ខ្សែសង្វាកផ្គ ់ ត់ផ្គង់កសក ្ម ង ិ មឡ ើ វិញ ដែល​ ្ ន្ន ការនាំចេញដោយផ្ទាល់នវ បច្ចុបប ូ ផលិតផលកសិកម្ម ឧទាហរណ៍ នឹងតម្រូវឱ្យមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការលើកទឹកចិត្តដល់វិស័យ អង្ករ 88 ភាគរយ និងស្វាយ 78 ភាគរយ ត្រូវបានដឹកចេញពីខេត្ត ឯកជនឱ្យផ្លាស់ប្តូរទីតាំង (និងវិនិយោគបន្ថែមទៀតលើ) រោងចក្រ បាត់ដបំ ងនៅភាគពាយ័ព្យ ដែលជាចំណចកណ ុ ា្ត នៃ “ប៉ល ល ូ សេដ្ឋកិច្ច កែច្នៃកសិផលតាមបណ្តោយ (ឬជិតៗ) ច្រករបៀងផ្លូវថ្មីនេះ។ វាអាច ទី 4” របស់កម្ពុជា តាមផ្លូវជាតិលេខ 5 និងបន្ទាប់មកផ្លូវជាតិលេខ 4 ត្រូវបានជំរុញ និងពង្រឹងដោយការផ្តល់ធនធានតាមរយៈយន្តការ (ខ្សែពណ៌ខៀវ) ទៅកាន់ច្រកទ្វារអន្តរជាតិនៃកំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ ហិរញ្ញប្បទានកសិកម្ម និងកសិឧស្សាហកម្មដែលមានស្រាប់ ការ ដែលមានចម្ងយ ា ប្រហែល 500 គីឡម ែ៉ និងចំណាយពេលប្រហែល ូ ត្រ គាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេស និងសារពើពន្ធ និងការទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ 9 ម៉ោង (រូបភាព B3.1) ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ជាមួយនឹងច្រក ថាមពល។ លើសពីនេះ បណ្តាញផ្លូវជនបទ និងខេត្តដែលតភ្ជាប់ រូូបភាព B 3.1 ប៉ូូ�លសេេដ្ឋឋកិិច្ចចទីីបួួន តារាង B3.1 ខេេត្តតផលិិតដំំណាំំនៅភាគពាយ័័ព្្យសំំខាន់់ៗ ស្រូវអង្ករ ដំឡូងមី មៀន ខេត្ត ពាន់តោន (%) ពាន់តោន (%) តោន (%) ំ ង បាត់ដប 1,514 12.4 3,276 24.8 7,457 5.7 បន្ទាយមានជ័យ 1,007 8.2 1,534 11.6 82,803 63.0 ពោធិសាត់ 702 5.8 490 3.7 355 0.3 សៀមរាប 574 4.7 530 4.0 - 0.0 ឧត្តមានជ័យ 271 2.2 1,516 11.5 200 0.2 កំពង់ធំ 976 8.0 1,068 8.1 75 0.1 កំពត 537 4.4 7 0.1 364 0.3 កោះកុង 27 0.2 0 0.0 30 0.0 ព្រះវិហារ 290 2.4 606 4.6 52 0.0 ប្ររភព៖ ការប៉ាា�ន់់ស្មាា�នរបស់់អ្ននកនិិពន្ធធ។ ៉ៃ ន បល ិ 25 0.2 649 4.9 26,780 20.4 សរុបតាមផ្នែក 5,923 48.5 9,676 73.1 118,116 89.8 ផលិតកម្មសរុប 12,207 100.0 13,233 100.0 131,498 100.0 ប្ររភព៖ ក្ររសួួងកសិិកម្មម រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិងនេេសាទ ឆ្នាំំ��2022 សម្គាា�ល់់៖ ត = តោន 14 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ប្ររអប់់ 3 ការតភ្ជាា�ប់់ "ប៉ូូ�លសេេដ្ឋឋកិិច្ចចទីីបួួន" ទៅនឹឹងច្ររកទ្វាា�រអន្តតរជាតិិ (ត) ច្រករបៀងផ្លូវថ្មីនេះ នឹងត្រូវសាងសង់ និងកែលម្អ ដើម្បីពង្រីកការ ឡើងនូវដំណើរការដឹកជញ្ជូន និងភស្ដុភារបស់កម្ពុជា ដោយសារ ចូលទៅកាន់កន្លែងកែច្នៃកសិផលសម្រាប់ការស្តុកទុក កែច្នៃ និង ិ ការព្យាករណ៍មនគ្រាន ់ ទា ត ែ ក់ទងនឹងកត្តាពេលវលាេ និងការចំណាយ នាំចេញផលិតផលកសិកម្ម។ បណ្តាញផ្លូវជនបទ និងផ្លូវខេត្តភាគ ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាធាតុផ្សំនៃគុណភាពនៃការដឹកជញ្ជូនផងដែរ។ ច្រើនដែលផលិតកម្មកសិកមភា ែ ្ម គច្រើនពឹងផ្អកលើ ្រា កា សមប ់ រផ្គត់ផ្គង់ មូលហេតុជាច្រើននៃការពន្យារពេល ឬភាពមិនអាចទុកចិត្តបាននៅ ធាតុចូល និងការចូលទៅកាន់ទីផ្សារ បានចុះខ្សោយ គ្មានការតភ្ជាប់ ក្នុងវិស័យភស្តុភាររបស់កម្ពុជា ដូចជាគុណភាពនៃសេវាកម្ម ឬតម្លៃ ឬមិនទាន់ក្រាលកៅស៊ូ ដូចដែលបានបង្ហាញដោយការធ្លាក់ចុះនៃ និងល្បឿននៃដំណើរការបញញ ិ ពីគយ អាចត្រូវបានដោះស្រាយ ្ចេ ទំនញ សន្ទស្សន៍គុណភាពហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូនរបស់កម្ពុជាពី 3.1 តាមរយៈការអន្តរាគមន៍ពីអាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ដូច្នេះវាមានសារៈសំខាន់ (2010) ដល់ 2.1 (2018) ក្នុងចំណោមពិន្ទុសរុប 7.0 ។ គ ណាស់ក្នុងការកាត់បន្ថយការចំណាយលើ "ការធ្វើអាជីវកម្ម" ដែល ទីពីរ ហើយប្រហែលជាកាន់តែសំខាន់ ការលើកកម្ពស់ការដឹក រួមមាន "ការទូទាត់ក្រៅផ្លូវការ" ដើម្បីទទួលបានឯកសារទាន់ពេល ជញ្ជន ូ និងការសម្របសម្រួលពាណិជក ្ជ ម្ម ដម ើ ប ្ប ី ង្កើនភាពអាចទុកចត ិ ្ត វេលាសម្រាប់ការដឹកជញ្ជូន ឬដើម្បីទទួលបានការបោះត្រាមុនម៉ោង បាននៃខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ និងគុណភាពសេវាកម្ម គឺជាគន្លឹះសម្រាប់ បទការិយាល័យ ឬដើម្បីអាចចេញរថយន្តដឹកទំនិញទៅ ឬមកពី ការរៀបចំឡើងវិញប្រកបដោយជោគជ័យ។ វានឹងធ្វើអោយប្រសើរ កំពង់ផែ និងព្រំដែន។ សម្គាា�ល់់៖ ប្ររអប់់នេះះ�ត្រូូ�វបានរៀៀបចំំដោយ លោក លីី សូូដេេត និិងលោក ភឹឹម រុុនសុីី�ណរិិទ្ធធ។ ក. 2020-25 គោលនយោបាយជាតិិដំំឡូូងមីី https://www.undp.org/cambodia/publications/national-cassava-policy  ងតាមអាជ្ញាា�ធរ "ប៉ូូ�លសេេដ្ឋឋកិិច្ចច" សំំដៅទៅលើើតំំបន់់ភូូមិិសាស្រ្តត�នៃៃសកម្មមភាពសេេដ្ឋឋកិិច្ចចប្ររមូូលផ្តុំំ��។ បច្ចុុ�ប្្បន្នន កម្ពុុ�ជាមានប៉ូូ�លសេេដ្ឋឋកិិច្ចចចំំនួួនប្រាំំ�� ដែែលរួួមមាន ខ. យោ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ ខេេត្តតព្រះះ�សីីហនុុ ខេេត្តតសៀៀមរាប តំំបន់់ភាគពាយ័័ព្្យ និិងភូូមិិភាគឦសាន។ គ. សូូមមើើល https://www.theglobaleconomy.com/Cambodia/roads_quality/ . ប្រមូលផលស្រូវបានធ្លាក់ចុះ 5.5 ភាគរយមកនៅ 3.3 លាន​ ផ.ស.ស. វិិស័័យកសិិកម្មមត្រូូ�វបាន ​ ំង​ ហិកតា។ តំបន់​ប្រមូល​ផល​ស្រូវទា រដូវប្រាំង​ រដូវវស្សា និង​ បាន​ ប៉ាា�ន់់ប្ររមាណថាមានការកើើនឡើើងតិិចតួួច ធ្លាក់​ចុះ 6.6 ភាគរយ និង 1.2 ភាគរយ​រៀងគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងនេះ ក្តី ទិន្នផលស្រូវជាមធ្យមបានកើនឡើងតិចតួចដល់ 3.5 តោន វិ ស័ យ កសិ កម្ម បា នបន្តដើ រ តួ នា ទី យ៉ា ង សំ ខា ន់ នៅ ក្នុង ​ដូវវស្សា​ ក្នុងមួយហិកតា។ ទិន្នផល​ស្រូវរ មាន​ចំនួន 75 ភាគរយ សេដ្ឋកិច្ច។ ទោះបីចំណែកនៃវិស័យកសិកម្មនៅក្នុង ផ.ស.ស. ​ដូវប្រាំងមា ខណៈ​ផលិតកម្ម​ស្រូវរ ។ ​ ន​ចំនួន 25 ភាគរយ​ បានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 22 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2022 ដោយសារការ ផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេស វិស័យនេះបានបន្តផ្តល់ការងារ ការផលិតដំណាំមិនមែនស្រូវមានស្ថានភាពផ្សេងៗគ្នា។ នៅ ច្រើនជាងមួយភាគបី (35.7 ភាគរយ) នៃការងារសរុប។ លើស ឆ្នាំ 2022 ផលិតកម្មកៅស៊ូបានកើនឡើងដល់ 382,000 តោន ពីនេះ ផ.ស.ស. វិស័យកសិកម្ម (ក្នុងតម្លៃថេរ) ដែលជាកំណើន ឬកើន 3.8 ភាគរយ ដោយសារកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីជំរុញ ពិតនៃវិស័យកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ត្រូវបានអាជ្ញាធរ ផលិតកម្មកៅស៊ូខ្នាតតូចចាប់ផ្តើមបង្ហាញលទ្ធផល។ ផលិតកម្ម ប៉ាន់ប្រមាណថានឹងកើនឡើង 1.0 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2022។ .3 ដំឡូងមីដែលជាដំណាំអាទិភាពទីពីរបន្ទាប់ពីស្រូវបានធ្លាក់ចុះមក ណា​ក៏ដោ យ៉ាង​ ​ ន​ធ្លាក់​ចុះ​ ​ យ ផលិតកម្ម​ស្រូវបា ​ ុន។ កាល​ពី​ឆ្នាំម ត្រឹម 14.2 លានតោន ឬ 3.2 ភាគរយ បើទោះបីជាការដាក់ចេញ ា មកពីកតអា បណ្តល ិ វ ា្ត កាសធាតុមនសូ អំណោយផលដែលប៉ះពាល់​ នូវគោលនយោបាយជាតិដំឡូងមីឆ្នាំ 2020-25 នៅឆ្នាំ 2020 ដល់ខេត្តចំនួន 22 ផលិតកម្មស្រូវសរុបក្នុងអំឡុងឆ្នាំផលិត ា្វ ចន្ទីបានកើនឡើងដល់ 508,283 ក៏ដោយ។.4 ផលិតកម្មគ្រាប់សយ 2022-23 បានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹម 11.6 លានតោន ឬថយចុះ ផ្ទៃដី​ដាំដុះ​ដំណាំ​ តោន ឬកើនឡើង 7.5 ភាគរយ។ ក្នុង​ចំណោម​ 4.7 ភាគរយ។ រងគ្រោះដោយគ្រោះរាំងស្ងួត និងទឹកជំនន់ ដែល មែន​ស្រូវ​សរុប 1.5 លាន​ មិន​ រង​ផល​ ហិកតា មាន 2.3 ភាគរយ​ បានធ្វើឱ្យខូចខាត 3.9 ភាគរយនៃផ្ទៃដីដាំដុះស្រូវសរុប ផ្ទៃដី ​ យ​ ប៉ះពាល់ដោ រាំង​ស្ងួត។ គ្រោះ​ 3 ក្ររសួួងកសិិកម្មម រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិង នេេសាទ ឆ្នាំំ�� 2023 ។ 4 https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/kh/UNDPKH_ENG_Cassava-policy.pdf. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 15 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ួ តម្លៃបានបន្តប៉ះពាល់ដល់ដណើ ក៏ដោយ ការប្រែប្រល ំ រការនាំចេញ​ ការនាំំចេេញផលិិតផលកសិិកម្មមមាន ផលិតផលិកសិកម្ម ខណៈដែលលក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុមិនសូវ ភាពប្ររសើើរឡើើង អំណោយផលប៉ះពាល់ដល់ទិន្នផល និងគុណភាពនៃដំណាំមួយ​ យោងតាមសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា ឆ្នាំនេះតម្លៃស្រូវ និង ចំនួន។ ដំណាំកសិផលផ្សេងទៀតបានកើនឡើងប្រហែលពី 10 ភាគរយ កែច្នៃ​ ដោយសារ​តម្លៃ​ មានកម្រិតខ្ពស់ កសិករភាគច្រើនលក់ ទៅ 20 ភាគរយ ដែលគាំទ្រដល់ការនាំចេញផលិតផលកសិកម្ម កសិផលរបស់ពួកគេទៅឱ្យឈ្មួញមកពីប្រទេសជិតខាងសម្រាប់ របស់កម្ពុជា។ អង្ករក្រអូប និងអង្ករស មានតម្លៃ 780 ដុល្លារ និង ការនាំចេញ។ ការនាំចេញផលិតផលកសិកម្មកែច្នៃ និងមិនកែច្នៃ 520 ដុល្លារក្នុងមួយតោនរៀងគ្នា។ បើនិយាយពីតម្លៃវិញ ការនាំ សរុបសម្រេចបាន 790.5 លានដុល្លារ6 ស្មើនឹង 29.0 ភាគរយនៃ ្ក ត្រូវបានពង្រីក កើនឡើងដល់ 72.6 លានដុល្លារអាមេរិក ចេញអងរ ការនាំចេញទំនិញសរុប (មិនរាប់បញ្ចូលមាស) ក្នុងអំឡុងពេល ឬកើន 4.5 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023។ ពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ 2023 ដែលក្នុងនោះការនាំចេញផលិតផល ដោយសារតម្លៃដឹកជញ្ជូនមានកម្រិតមធ្យម ហើយវិធានការគាំពារ កសិកម្មកែច្នៃមានចំនួនតិចជាង 1/4 (23.4 ភាគរយ)។ កត្តានេះ ្ជ ម្មដែលសហភាពអឺរប ពាណិជក ្ពុ បានបញ្ចបក្នុ ុ៉ ដាក់លើអង្ករកមជា ់ ង​ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសក្តានុពលដ៏ធំដែលមិនទាន់បានទាញយកដែល ខែមករា ឆ្នាំ 2022 5 ការនាំចេញអង្ករទៅកាន់ទីផ្សារសហភាព កម្ពុជាអាចទទួលបានពីការពង្រីកឧស្សាហកម្មកែច្នៃកសិផល អឺរ៉ុបមានភាពប្រសើរឡើង។ ក្រៅពីទំនិញកសិកម្មបែបប្រពៃណី ួ (រូបភាព 10) ដែលនៅតែមានភាពទន់ខ្សោយដោយសារ​ របស់ខ្លន ដូចជា អង្ករ ដំឡូងមី និងកៅស៊ូ ការនាំចេញស្វាយ និងចេកស្រស់ តម្លៃថាមពលខ្ពស់ (និងស្ថិរភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់) របស់ប្រទេស ី សារប្រទេសចិនបានលេចចេញជារូបរាងឡើង។ ជាពិសេសទៅកាន់ទផ្ ការដឹកជញ្ជូន និងការធ្វើអាជីវកម្ម។ ចំណូល 72.6 លានដុល្លារ ការនាំចេញចេកស្រស់បានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សដល់ 182 អាមេរិកពីការនាំចេញអង្ករមានត្រឹមតែ 28 ភាគរយនៃការនាំចេញ លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2022 កើនពី 49.3 លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2019។ អង្ករសរុបចំនួន 258.5 លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងរយៈពេលពីរខែ មាន​សក្តានុពល​ ការ​បើក​ដំណើរការឡើងវិញរបស់​ប្រទេស​ចិន​នឹង​ ដំបូងនៃឆ្នាំ 2023។ ការ​នាំ​ចេញ​ ជំរុញ​​ របស់​កម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណា ទំនិញ​កសិកម្ម​ រូូបភាព 9 ការមកដល់់នៃៃភ្ញៀៀ�វអន្តតរជាតិិ និិងចំំណូូលបានពីី រូូបភាព 10 ការនាំំចេេញផលិិតផលកសិិកម្មម - សក្តាា�នុុពល ទស្្សនា ការលក់់សំំបុុត្ររ អង្គគរបានងើើបឡើើងវិិញយ៉ាា�ង កែែច្នៃៃ�កសិិផលដែែលមិិនបានអនុុវត្តត (លានដុុល្លាា�រ) ឆាប់់រហ័័ស (លាន) 790.5 0.8 14 0.7 12 0.6 10 0.5 0.4 8 258.5 0.3 6 189.1 0.2 72.6 4 0.1 2 0 សរុប ( មករា-កុម្ភៈ 2023 ) o/w អង្ករ ( មករា-កុម្ភៈ 2023) -0.1 0 ការនាំចេញផលិតផលកសិកម្មសរុប ការនាំចេញផលិតផលកសិកម្មកែច្នៃ មករា-19 ឧសភា-19 កញ្ញាា�-19 មករា-20 ឧសភា-20 កញ្ញាា�-20 មករា-21 ឧសភា-21 កញ្ញាា�-21 មករា-22 ឧសភា-22 កញ្ញាា�-22 មករា-23 ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ ការមកដល់់របស់់ភ្ញៀៀ�វ (លាន) ចំំណូូលបាន ពីីការលក់់សំំបុុត្ររ ទស្្សនាអង្គគរ ( លានដុុល្លាា�រ អាមេេរិិក, មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ�� ) ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ RHS = មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��។ 5 សហភាពអឺឺរ៉ុុ�បដាក់់វិិធានការគាំំពារលើើអង្កករពីីកម្ពុុ�ជា។ នៅថ្ងៃៃ�ទីី 18 ខែែមករា ឆ្នាំំ�� 2019 សហភាពអឺឺរ៉ុុ�បបានកំំណត់់ឡើើងវិិញនូូវពន្ធធគយធម្មមតាលើើផលិិតផលអង្កកររបស់់កម្ពុុ�ជា ចំំនួួន 175 អឺឺរ៉ូូ�ក្នុុ�ងមួួយតោនក្នុុ�ងឆ្នាំំ��ទីីមួួយ ដោយកាត់់បន្ថថយជាបន្តតបន្ទាា�ប់់មកត្រឹឹ�ម 150 អឺឺរ៉ូូ�ក្នុុ�ងមួួយតោនក្នុុ�ងឆ្នាំំ��ទីី 2 និិង 125 អឺឺរ៉ូូ�ក្នុុ�ងមួួយតោនក្នុុ�ងឆ្នាំំ��ទីី 3 ។ https:// trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=1970 . 6 ក្ររសួួងកសិិកម្មម រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិង នេេសាទ ឆ្នាំំ�� 2023 ។ "របាយការណ៍៍ប្ររចាំំឆ្នាំំ�� 2022-23" ក្ររសួួងកសិិកម្មម រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិងនេេសាទ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ។ 16 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ឈានដល់ 2.2% ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុង​ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023។ (រូបភាព 11) ។ ការប្រើើ�ប្រាា�ស់់របស់់អតិិថិិជនត្រូូ�វបានពង្រឹឹ�ង អតិផរណាបានឡើងដល់កម្រិត 7.8 ភាគរយ ដែលជាកម្រិតខ្ពស់ ដែែលជំំរុុញដោយកំំណើើន តម្រូូ�វការអតិិថិិជន រយៈពេល 13 ឆ្នាំ ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ 2022 ដែលបណ្តាលមកពី តម្រូវការកើនឡើង ដែលគាំទ្រដោយការដកចេញទាំងស្រុង ការកើនឡើងខ្ពស់នៃតម្លៃអាហារ និងផលិតផលឥន្ធនៈបង្ករដោយ នៃការរឹតបន្តឹងការធ្វើដំណើរដោយសារជំងឺកូវីដ-19 និងការធ្លាក​ ់ ការវិបត្តិតម្លៃអាហារ និងប្រេងសកល។ ភាពធូរស្រាលនៃតម្លៃ ចុះនៃសម្ពាធអតិផរណា បានជំរុញឱ្យមានការងើបឡើងវិញនូវ ម្ហូបអាហារ ជាពិសេសសាច់ បន្លែ និងផ្លែឈើស្រស់ បានធ្វើឱ្យ ការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក ដែលមានចំនួនប្រហែលបីភាគបួននៃ អតិផរណាធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារសមាសធាតុអាហារ ផ.ស.ស. ។ លើសពីនេះ ការត្រឡប់មកវិញនៃការមកដល់នៃ (សន្ទស្សន៍រង) មានទម្ងន់ 43 ភាគរយនៃកញ្ចប់អតិផរណា។ ការ ភ្ញៀវអន្តរជាតិបានជំរុញការប្រើប្រាស់ (និងការវិនិយោគ) បន្ថែម រួមចំណែកនៃសន្ទស្សន៍រងអាហារចំពោះអតិផរណាបានធ្លាក់ចុះ ទៀត។ ការ​នាំ​ចូលទ ​ ំនិញ​ប្រើប្រាស់ និង​ប្រើប្រាស់បា ​ ន​ យូរ​ បាន​ ដល់ 1.7 ពិន្ទុភាគរយនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ចុះពីចំណុចកំពូល បន្ត​ងើប​ឡើង​ ​ 023។ ក្នុងរយៈពេលពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំ វិញ​ក្នុង​ឆ្នាំ2 3.6 ពិន្ទុភាគរយនៅក្នុងខែមថ ុ ឆ្នាំ 2022។ ក្នុងអំឡង ិ នា ុ ពេលដូចគ្នា​ 2023 ការនាំចល ូ ទំនញ ិ ប្រើប្រាស់បានកើនឡើង ដូចជាប្រេងសាំង នេះ ដោយស្ថិរភាព តម្លៃប្រេង ជាពិសេសតម្លៃសាំង និងប្រេង​ 28.1 ភាគរយ អាល់កុល 16.7 ភាគរយ ប្រេងចម្អិនអាហារ ម៉ាស៊ត ែ ូ ការចូលរួមចំណកនៃសន្ទស្ សន៍រងនៃការដឹកជញ្ជន ូ បានធ្លាក់​​ 79.7 ភាគរយ និងស្ករ 49.6 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ រៀងគ្នា។ ដូចគ្នានេះ ចុះដល់ 0.01 ពិន្ទុភាគរយ ចុះពច ំ ចក ី ណ ុ ព ូ 1.8 ពិន្ទុភាគរយ។ ំ ល ដែរ តម្លៃនៃការនាំចូលទំនិញប្រើប្រាស់បានយូរ ដូចជារថយន្តដឹក សន្ទស្សន៍តម្លៃទំនិញប្រើប្រាស់របស់កម្ពុជា ដោយមិនរាប់បញ្ចូល​ អ្នកដំណើរ និងរថយន្តក្រុងបានកើនឡើងដល់ 6.63 ភាគរយ ម្ហូបអាហារ បានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 0.5 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងខែកុម្ភៈ និង 127.1 ភាគរយរៀងគ្នា ឆ្នាំ/ឆ្នាំ។ ជាលទ្ធផល វិស័យសេវាកម្ម ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 4.3 ភាគរយនៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ 2022។ ជាពិសេសការលក់ដុំ លក់រាយ ការធ្វើដំណើរ និងទេសចរណ៍ ជាមួយនឹងការធ្លាកច ុ តម្លៃតចត ់ ះ ិ ច ួ នរ ូ យ ៃប ្ណ ងស្រក ិ ប័ណក្នុ ុ ធៀប​ មានសន្ទុះកើនឡើង។ នឹងអតប ូ្ត ប្រាក់ដល ្រា រ ា្ល អាមេរក ុ រ ិ អតអ ្រា តិផរណាដែលបានគណនា​ ក្នុងលក្ខខណ្ឌប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកគឺ 1.2 ភាគរយក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ អតិិផរណាបាន ធូូរស្រាា�លខ្លាំំ��ង ដោយត្ររឡប់់ 20237 ដែលទាបជាងអត្រាអតិផរណាបច្ចុប្បន្ន 2.2 ភាគរយ ឆ្នាំ/ ឆ្នាំ ក្នុងលក្ខខណ្ឌរូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក។ ប្រការនេះបានការពារ ទៅកម្រិិ�តមុុនវិិបត្តិិ� តម្លៃ និងអំណាចទិញនៃទ្រព្យសកម្មជាប្រាក់រៀល (អ្នកដែល ដោយសារ​ ភាពធូរស្រាលនៃតម្លៃ​ អាហារ និងប ​ ្រេង សន្ទស្សន៍ មានប្រាក់ចំណូលជាប្រាក់រៀល) ដែលជាគោលបំណងសំខាន់ តម្លៃអ្នកប្រើប្រាស់របស់​កម្ពុជា​ ធូរស្រាល​ បាន​ យ៉ាង​ខ្លាំង ដោយ​ មួយក្នុងការរក្សាលំនឹងអត្រាប្តរ ុ រ។ ូ ប្រាក់រវាងប្រាក់រៀលនឹងប្រាក់ដល្លា រូូបភាព 11 អតិិផរណាបានធូូរស្រាល ា� បន្ទាា�ប់ពី ់ កា ី រកើើនឡើើងខ្ពពស់់ រូូបភាព 12 អតិិផរណានៅក្នុុ�ងប្ររទេេសដៃៃគូូពាណិិជ្ជជកម្មម ការរួួមចំំណែែកដល់់អតិិផរណារយៈៈពេេល 12 ខែែ (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) សំំខាន់់ៗរបស់់កម្ពុុ�ជា (ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) 10 10 8 8 6 6 4 4 2 2 0 0 -2 -2 -4 -4 មករា-13 កញ្ញាា�-13 ឧសភា-14 មករា-15 កញ្ញាា�-15 ឧសភា-16 មករា-17 កញ្ញាា�-17 ឧសភា-18 មករា-19 កញ្ញាា�-19 ឧសភា-20 មករា-21 កញ្ញាា�-21 ឧសភា-22 មករា-23 មករា-13 កញ្ញាា�-13 ឧសភា-14 មករា-15 កញ្ញាា�-15 ឧសភា-16 មករា-17 កញ្ញាា�-17 ឧសភា-18 មករា-19 កញ្ញាា�-19 ឧសភា-20 មករា-21 កញ្ញាា�-21 ឧសភា-22 មករា-23 សហរដ្ឋឋអាមេេរិិក កម្ពុុ�ជា ផ្្សេេងៗ សន្ទទស្្សន៍៍រងអាហារ វៀៀតណាម ថៃៃ សន្ទទស្្សន៍៍រងដឹឹកជញ្ជូូ�ន សន្ទទស្្សន៍៍រងលំំនៅដ្ឋាា�ន និិងទឹឹកភ្លើើ�ង ប្ររភព៖ Haver Analytics ។ អតិិផរណារួួម (ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ��) សម្គាា�ល់់៖ ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� = ធៀៀបនឹឹងមួួយឆ្នាំំ��មុុន ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ 7 អតិិផរណានៅក្នុុ�ងលក្ខខខណ្ឌឌរបស់់សហរដ្ឋឋអាមេេរិិកត្រូូ�វបានកំំណត់់ថាជាសមាមាត្ររនៃៃការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រសន្ទទស្្សន៍៍តម្លៃៃ�ទំំនិិញប្រើ�ប្រា ើ ា�ស់់ទៅនឹឹងការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រសន្ទទស្្សន៍៍អត្រាា�ប្តូូ�រប្រាា�ក់់ រវាងដុុល្លារ ិ ង �ា អាមេេរិកនិ ិ ប្រាា�ក់់រៀៀល។ អត្រាប្រា ា� ា�ក់់រៀៀលធៀៀបនឹឹងដុុល្លារ �ា អាមេេរិក � បានធ្វើើលិ ិ នេះះ�ត្រូូវ � បិ ិ ក្ររ ិ មដំំបូង ូ ដោយប្រើើឆ្នាំ ំ ល � ��មូ ូ ូ ដ្ឋាា�នដូចគ្នាា�នឹឹ ិ ប្រើប្រា ងសន្ទទស្្សន៍៍តម្លៃៃ�ទំំនិញ �ើ ា�ស់់។ ប្ររសិិនបើើសន្ទទស្ស ា� ា�ក់់រៀៀលធៀៀបនឹឹងប្រាា�ក់់ដុល្លា ្ ន៍៍អត្រាប្រា ុ រ ិ នផ្លា �ា អាមេេរិកមិ ិ �ស់ ា ប្តូូ� ់ រ អតិិផរណាដែែលបានគណនាក្នុុ�ងលក្ខខខណ្ឌឌប្រាា�ក់់ដុល្លា ុ រ ិ ស្មើើ �ា អាមេេរិកគឺ ឺ នឹឹ � ងអតិិផរណានៅក្នុុ�ងលក្ខខខណ្ឌឌ ិ ប័័ណ្ណណក្នុុង រូូបិយ � ស្រុុ�ក។ នៅពេល េ ដែែលរូូបិយ ិ ប័័ណ្ណណក្នុុង � ស្រុុ�កធ្លាា�ក់ត ់ ម្លៃៃ�ធៀៀបនឹឹងប្រាា�ក់់ដុល្លា ុ រ ិ សន្ទទស្្សន៍៍ប្រាា�ក់់រៀៀលធៀៀបនឹឹងប្រាា�ក់់ដុល្លា �ា អាមេេរិក ុ រ �ា អាមេេរិកិ កើើនឡើើង ហើើយអនុុបាត ់ រសន្ទទស្ស នៃៃការផ្លាា�ស់ប្តូូ� ិ ប្រើប្រា ្ ន៍៍តម្លៃៃ�ទំំនិញ �ើ ា�ស់់ ធៀៀបនឹឹងការផ្លាា�ស់ប្តូូ� ់ រសន្ទទស្្សន៍៍អត្រាា�ប្តូូ�រប្រាា�ក់់ថយចុះះ�។ អតិិផរណាក្នុុ�ងលក្ខខខណ្ឌឌជាប្រាា�ក់់ដុល្លា ុ រ ិ នៅក្នុុ�ងករណីីនេះ� �ា អាមេេរិក ះ គឺឺទាប ជាងតម្លៃៃ�រូបិ ូ យិ ប័័ណ្ណណក្នុុង� ស្រុុ�ក។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 17 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ 2020-22 និងទុនបម្រុងអន្តរជាតិ។ លំហូរចូលនៃការវិនិយោគ សមតុុល្្យគណនីីចរន្តតមានភាពប្ររសើើរឡើើង ី រទេស​ ផ្ទាល់ពប ់ រ បន្ត និងការផ្តលហ ្ ទានសម្បទានគ្របដណ្តប​ ិ ញ្ញបប ់ ដោយសារការធូូរស្រាា�លនៃៃវិិបត្តិិ�តម្លៃៃ�ប្រេេ�ង ទូលាយលើតម្រូវការហិរញ្ញប្បទានខាងក្រៅ (សូមមើល យ៉ាងទូលំ​ ថ្វីបើការនាំចេញទំនិញធ្លាកច ់ ុះក៏ដោយ សមតុល្យគណនីចរន្ត បន្ថែមស្តីពីការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសម្បទាន-ការទូទាត់ ការពិភាក្សា​ កំពុងមានភាពប្រសើរឡើង ដោយសារតម្លប ៃ ង្រេ មានកម្រតម ិ ធ្យម។ បំណុលក្រោម​ផ្នែកសារពើពន្ធខាងក្រោម)។ ជាមួយនឹងការរីកចម្រើនជារួមនៅក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច រួម​ មាន​ ទោះបីនៅ​ សរិ្ថ ភាព ដោយ​ មាន​តម្លប្រ ល ៃ​ ហ ែ 4,100 រៀល​​ ការងើបឡើងវិញនៃឧស្សាហកម្មធ្វើដំណើរ និងទេសចរណ៍ ទាំង​ ​ មេរិកក៏ដោយ អត្រា​ ក្នុង​មួយ​ដុល្លារអា ​ ្រាក់បា ប្តូរប ​ ្លៃ​ ​ ន​ឡើងថ ធៀប​ សេវាកម្មសុទ្ធដែលភាគច្រើនជាការមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរ និង រូបិយប័ណ្ណ​ នឹង​ ដៃគូពា របស់​ ​ ្សេង​ ​ ណិជ្ជកម្មផ ទៀត។ អត្រាប្តូរប្រាក់ ំ ល ប្រាក់ចណ ់ ល ូ បន្ទាប់បន្សំ ដែលភាគច្រើនជាការផ្ញើប្រាកច ូ ប្រទេស រៀល-ដុល្លារអាមេរិកស្ថិតក្រោមសម្ពាធកើនឡើង នៅពេលដែល កំពុងកើនឡើង។ នៅឆ្នាំ 2022 ឱនភាពពាណិជ្ជកម្មបានរួមតូច ធនាគារកណ្តាលអាមេរិកបានដំឡើងអត្រាការប្រាក់ដើម្បីគ្រប់គ្រង​ ដោយសារការនាំចេញរឹងមាំ ដែលបណ្តាលឱ្យមានភាពប្រសើរ ណាខ្ពស់របស់ខ្លន អតិ​ផរ​ ិ វត្ថុខាងកម ួ (សូមមើលផ្នែករូបយ ្រា ​ ្រោ សមប ់ ឡើងនៃសមតុល្យគណនីចរន្ត (រូបភាព 13)។ កំណើន​ េញ​ ការ​នាំ​ ការពិភាក្សាបន្ថែមអំពីការកើនឡើងអត្រាការប្រាក់)។ អត្រាប្តូរ របស់​កម្ពុជាបា ទំនិញ​ ឡើងកា ​ ន​កើន​ ​ ុន លើស​ពីអ ​ ល​ពី​ឆ្នាំម ​ ត្រា​​ ប្រាក់រៀលក្នុងមួយដុល្លារអាមេរិកបានធ្លាក់ចុះតិចតួចចាប់តាំងពី មុន​ កំណើន​​ ការរាតត្បាតនៃជំងឺ។ ការនាំចេញទំនិញ (មិនរាប់ រក្សាលំនឹងអត្រាប្តូរប្រាក់ ខែឧសភា ឆ្នាំ 2022 (រូបភាព 14)។ ការ​ មាស) បានកើនឡើង 22.5 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ 2022 បញ្ចូល​ ឡើងពី 17.9 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2021។ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នានេះ បាន​ធ្វើ​ រវាង​ប្រាក់​រៀល​នឹងប្រាក់​ដុល្លារ​ ឡើង​ថ្លៃ​ធៀប​ ឱ្យ​ប្រាក់​រៀល​ កំណើន​នៃការនាំចូលទំនិញ (មិនរាប់បញ្ចូលមាស) បានថយចុះ រូបិយប័ណ្ណ​ក្នុង​ នឹង​ ​ ​ច្រើន ​ តំបន់ជា ់​ ន់​ចិន ប្រាក់​ ជាពិសេស​ប្រាកយ មកត្រឹម 11.9 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ធ្លាក់ចុះពី 25.9 ភាគរយ។ កត្តា ​ ៀតណាម។ ប្រាក់រៀលក៏បានឡើងថ្លៃធៀប បាត​ថៃ និង​ប្រាក់​ដុងវ នេះនាំឱ្យមានការកែលម្អសមតុល្យពាណិជ្ជកម្ម។ ជាលទ្ធផល នឹងប្រាក់អឺរ៉ូ ប្រាក់ដុល្លារកាណាដា និងប្រាក់ផោនអង់គ្លេស ដែល ឱនភាពគណនី​ចរន្តត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថាបានរួមតូចមកត្រឹម ធ្វើឲ្ យ ការនាំ ចេ ញរបស់ ក ម្ពុ ជា មិ នសូ វ មានភាពប្រកួ ត ប្រជែ ង ។ 26.3 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2022។ ឱនភាពគណនីចរន្ត ប្រហែលដោយសារអន្តរាគមន៍ដើម្បីរក្សាស្ថិរភាព រូបិយប័ណ្ណ ត្រូវបានបន្តទប់ទល់ដោយហិរញ្ញប្បទានទូលំទូលាយនៃលំហូរ ទុនបម្រុងអន្តរជាតិសរុបរបស់កម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 17.7 ចូលមូលធន ជាពិសេសលំហរ ូ ចូលនៃការវិនយោ ិ គផ្ទាល់ពប ី រទេស ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក (ប្រហែលប្រាំពីរខែនៃការនាំចូល) ក្នុង ដែលមានស្ថិរភាពទូលំទូលាយ ហើយត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថា ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 20.2 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកនៅ មានចំនួនប្រហែល 4.0 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងកំឡុងឆ្នាំ ចុងឆ្នាំ 2021។ រូូបភាព 13 គណនីីចរន្តតមានភាពប្ររសើើរឡើើង រូូបភាព 14 អត្រាា�ប្តូូ�រប្រាា�ក់់រៀៀល-ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក ស្ថិិ�តក្រោោ�ម (ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស. ដោយមិិនរាប់់បញ្ចូូ�លមាស) សម្ពាា�ធ 20.0 4.5 4,160 660 10.0 4,140 640 4.0 0.0 4,120 620 -10.0 3.5 4,100 600 -20.0 4,080 3.0 580 -30.0 4,060 560 -40.0 4,040 2.5 -50.0 4,020 540 -60.0 2.0 4,000 520 មករា-19 ឧសភា-19 កញ្ញាា�-19 មករា-20 ឧសភា-20 កញ្ញាា�-20 មករា-21 ឧសភា-21 កញ្ញាា�-21 មករា-22 ឧសភា-22 កញ្ញាា�-22 មករា-23 ត្រីី�.1-17 ត្រីី�. 3-17 ត្រីី�. 1-18 ត្រីី�. 3-18 ត្រីី�. 1-19 ត្រីី�. 3-19 ត្រីី�.1-20 ត្រីី�.3-20 ត្រីី�. 1-21 ត្រីី�. 3-21 ត្រីី�. 1-22 ត្រីី�. 3-22 ការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេស ប្រាា�ក់់រៀៀលក្នុុ�ងមួួយដុុល្លាា�រអាមេេរិិក ( មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ�� ) សមតុុល្្យគណនីីចរន្តត ប្រាា�ក់់រៀៀលក្នុុ�ងមួួយយន់់ ( មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ�� ) ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា និិងការព្្យាករណ៍៍របស់់បុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ CAB = សមតុុល្្យគណនីីចរន្តត; RHS = មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��។ សម្គាា�ល់់៖ RHS = មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��។ 18 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ 2.3 ពិន្ទុភាគរយក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 0.3 ភាគរយក្នុង​ កំំណើើនសាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួមបានបន្តតថមថយ រយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ ការរួមចំណែកអវិជ្ជមាននៃរូបិយ​ កំណើនសាច់ប្រាក់ជារួមបានបន្តថមថយដែលទំនងជាឆ្លុះ​ ប័ណ្ណក្នុងស្រុកដែលកំពុងចរាចរដល់កំណើនសាច់ប្រាក់ជារួមក៏​ ​ ីការរឹតបន្តឹងហិរញ្ញវត្ថុសកល។ ដោយសារសេដ្ឋកិច្ច​ បញ្ចាំងព ឆ្លុះបញ្ចាំងពីអន្តរាគមន៍របស់ធនាគារកណ្តាលនៅក្នុងទីផ្សារ អាច​ ា របស់ប្រទេសគធនា ដុល្លារូបនីយកម្មខ្ពស់​ ធនាគារកណ្តល ឺ គារជាតិ​ ​ រទេស ដោយការបញ្ចេញប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកផងដែរ។ ប្តូរប្រាក់ប ្ពុ មានលទភា នៃកមជា ិ លលើការផ្គត់ផ្គង់​ ្ធ ពតិចតួចក្នុងការមានឥទ្ធព សាច់ប្រាក។ ់ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដើមប ្ គា ី ទ្រសន្ទន ំ យ ី ភាព​ កំំណើើនឥណទានបានធ្លាា�ក់់ចុះះ�យ៉ាា�ងខ្លាំំ��ង ចាំបាច់សម្រាប់ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច ធនាគារកណ្តាល បានរក្សាសមាមាត្រតម្រូវការទុនបម្រុង 7 ភាគរយសម្រាប់ទាំង ប៉ុុ�ន្តែែ�នៅតែែមានការប្ររមូូលផ្តុំំ��ឥណទាននៅក្នុុ�ង ប្រាក់បញ្ញើ និងកម្ចីជាប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក និងប្រាក់រៀល។ ជំរុញ វិិស័័យអចលនទ្ររព្្យ ដោយការបន្ធូរបន្ថយប្រាក់បញ្ញើជារូបិយប័ណ្ណបរទេស កំណើន ទោះបីវានៅបន្តកើនឡើងលឿនជាងកំណើន ផ.ស.ស. ចារឹក សាច់ប្រាក់ជារួម (M2) បានថយចុះមកត្រឹម 6.8 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ឥណទានក្នុងស្រុកបានថមថយយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងកំណើន 14.8 ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ចុះពី 14.5 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ដែលជាកម្រិតទាបរយៈពេល 13 ឆ្នាំចុងក្រោយ ក្នុងឆ្នាំ 2022 (រូបភាព 15)។ ក្នុងចំណោមកំណើនសាច់ប្រាក់ជា ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ទាបខ្លាំងជាងអត្រាកំណើន 22.0 ភាគរយ ែ រួម 6.8 ភាគរយ ការរួមចំណកនៃប្រាក់ ញ្ញជា ប ិ ប័ណប ើ រូបយ ្ណ រទេស ដែលបានកត់ត្រាក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022 (រូបភាព (និងប្រាក់បញ្ញើផ្សេងទៀត) ប្រាក់បញ្ញើដែលអាចផ្ទេរបាន និង 16)។ កំណើន​ កាន់តមា ឥណទាន​ ិ ខ្លាំង ខណៈ​ធនាគារ​ ែ នការរឹតត្បត ​ រូបិយប័ណ្ណកំពុងចរាចរមាន 5.7 ពិន្ទុភាគរយ អវិជ្ជមាន 2.3 ពិន្ទុ ការកើនឡើងថ្លៃដើមនៃ​កម្ចី ដោយសារកំណើន​ ប្រឈម​នឹង​ អត្រា​ ភាគរយ និងអវិជ្ជមាន 0.1 ភាគរយរៀងគ្នា ធ្លាក់ចុះពី 11.7 ពិន្ទុ ការ​ប្រាក់​សកល។ 8 ប៉ុន្តែ អនុបាតឥណទានធៀបនឹង ផ.ស.ស. ភាគរយ 3.2 ពិន្ទុភាគរយ និង 0.3 ពិន្ទុភាគរយរៀងគ្នា។ នៅពេល បានកើនឡើងបន្ថែមទៀត ដោយឈានដល់ 183.7 ភាគរយក្នុង ូ ចូលមូលធនមានការថយចុះ ការដាក់បញល ដែលលំហរ ិ ប័ណ​ ូ្ច រូបយ ្ណ ឆ្នាំ 2022 កើនឡើងពី 37.0 ភាគរយកាលពីមួយទសវត្សរ៍មុន។ ក្នុងស្រុកឱ្យចរាចរត្រូវបានរឹតត្បិតកាន់តែខ្លាំងឡើង ដោយសារ កំណើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃឥណទានក្នុងស្រុកដែលកើនឡើងក្នុង​ សេដ្ឋកិច្ចដុល្លារូបនីយកម្មខ្ពស់។ ដូច្នេះ ដូចដែលបានរៀបរាប់​ អត្រាជាមធ្យមប្រហែល 30 ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំស្ទើរតែមួយទស​ ខាងលើ ការរួមចំណែកនៃរូបិយប័ណ្ណ (ក្នុងស្រុក) ដែលកំពុង វត្សរ៍ក្នុងអំឡុងពេលមុនវិបត្តិកូវីដ-19 មានការថយចុះយ៉ាងខ្លាំង ចរាចរដល់កំណើនសាច់ប្រាក់ជារួម បានធ្លាក់ចុះមកនៅអវិជ្ជមាន ក្នុងឆ្នាំ 2020 ដោយសារការរាតត្បាតនៃជំងឺបានវាយប្រហារ។ រូូបភាព 15 កំំណើើនសាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួមបានថយចុះះ� រូូបភាព 16 ការប្ររមូូលផ្តុំំ��ឥណទាននៅក្នុុ�ងវិិស័័យអចលនទ្ររព្្យ ការរួួមចំំណែែកដល់់កំំណើើនសាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួម (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) ការរួួមចំំណែែកដល់់កំំណើើនឥណទានក្នុុ�ងស្រុុ�ក (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) 50 36 31 40 26 30 21 20 16 11 10 6 0 1 -10 -4 មករា-14 មិិថុុនា-14 វិិច្ឆិិ�កា-14 មេេសា-15 កញ្ញាា�-15 កុុម្ភៈៈ�-16 កក្កកដា-16 ធ្នូូ�-16 ឧសភា-17 តុុលា-17 មីីនា-18 សីីហា-18 មករា-19 មិិថុុនា-19 វិិច្ឆិិ�កា-19 មេេសា-20 កញ្ញាា�-20 កុុម្ភៈៈ�-21 កក្កកដា-21 ធ្នូូ�-21 ឧសភា-22 តុុលា-22 មករា-14 សីីហា-14 មីីនា-15 តុុលា-15 ឧសភា-16 ធ្នូូ�-16 កក្កកដា-17 កុុម្ភៈៈ�-18 កញ្ញាា�-18 មេេសា-19 វិិច្ឆិិ�កា-19 មិិថុុនា-20 មករា-21 សីីហា-21 មីីនា-22 តុុលា-22 ប្រាា�ក់់បញ្ញើើ�ជារូូបិិយប័័ណ្ណណបរទេេស (ប្រាា�ក់់បញ្ញើើ�ផ្្សេេងទៀៀត) កសិិកម្មម កម្មមន្ដដសាល ប្រាា�ក់់បញ្ញើើ�ដែែលអាចផ្ទេេ�របាន រូូបិិយប័័ណ្ណណកំំពុុងចរាចរ សណ្ឋាា�គារ និិងភោជនីីយដ្ឋាា�ន សំំណង់់ អចលនទ្ររព្្យ និិងកម្ចីី�ទិិញផ្ទះះ� M2 ឆ្នាំំ��/ឆ្នាំំ�� ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រភាគរយ ការលក់់ដុំំ� និិងរាយ ផ្្សេេងទៀៀត សរុុប ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ CRM = សំំណង់់ អចលនទ្ររព្្យ និិងកម្ចីី�ទិិញផ្ទះះ�។ 8 ការកើើនឡើើងខ្លាំំ��ងនៃៃអត្រាា�ការប្រាា�ក់់សកលអាចបង្កកឱ្្យមានក្តីី�បារម្មមសម្រាា�ប់់ក្រុុ�មហ៊ុុ�ន និិងបង្កកបញ្ហាា�កាន់់តែែទូូលំំទូូលាយសម្រាា�ប់់សេេដ្ឋឋកិិច្ចចប្ររទេេសជាច្រើើ�ន។ https://www. imf.org/en/Blogs/Articles/2023/01/31/countries-should-act-now-to-limit-rising-risks-from-corporate-distress . បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 19 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កំណើនឥណទានបានចាប់ផ្តើមងើប​ សម្ពាា�ធលើើអត្រាា�ការប្រាា�ក់់ក្នុុ�ងស្រុុ�កបានបន្តត ឡើងវិញរហូតដល់ត្រីមាសទី 1 ឆ្នាំ 2022 នៅពេលដែលធនាគារ ្ត រឹតបន្តឹងគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ​ កណ្តាលអាមេរិកបានចាប់ផើម ាំ នៃលក្ខខណ្ឌហរ ការរឹតបន្តឹងខ្លង ា ​ ិ ញ្ញវត្ថុសកលបានដាក់សម្ពធ របស់ខ្លួន ដើម្បីទប់ទល់នឹងការកើនឡើងអតិផរណានៅក្នុងសហ​ កាន់តែខ្លាំងលើអត្រាការប្រាក់ក្នុងស្រុក។ អត្រាការប្រាក់របស់ រដ្ឋអាមេរិក។ 9 កម្ពុជាបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស បន្ទាប់ពីការដំឡើងអត្រា ការប្រាក់របស់ធនាគារកណ្តាលអាមេរិក ដែលអត្រាមូលនិធិសហ​ នៅឆ្នាំ 2023 ប្រហែលដោយសារការវិនិយោគបែបប្រថុយ ព័ន្ធកើនដល់ 4.75% ទៅ 5% កើនឡើងពី 0.25% ទៅ 0.5% លើអចលនទ្រព្យ ឥណទានក្នុងស្រុកដែលកើនឡើង និងប្រមូល ុ ខែមនា ក្នុងកំឡង ្រា ធនា ី ឆ្នាំ 2022-23។ កំណើនថ្លៃដើមសមប ់ គារ ផ្តុំនៅក្នុងវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យនៅតែបន្ត ទោះបីមាន​ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើនចំណាយ ការកើនឡើងថ្លៃដើមនៃកម្ចី និងការធ្លាក់ចុះសកម្មភាពសំណង់ ប្រតិបត្តិការរបស់ពួកគេ ដែលតម្រូវឱ្យពួកគេបង្កើនអត្រាការប្រាក់ ា ព បន្ទប ី ណ ់ ស ំ ង់ដល ែ រីកដះ ុ ដាលបានជាប់គាង ុ ពល ំ ក្នុងអំឡង េ ការ លើប្រាក់កម្ចី។ នៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 អត្រាការប្រាក់ជាមធ្យម រាតត្បាតនៃជំងឺ។ នៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 ការចូលរួមចំណែក ី នកាលកំណត់ជាប្រាក់ដល្លា នៃប្រាក់កម្ចមា ុ រអាមេរិក និងប្រាក់រៀល​ សរុបនៃវិស័យសំណង់ អចលនទ្រព្យ និងកម្ចីទិញផ្ទះ ធៀបនឹង បានកើនឡើងដល់ 10.19 ភាគរយ និង 12.61 ភាគរយក្នុង កំណើនឥណទានសរុបបានកើនឡើងដល់ 43 ភាគរយ កើនពី មួយឆ្នាំរៀងគ្នា កើនឡើងពី 9.51 ភាគរយ និង 11.54 ភាគរយ រយក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ ការរួមចំណែក 37 ភាគ​ រៀងគ្នាក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ (រូបភាព 17) ។ នៃវិស័យកសិកម្ម ការលក់ដុំ ការលក់រាយ និងវិស័យសណ្ឋាគារ ូ្ត គោលនយោបាយរូបយ ដោយសារភាពយឺតយ៉ាវក្នុងការផ្លាស់បរ ិ វត្ថុ ំ និងភោជនីយដ្ឋានដល់កណើនឥណទានបានបន្តថមថយដល់ 1.3 លទ្ធផលពីសកម្មភាពនៃការរឹតបន្តឹងគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ ភាគរយ 1.3 ពិន្ទុភាគរយ 2.3 ពិន្ទុភាគរយ និង 0.6 ពិន្ទុ ពិន្ទុ​ ្ ន្នមិនទាន់សម្រេចបានទាំងស្រុងនៅឡយ បច្ចុបប ើ ទេ។ ទៅអនាគត ភាគរយរៀងគ្នា ក្នុងអំឡុងពេលពីរខែដំបូងនៃ ឆ្នាំ 2023 ចុះពី វដ្តនៃការរឹតបន្តឹងទំនងជានឹងប៉ះពាល់ដល់ការវិនិយោគ និងការ 2.4 ពិន្ទុភាគរយ 2.1 ពិន្ទុភាគរយ 4.5 ពិន្ទុភាគរយ និង 0.8 ពិន្ទុ ចំណាយរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ភាគរយរៀងគ្នា ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022 ។ មិនទាន់ ច្បាស់ថាតើការប្រមូលផ្តុំឥណទានក្នុងវិស័យសំណង់ និងអចលន​ ទ្រព្យនឹងមានរយៈពេលប៉ុន្មាន។ ប្រាក់បញ្ញើរបស់វិស័យឯកជនបានធូរស្រាលខ្លាំង។ ដូចគ្នា​ រូូបភាព 17 អត្រាា�ការប្រាា�ក់់ក្នុុ�ងស្រុុ�កបានបន្តតកើើនឡើើង នេះ​ដែរ កំណើនប្រាក់បញ្ញើរបស់វិស័យឯកជនបានធ្លាក់ចុះពាក់​ (ភាគរយក្នុុ�ងមួួយឆ្នាំំ��) កណ្តាល មកនៅត្រឹម 7.5 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 16 6 ធ្លាក់ចុះពី 15.8 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ 14 ដូច្នេះ អនុបាតប្រាក់កម្ចីធៀបនឹងប្រាក់បញ្ញើបានកើនឡើងបន្ថែម 5 12 ទៀត ដោយឈានដល់ 141.5 ភាគរយនៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2023 10 4 ើ ពី 132.5 ភាគរយក្នុងអំឡង កើនឡង ុ ពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ 8 ការធូរស្រាលប្រាក់បញ្ញើក្នុងស្រុកអាចជំរុញធនាគារ និងគ្រឹះស្ថាន 3 6 មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុឱ្យដំឡើងអត្រាការប្រាក់លើប្រាក់បញ្ញើ ដើម្បីទាក់​ 2 4 ទាញអ្នកដាក់ប្រាក់បញ្ញើ។ អត្រាការប្រាក់ជាមធ្យមនៃប្រាក់បញ្ញើ 2 1 ជាប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក និងប្រាក់រៀលបានកើនដល់ 5.54 ភាគ​ 0 រយ និង 6.7 ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំរៀងគ្នា កើនឡើងពី 3.94 ភាគ​ 0 ុ ពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2022។ រយ និង 5.54 ភាគរយរៀងគ្នាក្នុងអំឡង មករា-14 មិិថុុនា-14 វិិច្ឆិិ�កា-14 មេេសា-15 កញ្ញាា�-15 កុុម្ភៈៈ�-16 កក្កកដា-16 ធ្នូូ�-16 ឧសភា-17 តុុលា-17 មីីនា-18 សីីហា-18 មករា-19 មិិថុុនា-19 វិិច្ឆិិ�កា-19 មេេសា-20 កញ្ញាា�-20 កុុម្ភៈៈ�-21 កក្កកដា-21 ធ្នូូ�-21 ឧសភា-22 តុុលា-22 នៅចុងឆ្នាំ 2022 អនុបាតប្រាក់កម្ចីមិនដំណើរការសរុបដែលបាន រាយការណ៍នៅតែមានកម្រិតទាប នៅត្រឹម 3.2 ភាគរយ និង 2.6 ប្រាា�ក់់បញ្ញើើ�ជាដុុល្លាា�រអាមេេរិិក កម្ចីី�ប្រាា�ក់់ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក ភាគរយសម្រាប់វិស័យធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរៀងគ្នា។10 អត្រាា�ចម្្បងរបស់់សហរដ្ឋឋអាមេេរិិក (មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��) (មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��) ុ ែ្ត វាប្រហែលជាមិនឆ្លុះបញ្ចង ប៉ន ុ ភាព​ ំា ទាំងស្រុងពីការថយចុះគណ ទ្រព្យសកម្មនោះទេ ដោយសារតែការរៀបចំកម្ចីឡើងវិញដ៏ច្រើន ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ សម្គាា�ល់់៖ RHS = មាត្ររដ្ឋាា�នខាងស្តាំំ��។ ត្រូវបានអនុញ្ញាតក្នុងអំឡុងពេលនៃវិបត្តិកូវីដ-19។ លើស​ពី​នេះ MDI = គ្រឹះះ��ស្ថាា�នមីីក្រូូ�ហិិរញ្ញញវត្ថុុ�ទទួួលប្រាា�ក់់បញ្ញើើ�។ ឯកជនមានកម្រិត​ខ្ពស់​​ បំណុល​ បារម្ភ​ បង្ក​ក្តី​ ការ​​ អំពី​ ការយឺតយ៉ាវនៃ អ្នក​ខ្ចី​ពិបាក​សង​ សេដ្ឋកិច្ច​ប្រសិន​បើ​ បំណុល។ 9 Ferroni, Fisher, និិង Melosi ឆ្នាំំ�� 2023។ 10 ធនាគារជាតិិនៃៃកម្ពុុ�ជា ឆ្នាំំ�� 2023 ។ 20 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ប្ររព័័ន្ធធធនាគារនៅតែែមានភាពធន់់ ចំំណូូលក្នុុ�ងស្រុុ�កបានងើើបឡើើងវិិញ យោងតាមធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ 2022 អនុបាតភាព ពេេញលេេញ និិងបន្តតកើើនឡើើង គ្រប់គ្រាន់នៃមូលធនប័ត្រមាន 22.5 ភាគរយ និង 21.2 ភាគរយ ការប្រមូលចំណូលក្នុងស្រុកបានបន្តប្រសើរឡើងជារួមក្នុង សម្រាប់វិស័យធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរៀងគ្នា លើសពីកម្រិត នៅឆ្នាំ 2023 ។ បន្ទាប់ពកា ី រងើបឡើងវិញពេញលេញនៅឆ្នាំ 2022 ុ្រ បយ បង ័ 15 ភាគរយ។ អនុបាតនៃការគ្របដណ្តបសន្ទន ្រ ត្ន ់ ី ភាព​ យ ប្រាក់ចំណូលក្នុងស្រុកបានបន្តកំណើន ដោយសារការកែលម្អ មាន 143 ភាគរយ និង 172.8 ភាគរយសម្រាប់វិស័យធនាគារ បន្ថែមទៀតនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងចំណូល។ ចំណូលក្នុងស្រុករបស់ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរៀងគ្នា បើធៀបនឹងកម្រិត 100 ភាគរយ រដ្ឋាភិបាលកណ្តាលបានកើនឡើង 11.2 ភាគរយក្នុងខែមករា ឆ្នាំ (រូបភាព 18) ។11 ចំនួនគណនីអតិថិជនដាក់ប្រាក់បញ្ញើបាន 2023 (រូបភាព 19)។ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបន្តដំណើរការល្អនៃ កើនឡើងដល់ 14.3 លាន និងគណនីឥណទានកើនឡើងដល់ ំ ញ ប្រាក់ចណ ការប្រមូលពន្ធលើប្រាក់ចណេ ូ ផ្ទាល់បានរួមចំណក​ ំ ល ែ 3.7 លាន កើនពី 12.7 លាន និង 3.4 លានរៀងគ្នា។ ទ្រព្យសកម្ម ច្រើនបំផុត គឺ 7.9 ពិន្ទុភាគរយនៃកំណើន 11.2 ភាគរយ។ ការ សរុបនៃវិស័យធនាគារ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងភតិសន្យាហិរញ្ញវត្ថុមាន ែ រួមចំណកនៃចំ ល ណ ូ ពាណិជក ូ ប្រយោល ចំណល ្ម ន្តរជាតិ និង​ ្ជ មអ ចំនួន 85.2 ភាគរយ 14.2 ភាគរយ និង 0.6 ភាគរយនៃទ្រព្យ​ ចំណូលមិនមែនពន្ធគឺអវិជ្ជមាន 0.6 ពិន្ទុភាគរយ 1.1 ពិន្ទុភាគ​ សម្បត្តិប្រព័ន្ធធនាគារសរុបរៀងគ្នា។ ទោះបីបន្តកើនឡើង ទ្រព្យ​ រយ និង 2.8 ភាគរយរៀងគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អត្រា​ សកម្មសរុបនៃប្រព័ន្ធធនាគារបានថយចុះ មកនៅត្រឹម 14.5 ភាគ​ កំណើនចំណូលក្នុងស្រុក 11.2 ភាគរយក្នុងខែមករា ឆ្នាំ 2023 រយក្នុងឆ្នាំ 2022 ធ្លាក់ចុះពី 16 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2021 មកនៅ នៅតែទាបជាងកំណើនចំណូល 20.6 ភាគរយនៅក្នុងខែមករា ត្រឹម 79.7 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ ឆ្នាំ 2019 ស្របជាមួយនឹងភាពខ្សោយនៃការពង្រីកសេដ្ឋកិច្ច ក្រោយវិបត្តិកូវីដ-19 បើធៀបនឹងអំឡុងពេលមុនកូវីដ-19។ រូូបភាព 18 អនុុបាតនៃៃការគ្ររបដណ្តតប់់សន្ទទនីីយភាពរបស់់ រូូបភាព 19 ការរួួមចំំណែែកដល់់កំំណើើនប្រាា�ក់់ចំំណូូលក្នុុ�ង ធនាគារ និិងគ្រឹះះ��ស្ថាា�នមីីក្រូូ�ហិិរញ្ញញវត្ថុុ� (ភាគរយ) ស្រុុ�ក (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) 30 250 20.6 17.5 20 200 12.3 11.2 10 150 90 100 100 100 0 100 80 -10 50 -15.9 -20 0 2018 2019 2020 2021 2022 -30 ធនាគារ គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ កម្រិតកំណត់ មករា-19 មករា-20 មករា-21 មករា-22 មករា-23 ទទួលប្រាក់បញ្ញើ ចំណូលផ្ទាល់ ចំណូលមិនផ្ទាល់ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ ចំណូលពីពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ចំណូលមិនមែនពន្ធ សម្គាា�ល់់៖ MDI = គ្រឹះះ��ស្ថាា�នមីីក្រូូ�ហិិរញ្ញញវត្ថុុ�ទទួួលប្រាា�ក់់បញ្ញើើ�។ ចំណូលក្នុងស្រុក ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា។ 11 អនុុបាតនៃៃការគ្ររបដណ្តតប់់សន្ទទនីីយភាពស្មើើ�នឹឹងចំំណែែកនៃៃទ្ររព្្យសកម្មមរាវចែែកនឹឹងលំំហូូរចេេញនៃៃសាច់់ប្រាា�ក់់សុុទ្ធធក្នុុ�ងរយៈៈពេេល 30 ថ្ងៃៃ�។ សូូមមើើល https://www.nbc. gov.kh/download_files/legislation/prakas_eng/5759prakas-liquidity-coverage-ratio-english.pdf . បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 21 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ រូូបភាព 20 ការចំំណាយថវិិកាបានថយចុះះ� នៅពេេលដែែល ទោះះបីីជាមានការខិិតខំំប្រឹឹ�ងប្រែែ�ងក្នុុ�ងការ កិិច្ចចខិិតខំំប្រឹឹ�ងប្រែែ�ងពង្រឹឹ�ងលំំហសារពើើពន្ធធ (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) ពង្រឹឹ�ងផ្នែែ�កសារពើើពន្ធធក៏៏ដោយ ការចំំណាយ 40 34.4 បានកើើនឡើើងតិិចតួួច 30 26.9 សម្រាប់ផ្នែកចំណាយ ចំណាយសាធារណៈត្រូវបានរំពឹងថា 20 នឹងកើនឡើងបន្តិច បើទោះជាមានការខិតខំប្រឹងប្រែងពង្រឹង 10 សារពើពន្ធក៏ដោយ។ ទោះបីទាំងចំណាយមូលធន និងចំណាយ 0 ចរន្តត្រូវបានគ្រោងបង្កើននៅឆ្នាំនេះក៏ដោយ ចំណាយសាធារណៈ -10 -8.8 -5.9 -21.6 ្ត ដើម្បីជួយដល់ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច​ កំពុងមានការផ្លាស់បូរ -20 របស់កម្ពុជា ខណៈដែលការចំណាយបណ្តោះអាសន្នដើម្បីជំរុញ -30 ការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់វិស័យសង្គម ជាពិសេសវិស័យសុខាភិ​ មករា-19 មករា-20 មករា-21 មករា-22 មករា-23 ឺ វ បាលត្រូវបានដកចេញ ខណៈដែលចំណាយទាក់ទងនឹងជំងក ី -​ ូដ ការចំណាយចរន្ត ចំណាយមូលធន ចំណាយសរុប 19 ត្រូវបានបិទបញ្ចប់។ ក្នុងន័យនេះ ចំណាយមូលធនសម្រាប់ វិស័យសង្គមត្រូវកំណត់ឱ្យធ្លាក់ចុះពី 0.91 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ប្រភព៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ក្នុងឆ្នាំ 2022 មកត្រឹម 0.8 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2023 ។ ការធ្លាក់ចុះនេះឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងទូលំទូលាយពីការដកការជំរុញ នៅឆ្នាំ 2022 ចំណូលក្នុងស្រុកបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់​ ចំណាយសម្រាប់វិស័យសុខាភិបាល ដោយសារការឆ្លងជំងឺ កូវីដ- រហ័ស។ ចំណូលក្នុងស្រុកទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាល (មិនរាប់បញ្ចូល 19 បានផុតរលុតស្ទើរតែទាំងស្រុង។ ចំណាយមូលធនដែលបាន ជំនួយ) ឈានដល់ 22.5 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ដែលតំណាងឱ្យ ្រោ សមប គង ្រា ក ិ លបានធ្លាក់ចះស្ទើ ់ ្រសួងសុខាភបា ុ ួ ភាគបួន រតែមយ ការកើនឡើង 21.9 ភាគរយ ឆ្នាំ/ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ 2022 ។ ចំណូលក្នុង ដែលមានត្រឹមតែ 0.44 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2023 ស្រុកត្រូវបានប្រមូលជាចម្បងដោយភ្នាក់ងារប្រមូលចំណូលចំនួន​ ធ្លាក់ចុះពី 0.62 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2022 ។13 ពីរ គឺអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ (47.0 ភាគរយនៃចំនួនសរុប) និង ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដូចដែលបានពិភាក្សានៅក្នុងផ្នែក អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ (44.7 ភាគរយនៃចំនួនសរុប)។ ផ្តោតពិសេសនៃរបាយការណ៍នេះ កម្ពុជាបានពង្រីកការចំណាយ នៅឆ្នាំ 2022 ចំណល ូ ផ្ទាល់ដល ែ ភាគច្រើនជាពន្ធលើប្រាក់​ចណេ ំ ញ​ សាធារណៈយ៉ាងច្រើននៅក្នុងវិ ស័ យ សង្គ ម ក្នុងរយៈពេលមួ យ បានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សដល់ 6.1 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ដោយបានគូសបញ្ជាក់ពីតម្រូវការបន្ទាន់ ដែលលើសអាករលើតម្លៃបន្ថែមចំនួន 5.8 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ្ធ ព និងប្រសិទផ ក្នុងការធានាការចំណាយប្រកបដោយប្រសិទភា ិ្ធ ល​ ជាលើកដំបង ិ ូ ក្នុងប្រវត្តសាស្រនៃ ្ត ការប្រមូលចំណល ូ ក្នុងស្រុកនាពេល​ ័ ទាំងនេះ ដម ក្នុងវិសយ ្ផ ើ បី ល ្ត សេ ែ ល់​ ់ វាសាធារណៈ និងរួមចំណកដ ថ្មីៗនេះ។ កិច្ចខត ិ ខំប្រឹងប្រែងដម ើ ប ្ក ី ល ែ ម្អការប្រមូលចំណល ូ បាន​ ការបង្កើតមូលធនមនុស្ស។ ក្នុងទស្សវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ការធ្វើ បន្ត ដោយមានការគ្រប់គ្រងពន្ធដារកាន់តែប្រសើរ អភិបាលកិច្ច ឱ្យប្រសើរឡើងនៃលំហសារពើពន្ធដែលកើតចេញពីកំណើនយ៉ាង ល្អ ទំនើបកម្ម និងការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធប្រកាសពន្ធអេឡិច​ ឆាប់រហ័សនៃចំណូលក្នុងស្រុក បានអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើន ត្រូនិក ការទូទាត់អេឡិចត្រូនិក និងសេវាកម្មអ្នកបង់ពន្ធ ទន្ទឹមនឹង​ ការចំណាយក្នុងវិស័យសុខាភិបាល និងអប់រំ។ លើសពីនេះ ការ នោះលុបបំបាត់ចន្លោះប្រហោងនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីពន្ធដារ និងធ្វើ បង្កើនការវិភាជថវិការបស់កម្ពុជាត្រូវបានជំរុញមួយផ្នែកដោយ សុខដម ុ រមនីយកមក ្ម ប ើ ប ្រ ខ័ណ្ឌច្បាប់ដម ្ប ា ការគេចវេសផ្នែកពន្ធ ី ង្ករ ការដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍សម្រាប់មន្ត្រីរាជការទូទៅ។ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ ការរំលោភលើតម្លៃផ្ទេរ និងការយកពន្ធស្ទួន។ ការស្ទង់មតិអ្នក ប្រចាំខែរបស់វិស័យសាធារណៈជាមធ្យមគឺខ្ពស់ជាងប្រាក់បៀវត្សរ៍ បង់ពន្ធបានបង្ហញ ា ថា 88 ភាគរយនៃអ្នកឆយ ្លើ តបបានយល់ស្រប​ របស់វិស័យឯកជន។ បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេស ថា​ ទំនើបកម្ម រដ្ឋបាលសារពើរពន្ធ ជាពិសេសការធ្វើស្វ័យប្រវត្តិ ដែលមានអត្រានៃចំណូលរដ្ឋខ្ពស់បំផុតចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សរ៍ កម្ម បានជួយកែលម្អការបង់ពន្ធ។ 12 មន្រ្តីសាធារណៈ (សូមមើលអត្ថបទផ្តោតពិសេស)។ 12 "ព្រឹឹ�ត្តិិ�បត្ររពន្ធធ - ត្រីី�មាសទីីបួួន ឆ្នាំំ�� 2022"; https://www.tax.gov.kh/en/tax-bulletin 13 ថវិិកាប្ររចាំំឆ្នាំំ�� 2022 និិង 2023 រាជរដ្ឋាា�ភិិបាលកម្ពុុ�ជា https://mef.gov.kh/documents-category/law-and-regulation/budget/ 22 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ខណៈពេលដែលការវិនិយោគសាធារណៈក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ជា​ ការ​ រាជការ ជាងមន្ត្រីរាជការ​ មន្ត្រី​ បច្ចុប្បន្ន។ ការកើនឡើងនៃ ត្រូវបានកំណត់ថវិកាឱ្យនៅតែមិនផ្លាស់ប្តូរក្នុងអត្រា 4.1 ភាគរយ ការចំណាយចរន្តក៏ចាំបាច់ផងដែរ ដើម្បីផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ នៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2023 ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួនបាន ការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំការប្រកួតកីឡាអាស៊ីអាគ្នេយ៍លើកទី 32 ទទួលការជំរុញការចំណាយដើមទុនយ៉ាងច្រើនដើម្បីគាំទ្រដល់ និងការចំណាយទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជាតិ។ ការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។ ចំណាយមូលធនដែល​ រដ្ឋា ភិ បា លបានបន្តផ្ត ល់ ជំនួ យ សាច់ ប្រាក់ ស ម្រា ប់ គ្រួ សា រ បានបែងចែកទៅឱ្យក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ និងក្រសួងកសិកម្ម ក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះ ទោះបីជាជំងឺស្ថានភាពដ៏អាក្រក់នៃជំង​ ឺ រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានកើនឡើងដល់ 0.62 ភាគរយនៃ កូវីដ-19ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយក៏ដោយ។ ក្នុងន័យនេះ រដ្ឋាភិបាល ផ.ស.ស. និង 0.29 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. រៀងគ្នា ក្នុងឆ្នាំ 2023 កម្ពុជាបានបន្តកម្មវិធីជំនួយសាច់ប្រាក់ជំងឺកូវីដ-19 បន្ថែមទៀត កើនឡើងពី 0.56 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. និង 0.16 ភាគរយនៃ ជាមួយនឹងថវិកាបន្ថែមប្រមាណ 400លានដុល្លារអាមេរិក។ កមវ ិ ​ ្ម ធ ី ផ.ស.ស. រៀងគ្នា ក្នុងឆ្នាំ 2022 ។ បន្ទាប់ពីការបង្កើនល្បឿនក្នុង នេះបានផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់មនុស្សជិត 2.8 លាននាក់ (17 កំឡុងឆ្នាំ 2020-21 ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការកើនឡើងនៃតម្រូវការ ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជន) ឬ 705,000 គ្រួសារ។ ក្នុង​នោះ ចំណាយទាក់ទងនឹងការរាតត្បាតនៃជំងឺ ល្បឿននៃការចំណាយ 110,000 នាក់ជា​កុមារ​ អាយុក ​ ្រោម​ប្រាំ​ឆ្នាំ 387,000 នាក់ជា សាធារណៈ​ បានថយចុះ។ នៅខែមករាឆ្នាំ 2023 ការចំណាយរបស់​ មនុស្សចាប់មានអាយុលើសពី 60 ឆ្នាំ 60,000 នាក់ជាជនមាន រដ្ឋាភិបាលកណ្តាលមានកម្រិតមធ្យម ដោយបានធ្លាក់ចុះ 21.6 ពិការភាព និង 2,000 នាក់ជាអ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍/ជំង​ ឺ ភាគរយ មួយភាគធំដោយសារការធ្លាក់ចះច ុ ណា ំ យមូលធន។ ក្នុង​ អេដស៍។ គិតត្រឹមខែមីនា ឆ្នាំ 2023 កម្មវិធីនេះបានបញ្ចេញថវិកា ចំណោមការធ្លាក់ចុះ 21.6 ភាគរយ ចំណាយមូលធនថយចុះ ចំនួន 994 លានដុល្លារអាមេរិក គិតចាប់ពីពេលចាប់ផ្តើមកម្មវិធី 26.0 ពិន្ទុភាគរយ ខណៈដែលចំណាយចរន្តបានរួមចំណែកដល់ ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ 2020។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញ កំណើនចំនួន 4.4 ពិន្ទុភាគរយ (រូបភាព 20) ។ នូវកម្មវិធីជំនួយសាច់ប្រាក់ថ្មីសម្រាប់គ្រួសារដែលមានហានិភ័យ ដោយសារសម្ពាធអតិផរណា និងទឹកជំនន់ធ្ងន់ធ្ងរ។ នៅក្នុងជុំទ​ ី � វិិស័យ ការដំំឡើើងប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ក្នុុង ័ សាធារណៈៈ មួយនៃការអនុវត្ត កម្មវិធីជំនួយសាច់ប្រាក់សម្រាប់គ្រួសារដែលរង ផលប៉ះពាល់ពីអតិផរណាបានបញ្ចេញប្រាក់ចំនួន 9.12 លាន ទូូទាំំងប្ររទេេសបានចាប់់ផ្តើើ�មឡើើងវិិញ ដុល្លារអាមេរិក និងផ្តលអ ់ ត្ថប្រយោជន៍ដល់គសា ួ្រ រចំននួ 261,000។ ការកើនឡើងនៃចំណាយថវិកាចរន្តឆ្លុះបញ្ចាំងពីការអនុវត្ត កម្មវធិ ជ ី ន ំ យួ សាច់ប្រាកដ ់ ល់គសា ួ្រ ររងគ្រោះដោយទឹកជំននត្រូ ់ វបាន​ ឡើងវិញនូវការដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍ក្នុងវិស័យសាធារណៈជារួម។ បញប ់ ខែមនា ្ច នៅ ី ឆ្នាំ 2023 ដែលបានផ្តលប្រាក ់ ់ ន ច ំ នួ 11.6 លាន​ វិស័យ​សាធារណៈ​ត្រូវបានផ្អាក​ក្នុង ការ​ដំឡើង​ប្រាក់បៀវត្សរ៍​ក្នុង​ ដុល្លារអាមេរិក និងផ្តលអ ់ ត្ថប្រយោជន៍ដល់ 99,000 គ្រសា ួ រ។ អត្រា​ កំឡុងឆ្នាំ 2021-22 ដើម្បីសន្សំធនធានថវិកា សម្រាប់ផ្តល់ នៃភាពក្រក ី ្រធៀបនឹងខ្សែបន្ទាត់ភាពក្រក ្រ តិគឺ 17.8 ភាគរយក្នុង​ ី ជា ហិរញ្ញប្បទានដល់កំណើនតម្រូវការចំណាយ ដើម្បីកាត់បន្ថយ ឆ្នាំ 2019/20 ។ ការវិភាគធ្វើត្រាប់ដែលមិនបានរាប់បញ្ចូលផល ផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តក ូដ ិ វី -19។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើន​ ប៉ះពាល់នៃវិបត្តក ិ វ ូដ ី -19 ឬសមប ់ រឆយ ្រា កា ្លើ តបគោលនយោបាយ​ អត្ថប្រយោជន៍សន្តិសុខសង្គមដល់អតីតមន្ត្រីរាជការ និងអតីត​ សារពើពន្ធដើម្បីគាំទ្រគ្រួសាររវាងឆ្នាំ 2020 និងឆ្នាំ 2022 បាន យុទ្ធជន។ ការ​ដំឡង បានអនុវត្តសមប ើ ​ប្រាក់បៀវត្សរ៍​នេះ​ត្រូវ​ ​ ់ តីត​​ ្រា អ បង្ហាញថា អតិផរណាអាចធ្វើឱ្យភាពក្រីក្រកើនឡើង 4 ពិន្ទុ រាជការ​ដែល​ មន្ត្រី​ ទទួល​ បាន​ប្រាក់​បៀវត្សរ៍​ នៅ​ពេល​ពួកគេ​ធ្វើ​ ទាប​ ភាគរយលើសពីអត្រានៃភាពក្រីក្រក្នុងឆ្នាំ 2019/20 ។ ©Shutterstock/Yosanon Y បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 23 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ឱនភាពសារពើើពន្ធធកាលពីីឆ្នាំំ��មុុនត្រូូ�វបាន បំំណុុលសាធារណៈៈបានកើើនឡើើងដល់់ 33.7 ប៉ាា�ន់់ប្ររមាណថាបានរួួមតូូចមកត្រឹឹ�ម 4.7 ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស.ដែែលក្នុុ�ងនោះះ 99.8 ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស. ភាគរយ ជាបំំណុុលខាងក្រៅៅ� ដោយសារការពង្រក ា ឆាប់រហ័សនៃប្រាក់ចំណូលក្នុងសក ី យ៉ង ុ្រ ា របាននឹងកំពុងបព អាជ្ញធ េ គម្លាតដល ំ ញ ែក ែ កាន់តរ ំ ហ ី ធន ៃ រ ្​ ិ ញ្ញបប និងការចំណាយរួម ឱនភាពសារពើពន្ធត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថា ទានដែលបង្កឡើងដោយការរាតត្បាតនៃជំងឺ ជាចម្បងដោយប្រើ បានរួមតូចមកត្រឹម 4.7 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2022 ។ ​ ីការផ្តល់ប្រាក់កម្ចី បន្ថែមពីលើនោះដោយការដកប្រាក់ ចំណូលព ំ ន (រូបភាព 21) ។ កាលពីឆ្នាម ុ ប្រាក់ចណ ូ រួមទាំងជំនយ ំ ល ួ មាន​ រដ្ឋាភិបាល (ទុនបម្រុងសារពើពន្ធ)។ សំខាន់ជាងនេះ បញ្ញើរបស់​ ភាពប្រសើរឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណ ទៅទៀត អាជ្ញាធរបានបន្តអនុវត្តតាមគោលការណ៍ខ្ចី ដោយខ្ចី ថាបានឈានដល់ 23.2 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2022 បំណុលខាងក្រៅតែតាមលក្ខខណ្ឌសម្បទានប៉ុណ្ណោះ រហូតដល់ ដែលត្រូវបានជំរុញភាគច្រើនដោយប្រាក់ចំណូលពន្ធកើនឡើង ឆ្នាំ 2022 នៅពេលដែលបំណុលក្នុងស្រុក (មូលបត្ររដ្ឋាភិបាល) ដោយសារការស្ទុះងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងការបន្តការកែលម្អ​ ត្រូវបានបោះផ្សាយលក់ ដើម្បីជួយរក្សាហានិភ័យទាបនៃចំណាត់​ ការគ្របគ ់ ង ្រ ប្រាក់ចណ ំ ល ូ ។ ការចំណាយត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថា​ ថ្នាក់បំណុល។ បានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹម 27.9 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ដោយសារ នៅចុងឆ្នាំ 2022 អនុបាតបំណុលសាធារណៈ និង ផ.ស.ស. ការចំណាយលើទំនិញ និងសេវាកម្ម និងការចំណាយមូលធន របស់កម្ពុជាបានឈានដល់ 33.7 ភាគរយ ឬ 9.98 ពាន់លាន មានកម្រិតមធ្យម ខណៈដែលការចំណាយទាក់ទងនឹងការរាតត្បាត ដុល្លារអាមេរិកនៅក្នុងបំណុលដែលមិនទាន់ចេញ។ (តារាង 1),14 ឺ នៃជំងឺ ដូចជាចំណាយវិស័យសុខាភិបាលដែលទាក់ទងនឹងជំង​ ក្នុងនោះ 9,970.5 លានដុល្លារអាមេរិក (ឬ 99.8 ភាគរយ) ជា ី -19 ត្រូវបានលុបបំបាត់។ ឱនភាពសារពើពន្ធត្រូវបានទប់ទល់​ កូវដ បំណុលសាធារណៈខាងក្រៅ និង 17.5 លានដុល្លារអាមេរិក (ឬ ដោយហិរញ្ញបប ភាគច្រើន​ ូ និធខា ្ ទានពីមល ិ ងក្រៅដែល មានប្រហែល 0.2 ភាគរយ) ជាបំណុលសាធារណៈក្នុងស្រុក។ ក្នុងចំណោម 90 ភាគរយនៃគម្លាតហិរញ្ញប្បទាន។ នៅសល់ 10 ភាគរយទៀត បំណុលសាធារណៈចំនួន 9,970.5 លានដុល្លារអាមេរិក បំណុល ់ រ ត្រូវបានផ្តលហ ្ ទានដោយការដកប្រាក់របស់រដ្ឋាភិបាល (ទុន​ ិ ញ្ញបប ទ្វេភាគី និងបំណុលពហុភាគីមានចំនួន 67.6 ភាគរយ និង 32.4 បម្រុងសារពើពន្ធ) ដែលមានចំនួន 17.8 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ភាគរយរៀងគ្នា។ បង្កឡើងដោយការរាតត្បាតនៃជំងឺសាកលនៅ​ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ 2022 ធ្លាក់ចុះពី 23.6 ភាគរយនៅចុងឆ្នាំ 2020។ ពេលដែលការប្រមូលចំណូលជាតិបានថយចុះ ហើយតម្រូវការ រូូបភាព 21 ឱនភាពរដ្ឋាា�ភិិបាលទូូទៅ (ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស.) រូូបភាព 22 អតិិរេេក/ឱនភាព និិងហិិរញ្ញញប្្បទានរបស់់ រដ្ឋាា�ភិិបាលទូូទៅ (ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស) 30 (ពិិន្ទុុ�ភាគរយ) 25 8.0 20 6.0 4.0 15 2.0 10 0.0 5 -2.0 0 -4.0 -5 -6.0 2018 2019 2020 2021 2022ប 2023ព -10 ហិិរញ្ញញប្្បទានពីីបរទេេស ការរំំលោះះបំំណុុល 2018 2019 2020 2021 2022ប 2023ព ហិិរញ្ញញប្្បទានក្នុុ�ងស្រុុ�ក ការផ្តតល់់ហិិរញ្ញញប្្បទាន ប្រាា�ក់់ចំំណូូលសរុុប (និិងជំំនួួយឥតសំំណង) ចំំណាយសរុុប សមតុុល្្យសរុុប ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ទូូទាត់់ថវិិកា និិងការប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន និិងការព្្យាករណ៍៍របស់់បុុគ្គគលិិកធនាគារ ពិិភពលោក។ ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ទូូទាត់់ថវិិកា និិងការប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន និិងការព្្យាករណ៍៍របស់់បុុគ្គគលិិកធនាគារ សម្គាា�ល់់៖ ប = ការប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន ព = ការព្្យាករណ៍៍។ ពិិភពលោក។ សម្គាា�ល់់៖ ប = ការប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន ព = ការព្្យាករណ៍៍។ 14 ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� ឆ្នាំំ�� 2023a ។ 24 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ តារាង 1 បំំណុុលសាធារណៈៈ ប្រាា�ក់់កម្ចីី�ដែែលបានចុះះ�ហត្ថថលេេខាខ្ចីី�ថ្មីី�ៗ និិងការចំំណាយប្រាា�ក់់កម្ចីី� បំំណុុលគិិតត្រឹឹ�មឆ្នាំំ� 2022 ប្រាា�ក់់កម្ចីី�ឆ្នាំំ� 2022 ការបើើកប្រាា�ក់់ឆ្នាំំ� 2022 ចំំនួួន ចំំនួួន ចំំនួួន ចំំណែែក ចំំណែែក ចំំណែែក (លានដុុល្លាា�រ (លានដុុល្លាា�រ (លានដុុល្លាា�រ (%) (%) (%) អាមេេរិិក) អាមេេរិិក) អាមេេរិិក) ម្ចាា�ស់់បំំណុុលទ្វេេ�ភាគីីធំំបំំផុុតទាំំង 3 ចិិន 4,001.7 40.1 567.3 26.5 301.1 22.4 ជប៉ុុ�ន 1,077.7 10.8 448.0 21.0 386.2 28.7 សាធារណៈៈរដ្ឋឋកូូរ៉េេ� 482.3 4.8 351.1 16.4 60.4 4.5 ម្ចាា�ស់់បំំណុុលពហុុភាគីីធំំបំំផុុតទាំំង 3 ធនាគារអភិិវឌ្្ឍអាស៊ីី� 2,051.2 20.6 373.0 17.4 238.3 17.7 ធនាគារពិិភពលោក 933.6 9.4 262.0 12.3 268.9 20.0 IFAD 129.7 1.3 0.0 0.0 29.8 2.2 ម្ចាស់បំណុលទ្វេភាគី/ពហុភាគី 1,294.4 13.0 136.5 6.4 60.3 4.5 ផ្សេងទៀត សរុប 9,970.5 100.0 2,137.8 100.0 1,345.0 100.0 ប្ររភព៖ ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� ឆ្នាំំ�� 2023a ។ វិស័យសុខភិបាល និងជំនួយសង្គមកើនឡើង បំណុល​ ចំណាយ​ តានតឹងការនាំចេញ ដែលបង្ហាញពីការវាយតម្លៃហានិភ័យកម្រិត​ កម្ពុជាបានកើនឡើងដល់ 33.7 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ មធ្យម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការបំពាននេះមានកម្រិតទាប 2022 កើនឡើងពី 28.1 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2019 ។ ុ ដោយការប្រែប្រល មានរយៈពេលខ្លី និងជំរញ ួ ពិសេសនៃការនាំចេញ​ ការខ្ចីប្រាក់ពីខាងក្រៅនៅតែមានលក្ខណៈសម្បទានខ្ពស់ ជាមួយ​ នៅឆ្នាំ 2020 ដែលបានបង្កើនភាពប្រែប្រួលគំរូសម្រាប់វិបត្តិ នឹងជំនួយឥតសំណងចំនួន 44.8 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2022។ អត្រា ស្តង់ដារ។ ជាងនេះទៅទៀត សូចនាករបន្ទុកបំណុលផ្សេងទៀត ី ល ការប្រាក់ជាមធ្យមនៃប្រាក់កម្ចដ ិ ែ បានចុះកច្ចសន្យាគឺ 1.09 ភាគ​​ ត្រូវបានព្យាករថានឹងនៅតែស្ថិតក្រោមកម្រិតកំណត់របស់វាក្រោម រយក្នុងមួយឆ្នាំ ខណៈរយៈពេលសងជាមធ្យមគឺ 26.7 ឆ្នាំ។ ក្នុង​ បន្ទាត់មូលដ្ឋាន និងសេណារីយ៉ូវិបត្តិ។ ី្ច រុបដែលបានចុះកច្ចសន្ ចំណោមប្រាក់កមស ិ យាក្នុងឆ្នាំ 2022 ប្រាក់​ ម្ចាស់បំណុលផ្លូវការធំជាងគេរបស់កម្ពុជា គឺប្រទេសចិន។ រចនា​ កម្ចី 69.0 ភាគរយបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់វិស័យហេដ្ឋា​ បំណុលសរុបដែលជំពាក់ចិនបានកើនឡើងដល់ 4.0 ពាន់លាន សម្ព័ន្ធសាធារណៈរបស់ប្រទេសដូចជាការដឹកជញ្ជូន ប្រព័ន្ធធារា ុ ខាងក្រៅសរុប គិតត្រឹម​ ដុល្លារអាមេរិក ឬ 40.1 ភាគរយនៃបំណល សាស្រ្ត ថាមពល និងការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ហើយចំណែកនៅសល់ ់ ណ ចុងឆ្នាំ 2022។ ម្ចាសប ុ ធំទព ំ ល ី របស់កមជា ី រ ្ពុ គឺធនាគារអភិវឌ្ឍន៍​ ់ ល 31.0 ភាគរយបានផ្តលម ិ ល់អាទិភាពផ្សេងទៀត (មិនមែន​ ូ និធដ អាស៊ី ដែលកម្ពុជាជំពាក់ប្រាក់ចំនួន 2.05 ពាន់លានដុល្លារ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ) ដូចជាវិស័យសុខាភិបាល អប់រំ និងកសិកម្ម។ ុ ខាងក្រៅសរុប។ ម្ចាសប អាមេរិក ឬ 20.5 ភាគរយនៃបំណល ំ ល ់ ណ ុ ​ ិ ន្តរភាពបំណល ការវិភាគរួមគ្នាលើនរ ុ របស់ធនាគារពិភពលោក/​ ធំជាងគទ េ ប ី ី ទីបន ួ និងទីប្រារ ្ពុ គឺប្រទេសជបន ំ បស់កមជា ុ៉ ធនាគារ​ មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ ដែលបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ 2022 បាន ពិភពលោក និងកូរ៉េ ដែលមានចំនួន 10.8 ភាគរយ 9.3 ភាគរយ ា ថា បទ បង្ហញ េ កម្ពុជានៅតែមានហានិភយ ្រ ស ័ ទាបនៃវិបត្តិបណ ំ ល ុ ​ ុ ខាងក្រៅសរុបរៀងគ្នា។ បំណល និង 4.8 ភាគរយនៃបំណល ុ ចាស់​ ខាងក្រៅ និងជារួម ក្រោមក្របខណ្ឌនិរន្តរភាពបំណុលប្រទេស មានចំនួន 6.3 ភាគរយនៃបំណុលខាងក្រៅសរុប។ បំណុល ដែលមានចំណូលទាប។ 15 បំណុលសាធារណៈសរុប និងអនុបាត ុ រអាមេរិកដល សាធារណៈភាគច្រើនជាប្រាក់ដល្លា ួ 44.2 ែ មានចំនន ុ ធានាដោយសាធារណៈធៀបនឹង ផ.ស.ស ត្រូវបានព្យាករណ៍​ បំណល ភាគរយនៃបំណុលសរុប តាមពីក្រោយដោយ SDRs (Special ថានឹងកើនឡើងប្រហែល 4 ពិន្ទុភាគរយក្នុងកំឡុងទសវត្សរ៍ Drawing Rights) ប្រាក់យន់ចិន ប្រាក់យ៉េនជប៉ុន និងបំណុល បន្ទាប់នេះ។ តម្លៃបច្ចុប្បន្ននៃអនុបាតបំណុលខាងក្រៅធៀបទៅ ដែលតំណាងដោយប្រាក់អឺរ៉ូដែលមានចំនួន 21.2 ភាគរយ 12.3 នឹង ផ.ស.ស. បំពានលើកម្រិតកំណត់នៅក្នុងការធ្វើតេស្តភាព ភាគរយ 10.8 ភាគរយ និង 6.8 ភាគរយរៀងគ្នា។ 15 មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ 2022a. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 25 ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ ទស្្សនៈៈវិិស័័យ នៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2023 ដោយសារការកើនឡើងនៃការ ចំណាយប្រតិបត្តិការក្រោយការរាតត្បាតនៃជំងឺ ដែលរួមមានការ​ កំណើន ផ.ស.ស. ពិតរបស់កម្ពុជាសមប ់ 2023 តវ ្រា ឆ្នាំ ូ្រ បាន ដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍ក្នុងវិស័យសាធារណៈទូទាំងក្រុមប្រឹក្សា និង ព្យាករណ៍ថានឹងកើនឡើងបន្ថែមទៀត ដល់ 5.5 ភាគរយ (សូម មើលតារាង 2) ។ ខណៈដែលការនាំចេញទំនិញមានស្ថានភាព ឡើងនៃការចំណាយលើទំនិញ និងសេវាកម្ម ព្រមទាំង ការកើន​ ធូរស្រាល ឱនភាពគណនីចរន្តត្រូវបានរំពឹងថានឹងប្រសើរឡើង ការចំណាយ​ ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតទូទៅ និងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ដល់ 19.3 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. បន្ទាប់ពីការងើបឡើងវិញនៃ កីឡាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងអាស៊ានប៉ារ៉ាហ្គេម។ ការនាំចេញសេវាកម្ម ជាពិសេសការទទួលបានភ្ញៀវទេសចរណ៍ ​ ​នឹងមា ក្នុងរយៈពេលមធ្យម សេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានរំពឹងថា ទំនោរ​ ​ ន​ និងការផ្ទេរប្រាក់ផ្ញើចូលពីបរទេស។ ទោះបីជាមានការធ្លាក់ចុះថ្មីៗ ត្រឡប់ទៅ ​ រ​ក​សក្ដានុពលឡើង​វិញ ដោយ​ កើន​ឡើង​ក្នុង​ អត្រា 6 នៃគម្រោងវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដែលត្រូវបានអនុម័តក៏ដោយ ភាគរយ។ ការនាំចេញទំនិញ និងសេវាកម្ម និងលំហូរនៃការ លំហូរចូលមូលធនដ៏រឹងមាំ និងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសម្បទាន វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ត្រូវបានរំពឹងថានឹងជំរុញដោយកិច្ចព្រម​ នឹងបន្តគ្របដណ្តប់យ៉ាងទូលំទូលាយនូវតម្រូវការហិរញ្ញប្បទានពី ព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីដែលទើបបានផ្តល់សច្ចាប័នថ្មីៗ កំណើនដ៏ ខាងក្រៅ។ ខ្លាំងនៃការវិនិយោគឯកជន និងសាធារណៈលើវិស័យហេដ្ឋារចនា​ ឱនភាពសារពើពន្ធត្រូវបានរំពឹងថានឹងកើនឡើងដល់ 6.4 សម្ពន្ធ ំ ័ រូបវន្តសខាន់ ដូចជាកំពង់ផស ៗ ែ មុទ្រ និងផ្លូវថ្នល់ ជាពិសេស​ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស ។ ប្រាក់ចំណូល រួមទាំងជំនួយកំពុងមាន ក្រោមភាពជាដៃគូសាធារណៈ និងឯកជន និងកំណែទម្រង់រចនា​ ភាពប្រសើរឡើង ហើយត្រូវបានគេព្យាករណ៍ថានឹងនៅតែរឹងមាំ សម្ព័ន្ធ។ ភាពក្រីក្រត្រូវបានរំពឹងថានឹងធ្លាក់ចុះ ដោយសារការ ដោយឈានដល់ 23.5 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2023។ ងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងអតិផរណាកម្រិតមធ្យមដែលបាន ការចំណាយត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងកើនឡើងដល់ 29.9 ភាគរយ ព្យាករណ៍។ តារាង 2 ទស្្សនវិិស័័យម៉ាា�ក្រូូ�បង្ហាា�ញពីីការបន្តតងើើបឡើើងវិិញនៃៃសេេដ្ឋឋកិិច្ចច 2021 2022ប 2023ព 2024ព 2025ព គណនីីជាតិិ និិងតម្លៃៃ� ផ.ស.ស សរុុបតាមតម្លៃៃ�ទីីផ្្សារថេេរ (% ផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រ) 3.0 5.2 5.5 6.1 6.3 កសិិកម្មម 1.2 0.7 1.5 1.5 1.5 ឧស្្សាហកម្មម 9.4 8.3 4.0 8.0 9.6 សេេវាកម្មម -2.7 2.2 10.6 7.4 5.9 សន្ទទស្្សន៍៍ថ្លៃៃ�ទំំនិិញប្រើើ�ប្រាា�ស់់ 2.8 5.5 2.5 2.5 2.0 រដ្ឋាា�ភិិបាលទូូទៅ (% នៃៃ ផ.ស.ស) ប្រាា�ក់់ចំំណូូល និិងជំំនួួយ 22.0 23.2 23.5 24.0 25.0 ការចំំណាយ និិងប្រាា�ក់់កម្ចីី�សុុទ្ធធ 29.0 27.9 29.9 29.0 29.2 សមតុុល្្យសរុុប (រួួមទាំំងជំំនួួយ) -7.0 -4.7 -6.4 -4.9 -4.2 ហិិរញ្ញញប្្បទានពីីបរទេេស 4.2 5.6 4.5 4.3 3.9 ហិិរញ្ញញប្្បទានក្នុុ�ងស្រុុ�កសុុទ្ធធ (ពីីប្រាា�ក់់សន្្សំំបច្ចុុ�ប្្បន្នន) 3.8 0.4 3.3 2.0 1.7 ការរំំលោះះ -1.1 -1.2 -1.3 -1.4 -1.4 សាច់់ប្រាា�ក់់ និិងឥណទាន សាច់់ប្រាា�ក់់ទូូទៅ (ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រ %) 20.0 8.2 7.2 9.0 15.6 ឥណទានដល់់វិិស័័យឯកជន (ការផ្លាា�ស់់ប្តូូ�រ %) 23.2 18.9 12.5 15.0 18.1 វិិស័័យខាងក្រៅៅ� (លានដុុល្លាា�រអាមេេរិិក ឬដូូចបញ្ជាា�ក់់) ការនាំំចេេញ (ទំំនិិញ និិងសេេវាកម្មម) 18,565.9 24,494.7 29,149.5 35,679.0 45,186.1 ការនាំំចូូល (ទំំនិិញ និិងសេេវាកម្មម) 28,120.6 38,761.9 42,333.4 49,528.1 57,945.5 ការវិិនិិយោគផ្ទាា�ល់់ពីីបរទេេស, លំំហូូរចូូលសុុទ្ធធ 3,483.5 3,578.8 4,380.6 4,745.7 5,167.2 ទុុនបម្រុុ�ងផ្លូូ�វការសរុុប 20,272.3 17,784.6 15,828.3 16,145.4 18,085.3 (ចំនួនខែនាំចូល) 8.1 7.0 6.0 5.5 5.0 គណនីចរន្ត (ភាគរយនៃ ផ.ស.ស) -42.6 -26.3 -19.3 -16.1 -13.2 អត្រាប្តូរប្រាក់ (ប្រាក់រៀលក្នុងមួយដុល្លារអាមេរិកជាមធ្យម) 4,100.0 4,150.0 4,110.0 4,100.0 4,090.0 បំណុលសារធារណៈ និងសេវាកម្ម បំណុលសាធារណៈសរុប (% នៃ ផ.ស.ស) 35.2 33.7 35.1 35.6 35.9 ធាតុអនុស្សរណៈ៖ ផ.ស.ស ចារឹក លានដុល្លារអាមេរិក 26,952.7 29,647.4 32,425.5 35,383.9 38,565.0 ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា និិងប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន និិងការព្្យាករណ៍៍របស់់បុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ សម្គាា�ល់់៖ ប = ការប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន ព = ការព្្យាករណ៍៍។ 26 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 1 ការអភិិវឌ្្ឍសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្មីី�ៗ និិងទស្្សនវិិស័័យ បញ្ហាា�ប្ររឈម និិងហានិិភ័័យ នឹង​ប្រែក្លាយទៅជាលទ្ធផលកាន់តែប្រសើរ ដូចដែលបរិយាយ លម្អិតនៅក្នុងផ្នែកទី 2 នៃរបាយការណ៍នេះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទស្សនវិស័យនេះប្រឈមនឹង ហានិភ័យនៃការធ្លាក់ចុះ។ ការបន្តភាពយឺតយ៉ាវនៃតម្រូវការខាង ការការពារស្ថិ រ ភាពហិ រ ញ្ញ វត្ថុ នៅតែ ជា អាទិ ភា ពសំ ខា ន់ ។ ក្រៅត្រូវបានរំពឹងថានឹងធ្វើឱ្យការផលិតសមប ្រា នា ់ ចេ ំ ញរបស់កមជា ្ពុ ​ កំណើនឥណទានយ៉ាងឆាប់រហ័សនាពេលថ្មីៗនេះ និងបំណុល ចុះខ្សោយបន្ថែមទៀត ដែលការផលិតនេះបង្កើតការងារប្រហែល ខ្ពស់ក្នុងវិស័យឯកជន ដែលប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យ 40 ភាគរយនៃការងារសរុបនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម (17.3 បង្កហានិភ័យសំខាន់ៗដល់ស្ថិរភាពម៉ាក្រូហិរញ្ញវត្ថុរបស់កម្ពុជា។ ភាគរយនៃការងារមិនមែនកសិកម្មសរុប)។ ការបន្តរឹតបន្តឹងហិរញ្ញ​ ិ យ ចំបាច់ត្រូវការការត្រួតពិនត ែ ង ្ កាន់តខ្លា ិ ការ​ ំ ទន្ទឹមនឹងការអនុវត្តវធាន វត្ថុសកលអាចជះឥទ្ធិ ព លដល់ វិ ស័ យ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុដែ ល ជាប្រភព ្ តនៃជំងឺ ដូចជាការរៀបចំប្រាកក ទាក់ទងនឹងការរាតតបា ី្ច ង ់ មឡ ើ វិញ ឥណទានសំខាននៃ ំ ់ ការរីកចរើនក្នុងវិសយ័ សំណង់នាពេលថ្មីៗនេះ។ និងការអត់ធ្មត់ពុំទារបំណុលត្រូវបានបញ្ចប់។ វាអាចរួមបញ្ចូលការ​ ការប្រែប្រួលតម្លៃ​ប្រេង​អាច​ ឲ្យ​ បង្ក​ មាន​អតិផរណា និងប៉ះពាល់ ពង្រឹងការផ្តោតទៅលើការធ្វើតេស្តភាពតានតឹង (stress test) ំុ ណទាន​ ដល់ការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក។ នៅក្នុងប្រទេស ការប្រមូលផ្តឥ នៃស្ថប ា នន ័ ម ី យ ិ យ ួ ៗ ការត្រួតពិនត ្ ជាប្រព័ន្ធនៅនឹងកន្លែង ការសម្រួល​ នៅក្នុងវិស័យសំណង់នៅតែជាហានិភ័យដ៏សំខាន់ចំពោះស្ថិរភាព​ បន្ថែមទៀតនូវក្របខណ្ឌបទប្បញ្ញត្តិជាមួយនឹងស្តង់ដារអន្តរជាតិ ហិរញ្ញវត្ថុ។ និងការវាយតម្លៃបន្ថែមលើគុណភាពនៃផលប័ត្រប្រាក់កម្ចី ក្នុង​ ផ្ទុយទៅវិញ កំណើនសកលដែលមានសន្ទុះខ្លាំងជាងការរំពឹង ចំណោមកត្តាផ្សេងៗទៀត។ ទន្ទឹមនឹងនោះ រដ្ឋាភិបាលគួរបន្តកិច្ច ទុក អាចបន្ធូរបន្ថយផលជះនៃការធ្លាក់ចុះតម្រូវការខាងក្រៅ។ ខិតខំប្រឹងប្រែង រៀបចំច្បាប់ស្តីពីការធានារ៉ាប់រងប្រាក់បញ្ញើ និង ការស្ទុះងើបឡើងវិញប្រសើរជាងការការរំពឹងទុកនៅក្នុងប្រទេស ដំណោះស្រាយធនាគារ។ ដើម្បីត្រៀមសម្រាប់កំណើនកម្រិតនៃ ចិនអាចជំរុញការមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរណ៍ ការនាំចេញ និង ី នដ ប្រាក់កម្ចម ំ រការ (NPLs) អាជ្ញាធរគួរតែធានាថាមានជម្រើស​ ិ ណើ លំហូរនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសកាន់តែខ្លាំង ដែលអាចជួយ នៃដំណោះស្រាយជាស្រេចដើម្បីដាក់ឱ្យអនុវត្តនៅពេលចាំបាច់។ ទប់ទល់ការធ្លាក់ចុះដែលរំពឹងទុកនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ក្នុង ស្រដៀងគ្នានេះដែរ គោលនយោបាយរបបក្ស័យធនរបស់ប្រទេស កម្រិតធំជាងការសន្មត់ពពេ ី លមុន។ លើសពីនេះ កំណើនសេដ្ឋកច្ច ិ អាចត្រូវបានកែលម្អ។ ដោយសារការព្រួយបារម្ភជុំវិញសកម្មភាព ប្រទេសជឿនលឿន ទោះបីទំនងជាយឺតជាងឆ្នាំមុន ក៏អាចនឹង ធនាគារស្រមោល ដូចជាឥណទានដែលចេញដោយក្រុមហ៊ុន ុ ការនាំចេញ ប្រែជាខ្លាំងជាងការរំពឹងទុក ដែលរារាំងដល់ការធ្លាក់ចះ ំ ​ សាងសង់ ឬអ្នកអភិវឌ្ឍន៍អចលនទ្រព្យដល់អ្នកទិញសំណង់លនៅ ដែលបានព្យាករណ៍។ ដ្ឋាន វាជារឿងចាំបាច់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការប្រមូលទិន្នន័យសំខាន់ៗ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃភាពស្របច្បាប់នៃសកម្មភាពទាំង​ ជម្រើើ�សគោលនយោបាយ នោះ។ ដើម្បីបង្កើនភាពធន់ និងភាពប្រកួតប្រជែងរយៈពេលវែងនៃ គោលនយោបាយម៉ក ូ្រ ា សេដ្ឋក ិ គួរបន្តគាទ ច្ច ំ ្រដល់កំណើន នង ិ ​ សេដ្ឋកិច្ច កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងត្រូវចាំបាច់លើកកម្ពស់បន្ថែមទៀត ការងារ ទន្ទឹមនឹងនោះរក្សាបាននូវស្ថិរភាពម៉ាក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ កត្តា ើ ព នូវការធ្វព ិ កម្មផលិតផលនាច ិ ធ េ ។ មិនដចប្រទេសដ ំ ញ ូ ទៃទៀត នេះបានក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងបរិបទនៃការរឹត ្ពុ បានទទួលជោគជ័យតិចតួចក្នុងការធ្វើពិពធក ក្នុងតំបន់ទេ កមជា ិ ម្ម​ បន្តងឹ លក្ខខណ្ឌហរ ិ ញ្ញវត្ថុ និងការកើនឡើងកម្រិតបំណល ុ ឯកជន។ ផលិតផលនាំចេញក្រៅពីសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង ខណៈដែល ប៉ុន្តែអតិផរណាបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងឆាប់រហ័សដល់កម្រិតមុនការរាត​ ួ នៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ ដម សមត្ថភាពកែច្នៃកសិផលរបស់ខ្លន ្​ ើ បី ត្បាត​នៃជំងឺ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តគោលនយោបាយ​ ឈានទីទៅដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃការចូលរួមក្នុងខ្សែសង្វាក់តម្លៃ រូបិយវត្ថុបែបសម្របសម្រួលដោយរក្សា ឬបន្ថយអនុបាតតម្រូវការ ទុនបម្រុង។ ទោះបីការពង្រឹងផ្នែកសារពើពន្ធមានភាពចាំបាច់ក្នុង សកល បណ្តុំគោលនយោបាយត្រូវមានការវិវត្តផ្លាស់ប្តូរ។ ទីមួយ រយៈពេលមធ្យម វាអាចដំណើរការទៅបន្តច ិ ម្តងៗ ដែលផ្តលល់ ទភា ្ធ ព​ គួរតែយកចិត្តទុកដាក់លើការអនុវត្តកិច្ចសន្យា ការការពារកម្មសិទ្ធិ ក្នុងការគ្រប់គ្រងកម្រិតបំណុលសាធារណៈ។ ប្រទេសកម្ពុជាមាន ់ ណ បញ្ញា និងការពង្រឹងការបញ្ជាកគ ុ ភាពផលិតផលថ្នាក់ជាតិ និង​ លំហសារពើពន្ធដម ើ ប ្រ ី ក្សា ឬបង្កើនកំណើន ដោយបង្កើនការចំណាយ​ សមត្ថភាពធ្វើតេស្ត ដើម្បីធានាបាននូវការអនុលោមតាមស្តង់ដារ លើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតភ្ជាប់ និងការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ដែល ី ការបន្ថយរបាំងពាណិជក អន្តរជាតិ។ ទីពរ ា ​ ្ជ ម្ម និងកែលម្អការតភ្ជប់ នឹងជំរុញសមត្ថភាពផលិតភាពនៃសេដ្ឋកិច្ចក្នុងរយៈពេលវែង។ ី សារនឹងពង្រីកទំហនៃ ទៅកាន់ទផ្ ្ពុ ំ ទីផ្សារផលិតផលរបស់ប្រទេសកមជា ការបន្តផ្តល់ជំនួយសង្គមដល់ជនក្រីក្រ ទន្ទឹមនឹងនោះទប់ស្កាត់ ូ ដែលចាំបាច់​ និងធ្វើអោយប្រសើរឡើងនូវលទ្ធភាពទទួលបានធាតុចល ការបាត់បង់ការសិក្សាដែលកម្ពុជាបានជួបប្រទះក្នុងអំឡុងពេល ​ ី បន្ត​ពង្រឹង​ សម្រាប់ផលិតកម្ម។ ទីប ការអប់រំ និង​ជំនាញ​នៃ​កម្លាំង​ នៃវិត្តិកូវីដ-19 និងការកសាងឡើងវិញឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ក៏ របស់​កម្ពុជា ដោយ​ ពលកម្ម​ វិនិយោគ​លើ​ធនធានមនុស្ស។ ទី ការ​ ជាការចាំបាច់ផងដែរ ដើម្បីលើកកម្ពស់កំណើនប្រកបដោយ​ បួន ប្រើប្រាស់សេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល ដើម្បីគាំទ្រក្រុមហ៊ុននានាក្នុងការ បរិយាប័ន្ន។ កំណើននៃវិនិយោគសាធារណៈរួមផ្សំនឹងជំហានក្នុង ្ម ក្នុងខ្សែសង្វាកស ធ្វើសមាហរណកមទៅ េ កា ់ លក តាមរយៈវទ ី ល ិ ឌីជថ ិ្ធ ពចំណាយនឹងធានាបានថា ការចំណាយខ្ពស់ ការបង្កើនប្រសិទភា ក៏ដូចជាតាមរយៈការភ្ជាប់អ្នកចូលរួមខ្សែសង្វាក់តម្លៃ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 27 @ធនាគារពិិភពលោក 28 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2  អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ​ សវត្សរ៍​កនង ក្នុង​មួយទ ្ល ទៅ ​ ​ នះ បាន​ េ កម្ពុជា​ គោល​នយោបាយ​ រក្សា​ ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅ ​ ្រកបដោយភាព​ សារពើពន្ធប បង ្រ ត្ន ុ្រ បយ ័ ។ ឱនភាពសារពើពន្ធត្រូវ ការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ទប់ស្កាត់ ជាពិសេសមុនការរាតត្បាតនៃជំងឺនៃជំងឺកូវីដ-19។ បាន​ ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍ ុ ​សាធារណៈនៅតែមានកម្រិតទាប។ ការប្រមូលចំណល បំណល ូ មាន​ មនុុស្្ស 16 ភាពប្រសើរឡើងជាលំដាប់ បង្កើតជាលំហសារពើពន្ធដ៏សំខាន់ ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យមានកំណើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៃការចំណាយ សាធារណៈ (រូបភាព S.1) ជាពិសេសនៅក្នុងវិស័យសង្គម។ ការ សេេចក្តីី�ផ្តើើ�ម ័ សងម ចំណាយក្នុងវិសយ ើ យ៉ាងខ្លាំងពី 4.6 ភាគរយ​​ ្គ បានកើនឡង អត្ថបទផ្តោតពិសេសនៃបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានេះពិនត្ ិ យ​ នៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2011 ដល់ 10.5 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2021 លើ​ ការចំណាយសាធារណៈ និងលទ្ធផលក្នុងវិស័យសុខាភិបាល ខណៈដែលការចំណាយក្នុងវិស័យផ្សេងទៀតមានស្ថិរភាព។ ការ​ និងអប់រំ។ កិច្ចការនេះផ្អែកលើលំហាត់រួមគ្នានាពេលថ្មីៗនេះរវាង ំ វិសយ ពង្រីកការចំណាយសាធារណៈដ៏ធលើ ្គ សំខានៗ ័ សងម ោ ​ ់ នេះផ្តត ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា និងធនាគារពិភពលោក លើ ទៅលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងស្របគ្នា ដើម្បីបង្កើនគុណភាព​នៃសេវា ការ​សិក្សាប្រសិទ្ធ​ ភាពនៃការគ្រប់គ្រងថវិកា (ការត្រួតពិនិត្យការ សាធារណៈ និងធានាថាការចំណាយខ្ពស់អាចនាំមកនូវលទ្ធផល ចំណាយ​សាធារណៈ) ។ អភិវឌ្ឍន៍មនុស្សកាន់តែប្រសើរ។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត វាគូស​ ់ សា បញ្ជាកព ់ ការសម្រេចបាននូវប្រសិទភា ី រៈសំខាននៃ ្ធ ព និងសមធម៌ ើ ប ដម ី ្ ធានា ើ ថាការបង្កើនចំណាយអាចនាំមកនូវលទ្ធផល​ប្រសើរឡង និងការផ្តល់សេវាប្រកបដោយសមធម៌។ រូូបភាព S.1 ថវិិកាសរុុបរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលនៅថ្នាា�ក់់ជាតិិ តាមប្ររភេេទ (លានរៀៀល) ឆ្នាំំ�� 2011-21 35,000,000 30,000,000 25,000,000 20,000,000 15,000,000 10,000,000 5,000,000 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 ប្រាក់បៀវត្សរ៍ មិនមែនប្រាក់បៀវត្សរ៍ មូលធន, ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក មូលធន, ហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ស្តីី�ពីីការទូូទាត់់ថវិិកា និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ 16 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេសនេះះ�ត្រូូ�វបានសរសេេរដោយ Serdar Yilmaz សូូ សុុខប៊ុុ�នធឿឿន និិង ទួួក ឃីី។ ផ្នែែ�កនេះះ�នៃៃរបាយការណ៍៍ទទួួលបានថវិិកាគាំំទ្ររពីីមូូលនិិធិិបរធន បាលកិិច្ចចពហុុម្ចាា�ស់់ជំំនួួយ (Multi-Donor Trust Fund) ស្តីី�ពីីហិិរញ្ញញវត្ថុុ�សាធារណៈៈ និិងការផ្តតល់់សាវាសាធរណៈៈ ដោយមានការចូូលរួួមចំំណែែកពីីប្ររទេេសអូូស្ត្រាា��លីី និិង សហភាពអឺឺរ៉ុុ�ប។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 29 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ចំំណូូលក្ននងស្រុុ�កដ៏៏រឹឹងមាំំបានគាំំទ្ររដល់់ ប្រមូលទុនបម្រុងសារពើពន្ធដ៏ធំមួយដែលស្មើនឹង 23.7 ភាគរយ ​ណ នៃ ផ.ស.ស.នៅចុងឆ្នាំ 2020 ។18 ការកើនឡើងនៃប្រាក់ច ូ ំ ល ចំំណាយសាធារណៈៈ ការពង្រីី�ក មុខគេ ពន្ធបានធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសឈាន​ ប្រទេសកម្ពុជាបានរក្សាអត្រាកំណើនប្រចាំឆ្នាំជាមធ្យម 7.6 តំបន់ និងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពល្អប្រសើរជាងប្រទេសដែលមា ក្នុង​ ​ ន ភាគរយនៅចន្លោះឆ្នាំ 1995 ដល់ឆ្នាំ 2019 ដែលធ្វើឱ្យប្រទេស ចំណូលមធ្យមកម្រិតទាបដទៃទៀត (រូបភាព ស.2 បន្ទះ ខ)។ នេះក្លាយជាប្រទេសមួយដែលមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់លឿន ទោះបីជា ប្រាក់ចំណូលក្នុងស្រុកបានធ្លាក់ចុះនៅឆ្នាំ 2020 និង បំផុត នៅ​ លើ​ ពិភពលោក។17 ដំណើរការកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏ ឆ្នាំ 2021 ដោយសារផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តិកូវីដ-19 លើសេដ្ឋកិច្ច រឹងមាំ រួមជាមួយនឹងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងពន្ធដែលត្រូវបានពង្រឹង និងការបន្ធូរបន្ថយពន្ធដល់ក្រុមហ៊ុនដែលរងផលប៉ះពាល់ អត​្រា នៅក្រោម យុទ្ធសាស្ត្រកៀរគរចំណូល ឆ្នាំ 2014-2018 និង ឆ្នាំ កំណើននៃការប្រមូលចំណូលក្នុងស្រុករបស់កម្ពុជាអាចស្ទុះងើប​ 2019-2023 បានជំរុញឱ្យមានកំណើនប្រាក់ចំណូលក្នុងស្រុក ឡើងវិញស្ទើរតែដល់កម្រិតមុនកូវីដ ដែលកត្តាធំមួយគឺផ្នែកធំ យ៉ាងខ្លាំង។ ចំណូលក្នុងស្រុកសរុបឈានដល់ 25.1 ភាគរយនៃ ដោយសារកិ ច្ចខិ ត ខំ ប្រឹ ងប្រែ ង របស់ ប្រទេសក្នុ ងការបង្កើនការ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2019 កើនឡើងពី 12.8 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2011 ប្រមូល​ និងការគ្រប់គ្រងពន្ធ និងការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច​ (រូបភាព S.2 ផ្ទាំង ក) ។ កត្តានេះបានអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាល ជារួម។ រូូបភាព S.2 ចំំណូូល និិងចំំណាយសរុុបរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលកើើនឡើើងក្នុុ�ងឆ្នាំំ�� 2011-22 � ក កំំណើើនប្រាា�ក់់ចំណូ ផ្ទាំំ�ង � បា ូ សរុុបរបស់់រដ្ឋាាភិ ំ ល ិ ល៖ ចំំណូល ូ ផ្ទាំំ�ង � ខ ចំំណូល ូ ពន្ធធ (% នៃៃ ផ.ស.ស.) ឆ្នាំំ�� 2019-20 ក្នុុ�ងស្រុុ�ក (% នៃៃ ផ.ស.ស.) 30.0 កម្ពុជា 25.1 25.0 21.8 22.4 20.1 20.0 19.8 ថៃ 17.6 17.8 18.5 20.0 ហ្វីលីពីន 15.0 14.5 20.0 12.8 18.3 15.0 16.2 17.4 16.7 16.5 សិង្ហបុរី 15.0 13.8 14.8 10.0 11.4 11.8 ម៉ាឡេស៊ី 10.1 5.0 ូ មធ្យមកម្រិតខ្ពស់ ប្រទេសមានចំនល 0.0 តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 ូ ប្រទេសចំណល (មិនរាប់បញ្ចល ូ ខ្ពស់) ចំណូលក្នុងស្រុក ចំណូល​ពន្ធ 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 2019 2020 ប្រភព៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ប្រភព៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ 17 ទោះះបីីជាកំំណើើនមានភាពរឹឹងមាំំ ដោយឈានដល់់ 7.1 ភាគរយក្នុុ�ងឆ្នាំំ�� 2019 ក៏៏ដោយការរាតត្្បាតនៃៃជំំងឺឺ បានធ្វើើ�ឱ្្យមានការថយចុះះ�យ៉ាា�ងខ្លាំំ��ងនៅក្នុុ�ងក្្បាលម៉ាា�ស៊ីី�ន កំំណើើនសំំខាន់់ៗរបស់់កម្ពុុ�ជានៅក្នុុ�ងត្រីី�មាសទីីមួួយនៃៃឆ្នាំំ�� 2020។ 18 ធនាគារពិិភពលោក ឆ្នាំំ�� 2022 30 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ភាពទូូលំំទូូលាយនៃៃលំំហសារពើើពន្ធធបាន ភិបាល និងអប់រំ ចំណែកនៃការចំណាយក្នុងវិស័យសង្គមបាន កើនឡើងដល់ 10.5 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2021 ពី 4.6 អនុុញ្ញាា�តិិឱ្្យមានការចំំណាយកាន់់តែែខ្ពពស់់ ក្នុងឆ្នាំ 2011 (រូបភាព S.3 ផ្ទាំង ក) ។ ទោះជា​យ៉ាងណាក៏ដោយ ជាពិិសេេសក្នុុ�ងវិិស័័យសង្គគម ការបង្កើនចំណែកថវិការបស់កម្ពុជាត្រូវបានជំរុញមួយផ្នែកដោយ ការដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្ត្រីរាជការជារួមដោយពុំមានការតភ្ចាប់ ្ញ ឱ្យ​ ភាពទំលំទូលាយជាងមុននៃលំហសារពើពន្ធបានអនុញាត ជាមួយនឹងគុណផលអនុវត្តន៍ការងារ។ ចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សរ៍ រដ្ឋាភិបាលបង្កើនការចំណាយគ្រោងទុកសរុប។ ចំណាយគ្រោង​ ក្នុងវិស័យសាធារណៈបានកើនឡើងយ៉ាង​ឆាប់រហ័សក្នុងអំឡុង​ ទុកបានកើនឡើងពី 20,2 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2011 បន្មានឆ្នា ពេល​ ុ៉ ំ នពេ ម ុ លការរាតតបា ្ តនៃជំងក ឺ វី -19។ ការ​ ូដ បង ក ែ ែ ច​ ដល់ 27.9 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2021 ។ ស្របតាមគោល​នយោបាយ​ ចំណាយចរន្តមិនមែនបៀវត្សរ៍បានកើនឡើងក្នុងល្បឿនយឺតជាង​ ចំណាយសាធារណៈរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលផ្តល់អាទិភាព​លើ ការ នោះ កើនពី 6.1 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2011 ដល់ 8.6 បង្កើនមូលធនមនុស្ស និងការបង្កើនការចំណាយក្នុងវិស័យសុខា​ ភាគរយនៅឆ្នាំ 2021 (រូបភាព S.3 ផ្ទាំង ខ) ។ � បា រូូបភាព S.3 ថវិិកាសរុុបរបស់់រដ្ឋាាភិិ លបានកើើនឡើើងចន្លោះះ��ឆ្នាំំ�� 2011 និិង 2022 � ក ការចំំណាយរបស់់រដ្ឋាាភិ ផ្ទាំំ�ង ិ ល តាមក្រុុ�មតាមវិិស័យ � បា ័ (% នៃៃ ផ.ស.ស.) ឆ្នាំំ�� 2011-21 30 27.9 26.8 24.0 25 21.7 21.9 6.3 21.0 20.9 20.6 6.4 20.2 20.3 19.5 20 5.4 8.4 6.1 5.5 7.3 5.6 15 7.8 8.7 6.3 8.9 10.5 6.8 4.5 6.3 6.9 10 5.6 4.6 5.4 5.3 4.5 3.1 4.1 4.6 4.4 3.9 4.1 5 3.1 2.9 3.3 3.3 3.7 4.7 4.8 4.8 4.7 2.8 2.5 2.6 2.5 2.9 3.4 2.8 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 រដ្ឋបាលទូទៅ សន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាព វិស័យសង្គម វិស័យសេដ្ឋកិច្ច ពហុវិស័យ ចំណាយសរុប (មាត្រដ្ឋានខាងស្តាំ) � ខ ការបែែងចែែកថវិកា ផ្ទាំំ�ង ែ ប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ តាមចំំណាត់់ថ្នាា�ក់សេេ ិ ចរន្តតមិិនមែន ិ (% នៃៃ ផ.ស.ស.) ឆ្នាំំ�� 2011-21 ់ ដ្ឋឋកិច្ចច 10 9.0 8.6 8.1 1.3 0.8 8 7.3 6.8 7.0 6.8 6.6 1.4 6.5 6.4 6.1 0.8 1.2 0.9 0.6 0.8 6 0.8 1.2 0.7 3.8 4.5 2.2 2.3 2.5 3.2 2.3 2.1 2.2 2.3 2.2 4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.5 0.3 0.5 0.3 0.3 0.6 1.4 1.3 1.7 1.8 1.8 1.8 1.8 1.3 1.2 1.8 2 1.5 1.6 1.8 1.9 1.7 1.6 1.6 1.6 1.6 1.5 1.6 1.3 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 ការទិញ សេវាកម្ម ការគិតថ្លៃហិរញ្ញវត្ថុ ឧបត្ថម្ភធន អត្ថប្រយោជន៍សង្គម ចំណាយមិនមែនប្រាក់បៀវត្សរ៍ផ្សេងទៀត ចំណូលមិនមែនប្រាក់ឈ្នួល (មាត្រដ្ឋានខាងស្តាំ) ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ស្តីី�ពីីការទូូទាត់់ថវិិកា និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 31 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ់ ការធ្វើើ�កំំណែែទម្ររង់់ និិងការដំំឡើើង បន្ទាា�ប់ពីី 2011 និង 2021 ប្រាក់បៀវត្សរ៍ក្នុងវិស័យសាធារណៈ បើគិតជា ចំណកនៃ ែ ផ.ស.ស. បានកើនឡង ើ ស្ទើរតែទ្វេដងដែលឈានដល់ ប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍រយៈៈពេលេ មួួយទសវត្្សរ៍៍កន្លលងមក 7.2 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2021 កើនឡើងពី 4.4 ភាគ​ ័ សាធារណៈៈ បច្ចុុប្្ បៀៀវត្្សរ៍៍ជាមធ្្យមក្នុុ�ងវិិស័យ � បន្នន រយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2011 ។ ស្ថិតិនេះបង្ហាញអំពីកំណើន បីដងនៃប្រាក់បៀវត្សរ៍អប្បបរមារបស់មន្ត្រីរាជការបើធៀបនឹង​​ឆ្នាំ លើើសពីីប្រាា�ក់់ខែែជាមធ្្យមរបស់់វិិស័័យឯកជន 2013 ដែលបានសម្រេចគោលដៅ 1 លានរៀល​ក្នុងមួយខែនៅ ើ ណាយសារធារណៈរបស់កម្ពុជាតវ ការបង្កនចំ ុ មួយ​ ូ្រ បានជំរញ ឆ្នាំ 2018 ។ លើសពីនេះ ទោះបីរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើន​ប្រាក់បៀវតស្ រ៍​ ្រា ម ផ្នែកដោយការដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍សមប ី្ត្រ ជការជារួមដោយ​ ់ នរា ជាមធ្យមប្រចាំខែសម្រាប់មន្ត្រីរាជការម្នាក់ៗ វិស័យរដ្ឋបាលទទួល ពុំមានការតភ្ជាប់ជាមួយនឹងគុណផលអនុវត្តន៍ការងារ។ រវាងឆ្នាំ បានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនបំផុតពីកំណើននេះ (រូបភាព S.4)។ រូូបភាព S.4 ប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ជាមធ្្យមប្ររចាំំខែែរបស់់មន្ត្រីី��រាជការ ឆ្នាំំ��2021 1,753 1,044 901 839 796 726 722 661 651 496 461 457 453 431 413 403 398 372 371 370 363 339 318 318 316 3313 311 311 304 265 រូប​នីយកម្ម និងសំណង់  ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ី្ត រគណៈរដ្ឋមន្រី្ត ិ រអន្តរជាតិ ិ ្ធសភានិងអធិការកិច្ច ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ ព្រះបរមរាជវាំង ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ្ជ ម្ម ីល ិ្ត ម៌ ុ រលួយ ្ និងនវានុវត្តន៍ ីៈ ក្រសួងសាធារណការនិងដឹកជញ្ជន ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ្ខ មាញ់ និងនេសាទ ិ ម ក្រសួងបរិសាន ិ ល ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ក្រសួងផែនការ ក្រសួងទេសចរណ៍ ​​ ខងារ​សាធារណៈ ៌ ន វប្បធម៌ កិច្ចការនារី សង្គមកិច្ច សាសនា ្ជ វ ា វិជាជ ក្រសួងពាណិជក ក្រសួងយុតធ ្ថ ូ ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនយ ព័តមា អាកាសចរណ៍ស៊វិ ក្រសួងសុខាភបា ្គ ពប្រឆាំងអំពើពក ុ បណ្តល ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តកា ្ សាស្ត្រ បច្ចេកវិទយា ទីសកា ក្រសួងការងារ និងបណ្តះ ក្រសួងមុ ក្រសួងកសិកម្ម រុកាប្រ ំ ងជាមួយរដ្ឋសភា-ព្រទ អងភា ែ  នគ ក្រសួងរៀបចំ​ដនដី ក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទយា ់ ន ក្រសួងទំនាកទ ប្ររភព៖ អាជ្ញាា�ធរកម្ពុុ�ជា (ច្្បាប់់ស្តីី�ពីីការទូូទាត់់ថវិិកាឆ្នាំំ�� 2021)។ សម្គាា�ល់់៖ ការចំំណាយជាក់់ស្តែែ�ងក្រោោ�មជំំពូូក 64 សម្រាា�ប់់គ្ររប់់ក្ររសួួងទាំំងអស់់ (លើើកលែែងតែែក្ររសួួងសុុខាភិិបាល សម្រាា�ប់់ឆ្នាំំ�� 2020) និិងស្ថិិ�តិិមន្ត្រីី��រាជការស៊ីី�វិិល ឆ្នាំំ�� 2022 (ក្ររសួួងមុុខងារសាធារណៈៈ)។ ើ នប ការកើនឡង ី ្រាក់បៀវត្សរ៍សាធារណៈបានធ្វឱ ៃ ញ្ជប ើ យ្ កម្ពុជា​ (ប្រទេសទាំងពីរមានកម្រិតចំណូលមនុស្សម្នាក់ខ្ពស់ជាងកម្ពុជា) ិ ងចំណោមប្រទស ស្ថតក្នុ ែ បានចំណាយចំណែកនៃចំណូល​ េ ដល រដ្ឋ​ ចំណាយតិចជាងកម្ពជ ុ ាលើបរ ្ ាក់បៀវត្សរ៍មន្តរ ្រ ្ ន ី ាជការរបស់ខល ួ ខ្ពស់លើប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្ត្រីរាជការ ជាពិសេសបើប្រៀបធៀបទៅ (រូបភាព S.5 ផ្ទាំង ក) ហើយតាមពិតកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោម នឹងបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ (រូបភាព S.5) ។ ប្រទេសជិតខាង ប្រទេសដែលបានចំណាយចំណែកនៃចំនូលរដ្ឋកម្រិតខ្ពស់បំផុត​ ក្នុងតំបន់ទាំងអស់ លើកលែងតែប្រទេសវៀតណាម និងប៉ាឡូវ ប្រាក់បៀវតស លើ​ ី្រ ជការ (រូបភាព S.5, ផ្ទាំង ខ) ។ ្ រ៍មន្តរា រូូបភាព S.5 ប្ររវត្តិិ�នៃៃការចំំណាយប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍មន្ត្រីី��រាជការសាធារណៈៈ � ក ចំំណាយលើប្រា ផ្ទាំំ�ង ើ ា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍មន្ត្រីី��រាជការ � ខ ចំំណាយប្រាា�ក់់ប្រាា�កបៀៀវត្្សរ៍៍ និិង % ផ.ស.ស.នៅក្នុុ�ង ផ្ទាំំ�ង (% នៃចំ ំ ៃ ណា យសាធារណៈៈ) ឆ្នាំំ�� 2005-19 តំំបន់់អាស៊ីី�បូូព៌ា�ា និិងប៉ាា�ស៊ីី�ហ្វិិ�ក 45.0 40% វៀតណាម 40.0 ប៉ាឡូ 35% កម្ពុជា ប៉ាពួញូហ្គីណេ 35.0 30.0 ឥណ្ឌូណេស៊ី 30% 25.0 មីក្រូនេស៊ី 20.0 25% ថៃ ហ្វីលីពីន 15.0 20% ម៉ុងហ្គោលី 10.0 មីយ៉ាន់ម៉ា 5.0 15% 0.0 ទីម័រខាងកើត 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 10% ថៃ កម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា 7 7.5 8 8.5 9 9.5 10 ហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូណេស៊ី វៀតណាម កំណត់ត្រាចំណូលក្នុងមនុស្សម្នាក់ (ថេរ ឆ្នាំ 2015 អំណាចទិញ PPP) ប្ររភព៖ សូូចនាករការិិយាធិិបតេេយ្្យសកលរបស់់ធនាគារពិិភពលោក ផ្អែែ�កលើើទិិន្ននន័័យមូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ។ 32 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស របស់​កម្ពុជា​ មន្ត្រីរាជការ​សាធារណៈ​ ទទួល​ បច្ចុប្បន្ន​ ប្រាក់​​ បាន​ នៅឆ្នាំ 2003 ដែលពេលនោះប្រាក់បៀវត្សរ៍ក្នុងវិស័យសាធារណៈ ខ្ពស់ជា បៀ​វត្សរ៍ជា​មធ្យម​ ​ ង​ អ្នកធ្វើការក្នុងវិស័យឯ ​ កជន​ ។ 19 ប្រាក់​ មានទាបជាងវិស័យឯកជន 38.4 ភាគរយ (រូបភាព S.7) ។ ក្នុង ជាមធ្យមប្រចាំខរ បៀវត្សរ៍​ ិ យ ែ បស់វស ័ សាធារណៈបានកើនឡើងដល់ កំឡុងឆ្នាំ 2003-12 ដោយសារតែប្រាក់​បៀវត្សរ៍ផ្តល់ដោយរដ្ឋា​ ្រា ​​ 1.50 លានរៀលក្នុងឆ្នាំ 2019 ធៀបនឹង 1.25 លានរៀលសមប ់ ភិបាលមានកំម្រិតទាប (បើប្រៀបធៀបទៅនឹងវិស័យឯកជន) វិស័យឯកជន។ បុព្វលាភប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្ត្រីរាជការរបស់កម្ពុជា ការងាររដ្នមិនមានភាពទាក់ទាញសម្រាប់និស្សិតទើបបញ្ចប់ការ​ ូល ធៀបនឹងប្រាក់ខែរបស់បុគ្គលិកវិស័យឯកជន (ទោះបីរាប់បញ្​ច ំ យ សិក្សា និងកម្មករជំនាញទេ។ កត្តានេះនាឱ ្ មានបញ្ហាក្នុងចំណោម​ លក្ខណៈដែលអាចសង្កេតបានដូចជាបទពិសោធន៍ គុណវឌ្ឍន៍ ការបន្ថែមក្រៅម៉ោង ខណៈដែល បុគ្គលិករដ្ឋាភិបាល ដូចជាត្រូវធ្វើ​ ែ ការងារ) គឺ 18.8 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2019 ការអប់រំ ភេទ និងទីកន្លង បុ គ្គិ ល ជំ នា ញវ័ យ ក្មេងផ្សេ ង ទៀតបានចាកចេញពី រ ដ្ឋាភិ បា ល (រូបភាព S.6)។ 20 បុព្វលាភប្រាក់ឈ្នួលវិជ្ជមានដែលមន្ត្រីរាជការ​ ្រា ​ សមប ់ រងារវិស័យឯកជនដែលផ្តល់ប្រាក់ខែខ្ពស់ជាង ដែលនាំ កា ទទួលបានគឺខ្ពស់ជាងមធ្យមភាគក្នុងតំបន់ 3 ភាគរយ ហើយ​ស្ថិត ្ ប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងនធ ឱយ ្ង ដល់ប្រសទ ់ រ ្ធ ពរបស់រដ្ឋាភិបាល។ 21 បន្ទាប់​ ិ ភា ក្នុងចំណោមកម្រិតខ្ពស់បំផុតបើធៀបនឹងប្រទេសជិតខាងលើក​ ពីឆ្នាំ 2013 កំណែទម្រង់ប្រាក់​បៀវត្សរ៍ក្រោមកម្មវិធីជាតិសម្រាប់ លែង​តែហ្វីលីពីនប៉ុណ្ណោះដែលខ្ពស់ជាង។ លើសពីនេះ លទ្ធផល ែ ម្រង់រដ្ឋបាលសាធារណៈបានធ្វើឱ្យមានការរៀបចំឡង កំណទ ើ វិញ​ ័ អប់រំ និងសុខាភបា បែបនេះក៏មានភាពដូចគ្នានៅក្នុងវិសយ ិ ល ដែល​ នូវទំហំប្រាក់បៀវត្សរ៍ ហើយកំណែទម្រង់នេះ រួមជាមួយនឹងការ​ បុព្វលាភប្រាក់បៀវត្សរ៍ក្នុងវិស័យសាធារណៈក៏មា នភាពវិជ្ជមាន ដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍ប្រចាំឆ្នាំជាបន្តបន្ទាប់ដោយពុំមានការតភ្ជាប់ និងគួរអោយកត់សម្គាល់ (6 ភាគរយ​ក្នុងវិស័យសុខាភិបាល និង ្រ ជការ​ ជាមួយនឹងគុណផលអនុវត្តន៍ការងារនាំឱ្យប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្តីរា 17 ភាគរយក្នុងវិស័យអប់រំ)។ ្ រ៍​ មូលដ្ឋានមានភាពប្រសើរឡើងយ៉ាងច្រើន។ ការបង្កើនប្រាក់​បៀវតស ប្រាក់បៀវត្សរ៍វិស័យសាធារណៈជាមធ្យមខ្ពស់ជាងប្រាក់ខែ ្រា ម សមប ី្ត្រ ជការនេះ បានធ្វើអោយប្រាក់បៀវតស ់ នរា ័ ​ ្ ន៍នៅក្នុងវិសយ វិសយ ័ ឯកជន 18.8 ​ ភាគរយ ។ នេះបង្ហញ ា ពីវឌ្ឍនភាពដ៏លព ្អ កម្រ ី ត ិ ​ សាធារណៈមានលក្ខណៈប្រគួតប្រជែងជាងមុន។ រូូបភាព S.6 បុុព្វវលាភប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈ (ធៀៀបនឹឹងបុុគ្គគលិិកវិិស័័យឯកជនទាំំងអស់់) 45.0% 18.8% 6.9% 1.7% 2.8% -3.4% -15.1% -24.9% កម្ពុជា ហ្វីលីពីន ថៃ មីក្រូនេស៊ី ទីម័រខាងកើត ម៉ុងហ្គោលី ឥណ្ឌូណេស៊ី តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និង ប៉ាស៊ីហ្វិកជាមធ្យម ប្រភព៖ សូចនាករការិយាធិបតេយ្យទូទាំងពិភពលោករបស់ធនាគារពិភពលោក រូូបភាព S.7 បុុព្វវលាភប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈរបស់់កម្ពុុ�ជាក្នុុ�ងពេេលកន្លលងមក 18.8% -24.8% -38.4% -48.7% -43.4% 2003 2006 2008 2012 2019 ប្រភព៖ សូចនាករការិយាធិបតេយ្យទូទាំងពិភពលោករបស់ធនាគារពិភពលោក 19 ខណៈៈពេេលដែែលកម្រិិ�តប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�លក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈគឺឺជាកត្តាា�កំំណត់់ដ៏៏សំំខាន់់នៃៃការលើើកទឹឹកចិិត្តតបុុគ្គគលិិក និិងសមត្ថថភាពរបស់់រដ្ឋឋ វាក៏៏នាំំមកនូូវផលវិិបាកសំំខាន់់ៗ សម្រាា�ប់់ប្ររសិិទ្ធធភាពនៃៃការចំំណាយ និិរន្តតរភាពសារពើើពន្ធធ និិងលទ្ធធផលលំំនឹឹងនៅក្នុុ�ងទីីផ្្សារការងារទាំំងមូូលផងដែែរ។ ទោះះយ៉ាា�ងណាក៏៏ដោយ ការឆ្លើើ�យសំំណួួរថា "តើើ វិិស័័យសាធារណៈៈចំំណាយច្រើើ�ន ឬតិិចពេេក?" ជាធម្មមតា ត្រូូ�វការការប្រៀៀ�បធៀៀបសមស្ររបមួួយ។ ការប្រៀៀ�បធៀៀបប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�លវិិស័័យសាធារណៈៈ និិងឯកជនមានប្ររយោជន៍៍ ក្នុុ�ងន័័យការវិិភាគ ដោយសារជម្រើើ�សខាងក្រៅៅ�ដែែលទំំនងបំំផុុតសម្រាា�ប់់ការងារក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈគឺឺវិិស័័យឯកជន។ 20 ភាពខុុសគ្នាា�នៃៃប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�លមិិនទាន់់គិិតប្ររភពសំំណងបន្ថែែ�មដូូចជាប្រាា�ក់់ឧបត្ថថម្ភភ និិងការឧបត្ថថម្ភភនានាដែែលទំំនងជាខ្ពពស់់ជាងវិិស័័យឯកជននៅឡើើយទេេ។ ដូូច្នេះះ�� ការប៉ាា�ន់់ ប្ររមាណទាំំងនេះះ�ប្ររហែែលជាមានកម្រិិ�តទាបជាបុុព្វវលាភប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�លពិិតប្រាា�កដ។ ទោះះជាយ៉ាា�ងណាក៏៏ដោយ កង្វះះ�ព័័ត៌៌មានលើើការស្ទទង់់មតិិគ្រួួ�សារប៉ះះ�ពាល់់ដល់់សមត្ថថភាព ក្នុុ�ងការវិិភាគបន្ថែែ�ម។ 21 ឧត្តតម 2012។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 33 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ៃ ្រាក់បៀវត្សរ៍រវាងវិសយ ភាពខុសគ្នានប ័ សាធារណៈ និងឯកជន មុខរបរបច្ចេកទេសទទួលបុព្វលាភចំណូលខ្ពស់ក្នុងវិស័យ ្រែ ល បប ិ្រ នកា ួ្រ ទៅតាមកមត ំ មន្តរា ៃ រអប់រ។ ី្រ ជការសាធារណៈដែល​ សាធារណៈជាងមុខរបរជាអ្នកគ្រប់គ្រងជាន់ខ្ពស់។ នៅកម្ពុជា មានការអប់រំកម្រិតឧត្តមសិក្សាទទួលបានប្រាក់ខែ 7.5 ភាគរយ អ្នកជំ នា ញបច្ចេកទេសក្នុងវិ ស័ យ សាធារណៈទទួ ល បានប្រាក់​ ច្រើនជាងអ្នកធ្វើការកម្រិតដូចគ្នាក្នុងវិស័យឯកជន។ ទោះជា​ បៀវត្សរ៍ខ្ពស់ជាងបុគ្គលិកឯកជនចំនួន 40.4 ភាគរយ ដែល ណាក៏ដោយ មន្រ្តីក្នុងវិស័យសាធារណៈដែលគ្មានការអប់រំ យ៉ាង​ ភាគច្រើនត្រូវបានជំ រុ ញ ដោយសមាមាត្រខ្ពស់ នៃ មន្ត្រី នគ របាល ិ ជាង 16.4 ភាគរយធៀបនឹងអ្នកធ្វើការកម្រិត មានប្រាក់បៀវត្សរ៍តច ​ ន្ត្រីរដ្ឋបាលសាធារណៈ។ មុខរបរផ្សេងទៀតទាំងអស់នៅក្នុង និងម ដូចគ្នាក្នុងវិស័យឯកជន។ គម្លាតបៀវត្សរ៍រវាងបុគ្គលិកក្នុងវិស័យ 22 វិស័យ​សាធារណៈត្រូវបង់ពិន័យប្រាក់បៀវត្សរ៍ ហើយការពិន័យ សាធារណៈ និងឯកជនផ្លូវការមានកម្រិតខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោម ខ្ពស់បំផុតត្រូវបានគេសង្កេតឃើញក្នុងចំណោមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ែ មានការអប់រកម្រ បុគ្គលិកដល ំ ិ មធ្យមសិក្សា ពោលគឺ 14.7 ភាគ​ ត (65 ភាគរយ) ដូចដែលបានឃើញនៅក្នុងរូបភាព S.9 ។ ជា រយដែលវិស័យសាធារណៈមានលើសឯកជន (រូបភាព S.8) ។ ើ នៅក្នុងប្រទេសផ្សង ធម្មតា វាត្រូវបានគេសង្កេតឃញ េ ទៀត ដែល​ បុព្វលាភប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់ក្នុងចំណោមបុគ្គលិកដែលមានការអប់រំ បុ ព្វ លាភខ្ពស់ ស ម្រា ប់ ម ន្ត្រី រា ជការកម្រិ ត បឋមជាងមន្ត្រី រា ជការ ខ្ពស់ រួមជាមួយនឹងបរិមាណបុគ្គលិករដ្ឋដែលមានចំនួនច្រើនជាង ជាន់ខ្ពស់ ដែលអាចជាការរំខានជាពិសេសដល់ទីផ្សារការងារ​ វស បុគ្គលិកនៅ​ក្នុង​ ័ ឯកជន បង្ហញ ិ យ ា ពីកង្វះកម្លាំងពលកម្មជំនាញ​ មូល។ ដោយសារតែបុព្វលាភខ្ពស់ក្នុងចំណោមអ្នក​ ទាំង​ ឯកទេស សម្រាប់វិស័យឯកជន ដោយអាចបង្ករផលប៉ះពាល់ធំជាច្រើន បែបនេះ វាមិនមានអ្វីគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលទេ ដែលគេឃើញតម្រូវការ សម្រាប់និរន្តរភាពនៃការចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សរ៍មន្ត្រីរាជការ សម្រាប់ការងារក្នុងវិស័យសាធារណៈមានកំរិតខ្លាំង ជាមួយ​នឹង សាធារណៈ។ ការដាក់ពាក្យសុំរាប់រយសម្រាប់មុខតំណែងនីមួយៗ។ រូូបភាព S.8 បុុព្វវលាភប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍តាមកម្រិិ�តអប់់រំំ រូូបភាព S.9 បុុព្វវលាភប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈ (ប្រៀៀ�បធៀៀបជាមួួយបុុគ្គគលិិកឯកជន) តាមក្រុុ�មមុុខរបរ (ប្រៀៀ�បធៀៀបជាមួួយបុុគ្គគលិិកឯកជន) 14.7% 40.4% 7.5% 1.3% -5.1% -20.8% 23.8% -16.4% -65.0% គ្មាា�នការអប់់រំំ បឋមភូូមិាា� ទុុតិិយភូូមិិ ឧត្តតមសិិក្្សា មន្ត្រីី��ជាន់់ខ្ពពស់់ អ្ននកធ្វើើ�ការវិិជ្ជាា�ជីីវៈៈ អ្ននកបច្ចេេ�កទេេស ក្ររឡាបញ្ជីី� បឋមសិិក្្សា មុុខរបរ ប្ររភព៖ សូូចនាករការិិយាធិិបតេេយ្្យទូូទាំំងពិិភពលោករបស់់ធនាគារពិិភពលោក 22 ភាពខុុសគ្នាា�នៅក្នុុ�ងគម្លាា�តប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�លតាមកម្រិិ�តនៃៃការអប់់រំំនេះះ�អាចបណ្តាា�លមកពីីកត្តាា�ជាច្រើើ�ន ហើើយគេេអាចកំំណត់់កត្តាា�ទាំំងនេះះ�បានទេេ ប្ររសិិនបើើគ្មាា�នទិិន្ននន័័យពីី ការស្ទទង់់មតិិគ្រួួ�សារ។ វាអាចកើើតចេេញពីីគម្លាា�តផលិិតភាពផ្្សេេងៗគ្នាា�នៅក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈ ដែែលមានភាពខុុសប្លែែ�កគ្នាា�តាមមុុខរបរ ដូូចជាអំំណាចចរចារបស់់សហជីីព ដ៏៏ខ្លាំំ��ងរបស់់បុុគ្គគលិិកដែែលមានជំំនាញទាប។ 34 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស បុ គ្គ លិ ក ជាស្ត្រី នៅ ក្នុងវិ ស័ យ សាធារណៈទទួ ល រងនូ វ គម្លាត បៀវត្សរ៍ 7 ភាគរយ ធៀបនឹងសមភាគីបុរសរបស់ពួកគេដែលធ្វើ​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍យេនឌ័រដ៏ធំនៅក្នុងផ្នែកជាច្រើននៃកម្លាំងការងារ​ ការដូចគ្នា និងដែលមានម៉ោងការងារប្រហាក់ប្រហែល​គ្នា (រូបភាព វិស័យសាធារណៈ។ នៅទូទាំងពិភពលោក ស្ត្រីតែងតែរកចំណូល S.10, ផ្ទាំង ខ) ទោះបីក្រោយការបូកបញ្ជូលនូវអាយុ គុណវឌ្ឍន៍ បានតិចខ្លាំងជាងបុរស សម្រាប់ការងារដូចគ្នាទាំងក្នុងវិស័យ​ អប់រំ និងទីតាំងក៏ដោយ។ នៅក្នុងរដ្ឋបាលសាធារណៈ ស្ត្រីប្រឈម សាធារណៈ និងឯកជន។ នៅកម្ពុជា បុគ្គលិកស្ត្រីទទួលបាន 94 នឹងការពិន័យប្រាក់ឈ្នួល 30.7 ភាគរយ។ ទោះជាយ៉ាងណា ភាគរយនៃប្រាក់ខែរបស់បុគ្គលិកបុរសក្នុងវិស័យឯកជន និង 89 ក៏ដោយ ស្ត្រីនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាលទទួលបានប្រាក់បៀវត្សរ៍ ភាគរយក្នុងវិស័យសាធារណៈ ហើយគម្លាតប្រាក់បៀវត្សរ៍នេះត្រូវ ស្ទើរតែ 10 ភាគរយច្រើនជាងបុរសនៅក្នុងឧស្សាហកម្មតែមួយ។ ែ ឡើងជាលំដាប់វស បានគេសង្កេតឃើញថាកាន់តកើន ័ សាធារណៈ ិ យ ័ ​ប្រាក់​បៀវតស ទោះបីការ​ពិនយ ្ រ៍​សមប ្រា ​ស ់ ​ត្រូ បាន​ ី្រ្ត វ​ ឃញ គេ​សង្កេត​ ើ ​ (រូបភាព S.10, ផ្ទាំង ក) ។ ជាងនេះទៅទៀត ស្ត្រីនៅក្នុងប្រទេស នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កមជា ជា​សកលក៏ដោយ ​ ំ ការពិនយ ្ពុ ទំហនៃ ័ ទាំងនេះ​ ្ពុ បំពេញការងារភាគច្រើននៅក្នុងវិសយ កមជា ិ ល ័ អប់រំ និងសុខាភបា មានកម្រិតខ្ពស់ជាង។ ការពិន័យប្រាក់​បៀវត្សរ៍យេនឌ័រសកលជា​ ប៉ុន្តែការចូលរួមរបស់ភាគច្រើនគឺនៅក្នុងការងារ​ដែលមានប្រាក់ខែ មធ្យមគឺ 3 ភាគរយសម្រាប់ការអប់រំ និង 2 ភាគរយសម្រាប់ ទាប។ ស្ត្រីដែលធ្វើការក្នុងវិស័យអប់រំប្រឈមនឹងការពិន័យប្រាក់​ ឧស្សាហកម្មរដ្ឋបាលសាធារណៈរៀងគ្នា។ រូូបភាព S.10 គម្លាា�តប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍យេេនឌ័័រនៅកម្ពុុ�ជា � ក សមាមាត្ររប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍រវាងបុុគ្គលិ ផ្ទាំំ�ង គ កិ ជាស្ត្រីី�� និិងបុុរស � ខ បុុព្វវលាភប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍យេេនឌ័រ ផ្ទាំំ�ង ័ សាធារណៈៈ តាម ័ វិិស័យ តាមវិិស័យ ័ ការងារ វិិស័យ ័ 110% 9.8% 100% 90% 85% -7.0% 70% 2003 2006 2009 2012 2019 -30.7% វិស័យឯកជន វិស័យ​សាធារណៈ រដ្ឋឋបាល សាធារណៈៈ ការអប់់រំំ សុុខាភិិបាល ©Shutterstock/MindStorm បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 35 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ការចំំណាយនៅក្នុុ�ងវិិស័័យអប់់រំំបាន កើើនឡើើង អប់រំ យុវជន និងកីឡា បានកើនឡើងបន្តិចបន្តួចក្នុងអំឡុងពេល ដូចគ្នានេះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំណែកថវិកាសម្រាប់ នៅមិិន ប៉ុុ�ន្តែែ� ទាន់់ធ្វើើ�ឱ្្យលទ្ធធផលសិិក្្សាប្ររសើើរ ចំណាយមូលធនបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ពី 13 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ឡើើងនៅឡើើយទេេ 2018 មកត្រឹមតែ 3 ភាគរយនៃថវិកាសរុបរបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាក្នុងឆ្នាំ 2021 (រូបភាព S.11)។ ្ ន៍ធនធានមនុសស ដោយមានការផ្តោតលើអភិវឌឍ ្ធ ស្ត្រ​ ្ ក្នុងយុទសា អភិវឌ្ឍន៍ជាតិរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណ23 ទោះបីប្រាក់បៀវត្សរ៍ជាមធ្យមរបស់វិស័យសាធារណៈខ្ពស់ជាង​ ដំណាក់កាលទី4 ការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលសម្រាប់វិស័យ ័ ឯកជន ការគ្របគ វិសយ ្រ ធនធានមនុសស ់ ង ា ឈ ្ នៅតែជាបញ្ហប្រ ម។ សង្គមបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។ កម្ពុជាបានបង្កើនការចំណាយ អប់រំ​ វិស័យ​ បន្ត​ប្រឈម​នឹង​ នៅ​តែ​ លំបាក ជា​ពិសេស​ បញ្ហា​ បញ្ហា​ លើវិស័យអប់រំ ប៉ុន្តែការបង្កើនថវិកានេះផ្តោតលើចំណាយប្រាក់ ​ រ​ កង្វះ​ខាត និងកា ចែក​ បែង​ មិន​ស្មើ​គ្នា។ នៅថ្នាក់ជាតិ ជាទូទៅ គ្រូ​ ខែ ដែលបានកើតឡើងមុនវិបត្តិកូវីដ-19 ហើយត្រូវបានជំរុញ ចំនួនគ្រូសរុបគឺគ្រប់គ្រាន់។ ប៉ុន្តែ ទំហំថ្នាក់រៀន នៅតែធំជាងក្នុង ជាចម្ ប ងដោយការដំ ឡើ ង ប្រាក់ បៀវត្ ស រ៍ ស ម្រា ប់ បុ គ្គ លិ ក អប់ រំ ​ ន​សមាមាត្រ​សិស្ស​ បណ្តាប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀត។ ​កម្ពុជាមា -​ មួយចំនួនធំ។ ដើម្បីលើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពរបស់បុគ្គលិកអប់រំ ​ផ គ្រូ​ខ្ពស់បំ ត ្រា ​ថ្នាក ុ ​សមប ់ ប ់ ឋមសិក្សា​ពី​ឆ្នា​ ​ ំ 2018។ ំ 2013 ​ដល់​ឆ្នា​ ជាពិសេសគ្រូបង្រៀន រដ្ឋាភិបាលបានដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍តាំងពី សម្រាប់មធ្យមសិក្សា សមាមាត្រសិស្ស-គ្រូនៅតែខ្ពស់ ប៉ុន្តែទាប ឆ្នាំ 2014។ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ចាប់ផ្តើមសម្រាប់គ្រូបង្រៀនកម្រិត​ ជាងនៅប្រទេសថៃ និងមីយ៉ាន់ម៉ាសម្រាប់រយៈពេលដូចគ្នា។ ទំហំ មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិកើនឡើងទ្វេដងនៅចន្លោះឆ្នាំ 2014 និង ថ្នាក់រៀនធំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ភាគច្រើនបណ្តាលមកពីការ​ 2020 ដោយសារតែការកើនឡើងទាំងប្រាក់ខែគោល និងប្រាក់​ បែងចែកគ្រូបង្រៀនមិនមានប្រសិទ្ធភាព។ នៅថ្នាក់ជាតិ ដោយ ឧបត្ថម្ភមុខងារ។ លើសពីនេះ ចំនួនបុគ្គលិកអប់រំសរុបបានកើន​ ផ្អែកលើបទដ្ឋានឆ្នាំ 2018 របស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ឡើងចំនួន 6 ភាគរយក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា ពី 107,395 នាក់ ស្តីពីសមាមាត្រសិស្ស-គ្រូ កម្ពុជាមានកង្វះគ្រូបង្រៀនសរុបចំនួន ក្នុងឆ្នាំ 2014 ដល់ 114,170 ក្នុងឆ្នាំ 2020។ ដូច្នេះ ការ​ដំឡើង​ 12,305 នាក់ក្នុងឆ្នាំ 2021។ មានការកង្វះគ្រូបង្រៀនចំនួន ប្រាក់​បៀវត្សរ៍បា ​ នបង្រួម ទំហំថវិកាសម្រាប់ចំណាយមូលធន។ 4,833 នាក់នៅក្នុងសាលាមត្តេយ្យសិក្សា និង 9,959 នាក់ ឧទាហរណ៍៖ ការចំណាយប្រាក់បៀវតស ្ រ៍ គិតជាភាគរយនៃចំណាយ​ នៅក្នុងសាលាបឋមសិក្សា។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មានអតិរេក សរុបរបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាកើនឡើងដល់ជិត 80 គ្រូបង្រៀននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ និងមធ្យមសិក្សា ភាគរយនៅឆ្នាំ 2021 កើនពី 70 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2018។ ការ ទុតិយភូមិសម្រាប់ឆ្នាំដដែល។ ់ ល ចំណាយមិនមែនប្រាកឈ ែ ួ្ន ជាចំណកនៃថវិកាសរុបរបស់ក្រសួង​ ់ ដ្ឋឋកិច្ចច រូូបភាព S.11 ចំំណាត់់ថ្នាា�ក់សេេ ិ នៃៃថវិិកាក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា (% នៃកា ៃ រចំំណាយថវិិកាសរុុប) 4 5 3 100% 13 9 18 18 19 80% 17 18 60% 40% 78 70 73 76 78 20% 0% 2017 2018 2019 2020 2021 ប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ មិិនមែែនប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ មូូលធន ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ថវិិកាឆ្នាំំ�� 2017-2022 និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ 23 យុុទ្ធធសាស្ត្ររ�ចតុុកោណរបស់់កម្ពុុ�ជាត្រូូ�វបានរៀៀបចំំឡើើង ដើើម្្បីីដឹឹកនាំំការអនុុវត្តតរបៀៀបវារៈៈរបស់់រាជរដ្ឋាា�ភិិបាល។ ដំំណាក់់កាលទីី IV ផ្តោោ�តលើើកំំណើើន ការងារ សមធម៌៌ និិង ប្ររសិិទ្ធធភាព។ 36 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ការចំណាយលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអប់រំពឹងផ្អែកជាចម្បងលើ របស​់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។ ការចំណាយមូលធនដែល មូលធនរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ (DP)។ ចន្លោះឆ្នាំ 2017 និង បានគ្រោងទុកដែលទទួលបានជំនួយពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ បើគិតជា 2021 ថវិកាដែលទទួលបានជំនួយពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ បើគិតជា ចំណែកនៃថវិការបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាមានចំនួន ែ ចំណកនៃថវិការបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា មានប្រហែល 6 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2021 ដែលជាការធ្លាក់ចុះជាលំដាប់ពី 10 ពី 1.5 ទៅ 3.3 ដងនៃការចំណាយដែលបានគ្រោងទុករបស់ក្រ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2017។ ថវិកាចំណាយមូលធនរបស់ក្រសួងអប់រំ សួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា។ ការវិនិយោគ យុវជន និង​កីឡាបានធ្លាក់ចុះបីដង គឺពី 12 ភាគរយនៃថវិកាក្នុង រចនាសម្ព័ន្ធអប់រំបានធ្លាក់ចុះ ដែលជំរុញដោយការថយ លើហេដ្ឋា​ ឆ្នាំ 2018 មកត្រឹមតែ 3 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2021 (រូបភាព S.12 ួ ពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងថវិកាមូលធន​ ចុះនៃថវិកា​ដែលទទួលបានជំនយ ផ្ទាំង ក និង ខ)។ ួ អប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា ឆ្នាំំ�� 2017-21 រូូបភាព S.12 ចំំណាយជាប្ររចាំំ និិងចំំណាយមូូលធនរបស់់ក្ររសួង � ក ថវិិការបស់់ក្ររសួង ផ្ទាំំ�ង ួ អប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា តាមប្ររភេេទ � ខ ថវិិការបស់់ក្ររសួង ផ្ទាំំ�ង ួ អប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា តាមប្ររភេេទ ឆ្នាំំ�� 2017-21 (% នៃៃថវិិការសរុុប) ឆ្នាំំ�� 2017-21 100% 6 4,000,000 10 9 12 9 3 3 5 12 8 3,500,000 80% 3,000,000 លានរៀៀល 2,500,000 60% 2,000,000 87 86 92 1,500,000 40% 79 81 1,000,000 20% 500,000 - 0% 2017 2018 2019 2020 2021 2017 2018 2019 2020 2021 ចំណាយមូលធន, ហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស ចំណាយមូលធន, ហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស ចំណាយមូលធន, ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក ចំណាយមូលធន, ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក ចំណាយជាប្រចាំ ចំណាយជាប្រចាំ ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ស្តីី�ពីីការទូូទាត់់ថវិិកា និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ ប្ររភព៖ ច្្បាប់់ស្តីី�ពីីការទូូទាត់់ថវិិកា និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ ©Shutterstock/Vladimir Zhoga បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 37 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស អនុវត្ត​ ការ​ សម្រាប់​ចំណាយជាប្រចាំស្រប​ ថវិកា​ ផែនការ​ តាម​ បំ ផុ ត ជាតិសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់របស់កម្ពុជាមានកម្រិតទាប​ ថវិកា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លទ្ធផលថវិកាសម្រាប់ការ បើ​ធៀប​នឹងប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់ ការចំណាយលើវិស័យ ចំណាយមូលធន - ទាំងហិរញ្ញបទានក្នុងស្រុក និងពីខាងក្រៅ - ំ បស់កមជា អប់ររ ួ 3.12 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. គឺខ្ពសគ ្ពុ ចំនន ួ សម — ់ រ មានការប្រែប្រួលខ្លាំង (រូបភាព S.13) ។ វាបង្ហាញពីភាពទន់​ រយ​នៃ ខ្ពស់ជាងប្រទេសឡាវ ស្រដៀងនឹងប្រទេសថៃ (3.14 ភាគ​ ែ ការ និងការអនុវត្តការចំណាយមូលធន។ ខ្សោយ​ក្នុងការរៀបចំផន ផ.ស.ស.) និងទាបជាងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីបន្តិច (3.49 ភាគ​ ្ គម្រោងវិនយោ ការធ្វើឱយ ិ គសាធារណៈកាន់តគ ែ ប ្រ ជ ់ ង ្រោ និង​ ុ្រ ជយ រយនៃ ផ.ស.ស.) ហ្វីលីពីន (3.73 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) និង តម្រឹមគម្រោងវិនយោ ការ​ ិ គសាធារណៈជាមួយនឹងដំណើរការថវិកា​ ម៉ាឡេស៊ី (3.91 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) (រូបភាព S.14) ។ ែ ការគម្រោងវិនយោ អាច​ពង្រឹងការរៀបចំផន ិ គ។ 24 ំ ល ទោះបីចណ ូ ​ រូូបភាព S.13 ផែែនការចំំណាយមូូលធន និិងលទ្ធធផលថវិិកា លទ្ធធផលថវិិការបស់់ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា ឆ្នាំំ�� 2017-21 250% 200% 150% 100% 50% 0% 2017 2018 2019 2020 2021 ចំណាយជាប្រចាំ មូលធន, ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក មូលធន, ហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស ្រ ព៖ ខាងឆង បភ ី្ត កា ្វេ ៖ ច្បាប់សព ី រទូទាត់ថវិកា បុគ្គលិកក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារពិភពលោក។ ស្ត៖ ំា ការវាយតម្លៃការគប ្រ គ ្រ ការវិនយោ ់ ង ិ គសាធារណៈ ឆ្នាំ 2019 ។ រូូបភាព S.14 ការចំំណាយរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលលើើវិិស័័យអប់់រំំ៖ ភាគរយនៃៃ ផ.ស.ស. ធៀៀបនឹឹងចំំណូូលជាតិិសរុុបសម្រាា�ប់់ មនុុស្្សម្នាា�ក់់ ឆ្នាំំ��2021 12,000 4.11% 3.91% 5% 3.73% 3.49% 4% 10,000 3.14% 3.12% 4% ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក/ឆ្នាំំ�� % នៃៃ ផ.ស.ស. 8,000 3% 3% 6,000 2.29% 2% 4,000 2% 1% 2,000 1% - 0% កម្ពុុ�ជា ឡាវ ហ្វីី�លីីពីីន វៀៀតណាម ឥណ្ឌូូ�ណេេស៊ីី� ថៃៃ ម៉ាា�ឡេេស៊ីី� ចំណូលជាតិសរុប (GNI) សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ ការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលលើការអប់រំ (% នៃ ផ.ស.ស) ប្ររភព៖ សូូចនាករអភិិវឌ្្ឍន៍៍ពិិភពលោក 24 មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ, ការគ្ររប់់គ្ររងការវិិនិិយោគសាធារណៈៈនៅកម្ពុុ�ជា (PIMA) ឆ្នាំំ�� 2019។ 38 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស លទ្ធផលនៃការអប់រំមានភាពប្រសើរឡើងក្នុងរយៈពេលមួយ និងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិមិនមានការផ្លាស់ប្តូរទេ។ រូបភាព S.15 ទសវត្សរ៍ចង ុ ក្រោយនះ េ ប៉ន ្តែ ម្លាតអប់ររ ុ គ ំ វាងតំបន់ទក ុ្រ និងតំបន់​ ី ង បង្ហាញថាការចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធមាន អត្រាខ្ពស់នៅទីក្រុង ជនបទនៅតែមាន។ រវាងឆ្នាំ 2009 និង 2019 អត្រាចុះឈ្មោះ ជាងតំបន់ជនបទ ជាពិសេសបន្ទាប់ពីការអប់រំបឋមសិក្សា។ ចូលរៀនសុទ្ធសម្រាប់ការអប់រំបឋមសិក្សាបានកើនឡើងពី 81 ទោះបីជាមានភាពប្រសើរឡើងក៏ដោយ ក៏លទ្ធផលអប់រំ​ រួម ភាគរយដល់ 90 ភាគរយ សម្រាប់កម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិពី ទាំងអត្រាអក្ខរកម្មផងដែរនៅតែមានភាពយឺតយ៉ាវ បើធៀបនឹង ទៅ 47.5 ភាគរយ និងសមប 31.5 ភាគរយ​ ់ ធ្យមសិក្សាទុតយ ្រា ម ិ ិ ភូម​ បណ្តប ា ទ េ អាស៊ានផស ្រ ស េ ទៀត។ (រូបភាព S.16) ។ អត្រាបញប ្ង ់ ្ច ​ ពី 17.9 ភាគរយទៅ 30.9 ភាគរយ។ អត្រាអក្ខរកម្មសម្រាប់ ការសិក្សាក៏ទាបជាងបណ្តាប្រទេសអាស៊ានភាគច្រើនដែរ ដែល ប្រជាជនដែលមានអាយុចាប់ពី 15 ឆ្នាំឡើងទៅបានកើនឡើងពី បង្ហាញពីតំរូវការការងារជាច្រើនបន្ថែមទៀត ដើម្បីរក្សាសិស្សឱ្យ 73.9 ភាគរយដល់ 81.9 ភាគរយក្នុងរយៈពេលដូចគ្នានេះ។ បន្តរៀននៅមធ្យមសិក្សា។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អត្រាបោះបង់ការសិក្សា ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ការចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធនិងអត្រាអក្ខរ​ នៅសាលាបឋមសិក្សានៅតែមានកម្រិតខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងតំបន់ ្ម តែមានភាពខុសបកគ្នាខ្លា កមនៅ ែ្ល ំ រវាងទីកង ង ុ្រ និងជនបទ។ ទោះបី​ អាស៊ាន។ ចំពោះភាពវិជ្ជមាន អត្រាអ្នកដែលមិនបានចូលរៀន បាន ប្រទេសកម្ពុជាបានកាត់បន្ថយភាគរយនៃប្រជាជនដែលមិន​ បានធ្លាក់ចុះពី 28 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2009 មក 18 ភាគរយ ចូលរៀនក៏ដោយ អត្រាការបញ្ចប់ការសិក្សាសម្រាប់បឋម​ សិក្សា សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សា 2019/20 ។ រូូបភាព S.15 អត្រាា�ចុះះ�ឈ្មោះះ��ចូូលរៀៀនសុុទ្ធធ ទីីក្រុុ�ង និិងជនបទ 2009-2019/20 100% 80% 60% 40% 20% 0% បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា មធ្យមសិក្សា បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា មធ្យមសិក្សា បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា មធ្យមសិក្សា បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា មធ្យមសិក្សា បឋមភូមិ ិ ភូមិ ទុតយ បឋមភូមិ ិ ភូមិ ទុតយ បឋមភូមិ ិ ភូមិ ទុតយ បឋមភូមិ ិ ភូមិ ទុតយ សរុប ុ្រ ភ្នំពេញ ទីកង តំបន់ទីក្រុងផ្សេងទៀត ជនបទ ្ពុ កមជា តំបន់ 2009 2014 2019-2020 ប្ររភព៖ CSES 2014 និិង CSES 2019-2020។ ា� ក្ខខរកម្មមនៅកម្ពុុជា រូូបភាព S.16 អត្រាអ រ េសអាស៊ាា�នដទៃៃទៀៀត � និិងធៀៀបនឹឹងប្រទេ � ក អត្រាអ ផ្ទាំំ�ង �� 009-2019/20 � ឆ្នាំំ2 ា� ក្ខខរកម្មមនៅកម្ពុុជា ផ្ទាំំ�ង � ខ អត្រាអ � ធៀៀបនឹឹងប្រទេ ា� ក្ខខរកម្មមនៅកម្ពុុជា រ េសអាស៊ាា�ន ដទៃៃទៀៀត 100% 100% 90% 95.7% 80% 95% 94.0% 94.9% 70% 60% 50% 90% 89.0% 40% 87.0% 30% 20% 85% 10% 82.0% 0% 80% 2009 2014 2019-20 2009 2014 2019-20 2009 2014 2019-20 2009 2014 2019-20 75% សរុប ុ្រ ភ្នំពេញ ទីកង តំបន់ទីក្រុង ជនបទ កមជា ្ពុ ឡាវ ់ មីយ៉ានម៉ា ថៃ ម៉ាឡេស៊ី វៀតណាម កមជា ្ពុ ផ្សេងទៀត (2020) (2021) (2019) (2021) (2019) (2019) ប្ររភព៖ ផ្ទាំំ��ង ក៖ អង្កេេ�តសេេដ្ឋឋកិិច្ចច-សង្គគមកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា 2014 និិង អង្កេេ�តសេេដ្ឋឋកិិច្ចច-សង្គគមកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា 2019-20; ផ្ទាំំ��ង ខ៖ ប្ររទេេសកម្ពុុ�ជា៖ ដកស្ររង់់ចេេញពីី អង្កេេ�តសេេដ្ឋឋកិិច្ចច- សង្គគមកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា 2019-20 និិងប្ររទេេសផ្្សេេងទៀៀត៖ ប្ររភពមកពីី សូូចនាករអភិិវឌ្្ឍន៍៍ពិិភពលោក (WDI) (ដកស្ររង់់នៅខែែមីីនា ឆ្នាំំ�� 2023)។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 39 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ិ យ កំណើនចំណាយលើវស ំ ន ័ អប់រម ិ ទាន់បាននាំមកនូវកំណើន​ ់ ី 6 ឆ្នាំំ�� 2013-21 រូូបភាព S.17 លទ្ធធផលសិិក្្សាសម្រាា�ប់់ថ្នាា�ក់ទី លទ្ធផលសិក្សានៅឡើយទេ។ លទ្ធផល​សិក្សា​សម្រាប់​សិស្ស​ថ្នាក់​ ភាគរយនៃៃសំំណួួរដែែលបានឆ្លើើ�យត្រឹឹ�មត្រូូ�វ។ 6 និង​ ទី​ 8 នៅ​ ទី​ ​ ប។ ចន្លោះឆ្នាំ 2013 និង 2021 មាន​កម្រិតទា 60% ្លើ សំណរ ជាមធ្យម សិស្សថ្នាក់ទី 6 អាចឆយ ួ ភាសាខ្មែរបានតិចជាង 50% 52 ភាគរយ។ លទ្ធផលសិក្សារបស់សិស្សសម្រាប់គណិតវិទ្យាគឺ 40% កាន់តែខ្សោយ។ ជាមធ្យម សិស្សថ្នាក់ទី 6 ឆ្លើយបានត្រឹមត្រូវតិច ជាងពាក់កណ្តាលនៃសំណួរ គឺ 43 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2013, 48 30% ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2016 និង 38 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2021 (រូបភាព 20% S.17)។ ការចុះខ្សោយនៃលទ្ធផលប្រឡងឆ្នាំ 2021 គឺដោយសារ​ 10% តែផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-19។ ដូចគ្នា 0% នេះដែរ សិស្សថ្នាក់ទី 8 ចំនួន 36 ភាគរយ 19 ភាគរយ និង 52 2013 2016 2021 ភាគរយមានកម្រិតចំណេះដឹងទាបជាងកម្រិតមូលដ្ឋានសម្រាប់ ភាសាខ្មែែ�រ គណិិតវិិទ្្យា គណិតវិទ្យា ការអានភាសាខ្មែរ និងរូបវិទ្យារៀងគ្នា ក្នុងឆ្នាំ 2017 ប្ររភព៖ ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា (រូបភាព S.18)។ សម្គាា�ល់់៖ ពិិន្ទុុ�ដែែលបានធ្វើើ�មាត្ររដ្ឋាា�នត្រូូ�វបានបំំប្លែែ�ងដោយប្រើើ�មធ្្យមភាគ 500 និិង គម្លាា�តស្តតង់់ដារ 100 ។ ្ ថ្នាា�ក់់ទីី 8 ដែែលស្ទាា�ត់ជំ រូូបភាព S.18 ភាគរយនៃៃសិិស្ស ំ ញក្នុុ�ងការអាន និិងគណិិតវិិទ្្យាជាភាសាខ្មែែ�រ ឆ្នាំំ�� 2014-17 ់ នា � ក ចំំណេះះ�ដឹឹងគណិិតវិិទ្្យារបស់់សិស្ ផ្ទាំំ�ង ិ ស ្ ថ្នាា�ក់់ទីី 8 � ខ ចំំណេះះ�ដឹឹងការអានភាសាខ្មែែ�រសិិស្ស ផ្ទាំំ�ង ្ ថ្នាា�ក់់ទីី 8 50 50 45 45 40 40 ភាគរយនៃសិស្ស ភាគរយនៃសិស្ស 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 5 0 0 ក្រោមមូលដ្ឋាន មូលដ្ឋាន ស្ទាត់ជំនាញ កម្រិតខ្ពស់ ក្រោមមូលដ្ឋាន មូលដ្ឋាន ស្ទាត់ជំនាញ កម្រិតខ្ពស់ កម្រិតចំណេះដឹង កម្រិតចំណេះដឹង 2014 2017 2014 2017 � គ ចំំណេះះ�ដឹឹងរូូបវិិទ្្យារបស់់សិស្ ផ្ទាំំ�ង ្ ថ្នាា�ក់់ទីី 8 ិ ស 60 50 ភាគរយនៃៃសិិស្្ស 40 30 20 10 0 ក្រោោ�មមូូលដ្ឋាា�ន មូូលដ្ឋាា�ន ស្ទាា�ត់់ជំំនាញ កម្រិិ�តខ្ពពស់់ កម្រិិ�តចំំណេះះ�ដឹឹង 2014 2017 ប្ររភព៖ ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា សម្គាា�ល់់៖ ពិិន្ទុុ�ដែែលបានធ្វើើ�មាត្ររដ្ឋាា�នត្រូូ�វបានបំំប្លែែ�ងដោយប្រើើ�មធ្្យមភាគ 500 និិងគម្លាា�តស្តតង់់ដារ 100 ។ 40 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ការសិក្សាលើបទពិសោធន៍របស់កម្ពុជាក្នុងកម្មវិធីវាយតម្លៃ ការចំណាយមូលធនរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល ទទួលបាន ្ អន្តរជាតិសមប សិសស ់ រអភិវឌ្ឍន៍ (PISA-D) បានរកឃើញថា ្រា កា ជំនួយថវិកាជាធំពីហិរញ្ញប្បទាននៃមូលនិធិរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍។ លទ្ធផលសិក្សារបស់សិស្សនៅកម្ពុជាមិនទាន់ឈានដល់កម្រិត រវាងឆ្នាំ 2017 និង 2022 ការបែងចែកការវិនិយោគមូលធន តាមការរំពឹងទុកនៅឡើយទេ។ ភាគរយទាបនៃសិស្សកម្ពុជានៅ ្រោ ទុក ជាចំណកនៃថ របស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានគង ែ វិកាសរុបមាន​ អាយុ 15 ឆ្នាំសម្រេចបានកម្រិតចំណេះដឹងអប្បបរមាគឺ 8 ចំនួន 4 ភាគរយ ឬតិចជាងនេះ លើកលែងតែនៅឆ្នាំ 2021 នៅ​ ភាគរយលើការអាន និង 10 ភាគរយលើគណិតវិទ្យា។ សិស្ស​ក្នុង​ ពេលដែលការចំណាយមូលធនរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានគ្រោង​ បា ន​ធ្វើ​ ប្រទេស​កម្ពុ ជា ​ ទា ប​ បា ន​ពិ ន្ទុ​ ម ធ្យម​សម្រា ប់ ​ប្រទេស​ ជា ង​ ទុកឈានដល់ 18 ភាគរយ (រូបភាព S.20) ដែលជាផ្នែកនៃការ ​ួម​ធ្វើតេស្តផ្សេង​ទៀត (ឥណ្ឌូនេស៊ី សិង្ហបុរី ថៃ អាស៊ាន​ដែល​ចូលរ ឆ្លើយតបទូលំទូលាយទៅនឹងវិបត្តិកូវីដ-19 ។ ហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ វៀតណាម) ក្នុង​ និង​ ិ យ វស ប​គ ័ ​ ី ​ កា ឺ រ​ អាន គណិតវិទយា ​ទ ្ និងវ ្ សាស្ត។ ិ យា ្រ ការចំណាយមូលធនភាគច្រើនបានមកពីមូលនិធិខាងក្រៅ (ដៃគូ ជាមធ្យម កម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុ 321 សម្រាប់ការអាន 325 អភិវឌ្ឍន៍)។ សម្រាប់គណិតវិទ្យា និង 330 សម្រាប់វិទ្យាសាស្ត្រលើតេស្ត PISA-D ដែលទាបជាងពិន្ទុមធ្យមអាស៊ាន 430 សម្រាប់ការ រូូបភាព S.19 ការចំំណាយថវិិការបស់់ក្ររសួួងសុុខាភិិបាល អាន 435 សម្រាប់គណិតវិទ្យា និង 439 សម្រាប់វិទ្យាសាស្ត្រ។ ឆ្នាំំ�� 2017-22 ចំ នួ នសិ ស្ សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុ ជា ដែ ល មានសមត្ថ ភា ពក្នុងការ 10% ប្រឡងកំរិតសមត្ថភាពមធ្យមនៃបណ្តាប្រទេស OECD មាន 8.6 8.8 8.9 8% ចំនួនតិចជាង​ ២ ភាគរយ នៃចំនួនសិស្សសរុបនៅក្នុងប្រទេស 7.3 7.0 កម្ពុជា។ ក្នុងការអានពួកគេបានលទ្ធផលទាបជាងមធ្យមភាគ​ 6% តេស្ត PISA-D យ៉ាងខ្លាំង (346 ពិន្ទុ ) ។ 25 4% ប្ររសិិទ្ធធភាពនៃៃគោលនយោបាយសុុខភាព 2% 2.5 2.1 សាធារណៈៈត្រូូ�វបានរឹឹតត្្បិិតដោយការ 1.9 2.0 1.7 0% ចំំណាយទាបលើើសុុខភាពសាធារណៈៈ អត្រាា� 2017 2018 2019 2020 2021 នៃៃការប្រើើ�ប្រាា�ស់់មណ្ឌឌលសុុខាភិិបាល ចំណាយវិស័យសុខភិបាល ( % នៃថវិការដ្ឋសរុប ) ចំណាយវិស័យសុខភិបាល (% នៃ ផ.ស.ស.) សាធារណៈៈទាប និិងកម្រិិ�តខ្ពពស់់នៃកា ៃ រ រូូបភាព S.20 ថវិិកាក្ររសួួងសុុខាភិិបាល តាមប្ររភេេទ (% នៃៃ ចំំណាយលុុយហោប៉ៅៅ� ថវិិកាសរុុប) ឆ្នាំំ�� 2017-22 ជារួម ការចំណាយលើសុខភាពសាធារណៈត្រូវបានផ្តោតជា​ 100% 15 ច្រើនទៅលើកិច្ចការរដ្ឋបាលសុខភាពសាធារណៈ ឱសថបរិក្ខារ 29 28 21 19 26 3 ពេទ្យ និងឧបករណ៍វេជ្ជសាស្រ្ត និងតម្រូវការផ្សេងទៀតសម្រាប់ 80% 4 18 1 2 4 សេវាជួរមុខ ដើម្បីរក្សាមណ្ឌលសុខាភិបាលសាធារណៈឱ្យដំណើរ​ 60% ការ។ ការប្រើប្រាស់បរិក្ខារសាធារណៈទាមទារថ្លៃសេវាអ្នក​ប្រើ​ ប្រាស់។ មួយផ្នែកនៃមូលនិធិសាធារណៈក៏ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ 40% 82 75 72 69 មូលនិធិសមធម៌សុខភាពសម្រាប់ជនក្រី ក្រក្នុងការទទួលបាន​ 68 63 សេវា​សាធារណៈផងដែរ។ 20% ំ ក មុនការរីករាលដាលនៃជង ូដ ឺ វ ្រ ង ី -19 ចំណែកថវិការបស់កស ួ ​ 0% សុខាភិបាលបានថយចុះជាបណ្តើរៗ ពី 8.6 ភាគរយនៃថវិការដ្ឋ 2017 2018 2019 2020 2021 2022 សរុបក្នុងឆ្នាំ 2017 មក 7 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2020។ ទោះជា​ មូលធន, ហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស ចរន្ត យ៉ាងណាក៏ដោយ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការរាតត្បាតនៃជំងឺ ធន​ធាន​ មូលធន, ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក សាធារណៈដែលបានបែងចែកទៅក្រសួង បានកើនឡើង 58 ប្ររភព៖ ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក ភាគ​ រយ ពី 1,729,987 លានរៀល (1.9 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) សម្គាា�ល់់៖ MoH = ក្ររសួួងសុុខាភិិបាល; MEF = ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ�; KHR = ប្រាា�ក់់រៀៀលខ្មែែ�រ។ ថវិិកាចំំណាយចរន្តតរួួមមានការចំំណាយក្រៅៅ�ពីីហេេដ្ឋាា�រចនា ក្នុងឆ្នាំ 2017 ដល់ 2,724,907 លានរៀល (2.5 ភាគរយ​នៃ សម្ព័័�ន្ធធដូូចជា ប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�ល ឱសថ បរិិក្ខាា�ពេេទ្្យ និិងការចំំណាយប្ររតិិបត្តិិ�ការផ្្សេេងទៀៀត។ ផ.ស.ស.) ក្នុងឆ្នាំ 2021 (រូបភាព S.19)។ ថវិិកាចំំណាយមូូលធនត្រូូ�វបានប្រើើ�ប្រាា�ស់់ដើើម្្បីីទទួួលបានទ្ររព្្យសកម្មមថេេរផ្នែែ�កហេេដ្ឋាា� រចនាសម្ព័័�ន្ធធ ដូូចជាមន្ទីី�រពេេទ្្យ ឬអគារមណ្ឌឌលសុុខភាព។ 25 ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា ឆ្នាំំ�� 2018 ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 41 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ំ បស់កស កំណើនថវិការជាប្រចារ ួ សុខាភិបាលក្នុងលក្ខខណ្ឌ​ ្រ ង ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) ដល់ 801,031 លានរៀល (0.7 ភាគរយ ូ្រ បានជរ មធ្យម រវាងឆ្នាំ 2017 និង 2021 តវ ុ ដោយការចំណាយ​ ំញ នៃ ផ.ស.ស.) ដែលជំរុញដោយការកើនឡើងនៃប្រាក់ឧបត្ថម្ភ អត្ថប្រយោជន៍សង្គម និងប្រាក់បៀវត្សរ៍ 26 (រូបភាព S.21) ។ ការ ្រា វ សមប ិ យ ់ស ័ មូលនិធស ិ មធម៌សខ ័ ក្រៅផ្លូវការ។ វិសយ ូ ុ ភាព (ជំពក ្គ (ជំពក ចំណាយលើអត្ថប្រយោជន៍សងម ូ 62) គាំទ្រ​ដល់ការផ្តល់ 62028) និងការចំណាយលើថ្នាំ (ជំពូក 62022)។ ចំណាយ សេវាសុខភាព និងរួមបញ្ចូលការចំណាយលើអ្នកជំងឺ និងប្រតិបត្តិ ែ បានគង មូលធនដោយប្រើហិរញ្ញបទានក្នុងស្រុកដល ូ ្រោ ទុក (ជំពក ិ ល ការទិញឱសថ និងការផ្គត់ផ្គង់សមរ ការនៅមូលដ្ឋានសុខាភបា ា្ភ ៈ​ 21) មានកម្រិតតិចតួចក្នុងឆ្នាំ 2017 (1,199 លានរៀល ឬ វេជ្ជសាស្រ្ត (ប្រអប់ 2)។ ចន្លោះឆ្នាំ 2017 និង 2021 ថវិកា 0.001 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) ដោយកើនឡើងនៅឆ្នាំ 2020 សម្រាប់ការចំណាយជាមធ្យមលើអត្ថប្រយោជន៍សង្គម (ជំពូក (20,370 លានរៀល ឬ 0.01 ភាគរយនៃ ផ.ស.ស.) (រូបភាព 62) បានកើនឡើង 71 ភាគរយ - ពី 469,459 លានរៀល (0.5 S.22 និងប្រអប់ S.1) ។ ួ សុុខាភិិបាល តាមចំំណាត់់ថ្នាា�ក់សេេ រូូបភាព S.21 ថវិិកាជាប្ររចាំំរបស់់ក្ររសួង ិ (លានរៀៀល) ឆ្នាំំ�� 2017-21 ់ ដ្ឋឋកិច្ចច 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 - ការចំណាយ ជំពូក 60 ជំពូក 61 ជំពូក 64 ជំពក ូ 62 ជំពូក 65 ជំពូក 63 ជំពូក 21 ​លើថវិការ​ ការទិញ សេវាកម្ម ចំណាយលើ ការចំណាយលើ ការចំណាយ ពន្ធ និងពន្ធគយ ការចំណាយ ជាប្រចាំ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ អត្ថប្រយោជន៍ លើឧបត្ថម្ភធន លើការវិនិយោគ សងម ្គ 2017 2018 2019 2020 2021 ប្ររភព៖ ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� សម្គាា�ល់់៖ MEF = ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� ការចំំណាយជាក់់ស្តែែ�ងលើើជំំងឺឺកូូវីីដ-19 មិិនត្រូូ�វបានរាប់់បញ្ចូូ�លក្នុុ�ងការចំំណាយអត្ថថប្ររយោជន៍៍សង្គគមទេេ ( ជំំពូូក 62 ) រូូបភាព S.22 ថវិិការបស់់ក្ររសួួងសុុខាភិិបាលលើើការ ប្ររអប់់ S.1. ការចំំណាយក្រោោ�មជំំពូូក 62 ចំំណាយអត្ថថប្ររយោជន៍៍សង្គគម តាមចំំណាត់់ថ្នាា�ក់់សេេដ្ឋឋកិិច្ចច (ការចំំណាយអត្ថថប្ររយោជន៍៍សង្គគម) (លានរៀៀល) ឆ្នាំំ�� 2017-21 800,000 ជំពូក 62021 (ការគាំទ្រអ្នកជំងឺសម្រាកក្នុងមន្ទីរពេទ្យ និងការ 700,000 ចំណាយប្រតិបត្តិការសម្រាប់មណ្ឌលសុខភាព)៖ ជំពូកនេះគ្រប 600,000 ដណ្តប់លើការចំណាយទាក់ទងនឹង (i) ការចំណាយប្រតិបត្តិការ 500,000 (ទឹក ភ្លើង ទូរស័ព្ទ សម្ភារៈការិយាល័យ និងចំណាយផ្សេងៗ) 400,000 (ii) ការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលលើមូលនិធិសមធម៌សុខភាព និង 300,000 (iii) វិភាគទានដល់មូលនិធិគន្ធបុប្ផា។ 200,000 ជំពូក 62022 (ថ្នាំពេទ្យ)៖ ការចំណាយក្នុងជំពូកនេះរួមមាន 100,000 ថ្នាំពេទ្យ អុកស៊ីហ្សែន អាល់កុល និងវ៉ាក់សាំង។ 0 2017 2018 2019 2020 2021 ជំពូក​ 62023 (អាហារ ​និងស )​ ​ ម្ភារៈ​ ៖ ឧបត្ថម្ភធនដល់អ្នក​ បរិច្ចាគឈាម អាហារសម្រាប់អ្នកជំងឺសម្រាកក្នុងមន្ទីរពេទ្យ អាហារ 62028 ចំំណាយអត្ថថប្ររយោជន៍៍សង្គគមផ្្សេេងទៀៀត។ សមប ់ រកទើបនឹងកើតនៅមជ្ឃមណ្ឌលជាតិគាពា ្រា ទា ំ មាតា និង ទារក 62023 អាហារ និិងសម្ភាា�រៈៈ ក្រណាត់សុវត្ថិភាព ។ល។ 62022 ឱសថ 62021 ការចំំណាយលើើអ្ននកជំំងឺឺដែែលសម្រាា�កព្្យាបាលក្នុុ�ងមន្ទីី�រពេេទ្្យ ជំពូក 62028 (ការចំណាយលើអត្ថប្រយោជន៍សង្គមផ្សេង​ និិងការធ្វើើ�ដំំណើើរទៅ និិងមកពីីមណ្ឌឌលសុុខភាព ទៀត)៖ ឧបត្ថម្ភធនដល់បេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គមសម្រាប់ កម្មការិនីដែលកំពុងសម្រាលកូននៅមណ្ឌលសុខភាព ឧបត្ថម្ភធន ប្ររភព៖ ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� សម្គាា�ល់់៖ MEF = ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិង ដល់បេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គមសម្រាប់មន្ត្រីចូលនិវត្តន៍ ឧបត្ថម្ភ​ ហិិរញ្ញញវត្ថុុ�; KHR = ប្រាា�ក់់រៀៀល ការចំំណាយជាប្ររចាំំជាក់់ស្តែែ�ងគឺឺផ្អែែ�កលើើទិិន្ននន័័យ ធនដល់សមា ្ទៃ ះក្រក ី្រ្ត នផពោ ្រោ 2 ឆ្នាំ ការចំណាយ​ ី ្រ និងទារកអាយុកម ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ�ដែែលមិិនរាប់់បញ្ចូូ�លការចំំណាយលើើបញ្ជីី�ប្រាា�ក់់បៀៀវត្្សរ៍៍ របស់រដ្ឋាភិបាលលើមូលនិធិសមធម៌សុខភាពវិស័យក្រៅប្រព័ន្ធ។ នៅថ្នាា�ក់់ខេេត្តតក្នុុ�ងឆ្នាំំ�� 2021។ ការចំំណាយជាក់់ស្តែែ�ងលើើជំំងឺឺកូូវីីដ-19 មិិនត្រូូ�វបាន រាប់់បញ្ចូូ�លក្នុុ�ងការចំំណាយអត្ថថប្ររយោជន៍៍សង្គគមផ្្សេេងទៀៀតទេេ។ ( ជំំពូូក62028 ) � ៖ សម្គាាល់ ់ ជំំពូក ូ 62028 បានដកការចំំណាយលើកា ធ រឆាំំងនឹឹង ើ រប្ររយុុទ្ធប្រ េ គ កូូវីដ មេរោ ី -19 ចេញ ំ យវិិស័យ េ ពីីចំណា ័ សុុខភិិបាលទូូទៅរបស់់ក្ររសួង ួ សុុខាភិិបាល ។ HEF = មូូលនិិធិសិ មធម៌៌សុខ ុ ភាព; MoH = ក្ររសួួងសុុខាភិិបាល; ប.ស.ស = បេេឡាជាតិិរបបសន្តិិ�សុុខសង្គម គ ។ ការចំំណាយលើើអត្ថថប្ររយោជន៍៍សង្គគម (ជំំពូូក 62) រួួមមានការចំំណាយលើើការធ្វើើ�ដំំណើើររបស់់អ្ននកជំំងឺឺទៅមណ្ឌឌលសុុខភាព ការចំំណាយលើើការទិិញថ្នាំំ��ពេេទ្្យ និិងសម្ភាា�រៈៈ 26  វេេជ្ជជសាស្រ្តត�។ 42 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ការចំណាយលើ កា រគ្រ ប់ គ្រ ង ប្រ ព័ ន្ធ សុ ខា ភិ បា លនៅតែ មា ន​ ប្រៀប​ធៀប។ ដូច្នេះហើយគួរតែមានការផ្លាស់បរ ូ្ត ឆ្ពោះទៅរកការផ្តល់ កម្រិតខ្ពស់បើធៀបនឹងប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀត ខណៈដែលការ ខ្ពស់ទៅដល់ការផ្តល់សេវាថែទាំបង្ការ រួមទាំងដាក់​ចេញ អាទិភាព​ ចំណាយលើការផ្តល់សេវាសុខភាព (ជាពិសេសការថែទាំបង្ការ) នូវគោលនយោបាយដម ្ប ើ ប ា តាមគោលដៅ​ស្រប​ ី ង្កើនវិធានការបង្ករ ែ នកមត នៅតមា ិ្រ ទាប បើគត ៃ រចំណាយសាធារណៈ​​ ិ ជាភាគរយនកា តាមគោលដៅជាក់លាក់ ជាពិសេសក្នុងផ្នែកណាដែលមាន​ ការ សរុប។ ក្នុងឆ្នាំ 2019 ការចំណាយរបស់កម្ពុជាលើការគ្រប់គ្រង ចំណាយលើសុខមាលភាពមានកម្រិតខ្ពស់ និងបង្កើតយន្តការសមប ់ ្រា ​ ប្រព័ន្ធសុខាភិបាល គិតជាភាគរយនៃការចំណាយផ្នែកសុខភាព លើកទឹកចិត្តប្រជាជនក្នុងការស្វែងរកសេវាថែទាំបង្ការ។ របស់រដ្ឋាភិបាល (34.5 ភាគរយ) ខ្ពស់ជាងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា 2 ការប្រើ ប្រា ស់ សេ វាថែ ទាំ សុ ខ ភាពដែ ល ផ្ត ល់ ដោ យមណ្ឌ ល ដង ខ្ពស់ជាងប្រទេសវៀតណាម 4 ដង និងខ្ពស់ជាងប្រទេសថៃ សុខាភិបាលសាធារណៈមានកម្រិតទាប (រូបភាព S.24) ។ នៅ ិ 3 ដង (រូបភាព S.23)។ គិតភាគរយនៃចំណាយ​​ និង ម៉ាឡេស៊ីជត ួ រដែលបានស្វែងរកសេវាសុខភាពសមប ឆ្នាំ 2021 សមាជិកគ្រសា ់ ្រា ​ ផ្នែកសុខភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ចំណាយសាធារណៈរបស់កម្ពុជា ព្យាបាលជំងឺ និងរបួសពីមណ្ឌលសុខភាពឯកជន ក្នុងរយៈពេល លើការថែទាំព្យាបាល (61.9 ភាគរយ) គឺទាបបំផុតទីពីរ លើតែ 30 ថ្ងៃចុងក្រោយមានចំនួនច្រើនជាង 3/4 នៃសមាជិកគ្រួសារ ើ ទាបជាងមីយ៉ានម៉ា ប្រទេសឡាវ ហយ ់ (65.5 ភាគរយ) វៀតណាម សរុបដែលបានស្តងម ់ តិ។ 15.3 ភាគរយ បានស្វែងរកសេវាសុខភាព​ (84.4 ភាគរយ) ថៃ (74.6 ភាគរយ) និងម៉ាឡេស៊ី (75.9 ភាគ​ ពីអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពសាធារណៈ 8.4 ភាគរយពីអ្នកផ្តល់ ំ ង្ករ រយ)។ នៅពេលដែលការចំណាយលើការថែទាប ​ង ា ត្រូវបានវាស់វែ ​​ សេវាមិនវិជសាស ្ជ ំ ខ ្រ្ត និង 0.2 ភាគរយស្វែងរកការថែទាស ុ ភាពនៅ​ ការ​ចំណាយ​ផ្នែក​សខាភ ជាភាគរយនៃ​ ិ លរបស់​ ុ បា ​ រដ្ឋាភិបាលប្រទេស​ ក្រៅប្រទេស។ កម្រិតទាបនៃការប្រើប្រាស់សេវាសុខភាពសាធារណៈ​ កមជា ្ពុ មា ​ ន​កម្រិតទា ​ ប​ បផ ំ ត ុ ។ ភាគរយនៃការចំណាយរបស់រដ្ឋា​ភិបាល​ មានន័យថាចំណាយសាធារណៈមិនទាន់​សម្រេចបាននូវសក្ដានុពល​ លើការថែ ទាំ ប ង្កា រ គឺ ទា បបំ ផុ ត ក្នុងចំ ណោ មប្រទេស​ដែ ល បាន​​ ពេញលេញនោះទេ។ រូូបភាព S.23 ការចំំណាយលើើវិិស័័យសុុខាភិិបាលរបស់់កម្ពុុ�ជាធៀៀបនឹឹងបណ្តាា�ប្ររទេេសអាស៊ាា�នផ្្សេេងទៀៀត តាមមុុខងារថែែទាំំ សុុខភាព (% ការចំំណាយលើើវិិស័័យសុុខាភិិបាលរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាល) ឆ្នាំំ�� 2019 1 2 1 100% 3 4 7 7 90% 15 10 11 7 80% 70% 62 60% 51 50% 66 75 76 84 40% 30% 20% 35 35 10% 13 17 8 12 0% កម្ពុុ�ជា ឡាវ មីីយ៉ាា�ន់់ម៉ាា� វៀៀតណាម ថៃៃ ម៉ាា�ឡេេស៊ីី� ការចំំណាយរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលលើើការថែែទាំំសុុខភាពផ្្សេេងទៀៀត ការចំំណាយរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលលើើការថែែទាំំបង្កាា�រ ការចំំណាយរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលលើើការថែែទាំំព្្យាបាល ការចំំណាយរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលលើើអភិិបាលកិិច្ចច ប្ររព័័ន្ធធសុុខាភិិបាល និិងការគ្ររប់់គ្ររងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� ប្ររភព៖ អង្គគការសុុខភាពពិិភពលោក-ការចំំណាយលើើសុុខភាពសកល (2022) និិងបុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក សម្គាា�ល់់៖ MoH = ក្ររសួួងសុុខាភិិបាល ការចំំណាយវិិស័័យសុុខាភិិបាលរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាលពីីឆ្នាំំ�� 2016 ដល់់ឆ្នាំំ�� 2019 (ក្រាា�ហ្វិិ�ក) គឺឺជាតម្លៃៃ�មធ្្យមដែែលបានកែែសម្រួួ�លតាមអំំណាច ទិិញ PPP ។ ការថែែទាំំសុុខភាពផ្្សេេងទៀៀតរួួមមាន ការថែែទាំំស្តាា�រនីីតិិសម្្បទា ការថែែទាំំសុុខភាពរយៈៈពេេលវែែង សេេវាបន្ថែែ�ម សម្ភាា�រៈៈវេេជ្ជជសាស្ត្ររ� និិងសេេវាថែែទាំំសុុខភាពផ្្សេេងទៀៀត។ ់ វាសុុខភាពដែែលបានពិិគ្រោះះ��យោបល់់ជាមុុន រូូបភាព S.24 ប្ររភេេទអ្ននកផ្តតល់សេេ 80% 76.0 69.4 70% 62.9 60% 54.0 50% 40% 30% 23.5 22.5 26.0 20.0 20% 15.3 13.1 10% 7.4 8.4 0.5 0.7 0.2 0% សាធារណៈ ឯកជន មិនមែនវេជ្ជសាស្ត្រ ក្រៅប្រទេស 2009 2014 2019/20 2021 ប្ររភព៖ របាយការណ៍៍ព្រាា�ង ៖ ការវិិភាគលើើការការពារហានិិភ័័យហិិរញ្ញញវត្ថុុ�ក្នុុ�ងប្ររព័័ន្ធធសុុខាភិិបាលកម្ពុុ�ជាដោយប្រើើ�អង្កេេ�តសេេដ្ឋឋកិិច្ចច-សង្គគមកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា (CSES) ទិិន្ននន័័យ ឆ្នាំំ�� 2009- 2021។ អង្គគការ GIZ ( 2023, ខាងមុុខ) *ជម្រើើ�សសម្រាា�ប់់ការព្្យាបាលនៅក្រៅៅ�ប្ររទេេសមិិនត្រូូ�វបានរួួមបញ្ចូូ�លនៅក្នុុ�ងទិិន្ននន័័យអង្កេេ�តសេេដ្ឋឋកិិច្ចច-សង្គគមកិិច្ចចកម្ពុុ�ជា ឆ្នាំំ�� 2009 ទេេ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 43 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ័ សុខាភិបាលចន កម្ពុជាចំណាយលើការវិសយ េ ជិត​​ ើ្រ ជាងប្រទស វិ ស័ យ សុ ខាភិ បា លទាំ ង ក្នុងលក្ខខណ្ឌសម្រា ប់ ម នុ ស្ សម្នាក់ ៗ ទាំងអស់ ទោះបីជាការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលមានកម្រិត ខាង​ (រូបភាព S.26) និងជាភាគរយនៃថវិការដ្ឋាភិបាល (រូបភាព ទាបក៏ដោយ។ កម្ពុជាបានចំណាយច្រើនជាង 5.7 ភាគរយនៃ S.27) មាន​កម្រិតទាបក៏ដោយ ដែលលក្ខខណ្ឌទាំងពីរទាបជាង ផ.ស.ស. របស់ខ្លួនលើវិស័យសុខាភិបាលឆ្នាំ 2009 ដល់ឆ្នាំ ប្រទេសជិតស្ទើរតែទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់។ នេះមានន័យថា 2019 ដែលខ្ពស់ជាងប្រទេសជិតខាងអាស៊ានទាំងអស់ក្នុងរយៈ​ ់ រ ចំណាយដែលនៅ​សល់ត្រូវបានផ្គត់ផ្គង់ដោយផ្តលហ ្ ទានពី ិ ញ្ញបប ពេលជាងមួយទសវត្សរ៍ (រូបភាព S.25)។ កម្រិតនៃការចំណាយ ​ ភិវឌ្ឍន៍) និងការចំណាយលុយចេញពីហោប៉ៅ ខាងក្រៅ (ដៃគូអ នេះនៅតែបន្តកើតមាន ទោះបីជាចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលលើ ផ្ទាល់ខ្លួន។ ័ សុុខាភិិបាល (% នៃៃ ផ.ស.ស.) រូូបភាព S.25 ចំំណាយវិិស័យ 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 ប្រ៊ុយណេ​ កម្ពុជា តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក (មិនរាប់បញ្ចូលប្រទេសចំណូលខ្ពស់) ឥណ្ឌូណេស៊ី ឡាវ ប្រទេសមានចំណូលទាបនិងមធ្យម ម៉ាឡេស៊ី មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី ថៃ វៀតណាម ប្ររភព៖ សូូចនាករអភិិវឌ្្ឍន៍៍ពិិភពលោក ័ សុុខាភិិបាលទូូទៅរបស់់រដ្ឋាាភិ រូូបភាព S.26 ចំំណាយវិិស័យ ិ លក្នុុ�ងមនុុស្ស � បា ្ ម្នាា�ក់់, អំំណាចទិិញ �ា អន្តតរជាតិិបច្ចុុប្្ (ដុុល្លារ � បន្នន) 600 500 400 300 200 100 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 កម្ពុជា តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក (មិនរាប់បញ្ចូលប្រទេសចំណូលខ្ពស់) ឥណ្ឌូណេស៊ី ឡាវ ប្រទេសមានចំណូលទាបនិងមធ្យម ម៉ាឡេស៊ី មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន ថៃ វៀតណាម ប្រភព៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក ័ សុុខាភិិបាលទូូទៅរបស់់រដ្ឋាាភិ រូូបភាព S.27 ចំំណាយវិិស័យ ិ លក្នុុ�ងស្រុុ�ក (% នៃកា � បា � បា ៃ រចំំណាយរបស់់រដ្ឋាាភិិ លទូូទៅ) 16 12 8 4 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 ប្រ៊ុយណេ​ កម្ពុជា ឥណ្ឌូណេស៊ី ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី ថៃ វៀតណាម ប្រភព៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក 44 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស បរិមាណហិរញ្ញប្បទានវិស័យសុខាភិបាលនៅកម្ពុជា គឺស្រប ធានា​រ៉ាប់រងសុខភាពមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅ ទៅ​នឹងអ្វីដែលប្រទេសផ្សេងទៀតកំពុងចំណាយ គឺក្នុងកម្រិត​ កម្ពុជា ខណៈពេលដែលចំណែកនៃហិរញ្ញប្បទានពីខាងក្រៅបាន ប្រាក់ចំណូលស្រដៀងគ្នា ប៉ុន្តែសមាសភាពនៃហិរញ្ញប្បទានលើ ថយចុះចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2015 មក ការចំណាយលុយចេញពី វិស័យសុខាភិបាលនេះគឺពឹងផ្អែកខ្លាំងពេកលើការចំណាយលុយ ហោប៉ៅផ្ទាល់ខ្លួន នៅ​តែជាប្រភពហិរញ្ញប្បទានចម្បងសម្រាប់ ចេញពីហៅប៉ៅផ្ទាល់ខ្លួន។ ការចំណាយលុយហោប៉ៅមិនមែនជា វិស័យនេះ (រូបភាព 28 ផ្ទាំង ក) ហើយចំណែកនៃហិរញ្ញប្បទានពី មធ្យោបាយ​ដ៏មានប្រសិទ្ធភាព ឬ​សមធម៌ ដើម្បីសម្រេចបាននូវ លុយហោប៉ៅ (60 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2020) គឺលើសពីអ្វីដែល ត្រូវ ការផ្តល់សេវាសុខភាពជា​សកលនោះទេ។ ចំណាយវិស័យសុខា​ បានគេសង្កេតឃើញជាមធ្យមសម្រាប់ប្រទេសដែលមានកម្រិ ត ភិ បា លសរុ ប សម្រា ប់ ម នុ ស្ ស​ម្នាក់ បា នកើនឡើ ង ក្នុងលក្ខខណ្ឌ ប្រាក់ចំណូលស្រដៀង​គ្នា (ប្រហែល 30 ភាគរយ) (រូបភាព ជាក់ស្តែងពីប្រហែល 35 ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំក្នុងឆ្នាំ 2000 ដល់ S.28, ផ្ទាំង ខ) ។ ប្រហែល 115 ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ 2020។ ប្រទេសដែលផ្លាស់ប្តូរពី ការចំណាយលុយចេញពីហោប៉ៅផ្ទាល់ខ្លួនខ្ពស់មានន័យថា ូ ទាបទៅមធ្យម ជាធម្មតាក៏សម្រេចបានូវ​ ស្ថានភាពប្រទេសចំណល ជនក្រីក្រងាយរងគ្រោះនឹងវិបត្តិប្រាក់ចំណូល និងមិនសូវមាន​ ការផ្លាស់ប្តូរហិរញ្ញប្បទានសុខភាពដែរ នាពេលដែល (i) បរិមាណ​ លទ្ធភាពទទួលបានសេវាសុខភាព។ ក្នុងឆ្នាំ 2013 ក្រុមប្រជាជន ្ ទានដែលបានវិនយោ ហិរញ្ញបប ័ សុខាភបា ិ គទៅលើវិសយ ិ លបានកើន​ ដែលមានមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់បំផុត (អ្នកមានបំផុត) បាន ឡើង និង (ii) សមាសភាពនៃការផ្លាស់ប្តូរមូលនិធិសុខភាពពី ចំណាយ 16 ដងលើការថែទាំសុខភាពច្រើនជាងក្រុមអ្នកមាន ែ ការពឹងផ្អកលើ ្ ទានខាងក្រៅ និងការពឹងផ្អកលើច ហិរញ្ញបប ែ ំ យ​​ ណា ប្រាក់ចណ ំ ល ូ ទាបបំផត ី ប ុ (អ្នកក្រក ំ ត ​្រ ផ លទ្ធភាព​ ុ ) ដោយពួកគេមាន​ ​ ប៉ៅ ទៅយន្តការបង់ថ្លៃជាមុនឱ្យបានច្រើនលើសលុប លុយហោ កាន់តែច្រើនក្នុងការចំណាយលើសេវាថែទាំសុខភាព ឬមានថវិកា ដូចជាការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសុខភាពសាធារណៈ ឬទម្រង់នៃការ​ ច្រើនសម្រាប់ប្រើប្រាស់ ដែលមិនមែនសម្រាប់ម្ហូបអាហារ។27 � និិងការពឹឹងផ្អែែ�កលើកា រូូបភាព S.28 ហិិរញ្ញញប្្បទានសុុខភាពកម្ពុុជា េ ពីីហោប៉ៅផ្ទា ើ រចំំណាយលុុយចេញ ា ខ្លួួ�ន ៅ� �ល់់ ឆ្នាំំ�� 2000-20 � ក បរិិមាណហិិរញ្ញញប្្បទានសុុខភាព ផ្ទាំំ�ង � ខ ការពឹឹងផ្អែែ�កខ្លាំង ផ្ទាំំ�ង ៅ� �ល់ ំ�� លើើលុុយហោប៉ៅផ្ទា ់ ា ខ្លួួ�ន 120 80 ចំំណែែកនៃៃលុុយហោប៉ៅៅ�លើើ CHE ( % ) 70 100 ថេេរ ឆ្នាំំ�� 2020 ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក 60 80 50 60 40 30 40 20 20 10 0 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 250 500 1,000 2,500 10,000 35,000 100,000 ចំំណូូលជាតិិសរុុបសម្រាា�ប់់មនុុស្្សម្នាា�ក់់, ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក ពន្ធធទូូទៅ ខាងក្រៅៅ� (តាមរយៈៈរដ្ឋាា�ភិិបាល) ខាងក្រៅៅ� (មិិនមែែនរដ្ឋាា�ភិិបាល) SHI OOP VHI ផ្្សេេងទៀៀត WHO 2015 27  បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 45 ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស នៅពីក្រោយការធ្លាក់ចុះថវិកាក្រសួងសុខាភិបាល (មិនទាក់​ ទោះបីមានការប្រសើរឡើងនៃលទ្ធផលសុខភាពក៏ដោយ ក៏ ទៅនឹងវិបត្តិកូវីដ-19) ការប្រើប្រាស់មណ្ឌលសុខាភិបាល ទង​​ អត្រាសង្ឃឹមរស់ និងអត្រាមរណភាពកុមារនៃនៅមានលក្ខណៈ ទាប និងការពេញចិត្តខ្លាំងនឹងសេវាឯកជន ដែល សាធារណៈ​​ យឺតជាងបណ្តាប្រទេសអាស៊ានភាគច្រើនក្នុង។ (រូបភាព S.30 ៅ ល រួមចំណែកការចំណាយលុយចេញពីហោប៉ផ ់ ន ា្ទ ខ េ ​ ួ្ល ខ្ពស់ ប្រទស ផ្ទាំង A និង B) ។ ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ អាយុ េ ពីរទសវត្សរ៍​ កម្ពុជាមាន លទ្ធផលសុខភាពប្រសើរឡើងក្នុងរយៈពល សង្ឃឹមរស់បានកើនឡើងពី 57 ឆ្នាំក្នុងឆ្នាំ 2010 ដល់ 68 ឆ្នាំក្នុង េ ។ ប្រទេស​កមជា ចុងក្រោយនះ ្ពុ បា ​ ន​ ឃើញកា ​ រ​កើន​ ឡងើ ​យ៉ាង​ខ្លាំង​​ ឆ្នាំ 2019 ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អាយុសង្ឃឹមរស់របស់ ការផ្គត់ផ្គង់វាក នៃ​ ់ ង ៉ សាំ និងកា ​ រធ្លាក់ចះនៃច ុ ំ នក ន ុ រដែលមិនបាន​ ួ មា កម្ពុជាគឺខ្ពស់ជាងតែប្រទេសឡាវ តែទាបជាងប្រទេសដទៃទៀត ចាក់វ៉ាក់សាំង (រូបភាព S.29 ផ្ទាំង ក)។ ក៏មានការថយចុះខ្លាំងនៃ ក្នុងអាស៊ាន។ លើសពីនេះ អត្រាមរណភាពទារក និងកុមារអាយុ មរណភាពកុមារផងដែរ ដោយអត្រាមរណភាពកុមារអាយុក្រោម ក្រោម 5ឆ្នាំ របស់កម្ពុជា គឺខ្ពស់ជាងនៅប្រទេសថៃប្រហែលបីដង 5 ឆ្នាំបានធ្លាក់ចុះពី 124 ក្នុង 1,000 កំណើតក្នុងឆ្នាំ 2000 មក និងខ្ពស់ជាងប្រទេសវៀតណាមជាង 30 ភាគរយ។ 16 នៅក្នុងការ​ស្ទង់មតិសុខភាព ឆ្នាំ 2021-22 (រូបភាព S.29, ផ្ទាំង ខ) ។ ៃ រផ្គគត់ផ្គ រូូបភាព S.29 និិន្នាា�ការនៃកា គ វ៉ាា�ក់ ់ ង់ ់ សាំ ំ និិងមរណភាពកុុមារ ់ ង � ក ការផ្គគត់ផ្គ ផ្ទាំំ�ង ់ សាំ គ វ៉ាា�ក់ ់ ង់ ់ ង ំ ឆ្នាំំ�� 2000-2021/22 ផ្ទាំំ�ង � ខ អត្រាម ា� រណភាពកុុមារ ឆ្នាំំ�� 2000-2021/22 ភាគរយនៃៃកុុមារអាយុុ 12-23 ខែែ 124 79 76 មរណភាពក្រោោ�មអាយុុ 5 ឆ្នាំំ�� 73 ចាក់់វ៉ាា�ក់់សាំំង 67 ពេេញលេេញ ( អង់់ទីី 95 ហ្្សែែនមូូលដ្ឋាា�ន ) 83 54 66 40 មរណភាពទារក 35 22 45 37 គ្មាា�នការចាក់់វ៉ាា�ក់់សាំំង 28 27 28 16 7 4 2 3 មរណភាពទារកទើើបនឹឹងកើើត 18 12 8 2000 2005 2010 2014 2021-22 2000 2005 2010 2014 2021-22 CDHS CDHS ប្ររភព៖ ការស្ទទង់់មតិិប្ររជាសាស្រ្តត� និិងសុុខភាពកម្ពុុ�ជា ( CDHS ) ឆ្នាំំ�� 2021-22 របាយការណ៍៍សូូចនាករគន្លឹះះ�� ខែែមិិថុុនា ឆ្នាំំ�� 2022។ ា� រណៈៈរបស់់កុមា រូូបភាព S.30 អាយុុសង្្ឃឹឹមរស់់ និិងអត្រាម រ េសកម្ពុុជា ុ រប្រទេ រ េសអាស៊ាា�ន � ធៀៀបនឹឹងបណ្តាា�ប្រទេ � ក អាយុុសង្្ឃឹឹមរស់់ធៀៀបនឹឹងបណ្តាា�ប្រទេ ផ្ទាំំ�ង រ េសក្នុុ�ងតំំបន់់ � ខ មរណភាពកុុមារធៀៀបនឹឹងប្រទេ ផ្ទាំំ�ង រ េសក្នុុ�ងតំំបន់់ ឆ្នាំំ�� 2020 90 50 40 80 30 70 20 60 10 50 0 2010 2015 2019 ុ�ជា មីីយ៉ា វ វៀៀ ់ម៉ាា� ម ថៃៃ ណេេ ីពីីន ឥណ្ឌូូ�ណេេស៊ីី� ា�ឡេេស៊ីី� ុរីី ឡា ិង្ហហបុ តណា កម្ពុ ា�ន់ ហ្វីី�លី ប្រ៊ុុ��យណេេ កម្ពុុ�ជា យ សិ ម៉ា ប្រ៊ុុ�� តំំបន់់អាស៊ីី�បូូព៌ាា� និិងប៉ាា�ស៊ីី�ហ្វិិ�ក (មិិនរាប់់ ឥណ្ឌូូ�ណេេស៊ីី� បញ្ចូូ�លប្ររទេេសចំំណូូលខ្ពពស់់) ឡាវ ប្ររទេេសមានចំំណូូលទាបនិិងមធ្្យម មីីយ៉ាា�ន់់ម៉ាា� ម៉ាា�ឡេេស៊ីី� សិិង្ហហបុុរីី អត្រាា�មរណភាពទារក (ក្នុុ�ង 1,000 កំំណើើតរស់់) ហ្វីី�លីីពីីន វៀៀតណាម អត្រាា�មរណភាពកុុមារអាយុុក្រោោ�ម 5 ឆ្នាំំ�� (ក្នុុ�ង 1,000 កំំណើើតរស់់) ថៃៃ ប្ររភព៖ សូូចនាករអភិិវឌ្្ឍន៍៍របស់់ធនាគារពិិភពលោកឆ្នាំំ�� 2022 ។ 46 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ជំំពូូក 2 អត្ថថបទផ្តោោ�តពិិសេេស ពីីការចំំណាយកាន់់តែែច្រើើ�ន ទៅការចំំណាយកាន់់តែែប្ររសើើរ – ឆ្ពោះះ��ទៅការបង្កើើ�នគុុណភាពអភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស ភាពខុសគ្នានៃលទ្ធផលសុខភាពរវាងតំបន់ជនបទ និងទីក្រុង រវាងអ្នកក្របំផុត និងអ្នកមានបំផុតក្នុងអត្រាមរណភាពទារក និង និ ង ក្នុងចំណោមក្រុ ម អ្នកមានធនធានទំនងជានៅតែ ជា បញ្ហា កុមារអាយុក្រោម 5 ឆ្នាំនៅតែមាន។ នៅឆ្នាំ 2021 អត្រាមរណ​ ប្រឈម។ នៅចន្លោះឆ្នាំ 2005 និង 2021 អត្រាមរណភាពទារក ទារកក្រីក្របំផុត និងកុមារអាយុក្រោម 5 ឆ្នាំរៀងគ្នា គឺ ស្លាប់ ភាព​ និងកុមារអាយុក្រោម 5 ឆ្នាំសម្រាប់ទីក្រុង និងតំបន់ជនបទបាន 16 នាក់ និងការស្លាប់ 21 នាក់ក្នុង 1,000 កំណើតរស់ ហើយ ធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ប៉ុន្តែគម្លាតរវាងតំបន់ទីក្រុង និងជនបទនៅតែ ួ្រ រអ្នកមានបំផត ខ្ពស់ជាងអត្រាមរណភាពទារកក្នុងគសា ុ និងអត្រា​ មាន។ មរណ​ ភាពទារក និងកុមារអាយុកម ្រោ 5 ឆ្នាំនៅតំបន់ជនបទ មរណភាពកុមារអាយុក្រោម 5 ឆ្នាំ (រូបភាព S.32) ។ ប៉ុន្តែបញ្ហា រៀងគ្នា គឺការស្លាប់ 7 នាក់ និង 9 នាក់ក្នុង 1,000 កំណើតរស់ ័ បានធ្វើអោយការកំណត់គោលដៅគុណភាពមានការ​ កង្វះទិន្ននយ ហើយក៏ខ្ពស់ជាងនៅតំបន់ទីក្រុង នៅឆ្នាំ 2021 ផងដែរ (រូបភាព លំបាក ហើយក៏រារាំងការរួមបញ្ចូលទិន្នន័យលទ្ធផលសុខភាព S.31)។ គម្លាតរវាងអ្នកមានបំផុត និងអ្នកក្រីក្របំផុតក្នុងអត្រា មានបច្ចុបប ដែល​​ ូ ជាទិន្ននយ ្ ន្នភាពបន្ថែមទៀត ក៏ដច ុ ័ នៅថ្នាក់ស្រក មរណភាពទារក និងកុមារអាយុក្រោម 5 ឆ្នាំ ក៏បានធ្លាក់ចុះផង និងឃុំ ដើម្បីវាយតម្លៃសមធម៌នៃការទទួលសេវាក្នុងខេត្ត។ ដែរ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នានេះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គម្លាត ា� រណភាពទារក និិងកុុមារអាយុុក្រោោ�ម 5 ឆ្នាំំ�� ទីីក្រុុ�ងធៀៀបនឹឹងជនបទ រូូបភាព S.31 អត្រាម � ក អត្រាម ផ្ទាំំ�ង ា� រណៈៈភាពទារក និិងកុុមារក្រោោ�មអាយុុ 5 ឆ្នាំំ�� � ខ គម្លាាត ផ្ទាំំ�ង � នៃម ៃ រណភាពកុុមារ ទារក និិងកុុមារអាយុុក្រោោ�ម តាមតំំបន់់លំនៅ ់ ង ំ ដ្ឋាា�ន (ការស្លាា�ប់ក្នុុ� 1,000 កំំណើត ើ រស់់) ់ ង 5 ឆ្នាំំ�� រវាងទីីក្រុុ�ង និិងជនបទ (ការស្លាា�ប់ក្នុុ ើ រស់់) � 1,000 កំំណើត ឆ្នាំំ�� 2014-2021/22 ឆ្នាំំ�� 2005-2021/22 120 50 មរណៈៈភាពក្នុុ�ង 1,000 កំំណើើតរស់់ មរណៈៈភាពក្នុុ�ង 1,000 កំំណើើតរស់់ 100 40 80 30 60 20 40 20 10 0 0 ទីីប្ររជុំំ�ជន ជនបទ ទីីប្ររជុំំ�ជន ជនបទ 2005 2010 2014 2021-22 មរណភាពទារក មរណភាពក្រោោ�មអាយុុ 5 ឆ្នាំំ�� គម្លាា�តមរណភាពទារក គម្លាា�តមរណភាពកុុមារអាយុុក្រោោ�ម5ឆ្នាំំ�� 2005 2010 2014 2021-22 ប្ររភព៖ CDHS 2005, CDHS 2010, CDHS 2014, CDHS 2021-22 សម្គាា�ល់់៖ CDHS=ការស្ទទង់់មតិិប្ររជាសាស្រ្តត� និិងសុុខភាពកម្ពុុ�ជា អត្រាា�មរណភាពទារក៖ លទ្ធធភាពនៃៃការស្លាា�ប់់រវាងថ្ងៃៃ�កំំណើើត និិងអាយុុមួួយឆ្នាំំ��។ មរណភាពកុុមារអាយុុក្រោោ�ម 5ឆ្នាំំ��៖ លទ្ធធភាពនៃៃការស្លាា�ប់់រវាងកំំណើើត និិងអាយុុមួួយឆ្នាំំ��។ គម្លាា�តមរណភាពកុុមារ=អត្រាា�មរណៈៈនៅជនបទ - អត្រាា�មរណៈៈក្នុុ�ងទីីក្រុុ�ង។ តួួលេេខកាន់់តែែខ្ពពស់់ គម្លាា�តកាន់់តែែធំំ។ ា� រណៈៈទារក និិងកុុមារអាយុុក្រោោ�ម 5 ឆ្នាំំ�� អ្ននកមានបំំផុត រូូបភាព S.32 អត្រាម ំ ត ុ ធៀៀបនឹឹងអ្ននកក្រីី�ក្ររបំផុុ � ក អត្រាម ផ្ទាំំ�ង ា� រណភាពទារក និិងកុុមារក្រោោ�មអាយុុ 5 ឆ្នាំំ�� � ខ គម្លាាត ផ្ទាំំ�ង � នៃម ៃ រណភាពកុុមារ ទារក និិងកុុមារអាយុុក្រោោ�ម ួ កស្លា ក្រុុ�មអ្ននកមាន (ចំំនួនអ្នន ា ក្នុុ �ប់់ ង � 1,000 កំំណើត ើ រស់់) ំ ត 5 ឆ្នាំំ�� រវាងអ្ននកក្ររបំផុ ុ (ការស្លាា�ប់ក្នុុ ុ និិងអ្ននកមានបំំផុត ់ ង � ឆ្នាំំ�� 2014-2021/22 1,000 កំំណើត ើ រស់់) ឆ្នាំំ�� 2005-2021/22 140 90 មរណៈៈភាពក្នុុ�ង 1,000 កំំណើើតរស់់ មរណៈៈភាពក្នុុ�ង 1,000 កំំណើើតរស់់ 120 80 70 100 60 80 50 60 40 30 40 20 20 10 0 0 អ្ននកក្រីី�ក្ររបំំផុុត អ្ននកមានបំំផុុត អ្ននកក្រីី�ក្ររបំំផុុត អ្ននកមានបំំផុុត 2005 2010 2014 2021-22 មរណភាពទារក មរណភាពក្រោោ�មអាយុុ 5 ឆ្នាំំ�� គម្លាា�តមរណភាពទារក គម្លាា�តមរណភាពកុុមារអាយុុក្រោោ�ម5ឆ្នាំំ�� 2005 2010 2014 2021-22 ប្ររភព៖ CDHS 2005, CDHS 2010, CDHS 2014, CDHS 2021-22 សម្គាា�ល់់៖ CDHS=ការស្ទទង់់មតិិប្ររជាសាស្រ្តត� និិងសុុខភាពកម្ពុុ�ជា អត្រាា�មរណភាពទារក៖ លទ្ធធភាពនៃៃការស្លាា�ប់់រវាងថ្ងៃៃ�កំំណើើត និិងអាយុុមួួយឆ្នាំំ��។ មរណភាពកុុមារអាយុុក្រោោ�ម 5ឆ្នាំំ��៖ លទ្ធធភាពនៃៃការស្លាា�ប់់រវាងកំំណើើត និិងអាយុុមួួយឆ្នាំំ��។ គម្លាា�តមរណភាពកុុមារ=អត្រាា�មរណៈៈនៅជនបទ - អត្រាា�មរណៈៈក្នុុ�ងទីីក្រុុ�ង។ តួួលេេខកាន់់តែែខ្ពពស់់ គម្លាា�តកាន់់តែែធំំ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 47 សេេចក្តីី�សន្និិ�ដ្ឋាា�ន និិង អនុុសាសន៍៍ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចពង្រីកលំហសារពើពន្ធ រក្សានិរន្តរភាព ួ្ន យេនឌ័រដ៏ធ​ គម្លាតប្រាក់ឈល ំ ក្នុងផ្នែកជាច្រើននៃកម្លាំងការងារ​ នៅ សារពើពន្ធ និងបង្កើនការបែងចែកថវិកាដល់វិស័យសង្គមក្នុង ​ ទួលបាន 94 ភាគរយនៃប្រាក់​ វិស័យសាធារណៈ។ ស្ត្រីកម្ពុជាទ ប្រទេស។ ដោយសារកំណើននៃការកៀរគរចំណូលក្នុងស្រុក របស់បុរសនៅក្នុងវិស័យឯកជន និង 89 ភាគរយនៅក្នុង ខែ​ អាច​ រដ្ឋាភិបាល​ ​ ម្រង់​បៀវត្សរ៍មន្ត្រីរាជការ​ និង​ផ្តល់ គាំទ្រកំណែទ វិស័យសាធារណៈ។ ដើ ម្ បី ដោះស្រាយវិ ប ត្តិ នៃជំ ងឺ ​កូ វី ដ - ហិ រ ញ្ញ ប្ ប ទាន​កញ្ច ប់ ​ជំ នួ យ ​ ការបង្កើនគុណភាពការគ្រប់គ្រងធនធានមនុស្ស និងការដាក់ 19។ ើ​ ្រាស់យន្តការគ្រប់គ្រងផ្អែកលើសមិទ្ធកម្ម និងគណនេយ្យ ឱ្យប្រប ការចំណាយលើវិស័យសង្គមបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងពី 4.6 ភាពអាចជួយលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាព និងគុណភាពបច្ចេកទេស ភាគរយនៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2011 ដល់ 10.5 ភាគរយនៅឆ្នាំ ក្នុងការចំណាយសាធារណៈ។ វិស័យអ នៅ​តែ​ ​ ប់រំ​ ទទួលរង បន្ត​ ័ ផ្សង 2021 ខណៈដែលការចំណាយក្នុងវិសយ ិ ភាព។ េ ទៀតមានស្ថរ វិសមភាព​នៃ​ ការ​ បែង​ គ្រូ​ ចែក​ ការ​ បង្រៀន និង​កង្វះសមត្ថភាព​ក្នុង​ វិស័យសង្គមសំខាន់ៗ រួមទាំងវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាល មាន បញ្ហាការលើសនិងកង្វះខាតគ្រូ ដែល​ធ្វើ​ ដោះស្រាយ​ ប៉ះ​ ឱ្យ​ ពាល់​ ់ ការបែងចែកថវិការ។ ការកើនឡើងនៃការចំណាយ​ កំណើនខ្ពសនៃ ុ ភាព​ ដល់​គណ ំ បើគ្មានក្របខណ្ឌគណនេយ្យភាពទេ លទ្ធផល​ អប់រ។ គឺជារួមស្របតាមគោលនយោបាយចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដែល​ សិក្សារបស់សិស្សនឹងកាន់តែធ្លាក់ចុះ បើទោះបីជាប្រាក់បៀវត្សរ៍​ ផ្តល់អាទិភាពដល់វិស័យសង្គម។ នៅគ្រប់វិស័យ ការចំណាយ បង្រៀនកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក៏ដោយ។ គ្រូ​ ​ ្បទានខាងក្រៅ។ ការផ្តល់ មូលធនពឹងផ្អែកជាចម្បងលើហិរញ្ញប ្រ ទាប ការប្រើប្រាស់មណ្ឌលសុខាភិបាលសាធារណៈមានកមិត ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុកបន្ថែមសម្រាប់ថវិកាមូលធន គឺចាំបាច់ និងការពេញចិត្តខ្លាំងនូវសេវាឯកជន ដែលរួមចំណែកដល់ការ ដោយសារហិរញ្ញប្បទានខាងក្រៅសម្រាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមាន ចំណាយចេញពីហោប៉ៅផ្ទាល់ខ្លួនខ្ពស់ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រសិទ្ធភាព និន្នាការធ្លាក់ចុះ។ ការគ្រប់គ្រងការវិនិយោគ​សាធារណៈចាំបាច់ ិ្រ នគោ មានកមត​ ៃ លនយោបាយសុខភាពសាធារណៈ និងការយល់​ ត្រូវធ្វើអោយប្រសើរឡើងវិញដើម្បីសម្រេចបាននូវគុណភាពល្អនៃ ុ ភាពនៃមណ្ឌលសុខាភិបាលសាធារណៈ។ បញ្ហា​ ឃើញទូទៅនៃគណ ការចំណាយសាធារណៈ។ ្រា វ ប្រឈមធំៗសមប ិ យ ់ស ័ នេះរួមមាន (1) គុណភាពសេវាសុខភាព​ ការពង្រីកការចំណាយត្រូវបានជំរុញដោយការដំឡើងប្រាក់​ មានកម្រិត ដោយសារធនធានមានកម្រិត ជាពិសេសទាក់ទងនឹង បៀវត្សរ៍ ស ម្រា ប់ ​ម ន្រ្តី រា ជការទូ ទាំ ង ប្រ ទេ ស ដែ ល ពុំ មា នការ ការព្យាបាល ចំនួនអ្នកជំនាញវិជ្ជសាស្ត្រ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ និង​ តភ្ជាប់ជាមួយនឹងគុណផលអនុវត្តន៍ការងារ។ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ជា (2) សមត្ថភាពនៃប្រព័ន្ធសុខាភិបាលសារធារណៈនៅមានភាព ចំណែកនៃ ផ.ស.ស. បានកើនឡើងក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍ កង្វះខាតជាពិសេសក្នុងការព្យាលបាលរោគនិងជំងឺ (3) ការ រយ​នៃ ផ.ស.ស. ក្នុងឆ្នាំ 2011 ដល់ ចុងក្រោយនេះពី 4.4 ភាគ​ រចនាសម្ព័ន្ធសុខាភិបាល រួមទាំងបច្ចេកវិទ្យា វិនិយោគលើហេដ្ឋា​ រយនៅឆ្នាំ 2021 ។ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ជាមធ្យមប្រចាំខែក្នុង 7.2 ភាគ​ និងប្រព័ន្ធព័ត៌មាននៅមានកម្រិត និង (4) អាកប្បកិរិយាស្វែងរក ័ ​សាធារណៈគឺខ្ពសជា វិសយ ែ ងវិសយ ់ ងប្រាក់​ខក្នុ ័ ឯកជន ដែលឈាន​​ សេវាថែទាំសុខភាពមិនសមស្របរបស់ប្រជាជន ជាពិសេសអ្នក ដល់ 1.50 លានរៀល/ខែ ក្នុងឆ្នាំ 2019 ធៀបនឹង 1.25 លាន ដែលនៅជនបទ ឬតំបន់ដាច់ស្រយាលដែលពន្យារពេលស្វែងរក រៀលសម្រាប់វិស័យឯកជន។ បើគ្មានការវាស់វែងលទ្ធផលការងារ ំ ខ ការថែទាស ្ ព្ ុ ភាព និងអ្នកដែលប្រើថ្នាំពេទ្យដើមប ី យាលបាលខ្លួន។28 នោះទេ ការដំឡើងប្រាក់​បៀវត្សរ៍មិនអាចធានាបាននូវសមិទ្ធកម្ម ជាការចំាបាច់ ត្រូវតែមានការធ្វើអោយប្រសើរឡើងវិញ នូវ េ ​ដ ការងារប្រសើរជាងមុន ហត ូ ក៏មន ុ ច្នេះ ិ អាចធានាបាននូវគុណភាព​ គុណភាពនៃការចំណាយ។ លទ្ធផលនៃការចំណាយសាធារណៈ ល្អនៃការចំណាយដែរ។ ទាំងក្នុងវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាល បង្ហាញពីតម្រូវការនៃ ្រ ដោះស្រាយគម្លាតប្រាក់បៀវត្សរ៍យេនឌ័រ រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់តូវ ្ធ ពនៃការវិនយោ ការកែលម្អបន្ថែមទៀតទាំងប្រសិទភា ិ គ និងគុណភាព​ ដើ ម្ បី ធ្វើ ឲ្ យ ប្រសើ រ ឡើ ង វិ ញ នូ វ សមភាពយេនឌ័ រ ក្នុងកម្លាំ ង នៃលទ្ធផល។ នេះតម្រូវឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់កាន់តែខ្លាំង ពលកម្ម។ បុគ្គលិកជាស្ត្រីនៅ ​ ក្នុងវិស័យសាធារណៈទទួលរងនូវ លើការពង្រឹងទាំងប្រសិទ្ធភាពវិភាជ និងប្រសិទ្ធភាពប្រតិបត្តិការ។ ការត្រួួ�តពិិនិិត្្យថ្នាា�ក់់ជាតិិដោយស្ម័័�គ្ររចិិត្តតឆ្នាំំ�� 2019 ។ 28  48 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច សេេចក្តីី�សន្និិ�ដ្ឋាា�ន និិង អនុុសាសន៍៍ តារាង S.1 សង្ខេេ�ប អនុុសាសន៍៍ទាំំងនេះះ� តារាង S.1 សេេចក្តីី�សង្ខេេ�បនៃៃអនុុសាសន៍៍ អនុុសាសន៍៍រយៈៈពេេលខ្លីី� អនុុសាស្ត្ររ�រយៈៈពេេលមធ្្យម វិិស័័យ បញ្ហាា�ប្ររឈម (1-3 ឆ្នាំំ��) (3 - 5 ឆ្នាំំ��) គ្រប់វិស័យ ការផ្សារភ្ជាប់ការ ពិនិត្យឡើងវិញ និងកែលម្អផែនការយុទ្ធសាស្រ្តថវិកា   អនុវត្តទាំងស្រុងនូវការកំណត់ថវិកាផ្អែកលើ ចំណាយរបស់ ដើម្បីកំណត់សូចនាករលទ្ធផលជាក់ស្តែង និងព័ត៌មាន សមិទ្ធកម្ម រដ្ឋាភិបាលជាមួយនឹង សមិទ្ធកម្មដែលអាចប្រៀបធៀបបាននៅក្នុងរយៈពេល លទ្ធផលសមិទ្ធកម្ម រាយការណ៍ទាំងមូល ផ្តល់សិទ្ធិអំណាចធំជាងមុនឪ្យនាយកកម្មវិធី លើ  ការបែងចែកធនធាន និងធ្វើឱ្យពួកគេមានគណនេយ្យភាព ចំពោះលទ្ធផលសមិទ្ធកម្ម ពិនិត្យ និងរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធថវិកាកម្មវិធីឡើងវិញនៅ  ទូទាំងវិស័យ ដើម្បីគាំទ្រទំនាក់ទំនងរវាងការបែងចែក និង លទ្ធផលសមិទ្ធកម្ម ដាក់ឱ្យដំណើរការ ដាក់ឱ្យដំណើរការការគ្រប់គ្រងផ្អែកលើសមិទ្ធកម្មសម្រាប់   ដាក់ឱ្យដំណើរការការគ្រប់គ្រងផ្អែកលើ ការគ្រប់គ្រងផ្អែកលើ ការគ្រប់គ្រងកម្រិតកណ្តាល (អគ្គនាយកដ្ឋាន និង សមិទ្ធកម្មសម្រាប់មន្ត្រីរាជការទាំងអស់។ សមិទ្ធកម្ម និង នាយកដ្ឋាន) នៅគ្រប់វិស័យ ផ្សារភ្ជាប់ការដំឡើង ប្រាក់បៀវត្សរ៍ទៅនឹង សមិទ្ធកម្ម វិស័យ ការផ្លាស់ប្តូរពី បង្កើនប្រសិទ្ធភាពនៃការចំណាយលើសុខភាពសាធារណៈ   ពិនិត្យឡើងវិញនូវកញ្ចប់អត្ថប្រយោជន៍ សុខាភិបាល ការពឹងផ្អែក (ខ្លាំង) ការបែងចែកធនធានអោយកាន់តែច្រើនជាងមុនសម្រាប់ ដែលរួមបញ្ចូលក្នុងគម្រោងគាំពារសុខភាព លើការចំណាយ កាន់តែច្រើនសម្រាប់ការថែទាំបង្ការ និងព្យាបាល និង សង្គមបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីកែលម្អការការពាររបស់ ចេញពីហោប៉ៅខ្លួន កាត់បន្ថយចំណាយរដ្ឋបាលសុខភាព គម្រោងទាំងនេះ និងបញ្ចៀសភាពលំបាក ទៅជាការបង្កើន និង ធ្វើអោយប្រសើរឡើងនូវលទ្ធភាពទទួលបានធនធាន  ហិរញ្ញវត្ថុ ការប្រើប្រាស់អោយ រួមទាំងអ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាព ការជំរុញរោគវិនិច្ឆ័យ  បង្កើនផ្គត់ផ្គង់សេវាសុខភាពដោយកសាង មានប្រសិទ្ធភាព និងការព្យាបាល ដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់ការប្រើប្រាស់ បន្ថែមលើគម្រោងគាំពារសុខភាពសង្គមដែល ជាងមុននូវចំណាយ មូលដ្ឋានសុខភាពសាធារណៈ មានស្រាប់ ប្រើប្រាស់ចំណាយ សាធារណៈលើវិស័យ បង្កើនចំណាយវិស័យសុខាភិបាលរបស់រដ្ឋាភិបាល  សុខាភិបាល សម្រាប់ការទូទាត់សេវាមូលនិធិសមធម៌សុខភាព (HEF) បង្កើនលទ្ធភាពទទួល បង្កើនតុល្យភាពនៃការបែងចែកធនធានសម្រាប់ការផ្តល់   រួមបញ្ចូលគម្រោងគាំពារសង្គមដែល បានសេវាសុខភាព សេវាដល់ទីតាំងនៅថ្នាក់ស្រុក ដោយផ្តោតលើខេត្តក្រីក្រ មានស្រាប់ទាំងអស់ ដែលរួមមាន (i) ប្រកបដោយសមធម៌ ដែលមានលទ្ធផលសុខាភិបាលយឺតយ៉ាវ ការបង្កើតស្ថាប័នរដ្ឋបាល និងអភិបាលកិច្ច សម្រាប់ជនក្រីក្រ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យគម្រោងគាំពារសុខភាព រួម (ii) ការធ្វើសុខដុមនីយកម្ម កញ្ចប់ អត្ថប្រយោជន៍សុខភាពនៃគម្រោងគាំពារ សុខភាពទាំងអស់ និង (iii) ការធានានូវថវិកា គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ ការថែទាំសុខភាពក្រោមគម្រោងសុខភាពរួម វិស័យអប់រំ ់ ង ការកែលម្អការគ្របគ ្រ បង្កើនគុណភាពព័ត៌មានអំពីការលើស និងកង្វះខាត   ផ្ទេរសិទ្ធិអំណាចទៅសាលារៀនដែលបំពេញ ធនធានមនុស្ស សម្រាប់គោលបំណងគ្រប់គ្រង តាមស្តង់ដារប្រសិទ្ធភាពសាលា ដើម្បីជួល កែលម្អការជ្រើសរើសនិងការចាត់តាំងគ្រូបង្រៀន ដើម្បី  គ្រូកិច្ចសន្យា និងបែងចែកធនធានសម្រាប់ ធានាថា គ្រូបង្រៀនដែលបានជ្រើសរើសថ្មីនឹងហើយ សាលាទាំងនោះ។ មាននៅកន្លែងធ្វើការដែលបានកំណត់ហើយមានអត្រាផ្ទេរ  ដាក់ឱ្យអនុវត្តអាជ្ញាបណ្ណគ្រូបង្រៀនដែល ចេញ-ចូលទាប តម្រូវឱ្យមានការបន្តអាជ្ញាបណ្ណជាថ្មី រៀងរាល់ ដាក់ឱ្យអនុវត្តការបញ្ចប់ការងារសម្រាប់គ្រូបង្រៀនមុខវិជ្ជា  ចំនួនឆ្នាំជាក់លាក់ ហើយដែលតម្រូវឱ្យមាន ដែលមិនមានតម្រូវការ និងការចូលនិវត្តន៍មុនកាលកំណត់ សេវាចាំបាច់នៅក្នុងទីតាំងដាច់ស្រយាល សម្រាប់គ្រូដែលមិនបង្រៀនគ្រប់ចំនួនម៉ោងអប្បបរមា ពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌ បង្កើតប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសមិទ្ធកម្មប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព   អនុវត្តន៍ការគ្រប់គ្រងតាមសាលារៀនអោយ គណនេយ្យភាព ដែលកំណត់ការរំពឹងទុក និងគោលដៅច្បាស់លាស់ បានពេញលេញ និងពង្រឹងគណនេយ្យភាព សម្រាប់គ្រូបង្រៀន និងបុគ្គលិកអប់រំ ហើយផ្តល់មតិ  អនុវត្តស្តង់ដារគ្រូបង្រៀន កែលម្អ និងការវាយតម្លៃជាប្រចាំដោយការប្រើប្រាស់ បច្ចេកវិទ្យា ដាក់ឱ្យដំណើរការការដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍ដោយផ្អែកលើ  សមិទ្ធកម្ម និងការលើកកម្ពស់អាជីពសម្រាប់គ្រូបង្រៀន និងបុគ្គលិកអប់រំ បន្តពង្រឹងសមត្ថភាពគ្រូបង្រៀន  បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 49 ឧបសម្ព័័�ន្ធធទីី 1៖ កម្ពុុ�ជា – សូូចនាករដែែលបានជ្រើើ�សរើើស សូូចនាករដែែលបានជ្រើើ�សរើើស 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023F ប្រាា�ក់់ចំំណូូល និិងកំំណើើនសេេដ្ឋឋកិិច្ចច កំំណើើន ផ.ស.ស. (% ប្ររចាំំឆ្នាំំ��) 6.7 0.1 6.0 7.1 7.3 7.4 7.1 7.0 6.9 7.0 7.5 7.1 -3.1 3.0 5.2 5.5 កំំណើើន ផ.ស.ស. សម្រាា�ប់់ 4.9 -1.4 4.4 5.5 5.8 5.8 5.7 5.5 5.5 5.6 6.2 5.8 -4.2 1.8 4.0 4.4 មនុុស្្សម្នាា�ក់់ (% ប្ររចាំំឆ្នាំំ�� ពិិត) ្ ម្នាា�ក់់ៗ (ដុុល្លារ ផ.ស.ស. ក្នុុ�ងមនុុស្ស �ា 741.3 734.7 810.0 889.6 949.4 1030.1 1105.1 1183.2 1281.3 1,397.0 1527.3 1667.8 1583.9 1624.7 1768.1 1913.6 អារមេេរិិក, ចារឹឹក) កំំណើើននៃៃការប្រើើ�ប្រាា�ស់់ឯកជន 12.7 -0.2 8.8 10.4 4.6 5.8 4.5 9.4 5.8 3.7 6.8 5.9 -4.0 -0.7 9.5 20 (% ប្ររចាំំឆ្នាំំ��) ការវិិនិិយោគសរុុប 17.3 20.1 16.2 16.0 17.4 18.7 20.9 21.4 21.7 21.9 22.6 23.4 24.0 25.8 30.9 32.8 (% នៃៃ ផ.ស.ស. ចារឹឹក) ការវិិនិិយោគសរុុប - សាធារណៈៈ - - - - - - - - - - - - - - - - (% នៃៃ ផ.ស.ស. ចារឹឹក)² សាច់់ប្រាា�ក់់ និិងតម្លៃៃ� អតិិផរណា តម្លៃៃ�អ្ននកប្រើើ�ប្រាា�ស់់ 12.5 5.1 2.9 4.6 2.3 4.5 0.9 2.8 3.8 2.1 1.5 3.0 2.8 3.7 5.5 2.5 (% ប្ររចាំំឆ្នាំំ��, EOP ឬ MRV)¹ អតិិផរណា ថ្លៃៃ�ទំំនិិញប្រើើ�ប្រាា�ស់់ 12.3 3.1 2.6 5.5 3.0 2.9 3.9 1.2 3.0 2.9 2.5 1.9 2.9 2.8 5.5 2.5 (%ប្ររចាំំឆ្នាំំ�� រយៈៈពេេលជាមធ្្យម) សាច់់ប្រាា�ក់់ជារួួម 28.3 37.7 41.6 39.1 50.1 55.5 67.1 72.4 79.2 88.2 100.7 116.3 137.2 152.6 148.3 146.7 (% នៃៃ ផ.ស.ស.) ឥណទានក្នុុ�ងស្រុុ�កដល់់វិិស័័យ 23.5 24.6 27.6 28.3 38.7 52.0 62.7 74.3 81.7 86.7 99.6 114.2 139.6 - - - ឯកជន (% នៃៃ ផ.ស.ស.) អត្រាា�ការប្រាា�ក់់រយៈៈពេេល 10 ឆ្នាំំ�� - - - - - - - - - - - - - - - - (ជាមធ្្យមប្ររចាំំឆ្នាំំ��)¹ អត្រាា�ប្តូូ�រប្រាា�ក់់មធ្្យម (រូូបិិយប័័ណ្ណណ 4060.0 4140.0 4044.0 4016.0 4033.0 4027.0 4030.0 4025.0 4058.0 4062.0 4067.0 4070.0 4077.4 4100.0 4150.0 4110.0 ក្នុុ�ងស្រុុ�កក្នុុ�ងមួួយដុុល្លាា�រអាមេេរិិក) សន្ទទស្្សន៍៍អត្រាា�ប្តូូ�រប្រាា�ក់់ពិិត 91.3 90.8 98.0 94.3 93.3 92.6 94.9 100.0 101.9 101.8 98.5 99.2 99.2 92.7 95.7 87.0 (2015=100) សារពើើពន្ធធ ចំំណូូល (% នៃៃ ផ.ស.ស) 16.4 15.9 17.7 17.6 17.7 18.2 20.0 19.7 20.9 21.9 23.8 27.0 23.8 22.0 23.2 23.5 ការចំំណាយ (% នៃៃ ផ.ស.ស.) 16.1 20.5 21.0 23.0 21.9 21.4 21.9 20.2 21.1 22.7 23.4 25.5 28.8 29.1 27.9 29.9 ការទូូទាត់់ការប្រាា�ក់់ 0.2 0.2 0.3 0.3 0.5 0.7 0.7 0.3 0.4 0.4 0.4 0.4 0.6 0.5 0.5 0.6 (% នៃៃ ផ.ស.ស.) ការចំំណាយមិិនមែែនការប្រាា�ក់់ 15.9 20.3 20.7 22.7 21.4 20.7 21.2 19.9 20.7 22.3 23.0 25.1 28.2 28.5 27.4 29.3 (% នៃៃ ផ.ស.ស.) សមតុុល្្យសារពើើពន្ធធសរុុប 0.3 -4.6 -3.3 -5.4 -4.2 -3.2 -1.9 -0.5 -0.2 -0.8 0.4 1.5 -4.9 -7.0 -4.7 -6.4 (% នៃៃ ផ.ស.ស) សមតុុល្្យសារពើើពន្ធធចម្្បង 0.5 -4.4 -3.0 -5.1 -3.7 -2.5 -1.2 -0.2 0.2 -0.4 0.8 1.9 -4.3 -6.5 --4.2 -5.9 (% នៃៃ ផ.ស.ស) បំំណុុលទូូទៅរបស់់រដ្ឋាា�ភិិបាល 27.8 29.1 28.7 29.7 31.6 31.3 31.8 31.2 29.1 30.3 28.3 28.1 33.9 35.2 33.7 35.6 (% នៃៃ ផ.ស.ស) បំំណុុលសាធារណៈៈខាងក្រៅៅ� 24.6 26.4 27.2 27.0 30.5 31.6 31.5 31.2 29.1 29.7 28.5 27.9 33.9 35.1 - - (% នៃៃ ផ.ស.ស) គណនីីខាងក្រៅៅ� កំំណើើនការនាំំចេេញ, ពន្ធធ G&S (ដុុល្លាា�រអារមេេរិិកមធ្្យម, 20.2 -24.4 22.9 11.4 16.0 16.8 10.3 7.5 9.0 9.4 12.3 8.5 2.1 11.2 31.9 19.0 % ប្ររចាំំឆ្នាំំ��) កំណើនការនាំចូល, ពន្ធ G&S (ដុល្លារអារមេរិកមធ្យម, 11.3 -17.0 19.1 11.4 14.2 16.9 8.8 7.6 9.0 7.8 9.3 17.4 5.7 46.1 37.8 9.2 % ប្រចាំឆ្នាំ) ការនាំចេញទំនិញ 49.4 33.9 38.3 38.8 41.6 44.6 45.4 45.4 45.5 45.2 46.0 46.0 51.8 62.8 70.2 71.8 (% នៃ ផ.ស.ស.) ការនាំចូលទំនិញ 58.2 46.8 50.4 50.5 53.7 57.5 57.5 57.3 56.9 55.6 55.1 54.6 65.7 92.4 91.4 93.5 (% នៃ ផ.ស.ស.) សេវាកម្ម, សុទ្ធ 6.5 6.2 6.8 6.3 7.3 7.8 7.7 7.5 7.0 7.0 7.4 1.8 4.1 -5.8 -26.9 -18.9 (% នៃ ផ.ស.ស.) សមតុល្យគណនីចរន្ត -622.3 -1120.4 -1165.3 -1309.3 -1390.7 -1489.3 -1899.7 -1680.6 -1756.5 -2140.5 -2180.1 -4107.7 -3221.0 -11492.8 -7798.4 -6256.3 (លានដុល្លារអាមេរិកបច្ចុប្បន្ន) សមតុល្យគណនីចរន្ត -6.0 -10.8 -10.0 -10.1 -9.9 -9.6 -11.3 -9.2 -8.8 -9.7 -8.9 -15.2 -12.4 -42.6 -26.3 -19.3 (% នៃ ផ.ស.ស) ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស, 7.6 8.8 11.8 11.8 14.0 13.0 10.6 9.5 12.0 12.1 12.6 13.2 13.5 12.6 -12.6 -13.5 លំហូរចូលសុទ្ធ (% នៃ ផ.ស.ស) បំណុលពហុភាគី - - - - - - - - - - - - - - - - (% នៃបំណុលខាងក្រៅសរុប)² 50 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឧបសម្ព័័�ន្ធធទីី 1៖ កម្ពុុ�ជា – សូូចនាករដែែលបានជ្រើើ�សរើើស សូូចនាករដែែលបានជ្រើើ�សរើើស 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023F ចំំនួួនប្ររជាជន ការងារ និិងភាពក្រីី�ក្ររ ចំំនួួនប្ររជាជនសរុុប 13.9 14.2 14.4 14.6 14.8 15.0 15.2 15.4 15.6 15.8 16.0 16.2 16.4 16.6 16.8 16.9 (លាននាក់់) កំំណើើនប្ររជាជន (% ប្ររចាំំឆ្នាំំ��) 1.7 1.5 1.5 1.5 1.5 1.4 1.4 1.4 1.3 1.3 1.2 1.1 1.2 1.2 1.1 1.1 អត្រាា�គ្មាា�នការងារធ្វើើ� ² 0.8 0.6 0.8 0.6 0.5 0.4 0.7 0.4 0.7 0.1 0.1 0.1 0.3 0.6 - - វិិសមភាព - មេេគុុណហ្គីី�នីី 2 - - - - - - - - - - - - - - - - អាយុុសង្្ឈឹឹមរស់់ 2 66.5 67.4 67.7 68.4 68.9 69.3 69.7 69.9 70.2 70.5 70.6 70.7 70.4 - - - ផ្្សេេងទៀៀត ផ.ស.ស. (LCU ចរន្តត, លាន) 41968385.4 43056731.7 47047985.2 52068692.7 56616800.5 62219524.1 67740449.6 73422701.6 81241866.0 89830524.8 99544274.8 110014048.2 105891753.0 110505915.9 123036850.5 133448611.2 ផ.ស.ស. (បច្ចុុ�ប្្បន្នន, 10337.0 10400.2 11634.0 12965.3 14038.4 15450.6 16809.0 18241.7 20020.2 22114.9 24476.1 27030.5 25970.2 26952.7 29647.4 32469.3 លានដុុល្លាា�រអាមេេរិិក) LCU ផ.ស.ស. សម្រាា�ប់់ 2055920.0 2026907.2 2116702.2 2233632.6 2362497.2 2500274.8 2641674.7 2787803.8 2941584.8 3106427.6 3297922.6 3490805.5 3343715.1 3405004.0 3542598.8 3688869.9 មនុុស្្សម្នាា�ក់់ៗ (ពិិត) ចំំណាត់់ថ្នាា�ក់់សន្ទទស្្សន៍៍ 145 145 147 148 147 147 146 148 148 147 148 147 148 146 - - អភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្ស³ CPIA (ការវាយតម្លៃៃ�រួួម) 2 3.3 3.3 3.4 3.4 3.5 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.5 - - ការគ្ររប់់គ្ររងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច 2 3.8 3.8 4.0 3.8 3.8 3.8 3.8 4.0 4.0 4.0 4.2 4.2 4.2 4.2 - - គោលនយោបាយ 3.3 3.3 3.3 3.5 3.7 3.7 3.7 3.5 3.5 3.3 3.3 3.3 3.3 3.5 - - រចនាសម្ព័ន្ធ 2 គោលនយោបាយបរិយាប័ន្ន 3.3 3.3 3.4 3.5 3.5 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.4 3.5 3.5 3.6 - - និងសមធម៌សង្គម 2 ការគ្រប់គ្រងវិស័យសាធារណៈ 2.7 2.7 2.7 2.8 2.8 2.8 2.8 2.7 2.7 2.7 2.6 2.6 2.7 2.8 - - និងស្ថាប័ន 2 សម្គាា�ល់់៖ ".." បង្ហាា�ញថាមិិនមានព័័ត៌៌មាន។ ប = ប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន ព = ព្្យាករណ៍៍។ ទិិន្ននន័័យពីី MFMOD លើើកលែែងតែែមានការសម្គាា�ល់់ដោយឡែែក។ 1/ មូូលដ្ឋាា�នទិិន្ននន័័យ GEM របស់់ធនាគារពិិភពលោក; MRV = តម្លៃៃ�ចុុងក្រោោ�យបំំផុុត។ 2/ មូូលដ្ឋាា�នទិិន្ននន័័យសូូចនាករអភិិវឌ្្ឍន៍៍ពិិភពលោក និិងការប៉ាា�ន់់ប្ររមាណរបស់់បុុគ្គគលិិកធនាគារពិិភពលោក។ 3/ ចំំណាត់់ថ្នាា�ក់់ HDI ក្នុុ�ងឆ្នាំំ�� 2001 គឺឺទាក់់ទងនឹឹងប្ររទេេសចំំនួួន 175 ហើើយនៅឆ្នាំំ�� 2010 ទាក់់ទងទៅនឹឹងប្ររទេេសចំំនួួន 169 ។ ការកែែលម្អអវិិធីីសាស្រ្តត�ក្នុុ�ងការគណនាសន្ទទស្្សន៍៍ អភិិវឌ្្ឍន៍៍មនុុស្្សបាននាំំឱ្្យមានភាពប្ររសើើរឡើើងគួួរឱ្្យកត់់សម្គាា�ល់់នៅក្នុុ�ងចំំណាត់់ថ្នាា�ក់់របស់់ប្ររទេេស។ ប្ររភព៖ មូូលដ្ឋាា�នទិិន្ននន័័យ MFMOD, សូូចនាករអភិិវឌ្្ឍន៍៍ពិិភពលោករបស់់ធនាគារពិិភពលោក និិងមូូលដ្ឋាា�នទិិន្ននន័័យ GEM, មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 51 គន្ថថនិិទ្ទេេ�ស ែ សហគ្រាា�សអង្គគរ ឆ្នាំំ�� 2023។ ចំំណូូលប្ររចាំំខែបាន ទស្្សនា ពីីការលក់់សំំបុុត្ររ ែ ក្ររសួួងទេេសចរណ៍៍ ក្ររសួួងទេេសចរណ៍៍ ឆ្នាំំ�� 2023 ។ ស្ថិិ�តិិទេេសចរណ៍៍ប្ររចាំំខែ។ អង្គគរ ឆ្នាំំ�� 2023។ សហគ្រាា�សអង្គគរ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ https://www. រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ។ angkorenterprise.gov.kh/ . ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា ឆ្នាំំ�� 2018 ។ ការអប់់រំំនៅកម្ពុុ�ជា៖ ការរកឃើើញ Duma, Nombulelo ឆ្នាំំ�� 2010 ។ “ដុុល្លាា�រូូបនីីយកម្មមនៅកម្ពុុ�ជា៖ មូូលហេេតុុ ពីីបទពិិសោធន៍៍របស់់កម្ពុុ�ជាក្នុុ�ងតេេស្តត PISA សម្រាា�ប់់ការអភិិវឌ្្ឍន៍៍។ ភ្នំំ�ពេេញ៖ និិងផលប៉ះះ�ពាល់់លើើគោលនយោបាយ។ របាយការណ៍៍ការងាររបស់់មូូលនិិធិិ ក្ររសួួងអប់់រំំ យុុវជន និិងកីីឡា។ រូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ WP/11/49, មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ, ទីីក្រុុ�ងវ៉ាា�ស៊ីី�ន ធនាគារជាតិិនៃៃកម្ពុុ�ជា ឆ្នាំំ�� 2022 ។ ទិិន្ននន័័យស្ថិិ�តិិរូូបិិយវត្ថុុ� និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� តោនឌីីស៊ីី� https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2011/wp ឆ្នាំំ��2022 ។ ធនាគារជាតិិនៃៃកម្ពុុ�ជា រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ https://www.nbc. 1149.pdf . gov.kh/english/economic_research/monetary_and_ Ferroni, F., JDM Fisher, និិង L. Melosi ឆ្នាំំ�� 2023។ "តើើ financial_statistics_data.php . គោលនយោបាយរូូបិិយវត្ថុុ�សហរដ្ឋឋអាមេេរិិកតឹឹងតែែងប៉ុុ�ណ្ណាា�?" លិិខិិតធនាគារ ———. 2023. របាយការណ៍៍ប្ររចាំំឆ្នាំំ�� 2022 ។ ធនាគារជាតិិនៃៃកម្ពុុ�ជា កណ្តាា�លអាមេេរិិកទីីក្រុុ�ងឈីីកាហ្គោោ� លេេខ 476 ខែែមីីនា។ ធនាគារកណ្តាា�ល រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ https://www.nbc.gov.kh/publications/annual_ អាមេេរិិក ទីីក្រុុ�ងឈីីកាហ្គោោ� https://www.chicagofed.org/publica reports.php . tions/chicago-fed-letter/2023/476#:~:text=How%20 Tight%20Is%20U.S.%20Monetary%20Policy%3F,-By%20 Oudom. C. ឆ្នាំំ�� 2012 "ភាពខុុសគ្នាា�នៃៃប្រាា�ក់់ឈ្នួួ�លក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈ Filippo%20Ferroni&text=Over%20the%20past%2011%20 និិងឯកជននៅកម្ពុុ�ជា និិងផលប៉ះះ�ពាល់់របស់់វាចំំពោះះការគ្ររប់់គ្ររងធនធាន months,and%20remained%20high%20throughout%20 មនុុស្្សក្នុុ�ងវិិស័័យសាធារណៈៈ។" និិក្ខេេ�បបទថ្នាា�ក់់បរិិញ្ញាា�បត្ររជាន់់ខ្ពពស់់ សាកល 2022. វិិទ្្យាល័័យអន្តតរជាតិិជប៉ុុ�ន នីីហ្គាា�តា ប្ររទេេសជប៉ុុ�ន។ មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ 2022a. "របាយការណ៍៍បុុគ្គគលិិកកម្ពុុ�ជាសម្រាា�ប់់ រាជរដ្ឋាា�ភិិបាលកម្ពុុ�ជា ឆ្នាំំ�� 2021 ។ ច្្បាប់់ស្តីី�ពីីការទូូទាត់់ថវិិកាឆ្នាំំ�� 2021។ ការពិិគ្រោះះ��យោបល់់មាត្រាា� 4ន ឆ្នាំំ�� 2022" ។ មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ រាជរដ្ឋាា�ភិិបាលកម្ពុុ�ជា http://www.treasury.gov.kh/document/ 5 . ទីីក្រុុ�ងវ៉ាា�ស៊ីី�នតោនឌីីស៊ីី�https://www.imf.org/en/Publications/CR/ ———. 2023. ច្្បាប់់ថវិិកា ឆ្នាំំ��2023។ រាជរដ្ឋាា�ភិិបាលកម្ពុុ�ជា https:// Issues/2022/12/15/Cambodia-2022-Article-IV-Consulta mef.gov.kh/documents-category/law-and-regulation/ . tion-Press-Release-Staff-Report-and-Statement-by- the-526993. ធនាគារកណ្តាា�លអាមេេរិិក ទីីក្រុុ�ងឈីីកាហ្គោោ� ឆ្នាំំ�� 2023។ "តើើគោលនយោ បាយរូូបិិយវត្ថុុ�សហរដ្ឋឋអាមេេរិិកតឹឹងតែែងប៉ុុ�ណ្ណាា�?" លិិខិិតធនាគារកណ្តាា�ល ———. 2022b. ទស្្សនវិិស័័យសេេដ្ឋឋកិិច្ចចពិិភពលោក ខែែមេេសា ឆ្នាំំ�� 2023៖ អាមេេរិិកទីីក្រុុ�ងឈីីកាហ្គោោ� លេេខ 476 ខែែមីីនា ឆ្នាំំ�� 2023។ ធនាគារកណ្តាា�ល "ការងើើបឡើើងវិិញថ្មម។ ទីីក្រុុ�ងវ៉ាា�ស៊ីី�នតោនឌីីស៊ីី�៖ មូូលនិិធិិរូូបិិយវត្ថុុ�អន្តតរជាតិិ ិ ទីីក្រុុ�ងឈីីកាហ្គោោ� https://www.chicagofed.org/publications/ អាមេេរិក https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2023/​ chicago-fed-letter/2023/476#:~:text=How%20Tight%20 04/11/world-economic-outlook-april-2023#:~:text=The%20 Is%20U.S.%20Monetary%20Policy%3F,-By%20Filippo%​ baseline%20forecast%20is%20for,to%201.3%20percent%​ 20Ferroni&text=Over%20the%20past%2011%20months,​ 20in%202023. and%20remained%20high%20throughout%202022. Kose, M. Ayhan និង Franziska Ohnsorge, eds. ឆ្នាំ 2023 ។ ធនាគារពិិភពលោក ឆ្នាំំ�� 2022 ។ "បច្ចុុ�ប្្បន្ននភាពសេេដ្ឋឋកិិច្ចចកម្ពុុ�ជាខែែធ្នូូ�" ការធ្លាក់ចុះនៃចក្ខុវិស័យកំណើនរយៈពេលវែង៖ និន្នាការ ការរំពឹងទុក និង ធនាគារពិិភពលោក ទីីក្រុុ�ងវ៉ាា�ស៊ីី�នតោនឌីីស៊ីី�។ គោលនយោបាយ។ វ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី៖ ធនាគារពិភពលោក។ ———. 2023a. បច្ចុុ�ប្្បន្ននភាពសេេដ្ឋឋកិិច្ចចអាស៊ីី�បូូព៌ាា� និិងប៉ាា�ស៊ីី�ហ្វិិ�ក ខែែមេេសា ក្ររសួួងកសិិកម្មម រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិង នេេសាទ ឆ្នាំំ�� 2022 ។ របាយការណ៍៍ប្ររចាំំឆ្នាំំ�� ឆ្នាំំ�� 2023៖ ការបង្កើើ�តកំំណើើនឡើើងវិិញ។ វ៉ាា�ស៊ីី�នតោនឌីីស៊ីី�៖ ធនាគារពិិភព 2015 ។ ក្ររសួួងកសិិកម្មម រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិងនេេសាទ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ។ លោក https://www.worldbank.org/en/publication/east-asia- ———. 2023. "របាយការណ៍៍ប្ររចាំំឆ្នាំំ�� 2022-23" ។ ក្ររសួួងកសិិកម្មម and-pacific-economic-update . រុុក្ខាា�ប្ររមាញ់់ និិងនេេសាទ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ។ ———. 2023b. ទស្្សនវិិស័័យសេេដ្ឋឋកិិច្ចចសាកល ខែែមករា ឆ្នាំំ��2023។ វ៉ាា� ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ� ឆ្នាំំ�� 2023a ។ ព្រឹឹ�ត្តិិ�បត្ររស្ថិិ�តិិបំំណុុល ស៊ីី�នតោនឌីីស៊ីី�៖ ធនាគារពិិភពលោក។ https://www.worldbank.org/ សាធារណៈៈ ភាគ17 ខែែកុុម្ភៈៈ�។ ក្ររសួួងសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងហិិរញ្ញញវត្ថុុ�, រាជធានីី en/publication/global-economic-prospects . ភ្នំំ�ពេេញ https://gdicdm.mef.gov.kh/en/2023/03/09/11009.html ———. 2023c. ទីីផ្្សារទំំនិិញ វ៉ាា�ស៊ីី�នតោនឌីីស៊ីី�៖ ធនាគារពិិភពលោក ———. 2023. ស្ថិិ�តិិហិិរញ្ញញវត្ថុុ�របស់់រដ្ឋាា�ភិិបាល (GFS) និិង តារាងប្ររតិិបត្តិិ� https://www.worldbank.org/en/research/commodity-markets . ការហិិរញ្ញញវត្ថុុ�រដ្ឋឋ (TOFE) ។ https://mef.gov.kh/documents- អង្គគការសុុខភាពពិិភពលោក ឆ្នាំំ�� 2015 ការពិិនិិត្្យប្ររព័័ន្ធធសុុខាភិិបាលនៃៃ category/publication/tofe/ . ព្រះះ�រាជាណាចក្ររកម្ពុុ�ជា។ ប្ររព័័ន្ធធសុុខាភិិបាលក្នុុ�ងរយៈៈពេេលអន្តតរកាល ភាគ ក្ររសួួងផែែនការ វិិទ្្យាស្ថាា�នជាតិិស្ថិិ�តិិ ឆ្នាំំ�� 2022។ គណនីីជាតិិ ឆ្នាំំ�� 2022 ។ 5 លេេខ 2 ។ ទីីក្រុុ�ងម៉ាា�នីីល៖ អង្គគការសុុខភាពពិិភពលោក ការិិយាល័័យតំំបន់់ ក្ររសួួងផែែនការ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ។ ា សម្រាា�ប់់ប៉ា�ស៊ីី�ហ្វិិ�កខាងលិិច https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/ 10665/208213/9789290616917_eng.pdf?sequence=1&is ———. 2023. សន្ទទស្្សន៍៍តម្លៃៃ�អ្ននកប្រើើ�ប្រាា�ស់់ប្ររចាំំខែែ ឆ្នាំំ�� 2023 ។ Allowed=y ក្ររសួួងផែែនការ រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ។ 52 ឡើងវិញក្រោយវិបត្តិ​កូវីដ-19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែឧសភា ឆ្នាំ2023 | ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច ©Shutterstock/Nhut Minh Ho ធនាគារពិភពលោក ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងជាន់ទី 11 IFC ផ្លូវលេខ 51-61 និងផ្លូវលេខ 102-106 សង្កាត់វត្តភ្នំ ខ័ណ្ឌដូនពេញ ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា វេបសាយ: www.worldbank.org/cambodia