შემაჯამებელი ანგარიში და შემდგომი ნაბიჯები სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით © 2022 მსოფლიო ბანკი The World Bank 1818 H Street NW, Washington, DC 20433 ტელ.: 202-473-1000; ინტერნეტი: www.worldbank.org ეს ნაშრომი არის მსოფლიო ბანკის თანამშრომელთა მუშაობის შედეგი. აუცილებელი არ არის, რომ მასში მოცემული მიგნებები, ინტერპრეტაცია და დასკვნები ყოველთვის ასახავდნენ მსოფლიო ბანკის აღმასრულებელი დირექტორების ან მათ მიერ წარმოდგენილი მთავრობების შეხედულებებს. მსოფლიო ბანკი არ იძლევა ამ ნაშრომში მოყვანილი მონაცემების სიზუსტის გარანტიას. მასში მოცემულ რუკებზე ნაჩვენები საზღვრები, ფერები, აღნიშვნები და სხვა ინფორმაცია არ გულისხმობს მსოფლიო ბანკის დასკვნას აღნიშნული ტერიტორიის სამართლებრივი სტატუსის შესახებ ან მის მიერ ამ საზღვრების აღიარებას თუ მხარდაჭერას. უფლებები და ნებართვები ამ დოკუმენტში მოყვანილ მასალებთან დაკავშირებით საავტორო უფლებები დაცულია. იმის გამო, რომ მსოფლიო ბანკი ხელს უწყობს ცოდნის გავრცელებას, არაკომერციული მიზნებისათვის მისი ასლის გაკეთება, მთლიანად ან ნაწილობრივ, ნებადართულია იმ პირობით, რომ ეს დოკუმენტი მითითებული იქნება. უფლებებისა და ლიცენზიების შესახებ, მათ შორის მეორადი საავტორო უფლებების შესახებ ყველა კითხვებით, გთხოვთ მიმართოთ მსოფლიო ბანკის გამომცემლობას შემდეგ მისამართზე: The World Bank, 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA; ფაქსი: 202-522-2625; ელექტრონული ფოსტა: pubrights@worldbank.org. ფოტო გარეკანზე: © Wirestock Creators / Shutterstock შემაჯამებელი ანგარიში და შემდგომი ნაბიჯები სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით Contents აკრონიმები და აბრევიატურები.................................................................. 01 მადლიერების გამოხატვა.......................................................................... 02 წინასიტყვაობა........................................................................................ 03 დარგობრივი პოლიტიკის შემაჯამებელი მიმოხილვა...................................... 06 CHAPTER 1. შესავალი .............................................................................................. 24 CHAPTER 2. საქართველოში სოფლად განვითარებული მოვლენები და კონტექსტი .............. 32 A. მთავრობის პოლიტიკა და სტრატეგიული მიზნები სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის სექტორებში ......................................................................... 33 ..... 38 B. სოფლის მეურნეობის სექტორში ბოლო დროს განვითარებული მოვლენები. C. ბოლოდროინდელი მოვლენები წყლის რესურსების მართვის განვითარებაში .52 D. მიწის მართვის სექტორში არსებული მდგომარეობა და მუშაობის შედეგები...... 55 CHAPTER 3. 2030 წლისთვის საქართველოს სოფლის მეურნეობაში დაგეგმილი წინსვლის რეალიზაცია:............................................................................ 60 ...................................................................................... 61 კონკურენტუნარიანობა. მდგრადობა....................................................................................................... 76 ............. 87 კლიმატმედეგობა და კლიმატის ცვლილების ზემოქმედების შერბილება. CHAPTER 4. წინსვლა ზრდისა და მდგრადობისკენ ......................................................... 94 დანართები............................................................................................. 98 რძის წარმოების ქვესექტორის კონკრეტული მაგალითის ანალიზი - მყიდველისა და მწარმოებლის წარმატებით ინტეგრირებული გამოცდილება (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი 2021)......................................................................... 99 ხორცისა და საღვინე ყურძნის ქვესექტორების კონკრეტული მაგალითების ანალიზი – საკონტრაქტო ფერმერობის გამოცდილება (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი 2021)............................................................................................. 101 თხილის ქვესექტორის კონკრეტული მაგალითის ანალიზი – მწარმოებელი ორგანიზაციის გამოცდილება (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი 2021წ.)........................................... 104 ........................................................................... 106 გამოყენებული ლიტერატურა. აკრონიმები და აბრევიატურები AMMAR სოფლის მეურნეობის IFAD სოფლის მეურნეობის განვითარების მოდერნიზაციის, საერთაშორისო ფონდი ბაზარზე წვდომის და ISET თბილისის სახელმწიფო მოქნილობის პროექტი უნივერსიტეტის ეკონომიკის ASAP მცირე მეურნეობების საერთაშორისო სკოლა ადაპტაციის პროგრამა IWRM წყლის რესურსების CSA კლიმატგონივრული ინტეგრირებული მართვა სოფლის მეურნეობა M&E მონიტორინგი და შეფასება ECA ევროპა და ცენტრალური MEPA გარემოს დაცვისა და სოფლის აზია (რეგიონი) მეურნეობის სამინისტრო ENPARD სოფლის მეურნეობისა და NAPR საჯარო რეესტრის სოფლის განვითარების ევროპის ეროვნული სააგენტო სამეზობლო პროგრამა NASP სახელმწიფო ქონების EU ევროკავშირი ეროვნული სააგენტო FAO გაეროს სურსათისა და სოფლის NSDI ეროვნული სივრცითი მეურნეობის ორგანიზაცია მონაცემების ინფრასტრუქტურა GA საქართველოს მელიორაცია O&M ოპერირება და ტექნიკური GDP მთლიანი შიდა პროდუქტი მომსახურება (მოვლა-შენახვა) GEL ქართული ლარი (ვალუტა) OECD ეკონომიკური განვითარებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია GHG სათბურის აირი RAPDI სოფლისა და სოფლის GHGA საქართველოს თხილის მეურნეობის პოლიტიკისა და მწარმოებელთა ასოციაცია განვითარების ინსტიტუტი GHMD საქართველოს RDA სოფლის განვითარების სააგენტო ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტი UNFCCC გაეროს კლიმატის ცვლილების ჩარჩო კონვენცია GoG საქართველოს მთავრობა VGGT ეროვნული სასურსათო GRID მწვანე, მედეგი და ინკლუზიური უსაფრთხოების კონტექსტში განვითარება (მიდგომა) მიწის, მეთევზეობისა და hg/ha ჰექტოგრამი / ჰექტარზე ტყეების პასუხისმგებლიანი მფლობელობისა და მართვის I&D ირიგაცია და დრენაჟი ნებაყოფლობითი წესები ICT ინფორმაციული და WUO წყალმომხმარებლეთა საკომუნიკაციო ტექნოლოგია ორგანიზაცია მადლიერების გამოხატვა ამ „შემაჯამებელი ანგარიშის“ ავტორები არიან აირა ჰტენასი, რანუ სინტა, ნედეჟე ორლოვა და პიერიკ ფრავალი. დოკუმენტის მომზადებაში დამატებითი წვლილი შეიტანეს რუფიზ ვახიდ ჩირაგ-ზადემ, იან იოსტ ნიჟოფმა, სვეტლანა ვალიევამ, აგრეთვე ბოჟენა ლიპეჯმა, რიჩარდ გროვერმა და დავით ეგიაშვილმა (დამოუკიდებელმა კონსულტანტებმა) და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის პოლიტიკის ინსტიტუტის მკვლევართა გუნდმა: სალომე დეისაძემ, სალომე გელაშვილმა, ია კაციამ და ნორბერტო პინიატიმ. ანგარიშში გამოყენებული იყო ირინა ი. კლიჩნიკოვას და სერგი ზორიას რჩევები. მილიცა ხოშტარიამ, მარიამ ღამბაშიძემ და როზალი კუონგ ტრინიდადმა ფასდაუდებელი ადმინისტრაციული დახმარება გაუწიეს ავტორებს ამ სამუშაოს განხორციელებისა და დასრულების პროცესში. ვიქტორია სტენლიმ, ჯოპ სტოუტჯესდიკმა, კრისტოფერ იან ბრეტმა და იოანის ვასილიუმ მოგვაწოდეს დეტალური და სიღრმისეული კომენტარები. ზოგადი მითითებები მოგვაწოდეს: ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონის „სოფლის მეურნეობისა და სურსათის გლობალური პრაქტიკის“ ადმინისტრაციულმა დირექტორმა ფრაუკე იუნგბლუტმა; პროექტის დაწყებისა და დასრულების პროცესში ევროპისა და ცენტრალური აზიის წყლის რესურსების მართვის გლობალური პრაქტიკის მოქმედმა ადმინისტრაციულმა დირექტორებმა დევიდ მიჩოდმა და უინსტონ იუსმა; ურბანული საკითხების წამყვანმა სპეციალისტმა ელენ ჰამილტონმა, ევროპისა და ცენტრალური აზიის ურბანული მართვის, კატასტროფების რისკების მართვისა და მიწის მართვის გლობალური პრაქტიკის წარმომადგენელმა; სამხრეთ კავკასიაში მსოფლიო ბანკის რეგიონულმა  დირექტორმა სებასტიან მოლინეუსმა და პროგრამის ხელმძღვანელმა აბდულაზიზ ფაგიმ. თუ სხვაგვარად არ არის მითითებული, ყველა ზემოხსენებული პირი მსოფლიო ბანკის ჯგუფის თანამშრომელია. წინასიტყვაობა ამ შემაჯამებელ ანგარიშში აღწერილია ბანკის მიერ ადრე ჩატარებულ ის ძირითადი შეზღუდვები და ანალიზს. საქართველოს სოფლის შესაძლებლობები, რომელიც საქართველოს მეურნეობის სექტორის მიმოხილვამ წინაშე დგას და რომელიც აძლიერებს და გაკეთებულმა დასკვნებმა სოფლის სოფლის მეურნეობის სექტორის მეურნეობის სექტორის, განსაკუთრებით წვლილს ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდასა მცირე მეურნეობების მხარდაჭერის და დივერსიფიკაციაში, დასაქმების მიზნობრიობის და ეფექტურობის უზრუნველყოფაში, სიღარიბის შემცირებაში, გაუმჯობესების შესაძლებლობები სასურსათო უსაფრთხოებასა და გამოავლინა, რისთვისაც კვებაში, კლიმატისადმი მედეგობასა აუცილებელია, ღრმად დამკვიდრებული და მისი ზემოქმედების შერბილებაში. დამაბრკოლებელი ფაქტორების თუმცა, ამ მრავალმხრივი მიზნის გადაწყვეტა, მათ შორის წყლისა და წარმატების მისაღწევად, აუცილებელია, მიწის სექტორებში (მსოფლიო ბანკის განხორციელდეს მრავალსექტორული ჯგუფი 2020a). პოლიტიკის ერთიანი ნაკრები. ძირითადი — დაინტერესებულ მხარეებთან სექტორები, რომელზეც ფოკუსირება კონსულტაციები და სექტორის უნდა მოხდეს, იდენტიფიცირებული იყო დონის შეფასებები დარგობრივი ფილტრების სამი ნაკრების გამოყენებით: ფოკუსისთვის. ადრე შესრულებული სამუშაოების მონაცემებსა და ანალიზს — ბუნებრივი რესურსები, რომელიც დაემატა, როგორც ახალი შედეგები გავლენას ახდენს სოფლის და ვრცელი კონსულტაციები სოფლის მეურნეობის პროდუქტების მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვის წარმოებასა და პროდუქტიულობაზე. ინტეგრაციისა და კლიმატგონივრული მიწა და წყალი სასრული რესურსებია, სოფლის მეურნეობის გამოცდილებაზე, მათზეა დამოკიდებული სოფლის ასევე დამოუკიდებელი ანალიტიკური მეურნეობის პროდუქციის წარმოება ანგარიშები საქართველოში ირიგაციისა და პროდუქტიულობა. ეს კიდევ და მიწის სექტორებზე. უფრო მკვეთრად არის გამოხატული საქართველოში, სადაც უფრო თბილი სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის და მშრალი კლიმატის ტენდენციები სექტორებში ჩადებულმა ერთობლივმა (ზოგიერთი გამონაკლისის გარდა), სახელმწიფო და კერძო ინვესტიციებმა, კვლავაც შეუწყობს ხელს ისეთი მძიმე მაღალი ღირებულების კულტურებზე მოვლენების განვითარებას, როგორიცაა გადასვლის გზით, შეიძლება გამოიწვიოს წყლის დეფიციტი და მიწის დეგრადაცია წარმოებისა და პროდუქტიულობის (შატბერაშვილი და სხვები, 2015). ზრდა. 2021 წლის 19 მაისს — მსოფლიო ბანკის წინა სამუშაოების ჩატარებულ (ვირტუალურ) ტექნიკურ მონაცემები და შედეგები. აქ სემინარზე, საქართველოს მთავრობის წარმოდგენილი შემაჯამებელი დაინტერესებულმა მხარეებმა, დაახარისხეს ანგარიში, ეფუძნება მსოფლიო სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის 04 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით სექტორების დარგობრივი პოლიტიკის დეტალურ სექტორულ შენიშვნებს, რომელიც იდენტიფიცირებული სფეროები იმის ხელმისაწვდომია როგორც ამ ანგარიშის მიხედვით, თუ რომელი მათგანის თანმხლები დოკუმენტები: „საქართველოში განხორციელება არის „გადაუდებელი“ მდგრადი, ეფექტური და მედეგი სარწყავი და რომელია „ტექნიკურად მზად“ სისტემების შექმნის დამაბრკოლებელი სათანადო მოქმედებების დასაწყებად. ფაქტორები – როგორია შესაძლო წინსვლის ამის შემდეგ, 2021 წლის ივნისიდან გზა?“, „საქართველოში სასოფლო- აგვისტომდე პერიოდში, აღნიშნული სამეურნეო მიწის ბაზრის განვითარების საკითხები განიხილეს საქართველოს პოლიტიკის შესახებ“ და „საქართველოში მთავრობის დაინტერესებულმა მხარეებმა. კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის ეს “შემაჯამებელი ანგარიში” ეფუძნება პროფილი“. Image: Nadege Orlova | WBG – Georgia 06 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით დარგობრივი პოლიტიკის შემაჯამებელი მიმოხილვა Image: © Galyna Andrushko | Adobe Stock. Ushguli, Georgia დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 07 საქართველოში სოფლის ღირებულება მკვეთრად გაიზარდა და ზოგიერთმა, ექსპორტზე ორიენტირებულმა მეურნეობის მომავლის მწარმოებელმა და აგრობიზნესის საწარმომ ხედვა 2030 წლისთვის (ძირითადად ღვინის, თხილის და საკვები აშკარაა, რომ საქართველოში სოფლის ხილის მწარმოებლებმა) წარმატებით მეურნეობას მწვანე, მდგრადი და შეძლეს ღირებულებათა ჯაჭვების ინკლუზიური ეკონომიკური განვითარების განვითარება და აჩვენეს, რომ მდგრადი ხელშეწყობის პოტენციალი გააჩნია და ზრდა შესაძლებელია. გარდა ამისა, წლების განმავლობაში, მიზანმიმართული საქართველოში აგრობიზნესის სექტორი პოლიტიკის ფარგლებში, ამ სექტორში უფრო მედეგია COVID-19 პანდემიის განხორციელებულმა ღონისძიებებმა მიმართ, ვიდრე სხვა ეკონომიკური დაინვესტიციებმა თავისი ნაყოფი სექტორები (ფრაისუოთერჰაუსკუპერს გამოიღო. გარე შოკების მიუხედავად, საქართველო 2020წ, თევდორაძე და ეკონომიკური ზრდის თვალსაზრისით, სხ. 2020წ.). სოფლის მეურნეობისა გასული ოთხი წელი პოზიტიური იყო. 2019 და სურსათის წარმოების სფეროში წელს, მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) საქართველოს მდიდარი ტრადიცია ზრდის რეალურმა ტემპმა 5.1 პროცენტი აქვს. ამ ტრადიციებზე დაყრდნობით და შეადგინა, ხოლო ქვეყანა დაბლიდან ერთიანი ძალისხმევით, ქვეყანას შეუძლია ზედა-საშუალო-შემოსავლების მქონე აღნიშნული დარგი ეკონომიკური ზრდის ქვეყნების ჯგუფში გადავიდა. (SDG ICG ხელშემწყობ დინამიკურ სექტორად 2020). მიუხედავად დარგის შედარებით აქციოს და გამოიყენოს ისეთი ბაზრების მცირე ზომისა, სოფლის მეურნეობის შესაძლებლობები, სადაც დაფასებულია სექტორმა ეკონომიკურ ზრდაში გადამწყვეტი გარემო მეგობრული გზით, ხარისხის როლი შეასრულა: სოფლის მეურნეობამ მაღალი სტანდარტების შესაბამისად საქართველოს მშპ-ს 8.4 პროცენტი შეადგინა წარმოებული აგრო-სასურსათო (2020 წ.), ხოლოაგრო- გადამამუშავებელმა პროდუქტები. სექტორმა - 7-8 პროცენტი. სოფლის თუმცა, ამ წარმატებებისა და მეურნეობა ასევე ქვეყნის უმსხვილესი პოტენციური შესაძლებლობების დამსაქმებელია და მთლიანი დასაქმების მიუხედავად, გამოწვევები ჯერ კიდევ 19.1 პროცენტს უზრუნველყოფს. მიუხედავად არსებობს. საქართველოს მოსახლეობის იმისა, რომ სოფლის მეურნეობა მთლიან მნიშვნელოვანი ნაწილი და სოფლის მშპ-ში მოკრძალებულ წილს იკავებს, მას მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი, კვლავაც, მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს ექსპორტში: დაბალ პროდუქტიულ სასოფლო-სამეურნეო 2020 წლის მონაცემებით, სოფლის სფეროებში მუშაობს, რაც განსაკუთრებით მეურნეობის პროდუქციაზე ქვეყნის მთლიანი სოფლად, ხელს უწყობს სიღარიბისა და ექსპორტის 28 პროცენტი მოდიოდა. უთანასწორობის მაღალ დონეს. ფერმები საქართველოს აგრობიზნესში ბოლო ძირითადად დაბალი პროდუქტიულობით დროს განვითარებული მოვლენები და ხასიათდება და ისინი მოწყვეტილნი არიან მისი მდიდარი ისტორია საფუძველს ბაზრებს. საექსპორტო აგრო-სასურსათო იძლევა ოპტიმიზმით შევხედოთ პროდუქტები და ექსპორტის მიმართულებები მომავალში ამ დარგის მდგრადი ზრდის კვლავ ძალიან კონცენტრირებულია. პოტენციალს.1 გასულ ათწლეულში მსოფლიო ბანკის მიერ, საქართველოში, საკვები პროდუქტების წარმოების ბოლო დროს ჩატარებული ანალიტიკური 1 ტერმინი „აგრობიზნესი“ მოიცავს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების ღირებულებათა მთლიან ჯაჭვს, ბაზრებამდე. 08 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით კვლევა გვიჩვენებს, რომ სოფლის გაზრდა, სოფლის კადასტრისა და მიწის მეურნეობის სექტორის, განსაკუთრებით რეგისტრაციის პროცესის დასრულება, მცირე მეურნეობების, მხარდაჭერის მიწათსარგებლობის ეფექტურობის გაზრდა მიზნობრიობისა და ეფექტურობის და სასოფლო-სამეურნეო მიწის ბაზრების გაუმჯობესება შესაძლებელია, ამ დარგის ორ ფუნქციონირების გაუმჯობესება, რათა მიწა ძირითად რესურსთან, წყალსა და მიწასთან ხელმისაწვდომი გახდეს მათთვის, ვისაც დაკავშირებული ღრმად დამკვიდრებული სურს ფერმერული მეურნეობა ბიზნესად პრობლემების გადაჭრის გზით, რაც აქციოს. საჭიროებს სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის სექტორებისთვის ერთობლივი და წყლისა და მიწის რესურსების მდგრად ინტეგრირებული პოლიტიკის გატარებას. გამოყენებასა და მართვაში ერთობლივი (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020a). და კოორდინირებული ინვესტიციების საშუალებით, საქართველო შეძლებს, საქართველოს სოფლის მეურნეობის შექმნას წარმატებული სასოფლო- სექტორის პოტენციალის სამეურნეო ღირებულებათა ჯაჭვები და წარმოსაჩენლად, წინამდებარე გააფართოოს ახალი შესაძლებლობები ანგარიშში, წარმოდგენილია 2030 მწვანე და კლიმატმედეგი პრაქტიკის წლისათვის საქართველოს სოფლის დანერგვის გზით, რაც ფერმერებს მეურნეობის სექტორის განვითარების საშუალებას მისცემს, უკეთ მართონ ხედვა, რომელიც დაფუძნებულია რისკები და მოახდინონ სურსათის სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწოდების ადაპტირება ცვალებად მიწის სექტორებისთვის ერთიან, კლიმატისა და ბაზრის მოთხოვნებთან. ურთიერთდაკავშირებულ მიდგომაზე. ამ სოფლის მეურნეობის სექტორი „შემაჯამებელ ანგარიშში“ გამოთქმულია ორგანიზებული იქნება ღირებულებათა აზრი, რომ სოფლის მეურნეობის, ჯაჭვების ირგვლივ, რომლებიც კარგად წყლისა და მიწის სექტორებში ერთიან ინტეგრირდება წარმოებიდან საბოლოო და კოორდინირებულ პოლიტიკასა და ბაზრებამდე და რაც ასევე მისცემს ღონისძიებებზე კონცენტრირების გზით, ქალებსა და ახალგაზრდებს წარმატების საქართველოს შეუძლია 2030 წლისთვის საშუალებას. ეს მიდგომა პირდაპირ გაზარდოს სოფლის მეურნეობის სექტორის შეესაბამება საქართველოს მთავრობის წვლილი ეკონომიკურ განვითარებაში, (გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამუშაო ადგილების შექმნასა და სამინისტროს) სოფლის მეურნეობისა და სიღარიბის შემცირებაში, გააუმჯობესოს სოფლად განვითარების სტრატეგიულ სასურსათო უსაფრთხოება, კვება და მიზნებს, რომელიც „ემყარება მდგრადი გააძლიეროს კლიმატისადმი მედეგობა განვითარების პრინციპებს, სოფლად და ზემოქმედების შერბილება. 2030 ეკონომიკური შესაძლებლობების წლის ხედვისკენ წინსვლა გულისხმობს დივერსიფიკაციას/განვითარებას და სოფლის მეურნეობის სექტორისთვის სოციალური მდგომარეობისა და ცხოვრების წყლისა და მიწის გამოყენების ხარისხის გაუმჯობესებას“. უსაფრთხოების უზრუნველყოფას, რისთვისაც აუცილებელია, ყველა ტიპის საქართველოსთვის ეს არის ხელსაყრელი ფერმისთვის საიმედო და ეკოლოგიურად დრო, ისე გარდაქმნას თავისი სოფლის მდგრადი ირიგაციისა და დრენაჟის მეურნეობის სექტორი, რომ მან ხელი (I&D) სერვისებზე ხელმისაწვდომობის შეუწყოს მდგრად და ინკლუზიურ გაუმჯობესება, უფრო მაღალი ღირებულების ეკონომიკურ განვითარებასა და ზრდას. პროდუქციის წარმოების წახალისება, მიწის საქართველო არის „სურსათის სისტემების ადმინისტრირების სერვისების შემდგომი სამიტის“ მონაწილე, რომლის პირველი დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 09 შეხვედრა 2021 წლის აპრილში გაიმართა. მხოლოდ კონკურენტუნარიანს, არამედ ქვეყანამ მდგრადი აგროსასურსათო ამ მისწრაფებების შესასრულებლად, სისტემების უზრუნველყოფის ძირითადი მდგრადსა და მწვანეს გახდის და ტენდენციების იდენტიფიკაცია მოახდინა; საბოლოოდ ახალ სტანდარტებთან მათ შორისაა კონკურენტუნარიანი შესაბამისობას უზრუნველყოფს. რიგი სასოფლო-სამეურნეო ღირებულებათა ურთიერთდაკავშირებული შეზღუდვების ჯაჭვების უზრუნველყოფა, სურსათის გადალახვის გზით, საქართველოს შეუძლია უვნებლობის ეფექტური სისტემების წარმატებით გაუმკლავდეს ამ გამოწვევას. დანერგვა, ბუნებრივი რესურსების მდგრადი ეს მოკლე მიმოხილვა და „შემაჯამებელი გამოყენება, კლიმატის ცვლილების ანგარიში“ გამიზნულია ამ ამოცანის შერბილება და ადაპტაცია. მანამდე, 2020 დასახმარებლად. წლის დეკემბერში, საქართველომ ახალი სტრატეგიის, სამთავრობო პროგრამა 2021-2024 წწ. „ევროპული სახელმწიფოს საქართველოში სოფლის მშენებლობისკენ“, განხორციელება დაიწყო, მეურნეობის, წყლისა რომელიც ადგენს 4 ძირითად ამოცანას, და მიწის სექტორებს რათა უზრუნველყოს „ქვეყნის ეკონომიკის შორის კავშირებისა და სწრაფი აღდგენა, განვითარება და ძლიერი, ერთიანი და დემოკრატიული სახელმწიფოს ურთიერთქმედების გააზრება მშენებლობა“. ძლიერი სოფლის მეურნეობის სოფლის მეურნეობის, წყლისა სექტორი ამ ორივე ამოცანის მიღწევის და მიწის სექტორებში არსებული ცენტრალური საშუალებაა. შეზღუდვების მოგვარება და შესაძლებლობების გამოყენება საქართველოს მნიშვნელოვანი ერთმანეთისგან იზოლირებულად სავაჭრო პარტნიორის, ევროკავშირის, შეუძლებელია. მიწა და წყალი სასრული ხელსაყრელი საგარეო მიდგომების რესურსებია, ხოლო სოფლის მეურნეობა ფონზე, წარმოიქმნება მდგრადი და მისი პროდუქტიულობა ამ სასრულ აგროსასურსათო ღირებულებათა რესურსებსა და მათ მდგომარეობაზე არის ჯაჭვების მიმართ განახლებული დამოკიდებული. ეს კიდევ უფრო მკვეთრად ინტერესი. „ევროპულ მწვანე შეთანხმებას“2 არის გამოხატული საქართველოში, სადაც და კონკრეტულად სურსათის კომპონენტს, თბილი და მშრალი კლიმატის ტენდენციები რომელიც მოითხოვს „სამართლიანი, (ზოგიერთ გამონაკლისის გარდა), ჯანსაღი და ეკოლოგიურად სუფთა სურსათის კვლავაც შეუწყობს ხელს ისეთი მძიმე სისტემის შექმნას „ფერმიდან ჩანგლამდე““, მოვლენების განვითარებას, როგორიცაა საქართველოსთვის განსაკუთრებული წყლის დეფიციტი და მიწის დეგრადაცია მნიშვნელობა აქვს. ევროკავშირი მიზნად (შატბერაშვილი და სხვები, 2015 წ.). ისახავს, სურსათის ახალი გლობალური იმის გამო, რომ საქართველოში სოფლის სტანდარტების პოპულარიზაციას, რათა მეურნეობა ძირითადად ნალექებზეა მდგრადობის უზრუნველსაყოფად, გახდეს დამოკიდებული, ინვესტიციები ირიგაციისა ლიდერი სტანდარტების დადგენაში. და დრენაჟის სისტემებში სასიცოცხლო „ევროპული მწვანე შეთანხმების“ მნიშვნელობისაა ექსტრემალური კლიმატური მიერ შექმნილი შესაძლებლობების პირობებისგან დასაცავად და კრიტიკულად გამოსაყენებლად, საქართველომ უნდა მნიშვნელოვანია მაღალი ღირებულების ჩამოაყალიბოს და დაამტკიცოს ისეთი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის პრაქტიკების არსებობა, რომელიც მას არა 2 https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en 10 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით წარმოებისთვის. იმ დროს როდესაც, საირიგაციო ინფრასტრუქტურის ქვეყნის აღმოსავლეთი ნაწილი, სადაც ნაკლებობის გამო საქართველოს გვალვა ხშირია, ექტრემალური კლიმატური ემუქრება მთლიანი სარწყავი მიწის პირობებისგან თავის დასაცავად საჭიროებს ფართობების შემცირება. საქართველოს სარწყავი სისტემების გამოყენებას, ქვეყნის მთავრობის მხრიდან მნიშვნელოვანი დასავლეთ ნაწილი, სადაც ტენიანობა ნაბიჯები გადაიდგა, მათ შორის მაღალია, დრენაჟის პრობლემების მაგისტრალური არხების სისტემების წინაშე დგას. ამავე დროს, რეგულარული დიდი ნაწილისა და ზოგიერთ რაიონში ტექნიკური მომსახურების ნაკლებობის, მეორადი და მესამეული სარწყავი დიდი ინფრასტრუქტურული სისტემების სისტემების რეაბილიტაცის სახით, რომ ექსპლუატაციასთან დაკავშირებული სარწყავი ფართობი 88 000 ჰექტარიდან სირთულეების, ირიგაციისა და დრენაჟის (2015 წელს) დაახლოებით 130 000 მართვისთვის გამოყოფილი ფინანსური ჰექტარამდე გაზრდილიყო 2020 წელს. რესურსების შემცირების შედეგად, „საქართველოს ირიგაციის 2017-2025 ირიგაციისა და დრენაჟის ინფრასტრუქტურის წლების სტრატეგია“ მიზნად ისახავს, დეგრადაციამ, საქრთველოში გამოიწვია 2025 წლისთვის, მთლიანი სარწყავი ირიგაციისა და დრენაჟის სერვისების ფართობის გაზრდას 200 000 ჰექტარამდე გაუარესება (ტექსტური ჩანართი #1). (გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მოსალოდნელია, რომ მიწის რესურსებზე სამინისტრო 2017b). „საქართველოს ზეწოლა ასევე გაიზრდება, რაც აუცილებელს მელიორაციის“ მონაცემებით, რომელიც გახდის საქართველოში სასოფლო- საქართველოში ირიგაციის ეროვნული სამეურნეო მიწების უფრო ეფექტურ სააგენტო და სერვისის მთავარი მართვას. მიმწოდებელია, 2020 წელს სულ 123 სარწყავი სქემა გამოიყენებოდა. ამრიგად, ᲩᲐᲜᲐᲠᲗᲘ #1: საქართველოში სოფლის მეურნეობის მაღალი დამოკიდებულება ნალექებზე იწვევს დაუცველობის ზრდას კლიმატური პირობების მიმართ. • ფაქტობრივი სარწყავი ფართობი, დანიშნულების მიწის მნიშვნელოვანი ფართობი რომელიც 1980-იანი წლების ბოლოს კვლავაც ნალექებზეა დამოკიდებული. დაახლოებით 386,000 ჰექტარს შეადგენდა, • საქართველოში სახელმწიფო საირიგაციო 2015 წლისთვის, ოპერირებისა და სისტემით ირწყვება მხოლოდ 65000 ტექნიკური მომსახურების ნაკლებობის ჰექტრამდე, რაც ნიშნავს, რომ მთლიანი გამო, 43,000 ჰექტარამდე შემცირდა. სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის მხოლოდ • სარწყავი ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაციაში 31 პროცენტი იწარმოება სარწყავ მიწებზე. ბოლოდროინდელმა ინვესტიციებმა, • ნალექებზე დამოკიდებული სოფლის მეურნეობის შესაძლებელი გახადა ირიგაციის სისტემები დაუცველია პროგნოზირებული მომსახურების მიწოდება ადრინდელი კლიმატის ცვლილების მიმართ. ტემპერატურის სარწყავი ტერიტორიების ნაწილისთვის. მატება, ნიადაგების ეროზია, ნალექების • მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ცვალებადობა, დაბალტენიანობისა და მთავრობამ მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწია გვალვიანობის ზრდა უკვე გავლენას ახდენს სარწყავი ფართობის ზრდის კუთხით და 2015 საქართველოზე, რასაც ემატება, კლიმატის წლიდან 2020 წლამდე პერიოდში სარწყავი ცვლილებების მიმართ ფერმერების ადაპტაციის ფართობები 88,000 ჰექტარიდან 130,000 დაბალი უნარი და დაუცველობის ზრდა. ჰექტარამდე გაიზარდა, სასოფლო-სამეურნეო წყარო: ავტორები. დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 11 2020 წლის მდგომარეობით, მიუხედავად ექსტრემალური კლიმატური მოვლენების იმისა, რომ მთლიანად ირიგაცია მიმართ, რომლებიც საფრთხეს უქმნიან ხელმისაწვდომია 130,000 ჰექტარზე, საქართველოში აგრარული სექტორის სახელმწიფო სარწყავი სისტემებით ზრდას. ირწყვება მხოლოდ დაახლოებით 65,000 ჰექტარი. ეს დიდწილად იმიტომ ხდება, რომ სოფლის მეურნეობაში, წყლის ირიგაციისა და დრენაჟის ბევრი სისტემა რესურსების მართვის ინტეგრირებული ჯერ კიდევ საჭიროებს რეაბილიტაციას ჩარჩოს ფარგლებში წყალმომარაგების და ინსტიტუციური ორგანიზაციების უსაფრთხოების მიზნით, ჩამოყალიბებას, რომლებიც საშუალებას განხორციელებული ინვესტიციები, მისცემს სისტემებს, იყოს მდგრადი. თუმცა, მოითხოვს საქართველოს ფერმებისთვის მხოლოდ არსებული სარწყავი სქემების ირიგაციისა და დრენაჟის ეფექტური და მიმდინარე რეკონსტრუქცია არ იქნება ხელმისაწვდომი სერვისების მიწოდებას. საკმარისი, მიზნობრივი ტერიტორიებისთვის ეკონომიკურ ზრდაში, სამუშაო ადგილების სერვისების მიწოდების გასაუმჯობესებლად, შექმნასა და სიღარიბის შემცირებაში, რადგან კლიმატის ცვლილების მზარდი სოფლის მეურნეობის სექტორის წვლილის ზემოქმედების პირობებში, სარწყავი გაზრდის შესაძლებლობა, პირდაპირ წყლის ხელმისაწვდომობა იქნება არის დამოკიდებული ირიგაციისა და შემზღუდველი ფაქტორი. შესაბამისად, დრენაჟის ადეკვატური, სანდო, დროული და ცხადი ხდება, რომ კომპლექსური ხელმისაწვდომი სერვისების არსებობაზე. ინვესტიციები წყლის რესურსებით სარწყავი სოფლის მეურნეობა, საშუალოდ უზრუნველყოფის უსაფრთხოებაში, რომლის და გლობალურად, მინიმუმ ორჯერ უფრო შედეგადაც გაუმჯობესდება ირიგაციისა პროდუქტიულია მიწის ერთეულზე, ვიდრე და დრენაჟის სერვისების ეფექტური და ნალექებზე დამოკიდებული სოფლის მდგრადი მიწოდება აუზიდან ფერმამდე, მეურნეობა. შესაბამისად, ის წარმოების უმნიშვნელოვანესია დაბალპროდუქტიული ინტენსიფიკაციისა და მოსავლის სოფლის მეურნეობიდან, ეკონომიკურად დივერსიფიკაციის საშუალებას იძლევა უფრო სიცოცხლისუნარიან, (ტექსტური ჩანართი 2). თუმცა, წყლის მაღალშემოსავლიან სოფლის მეურნეობაზე მოხმარების თვალსაზრისით, სოფლის გადასასლელად და აუცილებელია, მეურნეობა შეადგენს საქართველოში მედეგობის გასაძლიერებლად იმ წყლის მთლიანი მოხმარების 70 პროცენტზე მეტს, ხოლო ზედაპირული წყლებიდან ირიგაციისა და დრენაჟის სერვისების გაფართოების შედეგად ფერმების ᲩᲐᲜᲐᲠᲗᲘ 2: მიერ მიღებული ზარალი და პოტენციური სარგებელი • 2018 წელს, სოფლის მეურნეობის • ირიგაციისა და დრენაჟის შემთხვევაში, პროდუქტიულობის სავარაუდო წლიურმა საქართველოში ყოველი ფერმის ერთ დანაკარგმა, შედარებულმა წყალსაცავებში ჰექტარზე წლიური შემოსავალი გაიზრდება წყლის შენახვის მოცულობის მაქსიმალურ 59 პროცენტით, ანუ 250 აშშ დოლარით პროდუქტიულობასთან, შეადგინა (700 ლარით) მცირე და მარგინალური 21 მილიონი აშშ დოლარი; მეურნეობებისთვის, ხოლო 85 პროცენტით, ან 2,380 აშშ დოლარით (6,720 ლარით) საშუალო და მსხვილი მეურნეობებისთვის. წყარო: მსოფლიო ბანკის ჯგუფი (2020e). 12 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით სოფლის მეურნეობისთვის წყლის ამოღების მიწის მოქმედი ბაზრების არსებობას მაჩვენებელი 2003 წლის შემდეგ გაორმაგდა გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს სექტორის (UNECE 2016)3. ეს ხაზს უსვამს, სოფლის ზრდისთვის. მიწის გაუმჯობესებული მართვა მეურნეობისთვის ხელმისაწვდომი წყლის და ადმინისტრირება საფუძვლად უდევს რესურსების გამოყენების მდგრადი და მიწის რესურსების მდგრად და პროდუქტიულ ინტეგრირებული მართვის აუცილებლობას. მართვას, მიწის საკუთრების უფლების უზრუნველყოფის დაცვას და ხელს უწყობს სოფლის მეურნეობის სექტორში სოფლის მეურნეობაში ინვესტიციების არსებული დაბრკოლებების გადაწყვეტა მოზიდვას (ტექსტური ჩანართი 3). ეს კიდევ აუცილებელი, მაგრამ არასაკმარისი უფრო აქტუალურია კლიმატის ცვლილების პირობაა სექტორის მუშაობის არამდგრადობის და რისკების გაზრდისას. გასაუმჯობესებლად: ამის პარალელურად საჭიროა ზომების მიღება წყლისა და საქართველოში სოფლის მიწის სექტორებში არსებული ძირითადი მეურნეობის უმეტესი კულტურების პრობლემების მოსაგვარებლად. პროდუქტიულობა უცვლელად დაბალია ფერმერებისთვის საიმედო, დროული და და მცირე მეურნეობების დომინირება მოქნილი ფორმით წყლის რესურსების პროდუქტიულობის ზრდის ერთ-ერთი ხელმისაწვდომობას, მათ ეფექტურ ძირითადი დამაბრკოლებელი ფაქტორია. გამოყენებას და სასოფლო-სამეურნეო საქართველოში, ძირითადი კულტურების ᲩᲐᲜᲐᲠᲗᲘ 3: სასოფლო-სამეურნეო მიწის საკუთრება და მართვა საქართველოში • 2021 წლის მონაცემებით, რეგისტრირებული დაურეგისტრირებელი მიწის ქირავნობის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების საფასური, შესაბამისად, არ არის გადახდილი. მიწის 64 პროცენტი ეკუთვნის და იმართება • სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სახელმწიფო ორგანოების მიერ. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის • არ არსებობს ქვეყნის მასშტაბით მიწის მართვის გამოყოფისა და მონიტორინგის სისტემა, ინტეგრირებული სისტემა, რომელშიც შევიდოდა არ აძლევს ფერმერებს (განსაკუთრებით მიწათსარგებლობის, მიწის საფარისა და მცირე ფერმერებს) იჯარის განახლებისთვის რეგისტრაციის და საკადასტრო მონაცემები. ან გრძელვადიანი დაგეგმვისთვის მიწის ბალანსის ანგარიში და შესაბამისი საჭირო თვალსაჩინო ინფორმაციასა და მონაცემთა ბაზა, რომლითაც საბჭოთა კავშირის პროგნოზირების საშუალებას, შესაბამისად ქვეყნებში ხორციელდებოდა ნიადაგის ხარისხის, ზღუდავს მათ სურვილს განახორციელონ მიწის საფარის და გამოყენების მონიტორინგი ინვესტიციები მრავალწლიან კულტურებში, და შეფასება, არ განახლებულა 2004 წლიდან. ნიადაგის ხარისხის გაუმჯობესებაში და • სახელმწიფო ქონების ეროვნულ სააგენტოს ინფრასტრუქტურის მშენებლობასა და მოვლაში. აქვს, სახელმწიფო მიწის ინვენტარიზაციის • ეს მდგომარეობა პირდაპირ აისახება არასრული მონაცემები (მიწის მხოლოდ 72 სახელმწიფო ბიუჯეტის მიერ დაკარგულ პროცენტია რეგისტრირებული) და მიწის იჯარის შემოსავლებზე და არაპირდაპირ ზეგავლენას სტატუსის არასრული მონაცემები (მონაცემები ახდენს სოფლის მეურნეობიდან სათბურის არის სრული და განახლებული, მხოლოდ აირების ემისიებზე, რადგან მრავალწლიანი 2014 წლიდან დადებული იჯარებისთვის). კულტურების მოყვანა საშუალოდ სამჯერ მეტად 2014 წლამდე გაფორმებული იჯარისა და შეამცირებდა სათბურის აირების ემისიას. წყარო: ავტორები. 3 საქართველოში მიწისქვეშა წყლების რესურსები ძირითადად გამოიყენება სასმელი წყლისთვის და, შესაბამისად, ნაკლებად გამოიყენება სასოფლო-სამეურნეო მიზნებისთვის (EEA 2020). დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 13 მოსავლიანობა ჰექტოგრამი/ჰექტარზე მიაღწია, გარე ბაზრების მოთხოვნების (ჰგ/ჰა) ბოლო ათწლეულის განმავლობაში საჭირო მასშტაბებს, რომელიც მიწოდების მკვეთრად არ გაუმჯობესებულა და საშუალო ხარჯების გასაკონტროლებლად მინიმალური მსოფლიო მაჩვენებელზე დაბალია.4 დაბალი მოცულობის განსაზღვრას საჭიროებს. მოსავლიანობა განპირობებულია სხვადასხვა გარდა ამისა, ბევრი აგრობიზნესი, მცირე ფაქტორით, რომელთა შორისაა შეზღუდული მეურნეობებისგან ნედლეულის შესყიდვის ხელმისაწვდომობა გაუმჯობესებულ ჯიშებზე, ნაცვლად, ნედლეულის უწყვეტი ნაკადების თესლებსა და ნერგებზე; პესტიციდებისა და უზრუნველსაყოფად ვერტიკალურ სასუქების მაღალი ღირებულება და დაბალი ინტეგრაციას მიმართავს (მსოფლიო ხარისხი; თესლის ადაპტაციური ტესტირებისა ბანკის ჯგუფი 2020d). კერძო სასოფლო- და ადგილობრივი თესლის განვითარების სამეურნეო მიწების მაღალი ფრაგმენტაცია, ნაკლებობა; არაადეკვატური აგრონომიული სახელმწიფო სასოფლო-სამეურნეო მიწების პრაქტიკა; და არაადეკვატური ირიგაცია მართვისა და განაწილების არაეფექტურობა (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020d). და სოფლად მიწის ბაზრების სუსტი გლობალურად, მცირე ფერმერული განვითარება აბრკოლებს, როგორც სისტემები, აწარმოებენ მსოფლიოს საკვების მეურნეობების ორგანულ ზრდას, ასევე უფრო 50 პროცენტზე მეტს და აკონტროლებენ მსხვილი მწარმოებლების გამოჩენას. ეს გლობალური სასოფლო-სამეურნეო მიწების დაბრკოლება, აგროსასურსათო სექტორის 40–50 პროცენტს (Samberg et al 2016). ტრანსფორმაციის პოლიტიკის, დღის სწორ პირობებში (როგორიცაა ნედლეულზე, წესრიგის ცენტრალური სამიზნე უნდა იყოს. რესურსებსა და შესაძლებლობებზე წვდომა), მცირე მეურნეობებს, ერთ ჰექტარზე კლიმატის ცვლილებამ უპრეცედენტო გაანგარიშებით, შეიძლება უფრო მაღალი ზეწოლა მოახდინა წყლის რესურსებსა პროდუქტიულობა ჰქონდეთ, ვიდრე და მიწის სისტემებზე და აიძულა მსხვილ ფერმერებს; ისინი ინვესტიციებს სოფლის მეურნეობა, გახდეს ბუნებრივი დებენ თავიანთი მიწების ნაყოფიერებაში რესურსების უფრო ეფექტური და კულტურების ფართო ასორტიმენტი მომხმარებელი. მიუხედავად იმისა, რომ მოჰყავთ, რაც აგრო-ბიომრავალფეროვნებას საქართველო მდიდარია წყლის რესურსებით უწყობს ხელს. საქართველოში კი -ზედაპირული წყლების მოცულობა ერთ ფრაგმენტული, მცირე ფერმერული სულ მოსახლეზე 14000 კვადრატული მეურნეობა ზრდის შემაფერხებელ მეტრია, მაშინ, როდესაც ევროპის საშუალო ფაქტორად იქცა.5 საქართველოში, ხარისხზე მაჩვენებელია 9300 კვადრატული მეტრი ორიენტირებული კომერციული ფერმერების (გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მცირე და მზარდმა კოჰორტამ, ჯერ ვერ სამინისტრო 2019წ.), არსებული 4 შედარებითად: ყურძნისთვის, 100,000 ჰგ/ჰა-ზე ოდნავ მეტი (მსოფლიო) 50,000 ჰგ/ჰა-ზე ნაკლები (საქართველო); ვაშლისთვის, 150,000-ზე მეტი (მსოფლიო) 50,000-ზე ნაკლების წინააღმდეგ (საქართველო); მანდარინისთვის, თითქმის 100,000 (მსოფლიო) 50,000-ზე ნაკლები (საქართველო); კარტოფილისთვის 200,000 (მსოფლიო) ოდნავ მეტი 150,000-ზე ნაკლები (საქართველო); ხოლო სიმინდისთვის, 50,000-ზე ოდნავ მეტი (მსოფლიო) - დაახლოებით 25,000 (საქართველო) (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2020b). 5 შინამეურნეობების თითქმის 80 პროცენტი მუშაობს ერთ ჰექტარზე ნაკლები ფართობის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე, 14.9 პროცენტი - ერთიდან ორ ჰექტარამდე ფართობის ნაკვეთზე, 4.3 პროცენტი - ორიდან ხუთ ჰექტარამდე ნაკვეთზე და მხოლოდ 1.3 პროცენტს (8 577 შინამეურნეობას) აქვს ხუთი ჰექტარის ან მეტი ფართობის მიწა (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2020c). მცირე მეურნეობების უმეტესობისთვის, ნაკვეთის მცირე ზომისა და ფერმის დაბალი პროდუქტიულობის კომბინაცია ნიშნავს, რომ სოფლის მეურნეობის შემოსავალი ძალიან დაბალია იმისთვის, რომ მათ მხოლოდ ამ შემოსავლით იცხოვრონ. ფაქტობრივად, არასასოფლო- სამეურნეო ხელფასები და გადარიცხვები, სოფლად მცხოვრებთა შემოსავლის ძირითადი წყაროა. მცირე და მიკრო მეურნეობები (1 ჰექტარზე ნაკლები ფართობით), მცირე რაოდენობის ჭარბ პროდუქციას ყიდიან და სტიმული არ აქვთ ინვესტიციები ჩადონ მოსავლიანობისა და პროდუქციის გაუმჯობესებაში. ეს სტრუქტურა ზრდის მიწოდების ხარჯებს და რისკებს ჯაჭვის მომდევნო ეტაპებზე, შემფუთავი, გადამამუშავებელი და ექსპორტიორი კომპანიებისთვის და მსხვილმასშტაბიანი საცალო ვაჭრობისთვის, რომლებიც საჭიროებენ პროდუქტის შესაბამისობას მინიმალურ სტანდარტებთან. 14 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით წყლის რესურსები საქართველოში რის შედეგადაც 1980-2010 წლებში თანაბრად არ არის განაწილებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების და ძირითადად, აკუმულირებულია მიწის ფართობი 7.4 პროცენტით ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში (გაეროს შემცირდა. გაუდაბნოება, რაც ნიადაგის სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ეროზიის უკიდურესი შემთხვევაა, იწვევს ორგანიზაცია 2008წ.). უფრო მეტიც, საქართველოში ნახევრად არიდული და წყლის რესურსების ხელმისაწვდომობა არიდული ტერიტორიების გაფართოებას მნიშვნელოვნად სეზონურია. მდინარის ტემპერატურის მომატების, ძლიერი ნაკადები, განსაკუთრებით აღმოსავლეთ გვალვისა და ძლიერი ქარის გამო. საქართველოში, დამოკიდებულია მომავალი ათწლეულების განმავლობაში, თოვლის დნობაზე, წყალუხვია ტემპერატურისა და მშრალი პერიოდების აპრილ-მაისში და წყალმცირე ივლის- მოსალოდნელი ზრდა, სავარაუდოდ, აგვისტოში, კულტურებისთვის წყალზე გაართულებს გაუდაბნოებისა და წყლის პიკური საჭიროების დროს. ბოლო 50 ხელმისაწვდომობის პრობლემას წლის განმავლობაში, საქართველოში, აღმოსავლეთ საქართველოში (მსოფლიო მყინვარების რაოდენობა 13 პროცენტით ბანკი და გაეროს სურსათისა და სოფლის შემცირდა, ხოლო მყინვარების ფართობი მეურნეობის ორგანიზაცია 2022წ.). შემცირდა 30 პროცენტით. პროგნოზის მიუხედავად იმისა, რომ გლობალურ მიხედვით, გლობალური დათბობის დათბობაში სოფლის მეურნეობას პირობებში, მათი სრული დნობა 2160 დიდი წვლილი შეაქვს, რადგანაც მასზე წლისთვის მოხდება (აზიის განვითარების გლობალურად სათბურის აირების (GHG) ბანკი, 2020წ.). დათბობის ტენდენცია მთლიანი ემისიების დაახლოებით მეოთხედი საქართველოში მკაფიოა6, მაგრამ მოდის (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2015b), ის ნალექების ცვლილებების პროგნოზები ასევე დიდ როლს ასრულებს ადაპტაციასა გაურკვეველია. დაკვირვებებზე და შერბილების ღონისძიებებში, დაყრდნობით ვარაუდობენ, რომ როგორც გარემოსდაცვითი სერვისების ზაფხულის პერიოდში მოსალოდნელია მთავარი მიმწოდებელი ნახშირბადის ნალექების შემცირება. მოსალოდნელია, შემცირების, წყალგამყოფების მართვისა რომ მდინარეებში წყლის ნაკადების და ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნების შემცირების გამო, კლიმატის ცვლილება კუთხით (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2007წ.). უარყოფითად იმოქმედებს სარწყავი წყლის საქართველოში, კლიმატგონივრული ხელმისაწვდომობაზე, რაც მნიშვნელოვან სოფლის მეურნეობის მასშტაბის გაზრდას, გავლენას მოახდენს უმეტესი კულტურების შეუძლია გადამწყვეტი როლი შეასრულოს მოსავლიანობაზე (დაახლოებით 30 სამმაგი სარგებლის მიღწევაში სოფლის პროცენტი აღმოსავლეთის დაბლობზე მეურნეობისა და სასურსათო მრეწველობაში, 2040-იან წლებში) (Ahouissoussi et al ისეთი პრაქტიკის დანერგვით, რომელიც 2014). ნიადაგის დამლაშება ძირითადად არა მხოლოდ ზრდის პროდუქტიულობას, შეინიშნება ქვეყნის აღმოსავლეთ არამედ აძლიერებს მედეგობასა და რეგიონში, კონკრეტულად კახეთის ამცირებს სათბურის აირების ემისიას. რეგიონში, სადაც დამლაშებული ნიადაგი მთლიანი ფართობის 22 პროცენტს საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო შეადგენს. აჭარაში, სამხრეთ-დასავლეთ დანიშნულების მიწის ბაზრების რეგიონში, ნალექების მაღალმა გაუმჯობესება საშუალებას მისცემს დონემ გაზარდა ნიადაგის ეროზია კერძო სექტორს, მეტი ინვესტიციები და გამოიწვია მეწყერები და ზვავები, განახორციელოს სოფლის მეურნეობაში 6 არსებული პროგნოზების მიხედვით, 2041-2070 წლებში მოსალოდნელია ტემპერატურის მატება +1,6°C-დან 3,0°C- მდე 1971-2000 წლებთან შედარებით (გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, 2021). დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 15 და გადავიდეს უფრო მაღალი მაღალი დონისა და სახელმწიფო ღირებულების კულტურების წარმოებაზე. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს განაწილებისა და მართვის გარკვეული 2021 წლის მონაცემებით, ამჟამად არაეფექტურობის გათვალისწინებით, რეგისტრირებული სასოფლო-სამეურნეო მიწების ნაკვეთების შეფასებისა და დანიშნულების მიწის 64 პროცენტი დაბეგვრის მარეგულირებელი ჩარჩოს კვლავ სახელმწიფო საკუთრებაშია და გაუმჯობესებამ და განხორციელებამ, დაახლოებით ერთი მილიონი მიწის შეიძლება ხელი შეუწყოს მიწის ნაკვეთების ნაკვეთი ქვეყნის მასშტაბით, ძირითადად კონსოლიდაციას მათ მიერ, ვისაც სურს სოფლად, ჯერ არ არის რეგისტრირებული. მიწის ნაკვეთების ისეთი გამსხვილება, სახელმწიფო მიწის მართვისა და რომელიც შესაფერისი იქნება კომერციული განაწილების პასუხისმგებლობა მკაფიოდ სოფლის მეურნეობისთვის და მიმზიდველი არ არის გამიჯნული ცენტრალურ და იქნება ადგილობრივი და უცხოური კერძო ადგილობრივ ხელისუფლებას შორის. ინვესტიციებისთვის. ამის შედეგად, სოფლის ზოგიერთი მაცხოვრებელი ტოვებს თავის მეურნეობას, რადგანაც სახელმწიფო მიწების მართვის ერთობლივი მოქმედების სისტემა არაეფექტურია და მიწაზე გზები - რეკომენდაციები საკუთრება დაუცველია, განსაკუთრებით 2030 წლისთვის სოფლის მათთვის, ვინც იჯარით იღებს სახელმწიფო მეურნეობაში დაგეგმილი მიწას. ეს ორი ფენომენი იწვევს სასოფლო- სამეურნეო მიწების მიტოვებას ან წინსვლის რეალიზაციისთვის არაეფექტურ გამოყენებას, საძოვრების გარემოს დაცვის, მდგრადობისა და გადაძოვებას და ნიადაგის ხარისხის პროდუქტიულობის იმ გამოწვევების გაუმჯობესებასა და ინფრასტრუქტურის გადასაჭრელად, რომლებიც შენარჩუნებაში, ინვესტირების სტიმულის საქართველოში სურსათის წარმოების შემცირებას. უკვე პრივატიზებული მიწების წინაშე დგას, საჭიროა ინტეგრირებული მაღალი ფრაგმენტაცია არის კიდევ ერთი პოლიტიკის გატარება, რათა სოფლის მნიშვნელოვანი პრობლემა, რომელიც მეურნეობის, წყლისა და მიწის აფერხებს ინვესტიციებს, აგრობიზნესის სექტორების პოლიტიკა ერთობლივად განვითარებასა და კომერციალიზაციას. განიხილონ. აქ წარმოდგენილი ფერმერებისთვის კრედიტების შეზღუდული „დარგობრივი პოლიტიკის შემაჯამებელი ხელმისაწვდომობა არის ტექნოლოგიებისა მიმოხილვა“, ასახავს ერთობლივი და საშუალებების გამოყენების გაზრდის მოქმედების ოთხ გზას, რომელსაც შეუძლია, ძირითადი დაბრკოლება და დიდწილად შეამციროს დაბრკოლებები და შეამსუბუქოს დაკავშირებულია გირაოს ნაკლებობასთან, რესურსებზე ზეწოლა და ამავდროულად რადგან საქართველოს მთავრობის ხელი შეუწყოს, ეკონომიკურად უფრო კონტროლის ქვეშ მყოფი მიწის მხოლოდ მომგებიან სოფლის მეურნეობაზე, მწვანე, 72 პროცენტია რეგისტრირებული.7 მედეგ და ინკლუზიურ გადასვლას: სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული 1. კომპლექსური მიდგომის მიწის პრივატიზაციის პროცესი განხორციელება წყლის, მიწისა და პრაქტიკულად შეწყდა 2010 წლიდან. სოფლის მეურნეობის სისტემებში კერძო საკუთრებაში არსებული სასოფლო- ინფრასტრუქტურული ინვესტიციების სამეურნეო მიწების ფრაგმენტაციის მიმართ; 7 რეგისტრირებული არის სამიდან ერთი ნაკვეთი, ეს თანაფარდობა კიდევ უფრო დაბალია სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწებისთვის. 16 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით 2. წყლის, მიწისა და სასოფლო- ამას შეიძლება დაემატოს ექსპლუატაციისა სამეურნეო სექტორებში, სხვადასხვა და მოვლა-შენახვის სერვისის დეტალური მასშტაბის მომსახურების გეგმა (ექსპლუატაცია და ტექნიკური მიმწოდებელი ინსტიტუტების მომსახურება), რათა უზრუნველყოფონ რეფორმირება და გაძლიერება; ინფრასტრუქტურის სიცოცხლისუნარიანობა 3. საინფორმაციო სისტემების საშუალოვადიან და გრძელვადიან გაძლიერება და ტექნოლოგიური პერსპექტივაში. ინოვაციების მასშტაბის გაზრდა პარალელურად, საჭიროა სოფლის სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მეურნეობის სექტორში, ფერმიდან ბაზრამდე მიწის ურთიერთდაკავშირებულ სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა სექტორებში; ჯაჭვების გასწვრივ, ღონისძიებების 4. ინვესტიცია ადამიანური კაპიტალის გატარება. აღნიშნულმა ღონისძიებებმა განვითარებასა და მიღწეული უნდა გააუმჯობესოს ბაზრის ინტეგრაცია, პროგრესის მონიტორინგის გაზარდოს ნედლეულის ნაკადი მცირე სისტემებში. მეურნეობებიდან აგრობიზნესებამდე, წაახალისოს საბაზრო კავშირები და 1. კომპლექსური მიდგომის პროდუქტების აგრეგაცია, შეავსოს განხორციელება წყლის, მიწისა ცოდნის ხარვეზები, გაზარდოს ფინანსებზე და სოფლის მეურნეობის ხელმისაწვდომობა, გააუმჯობესოს სისტემებში ინფრასტრუქტურული ტრანსპორტირება და აგროლოგისტიკა, ინვესტიციების მიმართ წაახალისოს ინოვაციები ღირებულებათა ჯაჭვებში და ხელი შეუწყოს საჯარო-კერძო სოფლის მეურნეობისთვის ადეკვატური სექტორების დიალოგს. ამ ზომებმა, წყალმომარაგების უზრუნველსაყოფად და ასევე უნდა გააფართოვოს, საჯარო და ყველა ტიპის მეურნეობის ეკონომიკური კერძო სექტორების პარტნიორობა ისეთ პოტენციალის გასაზრდელად, პირველ სფეროებში, როგორიცაა აგროლოგისტიკა, რიგში პრიორიტეტულად საჭიროა საინფორმაციო სისტემები და სასწავლო ირიგაციის ხელმისაწვდომობის გაზრდა პროგრამები. ასეთი ღონისძიებები მეტი ფერმერისთვის. ამის მიღწევა სარგებელს მოუტანს, როგორც შესაძლებელია ძირითადი, მეორადი და პროგრესული, მსხვილი ფერმერების მცირე მესამეული სისტემების რეაბილიტაციისა კოჰორტას და მაღალი ღირებულების და მოდერნიზაციის გაზრდის გზით. თუმცა, საქონლის ექსპორტზე ორიენტირებულ მომავალში, დაგეგმილი ინვესტიციების აგრობიზნესის საწარმოებს, ასევე ეფექტიანობის სწორი პროგნოზირებისთვის ტრადიციული მცირე ფერმერების უფრო და შესაბამისი შესწორებების შესატანად, დიდ ჯგუფს (რომლებიც პროდუქციას ირიგაციისა და დრენაჟის საინვესტიციო საკუთარი თავისთვის აწარმოებენ) და პროექტებმა, უნდა გაანალიზონ და საოჯახო აგრობიზნესებს, რომლებიც გაითვალისწინონ ის შეზღუდვები და ძირითადად შიდა ბაზრებზე მუშაობენ. მოთხოვნები, რომლებიც დაკავშირებულია, როგორც ფერმერების მიერ წყლის საქართველოს მთავრობამ განაცხადა, გამოყენებასთან, ნიადაგთან და მოსავლის სოფლის მეურნეობის სექტორში წარმოების საჭიროებებთან, ასევე საინვესტიციო გეგმის არსებობის გარემომცველი გარემოს საჭიროებებთან აუცილებლობის შესახებ, რომელიც (ეკონომიკური, სოციალური და გამოიყენოს დარგის ყველა ძირითადმა გარემოსდაცვითი ფაქტორების ჩათვლით). მონაწილემ (საჯარო და კერძო დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 17 სექტორების, სამოქალაქო საზოგადოების ცოდნის გავრცელება და ტრენინგი, და განვითარების საკითხებზე მომუშავე მეტი საბიუჯეტო მხარდაჭერა სჭირდება. პარტნიორების ჩათვლით). ანალოგიურად, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში მიწის სექტორი სარგებელს მიიღებს სოფლის მეურნეობის კვლევითი ერთიანი დარგობრივი პოლიტიკის დაწესებულებების რეორგანიზაციამ, დოკუმენტის შემუშავებით, რომელიც კვლევითი საქმიანობისთვის უფრო ასახავს საქართველოს მთავრობის რაციონალური ბაზა შექმნა, საჯარო მიდგომას მიწის მდგრადი მართვისა სერვისები, ჯერ კიდევ არასაკმარისად და ადმინისტრირების მიმართ და ფინანსდება და კვლევების დღის წესრიგი მიწის მართვისა და ადმინისტრირების არ შეესაბამება კომერციული სოფლის პასუხისმგებლობების უფრო მკაფიო მეურნეობის საჭიროებებსა და ინტერესებს. განაწილებას, როგორც ცენტრალურ და უფრო მეტიც, ქვეყანაში სურსათის ადგილობრივ ხელისუფლებას შორის, უვნებლობის სისტემები არაა საკმარისად ასევე სხვადასხვა სამინისტროსა და განვითარებელი: არ არსებობს სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების უწყებებსა სერტიფიცირების სისტემა, რომელიც და ერთეულებს შორის. ამასთან ერთად, მაღალი სტანდარტების მწარმოებლების ეროვნული სივრცითი მონაცემების კონკურენტულ უპირატესობას ინფრასტრუქტურაში, ჩადებული გააძლიერებდა. აკრედიტაციის მიუხედავად, ინვესტიცია დააკავშირებს და გააზიარებს ბევრ ლაბორატორიულ სერვისს არ გააჩნია მონაცემებს სხვადასხვა დაინტერესებულ საერთაშორისო აღიარება და სანდოობა. მხარეს შორის, უზრუნველყოფს მყარ საფუძველს სტრატეგიული და პოლიტიკური ასევე, სუბსიდირებული სესხებისა და გადაწყვეტილებების მისაღებად, სადაზღვევო პრემიების ხელშეწყობის დაზოგავს მონაცემთა შეძენის ხარჯებს გზით, კერძო ინვესტიციების სტიმულირების და ხელს შეუწყობს მიწის პოლიტიკის ზომები ხელახლა უნდა გადაისინჯოს. განხორციელების მონიტორინგს. კომერციული ბანკების კრედიტების საჯარო მხარდაჭერა, უფრო ფართოდ უნდა ფოკუსირებდეს მცირემიწიან ფერმერებზე 2. წყლის, მიწისა და სასოფლო- და განსხვავებული ტიპების გირაოს სამეურნეო სექტორებში, გამოყენებაზე და არა სესხის პროცენტების სხვადასხვა მასშტაბის სუბსიდირებაზე. ამავდროულად, მომსახურების მიმწოდებელი „საქართველოს მელიორაციას,“ ფერმერებისთვის, ირიგაციის სერვისების ინსტიტუტების რეფორმირება დროული და ოპერატიულად ეფექტიანი და გაძლიერება მიწოდების შეზღუდული შესაძლებლობები 2010 წლის შემდეგ სოფლის მეურნეობაზე აქვს, ხოლო წყლის მომხმარებლებს არ სახელმწიფო დანახარჯები მნიშვნელოვნად სურთ გადაიხადონ უფრო მაღალი ტარიფი გაიზარდა, როგორც აბსოლუტური, მომსახურების ხარისხის მნიშვნელოვანი ისე პროცენტული გამოსახულებით. გაუმჯობესების გარეშე, რაც ქმნის საქართველოში, სოფლის მეურნეობის მშენებლობის - უგულებელყოფის - სექტორში, გაწეული სახელმწიფო ხარჯების რეაბილიტაციის მანკიერ ჩაკეტილ ციკლს. მიმართულება შეიძლება ისე გადაიხედოს, ამის შედეგად, მცირდება „საქართველოს რომ უკეთ მოემსახუროს სოფლის მელიორაციის“ მიერ ექსპლუატაციისა მეურნეობაში მთავრობის მიერ დასახულ და ტექნიკური მომსახურების ხარჯების სტრატეგიულ მიზნებსა და მისწრაფებებს. ამოღების შესაძლებლობა, იზრდება საჯარო სერვისებს, როგორიცაა კვლევა, მისი დამოკიდებულება სახელმწიფო 18 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით დაფინანსებაზე, უარესდება ბოლო ბალანსის შედგენის, მიწის მართვისა დროს განახლებული სარწყავი სქემების და მონიტორინგის; და ხელმისაწვდომი მდგომარეობა და მცირდება სარწყავი სასოფლო-სამეურნეო მიწების შესახებ, მიწების ფართობი. ამგვარად, ირიგაციისა პოტენციური ინვესტორებისთვის და დრენაჟის გაუმჯობესებული ინფორმაციის მიწოდების გზით, აგრო- სერვისების მიწოდების დასაჩქარებლად ინვესტიციების ხელშეწყობის დაკისრებული განსახორციელებელი მნიშვნელოვანი ფუნქციები შეასრულოს. ქვეყნის რეფორმა, გულისხმობს „საქართველოს მასშტაბით მიწის სისტემური რეგისტრაციის მელიორაციის“ მმართველობისა და დასრულებამ, უნდა გააძლიეროს ოპერატიული შესაძლებლობების მიწათმფლობელობის უსაფრთხოება, რეფორმას და ფერმერების მიერ მიწის მესაკუთრეთა და მომხმარებელთა მართული,სიცოცხლისუნარიანი და სურვილი, განახორციელონ ინვესტიციები აქტიური ინსტიტუტების ჩამოყალიბებაში სარწყავი ინფრასტრუქტურის შენარჩუნებასა (როგორიცაა - წყალმომხმარებელთა და მიწის რესურსების მდგრად მართვაში. ორგანიზაციები) ინვესტიციების ჩადებას იმ მიწის შეფასებისა და დაბეგვრის ადგილებში, სადაც ირიგაციისა და დრენაჟის სტრუქტურების გადახედვა და ცვლილებების ინფრასტრუქტურა გაუმჯობესებულია და განხორციელება, ხელს შეუწყობს მოდერნიზებულია, ან სადაც ფერმერებს მიწის რესურსების გადანაწილებასა და სურთ, გააუმჯობესონ, შეინარჩუნონ და მათ უფრო ეფექტურად გამოყენებას. ამუშაონ ინფრასტრუქტურა. გარდა ამისა, სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის გენდერული თვალსაზრისით ინკლუზიური პრივატიზაციის პროცესის განახლების მართვის ინსტიტუტებს და სათემო შესახებ პოლიტიკურმა გადაწყვეტილებამ, ორგანიზაციებს წყლის მიწოდება და მართვა კიდევ უფრო უნდა განავითაროს სასოფლო- უფრო ეფექტურად შეუძლიათ, ვიდრე მათ, სამეურნეო დანიშნულების მიწის ბაზარი. რომლებიც ქალების როლს გამორიცხავენ. არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ამასთან ერთად, გარემოს დაცვისა და წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციებში სოფლის მეურნეობის სამინისტრო და მისი ქალების მონაწილეობა იწვევს წესების სააგენტოები, მათ შორის რეგიონული უკეთეს აღსრულებას, მოსაკრებლების საინფორმაციო საკონსულტაციო ცენტრები, შეგროვებას, კონფლიქტების მართვასა ასევე საქართველოს მელიორაცია, მიწის და მოგვარებას და მდგრადი საირიგაციო მართვის სააგენტო და საჯარო რეესტრის სისტემების ფორმირებას (მსოფლიო ეროვნული სააგენტო საჭიროებს, ბანკის ჯგუფი 2012წ.; Quisuimbing გენდერული თანასწორობისა და ქალთა 1994წ.; Vasavada 2005წ.; van Koppen გაძლიერების საკითხებში ცოდნისა და 2002წ.; Najjar et al 2019წ.; Imburgia et al კომპეტენციის გაზრდას. 2020წ.). ამასთან ერთად, საქართველოს მელიორაციის შესაძლებლობების გაუმჯობესებასთან ერთად, ფერმერებთან 3. სოფლის მეურნეობის, წყლისა კონსულტაციით, საჭიროა ირიგაციისა და მიწის ურთიერთდაკავშირებულ და დრენაჟის სერვისების განახლებული სექტორებში, საინფორმაციო ტარიფის დანერგვა. სისტემების გაძლიერება და ტექნოლოგიური ინოვაციების გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მასშტაბის გაზრდა სამინისტროს სტრუქტურაში ახალ შექმნილ „მიწის მართვის სააგენტოს“ სჭირდება კლიმატის ცვლილების მიმართ მედეგობის შემდგომი გაძლიერება, რათა მიწის ხელშემწყობი ინოვაციები, აუცილებელია დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 19 იმისთვის, რომ საქართველომ 2030 ადგილობრივი შესაძლებლობების წლისთვის მიაღწიოს სოფლის მეურნეობის ზრდისა და პრაქტიკის დამატებითი სექტორისთვის განსაზღვრულ ხედვას, გავრცელების მიზნით. ფერმერებთან, რომელიც შეიძლება განხორციელდეს ხელისუფლების წარმომადგენლებთან მრავალი მასშტაბით. მეურნეობის დონეზე, და აგრობიზნესებთან ინტენსიური კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის კომუნიკაცია, აუცილებელია პრაქტიკისა და ტექნოლოგიების დანერგვას კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის შეუძლია, მოახდინოს სოფლის მეურნეობის განსავითარებლად. დასასრულ, გარემოს პროდუქტიულობისა და ფერმერების დაცვისა და სოფლის მეურნეობის შემოსავლების მდგრადი ზრდა და სამინისტროს სასოფლო-სამეურნეო ეროვნული განვითარების პრიორიტეტების პროგრამის ანალიზმა აჩვენა, რომ საჭირო შესაბამისად, უზრუნველყოს კლიმატის იყო ცნობიერების ამაღლების მიზნობრივი ცვლილებისადმი მედეგობა და სათბურის მხარდაჭერა პოლიტიკისა და პრაქტიკის აირების ემისიების შემცირება. დონეზე, რათა გაუმჯობესდეს ქალების წვდომა ინფორმაციაზე, ცოდნასა და კლიმატგონივრულ სოფლის მეურნეობაზე ინოვაციებზე, ახალ ტექნოლოგიებზე, გადასვლის დასაჩქარებლად, მცირე მანქანა-დანადგარებისა და სასოფლო- მეურნეობების მქონე ფერმერებს სამეურნეო საშუალებების გამოყენებაზე, უნდა შეექმნათ კლიმატგონივრული ბაზრებსა და აგრო-ფინანსებზე. ტექნოლოგიების დანერგვის სტიმული. (Powell et al 2020). თავის მხრივ, ეს ტექნოლოგიები უნდა იყოს ფინანსურად და ფიზიკურად წყლის სექტორში, ერთ-ერთი მთავარი ხელმისაწვდომი. ფერმერებს სჭირდებათ ინოვაცია, რომელსაც შეუძლია ხელი სტიმული და პირობები, რათა ადგილზე შეუწყოს კლიმატის რისკებთან ადაპტაციას, განხორციელდეს ტრანსფორმაციები, რასაც არის ინვესტიცია წყლისა და სოფლის ხელი უნდა შეუწყოს ინსტიტუტებმა და მეურნეობის ინტეგრირებული მონიტორინგის პოლიტიკამ. სახელმწიფო ინსტიტუტების სისტემებში, ისეთი მოწინავე ინსტრუმენტების როლი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გამოყენებით, როგორიცაა: დისტანციური სხვადასხვა ტექნოლოგიისა და მართვის ზონდირება, დიდი მონაცემების ანალიტიკა მეთოდების, კლიმატის ცვალებადობისა და და ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ღირებულებათა ჯაჭვების პირობების შესახებ სისტემებზე დაფუძნებული აპლიკაციები; დაკავშირებული ინფორმაციის წარმოებასა ასევე ადგილზე მონაცემების შეგროვება, და გავრცელებაში. გადაწყვეტილებების მხარდაჭერის სისტემების (DSS) ინსტრუმენტების ნაკრებში ამასთანავე, სამთავრობო ინსტიტუტების გამოსაყენებლად, როგორიცაა - წყლის გარდა, არასამთავრობო ორგანიზაციებს აღრიცხვა, გვალვისა და წყალდიდობის შეუძლიათ მნიშვნელოვანი როლი მონიტორინგი, ირიგაციისა და მოსავლის შეასრულონ კლიმატგონივრული სოფლის მონიტორინგის სისტემა და აუზის მეურნეობის ადაპტაციაში. განვითარების მენეჯმენტის ანგარიშები, რათა არსებობდეს პარტნიორები პოპულარიზაციას უწევენ საჭირო ინფორმაცია მთელი სისტემის კლიმატგონივრულ სოფლის მეურნეობას მასშტაბით, ფერმიდან აუზის სამიზნე საქართველოში და საქმიანობის ინსტიტუტებამდე, რომლებიც მუშაობენ განხორციელების პროცესში, ხელს საკვების, წყლის, მიწის სექტორებში, უწყობენ ადგილობრივი ორგანიზაციების როგორიცაა გარემოს დაცვისა და სოფლის (როგორიცაა არასამთავრობო მეურნეობის სამინისტრო, საჯარო რეესტრის ორგანიზაციები) ჩართულობას, ეროვნული სააგენტო, „საქართველოს 20 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მელიორაცია“ და სხვ. ეფექტური ეროვნული მეცნიერების სამინისტროსთან, რათა სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის გაიზარდოს სპეციალისტების (მამაკაცებისა განხორციელებამ უნდა უზრუნველყოს და ქალების) რაოდენობა წყლის სექტორში მრავალგანზომილებიანი და დარგობრივი მომუშავე ძირითად სამთავრობო მონაცემების ურთიერთდაკავშირება და დაწესებულებებში. გაცვლა. გარდა ამისა, საჯარო პროგრამებისა და პოლიტიკისთვის მონიტორინგისა და 4. ინვესტიცია ადამიანური შეფასების სისტემის შექმნა, ხელს შეუწყობს კაპიტალის განვითარებასა სამთავრობო პროგრამების შესრულებისა და მიღწეული პროგრესის და ეფექტურობის გაუმჯობესებას, მონიტორინგის სისტემებში. რადგანაც მიიღებენ ინფორმაციას და სასარგებლო უკუკავშირს პროგრამის ადამიანური კაპიტალის გაძლიერება შედეგების შესახებ, გამოვლინდება აუცილებელია, რადგან შესაძლებლობების განხორციელების სირთულეები და მათი განვითარებაში ჩადებული ინვესტიციები, დაძლევისთვის საჭირო ქმედებები. უნდა უზრუნველყოფს პერსონალის სათანადო განხორციელდეს, სოფლის მეურნეობის კვალიფიკაციას, რომელიც პოლიტიკის მხარდაჭერის პროგრამების ობიექტური შემუშავების, განხორციელებისა და გამჭვირვალე, მონიტორინგი და მონიტორინგის დონეებზე, მათი და შეფასება, რისი შედეგებიც უნდა ფუნქციების შესასრულებლად არის გამოიყენონ, კონკრეტული მტკიცებულებების აუცილებელი, ხოლო მომსახურების საფუძველზე, პოლიტიკის შემუშავებისა მიმწოდებლებს (სოფლის მეურნეობის და განხორციელების ხელის შესაწყობად. საკითხებში ექსტენციის სპეციალისტებს, ამჟამად სექტორში ასეთი სისტემა არ ვეტერინარებს და ა.შ.) გამოუმუშავებს არსებობს. ეს ასევე ეხება ირიგაციის საჭირო უნარებს. საქართველოს სოფლის სერვისებს, სადაც საჭიროა მონიტორინგისა მეურნეობის სექტორში, აუცილებელია, და შეფასების პროცედურების გაუმჯობესება, გაძლიერდეს ცოდნა თანამედროვე რის შედეგადაც, ისეთ ორგანიზაციებს, ტექნოლოგიების შესახებ, როგორ როგორიცაა გარემოს დაცვისა და და სად უნდა მოხდეს ინოვაციების სოფლის მეურნეობის სამინისტრო განხორციელება ღირებულებათა და საქართველოს მელიორაცია, ჯაჭვის გასწვრივ და როგორია ბაზრის შესაძლებლობა ექნებათ საიმედოდ შესაძლებლობები და ტენდენციები. შეაგროვონ, გააზიარონ და გააანალიზონ ამის მიღწევა შესაძლებელია, ირიგაციის სისტემის ფუნქციონირებისა კარგად მომზადებული ექსტენციის და მომხმარებლების მონაცემები, ოფიცრების, კვების ტექნოლოგებისა და მომსახურების მიწოდებისა და ფინანსური აგრობიზნესის მრჩევლების რაოდენობის ანგარიშგების შემდგომი გაუმჯობესების გაზრდისა და ცოდნის გადაცემის მიზნით. როგორც აუცილებელი ინსტიტუციური ბაზის რეორგანიზაციის დანამატი, სამთავრობო, სექტორულ მეშვეობით. ამავდროულად, ადამიანურ და მუნიციპალურ დონეზე ეროვნული კაპიტალში ინვესტირება ძალზე სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის აქტუალურია ირიგაციისა და დრენაჟის დამკვიდრება, ხელს შეუწყობს რესურსების სექტორისთვის, სადაც საჭიროა გამოყენების ოპტიმალურ დაგეგმვასა გაძლიერდეს თანამშრომლობა უმაღლეს და პროცესების ეფექტურ მართვას, საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან ასევე გაზრდის ცენტრალური და და საქართველოს განათლებისა და ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ დ არ გო ბ რ ი ვი პოლი ტ ი კი ს შ ე მაჯამე ბ ე ლი მი მოხი ლვა 21 მიღებული გადაწყვეტილებების ხარისხს სასწრაფო რეაგირებას მოითხოვს, ხოლო სტანდარტიზებული, სისტემატიზებული, ნაწილი კი ტექნიკურად უფრო მზად დასაბუთებული, სანდო და აქტუალური არის განსახორციელებლად. მიუხედავად ინფორმაციის საფუძველზე. იმისა, რომ ზოგიერთი სფერო არ იყო მიჩნეული სასწრაფოდ და ტექნიკურად მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს მომზადებულად, ისინი მაინც აქტუალურია. მთავრობას აქვს სოფლის მეურნეობის ამ სფეროების განხილვა მნიშვნელოვანი ტრანსფორმაციის ამბიციური, მაგრამ იქნება ხედვის ჩამოყალიბებისას. არასრული დღის წესრიგი, არსებობს ამ საკითხებს შორისაა, სოფლის შესაძლებლობები ერთობლივი მეურნეობის მხარდამჭერი ღონისძიებების სექტორული კოორდინაციისთვის, ფოკუსირების შეცვლა, მთავრობის მიერ, რომელსაც შეუძლია, დააჩქაროს სექტორში დასახული მიზნების მიღწევის პროგრესი საქართველოს სოფლის ხელშესაწყობად; მონიტორინგისა და მეურნეობის 2030 წლის ხედვისკენ. შეფასების სისტემის გაუმჯობესება, ყველა (გრაფიკი #1). მიწა და წყალი არის სექტორში ზრდის შესანარჩუნებლად; სასრული რესურსები და წარმოების ადამიანური რესურსების შესაძლებლობების ის ფაქტორები, რომლებზეც არის გაზრდა; და ინვესტირება ქალების დამოკიდებული სოფლის მეურნეობის შესაძლებლობების განვითარებაში. წარმოება და პროდუქტიულობა. სოფლის მეურნეობის სექტორში არსებული ეს „შემაჯამებელი ანგარიში“ დაბრკოლებების გადაწყვეტა აუცილებელი, ასახავს სოფლის მეურნეობის, მაგრამ არასაკმარისი პირობაა სექტორის წყლისა და მიწის სექტორების მუშაობის გასაუმჯობესებლად. საჭიროა, მიმართ ურთიერთდაკავშირებული ერთდროული ზომების მიღება, წყლისა და მიდგომის გამოყენების დასაბუთებას მიწის სექტორებში, არსებული ძირითადი საქართველოში, 2030 წლისთვის პრობლემების მოსაგვარებლად, ერთობლივი სოფლის მეურნეობაში დაგეგმილი მოქმედების ოთხი ფართო გზის გასწვრივ. წინსვლის მისაღწევად. ამ “შემაჯამებელი ანგარიშის” მომდევნო თავებში, მიუხედავად იმისა, რომ „შემაჯამებელ წარმოდგენილია ინკლუზიურობაზე ანგარიშში“ განსაზღვრული ყველა დაფუძვნებული მრავალდარგობრივი პოლიტიკის სფერო მნიშვნელოვანია, მიდგომა, რომელიც ეყრდნობა სამ თემას: საქართველოს მთავრობასთან კონკურენტუნარიანობას, მდგრადობას, კონსულტაციებმა გამოავლინა, რომ მათი კლიმატის ცვლილების მიმართ მედეგობასა ნაწილი, სხვებთან შედარებით უფრო და მისი ზემოქმედების შერბილებას. ᲒᲠᲐᲤᲘᲙᲘ 1: როგორ დავაჩქაროთ პროგრესი საქართველოს სოფლის მეურნეობის 2030 წლის ხედვისაკენ როგორ დაჩქარდეს, ინკლუზიურობაზე დაფუძნებული (ქალები, ახალგაზრდები, მცირე შინა სოფლის 22 მეურნეობები) და კონკურენტუნარიანობის, მდგრადობის, კლიმატმედეგობისა და შერბილების მეურნეობის ხედვა გათვალისწინებით, საქართველოს სოფლის მეურნეობის სექტორის ზრდა ᲬᲐ ᲠᲛᲝᲔᲑᲘᲡ Ე ᲠᲗᲝᲑᲚᲘᲕᲘ Ს Ა ᲥᲐ ᲠᲗᲕᲔᲚᲝᲡ ᲛᲗᲐ Ვ ᲠᲝᲑᲘᲡ ᲛᲘᲔ Რ ᲨᲔ ᲠᲩᲔᲣᲚᲘ ᲞᲝᲚᲘᲢᲘᲙᲘᲡ ᲡᲤᲔ ᲠᲝᲔᲑᲘ ᲤᲐᲥᲢᲝᲠᲔᲑᲘ ᲛᲝᲥᲛᲔᲓᲔᲑᲘᲡ ᲒᲖᲔᲑᲘ ᲢᲔᲥᲜᲘᲙᲣ ᲠᲐᲓ ᲡᲐᲡᲬ ᲠᲐᲤᲝ Მ ᲖᲐᲓᲐ Ა სოფლის მეურნეობაში ფინანსების ცოდნის გავრცელების გაუმჯობესება კომპლექსური მიდგომის • შეაქვს წვლილი ხელმისაწვდომობის გაზრდა სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა განხორციელება წყლის, ეკონომიკურ ზრდაში, ჯაჭვების გასწვრივ, კლიმატგონივრულობის დასაქმებაში, სიღარიბის მიწისა და სოფლის (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ) ჩათვლით შემცირებაში, მეურნეობის სისტემებში სასურსათო (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ, ინფრასტრუქტურული ᲙᲚᲘᲛᲐᲢᲛᲔᲓᲔᲒᲝᲑᲐ) უსაფრთხოებასა და აგრობაზრებისა და პროდუქტების კვებაში და ინვესტიციების მიმართ დივერსიფიკაცია კლიმატმედეგობის ᲡᲐᲡᲝᲤᲚᲝ (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ) სასოფლო-სამეურნეო ღირებულებათა გაძლიერებაში ᲡᲐᲛᲔᲣᲠᲜᲔᲝ ჯაჭვების ინტეგრაციის გაზრდა ᲡᲐᲬᲐᲠᲛᲝᲝ ᲡᲐᲨᲣᲐᲚᲔᲑᲔᲑᲘ • არის (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ) კონკურენტუნარიანი, წყლის, მიწისა და ირიგაციისა და დრენაჟის (მ.შ. თესლი, ტარიფის სტრუქტურის რეფორმა მწვანე, მდგრადი და სასუქი), მუშახელი, სასოფლო-სამეურნეო ინკლუზიური (ქალები, სექტორებში, სხვადასხვა ფერმებში უფრო არალგაზრდები, მცირე აგროფინანსები (ᲛᲓᲒᲠᲐᲓᲝᲑᲐ) ეფექტური წყლის შინა მეურნეობები) მასშტაბის მომსახურების რესურსების დანერგვა მიმწოდებელი • ეფუძნება განვითარებულ ეროვნულ და ადგილობრივ დონეებზე ინსტიტუტების წყლის რესურსებისა და ირიგაციის (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ, სასოფლო სამეურნეო რეფორმირება და მართვაში ინსტიტუციური ᲙᲚᲘᲛᲐᲢᲛᲔᲓᲔᲒᲝᲑᲐ) მიწის ბაზრებს გაძლიერება შესაძლებლობების გაუმჯობესება • უზრუნველყოფს ირიგაციისა და დრენაჟის საიმედო, მდგრად და (ᲛᲓᲒᲠᲐᲓᲝᲑᲐ) ინფრასტრუქტურის ᲬᲧᲐᲚᲘ გენდერულად გაუმჯობესება მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით საინფორმაციო ინკლუზიურ ირიგაციისა სისტემების გაძლიერება მიწის ბაზრების ფუნქციონირების და დრენაჟის (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ, მომსახურებას და ტექნოლოგიური გაუმჯობესება ᲙᲚᲘᲛᲐᲢᲛᲔᲓᲔᲒᲝᲑᲐ) ინოვაციების მასშტაბის სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ) გაზრდა სოფლის ქონების სისტემატური რეგისტრაციის მეურნეობის, წყლისა და პროცესის დასრულება მიწის მართვისა და ადმინისტრირების მიწის პოლიტიკისა და სამართლებრივი (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ) ურთიერთდაკავშირებუ ჩარჩოს შემუშავება ლ სექტორებში (ᲛᲓᲒᲠᲐᲓᲝᲑᲐ) დარგობრივი პოლიტიკის მნიშვნელოვანი მიწის შეფასებისა და სფეროები, რომლებიც შესაძლებელს ხდის ხედვის ᲛᲘᲬᲐ დაბეგვრის პრაქტიკის მიღწევას: გაუმჯობესება • სოფლის მეურნეობის მხარდამჭერ ინვესტიცია ადამიანური მიწის ინვენტარიზაციის, მიწის ბალანსისა და მიწის მონიტორინგის ღონისძიებებში ცვლილებების შეტანა, კაპიტალის (ᲙᲝᲜᲙᲣᲠᲔᲜᲢᲣᲜᲐᲠᲘᲐᲜᲝᲑᲐ) სისტემის შემუშავება დაეხმარება მთავრობას მიზნების მიღწევაში. განვითარებასა და • პროგრესის მონიტორინგი და შეფასება ყველა მიღწეული პროგრესის (ᲛᲓᲒᲠᲐᲓᲝᲑᲐ) მიწის დეგრადაციის სექტორში ზრდის შენარჩუნების მიზნით. მონიტორინგის შემცირება • ადამიანური რესურსების შესაძლებლობების სისტემებში ზრდა. (ᲙᲚᲘᲛᲐᲢᲛᲔᲓᲔᲒᲝᲑᲐ) • ქალების შესაძლებლობების განვითარება. წყარო: ავტორები. Image: © Oleg. Vineyards in the Alazani Valley 1 შესავალი აქ წარმოდგენილი “შემაჯამებელი ანგარიშის” მიზანია, სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის სექტორებში არსებული დაბრკოლებებისა და ცოდნის ხარვეზების გამოვლენა და საქართველოს სოფლის მეურნეობის მომავალი განვითარების გზების იდენტიფიკაცია. ამ “შემაჯამებელ ანგარიშში”, ურთიერდაკავშირებული სამი სექტორისთვის შემოთავაზებული რეკომენდაციები ხელს უწყობს საქართველოში პროდუქტიული, კონკურენტუნარიანი, ეკოლოგიურად მდგრადი და დივერსიფიცირებული სოფლის მეურნეობის სექტორის განვითარებას და სამომავალო საინვესტიციო პროექტების განსახორციელებლად შეიძლება, გამოიყენონ, როგორც ქმედითი საშუალებები, დონორებისა და საქართველოს მთავრობის მიერ. ეს „შემაჯამებელი ანგარიში“ ეფუძნება, მსოფლიო ბანკის მიერ, ადრე განხორციელებულ ანალიზს, რომელიც შეივსო, როგორც ახალი კვლევების შედეგებითა და სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვების ინტეგრაციისა და კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის გამოცდილებაზე ფართო კონსულტაციების შედეგად მიღებული ინფორმაციით, ასევე საქართველოში ირიგაციისა და მიწის სექტორების დამოუკიდებელ ანალიზზე (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020a). შესავალი 25 სოფლის მეურნეობის, წყლისა საქართველოს აღმოსავლეთ რეგიონში და მიწის სექტორებში არსებული - კახეთში, მოსავლიანობის შემცირებას. დაბრკოლებები და შესაძლებლობები მნიშვნელოვნად გახშირდა დამანგრეველი ურთიერთდაკავშირებულია და ბუნებრივი კატასტროფების ისეთი განცალკევებულად ვერ განიხილება. შემთხვევები, როგორიცაა მეწყერები სოფლის მეურნეობის, წყლისა და და ღვარცოფები. ქვეყნის აღმოსავლეთ მიწის სექტორებში, ერთდროულად ნაწილში სეტყვამ და გვალვამ დიდი განხორციელებულმა სახელმწიფო და კერძო ზარალი მიაყენა საქართველოს სოფლის ინვესტიციებმა, შეიძლება გამოიწვიოს მეურნეობის სექტორს, ბოლო წლებში წარმოებისა და პროდუქტიულობის იმატა ამ საფრთხეების სიხშირემ და ზრდა, დაბალშემოსავლიანი სოფლის ხანგრძლივობამ (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, მეურნეობიდან მაღალი ღირებულების 2019). მოსალოდნელია, რომ საქართველოს კულტურებზე გადასვლის გზით. სოფლის მეურნეობაზე უარყოფითად არასათანადო მენეჯმენტი, წყლისა იმოქმედებს, როგორც ტემპერატურისა და მიწის რესურსების დეგრადაციის და ნალექების ცვლილებების პირდაპირი რისკს წარმოშობს. გარემოს გავლენა ნათესებზე და მოსავლიანობის დეგრადაციასთან დაკავშირებული შესანარჩუნებლად საჭირო სარწყავ წყალზე ხარჯების, ბოლოდროინდელი ანალიზი მოთხოვნილების ზრდა, ასევე სარწყავი მიუთითებს, საქართველოში, რესურსების წყლის მიწოდების შემცირება, გამოწვეული არამდგრადი გამოყენების ტენდენციების გაზრდილი აორთქლებითა და ნალექების ზრდაზე (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, ნაკლებობით. ნალექების ნაკლებობა, ასევე 2020d). სასოფლო-სამეურნეო მიწების, გულისხმობს უნალექო დღეების რაოდენობის ტყის მიწების, ჰაერის ხარისხის, ტყვიის გაზრდას. მიუხედავად იმისა, რომ სარწყავი ზემოქმედებისა და საქართველოს სანაპირო წყლის შეზღუდვების უგულებელყოფამ, ზონის მდგომარეობის განახლებული კლიმატის ცვლილებამ შედარებით შეფასების შედეგად გამოვლინდა, როგორც მსუბუქი უარყოფითი გავლენა მოახდინა პირდაპირი ხარჯების, ასევე მომავალში მოსავლიანობაზე და რომ პროგნოზის რესურსების გამოყენების პოტენციალის მიხედვით, საქართველოში (განსაკუთრებით შემცირების გამო, დაკარგული ეკონომიკური აღმოსავლეთ მთიან რეგიონში), გარკვეული შესაძლებლობების ნეგატიური ზეგავლენა კულტურების მოსავლიანობა გაიზრდება ქვეყნის ეკონომიკაზე (მსოფლიო ბანკის კიდეც, ეს ფენომენი მნიშვნელოვნად ჯგუფი, 2020b). (მსოფლიო ბანკის შეამცირებს ქვეყანაში სარწყავი წყლის ჯგუფი 2020c). ხელმისაწვდომობას სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოების ძირითადი თვეების ინტეგრირებული მიდგომის აუცილებლობა განმავლობაში (Ahouissoussi et al 2014). სულ უფრო შესაბამისი და გადაუდებელი კლიმატის ცვლილება, ასევე ზრდის, ხდება კლიმატის ცვლილების სასოფლო-სამეურნეო მიწების ნაყოფიერების ტენდენციებისა და საქართველოზე შემცირებისა და კულტურების განვითარების მათი გავლენის გათვალისწინებით. დეგრადაციის რისკს (გარემოს დაცვისა და მოსალოდნელია, რომ საქართველოში სოფლის მეურნეობის სამინისტრო 2017a). კლიმატის ცვლილების მიმდინარე ტენდენციებმა, როგორიცაა ტემპერატურის კლიმატის ცვლილების შედეგად მომატება, ნიადაგების დეგრადაცია, გამოწვეული რისკების გამო, გვალვებისა და წყალდიდობების საქართველო წყლის რესურსებთან ინტენსიურობისა და სეტყვის სიხშირის დაკავშირებული მნიშვნელოვანი ზრდა, გამოიწვევს მსხვილ სასოფლო- გამოწვევების წინაშე დგას. წყლის სამეურნეო რეგიონებში, მათ შორის რესურსების ხელმისაწვდომობა 26 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით საქართველოში მნიშვნელოვნად იცვლება მნიშვნელობის გათვალისწინებით, კვლავ სეზონებისა და გეოგრაფიული არეალების მწვავედ დგება ინვესტიციების მოზიდვის მიხედვით (ADB 2020წ.). ქვეყანაში წყლის აუცილებლობა, სექტორის ზრდისა და რესურსების განაწილება არათანაბარია, მედეგობის უზრუნველსაყოფად. COVID- ნალექების დაფიქსირებული დონის 19-მა პირდაპირი უარყოფითი გავლენა გათვალისწინებით ტენიანობა მაღალია იქონია საქართველოს მთლიან შიდა დასავლეთში, ხოლო აღმოსავლეთ ნაწილში პროდუქტზე (მშპ), რომელიც 2020 წელს ჰავა ნახევრად მშრალია.8 საქართველოს 6.8 პროცენტით შემცირდა (მსოფლიო დასავლეთ ნაწილს აქვს წყლის საკმარისი ბანკის ჯგუფი, 2021a). მიუხედავად იმისა, რესურსები, ხოლო აღმოსავლეთი ნაწილი რომ საქართველოში აგროსასურსათო შედარებით მშრალია და წყლის რესურსები სექტორი პანდემიის მიმართ უფრო მედეგი უფრო მწირია. ასევე, ტემპერატურის აღმოჩნდა, ვიდრე ეკონომიკის სხვა გაზრდა გამოიწვევს მყინვარების დნობას, სექტორები (PricewaterhouseCoopers რის გამოც წყლის დონის სეზონური მატება Georgia LLC 2020, და ლ. თევდორაძე და შემცირდება (ეკონომიკური განვითარებისა სხვები, 2020), პანდემიამ ასევე გამოავლინა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია საქართველოს აგროსასურსათო სექტორის 2021b). ბოლო 50 წლის განმავლობაში, მოწყვლადობა. საქართველოში მიკრო, საქართველოში მყინვარების რაოდენობა 13 მცირე და საშუალო საწარმოების პროცენტით შემცირდა, ხოლო მყინვარების გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ფერმერებმა ფართობი 30 პროცენტით შემცირდა. ფინანსურად ოდნავ უკეთესად გადაიტანეს გლობალური დათბობის პირობებში, მათი კრიზისი, ვიდრე არასასურსათო სექტორების სრული დნობა 2160 წლისთვის არის მიკრო, მცირე და საშუალო საწარმოებმა პროგნოზირებული (აზიის განვითარების (გაეროს სურსათისა და სოფლის ბანკი, 2020 წ.). ქვეყანა უკვე განიცდის მეურნეობის ორგანიზაცია FAO და სხვები, მნიშვნელოვან ცვალებადობას ნალექებისა 2021 წ.). ამის მიუხედავად, შემცირდა და ზედაპირული წყლის ჩამონადენის სოფლის მეურნეობისთვის საწარმოო მხრივ. პროგნოზის მიხედვით, მომდევნო საშუალებებზე, ადამიანური რესურსების წლებში ეს ცვლილებები კიდევ უფრო ჩათვლით, წვდომა და გაუარესდა ბაზრების გაუარესდება. გათვლების თანახმად, წვდომაც. საქართველოს ფერმერთა 2100 წლისთვის მყინვარების ჩამონადენი ასოციაციის მიერ პანდემიის პირველი 40 პროცენტით შემცირდება 2010 წლის ტალღის დროს (2020 წლის მარტი- დონესთან შედარებით, რაც მძიმედ აპრილი) ჩატარებულმა გამოკითხვამ იმოქმედებს საქართველოს ენერგეტიკაზე, აჩვენა, რომ გამოკითხული ფერმერების სოფლის მეურნეობასა და ეკოსისტემებზე და სასოფლო-სამეურნეო ბიზნესების 61 (ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტო, პროცენტს, შეუმცირდა სოფლის მეურნეობის 2020 წ.). ამასთანავე, გვალვა კიდევ უფრო საწარმოოო საშუალებებზე წვდომა, შეამცირებს წყლის ხელმისაწვდომობას იმპორტირებული სასოფლო-სამეურნეო (ეკონომიკური განვითარებისა და მასალების ფასის ზრდის გამო. ამასთან, თანამშრომლობის ორგანიზაცია 2021b). გამოკითხული ფერმერების 42 პროცენტმა აღნიშნა, სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკის პანდემიასთან დაკავშირებული მომსახურებებზე და სამშენებლო მასალებზე, ეგზოგენური შოკი, გავლენას შეზღუდული წვდომა. გადაადგილების ახდენს საქართველოში აგრო- შეზღუდვამ და კომენდანტის საათებმა სასურსათო სექტორზე და სასურსათო გაართულეს დასაქმებულ პირთა უსაფრთხოებასა და დასაქმებაზე მობილობა, ლოგისტიკა და პროდუქციის 8 ქვეყნის აღმოსავლეთ რეგიონში ხშირია გვალვები და საჭიროებს მორწყვას. შესავალი 27 Image: © bubutu | Adobe Stock მარკეტინგი (GFA 2020). გამოკითხული ხარჯებს (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, ფერმერების 60 პროცენტი აცხადებს, რომ 2015). საქართველოს მოსახლეობის მათ უბრალოდ ვერ შეძლეს პროდუქციის მნიშვნელოვანი ნაწილი და სოფლის მიწოდება და გაყიდვა კვებისა და ტურიზმის მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი, კვლავაც, სექტორებისთვის (როგორიცაა მაგალითად, დაბალპროდუქტიულ სასოფლო-სამეურნეო რესტორნები, კაფეები და სასტუმროები). სფეროებში მუშაობს. ეს ხელს უწყობს სოფლად სიღარიბის მაღალ დონეს სოფლის მეურნეობის ზრდისკენ (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2021b). 2013 მიმართული ერთობლივი ძალისხმევა, წლის მონაცემებით, სოფლის მეურნეობის ხელს შეუწყობს საქართველოში სოფლად მუშაკის საშუალო წლიურმა ხელფასმა სიღარიბის შემცირებას. საერთო ჯამში, ქვეყანაში არსებული საშუალო მაჩვენებლის სოფლის მეურნეობიდან წარმოშობილი მხოლოდ 64 პროცენტი შეადგინა (საქსტატი ზრდა 2 – 4-ჯერ უფრო ეფექტურად 2021წ.). მოქმედებს სიღარიბის შემცირებაზე, ვიდრე სხვა სექტორების ზრდა. არსებობს სოფლის მეურნეობის - წყლის - მიწის გარკვეული მტკიცებულებები, რომ ურთიერთდაკავშირებულ სექტორებში სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობიდან არსებული შეფერხებების აღმოფხვრაზე შემოსავლის ზრდისთვის გასაწევი ხარჯები მიმართულმა ინტეგრირებულმა არ აღემატებოდა სხვა სექტორებში მიდგომამ, შეიძლება ასევე უზრუნველყოს შემოსავლის ზრდისთვის საჭირო ქალებისთვის ხარისხიანი დასაქმების 28 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით შესაძლებლობა იმ პრაქტიკის მაგალითად, ფერმერთა კოოპერატივის დაძლევით, რომლის გამოც ქალებს წევრების მხოლოდ 25 პროცენტია ქალი; დაბალანაზღაურებადი, შემთხვევითი ხოლო 2106 კოოპერატივიდან მხოლოდ სამუშაოს შესრულება უწევთ. წინა ორი 100-ს ჰყავდა ქალი ხელმძღვანელი. ათწლეულის განმავლობაში, ეროვნული (გაეროს სურსათისა და სოფლის საკანონმდებლო ბაზის ჩამოყალიბებისა მეურნეობის ორგანიზაცია 2018a); და გენდერული თანასწორობის (2) ტექნოლოგიებზე, მანქანა-დანადგარებსა პოლიტიკის შემუშავებაში, საქართველოს და სასოფლო-სამეურნეო საწარმოო მთავრობის მიერ მიღწეული პროგრესის საშუალებებზე არსებული წვდომა, მიუხედავად, კვლავ, არსებობს გულისხმობს, რომ კაცები ითვლებიან გენდერული უთანასწორობა სოფლის რესურსების წვდომასა და კაპიტალ- მეურნეობის, წყლისა და მიწის სექტორებში. ინტენსიური ამოცანების შესრულებაზე გავრცელებული გენდერული სტერეოტიპების გადაწყვეტილების მიმღებ და პასუხისმგებელ პირობებში, რომლებიც ოჯახს და პირებად, ხოლო ქალები, ძირითადად, შინამეურნეობას ქალის პრეროგატივად ეწევიან შრომატევად და ხელით შრომას განსაზღვრავს, ქალების წვლილი სოფლის ფერმაში. საჯარო რეესტრის ეროვნული მეურნეობაში ხშირად შეუმჩნეველი რჩება სააგენტოს 2019 წლის მონაცემებით, და დიდწილად ნაკლებად ანაზღაურებადი წყალმომხმარებელ ქალთა პროცენტი ან საერთოდ აუნაზღაურებელია. (იგულისხმება მიწის მესაკუთრე ქალები, სოფლის მეურნეობაში, ნადირობასა რომლებსაც საირიგაციო მომსახურების და მეტყევეობაში, ქალები, მამაკაცების კონტრაქტი აქვთ) მხოლოდ 3,7 ანაზღაურების 75 პროცენტს იღებენ, პროცენტია, რაც წყლის რესურსებზე მეთევზეობაში კი მამაკაცის ხელფასის წვდომაში გენდერულ განსხვავებაზე 35 პროცენტს.(გაეროს სურსათისა და მიუთითებს; (3) ბაზრებზე და, კერძოდ, სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია 2018a). საბითუმო ბაზრებზე წვდომა. ქალები სოფლის მეურნეობაში თვითდასაქმებული აქტიურები არიან საცალო ბაზრებზე, ქალების ნახევარზე მეტი (60 პროცენტი) მაგრამ აქვთ ნაკლები მობილურობა და არის არა ანაზღაურებადი მუშაკი, რაც უფრო შეზღუდული წვდომა ტრანსპორტზე, ასახავს ტრადიციულ შეხედულებას, რომ რაც მათ უფრო მომგებიან გარემოში ოჯახის წევრმა ქალებმა, საყოფაცხოვრებო მუშაობის საშუალებას მისცემდა. საქმეებთან და ოჯახის მოვლასთან ერთად, COVID-19 პანდემიის შესაკავებლად, უფასოდ უნდა მიიღონ მონაწილეობა საზოგადოებრივი ტრანსპორტის შეჩერების სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში (გაეროს გამო, ქალი ფერმერები განსაკუთრებით სურსათისა და სოფლის მეურნეობის მძიმედ დაზარალდნენ. გავრცელებული ორგანიზაცია 2018a). აგრობიზნესში ინფორმაციით, მამრობითი სქესის ქალების წარმატებული მონაწილეობის ფერმერები ბაზრებზე მისასვლელად დამაბრკოლებელ ფაქტორებს შორისაა: იყენებდნენ კერძო სატრანსპორტო (1) ინფორმაციაზე, ცოდნასა და ინოვაციებზე საშუალებებს, რომლებიც ქალებისთვის წვდომის პრობლემა, რადგანაც სოფლად მიუწვდომელია (თევდორაძე და სხვები, საკონსულტაციო სერვისები ძირითადად 2020წ.); და (4) აგროფინანსებზე ფოკუსირებულია მამრობითი სქესის შეზღუდული წვდომა - ქალებს, ფერმერებზე, ხოლო ამ სერვისების როგორც წესი, არ აქვთ მათ სახელზე მიმწოდებელი ქალების წილი უდრის, რეგისტრირებული რაიმე საგირაო საერთო დასაქმებულთა, მხოლოდ ქონება (გაეროს სურვილისა და სოფლის 9-დან 25 პროცენტს. ქალები, როგორც მეურნეობის ორგანიზაცია 2018a). წესი, ნაკლებად არიან წარმოდგენილი რეალურად, ქალი მიწის მესაკუთრეები ან მწარმოებელ ორგანიზაციებში (იქ, თანამფლობელები, მიწის მესაკუთრეთა სადაც ასეთი ორგანიზაციები არსებობს). მთლიანი რაოდენობის 40 პროცენტს შესავალი 29 შეადგენენ, მაგრამ მაშინაც კი, როცა და მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ქალები ფლობენ ქონებას, მათი ნაკვეთები მიერ. არასაკმარისი კვების გავრცელების საშუალოდ 30 პროცენტით პატარაა9, მაღალი მაჩვენებლები, სურსათის ვიდრე კაცების საკუთრებაში არსებული ხელმისაწვდომობის რისკის მიმართ ზომიერი ნაკვეთები. ყველა ეს შეზღუდვა, რომელიც დაუცველობის მაღალი მაჩვენებელი და საქართველოში ქალთა სამეწარმეო ჭარბი წონის გავრცელება, ხილისა და ჩართულობის დაბალ დონესთანაც ბოსტნეულის მცირე ხელმისაწვდომობასთან ასოცირდება, კიდევ უფრო გამწვავდა ერთად იმაზე მიანიშნებს, რომ COVID-19-ის პირობებში (თევდორაძე და საქართველოში პრობლემას წარმოადგენს, სხვები, 2020). როგორც შიმშილი, ასევე ჯანსაღი საკვების რეგულარული ხელმისაწვდომობის სოფლის მეურნეობა უნიკალურ და ნაკლებობა (გაეროს სურსათისა და გადამწყვეტ როლს ასრულებს კვების სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია და გაუმჯობესებაში. საქართველოში სხვები, 2021წ.). არსებობს რამდენიმე სასურსათო უსაფრთხოებისა და გზა, რომელსაც წვლილის შეტანა შეუძლია არასაკმარისი კვების შემაშფოთებელი სურსათის უსაფრთხოებისა და კვების ტენდენციები აღინიშნება. შეფასებების გაუმჯობესებაში (Herforth and Ballard მიხედვით, 2004 წლიდან 2019 წლამდე 2016). საქართველოს მთავრობას, სოფლის პერიოდში, მოსახლეობაში არასაკმარისი მეურნეობაში სახელმწიფო პროგრამებისა კვების გავრცელების მაჩვენებლის და ინვესტიციების გაძლიერებით, მიხედვით, საქართველო იმ ქვეყნებს შეუძლია თავისი წვლილი შეიტანოს შორისაა, რომლებსაც ევროპისა და კვების გაუმჯობესებაში, რაც ადგილობრივ ცენტრალური აზიის რეგიონში ყველაზე წარმოებას უფრო პროდუქტიულს და მაღალი მაჩვენებლები (8.2 პროცენტი) აქვთ. კონკურენტულს გახდის (უვნებელი, სურსათის არასტაბილურობის გავრცელების მრავალფეროვანი და ნოყიერი საკვების შეფასებით, საქართველო ევროპისა და ხელმისაწვდომობის ზრდა) და გაზრდის ცენტრალური აზიის რეგიონის იმ ოთხ გარკვეული პროდუქტების საექსპორტო ქვეყანას შორისაა, სადაც ეს მაჩვენებელი, კონკურენტუნარიანობას (შემოსავლების მსოფლიო საშუალო მაჩვენებელზე მაღალია ზრდა). ამას უნდა დაემატოს ჯანსაღი (38.3, 25.5 პროცენტთან შედარებით). დიეტისა და კვების შესახებ ცნობიერების არასრულფასოვანი კვების სპექტრის ამაღლების კამპანიები, როგორც ეს ასევე მეორე ბოლოში, საქართველოში ჭარბი აღიარებულია საქართველოში სურსათის წონის გავრცელებამ, ხუთ წლამდე ასაკის სისტემების სამიტის დიალოგის მიერ. ბავშვებში, 19.9 პროცენტი შეადგინა (2012 უფრო მეტიც, და რაც მთავარია, მუდმივი წ.) - რაც თითქმის ოთხჯერ მაღალია ინვესტიციები ქალთა გაძლიერების გლობალურ საშუალო მაჩვენებელზე (2019 საქმეში, როგორც ეს უკვე ნაჩვენები წლის გლობალური მაჩვენებელი - 5.6 იყო ამ ანგარიშში, განაპირობებს კვების პროცენტი). დასასრულ, ევროპისა და გაუმჯობესებას მათ შინამეურნეობებში. ცენტრალური აზიის რეგიონის ქვეყნებს ხვალინდელი ეკონომიკა მოითხოვს შორის მხოლოდ საქართველოში (და ჯანსაღ, განათლებულ და გამძლე სამუშაო მოლდოვაში) არ მიუწვდებათ ხელი დღეში ძალას. სოფლის მეურნეობას შეუძლია 400 გრამ ხილსა და ბოსტნეულზე10, რაც გააუმჯობესოს ან შეაფერხოს ქვეყნების ამ რეკომენდებულია გაეროს სურსათისა მომავლისთვის მზადყოფნის უნარი. და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციისა 9 2021 წლის სექტემბერში საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მიერ სამუშაო ჯგუფისთვის მიწოდებული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით. 10 გაზომილია მოსახმარად ხილისა და ბოსტნეულის ხელმისაწვდომობის საფუძველზე. 30 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მთლიანად, წინამდებარე “შემაჯამებელი მიდგომის დასაბუთება, რომელიც ანგარიშის” ამოცანაა, შეისწავლოს, თუ საშუალებას მისცემს საქართველოს, 2030 როგორ შეიძლება სოფლის მეურნეობის წლისთვის მიაღწიოს სოფლის მეურნეობის სექტორის ზრდის ხელშეწყობა დაგეგმილ წინსვლას, ოთხი ფართო საქართველოში, სოფლის მეურნეობის, მიმართულებით გატარებული ღონისძიების მიწისა და წყლის სექტორებში მთავრობის შედეგად. შემდეგ თავებში, მოკლედაა პოლიტიკისა და სტრატეგიული მიზნების წარმოდგენილი მრავალსექტორული გამოცდის, სამივე სექტორში არსებული მიდგომა, რომელიც დაფუძნებულია დაბრკოლებებისა და შესაძლებლობების სამ თემაზე: კონკურენტუნარიანობა, დეტალიზების, ინტეგრირებული მდგრადობა და კლიმატის ცვლილების გამოწვევებისა და 2030 წლისთვის მიმართ მედეგობა და მისი ზემოქმედების მოდერნიზებული სოფლის მეურნეობის შერბილება, ინკლუზიურობის საფუძველზე. სექტორის მიღწევაში საქართველოს ეს თემები ასახავს მწვანე, მედეგი დასახმარებლად, დარგობრივი და ინკლუზიური განვითარების სამ პოლიტიკის ერთობლივი ღონისძიებების განზომილებას, რომელიც მსოფლიო განსაზღვრის გზით. ამ „შემაჯამებელი ბანკის მიერაა განსაზღვრული (ჩანართი 4), ანგარიშში“ მოკლედ არის წარმოდგენილი როგორც მნიშვნელოვანი ინგრედიენტები სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის COVID-19 პანდემიის შემდეგ უფრო სექტორების მიმართ კომპლექსური მდგრადი და სამართლიანი აღდგენისა და ᲩᲐᲜᲐᲠᲗᲘ 4: მწვანე, მედეგი და ინკლუზიური განვითარების სამი ასპექტი მწვანე: მხედველობაში უნდა მიიღონ ბუნებრივ საფრთხეებს, კლიმატის ცვლილებებსა და გარემოსდაცვითი, სოციალურ-ეკონომიკური პანდემიებს, რომლებიც ზოონოზური დაავადებებით და ფინანსური მდგრადობა. მდგრადობა არის გამოწვეული. სხვადასხვა შოკისადმი დამოკიდებულია სახელმწიფო და კერძო მედეგობის გაზრდით, როგორიცაა ეკონომიკური, სექტორების ინვესტიციების ხელშეწყობაზე, სოციალური, კლიმატური და ჯანმრთელობასთან რომელიც აღმოფხვრის (ან შეარბილებს) იმ დაკავშირებული შოკები, ქვეყნები და კომპანიები აქტივობების უარყოფით გვერდით მოვლენებს, თავიდან აიცილებენ ისედაც მწირი რესურსების რომლებიც საფრთხეს უქმნიან მომავალ ზრდას. მიმართვას შოკების, რესტრუქტურიზაციის, აღდგენისა ზრდაზე შესაძლოა, ზემოქმედება მოახდინონ და მოდერნიზაციის განმეორებად ციკლებზე. ისეთმა რისკებმა, როგორიცაა სტიქიური ინკლუზიური: სხვადასხვა სოციალური კატასტროფები, გარემოს დაბინძურების გავლენა ჯგუფების მზარდი უთანასწორობა და მათი ჯანმრთელობაზე და ნაყოფიერი ნიადაგების იზოლირება მომსახურებიდან, ბაზრებიდან და დეგრადაცია. რისკები ასევე წარმოიქმნება იმ შესაძლებლობებიდან, აფერხებს განვითარებასა შემთხვევებში, როდესაც ყურადღების მიმართვა და ზრდის უთანხმოებას. იმის უზრუნველყოფას, ხდება ძირითადად იმ აქტივობებზე, რომელთა რომ აღორძინება ამ სოციალური ჯგუფებიდან მიმართ მოთხოვნა მცირდება, აქედან გამომდინარე, არავის გამოტოვებს, შეუძლია შეამციროს ზრდის შესაძლებლობები ჩნდება, როდესაც უთანასწორობა შესაძლებლობებისა და შედეგების ინვესტიციას დებენ სუფთა პროდუქტებში, მიმართ და დაეხმაროს ამ იზოლირებულ ვინაიდან მათზე მოთხოვნილება იზრდება. ჯგუფებს, რომ მათაც მიიღონ საერთო მედეგი: განვითარების დასაცავად, ქვეყნებისა სარგებლიდან თავიანთი სამართლიანი წილი. და კომპანიების წინაშე დგას რისკებისა და კერძო და სახელმწიფო სექტორების მიერ, გაურკვევლობების ფართო სპექტრისათვის საჭირო პოლიტიკის შემუშავებასა და საინვესტიციო მომზადების, შერბილებისა და ადაპტირების პროექტებში, განსხვავებული პერსპექტივებისა პრობლემა, რომელიც მოიცავს რეცესიებს, და საზოგადოების ჩართულობამ შესაძლოა ფინანსურ შოკებს, კონფლიქტებსა და ძალადობას, შეამსუბუქოს განხორციელების გამოწვევები. წყარო: მსოფლიო ბანკი (2021c). გრძელვადიანი განვითარების პარადიგმის კონტექსტი და მიღწევები და მისაღწევად (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი წარმოდგენილია სოფლის მეურნეობის, 2021b). ეს განზომილებები მწვანე, მედეგი წყლის რესურსებისა და მიწის მართვის და ინკლუზიური განვითარების მიდგომას, სფეროებში განვითარებული უახლესი გადაწყვეტილების მიღების/პოლიტიკის მოვლენები. შემუშავების სასარგებლო საფუძვლად — მე-3 თავში წარმოდგენილია აქცევს. ამ მრავალსექტორულ მიდგომას, კონკრეტული რეკომენდაციები, შეუძლია მოხსნას ძირითადი შეზღუდვები, 2030 წლისთვის საქართველოს შეამციროს წყლისა და მიწის დეგრადაცია, სოფლის მეურნეობაში დაგეგმილი ხელი შეუწყოს კოორდინირებულ ქმედებებსა ხედვის მისაღწევად, სამი ძირითადი და დაეხმაროს საქართველოს, გახდეს მიმართულებით: კონკურენტუნარიანობა, ექსპორტზე ორიენტირებული სოფლის მდგრადობა და კლიმატის ცვლილების მეურნეობის მწარმოებელი, რომელიც მიმართ მედეგობა და მისი ზემოქმედების კონკურენტუნარიანი იქნება ევროკავშირის შერბილება. ბაზრებზე, იმ დროს, როდესაც მწვანე, — მე-4 თავში ანგარიში მთავრდება გენდერულ და მცირე მწარმოებლების კონკრეტული პოლიტიკის ჩართულობაზე ორიენტირებულ, წყლისა და ღონისძიებების შეთავაზებით, რომელიც მიწის მდგრად გამოყენებასა და სურსათის საჭიროა, საქართველოში სოფლის წარმოების სტანდარტებზე გადასვლას მეურნეობის სექტორის წინსვლისთვის, უზრუნველყოფს. სოფლის მეურნეობის, წყლისა და მიწის ამ “შემაჯამებელი ანგარიშის” დანარჩენ ურთიერთდაკავშირებული სექტორების ნაწილს აქვს შემდეგი სტრუქტურა: გათვალისწინებით. — მე-2 თავში განხილულია საქართველოში სოფლად არსებული 2 საქართველოში სოფლად განვითარებული მოვლენები და კონტექსტი საქართველოში სოფლის სექტორი იცვლება, რაც განპირობებულია შესაძლებლობების, შეზღუდვებისა და ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების საერთო ტრაექტორიის კომბინაციით. სოფლის მეურნეობაზე, წყალსა და მიწაზე მოქმედი პოლიტიკისა და პროგრამის განვითარება განხილულია ქვემოთ. ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 33 A. მთავრობის პოლიტიკა კონკრეტულ ამოცანებს. გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს და სტრატეგიული მიერ შემუშავებული „სოფლის მეურნეობისა მიზნები სოფლის და სოფლის განვითარების 2021-2027 მეურნეობის, წყლისა წლების სტრატეგია“ მიზნად ისახავს და მიწის სექტორებში სოფლის მდგრადი სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების უზრუნველყოფას შემდეგი საქართველოს, როგორც სოფლის სტრატეგიული მიზნებით:11 მეურნეობის პოლიტიკა, ასევე ზოგადი ეროვნული პოლიტიკა, აღიარებს ა) კონკურენტუნარიანი სოფლის სოფლის მეურნეობისა და ღირებულებათა მეურნეობისა და არასასოფლო- ჯაჭვების განვითარების მიზნით, სამეურნეო სექტორების განვითარება; სოფლის მეურნეობის, წყლისა და ბ) ბუნებრივი რესურსების მდგრადი მიწის სექტორებში ინტეგრირებული გამოყენება, ეკოსისტემის შენარჩუნება ინვესტიციების აუცილებლობას. კერძოდ, და კლიმატის ცვლილებასთან „2015-2020 წლებში სოფლის მეურნეობის ადაპტაცია; და განვითარების სტრატეგიაში“ პრიორიტეტი გ) სურსათის / ცხოველის საკვების ენიჭება ჰიდრო-მელიორაციასა და ნიადაგის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და ნაყოფიერების საკითხებს, განსაკუთრებით მცენარეთა დაცვის ეფექტური ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემების სისტემების შემუშავება. გაუმჯობესებასა და ნიადაგების გონივრულ გამოყენებას. საქართველოს სოციალურ- სოფლის მეურნეობისა და ეკონომიკური განვითარების სტრატეგიაში არასასოფლო-სამეურნეო სექტორების (ან საქართველო 2020) აღიარებულია, კონკურენტუნარიანობის ასამაღლებლად რომ ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემებში პრიორიტეტი ენიჭება შემდეგ კონკრეტულ ინვესტირება, ხელს შეუწყობს საქართველოს ამოცანებს: სოფლის მეურნეობის საექსპორტო პოტენციალის ამაღლებას და რომ მიწის ა) ფერმერთა ცოდნისა და უნარების საკადასტრო სისტემაში არსებული გაუმჯობესება; სისუსტეების აღმოფხვრა გააუმჯობესებს ბ) ღირებულებათა ჯაჭვების განვითარება სოფლის მეურნეობის დაფინანსების მათი დივერსიფიკაციის, ინოვაციური ხელმისაწვდომობას. 2021-2024 წლების ტექნოლოგიების დანერგვისა და სამთავრობო პროგრამაში: „ევროპული ფერმერებს შორის კოოპერაციის სახელმწიფოს მშენებლობისთვის“, სოფლად ხელშეწყობის გზით; და სოფლის მეურნეობის განვითარების გ) ფინანსებზე ხელმისაწვდომობის დღის წესრიგის ძირითად კომპონენტებად, გაზრდა; წყლის/ირიგაციისა და მიწის სექტორებში დ) ბაზარზე ფერმერებისა და მეწარმეების (მიწაზე საკუთრების ჩათვლით) ინვესტირება ინტეგრაციის ხელშეწყობა; არის დასახელებული. ქვეყნის მიერ, ე) სოფლად ახალგაზრდა ფერმერებისა კლიმატთან დაკავშირებით ნაკისრი და მეწარმეების მხარდაჭერა; ვალდებულებები იმავე მოსაზრებებს ასახავს. ვ) ინფრასტრუქტურასა და მომსახურებებზე ხელმისაწვდომობის საქართველო აღიარებს სოფლის გაზრდა; და მეურნეობას, როგორც ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების ერთ-ერთ ზ) სარწყავი და სადრენაჟე სისტემების წყაროს და ადგენს მისი განვითარების გაუმჯობესება; 11 სოფლის მეურნეობის განვითარების 2015-2020 და 2017-2020 წლების სტრატეგია გადაიხედა გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიერ და კონსოლიდირებულია ერთ სტრატეგიულ დოკუმენტში - „სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების 2021-2027 წლების სტრატეგიაში“. 34 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით სოფლის მეურნეობა ასევე არის COVID-19-ის სისტემა და მისი კლიენტები იქნებიან პანდემიის შემდეგ მდგომარეობის „უკეთ ადგილობრივი მმართველი ორგანიზაციები აღდგენის“ ცენტრალური გზა, რომელიც (მაგ., წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციები). საფუძვლად უდევს გაეროს სურსათის საერთო ჯამში, „საქართველოს ირიგაციის სამიტის დიალოგს, რომელშიც საქართველო 2017-2025 წლების სტრატეგიას აქვს მონაწილეობს (გაერო 2021წ.). შემდეგი მიზნები: (ა) წყალმომარაგების საიმედოობის გაუმჯობესება სურსათის / ცხოველის საკვების ინფრასტრუქტურის განახლებისა და უვნებლობის, ვეტერინარიისა და რეაბილიტაციის გზით; (ბ) სამელიორაციო მცენარეთა დაცვის სფეროში, მომსახურების მიმწოდებელთა ფინანსური საქართველოს თავისი მიზნები და მდგრადობის უზრუნველყოფა, პირდაპირ კანონმდებლობა შესაბამისობაში სახელმწიფო სუბსიდირებაზე, მათი მოჰყავს ევროკავშირის მარეგულირებელ დამოკიდებულების შემცირების გზით; ჩარჩოსთან, როგორც ეს ორ (გ) ალტერნატიული მიზნებისათვის წყლის ქვეყანას შორის ხელმოწერილი ეფექტურად განაწილების უზრუნველყოფა ასოცირების ხელშეკრულებით არის და (დ) საქართველოს სოფლის მეურნეობის გათვალისწინებული. 2010 წელს სექტორის კონკურენტუნარიანობის დაარსებული სურსათის ეროვნული გაზრდა გონივრული ტარიფების სააგენტო, ახორციელებს ყველა საქმიანობას, საფუძველზე, საიმედო სარწყავი და რომლებიც სურსათის უვნებლობასთან, სადრენაჟე მომსახურების უზრუნველყოფით ვეტერინარულ მომსახურებებთან და (USAID 2016). მცენარეთა დაცვასთან არის დაკავშირებული. თუმცა, სურსათის უვნებლობისა და სტრატეგიის მნიშვნელოვანი ნაწილია ვეტერინარული კონტროლისთვის გაწეული ირიგაციისა და დრენაჟის სერვისების ხარჯები განსაკუთრებით დაბალია და მოქმედი ტარიფების რეფორმა. საწარმოების შედარებით მცირე რაოდენობა სტრატეგიაში ნათქვამია, რომ ეს არის ყოველწლიურად მოწმდება. მონაწილე ერთადერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მხარეები მუდმივად ხაზს უსვამენ უფრო ფაქტორი, რომელიც საქართველოში ეფექტური და გამჭვირვალე სახელმწიფო ირიგაციის სერვისების ინსტიტუციური კონტროლის საჭიროებას (მსოფლიო ბანკის არქიტექტურის წარმატებას ან ჯგუფი, 2020a). წარუმატებლობას განაპირობებს. ამჟამად საქართველოში ირიგაციის საბითუმო „საქართველოს ირიგაციის 2017-2025 ტარიფი, ისეთ უკიდურესად დაბალ დონეზეა წლების სტრატეგიით“ განსაზღვრული დაწესებული, რომ ის არც მომსახურების მიზანია სარწყავი ინფრასტრუქტურის ხარჯებს ფარავს და არც წყლის ეფექტურად მოდერნიზება და სარწყავი მიწების გამოყენების სტიმულს იძლევა (USAID ფართობის 200 000 ჰექტარამდე 2016წ.). სტრატეგია ნათლად მიუთითებს, გაზრდა 2025 წლისთვის. სტრატეგიაში რომ არსებული სატარიფო სქემა არ არის მოცემულია ამბიციური დღის წესრიგი, ოპტიმალური, არა მხოლოდ ტარიფის რომელიც გულისხმობს არა მარტო სარწყავი დონესთან დაკავშირებით, არამედ ფართობის გაზრდას, არამედ „საქართველოს იმითაც, რომ სტრუქტურირებულია მელიორაციის“ რეფორმირებას. რეფორმის ჰექტარზე გადასახადის სახით, წყლის შედეგად ეს ორგანიზაცია უნდა გახდეს მომხმარებლებთან ნებაყოფლობითი მაღალკვალიფიცირებული და ფინანსურად წლიური კონტრაქტების საფუძველზე. მდგრადი მომსახურების მიმწოდებელი, ამიტომ, ირიგაციისა და დრენაჟის ახალი რომელიც განახორციელებს მონაცემთა სატარიფო მეთოდოლოგიის შემუშავება, ბაზის მართვას, მიიღებს გადაწყვეტილებებს, არის კიდევ ერთი საკვანძო რეფორმა, ექნება ირიგაციის ტარიფების ახალი რომელიც საქართველოს ირიგაციისა ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 35 და დრენაჟის სექტორში, სასწრაფოდ აღრიცხვა და მისი რაციონალურად არის განსახორციელებელი. საუკეთესო განაწილება; დ) წყალსარგებლობის საერთაშორისო პრაქტიკის მიხედვით, საფასურის ამოღება და პირველად ეს მეთოდოლოგია, ორიდან ერთ-ერთ წყალმომხმარებელთან ანგარიშსწორება; სტრატეგიაზე უნდა იყოს ორიენტირებული: ე) „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ (ა) ხარჯების ანაზღაურება (მომსახურების საქართველოს კანონის შესაბამისად, მიმწოდებლების ფინანსური მდგრადობის წყალსარგებლობის საფასურის უზრუნველყოფა) ან (ბ) მოთხოვნილების გადახდევინების იძულებითი აღსრულების მართვა (წყლის რესურსების ეფექტური თაობაზე, სააღსრულებო  ფურცლის გაცემა, განაწილების უზრუნველყოფა). ირიგაციის რომლის ფორმას ამტკიცებს სამინისტრო ტარიფის რეფორმირებასთან დაკავშირებით, (საქართველოს პარლამენტი 2019ა). მთავრობა ამჟამად შიდა და გარეშე მხარეებთან კონსულტაციების ადრეულ 2021-2024 წლების სამთავრობო ეტაპებზე იმყოფება. მსოფლიო ბანკის პროგრამაში: „ევროპული სახელმწიფოს მხარდაჭერით დაწყებულია კვლევა, რათა მშენებლობისკენ“, მიწის რეგისტრაცია, დადგინდეს, თუ როგორ უნდა გამოითვალოს მიწის ბაზრის განვითარების წინაპირობად ირიგაციის ფიქსირებული და ცვლადი, არის მიჩნეული. მთავრობის ხედვა ორკომპონენტიანი საბითუმო ტარიფი, მიწის სექტორის განვითარების შესახებ, რომელსაც საქართველოს მელიორაცია გარკვეულწილად, ასახულია „2021- წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციების 2024 წლების სამთავრობო პროგრამაში“, მომავალ წევრებს დაუწესებს. რომელიც მიწის რეფორმის დასრულებას, მიწის სექტორთან დაკავშირებულ მთავარ 2019 წლის დეკემბერში, საქართველოს პრიორიტეტად განსაზღვრავს. მთავრობა პარლამენტმა დაამტკიცა კანონი, გეგმავს, რომ განაგრძოს მუშაობა „ქვეყნის რომელიც საქართველოში მასშტაბით და მუნიციპალიტეტების წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციების სივრცითი დაგეგმარების კონცეფციების, ოფიციალურ დაფუძნებასა და სქემებისა და გეგმების შემუშავებაზე საქმიანობას უწყობს ხელს. კანონმა, და ქალაქების, დასახლებებისა და ლოკალური სარწყავი არხების მართვის სოფლების მიწათსარგებლობის გეგმებსა პასუხისმგებლობა, წყალმომხმარებელთა და განვითარების რეგულაციებზე; ორგანიზაციებს გადასცა იმ იმედით, რომ მიწის რეგისტრაციაზე; მიწასთან ისინი წყლის რესურსების ადგილობრივ დაკავშირებულ დავებში, სახელმწიფოს მართვას გააუმჯობესებენ (ADB 2020წ.). მიერ, მედიატორის როლის შესრულებაზე; წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციის სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის ძირითადი ფუნქციები შემდეგია: ა) პრივატიზებასა და იჯარით გაცემაზე და მიწის წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციის ბალანსის განვითარებაზე“ (საქართველოს მომსახურების ტერიტორიაზე არსებული მთავრობა, 2020წ.). ინფრასტრუქტურის (მეორადი/მესამეული არხები, ლოკალური საირიგაციო სისტემა, 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ჰიდროტექნიკური ერთეული) მართვა, ცვლილების მიხედვით, შემდეგი 3 წლის მოვლა-შენახვა და ექსპლუატაცია; და განმავლობაში, პრიორიტეტი ენიჭება, საირიგაციო მომსახურების გაწევა; ბ) მიწის ბაზრის განვითარებას, მიწის წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციის რეგისტრაციის პროცესის მხარდაჭერასა წესდების შესაბამისად, წყალმომხმარებელთა და საჯარო რეესტრის ეროვნული ორგანიზაციის წევრებისთვის მომსახურების სააგენტოს მომსახურების გაუმჯობესებას. გაწევა და ხელშეკრულების საფუძველზე სხვა მიწის შესახებ სახელმწიფო პოლიტიკის ორი წყალმომხმარებლებისთვის მომსახურების მიზანი ასახულია, 2021 წლის სახელმწიფო გაწევა; გ) მიწოდების წერტილში წყლის ბიუჯეტში: ა) მიწის ბაზრის განვითარება და 36 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით (ბ) მიწის რეგისტრაციის ხელშეწყობა და მითითებების“ განხორციელება საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მნიშვნელოვანია სასურსათო მომსახურების გაუმჯობესება. მომდევნო უსაფრთხოების კონტექსტში. 3 წლის განმავლობაში, საქართველოს სახელმძღვანელო მითითებებით მთავრობამ, თითოეული ამ მიზნის განსაზღვრული შემდეგი ძირითადი მიზნები, შესაბამისად, მთელი რიგი ღონისძიებები შესაბამისია საქართველოსთვის, მაგრამ დაგეგმა: (ა) მიწის სისტემატური კარგად არ არის ასახული საქართველოს რეგისტრაცია 5 მუნიციპალიტეტის მიწის პოლიტიკის განმსაზღვრელ მთავარ 74 დასახლებაში (საგარეჯო, თეთრიწყარო, სტრატეგიულ დოკუმენტებში (გაეროს გარდაბანი, გორი და ქარელი); (ბ) საჯარო სურსათისა და სოფლის მეურნეობის რეესტრის ეროვნული სააგენტოს, ქონების ორგანიზაცია, 2012წ.): (ა) მიწის, თევზის რეგისტრაციის საინფორმაციო სისტემის სარეწებისა და ტყეების გამოყენებაზე, განახლება, სარწყავი ტერიტორიების მართვასა და კონტროლზე პასუხიმგებელი სისტემატური რეგისტრაციის მიზნით; სისტემებისთვის, საერთაშორისოდ მიღებული (გ) სპეციალისტების შესაძლებლობების პრაქტიკის შესახებ, ინფორმაციის მიწოდებისა ზრდა, რომლებიც ამზადებენ მიწის და დახმარების გზით, საკუთრების ნაკვეთის ესკიზურ გეგმებს და მიწის მართვის გაუმჯობესება; (ბ) ამ რესურსებზე სისტემატურ რეგისტრაციას (1.2 მილიონი საკუთრების უფლებების მარეგულირებელი ჰექტარი); (დ) ქონებაზე საკუთრების პოლიტიკის დიაპაზონის, სამართლებრივი და უფლების, იჯარისა და სხვა დოკუმენტების ორგანიზაციული ჩარჩოების გაუმჯობესებისა ჩანაწერების წარმოება; (ე) ეროვნული და განვითარების ხელშეწყობა; გ) სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის რესურსებზე საკუთრების უფლებების განვითარება; და (ვ) საჯარო რეესტრის სისტემების გამჭვირვალობის ამაღლება ეროვნული სააგენტოს სივრცითი და ფუნქციონირების გაუმჯობესება; (დ) მონაცემების განახლება. ეროვნული განმახორციელებელი სააგენტოების, სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის სასამართლო ხელისუფლების, ადგილობრივი შექმნა, ევროკავშირის მიერ, მისი წევრი თვითმმართველობების, ფერმერთა და სახელმწიფოებისათვის, დადგენილი მცირე მეწარმეების ორგანიზაციების, მოთხოვნაა. ევროკავშირის წევრი ქვეყნების მეთევზეებისა და ტყით მოსარგებლეების, მსგავსად, საქართველოსთვის, მაღალი მწყემსების, მკვიდრი მოსახლეობისა და ხარისხის გეოგრაფიული მონაცემების სხვა თემების, სამოქალაქო საზოგადოების, ხელმისაწვდომობა და ადგილმდებარეობაზე კერძო სექტორის, აკადემიური წრეებისა და დაფუძნებული სერვისების შემუშავება საკუთრების მართვაში დაინტერესებული პრიორიტეტულია, კრიზისისა და საგანგებო ყველა სხვა პირის შესაძლებლობებისა და სიტუაციების მართვის, ტრანსპორტის, მართვის უნარის გაძლიერება, აგრეთვე ტურიზმის, სოფლის მეურნეობის, ზემოხსენებულ მონაწილე მხარეებს შორის გარემოს, ურბანული დაგეგმარებისა თანამშრომლობის განვითარება. და ქონების ბაზრების თვალსაზრისით. ახალ დაარსებული მიწის სააგენტო, ბუნებრივი რესურსების მართვა პასუხისმგებელია მიწის ბალანსისა და მიწის ფოკუსირებულია მდგრადი, რესურსების ინტეგრირებული მონაცემთა კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის ბაზის შემუშავებაზე (საქართველოს პრაქტიკების დანერგვაზე, აგრო-ბიო- პარლამენტი 2019b). მრავალფეროვნების შენარჩუნებაზე, ეკოტურიზმის განვითარებაზე, ტყეების საქართველო აღიარებს, რომ მდგრად მართვასა და განახლებადი „მიწის, მეთევზეობისა და ტყეების ენერგიის წყაროების პოპულარიზაციაზე. პასუხისმგებლიანი მართვის საქართველოს „ეროვნულ დონეზე ნებაყოფლობითი სახელმძღვანელო განსაზღვრული წვლილი“ ითვალისწინებს, ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 37 2030 წლისთვის, სათბურის აირების ემისიის, გააუმჯობესოს კოორდინაცია სამინისტროებს 30 პროცენტით შემცირებას, 1990 წელს შორის და ქვეყანაში, ზედამხედველობა დაფიქსირებულ მაჩვენებელთან შედარებით. გაუწიოს გაზომვების, ანგარიშგებისა და საქართველოს პირველი „ეროვნულ დონეზე ვერიფიკაციის სისტემას (ეკონომიკური განსაზღვრული წვლილი“ განახლდა და განვითარებისა და თანამშრომლობის წარადგინეს 2017 წელს, რის შემდეგაც ორგანიზაცია 2021b). ის კვლავ განახლდა 2019 წელს. ამჟამად მისაღებია 2021 წლის ვერსია (ეკონომიკური იმის მიუხედავად, რომ სოფლის განვითარებისა და თანამშრომლობის მეურნეობის, ირიგაციისა და დრენაჟის ორგანიზაცია, 2021 ბ). ძირითადი სისტემებისა და მიწის ბაზრის სექტორები, რომლებზეც გავლენას მოახდენს განვითარების მნიშვნელობა, აღიარებულია ემისიების სამიზნე დონე არის ენერგეტიკა, დარგთაშორისო სახელმწიფო პოლიტიკაში მრეწველობა, სოფლის მეურნეობა და სხვადასხვა დისკრეტული ინიციატივების წყლის რესურსების მართვა (მათ შორის მეშვეობით, ამ მნიშვნელოვანი სურსათის წარმოების გაუმჯობესება). გარდა ინიციატივების განხორციელებას ამისა, ამ სექტორების მარეგულირებელი აფერხებს კრიტიკული შეზღუდვები, პოლიტიკის გაუმჯობესება, მთავრობის რომლებიც ბლოკავენ პროგრესს სამივე მიერ დასახული პრიორიტეტების ნაწილია. სექტორში. ქვეყნის განვითარებისა და აქ შედის: ირიგაციის ინოვაციური მართვა ბიზნესის მხარდაჭერის გეგმა „საქართველო და წყლის გამოყენების ინოვაციური 2020“, რომელიც 2014 წელს მიიღეს, მეთოდების დანერგვა, სანაპირო ზონის მნიშვნელოვან პრიორიტეტს ანიჭებს დაცვის ტექნოლოგიების დანერგვა და ქვეყნის სოფლის მეურნეობის პროდუქციის სტრატეგიული დოკუმენტების/პოლიტიკის საექსპორტო პოტენციალს. უფრო მეტიც, ჩამონათვალის განხორციელება მასში აღიარებულია ქვეყანაში ირიგაციისა (ეკონომიკური განვითარებისა და და დრენაჟის სისტემების გაუმჯობესების თანამშრომლობის ორგანიზაცია, 2020წ.). მნიშვნელობა, ქვეყნის სასოფლო-სამეურნეო გარდა ამისა, საქართველოს სოფლის პროდუქტების საექსპორტო პოტენციალის მეურნეობის სექტორის კლიმატის გაზრდაში. „საქართველო 2020“ ასევე ცვლილებასთან ადაპტაციის ეროვნულ ხაზს უსვამს მიწის ბაზრის განვითარების გეგმაში ჩამოყალიბებული „2030 წლის მნიშვნელობას. „2021-2024 წლების ხედვა“, ითვალისწინებს საქართველოში სამთავრობო პროგრამაში“, რომელიც კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის COVID-19-ით გამოწვეული კრიზისის პრაქტიკის დანერგვას, რამაც უნდა დაძლევაზე არის მიმართული, მთავრობა უზრუნველყოს სასურსათო უსაფრთხოება, გამოხატავს მტკიცე ნებას „სოფლის სოფლად სიღარიბის აღმოფხვრა და აგრო- მეურნეობისა და სოფლის განვითარების ეკო-სისტემის მომსახურების მდგრადობა, 2021-2027 წლების ერთიანი სტრატეგიით“ წარმოების უაღრესად მაღალეფექტური განსაზღვრული საქმიანობის განხორციელების მეთოდების გავრცელებისა და კლიმატის შესახებ (გარემოს დაცვისა და სოფლის ცვლილებასთან დაკავშირებული რისკების მეურნეობის სამინისტრო 2017c). უფრო მართვის გზით (გარემოს დაცვისა და მეტიც, სოფლისა და სოფლის მეურნეობის სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, 2017ა). განვითარების სფეროში, „2021-2024 წლების საქართველომ ჩამოაყალიბა კლიმატის სამთავრობო პროგრამა“ ორიენტირებულია ცვლილების საბჭო, რომელსაც გარემოს მიწის რეგისტრაციის ღონისძიებებზე. მასში დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრი გამოხატულია მტკიცე გადაწყვეტილება, ხელმძღვანელობს. საბჭოს ფუნქციაა, რომ მომდევნო სამი წლის განმავლობაში განსაზღვროს კლიმატის ცვლილებასთან განხორციელდება 1.2 მილიონი ჰექტარი დაკავშირებული პოლიტიკა, შეიმუშაოს მიწის სისტემური რეგისტრაცია. 2021-2024 შესაბამისი სახელმძღვანელო მითითებები, წლების სამთავრობო პროგრამის მიზნებია: 38 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ა) მიწის ბალანსის შემუშავება, ყველა პანდემიამ. წინასწარი გათვლები აჩვენებს, სასოფლო სამეურნეო ტერიტორიის რომ, როდესაც, 2020 წელს, ქვეყნის ინვენტარიზაცია და მიწის რესურსების ერთიანი ეკონომიკა 6.2 პროცენტით შემცირდა, მონაცემთა ბაზის შექმნა; და (ბ) სახელმწიფო სოფლის მეურნეობის წილი ქვეყნის მშპ-ში საკუთრებაში არსებული სასოფლო- ერთი საპროცენტო პუნქტით გაიზარდა - 7.4 სამეურნეო მიწების პრივატიზება. „2021-2024 პროცენტიდან 8.4 პროცენტამდე. (სოფლისა წლების სამთავრობო პროგრამაში“ ასევე და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და გაკეთდა განცხადება წყალმომარაგებისა და განვითარების ინსტიტუტი /RAPDI 2021წ.). კანალიზაციის სისტემების რეაბილიტაციაში სექტორის წვლილი, როგორც წესი, ინვესტირების შესახებ. ამასთანავე, 220 სათანადოდ შეფასებული არ არის, რადგან მილიონ ლარზე მეტი (70.4 მილიონი აშშ მისი გაზომვისას მხედველობაში არ მიიღება დოლარი) ჩაიდება დამატებით 40 000 პირდაპირი და არაპირდაპირი კავშირები ჰექტარის გასარწყავებაში და თითქმის 1000 (ანუ შემკვეთებთან და მწარმოებლებთან ჰექტარი მიწის დაშრობაში. ამ სტრატეგიული კავშირები) და მათთან ასოცირებული ამოცანების, მიზნებისა და გეგმების მულტიპლიკატორის ეფექტი. კვლევებმა ერთობლიობა, საქართველოს პერსპექტიულ აჩვენა საკმაოდ დადებითი კავშირი, შესაძლებლობას აძლევს, ისარგებლოს სამივე სოფლის მეურნეობის ზრდასთან და სექტორის მნიშვნელოვანი სინერგიით. თუმცა, სამუშაო ადგილების შექმნასთან, რომელიც როგორც აღწერილია შემდეგ ქვეთავებში, თავის მხრივ დაკავშირებულია პირველად სამი სექტორიდან თითოეული რთული და სოფლის მეურნეობასთან (Morris et al უნიკალური დაბრკოლებების ნაკრების 2020). ფაქტობრივად, აგროგადამუშავება წინაშე დგას, რომლებიც ხელს უშლიან ამ შეადგენს საქართველოს მშპ-ს დამატებით ინიციატივების დაჩქარებულ პროგრესს. 7-8 პროცენტს (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020a). მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 41 პროცენტი სოფლად B. სოფლის მეურნეობის ცხოვრობს და მათი უმრავლესობის სექტორში ბოლო დროს ძირითად საარსებო საშუალებას, კვლავ, განვითარებული მოვლენები სოფლის მეურნეობა წარმოადგენს. სოფლის მეურნეობის სექტორი უზრუნველყოფს სოფლის მეურნეობა, საქართველოს მთლიანი დასაქმების 19.1 პროცენტს.12 ეკონომიკაში, ერთ-ერთი ყველაზე მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო მნიშვნელოვანი სექტორია მთლიანი შიდა სოფლის მეურნეობის პროდუქტების პროდუქტის/ მშპ-ში მისი წილის, სამუშაო წმინდა იმპორტიორია, ბოლო ათწლეულში ადგილების შექმნისა და სავალუტო მისი სავაჭრო ბალანსი მნიშვნელოვნად შემოსულობების თვალსაზრისით. ბოლო გაუმჯობესდა. 2010-2020 წლების პერიოდში, ხუთი წლის განმავლობაში, სექტორის სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წილი ეროვნულ ეკონომიკაში საშუალოდ იმპორტმაც და ექსპორტმაც ზრდის 7.8 პროცენტს შეადგენს. 2020 წელს, ტენდენციები აჩვენა, თუმცა სასოფლო- სოფლის მეურნეობა, ეკონომიკის ერთ- სამეურნეო პროდუქციის ექსპორტი უფრო ერთი სექტორი იყო, რომელზეც შედარებით სწრაფად გაიზარდა, ვიდრე მისი იმპორტი. ნაკლები გავლენა იქონია COVID-19-ის 2020 წლისათვის სოფლის მეურნეობის 12 2020 წელს საქსტატმა განაახლა დასაქმებისა და უმუშევრობის სტატისტიკის გამოთვლის მეთოდოლოგია შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის (ILO) სამუშაო ძალის სტატისტიკის გათვალისწინებით. ახალი მეთოდოლოგიის მიხედვით, თვითდასაქმებული პირები, რომლებიც არ არიან ბაზარზე ორიენტირებულები და აწარმოებენ სოფლის მეურნეობის პროდუქტებს ძირითადად (50 პროცენტზე მეტს) საკუთარი მოხმარებისათვის, აღარ ჩაითვლებიან თვითდასაქმებულებად. ამ სტატუსის მქონე პირების კლასიფიკაცია შეიცვალა სხვა კატეგორიებით (უმუშევარი, სამუშაო ძალის გარეთ დარჩენილი მოსახლეობა) გამომდინარე იქიდან, ეძებენ თუ არა სამუშაოს, ან არიან თუ არა ისინი მზად მუშაობის დასაწყებად. ამის შედეგად, მთლიან დასაქმებაში, სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულთა წილი შეიცვალა, 2019 წელს არსებული 41 პროცენტიდან, 2020 წლის 19,1 პროცენტამდე. ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 39 პროდუქცია, შეადგენდა ქვეყნის მთლიანი აგრობიზნესის საწარმოების შედარებით ექსპორტის 28 პროცენტს, მაშინ როდესაც მცირე, მაგრამ მოწინავე ჯგუფებმა, მისი შესაბამისი წილი მთლიან იმპორტში 15 რომლებიც აწარმოებენ ღვინოს, თხილსა და პროცენტი იყო (საქსტატი 2021წ.). საშინაო სასურსათო ხილს, შეიმუშავეს წარმატებული ბაზარზე, შიდა ბაზრისათვის მარცვლეულის, მიწოდების ჯაჭვი და აჩვენეს მდგრადი ზრდის ხორცისა და რძის წარმოება და შესაძლებლობა. დანარჩენი ფერმერები, გადამუშავება; და გადამუშავებული სურსათი, სუსტად არიან ინტეგრირებულები იმპორტირებულთან დიდ კონკურენციას ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო აწყდება, რომლის წილზეც მოხმარებული პროდუქციის ბაზრებში. აგრობიზნესის კალორიების 65 პროცენტი მოდის. მცირე საწარმოები, ძირითადად სუპერმარკეტებში შეღწევადობა დაბალია, ფოკუსირებულია შიდა ბაზრებზე და უჭირთ რადგან სურსათის 70 პროცენტი ბაზრებში იმპორტთან კონკურენცია. უფრო მეტიც, იყიდება, თუმცა ოფიციალურ საცალო მიუხედავად საქართველოში სასოფლო- სექტორებისთვის ეს ზრდის შესაძლებლობას სამეურნეო პროდუქციის ღირებულების იძლევა იმ პირობით, თუ გაუმჯობესდება ზრდისა, პირდაპირი და არაპირდაპირი პროდუქტების სტანდარტი (მსოფლიო ბანკის კავშირები, საწარმოო საშუალებების ჯგუფი 2020d). ინდუსტრიასა და აგროგადამამუშავებელ საწარმოებთან, უფრო ძლიერი უნდა იყოს. მიუხედავად შიდა და გარე ბაზრის ეს ეხება ეკონომიკის სხვა სექტორებსაც. შესაძლებლობებისა, სოფლის ამან შეიძლება, მნიშვნელოვანი გავლენა მეურნეობის სექტორის, ზრდის ტემპი მის მოახდინოს, სოფლის მეურნეობაში პოტენციალთან შედარებით გაცილებით დამატებითი ღირებულების პოტენციალზე, ნაკლებია. მარცვლეული კულტურებისა სექტორის მოდერნიზაციასა და და მეცხოველეობის უმეტესი ნაწარმის კონკურენტუნარიანობაზე. ბაზრების პროდუქტიულობა დაბალია, როგორც როლი, დამატებითი ღირებულების აბსოლუტური მაჩვენებლებით, ასევე შექმნის პროცესში, კვლავ შეზღუდული შესადარებელ ქვეყნებთან მიმართებით. რჩება. ზოგადად, პირდაპირი გაყიდვები საოჯახო მეურნეობების თითქმის 80 საოჯახო მეურნეობებზე და საოჯახო პროცენტს გააჩნია ერთ ჰექტარზე ნაკლები მეურნეობების მიერ მოხმარება, კვლავ რჩება სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთი, სექტორისათვის მნიშვნელოვან საკითხად. 4.3 პროცენტს - ერთი ან ორი ჰექტარი აგრობიზნესის ბევრი წარმომადგენელი, და მხოლოდ 1.3 პროცენტს (8577 მცირე ფერმერებისგან შესყიდვის ნაცვლად, საოჯახო მეურნეობა) გააჩნია ხუთი და მიმართავს ვერტიკალურ ინტეგრაციას, მეტი ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო როგორც ნედლეულის სტაბილური მიწის ნაკვეთი (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი მიწოდების უზრუნველყოფის საუკეთესო 2020d). მცირე ფერმების უმეტესობისთვის, საშუალებას(მსოფლიო ბანკის ჯგუფი/ მცირე ფერმის ზომისა და ფერმის დაბალი WBG 2020d). პროდუქტიულობის ერთობლიობა ნიშნავს, რომ სასოფლო-სამეურნეო შემოსავლები ქართველ ფერმერებს მოუწევთ, ძალიან დაბალია იმისთვის, რომ მხოლოდ ისარგებლონ მწვანე ტექნოლოგიებით. ფერმიდან მიღებული შემოსავალით ირჩინონ საქართველოში, ფერმერების მიერ, თავი. ფაქტობრივად, სოფლად მცხოვრები დანერგილი კლიმატის ცვლილებებზე საოჯახო მეურნეობების შემოსავლების რეაგირების ძირითადი პრაქტიკა მოიცავს ძირითად წყაროს შეადგენს ხელფასები კონსერვაციული სოფლის მეურნეობის და სოციალური დახმარებები, რომელიც პრაქტიკის გამოყენებას (კულტურათა არ არის დაკავშირებული სოფლის მონაცვლეობა/თესლბრუნვა, მულჩირება, მეურნეობასთან. ამასთანავე, ექსპორტზე ნიადაგის ნულოვანი ან მინიმალური ორიენტირებული მწარმოებლებისა და დამუშავება), ზუსტი ირიგაციის ან მიკრო 40 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ირიგაციის ტექნოლოგიებს, ქარსაცავ ნახ. 2: დამატებითი ღირებულების ზოლებს, სეტყვისა და მოყინვის დარგობრივი წილები (1996 – 2020წწ.) საწინააღმდეგო სისტემებს და ასევე, საშუალო დამატებითი ღირებულება (მშპ- ს %) საძოვრებში ინვესტირებას. თუმცა, 70 მიუხედავად ასეთი კლიმატგონივრული 60 სოფლის მეურნეობის/CSA, მრავალმხრივი სარგებლისა, საქართველოში, 50 მარცვლეული კულტურებისა და მეცხოველეობისათვის გამოვლენილი 40 პრაქტიკისა და ტექნოლოგიების უმეტეს 30 ნაწილს, დანერგვის ძალიან დაბალი ხარისხი აქვთ (30 პროცენტზე ნაკლები). 20 კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის, ფართომასშტაბიანი დანერგვის 10 ძირითად ბარიერებს წარმოადგენს შეზღუდული ფინანსური შესაძლებლობები, 0 ცოდნისა და პრაქტიკის ნაკლებობა, აღჭურვილობისა და უნარ-ჩვევების უქონლობა (მსოფლიო ბანკი და გაეროს მრეწველობა მომსახურება სოფლის მეურნეობა სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია/FAO, 2022წ.). ფერმერების წყარო: მსოფლიო ბანკის ჯგუფი (2021d). შენიშვნა: 2021 კრედიტებზე შეზღუდული წვდომა წლის სექტემბრის მდგომარეობით. წარმოადგენს ძირითად წინააღმდეგობას, საქართველოში სოფლის მეურნეობა მათ მიერ ტექნოლოგიებისა და სტრუქტურული ტრანსფორმაციის გზაზე წარმოების საშუალებების ფართო დგას. როგორც ეს ხდება რეგიონის გამოყენებისათვის და მნიშვნელოვნად სხვა ქვეყნებში, იმ დროს, როდესაც, არის დაკავშირებული ფერმერების სექტორი განაგრძობს ზრდას აბსოლუტური მიერ სესხის უზრუნველყოფის/გირაოს მაჩვენებლების მიხედვით, სოფლის უქონლობასთან, რადგან მიწის მხოლოდ მეურნეობის პირველადი წარმოების 40 პროცენტი არის რეგისტრირებული. ხვედრითი წილი ეკონომიკაში მცირდება, მიწის ნაკვეთების ზომასთან ერთად, სხვა სექტორები უფრო დიდ დამატებით მიწის ფლობის შეზღუდული უფლება ღირებულებას ქმნიან (ნახ. 2) და სოფლის აღმოჩნდა ის კრიტიკული პრობლემა, რაც მეურნეობის პირველად წარმოებაში აფერხებს ინვესტიციებს, აგრო-ბიზნესის უფრო ცოტა ადამიანია დასაქმებული განვითარებასა და კომერციალიზაციას. (ნახ. 3). სტრუქტურული ტრანსფორმაციის ეს ყველაფერი, ურწყავი და სარწყავი სხვა ელემენტები, ტიპურად მოიცავს მიწების პირობებში, სოფლის მეურნეობის გაზრდილ დამატებით ღირებულებას პროდუქტიულობის ზრდის მაღალ სოფლის მეურნეობასთან დაკავშირებულ პოტენციალზე მიუთითებს. კლიმატის ინდუსტრიებისთვის. ნამდვილად, 2010 და ცვლილებამ, კიდევ ერთი გამოწვევა შემატა 2019 წლების განმავლობაში, გაიზარდა, ირიგაციის საჭიროების სახით, რომელიც როგორც სასურსათო პროდუქტების, ასევე ამჟამად პოტენციური ტერიტორიის მხოლოდ სასმელების წარმოება13 (ნახ. 4). სურსათის მცირე ფართობზე გამოიყენება. წარმოებაში, დამატებითი ღირებულება, რეალური მაჩვენებლებით მნიშვნელოვნად 13 საქსტატი მიჰყვება ეროვნული ანგარიშის NACE Rev. 2 classification კლასიფიკაციას. ამ კლასიფიკაციის მიხედვით, სურსათის წარმოება მოიცავს სოფლის მეურნეობის, მეტყევეობისა და მეთევზეობის პროდუქტების გადამუშავებას, ადამიანების ან ცხოველების მოხმარებისთვის, მ.შ. სხვადასხვა შუალედური პროდუქტების წარმოება, რომლებიც უშუალოდ სურსათის პროდუქტებს არ წარმოადგენს. ეს აქტივობა ხშირად ქმნის უფრო მეტი ან ნაკლები ღირებულების შესაბამის პროდუქტებს (მაგ. ტყავებს, მიღებულს დაკვლის შედეგად, ან ჩენჩოს, ზეთის წარმოებიდან). ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 41 გაიზარდა 2010 წლის 222.9 მილიონი გაიზარდა 222.3 მილიონი ლარიდან 596.4 ლარიდან 2019 წლის 401.8 მილიონ მილიონ ლარამდე (საქსტატი 2021წ.) ლარამდე, ხოლო დამატებითი ღირებულება სასმელების წარმოებაში, თითქმის სამჯერ, მიუხედავად ამისა, საქართველოში არსებული სამუშაო ძალის დიდი ნაწილი დაკავებულია დაბალპროდუქტიულ ნახ. 3: დასაქმების დარგობრივი წილები სოფლის მეურნეობაში. მთლიანი (1991 - 2019წწ.) მოსახლეობის დაახლოებით 41 პროცენტი სოფლად ცხოვრობს და სოფლად მაცხოვრებელთა დიდი ნაწილი საარსებო სამუშაო ძალის წილი (მთლიანი დასაქმების % ) 60 საშუალებების მოსაპოვებლად კვლავ 50 სოფლის მეურნეობას ეყრდნობა. საოჯახო მეურნეობების თითქმის 80 პროცენტს 40 გააჩნია ერთ ჰექტარზე ნაკლები სასოფლო- სამეურნეო მიწის ნაკვეთი, 4.3 პროცენტს 30 - ერთი ან ორი ჰექტარი და მხოლოდ 1.3 პროცენტს (8, 577 საოჯახო მეურნეობა) 20 გააჩნია ხუთი და მეტი ჰექტარი სასოფლო- სამეურნეო მიწის ნაკვეთი (მსოფლიო ბანკის 10 ჯგუფი 2020d). საქართველოს ფერმერული მეურნეობების სტრუქტურა, თავისი მცირე 0 აგრარული მეურნეობით, ძირითად ფაქტორს წარმოადგენს, რომელიც განსაზღვრავს მთლიან დასაქმებაში სოფლის მეურნეობის სექტორის დიდ წვლილს. მაგრამ, მრეწველობა მომსახურება სოფლის მეურნეობა რადგანაც ამ სამუშაო ძალამ 2020 წელს წარმოქმნა მშპ-ს მხოლოდ 8,4 პროცენტი, წყარო: მსოფლიო ბანკის ჯგუფი (2021d). შენიშვნა: 2021 წლის სექტემბრის მდგომარეობით. ეს მიუთითებს, რომ საქართველოში სამუშაო ნახ. 4: დამატებითი ღირებულება სასურსათო პროდუქტებისა და სასმელების წარმოებაში 2015 წლის ფასების მიხედვით 1200 1000 მილიონი ლარი 800 სასმელების წამოება 600 400 სურსათის 200 წარმოება 0 წყარო: საქსტატი (2021). შენიშვნა: 2021 წლის სექტემბრის მდგომარეობით. 42 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ძალის უდიდესი ნაწილი დაკავებულია აგრეთვე, ნიშნავდეს პირველად წარმოებაში დაბალპროდუქტიულ სამუშაოზე. შრომის უკეთესი სამუშაო ადგილების შექმნასაც. ნაყოფიერება, საუკეთესო შემთხვევაში ხარისხიანი სამუშაო ადგილების შექმნას, განსაზღვრული უნდა იყოს ფაქტობრივად პოლიტიკისა და ხარჯების პრიორიტეტების ნამუშევარი საათების ან სრული სამუშაო გადახედვას და სექტორის ეფექტიანობის დღის ეკვივალენტის მიხედვით და არა ამაღლებასა და შესაძლებლობების ერთი ადამიანის მიერ შესრულებული განვითარებას ყურადღების მიქცევა სამუშაოს შედეგების მიხედვით. თუმცა, სჭირდება. უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ინფორმაცია საქართველოსათვის ხელმისაწვდომი არ სოფლის მეურნეობაში სტრუქტურული არის. ფაქტობრივი შრომის ნაყოფიერება, ტრანსფორმაცია განპირობებულია შეიძლება სინამდვილეში სათანადოდ არც გაუმჯობესებული პროდუქტიულობის იყოს შეფასებული, რადგან ფერმერების ურთიერთდაკავშირებული პროცესებით, უმეტესობისათვის ეს საქმიანობა წარმოების სტრუქტურის ცვლილებებით ნაწილობრივი დასაქმებაა, იმ 19.1 (ძირითადი პროდუქტებიდან პროცენტისთვისაც კი, ვინც სტატისტიკის მაღალი დამატებითი ღირებულების მიხედვით სოფლის მეურნეობის სექტორის პროდუქტებამდე) და კომერციალიზაციით სამუშაო ძალად ითვლება. საქართველოს (Divanbeigi et al 2016). მსოფლიო 2018 წლის შინამეურნეობების ბანკის მიერ ჩატარებულმა ანალიტიკურმა შემოსავლებისა და ხარჯების გამოკვლევა კვლევებმა აჩვენა, რომ საქართველოს აჩვენებს, რომ ფერმერული მეურნეობები აუცილებლად სჭირდება წინსვლა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ყველა მიმართულებით: სასოფლო- გაყიდვიდან თავიანთი შემოსავლების სამეურნეო კულტურების წარმოებაში, მხოლოდ 8 პროცენტს იღებენ, ხოლო 16 სულ უფრო მეტად, ჭარბობს მარცვლეული პროცენტს შინამოხმარება წარმოადგენს. კულტურები, ყურძენი და კარტოფილი, შემოსავლის დანარჩენი წილი მოდის სადაც მარცვლეულ კულტურებს (სიმინდი, ხელფასებზე, პენსიებსა და არააგრარულ ხორბალი) კულტივირებული ფართობის 42 თვითდასაქმებაზე. სასოფლო-სამეურნეო პროცენტი უკავია. ამასთანავე, სასოფლო- პროდუქციის გაყიდვების წილი იმატებს სამეურნეო კულტურების მოსავლიანობა, ფერმერული მეურნეობის ზომასთან ერთად, შესადარებელ ქვეყნებთან მიმართებით, მაგრამ ყველაზე უფრო მსხვილი ფერმების დაბალია და ბოლო ათწლეულის შემთხვევაშიც კი, არ აჭარბებს 25 პროცენტს განმავლობაში მხოლოდ მცირედით (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020d). თუმცა, გაიზარდა, მიუხედავად იმისა, რომ სოფლის უნდა აღინიშნოს, რომ სოფლის მეურნეობაში მეურნეობის პროდუქტების ექსპორტი, შრომის ნაყოფიერება სავარაუდოზე იმპორტზე სწრაფად იზრდება, იგი მოიცავს მაღალიც რომც იყოს, მაინც საჭიროა მისი საექსპორტო საქონლის მხოლოდ მცირე გაზრდა, შინამოხმარებაზე ორიენტირებული რაოდენობას (ღვინოს, თხილს, მინერალურ ფერმერების კომერციული ფერმერების წყლებს) და ძირითადად იმართება ჯგუფში გადაყვანის ხარჯზე. იმ დროს, მსხვილი, პროგრესული ფერმებისა და როდესაც სტრუქტურული ტრანსფორმაცია აგრობიზნესის საწარმოების მცირე ჯგუფების იწვევს პირველად წარმოებაში სამუშაო მიერ (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020d). ადგილების შემცირებას, ჩვეულებრივ თავის მხრივ ამ პროცესებზე, ის ქმნის მეტ სამუშაო ადგილებს რომლებიც ხელს უწყობს სოფლის აგროსამრეწველო სექტორის სხვა მეურნეობის გარდაქმნას, გავლენას ნაწილებში, როგორიცაა, სურსათის ახდენს ეფექტიანი ტექნოლოგიების წარმოება და სასურსათო მომსახურება (როგორიცაა ირიგაცია) დანერგვა, და სოფლის მეურნეობის წარმოების წყლისა და მიწის რესურსების შესაბამისი საშუალებები და მომსახურება. ეს შესაძლოა, ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 43 სისტემები და ამასთან ერთად, ბაზრებსა საკმაოდ დომინანტურია აგრობიზნესის და ფინანსებზე წვდომა (Divanbeigi სესხებში, რაც დაფიქრების საგანი უნდა et al 2016). მიუხედავად იმისა, რომ იყოს, განსაკუთრებით აგრობიზნესის წყალთან, ირიგაციასთან და მიწასთან ფირმებისთვის, რომლებიც ექსპორტს არ დაკავშირებული საკითხები მოგვიანებით ეყრდნობიან (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი განიხილება ამ ანალიტიკურ ანგარიშში, 2020c). ბაზრებზე ხელმისაწვდომობის მსოფლიო ბანკის მიერ ჩატარებულ თვალსაზრისით, მსოფლიო ბანკის მიერ ადრინდელ ანალიტიკურ ნაშრომში, ჩატარებულმა ადრინდელმა ანალიტიკურმა რომელიც ფინანსებზე ხელმისაწვდომობის კვლევამ დაადგინა, რომ ბაზრის სტრუქტურა საკითხებს ეხება, აღნიშნულია, რომ ზოგადად კონკურენტუნარიანია, მაგრამ ფინანსური ჩართულობითა და სოფლის ღირებულებათა ჯაჭვები დანაწევრებული და მეურნეობისათვის განკუთვნილი არაკოორდინირებულია (მსოფლიო ბანკის კრედიტებით, საქართველო დადებითად ჯგუფი 2020d). გამოირჩევა ევროპისა და ცენტრალური აზიის სხვა ქვეყნებისაგან. კერძოდ, ახალ წარმოქმნილი მცირე პირველადი სასოფლო-სამეურნეო ფერმერებისა და აგრობიზნესების წარმოებისა და აგრობიზნესების სუსტი ინტეგრაცია, ერთ-ერთი ყველაზე დაკრედიტება მნიშვნელოვნად გაიზარდა უფრო კრიტიკული, ხელისშემშლელი და გადააჭარბა მთლიან ეკონომიკაში პირობაა საქართველოში სოფლის დაკრედიტების ზრდას (თუმცა 2017 წელს მეურნეობის სექტორის ზრდისთვის. ეს ზრდა შეჩერდა და შემცირდა კიდევაც (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020d). მცირე სხვა ბიზნესების მთლიან კრედიტებთან ფერმერული მეურნეობების მაღალი შედარებით). უფრო მეტიც, უკანასკნელი წილის გათვალისწინებით არსებული 17 წლის განმავლობაში, საქართველოს მყიდველების (გადამამუშავებლები, საცალო მთავრობის მიერ სოფლის მეურნეობის მოვაჭრეები, ექსპორტიორები, შუამავლები) სექტორის შეღავათიანი დაკრედიტების მთავარ გამოწვევას წარმოადგენს, მცირე დანერგვის შემდეგ, გაცილებით მეტი ფერმერებისგან შესაბამისი ხარისხის კრედიტი გაიცა სოფლის მეურნეობასა და საკმარისად დიდი მოცულობის პროდუქტის აგრობიზნესზე (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი შეძენა, რასაც ხშირად თან სდევს მრავალ 2020c). მიუხედავად ამისა, აღნიშნული მომწოდებელთან ინდივიდუალური იყო, რომ გარდა ბანკებისა, ძალიან მცირეა მუშაობის მაღალი საოპერაციო ხარჯები. დაფინანსების სხვა წყაროები. ბანკები, უფრო მეტიც, ერთი მხრივ, კავშირები როგორც წესი, კონსერვატიულები არიან და ფერმერებსა და მყიდველებს შორის უიმედო/ უმოქმედო კრედიტების დაბალი უმეტესად არაფორმალურია და დონის შესანარჩუნებლად, ძირითადად ეფუძნება ადგილობრივ ბაზარზე ნაღდ ეყრდნობიან სესხის განთავსების ანგარიშსწორებას, როგორც ეს ხდება საკმაოდ კონსერვატიულ შეფასებასა და საქონლისა და ცხვრის (როგორც ცოცხალი, უზრუნველყოფის მაღალ მოთხოვნებს. ასევე პროდუქტის სახით) ბაზარზე და ეს ხდება მოძრავი გირაოს ძალიან თხილის, კენკრის, ხილისა და ბოსტნეულის შეზღუდული გამოყენებისა და სოფლად ბაზარზე (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის ციფრული ფინანსური მომსახურების პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი დაბალი შეღწევადობის პირობებში. 2021წ.). კავშირები მიმწოდებლებსა და უფრო მეტიც, იმ დროს, როდესაც მყიდველებს შორის შედარებით უკეთ არის დამოკიდებულება უცხოურ ვალუტაში განვითარებული, ღირებულებათა ისეთი დაკრედიტებაზე მცირდება, განსაკუთრებით ჯაჭვების შემთხვევაში, სადაც წარმოება და პირველად სოფლის მეურნეობასთან მოთხოვნა სეზონურობით არ ხასიათდება მიმართებით (მცირე ზომის სესხების და აგრო-გადამამუშავებლებს აქვთ მყარი გამო), უცხოური ვალუტით დაკრედიტება, საბაზრო კავშირები, როგორც ეს ხდება რძის 44 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ქვესექტორში, მაგრამ მხოლოდ მსხვილ საკმარისი რაოდენობის ნედლეული მწარმოებლებსა და მსხვილ მყიდველებს (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის შორის14 (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი). პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ხდება 2021წ.). მეორე მხრივ, საქართველოში მცირე და საშუალო მწარმოებლების ხარჯზე. ნაკლებად არის განვითარებული ფერმერებზე ან მწარმოებლებზე მთლიანად, საქართველოში არსებული დაფუძნებული ორგანიზაციები (როგორიცაა, სასოფლო-სამეურნეო ღირებულებათა ასოციაციები და კოოპერატივები), ჯაჭვის ინტეგრაციის მექანიზმი, რომლებსაც შეუძლიათ, ხელი შეუწყონ ვერ ახერხებს მცირე ფერმერების მცირე ფერმერებსა და მყიდველებს ღირებულებათა ჯაჭვში ჩართვასა და შორის კავშირებს (სოფლისა და სოფლის მაღალ საფეხურზე აყვანას. მექანიზმების მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების მთელ სპექტრზე, რომელიც მიმართულია ინსტიტუტი). ქალები, როგორც წესი, საქართველოში არსებული სასოფლო- არასაკმარისად არიან წარმოდგენილები სამეურნეო ღირებულებათა ჯაჭვის მწარმოებელთა ორგანიზაციებში, იქ, მონაწილეებს შორის თანამშრომლობის სადაც ასეთი ორგანიზაციები არსებობენ. გაღრმავებისაკენ, მიწოდების ჯაჭვის მაგალითად, ფერმერთა ყველა ინტეგრაციის მექანიზმები, რომელიც კოოპერატივის წევრების მხოლოდ 25 მოცემულია რძის ქვესექტორის პროცენტია ქალები და არსებული 2,106 მაგალითზე (დანართი: კონკრეტული კოოპერატივიდან, ქალები, მხოლოდ 100 მაგალითის ანალიზი), ყველაზე მეტად კოოპერატივს ხელმძღვანელობენ (გაეროს ფორმალიზებულია. რაც შეეხება ადგილზე სურსათისა და სოფლის მეურნეობის (სპოტ) ბაზარს, რომლის მექანიზმებიც ორგანიზაცია 2018a). სასოფლო-სამეურნეო ყველაზე მეტად არის გავრცელებული, ის ამ პროდუქციის მყიდველები, უპირატესობას სპექტრის მეორე ბოლოშია. ამ ორ ბოლოს ანიჭებენ ნაკლები რაოდენობის, მაგრამ შორის არის გამოცდილება მწარმოებელ უფრო მსხვილ ფერმერებთან მუშაობას, ორგანიზაციებთან, რომელიც საუკეთესო რომლებსაც შეუძლიათ სტაბილური შემთხვევაში არაერთგვაროვანია (გარდა ხარისხისა და დიდი მოცულობის თხილის ქვესექტორის წარმატებული პროდუქციის მიწოდება, ვიდრე მცირე შემთხვევისა, რომელიც კონკრეტული ფერმერების დიდ რაოდენობასთან მაგალითის ანალიზის დანართშია მუშაობას (სოფლისა და სოფლის აღწერილი) და გამოცდილება საკონტრაქტო მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების კავშირებთან, როგორიცაა კონტრაქტის ინსტიტუტი). მრავალმა მყიდველმა მიმართა საფუძველზე მომუშავე ფერმერული ვერტიკალურ ინტეგრირებას და ჩაერთო მეურნეობები, რომელიც გამოცდის პირველადი პროდუქცის წარმოებაში. ადგილის მიუხედავად, ზოგადად არაა ვერტიკალური ინტეგრაცია საშუალებას პოზიტიური, რაც ყურძნისა და ხორცის იძლევა, უფრო უკეთესად, აკონტროლო ქვესექტორების მოცემული კონკრეტული პროდუქტის მოყვანის, მოსავლის აღებისა მაგალითების ანალიზის დანართებშია და შენახვის პროცესი. ეს ასევე საშუალებას აღწერილი. ცხრილი 1-ში წარმოდგენილია აძლევს მწარმოებლებს, შეინარჩუნონ ინტეგრაციული მექანიზმების სურათი, გადამუშავების მაღალი წარმადობა ან საქართველოში არსებული ათი სასოფლო- უზრუნველყონ მინიმალური წარმადობა, სამეურნეო ღირებულებათა ჯაჭვისთვის, როცა ადგილობრივ ბაზარზე არ არის რომელიც 2021 წლის აპრილსა და ივნისს 14 მოცემული მოკლე ანგარიშისათვის სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტმა/ RAPDI (2021) შემოიღო ფერმების ზომების დადგენის შემდეგი კატეგორიები: მცირე (უმეტეს შემთხვევებში 1 ჰექტარი მიწის ნაკვეთი და მაქსიმუმ 5 სული საქონელი), საშუალო (1-5 ჰექტარი მიწის ნაკვეთი ან 6-20 სული საქონელი) და მსხვილი (5 ჰექტარზე მეტი მიწის ნაკვეთი ან 20 სულზე მეტი საქონელი). ცხრილი 1: ინტეგრაციული მექანიზმების სურათი საქართველოში არსებული ათი სასოფლო-სამეურნეო ღირებულების ჯაჭვისათვის რძის საქონლის ხორბალი სიმინდი კარტოფილი ატამი / მოცვი კულინარიული თხილი საღვინე პროდუქტები ხორცი ვაშლატამა / მწვანილი ჯიშის (რძე) ნექტარინი ყურძენი მიწოდების ჯაჭვის ინტეგრირება კონტრაქტების ✓ საშუალებით (ფასის ჩათვლით) სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოება მეტად ფორმალიზებული კონტრაქტის ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ საფუძველზე (ფასის გამოკლებით) ვერტიკალური ინტეგრაცია ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ დამოუკიდებელი საცალო მოვაჭრეები და ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ სხვა შუამავლები/ აგრეგატორები საწარმოო ორგანიზაციები (ჰორიზონტალური ✓ ინტეგრაცია) ნაღდი საქონლის ბაზარი/ფერმა ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ნაკლებად ფორმალიზებული ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი წყარო: ავტორები ეყრდნობიან სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტის/ RAPDI (2021) კვლევებს. 45 46 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით შორის პერიოდში, ინტერვიუებისა და არაფორმალური ხელშეკრულებების ფოკუს ჯგუფებში ჩატარებული დისკუსიების საფუძველზე. არაფორმალური საფუძველზე მომზადდა, ამ ანალიტიკური შეთანხმებები მოსავლის აღებამდე, ანგარიშის მიზნებისათვის.15 ცხრილში რომლებიც დამახასიათებელია შერჩეული მოცემულია მექანიზმებთან მუშაობის ღირებულებათა ჯაჭვების უმეტესობისათვის, გამოცდილება, მიუხედავად იმისა, ჩვეულებრივად მოიცავს ე.წ. „ხელის წარმატებული იყო ეს გამოცდილება თუ ჩამორთმევით“ და ზოგადი პირობებით არა. გარდა ამისა, სასოფლო-სამეურნეო დადებულ გარიგებას. ასეთ შემთხვევებშიც ღირებულებათა ჯაჭვები შეიძლება კი, გარიგებები იშვიათად მოიცავს დახასიათდეს ერთდროულად რამდენიმე პროდუქციის კონკრეტულ მოცულობასა მექანიზმით. და ხარისხს და თითქმის არასოდეს ფასს. იმ შემთხვევებშიც კი, როდესაც ზოგადი სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა შესყიდვების ხელშეკრულება ფორმდება ჯაჭვის ინტეგრაციის მექანიზმების მოსავლის აღების შემდეგ და პროდუქციის ნაირსახეობა განსხვავებულად შემოწმების შემდეგაც კი, როგორც ეს ხდება მოქმედებს, თუმცა საკონტრაქტო ხორბლის შემთხვევაში, ხელშეკრულებაში კავშირები, არსებობის შემთხვევაშიც შეიძლება, ჩაიდოს რაოდენობა და კი, ძირითადად არაფორმალური ტრანზაქციების შესრულების დრო, მაგრამ ხასიათისაა და თითქმის არასოდეს არა ფასი. გამონაკლისს წარმოადგენს მოიცავს წინასწარ განსაზღვრულ ფასებს. კავშირები იმ ღირებულებათა ჯაჭვებში, ამჟამად არსებული მექანიზმები მოიცავს რომლებსაც არ ახასიათებს სეზონური (ა) შუამავალთა ქსელს, რომელიც ასრულებს წარმოება და გააჩნიათ მიწოდების ადგილზე შესყიდვის, შეგროვებისა შედარებით გრძელი ჯაჭვი, როგორც ეს და ტრანსპორტირების ფუნქციებს და რძის წარმოების ქვესექტორშია, სადაც (ბ) ადგილზე ბაზრების (სპოტ) დომინირებასა საბაზრო ურთიერთობები უფრო მეტადაა და ფერმერებსა და მყიდველებს შორის განვითარებული და ემყარება გრძელვადიან ნაღდ ფულზე დაფუძნებულ ტრანზაქციებს. თანამშრომლობას (სოფლისა და სოფლის ასეთი ბაზრებისათვის დამახასიათებელია მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების მწარმოებლებსა და მომხმარებლებს შორის ინსტიტუტი 2021წ.). ის ელემენტები, მრავალი წვრილი და არაორგანიზებული რომლებიც საშუალებას მისცემს სუბიექტებს შუამავლის არსებობა, რომლებსაც შორის საკონტრაქტო ურთიერთობების ამასთანავე არ გააჩნიათ სპეციალიზაცია და გაძლიერებას, როგორიცაა საწყობის არ ეყრდნობიან ფორმალურ შეფასებებსა და ქვითრების სისტემა და ბაზრისა და ფასების სტანდარტებს, აწარმოებენ მოლაპარაკებებს საინფორმაციო სერვისები, როგორც ჩანს, ერთი ერთზე და მეტწილად მუშაობენ საქართველოში არ გამოიყენება.16 15 2021 წლის აპრილიდან ივნისამდე, სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტმა/ RAPDI-მ, ჩაატარა 32 ინტერვიუ აგრობიზნესის წარმომადგენლებთან და 10 დისკუსია ფოკუს ჯგუფში, ჯამში 150 ფერმერის მონაწილეობით, 10 შერჩეული სასოფლო-სამეურნეო ღირებულებათა ჯაჭვიდან, კონკრეტულად, რძე, საქონლის ხორცი, ხორბალი, სიმინდი, კარტოფილი, ატამი/ვაშლატამა/ნექტარინი, მოცვი, კულინარიული მწვანილი (ძირითადად ქინძი, კამა, ოხრახუში და ნიახური), თხილი და ყურძენი და საღვინე ჯიშის ყურძენი. ანალიზისთვის, სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვების შესარჩევად, გამოიყენეს შემდეგი კრიტერიუმები: (ა) წვლილი სოფლის მეურნეობის მთლიან შიდა პროდუქტში; ბ) სავალუტო შემოდინების წარმოქმნა; (გ) მცირე ფერმერული მეურნეობების ფართო მონაწილეობა წარმოებაში; (დ) წვლილი სასურსათო უსაფრთხოებაში; (ე) დარგობრივი ასოციაციების არსებობა; (ვ) საქართველოს მთავრობისა და დონორი ორგანიზაციების მხარდაჭერა; და (ზ) ხარისხზე დაფუძნებული გადახდის არსებული სისტემები. 16 მაგალითად, სოფლის მეურნეობის ბაზრის საინფორმაციო სისტემამ, რომელიც საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროში გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის მიერ იყო მხარდაჭერილი, დროებით შეაჩერა ფუნქცუონირება (გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია 2020); ან 2007 წლის წინადადება, რომელიც საქართველოში შემოიღებდა საწყობის ქვითრების პროგრამას საქართველოს, უკრაინის, აზერბაიჯანისა და მოლდოვის მარცვლეულის ბაზრების ინტეგრაციის კონტექსტში (Hollinger and Rutten 2009). ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 47 დაბალი უნარები და ცუდი სამინისტრო აფართოებს ექსტენციისა ინფრასტრუქტურა ართულებს სოფლის და საკონსულტაციო მომსახურებას, მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვებში, საკუთარი რეგიონული საინფორმაციო ინტეგრაციის დაბრკოლებების საკონსულტაციო ცენტრებისა (რომლებიც დაძლევას.17 თანამედროვე სასოფლო- 2013 წელს ჩამოყალიბდნენ) და სამეურნეო ტექნოლოგიების, სოფლის ინფორმაციული და საკომუნიკაციო მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვის გასწვრივ ტექნოლოგიების ინსტრუმენტების ინოვაციური პრაქტიკული ინსტრუქციებისა საშუალებით, ეს მომსახურება შესუსტებულია და ფერმიდან ბაზრამდე შესაძლებლობების თანამშრომლების შეზღუდული ცოდნა, არასაკმარისია მთელ სექტორში. ცოდნით, რადგანაც მათ უმეტესობას ფერმერებს, ხშირად, არ აქვთ წვდომა არ გაუვლია ოფიციალური ტრენინგი კრიტიკულად მნიშვნელოვნ ინფორმაციაზე სოფლის მეურნეობის დარგში. ქალებიც და შედეგად არ აქვთ, წარმოების ასევე იმყოფებიან არასახარბიელო გაუმჯობესებული ტექნოლოგიებისა და მდგომარეობაში ინფორმაციასთან, თანამედროვე ბიზნეს პრაქტიკის, დანერგვის ცოდნასა და ინოვაციებთან წვდომის სურვილი. გადამამუშავებლები, საწარმოებსა საკითხებში, რადგანაც სოფლად არსებული და აღჭურვილობაში, ინვესტირების საკონსულტაციო მომსახურება ძირითადად წარმართვაში, დამოკიდებული არიან მამაკაც ფერმერებზეა ორიენტირებული, საერთაშორისო კონსულტანტებზე. სექტორის ხოლო ქალების პროცენტული რაოდენობა, მასშტაბით მოქმედ ყველა მონაწილეს, რომლებიც ასეთ მომსახურებას აწვდიან, სჭირდება დახმარება, თუ როგორ გავიდნენ დასაქმებულთა მთლიანი რიცხვის მხოლოდ ახალ ბაზრებზე, როგორ გაართვან თავი 5-დან 25 პროცენტს შეადგენენ (გაეროს ამინდისა და ბაზრის კონიუნქტურის სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ცვალებადობას. ამ სირთულეების დიდი ორგანიზაცია 2018a). ზოგიერთი ნაწილი დაკავშირებულია კარგად კერძო კომპანია, რომელიც ყიდის მომზადებული ექსტენციის სპეციალისტების, საწარმოო საშუალებებს, ასევე სთავაზობს კვების ტექნოლოგებისა და აგრობიზნესის საკონსულტაციო მომსახურებას ფერმერებს, კონსულტანტების ნაკლებობასთან, რაც მაგრამ ისინი ძირითადად ფოკუსირებულია, უფრო მეტად ღრმავდება ცოდნის გადაცემის მსხვილი ფერმებისათვის, ბრენდირებული მწირი და ფრაგმენტული ინსტიტუციური პროდუქტების მიწოდებაზე. ზოგიერთი, ბაზის არსებობით. მიუხედავად იმისა, დონორის მიერ მხარდაჭერილი, კომპანიები რომ საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო და არასამთავრობო ორგანიზაციები სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტების ქმნიან ინოვაციურ სისტემებს, რომლებიც რეორგანიზაციამ, გააუმჯობესა განკუთვნილია ტექნიკური დახმარებისთვის ცოდნა და ინოვაციური საქმიანობები და გააჩნია ამ ხარვეზის დაუყოვნებლივ ამ სექტორში, საჯარო სამეცნიერო- აღმოფხვრის პოტენცილი. კვლევითი სისტემა, მნიშვნელოვნად, დაუფინანსებელი რჩება. ამასთანავე, გარდა ამისა, საქართველოში სურსათის კვლევების პრიორიტეტები არ არიან უვნებლობის სისტემები არასათანადოდ ადაპტირებულები, კომერციული, სოფლის არის განვითარებული, არაფორმალური მეურნეობის ცვალებად საჭიროებებზე და შეუსაბამო საწარმოების სუსტი (მსოფლიო ბანკი 2020წ.). უფრო მეტიც, კონტროლით. არ არსებობს სახელმწიფო იმ დროს, როდესაც, საქართველოს სერტიფიცირების სისტემა, მაღალი გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სტანდარტების მქონე მწარმოებლების 17 ზემოთაღნიშნული საკითხის ანალიზი გაკეთდა საქართველოში აგროსასურსათო ღირებულებათა ჯაჭვის ინკლუზიური განვითარების მაქსიმალური დაფინანსების პროგრამის ფარგლებში 48 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით კონკურენტუნარიანობის უპირატესობის აგრობიზნესიც არის დაზღვეული, თუმცა მათ გასაძლიერებლად და არის ხარვეზები მეტი რესურსები გააჩნიათ ამ პრობლემების საწარმოო საშუალებებისა და ლოგისტიკური აღმოსაფხვრელად. სოფლის მეურნეობის მომსახურების რეგულირებაშიც. სექტორის როგორც მსხვილი, ასევე აკრედიტაციის მიუხედავად, მცირე სუბიექტები სარგებელს ნახავენ, ლაბორატორიული სამსახურების თუ მიიღებენ ზომებს, რომ გააუმჯობესონ უმეტესობას, აკლია საერთაშორისო ბაზარზე ინტეგრაცია და პროდუქციის აღიარება და სანდოობა (მსოფლიო აგრეგაცია, გაზარდონ ნედლეულის ბანკის ჯგუფი 2020d). მცირემასშტაბიანი ნაკადი მცირე მეურნეობებიდან მსხვილ გადამამუშავებელი სექტორის (მათ აგრობიზნესებამდე, შეავსონ ცოდნის შორის საოჯახო მეურნეობების) სუსტი ხარვეზები, ხელი შეუწყონ ღირებულებათა რეგულაცია, ასევე ქმნის პრობლემებს ჯაჭვების გასწვრივ ინოვაციას, გააუმჯობესონ სურსათის უვნებლობის საკითხებში და აგროფინანსებსა და აგროლოგისტიკაზე რადგანაც მცირე საწარმოების უმეტესობა წვდომა და გააძლიერონ საჯარო და აწარმოებს პროდუქციას არა ევროკავშირის კერძო სექტორებს შორის დიალოგი ბაზრებისათვის, მათთვის მცირე სტიმულია, (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020d). გარდა გაიღონ დიდი ხარჯები, ევროკავშირის ამისა, ქალები, როგორც წესი, ბაზარზე სტანდარტების შესაბამისობისთვის. წვდომისას არახელსაყრელ მდგომარეობაში (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2020d). იმყოფებიან. იმის მიუხედავად, რომ ისინი საკმაოდ აქტიურად არიან წარმოდგენილები ამასთანავე, ტრანსპორტიც და საცალო ბაზრებზე, ქალები ნაკლებად აგროლოგისტიკური შესაძლებლობებიც მობილურები არიან და ტრანსპორტზე არასაკმარისად არის განვითარებული, შედარებით შეზღუდული წვდომის გამო, არ დაბალია როგორც შიდა, ასევე გარე შეუძლიათ, უფრო მომგებიან პირობებში სატრანსპორტო კავშირები. მიუხედავად მიიღონ მონაწილეობა (მაგალითად, იმისა, რომ მთავრობამ მნიშვნელოვანი საბითუმო ბაზრებში, რომლებიც შეიძლება ნაბიჯები გადადგა მაგისტრალური და საკმაოდ შორს მდებარეობდნენ). შიდა გზების გაუმჯობესების კუთხით, საყურადღებოა, რომ ქალი ფერმერები ადგილობრივი გზების ინფრასტრუქტურა განსაკუთრებით დაზარალდნენ კოვიდ- კვლავ გაუმართავია. საწვავის ფასები 19 გავრცელების შეკავების ფარგლებში, მაღალია და სატრანსპორტო სისტემა ისევ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაჩერების ძველ, საბჭოთა პერიოდის სატვირთო გამო. გავრცელებული ინფორმაციით, მანქანებს იყენებს. საქართველოს მამაკაცი ფერმერები ბაზარში მისასვლელად ასევე დაბალი ქულები აქვს მსოფლიო კერძო სატრანსპორტო საშუალებებს ბანკის ლოგისტიკის ეფექტიანობის იყენებდნენ, რომლებიც ქალების ინდექსის ინდიკატორების უმეტესობაში, უმეტესობისათვის მიუწვდომელი იყო თუმცა განბაჟების კუთხით პროგრესი (თევდორაძე და სხვები, 2020წ.). მიღწეულია (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2020b). იმპორტირებულ აღჭურვილობაზე, საქართველოს სოფლის მეურნეობის შესაფუთ მასალასა და სხვა საწარმოო სექტორი დაუცველია კლიმატის საშუალებებზე დამოკიდებულების გამო ცვლილებების მიმართ. მოსალოდნელია, იზრდება გადამუშავების ხარჯებიც. ტექნიკის რომ კლიმატის ცვლილებების ზემოქმედების კვალიფიცირებული ოპერატორების მიმდინარე ტენდენციები, როგორიცაა ნაკლებობა იძულებულს ხდის კომპანიებს, ტემპერატურის მატება, ნიადაგის ეროზიები, რომ უცხოელი სპეციალისტები დაიქირავონ გვალვები კონკრეტულ რეგიონებში, საკმაოდ მაღალი ღირებულების ფასად გაძლიერებული წყალდიდობები, ყინვა (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2020b). და სეტყვა ახალ მავნებლებთან და ასეთი პრობლემებისაგან არც მსხვილი დაავადებებთან ერთად, რომლებიც ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 49 აზიანებენ ნათესებს, ტყეებსა და საქონელს, განსხვავებულია, წინასწარი ეკონომიკური შეამცირებენ მოსავლიანობას სოფლის ანალიზი აჩვენებს, რომ მცირემიწიან მეურნეობის მთავარ რეგიონებში. ასევე ფერმერთა მეურნეობების ადაპტაციის მოსალოდნელია, რომ საქართველოს პროგრამის (ASAP)18 ფარგლებში, 32 სოფლის მეურნეობაზე უარყოფითად ქვეყნის დონეზე ჩადებული და 2010 წელს იმოქმედებს მოსავალზე ტემპერატურისა დამტკიცებული, 20 წლიანი ინვესტიციები და ნალექების რაოდენობის პირდაპირი შექმნიან და გადაანაწილებენ წმინდა ზემოქმედება, გაზრდილი მოთხოვნა ღირებულებას, რომელიც ინვესტირებულია ირიგაციაზე, რაც აუცილებელია მცირე ფერმერულ მეურნეობებსა და მოსავლიანობის შესანარჩუნებლად, პროექტის სხვა ბენეფიციარებში 1 აშშ წყალმომარაგების შემცირება, რაც დოლარზე 0, 44 აშშ დოლარიდან 1,63 აშშ დაკავშირებულია აორთქლების დოლარამდე და წარმოქმნიან საშუალო ინტენსივობასა და ნალექების მცირე სუფთა მიმდინარე ღირებულებას 6,8 აშშ რაოდენობასთან და ასევე, უფრო მეტი დოლარის ოდენობით (მსოფლიო ბანკი და გვალვიანი დღეების მოლოდინი (მსოფლიო გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ბანკი და გაეროს სურსათისა და სოფლის ორგანიზაცია 2022). მეურნეობის ორგანიზაცია 2022წ.). საქართველოს სოფლის მეურნეობის მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტულ ქვესექტორებზე, კლიმატის კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობა ცვლილების მოსალოდნელი ზემოქმედება, საქართველოს გარემოს დაცვისა და აღწერილია ჩანართში 5. სოფლის მეურნეობის სამინისტროს პრიორიტეტს წარმოადგენს, კლიმატგონივრულ სოფლის მეურნეობას საქართველოში ფერმერების მიერ შეუძლია ეკონომიკური ეფექტიანობის კლიმატგონივრული სოფლის საშუალებით დახმარება გაუწიოს უფრო მეურნეობის პრაქტიკა ფართოდ არ მედეგი და მდგრადი სექტორის შექმნას. არის გავრცელებული. საქართველომ კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის დაადგინა კლიმატის ცვლილებასთან მეთოდი, კლიმატის ცვლილების პირობებში, ადაპტაციის შემდეგი პრიორიტეტები:19 უზრუნველყოფს განვითარებასა და (ა) საძოვრებისა და ქარსაცავი ზოლების სასურსათო უსაფრთხოებას, (ა) სოფლის აღდგენა, ქარისა და წყლის ეროზიისა და მეურნეობის პროდუქტიულობისა და სარწყავი არხების დასილვის პრობლემების ფერმერების შემოსავლის მდგრადი ზრდის, შესამცირებლად, აგრეთვე სასოფლო- (ბ) კლიმატის ცვლილებისადმი მედეგობის სამეურნეო მიწებზე მიკროკლიმატური ადაპტაციისა და ზრდის და (გ) სათბურის პირობებისა და ნიადაგის ნაყოფიერების აირების გამონაბოლქვის შემცირებით და/ გაუმჯობესება; (ბ) წყლის კონსერვაცია ან მოცილების საშუალებით, ეროვნული და წყლით ეფექტიანი სარგებლობა, განვითარების პრიორიტეტების შესაბამისად. სარწყავი სქემების რეაბილიტაციისა გარდა ამისა, კლიმატგონივრული სოფლის და გაუმჯობესების საშუალებითა და მეურნეობის მეთოდები, ეკონომიკურად მეტ- მორწყვის ისეთი მოწინავე მეთოდების ნაკლებად ეფექტიანია. მიუხედავად იმისა, გამოყენებით, როგორიცაა: მიკროირიგაციის რომ კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაციის ტექნოლოგიები; (გ) ნიადაგის ხარჯებისა და სარგებლის შეფასება კონსერვაციისათვის საჭირო მემცენარეობის 18 ASAP არის სოფლის მეურნეობის განვითარების ფონდის (IFAD) წამყვანი პროგრამა, მცირემიწიანი ფერმერებისთვის კლიმატისა და გარემოს დაფინანსების მისამართავად. ეს პროგრამა შეყვანილია IFAD-ის რეგულარულ საინვესტიციო პროცესებში. მეტი ინფორმაციისთვის იხ: www.ifad.org/en/asap. 19 კლიმატის ცვლილების ადაპტაციის ტექნოლოგიური სამოქმედო გეგმებისა (2012წ.) და გაეროს კლიმატის ცვლილების ჩარჩო კონვენციის (UNFCCC) მეორე ეროვნული შეტყობინების (2009წ.) მიხედვით. საქართველოს მიერ კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაციისა და შერბილების სხვა ვალდებულებები ჩამოთვლილია IIA განყოფილებაში. 50 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით კლიმატის ცვლილების მოსალოდნელი ზემოქმედება საქართველოს ჩანართი 5: სოფლის მეურნეობის კონკრეტულ ქვესექტორებზე ხორბალი: ხორბლის 60 პროცენტზე მეტი იწარმოება დაკავებული ყურძნის წარმოებაში. ბოლო ორი კახეთში (აღმოსავლეთ საქართველოს რეგიონში), ათწლეულის განმავლობაში, საქართველოში, ხოლო დანარჩენი კი მთლიანად კონცენტრირებულია ადგილი ჰქონდა ინტენსიურ კოკისპირულ აღმოსავლეთ საქართველოს სხვა რეგიონებში (შიდა წვიმებს, სეტყვასა და წყალდიდობებს, რამაც ქართლსა და ქვემო ქართლში). არსებულ კლიმატურ გავლენა მოახდინა კახეთის ღვინის რეგიონზე პირობებში, ისტორიულ მონაცემებთან შედარებით და სერიოზულად დააზიანა ასობით ვენახი. (1956-1985წწ.), ხორბალი უფრო ხშირად ხვდება მოსალოდნელი კლიმატის ცვლილებები შესაძლოა გვალვაში, ბარტყობის პერიოდში. ბოლო ძლიერი მნიშვნელოვან უარყოფით გავლენას იქონიებს გვალვა 2020 წელს იყო, რასაც შედეგად მოჰყვა მოსავალზე, რადგანაც იქნება გვალვების უფრო საშუალოზე უფრო დაბალი მოსავლიანობა. ხანგრძლივი პერიოდები, რომელსაც შედეგად დათბობის უარყოფითი ზემოქმედება უფრო მოჰყვება მოსავლიანობისა და ხარისხის გაუარესება. ნათელი იქნება ურწყავ და გვალვისკენ მიდრეკილ კარტოფილი: საქართველოში კარტოფილის რეგიონებში, როგორიცაა შირაქი და ელდარი. წარმოების თითქმის ნახევარი მოდის სამცხე- თუ ტენიანობა საკმარისია, ნახშირორჟანგის ჯავახეთზე (ცენტრალური სამხრეთ რეგიონი), სადაც კონცენტრაციის ზრდა დადებითად იმოქმედებს ნალექების დონე (მაისი - ივნისი) ბოლო ათი წლის ხორბლის პროდუქტიულობაზე. 2071-2100 წლებში, განმავლობაში 10 პროცენტით გაიზარდა. ამან მოსალოდნელი საშუალო წლიური ტემპერატურის გამოიწვია როგორც წყლის ჭარბი რაოდენობა 3.6°C მატება, იმავე აგროტექნოლოგიის გამოყენების და ახალ აღებული სათესლე კარტოფილის შემთხვევაში, გამოიწვევს ხორბლის მოსავლიანობის დატბორვა, მისი უფრო მწვავე დაავადება დაახლოებით 15-25 პროცენტით შემცირებას. სოკოებით, განსაკუთრებით ფიტოფტოროზითა და მოსალოდნელი მაღალი ტემპერატურა, ხელსაყრელ ალტერნარიოზით. Aquacrop-ის მოდელისა (გაეროს პირობებს შექმნის მავნებლების პოპულაციის სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია) გაზრდისთვის, რამაც შესაძლოა უარყოფითი და ექსპერტების ერთობლივმა შეფასებამ, გავლენა მოახდინოს ხორბლის მოსავლიანობაზე. კარტოფილის მოსავლიანობაზე მიმდინარე და სიმინდი: სიმინდის დაახლოებით 70 პროცენტი მოსალოდნელი კლიმატის ცვლილებების გავლენის დასავლეთ საქართველოში იწარმოება, სადაც შესახებ, საქართველოს სამივე რეგიონში (ახალციხე, ტენიანობა მაღალია და აქედან გამომდინარე, დუშეთი-ფასანაური, ხულო) აჩვენა, რომ კლიმატის წარმოება არ არის მნიშვნელოვნად დამოკიდებული ცვლილების სცენარიდან A1B გამომდინარე, ურწყავი ირიგაციის სისტემაზე. აღმოსავლეთ საქართველოს კარტოფილის პროდუქტიულობა, სავარაუდოდ რეგიონში კახეთში, რომელიც ასევე სიმინდის გაიზრდება მცხეთა მთიანეთში და მნიშვნელოვნად მწარმოებელი რეგიონია, შეინიშნება ცვლილება შემცირდება მაღალმთიან აჭარასა (10-40 ნალექების მოდელში, რომელიც მოითხოვს პროცენტით) და ხულოში. მოსალოდნელია, რომ ირიგაციის გამოყენებას ზაფხულის იმ მოკლე კარტოფილის მოსავლიანობა, იმ ფართობებზე, პერიოდის განმავლობაში, როდესაც მარცვლის სადაც სარწყავი ინფრასტრუქტურა გამოიყენება, შევსების კრიტიკული ფაზა იწყება. 2071- გაიზრდება ყველა მწარმოებელ ზონაში; მორწყვის 2100 წლებში მოსალოდნელი საშუალო ეფექტი განსაკუთრებით მაღალია ახალციხეში და წლიური ტემპერატურის 3.6°C მატება იმავე შედარებით უმნიშვნელოა მცხეთა-თიანეთში, რაც აგროტექნოლოგიის გამოყენების შემთხვევაში, აიხსნება ნალექების განსხვავებული რეჟიმითა და გამოიწვევს სიმინდის მოსავლიანობის დაახლოებით ნიადაგის გრანულომეტრული შემადგენლობით. 15-25 პროცენტით შემცირებას. მოსალოდნელი მანდარინი: საქართველოში მანდარინის უმეტესი მაღალი ტემპერატურა ხელსაყრელ პირობებს ნაწილი იწარმოება აჭარისა და გურიის რეგიონებში შექმნის მავნებლების პოპულაციის გაზრდისთვის, (სამხრეთ დასავლეთ რეგიონში). საშუალო რამაც შესაძლოა უარყოფითი გავლენა ტემპერატურის მოსალოდნელი მატება, ზოგადად მოახდინოს სიმინდის მოსავლიანობაზე. დადებითად აისახება სექტორზე მოსალოდნელი მეღვინეობა/მევენახეობა: საქართველოში მოსავლიანობის, შესაფერისი ტერიტორიის ფართოდ არის გავრცელებული ყურძნის წარმოება, გაფართოებისა და მოსავლის აღების სეზონის განსაკუთრებით, ქვეყნის აღმოსავლეთ რეგიონში: ხანგრძლივობის თვალსაზრისით. თუმცა, ამჟამად, ამჟამად დაახლოებით 38,000 ჰექტარიდან 40,000 სექტორი წარმოებისა და ფასების უზარმაზარი ჰექტარამდე ყურძნის წარმოებას ეთმობა და ცვალებადობით ხასიათდება, რაც გამოწვეულია დაახლოებით 35,000-ზე მეტი მცირე ფერმერია ადრეული შემოდგომის, როდესაც ხილი ჯერ ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 51 ჩანართი 5: „გაგრძელება“ კიდევ არ არის სრულად განვითარებული და ხანგრძლივ მშრალ პერიოდებსა და თბილი ძალიან მგრძნობიარეა კლიმატური პირობების ზამთრის შემდეგ. სამეგრელოში ექსტრემალური მიმართ, ხშირი ყინვებითა და სეტყვით. გარდა ნალექის გაზრდა გამოიწვევს დაბლობების ამისა, 2100 წლისთვის ციტრუსის წარმოებისთვის დროებით დატბორვას. ტემპერატურული რეჟიმის საჭირო ტენიანობა არსებითად შემცირდება, ცვლილება კი გაზრდის მავნე პათოგენის რითაც მანდარინის (ციტრუსის) წარმოებისთვის დატვირთვას და გამოიწვევს მცენარეთა დაცვის ხელსაყრელი ზონები სამჯერ შემცირდება, თუ უფრო ყოვლისმომცველი ღონისძიებების არ განხორციელდება სარწყავი სისტემების საჭიროებას. ძლიერი ცხელი ქარები გაზრდის განვითარება. კლიმატის ცვლილებამ, ასევე დანაკარგებს და შეამცირებს მოსავლიანობას. შეიძლება გაზარდოს, მავნებლებისა და მეცხოველეობა: თბილ ზამთარს, შეუძლია, დაავადებების გავრცელების შესაფერისი პირობები გაზარდოს ცხოველთა დაავადებების გავრცელება და სანაპირო რაიონებში, რამაც შეიძლება გავლენა მავნებლებისა და დაავადებების ახალი სახეობების მოახდინოს მანდარინის მოსავლიანობაზე. შემოტანაც. ტემპერატურა და ზაფხულის ცხელი თხილი: თხილის წარმოების ნახევარზე დღეების ხანგრძლივმა პერიოდმა შეიძლება მეტი სამეგრელოზე (დასავლეთის რეგიონი) გამოიწვიოს ცხოველებში სითბური სტრესი, რაც მოდის. ვეგეტაციის პერიოდში, ივლისიდან გავლენას ახდენს ცხოველის ჯანმრთელობასა აგვისტომდე, გვალვებთან ერთად ნალექების და პროდუქტიულობაზე. საქართველო ითვლის დონის მატებაც დაფიქსირდა. ცხელი ქარების დაახლოებით 1,9 მლნ ჰა მდელოსა და სიხშირე, ხანგრძლივობა და სიჩქარე ბოლო საძოვრების ტერიტორიას, რომლის ნახევარი ხუთი წლის განმავლობაში გაიზარდა, რამაც კახეთში (აღმოსავლეთ რეგიონი) მდებარეობს. დააზიანა მოსავალი და უარყოფითი გავლენა ყველაზე მძიმე ზემოქმედება მოსალოდნელია მოახდინა მომავალ მოსავალზე, რადგან მცენარე არიდულ და ნახევრად არიდულ საძოვრების სუსტი და ცუდად განვითარებულია. მომავალი სისტემებზე, სადაც მოსალოდნელია მაღალი კლიმატის პროგნოზები, მიუთითებს უარყოფით ტემპერატურა და ნაკლები ნალექი, რაც შეამცირებს გავლენაზე მოსავლიანობაზე, განსაკუთრებით მოსავლიანობას და გაზრდის მიწის დეგრადაციას. წყარო: მსოფლიო ბანკი და გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია (2022წ.). სისტემები და ტექნოლოგიები, როგორიცაა მიზნით, ეფექტიანი შენახვისა და კონსერვაციული სოფლის მეურნეობა გადამუშავების ტექნოლოგიების ნიადაგის სტრუქტურის, ნიადაგის დანერგვა, მაღალი მოთხოვნის თვეებში, ნაყოფიერებისა და ნიადაგში წყლის გაზრდილი ცვალებადობისა და დეფიციტის შეკავების უნარის გასაუმჯობესებლად; აღმოსაფხვრელად; (ზ) სოფლის მეურნეობის (დ) წყლის დამზოგველი ისეთი კულტურების კვლევისა და ექსტენციის შესაძლებლობების შერჩევა, როგორიცაა: მაღალი გაუმჯობესება; და (თ) ადრეული ღირებულების ხილისა და ბოსტნეულის გაფრთხილების სისტემების შემუშავება, კულტურების გვალვაგამძლე ჯიშები; ბუნებრივი კატასტროფებისა და სეზონური (ე) კლიმატის ზემოქმედებისგან დაცვის ცვალებადობის პროგნოზირებისათვის. 2021 გასაადვილებლად, ლანდშაფტებისა წლის აპრილისა და ივნისის პერიოდში, და შემოსავლების დივერსიფიკაცია, როგორც კვლევების, ასევე დაინტერესებული ფერმერული წარმოების დივერსიფიკაციისა მხარეების მონაწილეობითი სემინარებისა და ეკო-აგრარული ტექნიკის გამოყენების და კონსულტაციების შედეგად, წარმოების საშუალებით, რაც თავის მხრივ აუმჯობესებს თითოეული სისტემისთვის, საქართველოში გარემოსდაცვით მომსახურებასა და ზრდის კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის სტიქიური უბედურებისა და ნიადაგის რამდენიმე პრაქტიკა გამოვლინდა. ეროზიის მიმართ მედეგობას (ვ) სოფლის გამოვლენილი პრაქტიკა მერყეობს, მეურნეობის პროდუქციის დივერსიფიკაციის დაწყებული კონსერვაციული სოფლის 52 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მეურნეობით (კულტურათა მონაცვლეობა/ დაეხმარება სამელიორაციო მომსახურების თესლბრუნვა, მულჩირება, ნიადაგის მომწოდებელს, სარწყავი ინფრასტრუქტურის ნულოვანი დამუშავება) ხორბლისა და წყალმომარაგების ხარვეზებისა და სიმინდის მოყვანისას, სამცხე-ჯავახეთის განაწილების ღონისძიებების ადეკვატურ კარტოფილის მინდვრებში წვეთოვანი მართვაში. იმ დროს, როდესაც არ მორწყვით და საღვინე ჯიშის ყურძნის არსებობს საკანონმდებლო ბაზა, რომელიც წვეთოვანი მორწყვით, მწკრივთაშუა ბალახის არეგულირებს ჰიდრომეტეოროლოგიასა საფარით, და დამთავრებული თხილის და აგრომეტეოროლოგიას, საქართველოს ქარსაცავებითა და საქონლის, ძოვების გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის გარეშე, დაუბმელი სისტემის სადგომებით, მინისტრის მიერ გამოცემული ზოგადი საკვების ნაზავის (მათ შორის, საკვების დებულება, დეტალურად აღწერს დანამატებისა და პრემიქსების) გამოყენებით საქართველოს ჰიდრომეტეოროლოგიის (მსოფლიო ბანკი და გაეროს სურსათისა და დეპარტამენტის ვალდებულებებს, სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია 2022წ.). ფუნქციებსა და პასუხისმგებლობებს. თუმცა, სასოფლო-სამეურნეო კულტურებისა აგრომეტეოროლოგიური სამსახური და მეცხოველეობის სისტემებისთვის წარმოადგენს საქართველოს გამოვლენილი პრაქტიკისა და ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტის ტექნოლოგიების უმეტესობას გამოყენების ერთ-ერთ ყველაზე ძველ სამსახურს დაბალი ხარისხი (30 პროცენტზე ნაკლები) და საქართველოს ყველა რეგიონში გააჩნია, მიუხედავად კლიმატგონივრული არსებობს სოფლის მეურნეობის ექსტენციის სოფლის მეურნეობის გამოყენებით სამსახურები, რომლებიც ფერმერებს მიღებული მრავალჯერადი სარგებლისა. აწოდებენ ინფორმაციებს, საქართველოს საქართველოში, კლიმატგონივრული ჰიდრომეტეოროლოგიური დეპარტამენტის სოფლის მეურნეობის, ფართომასშტაბიანი მიერ გამოცემული ბიულეტენების დანერგვის ძირითადი ბარიერები, მოიცავენ საშუალებით (მსოფლიო ბანკი, 2019წ.). შეზღუდულ ფინანსურ შესაძლებლობებს, ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტი, ცოდნისა და პრაქტიკის ნაკლებობას, ასევე პასუხისმგებელია ქვეყნის მასშტაბით აღჭურვილობისა და უნარ-ჩვევების მდინარეებში ჩამდინარე წყლების ჩაშვებისა ნაკლებობას (მსოფლიო ბანკი და გაეროს და მეტეოროლოგიური მდგომარეობის სურსათისა და სოფლის მეურნეობის შესახებ მონაცემების შეგროვებაზე. თუმცა, ორგანიზაცია 2022). ამჟამად დეპარტამენტი, რეალურ დროში, ცოტა მონაცემებს აგროვებს მდინარეებში გარდა კლიმატგონივრული სოფლის ჩამდინარე წყლების ჩაშვების შესახებ მეურნეობის უნარ-ჩვევებისა, (საქართველოს გარემოს დაცვისა და საქართველოში მწვავედ დგას უახლესი სოფლის მეურნეობის სამინისტრო 2017b) აგრომეტეოროლოგიური მონაცემების შეგროვების, გაზომვისა და გამოყენების შესაძლებლობების საჭიროება. სოფლის C. ბოლოდროინდელი მეურნეობასთან დაკავშირებულმა ამინდის მოვლენები წყლის პროგნოზებმა, შეიძლება, მოკლე ვადაში დაუყოვნებელი სარგებელი მოუტანოს რესურსების მართვის ფერმერებს, ტემპერატურისა და ნალექების განვითარებაში შესახებ ინფორმაციის უზრუნველყოფით საქართველოში, ისევე როგორც და გრძელ ვადაში, ირიგაციის დაგეგმვის რეგიონის ბევრ სხვა ქვეყანაში, სოფლის გაადვილებით. მაგალითად, მოახლოებული მეურნეობა ძირითადად ნალექებზეა გვალვის შესახებ ცოდნა, ფერმერებს დამოკიდებული, მაგრამ სარწყავ და დაეხმარება კულტურების შერჩევასა სადრენაჟე სისტემებში ინვესტიციები და ირიგაციის მართვაში და ასევე, ძალზე მნიშვნელოვანია კლიმატური ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 53 უკიდურესობებისგან დასაცავად და სურსათისა და სოფლის მეურნეობის კრიტიკულად მნიშვნელოვანია მაღალი ორგანიზაცია, 2019წ.). მიუხედავად იმისა, ღირებულების სასოფლო-სამეურნეო რომ ზოგიერთი ანგარიშის მიხედვით პროდუქციის წარმოებისთვის. ურწყავი (თსუ ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლა, ფართობები, მეცხოველეობისა და 2016წ.) საბჭოთა კავშირის მასშტაბებამდე ნალექზე დამოკიდებული მარცვლეული სარწყავი ტერიტორიების გაფართოების კულტურებისთვის გამოიყენება, იმ დროს, მიზანშეწონილობასთან დაკავშირებით როდესაც, დაბლობებში განლაგებული მნიშვნელოვანი კითხვები არსებობს, სარწყავი ფართობები, ხილისა და ირიგაციის პოტენციალი შეფასებულია ბოსტნეულის წარმოებას ეთმობა. ქვეყნის 725,000 ჰექტარამდე (გაეროს სურსათისა აღმოსავლეთ ნაწილში, სადაც გვალვა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია, ხშირია, კლიმატური უკიდურესობებისგან 2019წ.). ამასთან, დღეს ირწყვება მთლიანი თავის დასაცავად ირიგაციის გამოყენებაა ფართობის მხოლოდ 17 პროცენტი საჭირო. ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, 2021a). ტენიანობა უფრო მაღალია და ის დრენაჟის პრობლემების წინაშე დგას. ირიგაციისა და დრენაჟის სერვისები არ შეესაბამება ქვეყნისთვის საჭირო ყოფილი საბჭოთა კავშირის დაშლის ოპტიმალურ დონეს, არც რაოდენობრივი შემდეგ, საქართველოში სარწყავი და არც თვისებრივი თვალსაზრისით ფართობი მნიშვნელოვნად შემცირდა. (USAID 2016წ.). დამატებითი ეს ნაწილობრივ შეიძლება განპირობებული ინვესტიციების ჩადება, ირიგაციისა და იყოს იმით, რომ საქართველოში ირიგაციისა დრენაჟის სისტემებში, აუცილებელია და დრენაჟის ინფრასტრუქტურა მიტოვებული მაღალი ღირებულების მქონე, ისეთი აღმოჩნდა არსებული სისტემების საკვები პროდუქტების მზარდი წარმოების რეგულარული ტექნიკური მომსახურების ხელშესაწყობად, როგორიცაა ხილი და ნაკლებობის, დიდი სისტემების ოპერირების ბოსტნეული. მაღალი ღირებულების მქონე სირთულის, ირიგაციისა და დრენაჟის შრომატევადი კულტურების წარმოება, მართვისთვის გამოყოფილი ფინანსური ფუნდამენტურად არის დამოკიდებული რესურსების შემცირების შედეგად, საიმედო და ხელმისაწვდომ სარწყავ რაც გამოწვეული იყო ეკონომიკური ან მომსახურებაზე, რომლის ნაკლებობაცაა ფინანსური რენტაბელურობის შემცირებით. ამჟამად საქართველოში (მსოფლიო ყველა ამ ფაქტორმა, თანდათანობით, ბანკის ჯგუფი 2018წ.). ამის მიუხედავად, საქართველოში ირიგაციისა და დრენაჟის ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემების სერვისების საერთო დეგრადაციას გაუმჯობესებისა და განვითარების პროცესი შეუწყო ხელი. საქართველოს „2017- მიმდინარეობს. სახელმწიფო პროგრამების 2025 წლების ირიგაციის სტრატეგიის“ დახმარებით ყოველწლიურად იზრდება თანახმად „ არსებული სარწყავი ისეთი მიწების ფართობები, რომლებსაც ფართობი საქართველოში, რომელიც ირიგაციისა და დრენაჟის ინფრასტრუქტურა საბჭოთა პერიოდში დაახლოებით 400 ემსახურება. თანდათანობით ინერგება 000 ჰა-ს შეადგენდა, 2015 წლისთვის თანამედროვე სარწყავი სისტემები ერთ მეათედამდე შემცირდა.“ სექტორის (გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის ცუდმა მუშაობამ, სოფლის მეურნეობის სამინისტრო 2019წ.). თუმცა, ბევრ სისტემების მახასიათებლებმა, მიწის მცირე და მარგინალურ ფერმერს არ რეფორმებმა, საბაზრო ეკონომიკაზე შეუძლია მოდერნიზება (მაგ. წვეთოვანი გადასვლამ და ტრადიციული სავაჭრო ან დაწვიმებითი სისტემების დანერგვა) ან პარტნიორების ბაზრების დაკარგვამ, უფრო მაღალი ღირებულების კულტურების ასევე ხელი შეუწყო სარწყავი ფართობის წარმოებაზე გადასვლა. ამას თან ერთვის მნიშვნელოვან შემცირებას (გაეროს საქართველოში, ირიგაციისა და დრენაჟის 54 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ნახაზი 5: ირიგაციისა და დრენაჟის ინფრასტრუქტურით დაფარული ტერიტორია 1988 – 2020 წწ 500 400 300 ათასი ჰა 200 გასარწყავებული ფართობი 100 დრენაჟირებული 0 ფართობი წყარო: ავტორები. შენიშვნა: 1988-2011 წლების მონაცემები ეკუთვნის თსუ ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლას (2016წ.). 2012- 2020 წლების მონაცემები ეკუთვნის GACo (2021)  (მიღებული იყო 2021 წლის ივნისში). მომსახურებასთან დაკავშირებული ირიგაციისა და დრენაჟის სფეროში ინსტიტუციონალური გამოწვევები: მომუშავე, ძირითადი ორგანიზაციების, ირიგაციის მართვის, ექსპლუატაციისა და საკვანძო თანამშრომელთა კვალიფიკაციის ტექნიკური მომსახურების (მოვლა-შენახვის) ამაღლებას ფერმერებისთვის ირიგაციისა და ცუდი სქემები; ირიგაციასა და დრენაჟში დრენაჟის გაუმჯობესებული მომსახურებების ჩადებულ კაპიტალურ ინვესტიციებზე მისაწოდებლად. ფინანსური უკუგების დაბალი დონე; და ირიგაციასა და დრენაჟის სექტორში გასარწყავებული ფართობის ზრდის დასაქმებული ადამიანური რესურსებისა გარკვეული პროგრესის მიუხედავად, და კვალიფიცირებული სპეციალისტების კვლავ რჩება კითხვები სარეაბილიტაციო ნაკლებობა. ეს ფაქტორები ხაზს უსვამენ სამუშაოების პრიორიტეტების ინტეგრირებული სისტემების გზით ამ განსაზღვრის კრიტერიუმებთან საკითხების გადაჭრის აუცილებლობას. დაკავშირებით და წყლის სერვისის სარწყავი სისტემების განახლება და საიმედოობის თაობაზე. გარემოს დაცვისა მოდერნიზაცია უნდა განხორციელდეს ისეთი და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ინვესტიციების პარალელურად, რომლებიც მონაცემების მიხედვით, 2019 წლის ხელს შეუწყობენ მომსახურების მიწოდების დეკემბრის მდგომარეობით, 130,000 ინსტიტუციურ რეფორმას, ინდივიდუალური ჰექტარი უკვე რეაბილიტირებულია. ფერმერების მიერ ინვესტიციების ჩადებას მაგრამ რეაბილიტაცია მხოლოდ ფერმების მოდერნიზების მიზნით, ნაწილობრივია, რადგან ფოკუსირებული სატარიფო სტრუქტურის რეფორმირებას, იყო პირველად არხებზე და არა მთელ ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 55 სარწყავ სისტემაზე, მათ შორის მეორად ხდება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან და მესამეულ არხებზე.20 კლიმატის გადარიცხვით). ცვლილება, წყლის მნიშვნელოვანი დანაკარგების არსებობასთან და წყალზე წყლის ტარიფის რეფორმა მოთხოვნის საერთო ზრდასთან ერთად, მნიშვნელოვანია, სარწყავი სისტემის სავარაუდოდ გაზრდის, როგორც ხარჯების დაფარვისა და წყლის ეფექტური სარწყავ სისტემებზე ზეწოლას, ისე წყლის გამოყენების წახალისებისათვის, გამოყენებისთვის, სხვა სექტორებთან ირიგაციისა და დრენაჟის სერვისის კონფლიქტის რისკებს. მორწყვა ძირითადად გაუმჯობესებასთან ერთად, წყლის გრავიტაციული სისტემებით (მაგ. ღია მომხმარებლებისგან ხარჯების ამოღების არხებით) ხორციელდება. წვეთოვანი გაუმჯობესებისთვის. ახალი სატარიფო მორწყვა ფართოდ გავრცელებული არ სტრუქტურის შემუშავებისას აღსანიშნავია არის. მიკრო ირიგაციით მორწყული ორი ძირითადი ასპექტი: (ა) ფერმერების ჰექტარების სავარაუდო რაოდენობა არ გადახდისუნარიანობა და გადახდის არის ცნობილი. მთავრობას დაგეგმილი სურვილი, და (ბ) ახალი ტარიფის აქვს საშუალო და მესამე დონის სარწყავი პოტენციური გავლენა სოფლის მეურნეობის სისტემების მართვა, შპს „საქართველოს სექტორის კონკურენტუნარიანობაზე. მელიორაციიდან“21 წყალმომხმარებელთა რამდენიმე დაინტერესებული მხარის ორგანიზაციებს გადასცეს (WUO), რომლებიც აზრით, ახალი ტარიფის დანერგვას თან ჯერ კიდევ ჩამოყალიბებული არ არის. უნდა ახლდეს ცნობიერების ამაღლების სარწყავი სისტემების მართვის გადაცემა, მასშტაბური ძალისხმევა ირიგაციისა და სავარაუდოდ, წყლის ტარიფის რეფორმის დრენაჟის სექტორის ახალ მოწყობასთან პარალელურად განხორციელდება, დაკავშირებული პოტენციური სარგებლის ვინაიდან „საქართველოს მელიორაციის“ შესახებ, კერძოდ, ორივე, სატარიფო რეალური საოპერაციო შემოსავალი, რეფორმებისა და წყლის მომხმარებელთა სახელმწიფო სუბსიდიების გამოკლებით, ორგანიზაციების შექმნისა და განვითარების მისი ხარჯების მხოლოდ 13 პროცენტს პროცესის წარმატებით განხორციელების შეადგენს. ირიგაციისა და დრენაჟის მიზნით. მომსახურებიდან მიღებული შემოსავლის ასეთი დაბალი დონე, შეიძლება გამოწვიოს: (ა) ტარიფების დაბალმა დონემ; (ბ) D. მიწის მართვის სექტორში დადებული კონტრაქტის მცირე რაოდენობამ, არსებული მდგომარეობა რაც მიწის რეგისტრაციის პრობლემებს და მუშაობის შედეგები უკავშირდება; და (გ) მომსახურების დაბალმა საიმედოობამ. ხარჯების დაფარვის დაბალი 1992 წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის დონის მეოთხე მიზეზი არის, „საქართველოს შემდეგ მიწის რეფორმა საქართველოში მელიორაციის“ წახალისების სტრუქტურა, ორ ეტაპად განხორციელდა. პირველი რომელიც რბილი საბიუჯეტო შეზღუდვებით ეტაპის დროს, 1992-1998 წლებში მიწა სარგებლობს (ანუ ზარალის ანაზღაურება ოჯახებს კერძო საკუთრებაში უფასოდ დაურიგდათ. შედეგად, შეიქმნა ასი 20 ინფორმაცია მიღებული იყო დაინტერესებულ მხარეებთან კონსულტაციების შედეგად. ამ მოკლე ინფორმაციის პარალელურად, „WBG Water Global Practice in ECA“, BRL-სა და ISET-თან პარტნიორობით, ატარებს კვლევას სხვადასხვა სამთავრობო უწყებებთან და წყლის მომხმარებლებთან მუდმივი კონსულტაციების გზით. კვლევის მიზანი არის საქართველოში ირიგაციის სექტორის შეზღუდვებისა და შესაძლებლობების უფრო დეტალური სურათის მიღება. კვლევა 2021 წლის სექტემბერში დასრულდება. 21 „საქართველოს მელიორაცია“, რომელიც სოფლის მეურნეობისა და გარემოს დაცვის სამინისტროს ექვემდებარება, ქვეყანაში სარწყავი და სადრენაჟე მომსახურების ერთადერთი მიმწოდებელი გახდა. იგი ახორციელებს სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის სარეაბილიტაციო სამუშაოებს, ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემების ჩათვლით. 56 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ათასობით მცირე საოჯახო მეურნეობა დანიშნულების მიწის საკუთრების (საშუალოდ დაახლოებით 1 ჰექტარი მიწის აღიარების დოკუმენტირების პროცესი, ნაკვეთი, რომელიც ხშირად 3-4 ნაწილად საერთაშორისო დონორების დახმარებით, იყოფოდა). მეორე ეტაპის ფარგლებში, 90-იანი წლების ბოლოს დაიწყო და რომელიც 2005 წელს დასრულდა, კვლავაც გრძელდება, რადგანაც ბოლო სახელმწიფო საკუთრებაში დარჩენილი 10-15 წლის განმავლობაში, მიწის სასოფლო-სამეურნეო მიწა, იჯარით რეგისტრაციისა და პრივატიზაციის გაიცა. სახელმწიფომ არასასოფლო- შესახებ ახალი კანონები მიიღეს. მიწაზე სამეურნეო დანიშნულების მიწა, როგორიცაა საკუთრების უფლებებს არეგულირებს, საცხოვრებელი, კომერციული და 2007 წელს მიღებული, „საქართველოს სამრეწველო შენობები, უფასოდ გადასცა კანონი ფიზიკური და კერძო სამართლის კერძო საკუთრებაში, მაგრამ შეინარჩუნა იურიდიული პირების მფლობელობაში საკუთრება იმ მიწაზე, რომელზეც შენობები (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე იყო განთავსებული. საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“. სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული დროთა განმავლობაში, მიწის მიწის პრივატიზებას არეგულირებს, 2010 რეგისტრაციისა და პრივატიზების წელს მიღებული, „საქართველოს კანონი სამართლებრივი და ინსტიტუციური სახელმწიფო ქონების შესახებ“, შესაბამისი ჩარჩოები შეიცვალა. 1996 წელს ცვლილებებით. საქართველოს პარლამენტმა გამოსცა კანონი მიწის რეგისტრაციის მიწით მოსარგებლეების საჭიროებების შესახებ, რომელიც იურიდიულ და უკეთ დაკმაყოფილების მიზნით ინსტიტუციონალურ ჩარჩოს წარმოადგენს ზოგიერთი ინსტიტუციური საკითხი და კერძო საკუთრების უფლების აღდგენის ეტაპობრივად წყდებოდა. 1998 წლიდან მიზანს ემსახურება. ადგილი ჰქონდა 2004 წლამდე პერიოდში საქართველოში რამდენიმე ხარვეზს, როგორიცაა: ქონების რეგისტრაციაზე პასუხისმგებელი საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში იყო ორი სხვადასხვა სააგენტო: (NAPR) აღირიცხა მხოლოდ პირველადი „ტექნიკური აღრიცხვის ბიურო“, რომელიც მფლობელები და არა შემდგომი პასუხისმგებელი იყო ბინებისა და შენობების ტრანზაქციები; არ არსებობდა ერთიანი დათვალიერებასა და რეგისტრაციაზე; საკადასტრო სისტემა; და დოკუმენტაცია და „მიწის მართვის სახელმწიფო ეფუძნებოდა მუნიციპალიტეტებსა და დეპარტამენტი“, რომელიც პასუხისმგებელი სოფლებში არსებულ რუკებს. 1999 წელს იყო მიწის ადმინისტრირებასა და პრეზიდენტმა გამოსცა განკარგულება მართვაზე, რაც მოიცავდა საკუთრების „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების უფლების რეგისტრირებასა და კადასტრის მიწის საკუთრების უფლების პირველადი წარმოებას, სახელმწიფო საკუთრებაში რეგისტრაციის გადაუდებელ ღონისძიებათა არსებული მიწის პრივატიზებასა და იჯარას, და საქართველოს მოქალაქეთათვის მიწის კატეგორიების განსაზღვრასა და სარეგისტრაციო მოწმობების გაცემის სტატისტიკის წარმოებას, მიწისა და შესახებ“. იმის უზრუნველსაყოფად, რომ ბუნებრივი რესურსების გამოყენების პირველადი რეგისტრაციის პროცესი კონტროლს და შუამავლობას მიწასთან გამჭვირვალე და სწრაფი ყოფილიყო, დაკავშირებული დავების დროს. ამ განკარგულებამ მინიმუმამდე შეამცირა პასუხისმგებლობების ნაწილი ემთხვეოდა მიწის პრივატიზაციისა და პირველადი სხვა სამთავრობო უწყებების მანდატებს რეგისტრაციისთვის საჭირო დოკუმენტების და პროცედურები ბუნდოვანი იყო. რაოდენობა. სასოფლო-სამეურნეო 2003 წლის ვარდების რევოლუციისა და ს აქარ თ ვ ელ ოში ს ოფლ ად განვი თარ ე ბ უ ლი მოვლე ნე ბ ი და კონტ ე ქსტ ი 57 მომდევნო რეფორმების შემდეგ, რომელიც და ეფექტურობის ასამაღლებლად და სახელმწიფო ქონების პრივატიზებას საკუთრების დამადასტურებელი ციფრული მოიცავდა, საქართველოს მთავრობამ სერტიფიკატების უსაფრთხოებისა და გააუქმა როგორც „ტექნიკური აღრიცხვის საიმედოობის გაზრდის მიზნით. ბიურო“, ასევე „მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტი“ და დააარსა იუსტიციის ქვეყანაში მიწის საკუთრების მოდელი სამინისტროსთან არსებული საჯარო და არასრული სისტემური რეგისტრაცია რეესტრის ეროვნული სააგენტო, რომელიც ზღუდავს სოფლის მეურნეობის მიწის ადმინისტრირებას ახორციელებს პროდუქტიულობასა და ინვესტიციებს. (კადასტრს აწარმოებს და საკუთრების საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს უფლებას არეგისტრირებს). მიერ მოწოდებული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით, 2021 წლის საკადასტრო და ქონების რეგისტრაციის ოქტომბრის მდგომარეობით, ქვეყანაში სისტემებში მიწის ოფიციალური მიწის ნაკვეთების მხოლოდ 72 პროცენტია რეგისტრაციის პროცესი ნელა რეგისტრირებული. ეს მაჩვენებელი მიმდინარეობს. რეგისტრირებულია კიდევ უფრო დაბალია სასოფლო- სოფლად არსებული საკუთრების სამეურნეო მიწის ნაკვეთების შემთხვევაში მხოლოდ 20 პროცენტი. მიწის და დაახლოებით 30 პროცენტს უდრის. რეგისტრაციის რეფორმის მეორე ეტაპი მთლიანად, სოფლად არის დაახლოებით 1 2016 წელს დაიწყო და გამოყენებული მილიონი დაურეგისტრირებელი სასოფლო- იყო როგორც სპორადული, ასევე სამეურნეო მიწის ნაკვეთი. ეს ფაქტი ზიანს სისტემური რეგისტრაციის მიდგომები, აყენებს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის თუმცა ძირითადი აქცენტი სპორადულ წარმოებასა და პროდუქტიულობას. 2019 რეგისტრაციაზე გაკეთდა. 2016 წელს წლის მდგომარეობით, მიწის მხოლოდ 20 პარლამენტმა მიიღო კანონი „სახელმწიფო პროცენტს მართავენ ქალების საკუთრებაში პროექტის ფარგლებში მიწის ნაკვეთებზე არსებული მეურნეობები (საქსტატი 2021წ.). უფლებათა სისტემური და სპორადული მიწაზე საკუთრების უფლების არქონა, რეგისტრაციის სპეციალური წესისა და ზღუდავს ქალების მონაწილეობას სოფლის საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის მეურნეობის ზოგიერთ პროგრამაში, შესახებ“. საქართველოს მასშტაბით, ასევე საკუთრების ნაკლებობა ამცირებს სისტემური რეგისტრაციის საპილოტო ქალების საკრედიტო უზრუნველყოფასა და ღონისძიებები მხოლოდ რამდენიმე ზღუდავს, რეგიონებში მოქმედ საკრედიტო დასახლებულ პუნქტში განხორციელდა. და საგრანტო სქემებში მათ ჩართულობას. 2019 წელს საქართველოს პარლამენტმა, (გაეროს სურსათისა და სოფლის სისტემური რეგისტრაციის პროცედურების მეურნეობის ორგანიზაცია 2018b). კიდევ უფრო გამარტივების მიზნით და მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული, მიწათსარგებლობის მიზნის განსაზღვრისა „ირიგაციისა და მიწის ბაზრის განვითარების და მიწათსარგებლობის დაგეგმვისა პროექტის“ ფარგლებში განხორციელებული და მონიტორინგის საფუძვლის შექმნის სისტემური რეგისტრაციის პილოტირების მიზნით მიწის საკითხებზე მომუშავე შედეგებზე დაყრდნობით, მიიღო ახალი ახალი სააგენტო დაარსდა. 2019 დადგენილება. საჯარო რეესტრის წელს გარემოს დაცვისა და სოფლის ეროვნული სააგენტო იყენებს „ბლოკჩეინის“ მეურნეობის მინისტრმა დაამტკიცა საჯარო ტექნოლოგიას, მიწაზე საკუთრების სამართლის იურიდიული პირის „მიწის რეგისტრაციის პროცესის გამჭვირვალობისა მდგრადი მართვისა და მიწათსარგებლობის 58 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მონიტორინგის ეროვნული სააგენტოს“ და განვითარების სამთავრობო კომისიის („მიწის სააგენტოს“) დებულება. კანონის შექმნის შესახებ“ 2013 წელს მიიღეს, თანახმად, მიწის სააგენტოს ფუნქციებია: ხოლო 2014 და 2015 წლებში ამ კანონში ა) მიწის ბალანსის შედგენა, ბ) სასოფლო- შესწორებები გაკეთდა. ქვეყანაში ეროვნული სამეურნეო მიწების რეგისტრაცია და სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის ინტეგრირებული მონაცემთა ბაზის შექმნა, შექმნის, ფუნქციონირებისა და განვითარების (გ) მიწათსარგებლობის სახელმწიფო კოორდინაცია საჯარო რეესტრის ეროვნულ მონიტორინგის განხორციელება და (დ) სააგენტოს დაევალა. საჯარო რეესტრის უზრუნველყოს შესაბამისი ინფორმაციის ეროვნული სააგენტოს ხელმძღვანელობით ხელმისაწვდომობა (საქართველოს ხორციელდება ღონისძიებები, რომელთა პარლამენტი 2019b). მიწის სააგენტო მიზანია თანამშრომლობის გაღრმავება განაახლებს მიწის ინვენტარიზაციის ქვეყანაში სივრცითი მონაცემების პროცესს, რათა შეიქმნას საფუძველი მიწის მწარმოებელ და მომხმარებელ მთავარ მომავალი კონსოლიდაციისა და მიწის უწყებებს შორის და მიმდინარეობს ეფექტური გამოყენებისათვის (მსოფლიო დისკუსიები გეომონაცემთა გაზიარების ბანკის ჯგუფი, 2020e). მიუხედავად საკითხებზე (UN 2015). იმის მიუხედავად, იმისა, რომ არსებობს ცალკე სააგენტო, რომ ეროვნული სივრცითი მონაცემების რომელიც მიწასთან დაკავშირებულ ინფრასტრუქტურას აქვს ვებგვერდი ზოგიერთ საკითხს არეგულირებს, და ინსტიტუციური სტრუქტურა, ის ჯერ არ არსებობს კონსოლიდირებული საბოლოო სახით ჩამოყალიბებული არ სტრატეგიული დოკუმენტი, რომელიც არის და მისი ზოგიერთი კომპონენტი სასოფლო-სამეურნეო მიწების მართვისა და (მაგ., გეოპორტალი) საპილოტო რეჟიმში ადმინისტრირების ყველა ასპექტს მოიცავს. მუშაობს. საქართველოს ეროვნული ასევე არ არსებობს ყოვლისმომცველი სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის სამოქმედო გეგმა მიწასთან დაკავშირებული მეტამონაცემების სპეციფიკაცია შეიქმნა პოლიტიკის განსახორციელებლად. 2015 წელს და გადაიხედა 2016 წელს. სივრცითი მონაცემების ნაკრებისთვის, 2013 წელს საქართველომ მუშაობა ნაკრებთა სერიებისთვისა და დაიწყო ეროვნული სივრცითი სერვისებისთვის მეტამონაცემების შექმნისა მონაცემების ინფრასტრუქტურის და წარმოების მოთხოვნები განსაზღვრულია შექმნაზე, რაზეც წამყვან უწყებად „მეტამონაცემების რეგულაციაში“. განისაზღვრა საჯარო რეესტრის გეოსივრცული ინფორმაციის სათანადო ეროვნული სააგენტო; მთელი ქვეყნის მართვის უზრუნველსაყოფად, საქართველომ სრულმასშტაბიანი ეროვნული სივრცითი დაიწყო მუშაობა ინტეგრირებული მონაცემების ინფრასტრუქტურის გეოსივრცითი ინფორმაციის ჩარჩოზე, სისტემა ჯერ კიდევ ჩამოსაყალიბებელი რომლის სამოქმედო და საინვესტიციო და ასამოქმედებელია. „კანონი საპილოტო გეგმებზე მუშაობა ნორვეგიის საქართველოში ეროვნული სივრცითი მიერ გამოყოფილი დაფინანსებით მონაცემების ინფრასტრუქტურის შექმნისა ხორციელდება. Image: © soft_light. Vineyards in the Kakheti region. 3 2030 წლისთვის საქართველოს სოფლის მეურნეობაში დაგეგმილი წინსვლის რეალიზაცია: ეკონომიკური მდგრადობისა და კლიმატმედეგობის უზრუნველყოფაში მისი წვლილის გაზრდის შესაძლო ვარიანტები საქართველოს აქვს პოტენციალი გააუმჯობესოს სოფლის მეურნეობის სექტორის კონკურენტუნარიანობა, მდგრადობა და კლიმატის მიმართ მედეგობა, სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების სტრატეგიის 2021–2027 წლების ხედვისა და სექტორის მიზნების შესაბამისად, რაც ეკონომიკას ღირებულებას შემატებს და ამავდროულად სექტორის სტრუქტურული ტრანსფორმაციას დააჩქარებს. 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 61 მე-3 თავში მოცემულია კონკრეტული (მაგ., მწარმოებელთა ორგანიზაციები) და რეკომენდაციები სამივე სექტორთან მყიდველებზე ორიენტირებული მოდელები დაკავშირებით, შემდეგი სამი (მაგ. კონტრაქტით უზრუნველყოფილი მიმართულებით: (ა) კონკურენტუნარიანობა ფერმერობა - საკონტრაქტო ფერმერობა), (კონკურენტულად სასოფლო-სამეურნეო რომლებიც უკვე აპრობირებულია ღირებულებათა ჯაჭვის ინტეგრაცია, საქართველოში. საქართველოში მოქმედი მათ შორის აგროლოგისტიკის, მექანიზმების ანალიზი გვიჩვენებს, რომ აგროფინანსების, ირიგაციისა და არსებობს ზოგიერთი ისეთი ფაქტორის დრენაჟის ინფრასტრუქტურისა და განხილვის შესაძლებლობა, რომელიც მეურნეობებში სასოფლო-სამეურნეო წყლის მათ განვითარებას შეუწყობს ხელს. რესურსების მართვა, მიწის რეგისტრაცია, კონკრეტულად: მიწის გადასახადები და შეფასება და სასოფლო-სამეურნეო მიწის ბაზრები); კონტრაქტით უზრუნველყოფილი (ბ) მდგრადობა, მათ შორის ფინანსური/ მეურნეობა („საკონტრაქტო ფისკალური მდგრადობა (კონკრეტულად ფერმერობა“). წარსულში მიღებული - ირიგაციისა და დრენაჟის მომსახურების გარკვეული უარყოფითი გამოცდილების მიწოდება, ირიგაციისა და დრენაჟის მიუხედავად, ინტერვიუებისა და ფოკუს ტარიფი, ეროვნულ და ადგილობრივ ჯგუფის დისკუსიების დროს როგორც დონეზე წყლის რესურსების დაგეგმვისა და მწარმოებლების, ასევე მყიდველების მართვის ინსტიტუციური შესაძლებლობები, მხრიდან გამოითქვა მნიშვნელოვანი მიწის მართვისა და ადმინისტრირების ინტერესი, გააგრძელონ საკონტრაქტო ერთიანი სამთავრობო პოლიტიკა, ფერმერობის პრაქტიკის გამოცდა, მიწის მართვისა და ადმინისტრირების მიწოდებული პროდუქცის ხარისხის, სამართლებრივი ბაზა და სახელმწიფო რაოდენობისა და სტაბილურობის ხარჯები სოფლის მეურნეობაში); და გასაუმჯობესებლად (მყიდველთა მიერ (გ) კლიმატმედეგობა (კონკრეტულად გამოთქმული ინტერესი) და ბაზრებზე კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის პროგნოზირებადი წვდომისთვის უფრო პრაქტიკა, აგრომეტეოროლოგიური და სტაბილური შემოსავლის ნაკადებით წყლის აღრიცხვის შესაძლებლობები (მწარმოებლების მიერ გამოთქმული და მიწის დეგრადაცია და ნიადაგის ინტერესი). საკონტრაქტო ფერმერობის სიჯანსაღე). ეს სამი თემა განხილულია მექანიზმს, კარგად შეეფერება ქალთა, ახალგაზრდებისა და მცირემიწიანი მალფუჭებადი, მაღალი ღირებულების, ფერმერების ინკლუზიურობის ექსპორტზე ორიენტირებული პროდუქტები, გათვალისწინებით. ხარისხის მიმართ მგრძნობიარე ბაზრებისთვის, სადაც მოქმედებს სურსათის უვნებლობის სტანდარტები და არსებობს კონკურენტუნარიანობა მყიდველისა და მიმწოდებლის ძლიერი ინტერესი საკონტრაქტო ფერმერობის მიმართ (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის A. სოფლის მეურნეობისა და პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი აგრობიზნესის ინტეგრაცია 2021წ.). გრძელდება, საკონტრაქტო არსებობს შესაძლებლობა გაძლიერდეს ფერმერობის პრაქტიკის დანერგვისა და სოფლის მეურნეობაში მცირემიწიანი გაძლიერების მცდელობები. ამ მხრივ, ფერმერების ინტეგრაციის გაზრდის ყველაზე მეტად აღსანიშნავია, გარემოს თვალსაზრისით წარმატებული და დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მსოფლიოში ფართოდ გამოყენებული სამინისტროს თანამშრომლობა გაეროს სტრატეგიები, როგორიცაა მწარმოებელზე სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორიენტირებული მოდელები ორგანიზაციასთან. მიმდინარეობს ტექნიკური 62 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მხარდაჭერა პასუხისმგებლობიანი ან „ბიზნეს გეგმით“, რომელიც აღწერს საკონტრაქტო ფერმერობის ოპერირების მწარმოებლების კაპიტალსა და სერვისების ხელშეწყობისთვის, რომელსაც გაეროს საჭიროებებს და სთავაზობს გაუმჯობესებას, სურსათისა და სოფლის მეურნეობის რაც მათ საშუალებას მისცემს, განაახლონ ორგანიზაცია უზრუნველყოფს თავიანთი საწარმოო შესაძლებლობები ევროკავშირთან ერთად, ფლაგმანი და უნარები, რათა გააძლიერონ კავშირი პროგრამის ფარგლებში “ სოფლის ბაზართან, ანუ მყიდველ(ებ)თან (მსოფლიო მეურნეობისა და სოფლის განვითარების ბანკი 2016 წ.). ამ მიდგომამ შეიძლება ევროპის სამეზობლო პროგრამა“.22 ხელი შეუწყოს, როგორც ჰორიზონტალური საქართველოს მთავრობას შეუძლია, ხელი კავშირების განვითარებას მწარმოებლებს შეუწყოს, ისეთი ხელსაყრელი გარემოს შორის, ასევე ვერტიკალურ კავშირებს გაძლიერებას, როგორიცაა: სანდო ბაზრისა მწარმოებლებსა და მყიდველ(ებ)ს და ფასების საინფორმაციო სერვისების შორის. ფინანსებზე ხელმისაწვდომობის შემუშავება/დამკვიდრება, პროდუქტის შეზღუდვის საპასუხოდ, „პროდუქტიული მარკეტინგის ერთიანი სტანდარტები, ალიანსებისთვის“ ფინანსური მხარდაჭერა, საწყობების ქვითრების სისტემა, ასევე შესაძლებელია თანამონაწილეობრივი დავების გადაწყვეტის სწრაფი და გრანტების მეშვეობით, მექანიზმით რომლის ხელმისაწვდომი მექანიზმები, რომლებიც გამოყენების დადებითი გამოცდილება, საჭიროა საკონტრაქტო ფერმერობის საქართველოს უკვე აქვს. (მაგალითად, ოპერირების მხარდასაჭერად. სოფლის მეურნეობის განვითარების საერთაშორისო ფონდის (IFAD) „სოფლის მწარმოებელთა ორგანიზაციები. მეურნეობის მოდერნიზაციის, ბაზარზე „სოფლის მეურნეობისა და სოფლის წვდომის და მდგრადობის პროექტის“ განვითარების ევროპის სამეზობლო ფარგლებში). პროგრამამ“ აგრეთვე დააფინანსა, საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო » რეკომენდაცია მოკლევადიანი კოოპერატივების გამოცდილების ანალიზი პერიოდისთვის (1): იმ სფეროების და ზოგიერთ მათგანს გაუწია მხარდაჭერა. უფრო ღრმა ანალიზი, რომლებიც მისი დასკვნების მიხედვით, საჭიროა მეტი საკონტრაქტო ფერმერობისთვის ფოკუსირება მომსახურების მიმწოდებელი ხელსაყრელ გარემოს ქმნიან, კოოპერატივების განვითარებაზე როგორიცაა: სანდო ბაზრისა და ფასების (და ზოგადად სოფლის მეურნეობის საინფორმაციო სერვისების შემუშავება/ ღირებულებათა ჯაჭვის განვითარებაზე) დამკვიდრება, პროდუქტის მარკეტინგის (კაკულია 2017წ.). სასოფლო-სამეურნეო ერთიანი სტანდარტები, საწყობის კოოპერატივების წარმატებაზე, გავლენის ქვითრების სისტემა, ასევე დავების მქონე ყველაზე აქტუალურ საკითხად, ასევე გადაწყვეტის სწრაფი და ხელმისაწვდომი დასახელდა ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა, მექანიზმები. აქტივები (მანქანები, მიწა და ა.შ.), » რეკომენდაცია მოკლევადიანი საწარმოო საშუალებები და ბაზრები პერიოდისთვის (2): (კოჭლამაზაშვილი 2017წ.). საქართველოს „პროდუქტიული ალიანსის“ მთავრობას შეუძლია მოიძიოს დახმარება მიდგომის განსახორციელებლად, „პროდუქტიული ალიანსის“ მიდგომის მიზანშეწონილობის ანალიზის განსახორციელებლად, რომლის დროსაც განხორციელება. მცირემიწიან მწარმოებელთა ჯგუფი, ერთი » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი ან მეტი მყიდველი და საჯარო სექტორი პერიოდისთვის: სოფლის დაკავშირებულია ბიზნეს წინადადებით, მეურნეობისა და აგრობიზნესის 22 https://eu4georgia.ge/enpard/ 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 63 საკითხებზე, სახელმწიფო და კერძო მათ შორისაა დაბალი კვალიფიკაცია სექტორებს შორის დიალოგისთვის და ცუდი ინფრასტრუქტურა (მათ შორის, საჭირო პლატფორმის შექმნა, სატრანსპორტო და აგროლოგისტიკის რაც უზრუნველყოფს პოლიტიკის შესაძლებლობები), რაც ამძიმებს შემუშავებისთვის საჭირო ინფორმაციის ინტეგრაციის სირთულეებს, როგორც არსებობას და ხელს შეუწყობს სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა კლასტერების შექმნას, გაერთიანებასა ჯაჭვების გასწვრივ, ასევე საკვების და ვერტიკალურ კოორდინაციას უვნებლობის სუსტად განვითარებულ ღირებულებათა ჯაჭვების გასწვრივ სისტემებზე.23 ამ საკითხების გადაჭრის და განსაკუთრებულ ყურადღებას დასაწყებად, საჭირო იქნება ერთდროულად გაამახვილებს ქალებისა და სხვადასხვა ღონისძიების გატარება, მათ ახალგაზრდების ჩართულობაზე. ეს არ შორის: უნდა იყოს ახალი სტრუქტურები, არამედ ამისთვის იდეალურად გამოდგებოდა » რეკომენდაცია მოკლევადიანი რეგიონული საინფორმაციო პერიოდისთვის (1): კერძო საკონსულტაციო ცენტრები, რომლებიც სექტორსა და სამთავრობო უწყებების გარემოს დაცვისა და სოფლის თანამშრომლობით, ტრენინგებისა და მეურნეობის სამინისტრომ დააარსა სტაჟირების პროგრამების შემუშავება და 2013 წელს. ეს ცენტრები ახორციელებენ განხორციელება, სოფლის მეურნეობასა სასოფლო სამეურნეო ექსტენციის და აგრობიზნესში დასაქმებული სერვისებს, მათ შორის ფერმერების პირებისთვის, საჭირო უნარების ინფორმირებას სახელმწიფო განსავითარებლად. პოლიტიკისა და პროგრამების » რეკომენდაცია მოკლევადიანი შესახებ, და ფერმერებისგან პერიოდისთვის (2): ევროპის, აგროვებენ, სოფლის მეურნეობის სპარსეთის ყურისა და აღმოსავლეთ პროდუქტების წარმოებასთან, აზიის ბაზრებზე, არსებული ექსპორტისა ადგილობრივ კონტექსტთან და და პოტენციური პროდუქციის არხების არსებულ შეზღუდვებთან დაკავშირებულ შესწავლა, რათა კერძო სექტორთან ინფორმაციასა და სტატისტიკურ ერთად შემუშავდეს ლოგისტიკის მონაცემებს. ისინი შეიძლება იქცნენ, თანმიმდევრული გაუმჯობესების სოფლის მეურნეობისა და აგრობიზნესის სტრატეგია. პოლიტიკის შესახებ ინფორმაციის » რეკომენდაცია მოკლევადიანი გასავრცელების და კლასტერების პერიოდისთვის (3): სერტიფიკაციის შექმნის, ჯგუფების ფორმირებისა და ხარჯების შემცირება და ექსპორტზე ღირებულებათა ჯაჭვების გასწვრივ ახალი პროდუქციის გატანის ზრდის ვერტიკალური კოორდინაციის, ხელის სტიმულირება, კლასტერებისა და შემწყობ, უფრო ფართო პლატფორმად. ღირებულებათა ჯაჭვების სერტიფიკაციის პროცესების მხარდაჭერის გზით. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, არსებობს მეტი, კარგად დოკუმენტირებული » რეკომენდაცია მოკლევადიანი სუსტი მხარე, რომელიც გავლენას პერიოდისთვის (4): GLOBAL G.A.P ახდენს საქართველოში სოფლის სტანდარტების (კარგი სასოფლო- მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვების სამეურნეო პრაქტიკის სტანდარტების), განვითარებაზე და მაინც ნარჩუნდება რომლის დანერგვა საქართველოში, ინტეგრაციის პროცესის მიუხედავად. 2010-იანი წლებიდან მაინც დაიწყო, უფრო ფართო გამოყენების ხელშეწყობა. 23 შეზღუდვები და შემოთავაზებული გადაწყვეტილებები გაანალიზდა „საქართველოში აგროსასურსათო ღირებულებათა ჯაჭვების დაფინანსების მაქსიმიზაციის“ ფარგლებში. 64 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ეს სტანდარტები, ძირითადად, სოფლის » რეკომენდაცია საშუალო და მეურნეობის სექტორში მომუშავე გრძელვადიანი პერიოდისთვის: მსხვილ მოთამაშეებს აქვთ დანერგილი სახელმწიფო და კერძო სექტორების (კერძო კომპანიების ხელშეწყობით). პარტნიორობის, შესაძლო ვარიანტების საჭირო მასშტაბის გათვალისწინების იდენტიფიცირება და პოპულარიზაცია აუცილებლობა და სერტიფიცირების ისეთ სფეროებში, როგორიცაა: ტექნიკური ხარჯები, ხელს უშლის აგროლოგისტიკის ზონები, საწყობები ქართველ მცირე მწარმოებლებს მათ და ცივი ჯაჭვები და აგროლოგისტიკის დანერგვაში. მეტი ძალისხმევა შეიძლება დამხმარე სერვისები (როგორიცაა დასჭირდეს, „ადგილობრივი კარგი გადაზიდვები). სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკის“ » რეკომენდაცია გრძელვადიანი პროგრამაზე24 ცნობიერების ამაღლებას, პერიოდისთვის: ახალ საექსპორტო რომელიც ეტაპობრივი მიდგომის გზით, ბაზრებზე შესვლისთვის საჭირო სერტიფიცირებისა და „გლობალური მოცულობების მისაღწევად, კარგი სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკის“ გაერთიანებებისა და კლასტერების დანერგვისთვის, მცირე მწარმოებლების შექმნის შესაძლებლობების კვლევა. განსაკუთრებულ საჭიროებებს ითვალისწინებს. „ფარმ ეიშურერ“ კონკურენტუნარიანობის გაზრდის პროგრამა, რომელიც უზრუნველყოფს მიზნით გატარებული ღონისძიებები დამოუკიდებელი კონსულტანტების მიზნად უნდა ისახავდეს ქალების მომზადებას, რომლებიც დაეხმარებიან საჭიროებებზე რეაგირებას და მათ წინაშე ადგილობრივ ფერმერებს, რომ არსებული ბარიერების შემცირებას.26 მოემზადონ აუდიტისთვის ან დანერგონ ეს ნიშნავს, რომ გარემოს დაცვისა და ხარისხის მართვის სისტემა და შედეგად სოფლის მეურნეობის სამინისტროში და შეამცირონ ხარჯები.25 მის სააგენტოებში, მათ შორის რეგიონულ » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი საინფორმაციო საკონსულტაციო ცენტრებში, პერიოდისთვის (1): შეიქმნას უნდა გაიზარდოს ცოდნა და კომპეტენცია საზღვარგარეთ უმაღლესი გენდერული თანასწორობისა და ქალთა განათლების სტიპენდიის პროგრამა, გაძლიერების საკითხების შესახებ. პროფესიონალების კრიტიკული მასის საჭიროა მათი ცნობიერების ამაღლება შესაქმნელად, რომელიც საჭიროა პოლიტიკისა და პრაქტიკის დონეზე, უნარების ნაკლებობის შესამცირებლად რათა მათ განახორციელონ პოლიტიკა და ხელს შეუწყობს სოფლის მეურნეობისა და პროგრამები, რომლებიც აუმჯობესებს და აგრობიზნესის მომავალ ზრდას. ქალთა ხელმისაწვდომობას ინფორმაციაზე, ცოდნასა და ინოვაციებზე, ტექნოლოგიებზე, » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი მანქანა-დანადგარებზე, სასოფლო- პერიოდისთვის (2): ინვესტირება, სამეურნეო საწარმოო საშუალებებზე, ბაზრის შესწავლის საკონსულტაციო ბაზრებსა და აგროფინანსებზე. კონკრეტულ მომსახურებაში, ვაჭრობაში აქტივობებს შორის შეიძლება იყოს: ლოგისტიკური შესაძლებლობების (ა) შესაძლებლობების გაძლიერების გასარკვევად და მაღალი ღირებულების ღონისძიებების მორგება ქალთა (არსებით პროდუქტების მარკეტინგული და ლოგისტიკურ) საჭიროებებზე; (ბ) სტრატეგიის შემუშავების მიზნით. 24 https://www.globalgap.org/uk_en/for-producers/localgap/ 25 ამ დროისთვის საქართველოში ფერმის დამზღვევი რეგისტრირებული კომპანიები არ არის: https://www.globalgap. org/uk_en/what-we-do/the-gg-system/gg-farm-assurers/Farm-Assurer-List/ 26 აქტივობები ეფუძნება FAO 2018a-ის ინფორმაციას 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 65 ინფორმაციის გავრცელების მიზნით, აგროსაფინანსო პროდუქტებით და კომუნიკაციის სხვადასხვა არხის (მ.შ. სერვისებით. იმის გამო, რომ ქალები ინფორმაციული და საკომუნიკაციო არ არიან რეგისტრირებულნი მიწის, ტექნოლოგიების, ქალთა ჯგუფების) სახლების, კაპიტალური აღჭურვილობის მობილიზება; (გ) ტრენინგებისა და ან სხვა აქტივების მფლობელებად, მათ საკონსულტაციო სერვისების ადგილისა აგროდაფინანსებით სარგებლობის ნაკლები და დროის სათანადოდ შერჩევა ქალების შესაძლებლობა აქვთ (გაეროს სურსათისა ჩართვის მიზნით (მაგ., სახლთან უფრო და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია ახლოს); (დ) ქალების წახალისება, რათა 2018a). სესხის გარანტიების, უფრო ფართო მიიღონ პროფესიული და უმაღლესი გამოყენებამ, შეიძლება გამოიწვიოს, განათლება და გაიარონ ტრენინგი სოფლის როგორც საპროცენტო განაკვეთების, ასევე მეურნეობასა და აგრობიზნესში; და (ე) სუბსიდირებული კრედიტის გამოყენების მისაბაძი მაგალითებისთვის, მეტი ქალის შემდგომი შემცირება. ეს ცვლილებები, დასაქმება ექსტენციის სპეციალისტებად. მნიშვნელოვნად შეამცირებს სექტორში კერძო ინვესტიციების წახალისების ფისკალურ ხარჯებს და გამოათავისუფლებს B. ფინანსების ხელმისაწვდომობა მეტ რესურსებს, იმ საზოგადოებრივი სოფლის მეურნეობაში პროდუქტებისთვის (მაგ. სოფლის სოფლის მეურნეობასა და აგრობიზნესში მეურნეობის სექტორში ცოდნის შექმნა სესხების ხელმისაწვდომობის გაზრდის და გადაცემა), რომლებსაც უფრო მეტი მიზნით, საქართველო ეყრდნობა დაფინანსება სჭირდება (მსოფლიო ბანკის სახელმწიფო პროგრამებს, რომლებიც ჯგუფი 2020c). ძირითადად ორიენტირებულია » რეკომენდაცია მოკლევადიანი პროცენტული განაკვეთების პერიოდისთვის: ბანკებისათვის, აგრო- სუბსიდირებაზე. მიუხედავად იმისა, რომ კრედიტის გაცემასა და შესაბამისი ამ პროგრამებმა სოფლის მეურნეობაში პროდუქტების შემუშავებაში, ტექნიკური და აგრობიზნესში სესხების ზრდა დახმარების/ხელშეწყობის გაწევა. გამოიწვია, როგორც აბსოლუტური, ისე ბანკებს, აგროდაფინანსების მიმართ, ფარდობითი გამოსახულებით, ჯერ კიდევ კონსერვატიული დამოკიდებულება აქვთ საჭიროა ზომების მიღება მიწოდებასთან და საჭირო იქნება, სოფლის მეურნეობის დაკავშირებული შეზღუდვების დასაძლევად. სექტორის შესაფერის პროდუქტებსა და ფინანსური სახსრების ხელმისაწვდომობას სერვისებზე მათი ცნობიერების ზრდა. კვლავაც აბრკოლებს რისკები და მომსახურების ხარჯები, რადგანაც » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი ბანკები სოფლის მეურნეობას სარისკოდ პერიოდისთვის (1): სოფლად, აღიქვამენ. ღონისძიებები, რომლებიც ციფრული ფინანსური მომსახურების ხელს შეუწყობს კომერციული საბანკო გაფართოება, სოფლის მეურნეობის სესხების გაცემას სახელმწიფო დახმარების ფინანსურ ჩართულობასა და გარეშე, გარანტიებისა და განსხვავებული დაკრედიტებაზე, გავლენის ზრდის ტიპების უზრუნველყოფის (მაგ., საწყობის ასამაღლებლად. ქვითრების), როგორც უზრუნველყოფაზე » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი დაფუძნებული დაფინანსების პერიოდისთვის (2): სოფლის ალტერნატივის, გამოყენების ზრდასთან მეურნეობის დაკრედიტების საპროცენტო ერთად, გააფართოებს და გააღრმავებს განაკვეთის სუბსიდირების შემცირება და კერძო სექტორის ფინანსების მობილიზებას საკრედიტო პროგრამების მიზნობრიობის ინვესტირებისთვის. ასეთი ნაბიჯი ასევე გაუმჯობესება; განსაკუთრებული საშუალებას მისცემს ქალებს ისარგებლონ ყურადღების მიქცევა ღირებულებათა 66 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ჯაჭვის დაფინანსებასა და სამუშაო უმეტესი საირიგაციო სისტემებისთვის, კაპიტალზე. ფერმერების მიერ წყლის მოსაკრებლის » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი გადაუხდელობისა და მომსახურების პერიოდისთვის (3): გარანტიებისა მიმწოდებლის მიერ მომსახურების და განსხვავებული უზრუნველყოფის საფასურის დაფარვის შეუძლებლობის საშულებების (მაგ., საწყობის კომბინაცია, საზიანო ჩაკეტილ წრეს ქვითრების), როგორც უზრუნველყოფაზე ქმნის (რეაბილიტაცია / მოუვლელობა / დაფუძნებული დაფინანსების რეაბილიტაცია). ამ მიზნით, მწყობრიდან ალტერნატივის, გამოყენების გაზრდა. გამოსულ საირიგაციო ინფრასტრუქტურის ასეთი ნაბიჯი ასევე საშუალებას რეაბილიტაციაში აუცილებელია მისცემს ქალებს, რომლებიც ნაკლებად ინვესტიციების ჩადება, რასაც 2025 არიან რეგისტრირებული ქონების წლისთვის, სარწყავი ფართობის 200,000 მფლობელებად, ისარგებლონ ჰექტარამდე აღდგენა უნდა მოჰყვეს. აგროსაფინანსო პროდუქტებითა და წყლის რესურსების მოცულობა მცირდება. მომსახურებით. კლიმატის ცვლილების შედეგად, თოვლის საფარის პროგნოზირებული და მზარდი C. ირიგაციისა და დრენაჟის შემცირების გამო, საქართველოში წყლის დეფიციტი გაიზრდება, განსაკუთრებით ინფრასტრუქტურა ისეთი სეზონების დროს, როდესაც 2015 წლის მონაცემებით, საქართველოში მოთხოვნა მაღალია და მდინარის დონეები საწარმოო ფართობის, მხოლოდ 11 მინიმალურია (გარემოს დაცვისა და პროცენტი იყო გასარწყავებული. სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, 2017 საირიგაციო ინფრასტრუქტურის ბ). ამისათვის საჭიროა მაღალი რისკის გაუარესებამ, სერიოზულად შეზღუდა მქონე ადგილებში, როგორც წყლის საბოლოო მომხმარებლებისთვის, შესანახი, ასევე შესაძლო წყალდიდობის კერძოდ ფერმერებისათვის, ადეკვატური მარეგულირებელი რეზერვუარების, სამელიორაციო მომსახურების მიწოდება. დამატებითი შესაძლებლობების შესწავლა, მრავალ სისტემაში, გაუარესებული რათა ხელი შეეწყოს წყალდიდობის ინფრასტრუქტურის გამო, წყლის რესურსების პოტენციური პრობლემების დაძლევასა და მართვის შესაძლებლობები, არხებში წყლის შესაბამის ადგილებში, შემცირდეს წყლის დონის შესაძლო უხეში კორექტირებით, დანაკარგების ზრდა. მარტივ ჩართვა / გამორთვამდეა შემცირებული (გარემოს დაცვისა და ირიგაციისა და დრენაჟის სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, 2017 ბ). ინფრასტრუქტურაში ინვესტირება, ამიტომ, რეაბილიტაციის გარდა, საჭიროა დასახული ამოცანების მისაღწევად, არსებული სისტემების მოდერნიზაციის ისეთი საჭიროებს ყოვლისმომცველ დაგეგმვას. შესაძლო ვარიანტების შესწავლა, რომელიც მდგრადობის უზრუნველსაყოფად, ეკონომიკურად სიცოცხლისუნარიანი იქნება. რეაბილიტაციის ან მოდერნიზაციის გეგმის წყლის საიმედო, მოქნილი (მოთხოვნილების შერჩევისას, სისტემის წმინდა საინჟინრო მიხედვით) და სამართლიანი მიწოდების კრიტერიუმების გარდა, ირიგაციისა გარეშე, ფერმერების წარუმატებლობის და დრენაჟის ინფრასტრუქტურა უნდა რისკი იზრდება. ამასთან ერთად, აკმაყოფილებდეს ეკონომიკურ, კლიმატურ, რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, გარემოს დაცვის და სოციალურ ასპექტებს. ფერმერები ასევე არ მოინდომებენ, სარწყავი ფართობების გაზრდამდე ისეთი ინოვაციური სასოფლო-სამეურნეო და რეაბილიტაცია / მოდერნიზაციის საქმიანობის დანერგვას, რომლისთვისაც კონკრეტული გეგმების შერჩევამდე, წყალზე წვდომაა საჭირო. ქვეყანაში საჭიროა ირიგაციისა და დრენაჟის 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 67 გენერალური გეგმის შედგენა, რათა შეიძლება შეიცავდეს გადაწყვეტილების დაზუსტდეს, მომსახურების საიმედოობისა მიღების მრავალკრიტერიუმიან მოდელს, და კაპილარულობის (მეორადი რათა დაეხმაროს გადაწყვეტილების და მესამეული არხების სათანადო მიმღებებს, იფიქრონ ინვესტიციებზე განვითარება), გაუმჯობესების ამოცანები იმ გარემოსდაცვითი, სოციალური და ადგილებში, სადაც მომსახურების მიწოდება ეკონომიკური პერსპექტივიდან. უკვე ხორციელდება. პრიორიტეტების მაგალითად, მნიშვნელოვანია, რომ განსაზღვრის მეთოდოლოგია, ასევე უნდა გენერალურ გეგმაში ასევე აისახოს გაითვალისწინონ ირიგაციისა და დრენაჟის გენდერული ინკლუზიის ასპექტები, გენერალური გეგმის შედგენისას, რათა როგორიცაა ქალთა საჭიროებების ინვესტირება მიემართოს ამოცანების გათვალისწინება საირიგაციო კრიტერიუმების შესაბამისად. პროცესის ინფრასტრუქტურის დიზაინში და წყლის დასაწყისში, საჭიროა, განისაზღვროს მთელი ისეთი სისტემების შერჩევა, რომლებსაც რიგი ფაქტორები: რამდენად არის სისტემა ქალები ხშირად უფრო მეტად აფასებენ, ეკონომიკურად ეფექტიანი; სად შეექმნებათ რადგან ისინი გამოიყენება როგორც ფერმერებს უფრო მაღალი ღირებულების სარწყავი, ასევე საყოფაცხოვრებო სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მოყვანის მიზნებისათვის (მაგ., მრავალფუნქციური პოტენციალი, დამატებითი სარწყავი წყალმომარაგების სისტემები). არეალის შედეგად; არიან თუ არა სოფლის მეურნეობაში ძირითადად ჩართულნი კაცები, ქალები თუ ორივენი, რადგან ეს გავლენას D. სასოფლო-სამეურნეო ახდენს ინფრასტრუქტურის დიზაინსა და მიზნებისთვის წყლის რესურსების სერვისების მიწოდებაზე (მსოფლიო ბანკის მართვა მეურნეობების დონეზე ჯგუფი, გაეროს სურსათისა და სოფლის საქართველოს ფერმერული მეურნეობები მეურნეობის ორგანიზაცია და სოფლის იყენებენ სასოფლო-სამეურნეო წყლის მეურნეობის განვითარების საერთაშორისო მართვის, დაბალ ტექნოლოგიურ, კვალში ფონდი 2009წ.) და ნალექებისა და მიშვებისა და მოღვრის მეთოდებს, ჩამონადენის რაოდენობის ცვლილების წყლის უკონტროლო მოხმარებით.27 შედეგად, სად შეიძლება, შეიქმნას წყლის დაწვიმებითი რწყვის სისტემები ნაკლებობის საშიშროება, რამელსაც მცირედ გამოყენება კახეთში; თუმცა ამ დასჭირდება, როგორც წყლის შენახვის ტექნოლოგიის გამოყენება ფართოდ დამატებითი შესაძლებლობები, ასევე გავრცელებული არ არის, რადგან მისი სხვა გარემოსდაცვითი და სოციალური დამონტაჟების კაპიტალური ხარჯები კრიტერიუმების შემუშავება. მაღალია და ტიპურ, პატარა ფერმებში » რეკომენდაცია მოკლევადიანი დიდი ზომის აღჭურვილობის (მაგალითად, პერიოდისთვის: ცენტრალური პივოტის) გამოყენება ინვესტიციების წარმართვისა და ეკონომიკურად გამართლებული არ პრიორიტეტიზაციისთვის, განისაზღვროს არის. წვეთოვანი მორწყვა, რომელიც ირიგაციისა და დრენაჟის სექტორის გამოიყენება მებაღეობაში შედარებით განვითარების საერთო ხედვა და მცირე ფართობებზე, სულ უფრო მეტ მეთოდოლოგიური მიდგომა. ეს მოიცავს პოპულარობას იძენს, რადგან ფერმერების მთავარი მოქმედი პირების როლისა უმეტესობა ხედავს მის უპირატესობებს და მანდატის განსაზღვრას. ირიგაციის წყლის გამოყენების შემცირებაში, გენერალური გეგმა შეიძლება იყოს ამის მოსავლიანობის გაზრდასა და პროდუქტის მიღწევის ერთ-ერთი გზა, რომელიც ასევე ხარისხის გაუმჯობესებაში. საქართველოს 27 ჩვეულებრივ, საველე კულტურები ირწყვება სარწყავი კვალებით, ხოლო მებაღეობაში რიგთაშორისი კვალებით. 68 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით ირიგაციის 2017-2025 წლების სარწყავი ტექნოლოგიების მიწოდებას. სტრატეგიაში, განსაკუთრებული ყურადღება ეს უნდა განხორციელდეს კომუნიკაციის გამახვილებულია, კერძო სექტორის მიერ მიზანმიმართულ ღონისძიებებთან ირიგაციისთვის მიწისქვეშა წყლების ერთად, რათა მოხდეს მათი ათვისების გაძლიერებაზე, განსაკუთრებით ინფორმირება სარწყავი ტექნოლოგიების წვეთოვანი მორწყვის ტექნოლოგიასთან შესახებ. გარდა ამისა, იმ ადგილებში, კომბინაციაში, რაც პროგნოზის მიხედვით სადაც სოფლის მეურნეობის იმდენად გაიზრდება, რომ 2025 წლისთვის პროდუქტიულობის ამაღლების ზომებია სარწყავი ფართობის 10 პროცენტს დაგეგმილი, შეიძლება გაითვალისწინონ, დაფარავს (გარემოს დაცვისა და სოფლის „სოფლის მეურნეობის განვითარების მეურნეობის სამინისტრო, 2017b). სააგენტოს“, თანამონაწილეობრივი გრანტების მასშტაბის გაზრდა. » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი დასასრულ, შეიძლება განიხილონ პერიოდისთვის (1): გრუნტის სარწყავი წყლით მიზანმიმართული წყლების ამოტუმბვის ლიცენზირებისა მომარაგება იმ საქმიანობებისთვის, და რეგულირების ეროვნული სქემის რომლებიც განსაკუთრებულ სარგებელს განახლება და ზედაპირული წყლის მოიტანს და შექმნის სამუშაო ადგილებს/ გამოყენების ლიცენზირებისა და შემოსავლებს ქალებისთვის (მაგ. რეგულირების ეროვნული სქემის მებაღეობა, სახლის ბაღები). შემუშავება, რაც უნდა შეესაბამებოდეს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს გაძლიერებულ E. მიწის რეგისტრაცია შესაძლებლობებს მონიტორინგი გაუწიოს აქამდე მიწის რეგისტრაციის პროცესი მიწისქვეშა და ზედაპირული წყლის ნელა მიმდინარეობდა და საქართველოში რაოდენობასა და ხარისხს ეროვნულ, სასოფლო-სამეურნეო მიწის უმეტესობა რეგიონულ და აუზების დონეებზე. რეგისტრირებული არ არის (მსოფლიო » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი ბანკის ჯგუფი 2021a). ზოგიერთი პერიოდისთვის (2): მეურნეობების შემაფერხებელი ფაქტორი განაპირობებს დონეზე სასოფლო-სამეურნეო მიწის შენელებულ რეგისტრაციას: მიზნებისათვის წყლის რესურსების ა) დოკუმენტაციასთან დაკავშირებული მართვის ყოვლისმომცველი პროგრამის პრობლემები (მაგ., შეცდომები შემუშავება და განხორციელება, მესაკუთრის სახელის რეგისტრაციაში, მათ შორის პოტენციური სარწყავი ძველი დოკუმენტები, დოკუმენტაციის ტექნოლოგიებისა და დაწვიმებითი/ არარსებობა, ნაკვეთის აზომვით ნახაზებთან წვეთოვანი მორწყვის შედეგად მიღებული დაკავშირებული პრობლემები, შრომატევადი პოტენციური მოსავლიანობისა და და გახანგრძლივებული პროცედურები); შემოსავლების შესახებ ფერმერების (ბ) სამეზობლოში არსებული გაუგებრობა ინფორმირებისა და სასწავლო ან დავა (ე.ი. შესაკეთებელი ღობეები, პროგრამების ჩათვლით. ეს გადაფარვები); გ) განუვითარებელი პროგრამები, შეიძლება, გამიზნული ინფრასტრუქტურა (ანუ ნაკვეთთან მისვლის იყოს ფერმებისთვის, როგორც სირთულე აფერხებს აზომვებს); და (დ) იმ წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციების სპეციალისტების კომპეტენციის დაბალი მომავალი წევრებისთვის. ყურადღება დონე (როგორც კერძო, ისე სახელმწიფო უნდა მიექცეს ქალებისთვის სასურველი სექტორში), რომლებიც ამზადებენ ნაკვეთის (მაგ., მარტივად გამოსაყენებელი, ესკიზურ გეგმებს. მცირე მასშტაბის, შრომის დამზოგავი, რენტაბელური, სოციალურად მისაღები) 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 69 ბევრი კერძო მესაკუთრე მრავალი უმეტესობის მესაკუთრეები კაცები მიზეზის გამო ერიდება საკუთარი მიწის არიან. 2021 წლის მაისის მდგომარეობით, რეგისტრაციას. მიწის მესაკუთრეთა საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ნაწილი შიშობს, რომ დაკარგავს სოციალურ მიერ წარმოებული სტატისტიკის მიხედვით, დახმარებას ან (რეგისტრირებულ) მიწას კერძო საკუთრებაში არსებული მიწის კრედიტორების სასარგებლოდ. სხვებს მთლიანი ფართობი იყო 778,784 ჰექტარი, ეშინიათ მიწის დაბეგვრის და მიწის საიდანაც 76.5 პროცენტი ფიზიკურ დემარკაციასთან დაკავშირებული დავის. პირებს ეკუთვნოდათ, ხოლო 23.4 ბევრი ტრადიციულად ფიქრობს, რომ პროცენტი იურიდიულ პირებს. მამაკაცები მიწა ოჯახს ეკუთვნის და არ საჭიროებს და ქალები ფლობენ/თანაფლობენ, რეგისტრაციას. არის შემთხვევები, ფიზიკური პირების საკუთრებაში როცა მიწის მესაკუთრე არ იმყოფება დარეგისტრირებული მიწის ფართობის, ქვეყანაში ან რეგიონში (მიგრაციის გამო). შესაბამისად 80 და 36 პროცენტს. მიწის ზოგიერთი მესაკუთრე თავს არიდებს მიწის ნაკვეთების მიხედვით, მამაკაცები და რეგისტრაციას, სარეგისტრაციო ხარჯების ქალები ფლობენ/თანაფლობენ, ფიზიკური გამო, ან მიწის რეგისტრაციის რეფორმის პირების საკუთრებაში / თანასაკუთრებაში შესახებ ინფორმაციის ნაკლებობის გამო არსებული რეგისტრირებული ნაკვეთების, (თსუ ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის შესაბამისად 77 და 51 პროცენტს. ქალების პოლიტიკის ინსტიტუტი, 2018 წ.). საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთების საშუალო ზომა დაახლოებით 0.3 ჰექტარია, ბოლო დრომდე ნელი და შრომატევადი ხოლო კაცების საკუთრებაში არსებული იყო მიწის რეგისტრაციისთვის ნაკლული მიწის ნაკვეთების დაახლოებით 0.44 დოკუმენტების ლეგალიზაციის პროცესი. ჰექტარი, რაც პრაქტიკულად 50 პროცენტით ადგილობრივ თვითმმართველობებს მეტია (ცხრილი 2). „ირიგაციისა და ევალებოდათ, ლეგალიზაციის პროცესის მიწის ბაზრის განვითარების პროექტის“ ჩატარება იმ შემთხვევაში, როდესაც ფარგლებში, საქართველოში ჩატარებული მესაკუთრეებს სასოფლო-სამეურნეო მიწის სისტემური რეგისტრაციისას დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე, საკუთრების მიღებული შედეგები აჩვენებს, რომ უფლების დამამტკიცებელი დოკუმენტაციის საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ნაკლებობა ჰქონდათ. ამჟამად ამ მიერ, საზოგადოებრივი ცნობიერების ფუნქციის შესრულება, რეგისტრაციის ამაღლების კამპანიის განხორციელებისა სისტემური პროცესის ფარგლებში საჯარო და გენდერულად მგრძნობიარე ბიზნეს რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს დაეკისრა. პროცესების დანერგვის წყალობით, ახლა საჯარო რეესტრის ეროვნული რეგისტრაციის შედეგები გენდერული სააგენტოს მოვალეობაა, გაუმკლავდეს თვალსაზრისით უფრო სამართლიანი მიწის სისტემურ რეგისტრაციასთან გახდა, ქალების მფლობელობაში და დაკავშირებულ გამოწვევებს, როგორიცაა თანამფლობელობაში არსებული მიწის აზომვით ნახაზებში დაშვებული უზუსტობები ნაკვეთების რაოდენობისა და ზომის და მომიჯნავე ნაკვეთების საზღვრების თვალსაზრისით. ის გარემოება, რომ გაურკვევლობა, მუნიციპალიტეტებში ძველი მიწის მესაკუთრეებს შორის ქალების ჩანაწერების არარსებობა და ლეგალიზაციის რაოდენობა ნაკლებია (მამაკაცებთან პროცესის გაჭიანურების გამომწვევი შედარებით), ასევე ზღუდავს ქალების ადამიანური და ფინანსური რესურსების შესაძლებლობებს, ისარგებლონ ნაკლებობა. რეგიონებში მოქმედი ზოგიერთი სასოფლო- სამეურნეო პროგრამით და საკრედიტო და კერძო საკუთრებაში არსებული საგრანტო სქემებით, გირაოსთვის საჭირო რეგისტრირებული ნაკვეთების უზრუნველყოფის ნაკლებობის გამო (გაეროს 70 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით სურსათისა და სოფლის მეურნეობის გამოყენების ოპტიმალურ დაგეგმვასა და ორგანიზაცია 2018a). აღსანიშნავია, პროცესების ეფექტიან მართვას, ისევე რომ კერძო საკუთრებაში არსებული როგორც ცენტრალური და ადგილობრივი მიწების მთლიანი რაოდენობის მხოლოდ ხელისუფლების მიერ მიღებული 1 პროცენტია უცხო ქვეყნის მოქალაქეთა გადაწყვეტილებების ხარისხის ამაღლებას საკუთრებაში, ხოლო 0.7 პროცენტი - სტანდარტიზებული, სისტემატიზებული, რელიგიური ორგანიზაციების საკუთრებაში. ნამდვილი, სანდო და არსებული მიუხედავად იმისა, რომ მიწის მესაკუთრეთა გეოინფორმაციული სისტემის მონაცემებისა უმეტესობას მცირე მიწის ნაკვეთები აქვს, და სხვა ინფორმაციის საფუძველზე რელიგიური ორგანიზაციების საკუთრებაში არსებული რეგისტრირებული მიწების » რეკომენდაცია მოკლევადიანი საშუალო ზომა ყველაზე მაღალია და ერთ პერიოდისთვის (1): მიწის ნაკვეთზე 2.53 ჰექტარს შეადგენს. მესაკუთრეებისთვის, შეიქმნას დამატებითი სტიმულირების მექანიზმი, ქონების რეგისტრაციის დაბალმა რათა მათ დაარეგისტრირონ თავიანთი დონემ შეიძლება შეაფერხოს ქონება და მოახდინონ რეგისტრაცია ინვესტიციები სოფლისთვის გენდერული თანასწორობის დაცვით. კრიტიკული მნიშვნელობის მქონე ამას უნდა დაერთოს საჯარო მიწების ინფრასტრუქტურაში, როგორიცაა, მაგ. (როგორიცაა საძოვრები) საზღვრების ირიგაცია, გზები და ელექტრომომარაგება. დადგენა და რეგისტრაცია, რომ შეფერხებები შეიძლება გამოიწვიოს მიწის შემცირდეს კონფლიქტები მოსაზღვრე ექსპროპრიაციის გახანგრძლივებულმა კერძო მიწების საზღვრებთან პროცესმა. ექსპროპრიაციის შემთხვევაში დაკავშირებით. კომპენსაციის მიღება შეუძლია მხოლოდ » რეკომენდაცია მოკლევადიანი რეგისტრირებული მიწის მფლობელს. პერიოდისთვის (2): მიწის მართვის სისტემაში ჩართული კერძო და სივრცითი მონაცემების ეროვნული საჯარო სექტორის პერსონალის ინფრასტრუქტურა უნდა შესაძლებლობების ზრდა. ფუნქციონირებდეს ეროვნულ (სხვადასხვა სამთავრობო დაინტერესებულ » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი მხარეებს შორის), დარგობრივ და პერიოდისთვის: ეროვნული სივრცითი მუნიციპალურ დონეზე. საქართველოში, მონაცემების ინფრასტრუქტურის ჯერ სრულად არ არის ჩამოყალიბებული შემდგომი განვითარება იმისთვის, სივრცითი მონაცემების ეროვნული რომ უზრუნველყონ მონაცემთა ინფრასტრუქტურა. სრულად ამოქმედების გამჭვირვალობა, გაზიარება და შემდეგ ის ხელს შეუწყობს, რესურსების მიწის რეგისტრაციაში და ბაზრის ცხრილი 2: მიწაზე კერძო საკუთრება გენდერული ჯგუფების მიხედვით (2021 წლის 27 მაისის მდგომარეობით) რეგისტრირებული % ნაკვეთების % ნაკვეთების მიწის ფართობი რაოდენობა საშუალო ფართობი (ჰა) (ჰა) ქალები 216,184.9 36 728,024 51 0.30 კაცები 477,654.3 80 1,089,342 77 0.44 წყარო: საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო (2021წ.). 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 71 განვითარებაში მონაწილე საჯარო საქართველოს საგადასახადო კოდექსი დაწესებულებების გახსნილობა და ხელი ხშირად იცვლება. ის შეასწორეს 173 შეეწყოს მტკიცებულებებზე დაფუძნებული – ჯერ. ხშირი ცვლილებების ფონზე, გადაწყვეტილებების მიღებასა და მიწის გადასახადის გადამხდელთათვის, ძნელია პოლიტიკის შემუშავებას. თავიანთი საგადასახადო ვალდებულებების » რეკომენდაცია გრძელვადიანი შესრულება. უფრო მეტიც, დაინტერესებული პერიოდისთვის (1): ფინანსური მხარეების აზრით, შემოსავლების რესურსების მობილიზება, მიწის სამსახურის ოფიცრები არ არიან სათანადოდ ნაკვეთების სისტემური რეგისტრაციის მომზადებული და მათ შეიძლება არ უზრუნველსაყოფად. ჰქონდეთ განახლებული ინფორმაცია საქართველოს საგადასახადო კოდექსში » რეკომენდაცია გრძელვადიანი ბოლოდროინდელი ცვლილებების შესახებ. პერიოდისთვის (2): ინტერვენციებისა და რეფორმების ხარჯების ეფექტურობის დაინტერესებულ მხარეებს არ აქვთ შეფასება, ეროვნული სივრცითი ნდობა სასოფლო-სამეურნეო მიწის მონაცემების ინფრასტრუქტურის შეფასების მიდგომის მიმართ, მეშვეობით, შესაბამისი დაინტერესებული რომელიც ამჟამად გამოიყენება მიწის მხარეებისგან მიღებული მონაცემების ღირებულების განსაზღვრისთვის. 2008 საფუძველზე. წელს, საქართველოს სტანდარტების, ტექნიკური რეგლამენტებისა და მეტროლოგიის ეროვნულმა სააგენტომ, F. მიწის დაბეგვრა და შეფასება დაარეგისტრირა შეფასების საერთაშორისო სასოფლო - სამეურნეო მიწის სტანდარტები, რომლებიც შემუშავებული და დაბეგვრა ადმინისტრირდება ფინანსთა დამტკიცებულია შეფასების საერთაშორისო სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის სტანდარტების კომიტეტის მიერ. მიწის მიერ. ქონების გადასახადის საბაზისო შეფასების საერთაშორისო დონეზე განაკვეთები რეგულირდება საქართველოს აღიარებული მიდგომა, გამოიყენება საგადასახადო კოდექსის 204-ე სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის მუხლით (საქართველოს პარლამენტი, სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული 2010ა). მოქმედი საგადასახადო და ბიუროს28 მიერ, მაგრამ დაინტერესებული მარეგულირებელი სისტემა არ იძლევა მხარეები, რომლებთანაც ამ კვლევის დროს სტიმულს მიწათსარგებლობის და მცირე მოხდა კონსულტაციები, მას მაინც ეჭვს ქვეშ წარმოების ამჟამინდელი მოდელის აყენებენ. ზოგიერთმა დაინტერესებულმა შესაცვლელად. ხშირ შემთხვევაში, მხარემ ზოგიერთ შემთხვევაში ჩათვალა, ქონების დაბეგვრის სისტემა არ აფასებს რომ სასოფლო-სამეურნეო მიწა ზედმეტად ქონებას მისი ამჟამინდელი საბაზრო იყო შეფასებული, რაც ხელს უშლის ღირებულებიდან გამომდინარე. მიმდინარე პრივატიზაციას. სხვა დაინტერესებულ საბაზრო ღირებულებების ნაცვლად, მხარეებს მიაჩნდათ, რომ მიწის ნაკვეთი გადასახადის ოდენობა განისაზღვრება საკმარისად არ იყო შეფასებული, მიწის გეოგრაფიული მდებარეობის რაც ამცირებს მიწის მესაკუთრეთა შესაბამისად. ინდივიდუალური მესაკუთრე ფინანსებზე ხელმისაწვდომობას. იხდის გადასახადს მიწაზე განთავსებულ არსებობს რამდენიმე განსაკუთრებული თავის ისეთ ქონებასა და ობიექტებზე, შემთხვევა, როდესაც მიწის შეფასება როგორებიცაა დაუმთავრებელი შენობები საჭიროა: ა) მიწის ყიდვა-გაყიდვისას; და სხვა ნაგებობები. უფრო მეტიც, (ბ) კრედიტის უზრუნველსაყოფად; 28 მთავარი სახელმწიფო უწყება, რომელიც პასუხისმგებელია მიწის შეფასებაზე საქართველოში. 72 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით გ) საწარმოში კაპიტალის შეტანისას ან ზედამხედველობის სამსახურის მიერ, გატანისას; დ) საინვესტიციო პროექტის მაგრამ ეს პროექტები საჯაროდ არ არის განხორციელებისას; (ე) მიწის საუკეთესო ხელმისაწვდომი. ამ მიმართულებით, გამოყენების განსაზღვრისას; ვ) ჯერჯერობით, მნიშვნელოვანი პროგრესი საჩუქრის გაცემისას მემკვიდრეობის არ არის მიღწეული, რადგან ამ შემთხვევაში; და (ზ) დასაბეგრი პროცესში ჩართული მონაწილეები ვერ საგადასახადო ბაზის დამტკიცებისას და თანხმდებიან გარკვეულ საკითხებზე. დავის დროს საგადასახადო კოდექსით კანონპროექტი, სხვა დებულებებთან გათვალისწინებულ შემთხვევებში. ერთად, უნდა არეგულირებდეს შეფასების პირველი ორი შემთხვევა - მიწის ყიდვა / სტანდარტების მიღებას, მიწის შეფასებასთან გაყიდვა და კრედიტის უზრუნველყოფა - დაკავშირებული დავების მოგვარების დაინტერესებულ მხარეებთან განხილვისას, საბჭოების შექმნას და სპეციალისტების ყველაზე პრობლემური აღმოჩნდა. სერტიფიცირების პროცესს. დაინტერესებული მხარეები არ ენდობიან სახელმწიფო შემფასებლის კომპეტენციას, » რეკომენდაცია მოკლევადიანი მიუხედავად იმისა, რომ ეროვნული პერიოდისთვის (1): შეფასების აკრედიტაციის ცენტრმა შემფასებლებისა და საერთაშორისო სტანდარტების უფრო ექსპერტების პროფესიული განვითარების ეფექტური გამოყენების და მიწის ცენტრის აკრედიტაცია, აკრედიტაციის შეფასების პროცესის გამჭვირვალობის საერთაშორისო სტანდარტის შესაბამისად გაზრდის და დაინტერესებულ მხარეებს განახორციელა29. სსიპ ლევან სამხარაულის (მიწის მესაკუთრეები, მომხმარებლები, სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის შემფასებლები და ა.შ.) შორის, ეროვნული ბიუროს შემფასებლები, რომლებიც მონაწილეობენ მიწის აკრედიტებული არიან შემფასებელთა და შეფასების პროცესში, ნდობის ზრდის, ექსპერტთა პროფესიული განვითარების გზების გამონახვა. ცენტრის მიერ და ამ სქემის მიხედვით » რეკომენდაცია მოკლევადიანი აბარებენ გამოცდებს. ისინი იცავენ პერიოდისთვის (2): მიწის შეფასების შეფასების საერთაშორისო სტანდარტებს პროცესში, კერძო სექტორის და მათი ხელახალი სერტიფიცირება მნიშვნელოვანი მონაწილეობის ხორციელდება ყოველ ორ წელიწადში ხელშეწყობა, სამართლიანი ერთხელ30. კონკურენციისა და მიწის შეფასების საკითხზე დავის გამჭვირვალედ მიწის შეფასების მარეგულირებელი მოგვარების გზით. ჩარჩო ნაკლებად განვითარებელია. » რეკომენდაცია მოკლევადიანი კანონი შეფასების შესახებ, რომელიც პერიოდისთვის (3): გადასახადების მოთხოვნილია საქართველოს კანონით ამკრეფთა შესაძლებლობების ზრდა ბუღალტრული აღრიცხვის, ანგარიშგების და გადასახადის გადამხდელთათვის და აუდიტის შესახებ, არ არის მიღებული. კონსულტაციების გაწევა, საგადასახადო ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში, დეკლარაციების წარდგენაში დახმარების შეიქმნა კანონპროექტები, ბუღალტრული მიზნით. აღრიცხვის, ანგარიშგების და აუდიტის 29 ISO 17024 წარმოადგენს სტანდარტს იმ ორგანოებისთვის, რომლებიც ახორციელებენ პერსონალის აკრედიტაციას და ამდენად არ შეიცავს რაიმე მოთხოვნას შეფასების შესახებ. 30 ძირითადად, სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიურო, ახორციელებს მიწის შეფასებას მიუხედავად იმისა, რომ არსებობენ მიწის შემფასებელი კერძო კომპანიები. კონკურენტული თვალსაზრისით, ბიუროს მიერ განხორციელებულ შეფასებას უფრო დიდი პრიორიტეტი ენიჭება სასამართლო დავების დროს. 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 73 » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი სისტემებში, მიწის ფრაგმენტაციისა და პერიოდისთვის: შეფასების დეგრადაციის მაღალი დონე, სასოფლო- კანონპროექტის დასრულება, რათა სამეურნეო მიწის დიდი ნაწილის უზრუნველყოფილი იყოს შეფასების სახელმწიფო საკუთრებაში ყოფნა და მისი სტანდარტები, დავების მოგვარების პრივატიზაციის პროცესის პრაქტიკული წესები, მიწის შეფასებაში მონაწილე შეჩერება იწვევს სასოფლო-სამეურნეო სპეციალისტების მაღალი კვალიფიკაცია მიწების გამოყენების არაეფექტურობას და და ა.შ. მის მცირე წვლილს სახელმწიფო ბიუჯეტში. » რეკომენდაცია გრძელვადიანი მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფოს პერიოდისთვის: ქონების დაბეგვრის მიწის გადასახადებიდან და მიწასთან სისტემის რეფორმირება. მიწის დაბეგვრა დაკავშირებული ტრანზაქციებიდან უნდა ემყარებოდეს ბაზრის გამჭვირვალე შემოსავლების მიღების მრავალი წყარო შეფასებას. მნიშვნელოვანია, კერძო აქვს, მათი წვლილი მთლიან ეროვნულ შემფასებელთა ჩართულობის ბიუჯეტში ძალიან მცირეა - დაახლოებით სტიმულირება და მათ მხარდასაჭერად, 0.1 პროცენტი (საქართველოს ფინანსთა თვითრეგულირებადი ორგანიზაციების სამინისტროს სახელმწიფო ხაზინა, 2021 წ.). ფორმირების ხელშეწყობა. ეროვნული 2012-2020 წლებში, სახელმწიფო ქონების სასურსათო უსაფრთხოების კონტექსტში ეროვნულმა სააგენტომ, სულ 3895 აუქციონი მიწის, მეთევზეობისა და ტყეების ჩაატარა და აუქციონების მხოლოდ 2.5 პასუხისმგებლიანი მფლობელობისა პროცენტის შედეგად, სასოფლო-სამეურნეო და მართვის ნებაყოფლობითი წესების დანიშნულების მიწა შენობებით ან შენობების შესაბამისად, ინფორმაცია მიწის გარეშე, იყო პრივატიზებული (სახელმწიფო შეფასებისა და დასაბეგრი თანხების ქონების ეროვნული სააგენტო 2021წ.). შესახებ საჯაროდ ხელმისაწვდომი უნდა მიწის ბაზართან და ადმინისტრირებასთან იყოს და გადასახადის გადამხდელებს, დაკავშირებული ინფორმაცია არ არის შეფასებებთან დაკავშირებით, საჯაროდ ხელმისაწვდომი და მოთხოვნის უნდა შეეძლოთ დავის წარმოება. შემთხვევაში, რთულია მათი მიღება. სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს მონაცემთა შეზღუდული ხელმისაწვდომობა, დაბეგვრის პროცესის გამჭვირვალობის ართულებს მიწის სექტორში დარგობრივი მაღალი დონე და შეფასების პროცესის პოლიტიკის გატარებას, რეფორმების ობიექტურობა (გაეროს სურსათისა და პროცესში მიღწეული პროგრესის შეფასებასა სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია და გაუმჯობესების გზების განსაზღვრას. 2012). მონაცემები, პოლოტიკის ინტერვენციებსა და რეფორმებზე, უნდა იყოს ხელმისაწვდომი, G. სასოფლო-სამეურნეო რათა მოხდეს ინტერვენციების ეფექტიანობის შეფასება და შემდგომი მიწის ბაზრები ნაბიჯებისთვის რეკომენდაციების შემუშავება. საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ბაზრის განვითარება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების რამდენიმე შეზღუდვასა და დაბრკოლებას მიწა საქართველოში უაღრესად აწყდება. მიწის ერთიანი პოლიტიკისა და დანაწევრებულია. კერძო საკუთრებაში სასოფლო-სამეურნეო მიწის გამოყენების არის მცირე ზომის ნაკვეთები ოპტიმიზაციის გრძელვადიანი სტრატეგიის (რეგისტრირებული სასოფლო-სამეურნეო ნაკლებობა, არასრული საკანონმდებლო მიწის ნაკვეთების 36 პროცენტი), ბაზა და მიწის რეგისტრაცია, ხარვეზები ხოლო უფრო დიდი ნაკვეთები მიწის გადასახადისა და შეფასების სახელმწიფოს საკუთრებაში ან მართვაშია 74 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით (რეგისტრირებული სასოფლო-სამეურნეო კონსოლიდაციის პოლიტიკის დღის მიწის ნაკვეთების 64 პროცენტი). წესრიგის ჩათვლით, ხელს შეუწყობს საკუთარ მოხმარებაზე ორიენტირებული ამ შეზღუდვების დაძლევას. მიწის სოფლის მეურნეობიდან, კომერციულ გაერთიანების რეგულირების მოთხოვნა სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის ერთ- უკვე იკვეთება, რადგან მიწის სისტემური ერთი გზა არის, სასოფლო-სამეურნეო რეგისტრაციის კამპანიის დროს, დანიშნულების მიწის კერძო საკუთრებაში მესაკუთრეთა სპონტანური მოთხოვნის მზარდი კონსოლიდაციის ხელშეწყობა. შემდეგ, მოხდა რეგისტრირებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების სასოფლო-სამეურნეო ნაკვეთების მიწის საშუალო ფართობი, რომელსაც 11 პროცენტის კონსოლიდაცია. შინამეურნეობა მართავს, 1.37 ჰექტარია. მიწის მფლობელობის მხრივ, ყველაზე საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო დიდი საშუალო სასოფლო-სამეურნეო მიწის ბაზარს განვითარების დანიშნულების მიწის ფართობი 3.55 მნიშვნელოვანი პოტენციალი აქვს, ჰექტარი, კახეთის რეგიონშია, შემდეგ მოდის რაც საგულდაგულოდ დაბალანსებული სამცხე-ჯავახეთის რეგიონი (2.21 ჰექტარი). მიდგომის გამოყენებით უნდა სამცხე-ჯავახეთში, სასოფლო-სამეურნეო განხორციელდეს. საქართველოში მიწის მიწის 50 პროცენტზე მეტი საძოვრებს 64 პროცენტი რეგისტრირებულია, როგორც უკავია (საქართველოს მთავრობა 2013წ.). სახელმწიფოს ან მუნიციპალიტეტების ქვემო ქართლის რეგიონი, 1.81 ჰექტარით, საკუთრებაში არსებული სასოფლო- მესამეა საშუალო სასოფლო-სამეურნეო სამეურნეო მიწა, ხოლო მიწის 28 პროცენტი მიწის ფართობის მიხედვით (GFA 2018წ.). ჯერ არ არის რეგისტრირებული და ამ მიწის დანარჩენ რეგიონებში, სასოფლო- უმეტესი ნაწილი სავარაუდოდ სასოფლო- სამეურნეო შინამეურნეობების უმეტესობა, სამეურნეოა (საჯარო რეესტრის ეროვნული მცირე საოჯახო მეურნეობებია 1.37 ჰექტარზე სააგენტოს შეფასებით, დაახლოებით 82 ნაკლები ფართობით, რაც ქვეყნის საშუალო პროცენტი, მიწის სისტემური რეგისტრაციის მაჩვენებელია. საპილოტო პროექტზე დაყრდნობით). სოფლის მეურნეობის ტრანსფორმაციისა და საკუთრების აღრიცხვის სისტემებში შინამოხმარებაზე ორიენტირებული სოფლის მნიშვნელოვანი მიღწევებისა და მეურნეობიდან კომერციულზე გადასვლის პროცედურების გამარტივების მიზნით, ფერმერებს, განსაკუთრებით მათ, მიუხედავად, ქვეყნის მასშტაბით მიწის, ვინც მიწებს სახელმწიფოსგან იჯარით იღებს, ძირითადად სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე საკუთრების უფლების უფრო საიმედო მიწის, 28 პროცენტი, ჯერ კიდევ გარანტიები უნდა ჰქონდეთ. 2005 წლამდე, დასარეგისტრირებელია. სოფლად იჯარით აღებული სასოფლო-სამეურნეო მიწის სუსტი ბაზრები ქმნის ენდოგენურ დანიშნულების მიწის პრივატიზაცია 2011 შეზღუდვებს, როგორც ზრდის (მაგ., წელს შეწყდა და ამ პროცესის განახლების ფერმერები, რომლებიც ცდილობენ, განკარგულება პარლამენტში უკვე 10 გაზარდონ თავიანთი მეურნეობები) ასევე წელია, რაც განიხილება. სახელმწიფო ბაზარზე შესვლის თვალსაზრისით (მაგ. მიწის იჯარა, რომელსაც ვადა გაუვიდა ფერმერები ან აგრობიზნესის საწარმოები, 2005 წლიდან, არ განახლებულა. შედეგად, რომლებიც ეძებენ სასოფლო-სამეურნეო სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწის დიდ ფართობებს ინვესტიციისთვის). სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის სპეციალური მარეგულირებელი და ნაკვეთები, რომელთა იჯარა ვადაგასულია, საკანონმდებლო მექანიზმის შექმნა, ან მიტოვებულია, ან კვლავ გამოიყენება როგორიცაა „მიწის მდგრადი მართვის იმავე მოიჯარეების მიერ, მაგრამ საიჯარო ეროვნული სტრატეგია“, მიწის ქირისა და გადასახადების გადახდის გარეშე 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 75 და, შესაბამისად, სახელმწიფო ბიუჯეტში და აუქციონზე, საშუალო და მსხვილი შენატანების გარეშე. მიწაზე საკუთრების ფართობების (50 ჰექტარზე მეტი) გატანა. უფლებების უზრუნველყოფის გარეშე, მიწის კონსოლიდაციის ეროვნული მომხმარებლები თავს იკავებენ ინვესტიციები სტრატეგიისა და რეგულაციების ჩადონ მიწის მდგრადი მართვის პრაქტიკაში, შემუშავება, რომელიც ხელს შეუწყობს როგორიცაა კლიმატგონივრული სოფლის სტრატეგიის განხორციელებას. მეურნეობა, მრავალწლიანი კულტურები » რეკომენდაცია გრძელვადიანი და/ან გადაძოვების ასაცილებლად პერიოდისთვის: დაჩქარდეს ნაკვეთების მონაცვლეობა. ასევე ფერმერული მეურნეობების რეესტრის ადგილი აქვს საძოვრების მიტაცებას, შექმნა, რომელსაც დააკავშირებენ მიწის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების რეესტრთან და მომავალ მდგრადი მიწის კლასიფიკაციის შეცვლითა და მიწათსარგებლობის ეროვნულ პრივატიზებით. #3 ცხრილში მოცემულია სისტემასთან. ეს საშუალებას მისცემს ინფორმაცია რეგისტრირებული მიწის ინვესტორებს, მიიღონ გეოგრაფიულად ნაკვეთის საკუთრების შესახებ. ლოკალიზებული მონაცემები მიწის ხარისხისა და საკუთრების შესახებ » რეკომენდაცია მოკლევადიანი და ხელს შეუწყობს სანიტარიული პერიოდისთვის: სოფლის მეურნეობაში და ფიტოსანიტარიული ზომების ინვესტორების მოზიდვის მიზნით, და მიკვლევადობის სისტემების სახელმწიფო მიწის ნაკვეთების განხორციელებას, რაც მომთხოვნ პრივატიზაციის სტრატეგიის შემუშავება ბაზრებზე სამუშაოდ არის საჭირო. ცხრილი 3: საქართველოში რეგისტრირებულ მიწებზე საკუთრების სტრუქტურა სახელმწიფო / მუნიციპალური ან მუნიციპალური / კერძო სახელმწიფოს მუნიციპალური კერძო საკუთრება საკუთრება თანასაკუთრება საკუთრება მიწის ტიპი სულ (ჰა) (ჰა) % (ჰა) % (ჰა) % (ჰა) % მთელი მიწა, ტყეების და ოკუპირებული 3,399,666 – – – – – – – – ტერიტორიების გარდა სულ რეგისტრირებული 2,453,355 1,423,929 58 163,586 7 87,057 3 778,784 32 მიწა (მთელი ფართობის 72%) რეგისტრირებული სასოფლო- სამეურნეო მიწა 2,014,655 1,071,261 53 133,262 7 81,015 4 729,117 36 (რეგისტრირებულის 82%) რეგისტრირებული არა-სასოფლო- სამეურნეო მიწა 438,687 352,664 80 30,323 7 6,040 1 49,660 12 (რეგისტრირებულის 18%) წყარო: საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო (2021). 76 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მდგრადობა ის არ ბლოკავდეს წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციებისთვის ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემების მართვის გადაცემას A. ირიგაციისა და დრენაჟის და საქართველოს მელიორაცია არ სერვისის მიწოდება დარჩეს ისეთ მდგომარეობაში, როდესაც წყალმომარაგება სუბსიდირდება წყლის სერვისის საიმედო მიწოდება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან. ძალზე მნიშვნელოვანია ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემის მდგრადობისთვის. წყლის ტარიფის განსაზღვრისას ის აგრეთვე ქმნის პირობებს სასოფლო- გათვალისწინებული უნდა იყოს სამეურნეო სისტემების ღირებულების მრავალი ელემენტი. პირველი, ტარიფის მეტად გასაზრდელად, ცვალებადი სტრუქტურა ხელახლა უნდა განისაზღვროს, წყალმომარაგების რისკების შერბილების რათა ხელი შეუწყოს ფერმერების მიერ გზით. საქართველოში ირიგაციისა წყლის რესურსების უფრო ეფექტურად და დრენაჟის საკვანძო ფუნქციების გამოყენებას. ფასწარმოქმნის ისეთ გასაუმჯობესებლად მრავალგანზომილებიანი სისტემაზე გადასვლისას, რომელშიც მიდგომაა საჭირო. ერთი მხრივ, ამისათვის გათვალისწინებულია პირდაპირი ან საჭიროა შეიქმნას პირობები, თოთოეულ არაპირდაპირი მოცულობითი წილი ადგილას, მომსახურების საიმედოობის (მაგ., ინფორმაცია სარწყავი სისტემის უზრუნველსაყოფად; მეორე მხრივ, შესახებ), შეიძლება გადასახედი გახდეს აუცილებელია წყლის მომხმარებელთა რეაბილიტაციის პროექტის დიზაინი საჭიროებების სრულყოფილი გააზრება, და, ზოგადად, საჭირო იყოს პირობების წყლის მომხმარებელი ქალების ჩათვლით; შემუშავება ქმედითი მონიტორინგისთვის დასასრულ, ეს მოითხოვს ურთიერთობის ან მოცულობების შესაფასებლად, მათ გარკვევას მომსახურების მიმწოდებელსა შორის მრიცხველების დამატება გარკვეულ და წყლის მომხმარებელს შორის. ამ გამშვებ პუნქტებზე, სადაც საქართველოს მიდგომისას მნიშვნელოვანია: (ა) წყლის მელიორაცია აპირებს წყალმომხმარებელთა სერვისის საიმედოობის მონიტორინგისა ორგანიზაციებისთვის წყლის საბითუმო და შეფასების ინდიკატორების შექმნა; მიწოდებას. ახალი ტარიფი, ასევე უნდა (ბ) წყალმომხმარებელთა და სხვადასხვა ითვალისწინებდეს წყლის გამოყენების პირობებში წყლის მოხმარების სხვადასხვა ტიპს, როგორიცაა წყლის დახასიათება; და (გ) განსაზღვროს ზომები, მოხმარება სამრეწველო ობიექტების რომ მომსახურების მიმწოდებელი და მიერ, თევზსაშენების მიერ და ქალაქების წყალმომხმარებლები ანგარიშვალდებულნი გარეუბნებში განლაგებული მცირე ბაღების იყვნენ თავიანთი ქმედებებისთვის. სარწყავად. მეორე, ტარიფების დონე ეტაპობრივად უნდა გაიზარდოს. საწყის ეტაპზე ეს გაზრდილი ტარიფი უნდა B. ირიგაციისა და დრენაჟის ფარავდეს ექსპლუატაციისა და მოვლა- ტარიფის ხელახალი განსაზღვრა შენახვის ხარჯების უფრო დიდ ნაწილს, ირიგაციისა და დრენაჟის მომსახურების ხოლო გრძელვადიან პერიოდში ეს ხარჯები არსებული ტარიფი (ჰექტარზე 75 ლარი ტარიფით სრულად უნდა დაიფაროს. ან ჰექტარზე დაახლოებით 23 აშშ წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციები დოლარი) არ უქმნის ფერმერებს წყლის საკვანძო როლს შეასრულებენ დაზოგვის სტიმულს და არ ფარავს ცვლილებების დანერგვაში, რადგანაც საქართველოს მელიორაციის მიერ ისინი დაეხმარებიან „საქართველოს ინფრასტრუქტურის ექსპლუატაციისა და მელიორაციას“, დაარწმუნოს ფერმერები მოვლა-შენახვის ხარჯებს. ამიტომ ტარიფი გაუმჯობესებული და საიმედო ხელახლა უნდა განისაზღვროს ისე, რომ მომსახურებების უზრუნველსაყოფად 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 77 ტარიფის გადახედვის აუცილებლობაში. სამთო-მომპოვებელი საქმიანობის შედეგად და მესამე, ახალ ტარიფში, უნდა წარმოშობილი ჩამდინარე წყლების გაითვალისწინონ ექსპლუატაციისა და გასაკონტროლებლად და მყარი ნარჩენების ტექნიკური მომსახურების გადაცემის მართვის გასაუმჯობესებლად (ეკონომიკური პროცესის შედეგად წარმოქმნილი განვითარებისა და თანამშრომლობის ახალი ურთიერთობები „საქართველოს ორგანიზაცია, 2018 წ.). 2016 წელს, მელიორაციასა“ და წყლის მომხმარებლებს „საქართველოს გარემოსდაცვითი შორის. უნდა განისაზღვროს „საქართველოს შედეგების მიმოხილვაში“ UNECE–მ ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების დაასკვნა: „დაბინძურების პრევენციისა და მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის“ წყლის მოპოვების კონტროლის ეფექტური როლი, რადგან საჭიროა შესაძლო მექანიზმების არარსებობა, საქართველოში ურთიერთობების მრავალფეროვნების წყლის რესურსებთან დაკავშირებული ერთ– გათვალისწინება „საქართველოს ერთი მთავარი პრობლემაა“ (მსოფლიო მელიორაციასა“ და წყლის მომხმარებლებს ბანკის ჯგუფი, (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი, შორის, იქნება ეს წყალმომხმარებელთა 2020e). გარდა ამისა, არ არსებობს ორგანიზაციებთან თუ ინდივიდუალურ სპეციალური ნებართვა ზედაპირული წყლის მომხმარებლებთან. დასასრულ, წყლის მოპოვებისა და ნახმარი წყლების ჩაშვების ტარიფის განსაზღვრისას აუცილებელია, შესახებ. მთავრობა იმედოვნებს, რომ ამ ახალი მიდგომა აუზის მართვის მიმართ და, პრობლემებს წყლის რესურსების მართვის შესაბამისად, მხედველობაში მიიღონ წყლის ყოვლისმომცველი კანონის მიღებით რესურსების მართვის ინტეგრირებული გადაჭრის. ჩარჩოს განხორციელების შესაძლო შედეგები. ადგილობრივი სიცოცხლისუნარიანი მმართველი სუბიექტები ჩამოყალიბებული არ არის. 2000-იანი წლების დასაწყისში C. ცენტრალურ და ადგილობრივ შეიქმნა მელიორაციის ასოციაციები, დონეებზე წყლის რესურსების რომლებიც ადგილობრივ სარწყავ ობიექტებს დაგეგმვისა და მართვის იყენებდნენ, მაგრამ ეს ასოციაციები ინსტიტუციური შესაძლებლობები დაიშალა. 2019 წლის დეკემბერში დამტკიცდა კანონი „წყალმომხმარებელთა აშკარაა, რომ საქართველოში, ორგანიზაციების შექმნის შესახებ“ (ADB, ზოგიერთ ადგილას, მიწისქვეშა და 2020). ამასთან ერთად, შეიქმნა პირობები ზედაპირული წყლების არამდგრადი იმისთვის, რომ წყალმომხმარებელთა მოპოვება ხორციელდება. წყლის დონის ორგანიზაციების ახალშექმნილმა ცვალებადობა, წყალდიდობებისა და წყლის მხარდამჭერმა ჯგუფმა, ხელი შეუწყოს რესურსების ადგილობრივი და სეზონური ადგილობრივი დონის ორგანიზაციების დეფიციტის სახით, სერიოზულ პრობლემას ჩამოყალიბებას და დაეხმაროს მათ ქმნის ბევრ ადგილას. აუცილებელია, წყლის ინდივიდუალური მომხმარებლების რესურსების მართვის დაგეგმვა აუზის მომსახურებაში. იმ დროს, „საქართველოს მასშტაბით, მათ შორის წყალგამყოფისა და მელიორაციას“ უნდა შეესრულებინა, მდინარის აუზის რესურსების მართვა, წყლის ადგილობრივი ორგანიზაციებისთვის, შენახვა და წყალდიდობის კონტროლი და წყლის საბითუმო მიმწოდებლის როლი. ამ საარსებო გარემოსა და ეკოსისტემების მიზნით, ადგილობრივი ორგანიზაციების დაცვა. ამასთან, წყლის დაბინძურება შექმნისთანავე, „საქართველოს სერიოზული და ფართოდ გავრცელებული მელიორაციას“ მათთან, წყლის პრობლემაა, რომელიც საჭიროებს ზომების საბითუმო მიწოდების, კონტრაქტები უნდა მიღებას მუნიციპალური ჩამდინარე დაედო (გარემოს დაცვისა და სოფლის წყლების გასაწმენდად, სამრეწველო და მეურნეობის სამინისტრო, 2017ბ). თუმცა, 78 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციების და გააუმჯობესოს მათი კვალიფიკაცია, მხარდამჭერი ადგილობრივი დონის ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემების ორგანიზაციების შექმნა და ფუნქციონირება სათანადო მართვის მიზნით. შესაბამისი უკიდურესად დაგვიანდა და ჯერჯერობით ამ ცოდნისა და გამოცდილების მქონე მხრივ მცირე პროგრესს მიაღწიეს. მომავალი მშენებელი ინჟინრებისა და აგრონომების წინსვლისთვის მნიშვნელოვანია იმის ნაკლებობა დამანგრეველ გავლენას ახდენს გაცნობიერება, რომ წყალმომხმარებელთა საქართველოში ირიგაციისა და დრენაჟის ორგანიზაციები შეიქმნება მხოლოდ იქ, სექტორის მართვაზე, მუშაობასა და სადაც ეს შესაძლებელია და სადაც წყლის მომავალზე. ამ სფეროებში გამოცდილების მომხმარებლებს სურვილი ექნებათ, მქონე რამდენიმე სპეციალისტმა მოახდინონ თვით-ორგანიზება, სისტემების განათლება საბჭოთა პერიოდში მიიღო. შენარჩუნება, მომხმარებელთა შორის წყლის დაინტერესებული მხარეები აცხადებენ, რომ განაწილება და მოსაკრებლების შეგროვება. წყლის რესურსების მართვის, მშენებლობის, გარდა ამისა, არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ჰიდროლოგიის, აგრონომიისა და სხვა ქალთა როლის გათვალისწინება, დაკავშირებულ სპეციალობებზე ძალიან საქართველოში წყალმომხმარებელთა ცოტა სტუდენტი სწავლობს; ამ პრობლემას, ორგანიზაციების შექმნისას. როგორც თან ერთვის მოძველებული სასწავლო ასეთი, წყლის სათემო ორგანიზაციებში პროგრამები, რომელშიც პრაქტიკული ქალების წევრობის, ლიდერობის და მეცადინეობები და ადგილზე გამოცდილების გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მათი მიღება ნაკლებად არის გათვალისწინებული. აზრის გაზიარების შესაძლებლობების ამ კვალიფიციური უნარების ნაკლებობის გასაზრდელად, სხვადასხვა ეფექტური პრობლემა სავარაუდოდ, კიდევ მიდგომა არსებობს. ეს მოიცავს წევრობის უფრო გამწვავდება მეორადი და კრიტერიუმების შეცვლას, ქალთა მესამეული არხების რეაბილიტაციისა მიერ მიწაზე საკუთრების უფლების და წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციის ხელმისაწვდომობის მხარდაჭერას, ქალთა დაარსების პროცესში. საქართველოს ტრენინგს კონკრეტულ თემებზე (როგორიცაა უმაღლესმა საგანმანათლებლო სისტემამ, კომიტეტის იურიდიული სტატუსი, შეხვედრის სექტორის მზარდი საჭიროებების ჩატარება, ლიდერობა, კონფლიქტების დასაკმაყოფილებლად, უნდა გადახედოს მოგვარება, კომუნიკაციები, ბუღალტრული სასწავლო პროგრამებს და საჭირო აღრიცხვა და საჯარო გამოსვლები და ა.შ.) ტრენინგი უზრუნველყოს მომავალი (გაერო, 2012 წ.). გამოცდილი ადამიანური რესურსების მოსამზადებლად, რომ შესაძლებელი გახდეს კვალიფიცირებული ტექნიკური საპენსიო ასაკის ექსპერტების შეცვლა და პერსონალის ნაკლებობის გამო სპეციალისტების რაოდენობის გაზრდა,. ირიგაციისა და დრენაჟის სისტემის ზრდის მოთხოვნილების დაკმაყოფილება » რეკომენდაცია მოკლევადიანი ვერ ხერხდება. საქართველოს უმაღლესი პერიოდისთვის (1): „საქართველოს განათლების სისტემას არ აქვს ირიგაციისა მელიორაციის“ აუდიტის ჩატარება და დრენაჟის სისტემების ზრდისთვის რომ დადგინდეს, რეორგანიზაციის საჭირო ისეთი ტექნიკური უნარების პოტენციური საჭიროებები, ადამიანური სწავლების შესაძლებლობები, რომლებიც რესურსებისა და მათი შესაძლებლობების სექტორის განვითარებას შეუწყობდნენ ზრდის საჭიროებები, დროში გაწერილი ხელს. დაინტერესებულ მხარეებთან ფინანსური მოდელი და ხარჯების კონსულტაციების დროს აღინიშნა, სტრუქტურა და გზები, რომლითაც რომ „საქართველოს მელიორაციამ“ „საქართველოს მელიორაცია“ უფრო უნდა გააძლიეროს თავისი კადრები 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 79 მეტად ანგარიშვალდებული იქნება, მის გენდერული თანასწორობის მიერ განხორციელებულ საქმიანობაზე. ხელშემწყობი სპეციფიკური ზომების » რეკომენდაცია მოკლევადიანი დამატება კანონქვემდებარე აქტებში, პერიოდისთვის (2): წყლის როგორიცაა: ხელმძღვანელ მომხმარებელთა ტიპოლოგიის თანამდებობებზე ქალებისთვის განსაზღვრა მეურნეობების საშუალო გამოყოფილი კვოტები; სპეციფიკური ზომის, ირიგაციისთვის გამოყენებული ტრენინგი (კომუნიკაციის უნარებში, წყაროების ტიპების, მოყვანილი ტექნიკურ უნარებში), რაც დაეხმარებათ სასოფლო-სამეურნეო კულტურების ქალებს, მამაკაცების მიერ ტიპებისა და ირიგაციისა და დრენაჟის დომინირებულ სივრცეებში გაახმოვანონ სერვისებზე მათი წვდომის უკეთესად ინფორმაცია მათი მოსაზრებების გაგების მიზნით. შესახებ; გენდერულად მგრძნობიარე ტრენინგების ჩატარება ყველა ტრენინგ » რეკომენდაცია მოკლევადიანი სესიაზე, მაგალითად, დაბალანსებული პერიოდისთვის (3): ირიგაციისა და წარმომადგენლობის უპირატესობების დრენაჟის სერვისების მკაფიო სატარიფო ასახსნელად. სტრუქტურის განსაზღვრა და შეთანხმება, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში, » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი უზრუნველყოფს „საქართველოს პერიოდისთვის (2): საქართველოს მელიორაციის“ ფინანსურ მდგრადობას. მელიორაციის აუდიტის შედეგად ტარიფმა უნდა უზრუნველყოს, არამარტო მიღებული რეკომენდაციების ირიგაციისა და დრენაჟის მომსახურების განხორციელება. მიმწოდებლის ფინანსური მდგრადობა » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი და ეფექტურობა, არამედ სოფლის პერიოდისთვის (3): უმაღლეს მეურნეობის სექტორის გადარჩენა, საგანმანათლებლო და პროფესიულ ევოლუცია და კონკურენტუნარიანობა. პროგრამებზე, სწავლის მსურველთა » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი ნაკლებობის ძირითადი მიზეზების პერიოდისთვის (1): შესწავლის საფუძველზე, წყლის წყალმომხმარებელთა რეგიონალური რესურსების მართვის ტექნიკური ორგანიზაციების მხარდამჭერი ჯგუფების კურსებისა და სპეციალობების დაკომპლექტება და ტრენინგი, უზრუნველსაყოფად, უმაღლეს რომ მათ ეფექტიანად იმუშაონ და საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან უზრუნველყონ წყლით მოსარგებლეთა და საქართველოს განათლების, ორგანიზაციის ჩამოყალიბება იქ, სადაც მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის გათვალისწინებულია სისტემის სრული სამინისტროსთან თანამშრომლობის რეაბილიტაცია (ე.ი. პირველადი, გაძლიერება, იმისთვის, რომ დაძლიონ მეორადი და მესამეული სისტემების წყლის სექტორში პროფესიონალების რეაბილიტაცია) და სადაც წყლის ნაკლებობის პრობლემა, განახლდეს მომხმარებლები თვით-ორგანიზების შესაბამისი სასწავლო პროგრამები და სურვილს გამოხატავენ. მეტი ქალის გაიზარდოს შეთავაზებული კურსებისა და დაქირავება წყალმომხმარებელთა სპეციალობების რაოდენობა; აგრეთვე, ორგანიზაციების დამხმარე ჯგუფების გაძლიერდეს უმაღლეს და პროფესიულ თანამშრომლებად, რათა მათ ხელი სასწავლებლებში, წყლის რესურსების შეუწყონ ქალების ჩართულობას მართვის სპეციალობაზე ჩარიცხვის წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციებში. სტიმულირება. წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციების » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი განვითარების მხარდასაჭერი პერიოდისთვის (4): ინვესტირება, ძალისხმევის გაფართოება, მაგალითად: გარემოს დაცვისა და სოფლის 80 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მეურნეობის სამინისტროს, მდინარის დებულებები (გარემოს დაცვისა და აუზებში წყლის მარაგებისა და მასზე სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, მოთხოვნის მონიტორინგის, გაზომვისა 2017b). მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში და ანალიზის შესაძლებლობების წყალმომარაგების ნებართვების სისტემის გაძლიერებაში; მათ შორის ინვესტირება აღდგენის მიზნით, 2015 წელს შემუშავდა პერსონალით დაკომპლექტებაში, ახალი კანონი წყლის რესურსების უნარების განვითარებასა და ინტეგრირებული მართვის შესახებ, ტექნოლოგიური ინსტრუმენტების მისი მიღება გადაიდო (ეკონომიკური დანერგვაში, წყლის რესურსების განვითარებისა და თანამშრომლობის მართვისა და აუზების დაგეგმვის ორგანიზაცია 2020წ.). გარდა ამისა, 2010 უნარების გასაუმჯობესებლად. გარდა წელს „მელიორაციის შესახებ“ კანონის ამისა, ინვესტირება წყლის ხარისხის გაუქმების შედეგად, საქართველოში მონიტორინგისა და მარეგულირებელი აღარ არსებობს ირიგაციისა და სისტემების გაუმჯობესებაში, მდინარის დრენაჟის სექტორის მარეგულირებელი აუზის მასშტაბით სოფლის მეურნეობიდან კანონმდებლობა (გარემოს დაცვისა და არასასოფლო-სამეურნეო და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო, საქმიანობიდან წყლის დაბინძურებისა 2017b). ამის ნაცვლად, სექტორი და გამოყენების კონტროლისთვის. ეს რეგულირდება მხოლოდ ზოგადი ზომები უნდა განხორციელდეს კაშხლების კანონებით, როგორიცაა, 1997 წლის ან სარწყავი სქემის მოდერნიზაციის კანონი წყლის შესახებ, რომელიც შეიცავს მასშტაბური ინვესტიციების სულ რამდენიმე მითითებას ირიგაციისა განხორციელებამდე. და სოფლის მეურნეობის მიზნებისათვის » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი წყლის გამოყენების შესახებ. საქართველოს პერიოდისთვის (5): „საქართველოს მთავრობა ინტენსიურად მუშაობს წყლის მელიორაციის“, გარემოს დაცვისა და რესურსების ინტეგრირებული მართვის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს კანონის დამტკიცებისა და მიღებისთვის. ადგილობრივი სერვისცენტრების ირიგაციისა და დრენაჟის მომსახურების შერწყმა, რომ შეიქმნას ერთი რეგულირების გარკვეული ასპექტები ამ სტრუქტურა, რომელსაც ფერმერებისთვის კანონპროექტში აისახება; ამის მიუხედავად, გლობალური მხარდაჭერის აღმოჩენის ჯერჯერობით გაურკვეველია, საჭიროა თუ პასუხისმგებლობა ექნება. არა კანონმდებლობაში შესწორებების დაუყოვნებლივ შეტანა ირიგაციისა და ქვემოთ მოყვანილ #6 ნახაზზე მოცემულია დრენაჟის საკითხებზე, რათა მოხდეს იმ ირიგაციისა და დრენაჟის სექტორში ასპექტების რეგულირება, რომლებიც მოკლევადიანი პერიოდისთვის შესაძლოა არ იყოს გათვალისწინებული განკუთვნილი რეკომენდაციებისა და წყლის რესურსების ინტეგრირებული ღონისძიებების ერთიანი სქემა. მართვის ახალ კანონში. » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი D. წყლის რესურსების პერიოდისთვის: წყლის რესურსების ინტეგრირებული მართვის ინტეგრირებული მართვის კანონის სამართლებრივი ჩარჩო ანალიზის განხორციელება, რათა კანონის დებულებებით, უზრუნველყონ წყლის რესურსების ინტეგრირებული ირიგაციისა და დრენაჟის გამოყენების მართვის კომპლექსური ჩარჩოს სწორი რეგულირება და, საჭიროების არარსებობის გამო, საქართველოს შემთხვევაში, კანონპროექტში შესაბამისი არ აქვს აუზიდან ფერმამდე წყლის დებულებების შეტანა ამ ასპექტების განაწილების სამართლებრივი გადასაჭრელად. 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 81 მოკლევადიან პერიოდში ირიგაციისა და დრენაჟის რეფორმის ნახაზი 6: ღონისძიებების მოკლე აღწერა მკაფიოა თითოეული დაინტერესებული მხარის როლი და მანდატი მკაფიოდ არის განსაზღვრული და აღქმული სარწყავი სისტემების მართვის გადაცემა. ეს არ არის სისტემატური მიდგომა, მაგრამ არის სტრატეგიული საშუალოვადიანი რეფორმა, წყალმომხმარებელთა ირიგაციისა და ორგანიზაციების დაარსების დრენაჟის სექტორის პირობების შესაქმნელად განვითარების განსაზღვრულია, საერთო ხედვისა და გარემოსდაცვითი, არსებობს მეთოდოლოგიური სოციალური და კლიმატის მეთოდოლოგიური მიდგომები, ინვესტიციების დადგენა, ცვლილების კუთხით, მიდგომის განსაზღვრა წარმართვა პრიორეტიზირებისთვის პროექტების შერჩევისა და დიზაინის სტანდარტები განსაზღვრულია ირიგაციის სექტორის განვითარების მონიტორინგისა და შეფასების ინდიკატორები დრენაჟის სტრატეგია მკაფიოდ არის დაკავშირებული ირიგაციის სტრატეგიასთან იდენტიფიცირებულია იდენტიფიცირებულია ადამიანური რესურსების შესაძლებლობების საჭიროებები ზრდის საჭიროებები განსაზღვრულია ფინანსური მოდელი „საქართველოს მელიორაციის“ იდენტიფიცირებულია „საქართველოს აუდიტის ჩატარება მელიორაციის“ უფრო ეფექტური და ანგარიშვალდებული საქმიანაობის გზები სასწრაფო ქმედებები განსაზღვრულია წყლის სერვისის ირიგაციისა და საიმედოობის მონიტორინგისა და დრენაჟის სფეროში შეფასების ინდიკატორები შეფასებულია წყლის წყლის მომხმარებელთა გადახდის შესაძლებლობა და მზაობა განსაზღვრულია მომხმარებელთა ტიპოლოგიის იდენტიფიცირებულია, წყლით ტარიფის სტრუქტურა განსაზღვრა მომსახურების სფეროში, წყლის მომხმარებელთა საჭიროებები „საქართველოს მელიორაციას“ წყლის მომხმარებელთა ორგანიზიციების რეფორმაზე შეიძლება მკაფიო წინსვლა ქონდეს სატარიფო მეურნეობებში არსებობს წყლის სტრუქტურის გაუმჯებესებული მართვის განსაზღვრა წახალისების სისტემები მოკლევადიანი პერიოდისთვის შემცირებულია სარწყავი ექსპლოატაციისა და ტექნიკური წყლით მომსახურების მომსახურების ხარჯების ფინანსური გავლენა მნიშვნელოვანი წილი დაფარულია სახელმწიფო ბიუჯეტზე ირიგაციის გადასახადებით შერჩეული ირიგაციის პოლიტიკის გასაუმჯობესებლად სისტემების საბაზისო შეიძლება საპილოტე მიდგომებისგან მონაცემების მიღებული გამოცდილების გამოყენება განსაზღვრა და საპილოტე შეიძლება იდენტიფიცირებული მიდგომების ეფექტური იყოს რეაბილიტაციის პროექტებისა შეფასების პირობების და სხვა ინვესტიციების გავლენა უზრუნველყოფა წყარო: ავტორები. 82 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით E. მიწის მართვისა მართვისა და სივრცითი დაგეგმარების და ადმინისტრირების შემთხვევაში. საძოვრების მართვა არ არის ერთიანი სახელმწიფო დეცენტრალიზებული, რადგან საძოვრებს ფლობს საქართველოს ეკონომიკისა და პოლიტიკის საჭიროება მდგრადი განვითარების სამინისტროს არ არსებობს დარგობრივი პოლიტიკის სახელმწიფო ქონების ეროვნული ერთიანი დოკუმენტი, რომელიც სააგენტო. თუმცა, უცნობია, ვინ არის ასახავდა მთავრობის მიდგომას პასუხისმგებელი მათ მართვაზე. მართვისა საქართველოში მიწის მდგრადი და ადმინისტრირების ახლანდელი მიდგომა მართვისა და ადმინისტრირების მიმართ. ამ სექტორში, მრავალ გამოწვევას ქმნის. ფრაგმენტირებული მიწის მართვის სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სისტემა კიდევ უფრო აღრმავებს სექტორში საძოვრების გაქირავების სისტემაში კოორდინაციის ნაკლებობას. მიწის არსებული ხარვეზების გამო, ფერმერების მართვასა და ადმინისტრირებაში ერთ- უმეტესობა საძოვრებს არაოფიციალურად ერთი მთავარი შემაფერხებელი ფაქტორია იყენებს, რაც იწვევს გადაძოვებას. ინტეგრირებული მართვის სისტემის რაც შეეხება სივრცით დაგეგმარებას, არქონა. ეს განაპირობებს განვითარების ადგილობრივი ხელისუფლების როლები და გაურკვეველ ხედვასა და კონკრეტული პასუხისმგებლობები ამ სფეროში, მკაფიოდ ინდიკატორების არარსებობას სექტორში არ არის განსაზღვრული. სივრცითი პროგრესის დასადგენად. ხელმისაწვდომია დაგეგმვის კონტექსტში მიწის სწორად 2 სტრატეგიული დოკუმენტი, რომელიც მართვა და ადმინისტრირება მოითხოვს ასახავს მთავრობის ხედვას მიწის ადგილობრივი ხელისუფლების ჩართვას სექტორის განვითარების შესახებ: 2021 და საქმიანობის დუბლირების თავიდან წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შენიშვნები ასაცილებლად, პასუხისმგებლობის მკაცრ მომდევნო სამი წლისთვის და „მთავრობის განაწილებას ადგილობრივ და ცენტრალურ პროგრამა 2021-2024: ევროპული ხელისუფლებას შორის (საქართველოს სახელმწიფოს მშენებლობისთვის“. ეს PRC 2020). დაინტერესებული მხარეები უკანასკნელი აღწერს მიწის რეგისტრაციის აცნობიერებენ, როგორც სამართლებრივი რეფორმას, როგორც მიწის სექტორის ჩარჩოს გადახედვისა და გამართვის, განვითარების მთავარ პრიორიტეტს. 2021 ასევე ამჟამად განსაზღვრული როლებისა წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შენიშვნები და პასუხისმგებლობების გამოყენების განსაზღვრავს მიწის ბაზრის განვითარების რეგულირების აუცილებლობას. მიზნებს, მიწის რეგისტრაციისა და საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს » რეკომენდაცია მოკლევადიანი სერვისების გაუმჯობესების მხარდაჭერას. პერიოდისთვის (1): მიწის მართვასა ამჟამად, სექტორში, ერთიანი მიდგომის ან და ადმინისტრირებაში ჩართული კოორდინაციის გარეშე, ფუნქციონირებს დაინტერესებული მხარეების როლებისა რამდენიმე ინსტიტუტი. ეს ინსტიტუტები და და პასუხისმგებლობების მკაფიო მათი ძირითადი ფუნქციები ჩამოთვლილია განსაზღვრა. #4 ცხრილში. » რეკომენდაცია მოკლევადიანი პერიოდისთვის (2): მიწის მართვასა და ადმინისტრირებასთან მუნიციპალიტეტების შესაძლებლობების დაკავშირებით ცენტრალურ და გაძლიერება მიწის სექტორის მართვასა ადგილობრივ ხელისუფლებას შორის და ადმინისტრირებაში, ადგილობრივი როლების განაწილება ქმედითი დაინტერესებული მხარეების არ არის. როლების განაწილების მონაწილეობის გაზრდის მიზნით. არაეფექტურობა აღინიშნება საძოვრების 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 83 სახელმწიფო უწყებები და მათი ფუნქციები მიწის მართვასა ცხრილი 4: დაადმინისტრირებაში სახელმწიფო უწყება ფუნქციები ჰიდრომელიორაციისა და მიწის პოლიტიკის სტრატეგიული დოკუმენტების მიწის მართვის დეპარტამენტი და რეგულაციების შემუშავება (გარემოს დაცვისა და სოფლის ნორმატიული აქტების, პოლიტიკის დოკუმენტების, მეურნეობის სამინისტრო) სტრატეგიული დოკუმენტებისა და კვლევის ანგარიშების განხილვა და უკუკავშირის უზრუნველყოფა მიწის ადმინისტრირებისა და მართვის საკითხებზე დისკუსიებში მონაწილეობა მიწის მდგრადი მართვის და მიწის ბალანსის შედგენა მიწათსარგებლობის მონიტორინგის სასოფლო-სამეურნეო მიწის რესურსების აღრიცხვა ეროვნული სააგენტო (გარემოს და ინტეგრირებულ მონაცემთა ბაზის შექმნა დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო) მიწათსარგებლობის სახელმწიფო მონიტორინგის განხორციელება და შესაბამისი ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა საქართველოს პარლამენტის მიწის მართვისა და ადმინისტრირების აგრარული კომიტეტი მარეგულირებელი ჩარჩოს შემუშავება მიწის პოლიტიკის შემუშავების ხელშეწყობა საჯარო რეესტრის ეროვნული მიწის რეგისტრაციის განხორციელება სააგენტო (NAPR) ეროვნული სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის შექმნის, ოპერირებისა და განვითარების კოორდინაცია სახელმწიფო ქონების მართვის სახელმწიფო ქონების მართვა და განკარგვა ეროვნული სააგენტო სახელმწიფო ქონების სარგებლობაში გადაცემა სახელმწიფო წილობრივი მონაწილეობით შექმნილ საწარმოებში პარტნიორის (აქციონერის) უფლებამოსილების განხორციელება მკაცრი აღრიცხვის ფორმების შეთანხმებასთან, რეგისტრაციასთან, წარმოებასთან, შენახვასთან, მოხმარებასთან და ექსპერტულ გამოყენებასთან დაკავშირებული საკითხების მართვა დაინტერესებული ფიზიკური და იურიდიული პირების ქონების მართვის ხელშეწყობა, მათ შორის, ელექტრონული აუქციონის ვებ-გვერდის საშუალებით სსიპ ლევან სამხარაულის მიწის შეფასების განხორციელებითა და სახელობის სასამართლო აუქციონებისთვის საწყისი ფასის განსაზღვრით, ექსპერტიზის ეროვნული ბიურო მიწის პროვატიზაციაში მონაწილეობა მიწის მესაკუთრეთა დავებში მონაწილეობა, მიწის ნაკვეთების გადაფარვასთან და/ან შეფასებასთან დაკავშირებით საქართველოს შემოსავლების მიწის გადასახადის ამოღება სამსახური ადგილობრივი მიწის სარეგისტრაციო ნაკლული დოკუმენტაციის თვითმმართველობის ორგანოები ლეგალიზაციის განხორციელება წყარო: ავტორები. 84 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი რომელიც გამოიყენება მემცენარეობისა პერიოდისთვის: ერთიანი სტრატეგიული და მეცხოველეობის პროდუქციის დოკუმენტის შემუშავება, რომელიც საწარმოებლად; ის ასევე მოიცავს განსაზღვრავს მთავრობის ხედვას მიწის შინამეურნეობის მიწას; სექტორის, მისი მიზნების, მოკლე და — კანონი „სახელმწიფო ქონების გრძელვადიანი შედეგების შესახებ, შესახებ“ მიუთითებს, რომ საძოვრები მონიტორინგისა და შეფასების სისტემის და ცხოველთა გადასარეკი ტრასები არ შექმნა სამიზნე მაჩვენებლების მიმართ ექვემდებარება პრივატიზირებას, გარდა მიღწეული პროგრესის შესაფასებლად. 2005 წლის 30 ივლისამდე იჯარით » რეკომენდაცია გრძელვადიანი გაცემული საძოვრებისა მათზე მდებარე პერიოდისთვის: ცენტრალურ და შენობა-ნაგებობებით. ამ საძოვრებს ადგილობრივ ხელისუფლებას შორის მუდმივად იყენებენ ახლომდებარე მართვის დეცენტრალიზაცია მიწის სოფლები; თუმცა, სამართლებრივად ეს რესურსების მართვის ეფექტურობის ნაკვეთები სახელმწიფოს საკუთრებაშია გასაუმჯობესებლად. (საქართველოს პარლამენტი 2010 ბ); — კანონი „სივრცითი მოწყობისა და ქალაქთმშენებლობის საფუძვლების F. მიწის მართვისა შესახებ“ არეგულირებს სივრცით და ადმინისტრირების დაგეგმარებას საქართველოში და სამართლებრივი ჩარჩო განსაზღვრავს დაგეგმარების პროცესსა მიწასთან დაკავშირებული და უფლებამოსილ უწყებებს. სხვადასხვა საკითხი ამჟამად — საქართველოს ტყის კოდექსი ცნობს რეგულირდება ცალკეული და ზოგჯერ ტყის მიწას, როგორც ტყის კონტურის არათანმიმდევრული სამართლებრივი შიგნით არსებული მიწის ღია ფართობს, აქტებით, რაც ქმნის რთულ რომელიც გამოიყენება სათიბად საკანონმდებლო ბაზას და იწვევს მიწის ან საძოვრად; ასევე სპეციალური რესურსების არაეფექტურ მართვას. დანიშნულების მიწას; მიწას, რომელიც მიწის მართვის საკანონმდებლო ჩარჩოს მოიცავს ტყეში არსებულ ჭაობს, მიმოხილვა ცხადყოფს, რომ არ არსებობს კლდეს, რიყეს ან სხვა მიწის ფართობს, ერთიანი დოკუმენტი, მაგალითად „მიწის რომელიც არ გამოიყენება ტყის კოდექსი“, რომელშიც წარმოდგენილი განაშენიანებისათვის; სატყეო-სამეურნეო იქნებოდა რეგულაციები, მიწის მართვასთან ღონისძიებების განსახორციელებლად დაკავშირებული ყველა ორგანოსთვის საჭირო ინფრასტრუქტურას (სატყეო (ჭითანავა, 2020 წ.). ეს იწვევს მიწის გზა, ხეტყის დასაწყობების ადგილი, არაეფექტურ მართვასა და ხელს უშლის საქმიანი ეზო) და სხვ. (საქართველოს მიწის სექტორის განვითარებას. მიწასთან პარლამენტი, 2020 წ.). დაკავშირებული სხვადასხვა სპეციფიკური ასპექტის მარეგულირებელი მთავარი მიწის მართვასთან დაკავშირებული სამართლებრივი დოკუმენტებია: ზოგიერთი ძირითადი სამართლებრივი დოკუმენტი საჭიროებს განახლებას — კანონი „სასოფლო-სამეურნეო (მაგ. კანონი ნიადაგის დაცვის შესახებ) დანიშნულების მიწის საკუთრების ან მოქმედების სფეროს გაფართოებას. შესახებ” სასოფლო-სამეურნეო საკანონმდებლო ჩარჩო უნდა განახლდეს, მიწის ნაკვეთად ითვლება საჯარო რომ მასში აისახოს ისეთი კონცეფციები და რეესტრში სასოფლო-სამეურნეო მიწის მათი პრაქტიკული გამოყენება, როგორიცაა: ნაკვეთად რეგისტრირებული მიწა, (i) სათემო მიწის საკუთრების სტატუსი, 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 85 მათ შორისაა, როგორც სარგებლობის სახელმწიფო ხარჯები მიემართოს უფლებები, ასევე სოფლის ჯგუფების კონკურენტუნარიანობის, მდგრადობისა კონკრეტული უფლებები და (ii) კომერციულ და კლიმატმედეგობის გაუმჯობესების ფართობებში კერძო საკუთრებაზე გამავალი ხელშესაწყობად. 2010 წლის შემდეგ, შიდა გზების იურიდიული სტატუსი. ეს სოფლის მეურნეობაზე სახელმწიფო განსაკუთრებით პრობლემური საკითხია დანახარჯები მნიშვნელოვნად გაიზარდა, სოფლის საძოვრებთან დაკავშირებით. როგორც აბსოლუტური, ასევე საერთო თემთა ჯგუფებს არ აქვთ საძოვრებით დანახარჯების წილის სახით.31 სოფლის სარგებლობის და საკუთრების უფლებები, მეურნეობაზე სახელმწიფო ხარჯების ბოლო რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ამ საძოვრების მიმოხილვა (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი გასხვისება. 2020a), მიუთითებს სამ ძირითად სფეროზე, რომლის გათვალისწინებაც შეუძლია » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი საქართველოს მთავრობას სოფლის პერიოდისთვის: ერთიანი და მეურნეობის მხარდამჭერი ღონისძიებების ინტეგრირებული „მიწის კოდექსის“ დაგეგმვისას. შემუშავება, რომელიც საფუძვლად დაედება მიწასთან დაკავშირებული საკითხების საკანონმდებლო ჩარჩოს 1. სოფლის მეურნეობის და განსაზღვრავს პასუხისმგებლობას ხარჯების ეკონომიკური ცენტრალურ და ადგილობრივ შემადგენლობა: საჯარო და ხელისუფლებას შორის. კერძო პროდუქტების შედარება » რეკომენდაცია გრძელვადიანი საჯარო დანახარჯების ეფექტურობის პერიოდისთვის: ჯგუფის /თემის მიწის ძირითადი განზომილება არის საჯარო სტატუსის განსაზღვრა განსაკუთრებით ხარჯის ის წილი, რომელიც მოხმარდა სოფლის საძოვრებისთვის, მათ შორის, საჯარო პროდუქტისა და მომსახურების როგორც სარგებლობის უფლებებისთვის, შექმნის ხელშეწყობას (მაგ., კვლევა და ასევე სოფლის ჯგუფების კონკრეტული განვითარება, ექსტენციის მომსახურება უფლებებისთვის. არსებული ჩარჩოს და სარწყავი ინფრასტრუქტურა) და იმ საფუძველზე, შესაძლებელია, ხარჯების წილი, რომელიც მოხმარდა კოოპერატივების დაარსება და კერძო პროდუქტებისა და მომსახურების მათთვის უფლების მიცემა, გამოიყენონ შექმნის სუბსიდირებას (მაგ. საწარმოო სოფლის საძოვრები, მიწის რესურსების საშუალებების ან ენერგიის ხარჯების შენარჩუნებასთან დაკავშირებული სუბსიდირება). კერძო პროდუქტის პასუხისმგებლობებით. წარმოებაზე გაწეული საჯარო ხარჯები პირდაპირ სარგებელს აძლევს ფიზიკურ G. სახელმწიფო ხარჯები პირებს (Morris et al 2020წ.). ემპირიული მონაცემები აჩვენებს, რომ სოფლის სოფლის მეურნეობაში მეურნეობაში გაწეული საჯარო ხარჯების საქართველოში არსებობს ათი პროცენტული პუნქტის გადატანა, შესაძლებლობა, მთავრობის კერძო პროდუქტიდან საზოგადოებრივ სტრატეგიული მიზნებისა და პროდუქტზე (ხარჯების მთლიანი ოდენობის მისწრაფებების შესაბამისად სოფლის შენარჩუნებით), ხუთი პროცენტით ზრდის მეურნეობის სექტორში გაწეული დამატებულ ღირებულებას ერთ სულ 31 2010-2019 წლებში სოფლის მეურნეობის ხარჯების ზრდის საშუალო წლიური ტემპი ათჯერ აღემატებოდა მთლიანი საჯარო ხარჯების ზრდის ტემპს. 2012 წლიდან ეს ხარჯები შეადგენდა მთლიანი ხარჯების ორიდან სამ პროცენტს (მსოფლიო ბანკი 2020a). 86 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით მოსახლეზე. ალტერნატიულ შემთხვევაში, რეალური გამოსახულებით, 6.2 მილიონი ხარჯების შემადგენლობის მუდმივად ლარიდან 43 მილიონ ლარამდე. ამის შენარჩუნების პირობებში, ასეთი ზრდისთვის შედეგად, გაიზარდა სარწყავი სასოფლო- საჭირო იქნება სოფლის მეურნეობის სამეურნეო მიწის ფართობი და დრენაჟით შესაბამისი ხარჯების ზრდა 25 პროცენტული დაფარული ფართობი (მსოფლიო ბანკი ერთეულით (Morris et al 2020წ.). 2020a). ხარჯები სურსათის უვნებლობასა საქართველოში, 2010–2019 წლებში, და ვეტერინარულ კონტროლზე, რაც ხარჯების შემადგენლობა მერყეობდა ზრდისა და მედეგობის ხელშემწყობი კიდევ კატეგორიებს შორის. სუბსიდიების წილი ერთი სფეროა, განსაკუთრებით დაბალია სოფლის მეურნეობის მთლიან ხარჯებში (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი 2020a). დროთა განმავლობაში იზრდებოდა და სოფლის მეურნეობის ხარჯების ყველაზე საჯარო პროდუქტების შემთხვევაში დიდმა წილმა შეადგინა საშუალოდ მნიშვნელოვანია იმის დადგენა, თუ რა 21 პროცენტი (მსოფლიო ბანკის ჯგუფი თანხა იხარჯება სოფლის მეურნეობის 2020a).). ამ სუბსიდიების უმეტესობა კვლევასა და განვითარებაზე, რადგანაც განკუთვნილი იყო საპროცენტო განაკვეთის დადასტურებულია, რომ ეს ინვესტიციები სუბსიდირებაზე (კერძო პროდუქტი), მაღალი უკუგებით ხასიათდება. რომლებსაც, სავარაუდოდ, უდიდესი ეკონომიკური განვითარებისა და წვლილი მიუძღვის სოფლის მეურნეობაში თანამშრომლობის ორგანიზაციის სოფლის კერძო სექტორის ინვესტიციების ზრდაში მეურნეობის პოლიტიკის მონიტორინგისა (სექტორისთვის საბანკო კრედიტის გაცემის და შეფასების ბოლო კვლევა აჩვენებს, რომ ხელშეწყობით), მაგრამ ეს შედეგი მიღწეული 102 მილიარდი აშშ დოლარის მთლიანი იყო ფისკალური ხარჯების სანაცვლოდ. ხარჯებიდან (სოფლის მეურნეობის სექტორის ზოგადი სერვისების სახით), რომელთა შორის იყო 76 მილიარდ აშშ დოლარის 2. სოფლის მეურნეობის ხარჯების სახელმწიფო ინვესტიციები კვლევასა ფუნქციური ანალიზი: მაღალი და განვითარებაში, ბიოუსაფრთხოებასა უკუგების საჯარო ინვესტიციები და ინფრასტრუქტურაში, მხოლოდ ექვსი პროცენტი დაიხარჯა სოფლის საქართველოში სოფლის მეურნეობის მეურნეობის კვლევასა და განვითარებაზე მთლიან ხარჯებში ყველაზე (ეკონომიკური განვითარებისა და მნიშვნელოვანი ხარჯის კატეგორია თანამშრომლობის ორგანიზაცია 2021a). სოფლის მეურნეობის განვითარების ამავდროულად, საქართველოში კვლევისა პროგრამებია. 2019 წლის მონაცემებით, და განვითარებისთვის გამოყოფილი ამ კატეგორიის ხარჯებმა მთლიანი ხარჯების წილი ყველაზე მცირე იყო და ხარჯების 44 პროცენტი შეადგინა. აქედან 2014-2019 წლებში მთლიანი ხარჯების ირიგაციისა და დრენაჟის წილი იყო საშუალოდ ორ პროცენტს შეადგენდა, რაც 27 პროცენტი, სურსათის უვნებლობის, ნაკლებია ეკონომიკური განვითარებისა და ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის - 21 თანამშრომლობის ორგანიზაციის საშუალო პროცენტი და მეღვინეობის მხარდაჭერის მაჩვენებელზე (ეკონომიკური განვითარებისა პროგრამის - 5 პროცენტი (მსოფლიო და თანამშრომლობის ორგანიზაცია 2021a). ბანკი, 2020a). ირიგაციისა და დრენაჟის სფეროში ჩადებული ინვესტიციები ხელს უწყობს პროდუქტიულობის მდგრად 3. ხელშემწყობი პროგრამების ზრდასა და მედეგობის გაუმჯობესებას. შემადგენლობა 2012 წლის ბოლოდან ხარჯები ამ ტიპის ინფრასტრუქტურაზე ექვსჯერ გაიზარდა, 2012 წლიდან, საქართველოს მთავრობამ სოფლის მეურნეობის სექტორის განვითარება პრიორიტეტულ ქვეყნები სოფლის მეურნეობაში იყენებენ, ის მიმართულებად აირჩია. ძირითად შეიძლება იყოს პოტენციური ინსტრუმენტი ინიციატივებში შედის სოფლის სოფლის მეურნეობის დამატებული მეურნეობის მხარდაჭერის ათზე მეტი ღირებულების გასაზრდელად. პროგრამა, რომელსაც მართავს სოფლის განვითარების სააგენტო, რომლის მისიაა, ხელი შეუწყოს სოფლის მეურნეობის კლიმატმედეგობა და სექტორის კონკურენტუნარიანობას და კლიმატის ცვლილების სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ზემოქმედების შერბილება მდგრად წარმოებას საერთაშორისო სურსათის უვნებლობის სტანდარტების დანერგვის საშუალებით. სოფლის A. კლიმატგონივრული სოფლის განვითარების სააგენტოს პროგრამებზე მეურნეობის შესახებ ცოდნის მოდის ქვეყნის მთლიანი სასოფლო- გავრცელება სოფლის მეურნეობის სამეურნეო ხარჯების დაახლოებით ღირებულებათა ჯაჭვებში 45 პროცენტი და სოფლის განვითარების სააგენტოს რესურსების უმეტესი ნაწილი კლიმატგონივრულ სოფლის მეურნეობაზე (67 პროცენტი) გამოიყენება „შეღავათიანი გადასვლის დასაჩქარებლად, მცირე აგროკრედიტის პროგრამისთვის“.32 მეურნეობებმა უნდა გამოიყენონ სოფლის განვითარების სააგენტოს ბიუჯეტის, ფერმერული ტექნოლოგიები, დაახლოებით 11 პროცენტი იხარჯება რომლებიც ადვილად ხელმისაწვდომია პროგრამაზე „დანერგე მომავალი“33, საქართველოში. ფერმერებს სჭირდებათ 9 პროცენტი გამოიყენება აგროდაზღვევისა წახალისება და შესაძლებლობა, რათა და სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მოახდინონ ადგილეზე ტრანსფორმაცია, გადამამუშავებელი და შემნახველი რასაც ხელი უნდა შეუწყონ ინსტიტუტებმა საწარმოების თანადაფინანსების თითოეულ და პოლიტიკამ, სოფლის მეურნეობის პროგრამაზე. გარდა ამისა, სოფლის კვლევებსა და ინოვაციურ სისტემებში განვითარების სააგენტოს პროგრამები ინვესტირების ჩათვლით. მთავრობებს, ძირითადად მხარს უჭერს სოფლის კვლევით ინსტიტუტებს, კერძო სექტორის მეურნეობის პროდუქტების პირველად ტექნოლოგიურ პარტნიორებსა და წარმოებას და მხოლოდ რამდენიმე ფერმერებს შორის პარტნიორობა მათგანი ისახავს მიზნად გადამუშავებასა და განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, დამატებულ ღირებულებას (მსოფლიო ბანკი, ტექნოლოგიის არჩევანთან და მართვის 2020a). მიუხედავად იმისა, რომ ეს არის მეთოდებთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხარჯების ჩვეულებრივი მოდელი, რომელსაც წარმოებისა და გავრცელებისთვის. 32 „შეღავათიანი აგროკრედიტის პროგრამა“ დაიწყო 2013 წელს და მისი მიზანია, დაეხმაროს პირველად წარმოებას, გადამუშავებასა და შენახვას, იურიდიული და ფიზიკური პირებისთვის იაფი, გრძელვადიანი და შეღავათიანი კრედიტის უზრუნველყოფით. აგროკრედიტებს გასცემენ, პროგრამაში ჩართული კომერციული ბანკები და ფინანსური ინსტიტუტები, სოფლის განვითარების სააგენტოს მიერ განსაზღვრული ვადებისა და პირობების შესაბამისად. პროგრამის ფარგლებში მთავრობა სუბსიდირებას უკეთებს შემდეგი ფინანსური პროდუქტების საპროცენტო განაკვეთს: (ა) საბრუნავი საშუალებები (ბ) ძირითადი საშუალებები (გ) შეღავათიანი აგროლიზინგი (დ) სახელმწიფო პროგრამა „აწარმოე საქართველოში“ 33 2015 წელს ინიცირებული „დანერგე მომავალი“ პროგრამა მიზნად ისახავს საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთების ეფექტური გამოყენების გაუმჯობესებას მრავალწლიანი კულტურების დარგვის სუბსიდირების გზით. პროგრამის მიზანია, იმპორტის ჩანაცვლება და საექსპორტო პოტენციალის გაზრდა. თანადაფინანსება ხორციელდება სამ სხვადასხვა კომპონენტში: (ა) მრავალწლიანი ბაღების თანადაფინანსება; ბ) ბაგა-ბაღების თანადაფინანსება; და (გ) სეტყვის საწინააღმდეგო სისტემების დამონტაჟების ან/და ჭაბურღილის/ ჭის სატუმბი სადგურის მოწყობის თანადაფინანსება. მრავალწლიანი ბაღების თანადაფინანსების კომპონენტი მოიცავს ბენეფიციართა ფინანსური და ტექნიკური დახმარების გაწევას. თანადაფინანსებისთვის მისაღები ხეხილის ბაღები განსხვავდება რეგიონების მიხედვით და პროგრამა განსაზღვრავს მრავალწლიანი ნარგავების ტიპებს, რომლებიც შეიძლება, გაშენდეს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში. 88 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის » რეკომენდაცია გრძელვადიანი განვითარება საჭიროებს ინტენსიურ პერიოდისთვის: გარემოსდაცვითი კომუნიკაციას ფერმერებს, ხელისუფლებასა მომსახურებისთვის ანაზღაურების (ან და აგრობიზნესებს შორის. ეკოსისტემური მომსახურებისთვის ანაზღაურების) შესაძლებლობის » რეკომენდაცია მოკლევადიანი გამოკვლევა, განსაკუთრებით იმ პერიოდისთვის (1): რეგიონული შემთხვევაში, თუ ქვეყანაში მიწაზე საკომუნიკაციო პლატფორმების საკუთრების საკითხების გადაწყვეტის შექმნა/გაძლიერება ფერმერების მიერ პროცესი მიმდინარეობს. ასეთი აგრონომიული პრაქტიკის დანერგვის მიდგომა სასარგებლო იქნება, მთლიანი გასაადვილებლად. სადემონსტრაციო ინვესტიციების მხარდასაჭერად და ნაკვეთებისა და ფერმერთა საველე ფერმერების წასახალისებლად, სკოლების მხარდაჭერა, რაც შეცვალონ პრაქტიკა. ფერმერებს საშუალებას მისცემს, უკეთ გაიგონ კლიმატგონივრული სოფლის გენდერულად სენსიტიური მიდგომის მეურნეობის კარგი პრაქტიკა. გამოყენება კლიმატგონივრული » რეკომენდაცია მოკლევადიანი სოფლის მეურნეობის მიმართ. ეს პერიოდისთვის (2): ცოდნის გადაცემის ნიშნავს, რომ ქალებისა და კაცების მხარდაჭერა (შესაბამისი აგრონომიული საჭიროებები და პრიორიტეტები უნდა იყოს და ვეტერინარული პრაქტიკა, აღიარებული და ადეკვატურად მიმართული მიზნობრივი პროფესიული ტრენინგი კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის და ტექნიკური დახმარება ბიზნესის ჩამოყალიბებასა და გამოყენებისას, განვითარებისა და ექსპორტისთვის) რათა კაცებმაც და ქალებმაც თანაბარი ბაზრის კონკრეტული მოთხოვნების სარგებელი მიიღონ. ეს გულისხმობს, ან ბაზარზე ორიენტირებული ერთი მხრივ, ადგილობრივ კონტექსტში ღირებულებათა ჯაჭვის სტრატეგიების გენდერული ბალანსის გააზრებას და საფუძველზე. ისეთი პრაქტიკის შემუშავებას, რომელიც აკმაყოფილებს, როგორც კაცების, ასევე » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი ქალების საჭიროებებსა და არჩევანს, პერიოდისთვის: საქართველოს შეზღუდვებისა და პოტენციური სარგებელის მრავალფეროვან აგრო-ეკო- გათვალისწინებით. მეორე მხრივ, ეს ასევე სისტემებზე ადაპტირებულ საწარმოო ნიშნავს გენდერულ საკითხებზე ყურადღების საშუალებებსა და ტექნოლოგიებზე მიქცევას კლიმატგონივრული სოფლის კერძო სექტორის კვლევისა და მეურნეობის პოლიტიკის შემუშავების განვითარების შესაძლებლობების პროცესში და კლიმატგონივრული გაზრდის წამახალისებელი სოფლის მეურნეობასთან დაკავშირებული პროგრამების შემუშავება. კვლევით გენდერული საკითხების შესახებ ინსტიტუტებთან, კერძო სექტორის საინფორმაციო ბაზის შექმნას (Nelson and ტექნოლოგიურ პარტნიორებთან და Huyer, 2016წ.). ფერმერთა ჯგუფებთან ინოვაციური პარტნიორობის ხელშეწყობა, რათა დადგინდეს კლიმატგონივრული B. აგრომეტეოროლოგიური სოფლის მეურნეობის ტექნოლოგიების, და წყლის აღრიცხვის უფრო ფართო აუდიტორიამდე მიტანის შესაძლებლობები ახალი გზები. (ტროპიკული სოფლის საქართველოში აგრომეტეოროლოგიური მეურნეობის საერთაშორისო ცენტრი და და წყლის აღრიცხვის შესაძლებლობები მსოფლიო ბანკი. ND). არ არის საკმარისი, სოფლის 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 89 მეურნეობისა და წყლის რესურსების სექტორთან პარტნიორობით ხელს სექტორში კლიმატის რისკებზე შეუწყობს სოფლის მეურნეობასა და რეაგირებისთვის. იმ დროს როდესაც, აგრობიზნესში გადაწყვეტილების ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტი მიღებასა და რისკების მართვას. ქვეყნის მასშტაბით, პასუხისმგებელია, » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი მდინარეების წყლის რეჟიმებისა და პერიოდისთვის (3): ფერმერებისთვის, მეტეოროლოგიური პირობების შესახებ მოსავლის დაზღვევის, დამხმარე მონაცემების შეგროვებაზე, ის მცირე მომსახურების გაფართოება და მონაცემებს აგროვებს რეალურ დროში ფერმერების მიერ სასოფლო-სამეურნეო მდინარეების რეჟიმების შესახებ (გარემოს დაზღვევის გამოყენების სტიმულირება. დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო 2017b). ამგვარად, წყლის რესურსების მართვა და შემდგომი C. მიწის დეგრადაცია და განვითარება შეზღუდულია, ეროვნული ნიადაგის სიჯანსაღე ჰიდროლოგიური მონაცემთა შეგროვებისა და ანალიზის სისტემების ნაკლებობის საქართველოში დეგრადირებული გამო. მომსახურების მიწოდების მიწის ფართობის შესახებ ოფიციალური სისტემების ფარგლებში, საქართველოს სტატისტიკა არ არსებობს და ნაყოფიერი ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტმა სახნავი მიწების დანაკარგების აღრიცხვა კიდევ უფრო უნდა განავითაროს და და მონიტორინგი პრაქტიკულად თანამედროვე დონემდე გააუმჯობესოს არ ხდება. თუმცა, მიწის დეგრადაცია ამინდის ყოველთვიური და სეზონური საქართველოში 100 000 ჰექტარზე მეტად გრძელვადიანი პროგნოზირების არის შეფასებული (ISET Policy Institute შესაძლებლობები, რათა შეძლოს, 2020წ.). ლოკალიზებული ექსტრემალური კლიმატური მოვლენების შესახებ დეტალური და ზუსტი მიწის დეგრადაცია პირდაპირ წარმოდგენის უზრუნველყოფა (მსოფლიო გავლენას ახდენს ქვეყნის ეკონომიკურ ბანკის ჯგუფი, 2019 წ.). სიჯანსაღეზე. საქართველოში მიწის დეგრადაციის მიზეზები მრავალრიცხოვანია, » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი მათ შორის: გადაძოვება; ნიადაგის დაცვითი პერიოდისთვის (1): ინვესტირება, ღონისძიებების ნაკლებობა; სასოფლო- როგორც საქართველოს გარემოს სამეურნეო საქმიანობის განხორციელება ეროვნული სააგენტოსა და სტიქიური უბედურების საფრთხის ქვეშ საქართველოს მელიორაციის, მყოფ ადგილებში; ნაკვეთმონაცვლეობის ჰიდრომეტეოროლოგიურ და არასწორი პრაქტიკა; წყლის გადაჭარბებული წყლის აღრიცხვის გაუმჯობესებულ მოხმარება; ტყის საფარის დაკარგვა ან/და შესაძლებლობებში, ასევე ფერმერების შემცირება; ტყის რესურსების ექსპლუატაცია; ამინდის უფრო სწორი შეფასებისა და მოსავლის აღების შემდგომ ნარჩენების მონიტორინგის შესაძლებლობების დაწვა; ნიადაგის დაცვის საკანონმდებლო გაძლიერებაში უკეთესი სასოფლო ბაზის არარსებობა; და პასუხისმგებლობების სამეურნეო გადაწყვეტილებების მიღების გაურკვეველი განაწილება დაინტერესებულ დასახმარებლად. მხარეებს შორის (ISET Policy Institute » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი 2020წ.). მსოფლიო ბანკის შეფასებით, მიწის პერიოდისთვის (2): ინვესტირება, დეგრადაცია ყოველწლიურად პირდაპირ საბაზრო და აგროკლიმატური ამცირებს ეროვნულ მშპ-ს 0.7 პროცენტით, ინფორმაციის წარმოებაში, დამუშავებასა ხოლო სოფლის მეურნეობის მშპ-ს 8 და გავრცელებაში, რაც კერძო პროცენტით. საქართველოში, სათიბები 90 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით და საძოვრები დაახლოებით 1.91 მლნ. დეგრადაციასთან დაკავშირებული ჰექტარს შეადგენს, აქედან მნიშვნელოვანი დანაკარგების დემონსტრირების გზით რაოდენობა დეგრადირებულია არამდგრადი ნიადაგის დაცვის მნიშვნელობის შესახებ, სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკისა და ფერმერების ცნობიერების ზრდა. გადაძოვების გამო. ნიადაგის დეგრადაციამ » რეკომენდაცია მოკლევადიანი გამოიწვია პროდუქტიულობის შემცირება პერიოდისთვის (2): ცენტრალური დაახლოებით 23 პროცენტით და ერთ მთავრობის, მუნიციპალიტეტისა და ჰექტარზე დაახლოებით 7 ტონა მშრალ კერძო სექტორის პასუხისმგებლობის ნივთიერებად არის შეფასებული. მკაფიო განსაზღვრა ნიადაგის საძოვრების პროდუქტიულობის ასეთი დაცვასა და საძოვრების მართვასთან შემცირება (შეფასებული შემცვლელის დაკავშირებით. საბაზრო ღირებულებით) წარმოქნის » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი დაახლოებით 59 მილიონ აშშ დოლარის პერიოდისთვის (1): სოფლის ყოველწლიურ ჯამურ დანაკარგს (მსოფლიო მეურნეობის პროდუქციის ბანკის ჯგუფი, 2020e). მწარმოებლებისთვის ნიადაგის დაცვის ზომების დანერგვის წახალისების ნიადაგის დეგრადაცია არის კიდევ მექანიზმების შემუშავება. ერთი ფაქტორი, რომელიც გავლენას ახდენს სოფლის მეურნეობის » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი პროდუქტიულობაზე. ნიადაგის პერიოდისთვის (2): მიწის დეგრადაციის ნაყოფიერება დროთა განმავლობაში შესახებ მონაცემთა შეგროვების შემცირდა ტექნოლოგიების, კაპიტალისა და გაუმჯობესება და მისი რეგულარულობის ნიადაგის მართვის ძირითადი უნარებისა უზრუნველყოფა. და პრაქტიკების ნაკლებობის გამო » რეკომენდაცია საშუალოვადიანი (გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის პერიოდისთვის (3): ფერმერებისთვის სამინისტრო 2015წ.). მწირი ხარისხის ნიადაგის მონიტორინგის გაძლიერებისა ნიადაგები ძირითადად კონცენტრირებულია და ნიადაგის სიჯანსაღესთან ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილში, სადაც დაკავშირებული საგანმანათლებლო გადაძოვებამ და ნალექის შემცირებამ პროგრამების გაძლიერება იმ ქარისმიერი ეროზია გამოიწვია. მიწის ადგილებში, სადაც ცნობილია, რომ პროდუქტიულობის წლიური დანაკარგი სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობის გამო შეფასდა 1.8 პროცენტად, ხოლო მიწის ნიადაგი ძლიერ დეგრადირებულია. პროდუქტიულობის მთლიანმა წლიურმა დანაკარგმა დაახლოებით 11.9 მილიონი ინსტიტუციური მოწყობა, კონკრეტულად, აშშ დოლარი შეადგინა (მსოფლიო ბანკის სამივე სექტორისა და გარემოს დაცვის ჯგუფი 2020e). მრავალი უწყების კონცენტრაცია ერთი სამინისტროს გარემოს დაცვისა და სოფლის » რეკომენდაცია მოკლევადიანი მეურნეობის სამინისტროსთან, ხელს პერიოდისთვის (1): სოფლის უწყობს ამ იდენტიფიცირებული პოლიტიკის მეურნეობის პროდუქტიულობაზე სფეროებში ერთიანი ზომებისა და ნიადაგის ხარისხის გავლენისა და მიწის რეფორმების განხორციელებას (ცხრილი 5). 2030 წ ლის თ ვ ის ს აქარ თ ვ ელ ო ს ს ოფლ ი ს მ ეურ ნ ე ობ აშ ი დაგე გმი ლი წ ი ნსვლი ს რ ე ალი ზ აცი ა: 91 ცენტრალური და ადგილობრივი უწყებების როლებისა და ცხრილი 5: პასუხისმგებლობების შეჯამება სააგენტო როლი & პასუხისმგებლობა პასუხისმგებლობა პოლიტიკის იდენტიფიცირებულ სფეროებზე გარემოს დაცვისა და ზედამხედველობს სახელმწიფო სოფლის მეურნეობის სოფლის მეურნეობის პოლიტიკის განხორციელებას გარემოს სახელმწიფო მხარდაჭერის სამინისტრო დაცვის, სოფლის მეურნეობისა და მიმართულების შეცვლა. (სხვადასხვა სოფლის განვითარების სფეროებში. წყლის რესურსების დეპარტამენტი) ინტეგრირებული მართვის ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაუმჯობესება. მიწის ბაზრების ფუნქციონირების გაუმჯობესება. რეგიონული უზრუნველყოფს სასოფლო- სოფლის მეურნეობის საინფორმაციო- სამეურნეო ექსტენციისა და ღირებულებათა ჯაჭვების საკონსულტაციო საკონსულტაციო მომსახურებას. გასწვრივ ცოდნის გადაცემის ცენტრები (გარემოს გაუმჯობესება, მათ შორის დაცვისა და სოფლის კლიმატგონივრული სოფლის მეურნეობის მეურნეობის შესახებ. სამინისტროს დაქვემდებარებაში) საქართველოს პასუხისმგებელია ცხოველთა და რეკომენდირებულ სფეროებში, სოფლის მეურნეობის მცენარეთა დაავადებების დიაგნოსტიკასა სოფლის მეურნეობის დარგში სახელმწიფო და ღონისძიებების შემუშავებაზე. ვაჭრობისა და სასაქონლო ლაბორატორია ბაზრების დივერსიფიკაცია, სურსათის/ცხოველთა საკვების უვნებლობის ეფექტური სისტემების განვითარება, ასევე ვეტერინარია და მცენარეთა დაცვა. გარემოს დაცვისა და სოფლის განვითარების სააგენტო სოფლის მეურნეობის სოფლის მეურნეობის პასუხისმგებელია სოფლის მეურნეობის ღირებულებათა ჯაჭვების სამინისტრო ხელშეწყობის პროგრამების ინტეგრაციის გაზრდა. და სოფლის მართვასა და განხორციელებაზე. სოფლის მეურნეობაში განვითარების ფინანსებზე სააგენტო ხელმისაწვდომობის გაფართოება. სემეკი განიხილავს და ამტკიცებს საქართველოს ირიგაციისა და დრენაჟის მელიორაციის მიერ განსაზღვრულ ტარიფის სტრუქტურის ტარიფებს (2023 წლიდან). რეფორმა. საქართველოს პასუხს აგებს ექსპლუატაციაზე, ტექნიკურ ირიგაციისა და დრენაჟის მელიორაცია მომსახურებასა და ირიგაციისა და ინფრასტრუქტურის დრენაჟის სისტემების განვითარებაზე; არის გაუმჯობესება. ეკონომიკის სამინისტროს სახელმწიფო ქონების მართვის ეროვნული სააგენტოს ნაწილი; და ანგარიშვალდებულია გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს წინაშე. Continue > 92 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით სააგენტო როლი & პასუხისმგებლობა პასუხისმგებლობა პოლიტიკის იდენტიფიცირებულ სფეროებზე საქართველოს ეს ქვედანაყოფი პასუხისმგებელია ფერმებში წყლის მელიორაციის წყალმომხმარებელთა ორგანიზაციების მართვის ეფექტური წყალმომხმარებელთა შექმნასა და მათ (ან ფერმერების) პრაქტიკის დანერგვა. ორგანიზაციების მხარდაჭერაზე, რათა გამოიყენონ ფერმაში მხარდამჭერი მდგრადი პრაქტიკა; წყალმომხმარებელთა ჯგუფი და ორგანიზაციების მართვას წყლის წყალმომხმარებელთა ადგილობრივი მომხმარებლები ორგანიზაციები განახორციელებენ, მაგრამ ეს ორგანიზაცია არის იურიდიული პირი. საჯარო რეესტრის ახორციელებს მიწის რეგისტრაციას და საკუთრების რეგისტრაციის ეროვნული სააგენტო კოორდინაციას უწევს ეროვნული სივრცითი პროცესის დაჩქარება. (იუსტიციის მონაცემების ინფრასტრუქტურის შექმნას, სამინისტროს ექსპლუატაციასა და განვითარებას. დაქვემდებარებაში), ადგილობრივი თვითმმართველობა და ადგილობრივი ახორციელებს მიწის რეგისტრაციისთვის მმართველობები საჭირო ნაკლული დოკუმენტების ლეგალიზაციას. გარემოს დაცვისა და ჰიდროლოგიისა და მიწის მართვის მიწის მართვისა და სოფლის მეურნეობის დეპარტამენტი შეიმუშავებს წყლისა ადმინისტრირების პოლიტიკისა სამინისტროს და მიწის პოლიტიკას, სტრატეგიულ და სამართლებრივი ჰიდროლოგიისა დოკუმენტებს და რეგულაციებს. ბაზის შემუშავება. და მიწის მართვის აგრარული კომიტეტი შეიმუშავებს დეპარტამენტი მარეგულირებელ ბაზას სოფლის და საქართველოს მეურნეობის, მიწის მართვისა და პარლამენტის ადმინისტრაციისთვის და ხელს უწყობს აგრარული კომიტეტი მიწის პოლიტიკის შემუშავებას. საქართველოს შემოსავლების სამსახური აგროვებს მიწის შეფასებისა და შემოსავლების მიწის და ყველა სხვა გადასახადს. დაბეგვრის პრაქტიკის სამსახური და ლევან სამხარაულის სახელობის გაუმჯობესება. ლევან სამხარაულის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული სახელობის ბიურო ჩართულია მიწის პრივატიზაციაში, სასამართლო მიწის შეფასების და აუქციონზე საწყისი ექსპერტიზის ფასების დადგენის მხრივ და მონაწილეობს ეროვნული ბიურო მიწის მესაკუთრეთა დავებში მიწის ნაკვეთების ურთიერთ გადაფარვასთან ან მიწის შეფასებასთან დაკავშირებით. გარემოს დაცვისა და მიწის მდგრადი მართვისა და მიწის ინვენტარიზაციის სოფლის მეურნეობის მიწათსარგებლობის მონიტორინგის განვითარება, მიწის სამინისტროს ეროვნული სააგენტო ახორციელებს ბალანსისა და მიწის მიწის მდგრადი სახელმწიფო ზედამხედველობას მონიტორინგის ჩათვლით. მართვისა და მიწათსარგებლობაზე. ნიადაგის დეგრადაციის მიწათსარგებლობის შემცირება. მონიტორინგის ეროვნული სააგენტო სახელმწიფო ქონების მართავს სახელმწიფო ქონებას. სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო ეფექტური მართვის უზრუნველყოფა და მისი პრივატიზაციის ხელშეწყობა. წყარო: ავტორები. Photo: © Gia Abdaladze / World Bank 4 წინსვლა ზრდისა და მდგრადობისკენ სექტორის შედარებით მცირე ზომის მიუხედავად სოფლის მეურნეობა საქართველოს ეკონომიკაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. სოფლის მეურნეობა ქვეყნის უმსხვილესი დამსაქმებელია და მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს ექსპორტში, მიუხედავად იმისა, რომ მისი წილი მთლიან მშპ- ში მოკრძალებულია. საქართველოს მთავრობამ მნიშვნელოვანი ძალისხმევა გასწია სოფლის მეურნეობის სექტორის მხარდაჭერის გასაზრდელად და აცნობიერებს, რომ აუცილებელია სასწრაფო ზომების მიღება კონკურენტუნარიანობის, მდგრადობისა და კლიმატმედეგობისა და კლიმატის ზემოქმედების შერბილების გაზრდის მიზნით, როგორც სექტორში მდგრადი ზრდის სტიმულირების საშუალება. წ ი ნსვლა ზ რ დი სა და მდგრ ადობ ი სკე ნ 95 მდგრადი ზრდის უზრუნველსაყოფად წყლისა და მიწის სექტორების პოლიტიკის აუცილებელია ინვესტიციების გაზრდა სფეროების მიმოხილვა, რომლებიც სოფლის მეურნეობის, წყალის და საქართველოს მთავრობის სექტორალური მიწის სექტორების განვითარებაში. დაინტერესებული მხარეების მიერ მიწა და წყალი სასრული რესურსებია, დახარისხებულია მათი „გადაუდებლობის“ რომლებზეც დამოკიდებულია სოფლის და „ტექნიკური მზადყოფნის“ მიხედვით.34 მეურნეობის წარმოება და პროდუქტიულობა. სოფლის მეურნეობაში არსებული მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი შეზღუდვების მოგვარება, რომლებიც სფერო არ იყო მიჩნეული სასწრაფოდ და დაკავშირებულია ექსპორტის მაღალ ტექნიკურად მომზადებულად, ისინი მაინც კონცენტრაციასთან, მეურნეობების დარგობრივი პოლიტიკის აქტუალურ სტრუქტურასთან, ცოდნის ხარვეზებსა და სფეროებს წარმოადგენენ და მათი სუსტ აგროლოგისტიკასთან, აუცილებელი, გათვალისწინება მნიშვნელოვანი იქნება მაგრამ არასაკმარისი პირობაა სექტორის ხედვის ჩამოყალიბებისას. ეს სფეროებია: საქმიანობის გასაუმჯობესებლად. ამის — სოფლის მეურნეობის მხარდამჭერ პარალელურად საჭიროა, ზომების მიღება ღონისძიებებში ცვლილებების წყლისა და მიწის სექტორებში არსებული შეტანა, დაეხმარება მთავრობას ძირითადი პრობლემების მოსაგვარებლად. ამ მიზნების მიღწევაში. საჯარო ფერმერებისთვის საიმედო, დროული და მომსახურებებს, როგორიცაა კვლევა, მოქნილი ფორმით წყლის რესურსების ექსტენცია და ტრენინგი, სჭირდება ხელმისაწვდომობასა და მათ ეფექტურ უფრო მეტი ფინანსური ხელშეწყობა; გამოყენებას, სასოფლო-სამეურნეო მიწის ხოლო სუბსიდირებული სესხებისა და მოქმედი ბაზრების არსებობასთან ერთად სადაზღვევო პრემიების ხელშეწყობის სექტორის ზრდისთვის გადამწყვეტი გზით, კერძო ინვესტიციების მნიშვნელობა აქვს. მიწის გაუმჯობესებული სტიმულირების ზომები ხელახლა უნდა მართვა და ადმინისტრირება წარმოადგენს გადაისინჯოს. მიწის რესურსების მდგრადი და პროდუქტიული მართვის საფუძველს, — პროგრესის მონიტორინგი და უზრუნველყოფს მიწის მფლობელობის შეფასება აუცილებელია ყველა ხელშეუხებლობას და ხელს უწყობს სექტორში ზრდის შენარჩუნების ინვესტიციებს სასოფლო-სამეურნეო მიზნით. სახელმწიფო პროგრამებისა პროდუქტების წარმოებაში. დროულობა, და პოლიტიკის მონიტორინგისა კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია კლიმატის და შეფასების ჩარჩოს შექმნა ხელს ცვლილებისა და რისკების ზრდის ფაქტორის შეუწყობს სამთავრობო პროგრამების გათვალისწინებით. მიუხედავად იმისა, რომ განხორციელებასა და მათი ამ “შემაჯამებელი ანგარიშში” ჩამოთვლილი ეფექტურობის განმტკიცებას, რადგან დარგობრივი პოლიტიკის ყველა სფერო შეიქმნება სასარგებლო უკუკავშირი მნიშვნელოვანია, ზოგი მათგანის პროგრამის შედეგების შესახებ, განხორციელება უფრო სასწრაფოა, გამოვლინდება განხორციელების სხვებთან შედარებით, ზოგიც ტექნიკურად სირთულეები და იდენტიფიცირებდება უფრო მზადაა ადგილზე არსებული მათი გადაჭრის გზები. ეს, თავის სათანადო გადაწყვეტილების ჩათვლით. #7 მხრივ, ხელს შეუწყობს პოლიტიკის გრაფიკზე მოცემულია სოფლის მეურნეობის, კორექტირებას და გამოყოფს ხარჯვითი 34 როგორც ეს განხილული იყო 2021 წლის 19 მაისს ჩატარებულ (ვირტუალურ) ტექნიკურ სემინარზე და დაინტერესებულ მხარეებთან შემდგომი დისკუსიების დროს, 2021 წლის ივნისიდან აგვისტომდე პერიოდში. 96 სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის მართვის პოლიტიკა საქართველოში მდგრადი აგრო-სასურსათო სისტემების მასშტაბის გაზრდის მიზნით გრაფიკი 7: დარგობრივი პოლიტიკის სფეროების მატრიცა სასწრაფო ტექნიკურად მზადაა ცოდნის გავრცელების გაუმჯობესება სოფლის მეურნეობაში სოფლის მეურნეობის ფინანსების ღირებულებათა ხელმისაწვდომობის ჯაჭვების გასწვრივ, გაზრდა კლიმატგონივრულობის ჩათვლით (კონკურენტუნარიანობა) სოფლის (კონკურენტუნარიანობა, მეურნეობა კლიმატმედეგობა) აგრობაზრებისა და პროდუქტების სასოფლო-სამეურნეო დივერსიფიკაცია ღირებულებათა (კონკურენტუნარიანობა) ჯაჭვების ინტეგრაციის გაზრდა (კონკურენტუნარიანობა) ირიგაციისა და ფერმებში წყლის დრენაჟის ტარიფის რესურსების უფრო სტრუქტურის ეფექტური გამოყენება რეფორმა (კონკურენტუნარიანობა, (მდგრადობა) კლიმატმედეგობა) ეროვნულ და ადგილობრივ დონეებზე წყლის რესურსებისა წყალი და ირიგაციის მართვაში ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაუმჯობესება(მდგრადობა) ირიგაციისა და დრენაჟის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება (კონკურენტუნარიანობა, კლიმატმედეგობა ) მიწის ბაზრების ქონების რეგისტრაციის ფუნქციონირების პროცესის დასრულება გაუმჯობესება (კონკურენტუნარიანობა) (კონკურენტუნარიანობა) მიწის მართვისა და ადმინისტრირების პოლიტიკისა და სამართლებრივი ჩარჩოს შემუშავება (მდგრადობა) მიწის შეფასებისა და დაბეგვრის მიწა პრაქტიკის გაუმჯობესება (კონკურენტუნარიანობა) მიწის ინვენტარიზაციის, მიწის ბალანსისა და მიწის მონიტორინგის სისტემის შემუშავება (მდგრადობა) მიწის დეგრადაციის შემცირება (კლიმატმედეგობა) წყარო: ავტორები. შენიშვნა: გრაფიკი 7 ეყრდნობა 2021 წლის 19 მაისს ჩატარებული (ვირტუალური) ტექნიკური სემინარის შედეგებს და 2021 წლის ივნისსა და აგვისტომდე პერიოდში დაინტერესებულ მხარეებთან შემდგომ დისკუსიებს. წ ი ნსვლა ზ რ დი სა და მდგრ ადობ ი სკე ნ 97 პროგრამების ძირითად ელემენტებს, კომპლექსური მიდგომის დასაბუთება, როგორიცაა - მიზნები, პრიორიტეტები რომელიც საშუალებას მისცემს და მათ მისაღწევად საჭირო სავარაუდო საქართველოს, 2030 წლისთვის მიაღწიოს რესურსები. სოფლის მეურნეობის დაგეგმილ — ადამიანური რესურსების წინსვლას. მასში შესწავლილია სამივე შესაძლებლობების ზრდა სექტორში არსებული შეზღუდვები, საქართველოს მოქალაქეებში შესაძლებლობები და გამოვლენილია ამ ჩადებულ ინვესტიციას წარმოადგენს. ურთიერთდაკავშირებული გამოწვევების ძლიერი ადამიანური კაპიტალი ერთობლივად გადასაჭრელად და აუცილებელია ამ ცვლილებების საქართველოს სოფლის მეურნეობის განსახორციელებლად. სექტორის მხარდასაჭერად შესაძლებლობების ზრდაში ჩადებული განსახორციელებელი ქმედებები, ინვესტიციები უზრუნველყოფს წყლისა და მიწის ეფექტური მართვის პერსონალის სათანადო კვალიფიკაციას ჩათვლით. განხორციელების გაადვილების პოლიტიკის შემუშავების, მიზნით, დარგობრივი პოლიტიკის განხორციელებისა და მონიტორინგის იდენტიფიცირებული სფეროები დონეზე და მომსახურების დახარისხდა იმისდა მიხედვით, თუ მიმწოდებლები (როგორც კერძო, ისე რომელი მათგანის განხორციელება საჯარო) სათანადოდ აღიჭურვებიან. არის „გადაუდებელი“ და რომელია „ტექნიკურად მზად“ სათანადო — ქალების შესაძლებლობების მოქმედებების დასაწყებად, მათთვის განვითარებაში ინვესტირება შემუშავდა ეტაპობრივი რეკომენდაციები არის პრიორიტეტი, რომელსაც, ხანმოკლე, საშუალო და გრძელვადიანი სოფლის მეურნეობის პერიოდებისთვის. ეს რეკომენდაციები პროდუქტიულობის ზრდასა და შეიძლება გაითვალისწინოს საქართველოს სოფლის განვითარებასთან ერთად, მთავრობამ სექტორის საინვესტიციო გეგმის გაცილებით მეტი სარგებელი გამოხატული საჭიროების კონტექსტში და/ მოაქვს. ქალთა აქტიური მონაწილეობა ან შეიძლება განხორციელდეს სექტორის ეკონომიკაში, საწარმოო აქტივების ნებისმიერი ძირითადი მონაწილის მიერ ფლობა, კონტროლი და მათზე (საჯარო და კერძო სექტორი, სამოქალაქო ხელმისაწვდომობა ხელს უწყობს საზოგადოება და განვითარების ეკონომიკურ განვითარებას, სიღარიბის პარტნიორები). „შემაჯამებელი ანგარიში“, შემცირებასა და მათი შვილების ისევე როგორც მისი თანმდევი სექტორული ცხოვრების გაუმჯობესებას. კვლევები, ეფუძნება დაინტერესებულ საქართველოს მთავრობას აქვს საჭირო მხარეებთან ყოვლისმომცველ პოტენციალი და ინსტრუმენტები კონსულტაციებს და იმედია, რომ ამ სოფლის მეურნეობის ტრანსფორმაციის მრავლგზისმა პროცესმა შექმნა ახალი, პროცესის დასაჩქარებლად. ამ უფრო ერთობლივი და თანამშრომლობითი „შემაჯამებელი ანგარიშში“ მოკლედ არის დიალოგი მთავრობასთან, საქართველოში წარმოდგენილი სოფლის მეურნეობის, სოფლის მეურნეობის სექტორისთვის წყლისა და მიწის სექტორების მიმართ ძლიერი მომავლის უზრუნველსაყოფად. დანართები და ნ ა რთ ე ბ ი 99 რძის წარმოების ქვესექტორის კონკრეტული მაგალითის ანალიზი - მყიდველისა და მწარმოებლის წარმატებით ინტეგრირებული გამოცდილება (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი 2021) წარმოების აღწერა: არსებობს ძლიერი მსხვილ მომწოდებლებს შეუძლიათ კონკურენცია ხარისხიან, საღ რძეზე, სტაბილური ხარისხის პროდუქტების რძის პროდუქტების ღირებულებათა დიდი მოცულობით მიწოდება. გარდა ჯაჭვის მონაწილეთა ფართო სპექტრს ამისა, საოპერაციო ხარჯები, რომლებიც შორის. საქართველოს მთავრობის დაკავშირებულია მოლაპარაკებებთან, ახლახან მიღებულმა დებულებამ რძის ხარისხის მონიტორინგთან და რძის პროდუქტების ეტიკეტირების მოთხოვნების შეგროვებასთან, ნაკლებია, თუ კომპანია შესახებ, ხარისხიანი რძის პროდუქტებზე მუშაობს მცირე რაოდენობის მსხვილ მომხმარებლის გაზრდილ მოთხოვნასთან ფერმერებთან. რძის პროდუქტების ერთად, ხელი შეუწყო საღ რძეზე მსხვილ გადამამუშავებლებთან მოთხოვნის ზრდას. საღი რძის მყიდველები თანამშრომლობისთვის, რძის არიან მსხვილი გადამამუშავებლები, მწარმოებელმა ფერმერებმა უნდა შუამავლები (აგრეგატორები) და მცირე განახორციელონ ინვესტიციები და საშუალო ზომის გადამამუშავებლები. მეცხოველეობასა და ფერმის გადამამუშავებლები რძის პროდუქტების ინფრასტრუქტურაში, როგორიცაა რძის მრავალ ნაირსახეობას აწარმოებენ. საწველი აპარატები, რძის საწველი მსხვილი გადამამუშავებლები ძირითადად დარბაზები და გამაცივებელი ავზები. დაკავებული არიან ხაჭოს, რძის, არაჟნისა მცირე ფერმერებს არ შეუძლიათ მსგავსი და რძის სხვა პროდუქტების წარმოებით, ინვესტიციების განხორციელება, არ ხოლო მცირე და საშუალო ზომის აწარმოებენ კოლექტიურ საქმიანობას გადამამუშავებლები ძირითადად ყველის და შედეგად, კარგავენ მსხვილ წარმოებაში არიან ჩართულები. გადამამუშავებლებთან უშუალოდ მუშაობის შესაძლებლობას. — კოორდინაციის/თანამშრომლობის — საქმიანობა დაფუძნებულია შეთანხმებები - მსხვილი ოფიციალურ წერილობით გადამამუშავებლები: მსხვილი ხელშეკრულებებზე. მხარეებს შორის გადამამუშავებელი კომპანიების ხელშეკრულებები განსაზღვრავს მიერ წარმოებულ რძის პროდუქტებზე მხარეთა პასუხისმგებლობებს, მათ მოთხოვნა სტაბილური და მაღალია. შორის ხარისხისა და მოცულობის ასევე, მათ აქვთ საკმარისი საბაზრო მოთხოვნებს, გადახდის პირობებს, უპირატესობა, რათა გადახდის პასუხისმგებლობების დარღვევისთვის პირობებზე მოლაპარაკება აწარმოონ ჯარიმებს, პროდუქტის შეგროვების შემდგომ მოთამაშეებთან და არ პერიოდსა და დავის გადაწყვეტის ექნებათ მნიშვნელოვანი სირთულეები მექანიზმებს. როგორც წესი, დებიტორული დავალიანების ხელშეკრულებების ვადა ერთი წელია ამოღებისას. რძის პროდუქტების და ექვემდებარება განახლებას. მსხვილი გადამამუშავებლები ხელშეკრულებები აკონკრეტებს საქმიანობას მეტწილად მსხვილ ფასებს და სტიმულს აძლევს რძის ფერმერებთან აწარმოებენ. 100 დანარ თ ები ფერმერებს მიიღონ ფასზე დანამატი გააჩნიათ ადამიანური და ფინანსური დადგენილ ზღვრებზე მეტი ხარისხისა რესურსები კონტრაქტების პირობებზე და მიწოდების მოცულობის შემთხვევაში. მოლაპარაკების, მწარმოებლის დონეზე ხელშეკრულება არ ითვალისწინებს წარმოების პრაქტიკის, ხარისხის ფერმერებისთვის რაიმე რესურსის მონიტორინგისა და ხელშეკრულების მიწოდებას და წარმოადგენს წმინდა შესაბამისობის უზრუნველსაყოფად. კომერციულ კონტრაქტს პროდუქტის მიმწოდებელსა და მყიდველს შორის. რძის პროდუქტების გადამამუშავებელი რძის ფერმებში რეგულარულად ერთ-ერთი მსხვილი კომპანია, გარდა ჩატარებული შემოწმებისას, იმისა, რომ საღ რძეს უშუალოდ მსხვილი საჭიროების შემთხვევაში კომპანიის ფერმერებისგან იძენს, საღი რძის წარმომადგენლები, რძის მწარმოებელ მოწოდებას უზრუნველყოფს საკუთარი ფერმერებს აძლევენ რეკომენდაციებს რძის შემგროვებელი ცენტრების რძის ფერმებში წარმოების პროცესების მეშვეობით. რამდენიმე წლის წინ, ამა თუ იმ გაუმჯობესებასთან ფერმერების მარკეტინგული ორგანიზაციის დაკავშირებით. არარსებობისა და მხოლოდ რამდენიმე მსხვილი რძის ფერმის არსებობის გამო, — კოორდინაციის/თანამშრომლობის ამ კომპანიამ ქვეყნის მასშტაბით დააარსა შეთანხმებები – მცირე და საშუალო რძის შემგროვებელი ცენტრები, რძის გადამამუშავებლები: მცირე და პროდუქტების მწარმოებელ ძირითად საშუალო გადამამუშავებლების რეგიონებში. აუთსორსინგის ეს მიდგომა შემთხვევაში მცირე და საშუალო საშუალებას აძლევს გადამამუშავებელს, ფერმერებთან ურთიერთობები შეამციროს საოპერაციო ხარჯები და ეფუძნება ნდობას არაფორმალური უზრუნველყოს ნედლეულის ხარისხი, შეთანხმებების საფუძველზე, ხოლო ხოლო მცირე და საშუალო ფერმერებს საღი რძის შეძენა ხდება რძის ეხმარება ორგანიზებული ბაზრების მწარმოებელი ფერმერებისათვის წვდომაში. რძის შეგროვების ცენტრების ეს პირდაპირი ან შუამავლების, მოდელი ხელს უწყობს მიწოდების ჯაჭვის აგრეგატორების მეშვეობით ადგილზე მექანიზმების გავრცელებას და მასში მცირე ნაღდი ანგარიშსწორებით, საღ მწარმოებლების ჩართვას. პრაქტიკის რძეზე მაღალი კონკურენციის სრულყოფის მიზნით მცირე და საშუალო გათვალისწინებით, ზოგიერთი რძის შემგროვებელი ცენტრებისთვის კომპანია რძის ფერმერებს ეხმარება, დახმარების გაწევა, რათა გახდნენ მსხვილი არ მოაკლდეთ მეცხოველეობის გადამამუშავებლებისათვის კვალიფიციური საკვები, რათა უზრუნველყონ საღი მიმწოდებლები, მეტად გაზრდის ხარისხიან რძის უწყვეტი მოწოდება. მსხვილი და უვნებელ საღ რძეზე ხელმისაწვდომობას გადამამუშავებლებისგან განსხვავებით, და გააუმჯობესებს ფულადი სახსრების მცირე და საშუალო გადამამუშავებლების შემოდინებას, როგორც რძის შეგროვების მიერ წარმოებულ რძის პროდუქტებზე ცენტრებისთვის, ასევე მათ მიმწოდებელ მოთხოვნა არ არის სტაბილური. მცირე და საშუალო ფერმერებისთვის. მოთხოვნის ცვალებადობამ და შემდგომი რძის პროდუქტების ღირებულებათა მოთამაშეების მიერ, რძის პროდუქტების ჯაჭვის განვითარებისათვის დამატებითი გადამამუშავებელებისთვის გადახდების მხარდაჭერა, ერთიანი მარკეტინგული ხშირმა დაგვიანებამ გამოიწვია მცირე სტანდარტების შემუშავებასა და და საშუალო ზომის გადამამუშავებლების დანერგვასთან ერთად შეიძლება მოიცავდეს, მიერ ფერმერებისთვის გადახდების ხარისხზე დაფუძნებული ფასების სქემების უფრო მეტად დაგვიანება. მცირე და ხელშეწყობასა და ამოქმედებას. საშუალო რძის გადამამუშავებლებს არ და ნ ა რთ ე ბ ი 101 ხორცისა და საღვინე ყურძნის ქვესექტორების კონკრეტული მაგალითების ანალიზი – საკონტრაქტო ფერმერობის გამოცდილება (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი 2021) ხორცი (მსხვილფეხა საქონლის) სასაკლაოები მომწოდებლებს არ აწვდიან საწარმოო საშუალებებს. ნებისმიერი წარმოების აღწერა: მიუხედავად იმისა, კატეგორიის მომწოდებლებისგან რომ ცხოველთა გაყიდვა თავისუფალია მსხვილფეხა საქონლის შესყიდვის მთავარი რეგულაციებისგან, მსხვილფეხა გამოწვევა არის ხარისხი (მიმწოდებლების საქონლის ხორცის გაყიდვა ბაზარზე მიერ გაყიდული მსხვილფეხა საქონლის მოხვედრამდე, მოითხოვს ცხოველთა წონა არ შეესაბამება დაკვლის მოთხოვნებს). დაკვლას რეგისტრირებულ სასაკლაოებზე. მსხვილფეხა საქონლის ხორცის პირველადი მსხვილფეხა საქონლის ორ მყიდველს, წარმოება კონცენტრირებულია მცირე რომელთაც გამოკითხვა ჩაუტარდათ, მწარმოებლებს შორის. გაჩნდა რამდენიმე ჰქონდათ უარყოფითი გამოცდილება საშუალო და მსხვილფეხა საქონლის კონტრაქტის საფუძველზე მომუშავე ხორცის მწარმოებელი ფერმერი, მაგრამ ფერმერულ მეურნეობასთან მათი წილი სექტორში ჯერ კიდევ არ არის დაკავშირებით: პირველი მყიდველი მნიშვნელოვანი. მეცხოველეობას ახასიათებს იყო გადამამუშავებელი კომპანია, მაღალი არაეფექტიანობა, განსაკუთრებით რომელიც ჩაერთო მაღალი ღირებულების მსხვილფეხა საქონლის კვებისა და ხორცპროდუქტების წარმოებაში. მეორე წონამატის თვალსაზრისით. მყიდველი იყო სასაკლაოს ოპერატორი, რომელიც მესაქონლე ფერმერებისთვის კოორდინაციის/თანამშრომლობის დაკვლის მომსახურების გარდა, შეთანხმებები: ცოცხალი მსხვილფეხა ფერმერებისგან, ასევე იძენდა ცოცხალ საქონლისა და საქონლის ხორცის მსხვილფეხა საქონელს გასასუქებლად. ბაზარი ხასიათდება ნაღდი ფულის ადგილზე ანგარიშსწორებით, რომელშიც პირველ მყიდველს, გადამამუშავებელ მონაწილეობს მრავალი მცირე, კომპანიას, აქვს ვერტიკალურად სრულად სპეციალიზებული და ორგანიზებული ინტეგრირებული ოპერაციები, მათ შუამავალი. ფასები დადგენილი არ შორის პირველადი წარმოება, კვლევა და არის; ფასებზე მოლაპარაკება ხდება მოშენება, სასაკლაოების ოპერაციები, ინდივიდუალურად და ძირითადად გადამუშავება, ლოგისტიკური/ ეყრდნობიან არაფორმალურ შეთანხმებებს. სადისტრიბუციო მომსახურება და საცალო გაყიდვები. კომპანიამ ასევე ქვეყნაში სასაკლაოების უმეტესობა, დაიწყო საკონტრაქტო ფერმერობის მხოლოდ სასაკლაო მომსახურებას სქემა, რომლის მიზანი იყო, საქონლის უწევს მესაქონლეებსა და შუამავლებს. ხორცის მოშენების ჯანსაღი პრაქტიკის მსხვილფეხა საქონლის მიწოდება ეფუძნება ხელშეწყობა, ერთგვაროვანი ხარისხის მარტივი შესყიდვის ხელშეკრულებებს და პროდუქტების ხელმისაწვდომობის არ არსებობს ოფიციალური კონტრაქტები გაუმჯობესება და გადამამუშავებელი გამყიდველებსა და მყიდველებს შორის. საწარმოს შესაძლებლობების გამოყენების ყველა მიმწოდებელს, ანაზღაურებას გაზრდა. სქემაში 20 ფერმერი იყო უხდიან საქონლის მიწოდებისთანავე. ჩართული. კომპანიამ მხარი დაუჭირა 102 დანარ თ ები სქემის მონაწილეებს სოფლის მეურნეობის საკონტრაქტო მეურნეობის მიმართ ინტერესი თანამედროვე ინფრასტრუქტურის გამოთქვეს მეცხოველეებმა. საკონტრაქტო ჩამოყალიბებასა და საბანკო სესხების ფერმერობის ასპექტები, რომლებიც მოპოვებაში. ის ასევე უზრუნველყოფდა მათთვის მიმზიდველი იყო, გულისხმობდა ფერმერებს მსხვილფეხა საქონლით, პროგნოზირებად ბაზრებს, საკვებზე უფასო ვეტერინარული და ცხოველების გაუმჯობესებულ ხელმისაწვდომობასა და სანაშენე მომსახურებით, აგრეთვე ნასუქი ფერმერულ საქმიანობაზე კონცენტრირების მსხვილფეხა საქონლის რეალიზაციით. შესაძლებლობას. გარდა ამისა, კომპანიამ ფერმერებს გადასცა, მეცხოველეობის საკვების დამამზადებელი სასოფლო-სამეურნეო საღვინე ყურძენი ტექნიკა და სახსრები მეცხოველეობის წარმოების აღწერა: საქართველოს საქმიანობისთვის და ახდენდა მოწოდებული მთავრობა ახორციელებს „ყურძნის ფასის ნასუქი საქონლის ხარისხზე დაფუძნებულ სუბსიდირების პროგრამას“, ხოლო შესყიდვას . შეთანხმების საფუძველზე, პროგრამაში მონაწილე ღვინის ქარხნები ფერმების მთელი ინფრასტრუქტურა საჭირო ნედლეულის უმეტეს ნაწილს შვიდი წლის განმავლობაში ფერმერების მცირე და საშუალო ფერმერებისგან საკუთრებაში გადადიოდა. მოლოდინის იღებენ. ფერმერები ყურძენს ყიდიან, საწინააღმდეგოდ, 20 ფერმერიდან 17-მა როგორც ცალკეულ ინდივიდუალურ ვერ შეასრულა კომპანიისთვის საქონლის მომხმარებლებზე, ასევე ღვინის ქარხნებზეც. მიწოდების ვალდებულება. ამ საკონტრაქტო ინდივიდუალური მომხმარებლები ურთიერთობების სქემის წარუმატებლობა ყიდულობენ ყურძენს ფერმერებისგან და განსაზღვრა ორმა ძირითადმა ამზადებენ ღვინოს საკუთარი და თავიანთი ფაქტორმა: სქემაში მონაწილეთა ოჯახის წევრების მოხმარებისთვის. არასწორმა გამოვლენამ და შერჩევამ; გავრცელებული ინფორმაციით, და ფერმერებისთვის, მნიშვნელოვანი ხშირად ცალკეულ პირებზე გაყიდული პასუხისმგებლობის დაკისრების გარეშე ყურძნის ხარისხი ბევრად ჯობდა ღვინის ფინანსური მხარდაჭერის უზრუნველყოფამ. ქარხნებისათვის მიწოდებული ყურძნის ხარისხს. მეორე მყიდველმა, სასაკლაოს ოპერატორმა, გააფორმა ოფიციალური კოორდინაციის/თანამშრომლების წერილობითი ხელშეკრულებები შეთანხმებები: საღვინე ყურძნის მეცხოველეობის ფერმერებთან. მწარმოებლებსა და ღვინის ქარხნებს სასაკლაოს ოპერატორი, ფერმერებს შორის გარიგებები ეფუძნება ადგილზე უფასოდ აწვდიდა საქონლის საკვებისა და გადახდებს. ყურძნის მწარმოებლები მარცვლეულის დაღერღვის მომსახურებას ყიდიან „სპოტ“ ბაზრებზე/რეალური და უფლება მისცა მონაწილეობა მიეღოთ საქონლის ბაზრებზე, ხოლო მყიდველებსა მეცხოველეობის ბაზრის გარიგებებში და გამყიდველებს შორის ტრანზაქციები ყოველგვარი გადასახადის გარეშე. დამოკიდებულია მხოლოდ ფასზე და მიღებული ინფორმაციის თანახმად , არ იღებს სხვა ვალდებულებებს. ღვინის მესაქონლე ფერმერები ხშირად სასაკლაოს ქარხნების მთავარი გამოწვევა არის ის, ოპერატორის გვერდის ავლით ჰყიდდნენ რომ ისინი ყოველთვის ვერ ასრულებენ საქონელს, რის გამოც სასაკლაოს ნედლეულით მომარაგების თავიანთ ოპერატორმა შეწყვიტა საკონტრაქტო გეგმებს, რადგან არ შეუძლიათ მცირე ურთიერთობა ფერმერებთან და ფერმერებისგან მიიღონ სასურველი ფერმერებისგან არაფორმალური არხებით, ხარისხის ყურძენი (მაგალითად, შეაგროვა დებიტორული დავალიანება. და ნ ა რთ ე ბ ი 103 შაქრის შემცველობის, ობისა და ყურძნის მწარმოებლების ფოკუს- კონსისტენციის თვალსაზრისით). ამ ჯგუფთან დისკუსიებისა და ღვინის პრობლემის გადასაჭრელად მეღვინეები ქარხნებთან ინდივიდუალური თანამშრომლობის ხელშეკრულებებს ინტერვიუების საფუძველზე, გაირკვა, დებენ მსხვილ მევენახეებთან. ეს რომ საკონტრაქტო ფერმერობა ერთ- გარიგებები ემყარება ნდობასა და ერთმა ღვინის ქარხანამ რამდენიმე წლის არაოფიციალურ შეთანხმებებს. ზოგიერთ წინ დანერგა. ფერმერები უზრუნველყვეს შემთხვევაში, ღვინის ქარხნები ნაღდ საწარმოო საშუალებებითა და მათ აიღეს ფულს ავანსად უხდიან ყველაზე ვალდებულება ღვინის ქარხნისათვის სანდო ფერმერებს, რათა მათ შეძლონ მიეწოდებინათ კონკრეტული მოცულობისა საკუთარი აგრონომიული საქმიანობის და ხარისხის ყურძენი. მიუხედავად ამისა, დაფინანსება. ზოგიერთი ღვინის ქარხანა ეს ვალდებულება არ შესრულდა. ეს იყო ყურძნის წარმოებასა და მოსავალზე მეტი უარყოფითი გამოცდილება სექტორში, კონტროლის მიზნით ასევე ვერტიკალურად რომელმაც გამოიწვია სკეპტიციზმი არის ინტეგრირებული. საკონტრაქტო ფერმერობის მიმართ. 104 დანარ თ ები თხილის ქვესექტორის კონკრეტული მაგალითის ანალიზი – მწარმოებელი ორგანიზაციის გამოცდილება (სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი 2021წ.) წარმოების აღწერა: ხარისხიანი თხილის შენახვის მომსახურების საფასურის შესაძენად მყიდველებს შორის არის დიდი გადახდას მხოლოდ მას შემდეგ, რაც თხილი კონკურენცია. თხილის მყიდველები არიან დატოვებს საწყობს ან შეიცვლის მესაკუთრეს. გადამამუშავებელი კომპანიები, შუამავლები ზოგიერთ შემთხვევაში, გადამამუშავებელი და ყველა სახის აგრეგატორები. თხილს კომპანიები არ ახდევინებენ მომსახურების სხვადასხვა ტიპის ფერმერები აწარმოებენ, საფასურს, თუ ფერმერი გადაწყვეტს, რომ თუმცა წარმოება კონცენტრირებულია მათ მიჰყიდოს თავისი პროდუქტი. ძირითადად მცირე და საშუალო ფერმერებს შორის. ფერმერები, რომლებიც არიან საქართველოს თხილის მწარმოებელთა კოორდინაციის/თანამშრომლობის ასოციაციის (GHGA) წევრები თავიანთი შეთანხმებები: თხილის მწარმოებლებსა პროდუქციის რეალიზაციას ახდენენ და გადამამუშავებელ კომპანიებს შორის საქართველოს თხილის მწარმოებელთა გარიგებები დაფუძნებულია ადგილზე ასოციაციის მეშვეობით, რომელიც გადარიცხვებზე და მოითხოვს ნაღდი უზრუნველყოფს მრავალფეროვან ფულის ანგარიშსწორებას. თხილის მომსახურებას, მათ შორის მწარმოებლების მოზიდვისა და უკეთესი საკონსულტაციო, მოსავლის აღების ხარისხის თხილის შესაძენად, ზოგიერთმა შემდგომი მოვლა (გასუფთავება და გადამამუშავებელმა კომპანიამ შეიმუშავა გაშრობა) და შენახვა-დასაწყობება. სტრატეგია და შემოიღო დასაწყობება/ 2021 წელს საქართველოს თხილის შენახვის მომსახურება საშუალო და მწარმოებელთა ასოციაციამ კომერციულ მსხვილი ფერმერებისათვის და ფერმერთა ბანკთან თანამშრომლობით შეიმუშავა ჯგუფებისათვის, სადაც მწარმოებლები სპეციალური პროგრამა, რათა ხელსაყრელი თხილს აწვდიან მოსავლის აღების შემდეგ. ვადებითა და პირობებით გააუმჯობესოს გარდა ამისა, გადამამუშავებელი კომპანიები მწარმოებლების ხელმისაწვდომობა აწარმოებენ მიწოდებული პროდუქტების ხარისხიან საწარმოო საშუალებებზე. ანალიზს, ტენიანობის შემცველობაზე, უფრო მეტიც, საქართველოს თხილის გამოსავლიანობასა და შიდა ობიანობაზე. მწარმოებელთა ასოციაცია, მიწოდებული გადამამუშავებლების მიერ შემოთავაზებული თხილის ხარისხიდან გამომდინარე პირობები ხელსაყრელია ფერმერებისთვის, ასევე უზრუნველყოფს მწარმოებლების რომლებიც ირჩევენ თავიანთი პროდუქციის მოტივაციას დადგენილ ზღვარს ზემოთ არასეზონურ გაყიდვას და უფრო მაღალი ფასზე დანამატის სახით. მწარმოებლებსა შემოსავლის მიღებას. გადამამუშავებელი და საქართველოს თხილის მწარმოებელთა კომპანიები პასუხისმგებლები არიან ასოციაციასთან დაკავშირებულ მყიდველებს შეინარჩუნონ ხარისხი დასაწყობების შორის გარიგებები მოიცავს შესყიდვის პერიოდში. ფერმერებს, რომლებიც ინახავენ ხელშეკრულებებს, რომლებიც მხოლოდ თხილს გადამამუშავებლების სასაწყობე წონასა და ფასს ეფუძნება. ობიექტებზე თავისუფლად შეუძლიათ გადაწყვიტონ, როდის, სად და ვის მიჰყიდონ თხილის სხვა მყიდველებს შორის თავიანთი პროდუქტი და ექვემდებარებიან არიან შუამავლები და შემგროვებლები. და ნ ა რთ ე ბ ი 105 შუამავლებზე პროდუქტს ჰყიდიან კომპანია გეგმავს, თხილის წარმოების „ადგილზე“ ბაზარზე და გარიგებები ძირითადი არეალის სიახლოვეს, მცირე არ გულისხმობს რაიმე გრძელვადიან ზომის შესანახი/სასაწყობე სათავსოების ვალდებულებებს და დამოკიდებულია მოწყობასა და მცირე მწარმოებლებთან მხოლოდ ფასზე. შუამავლები მობილური, პირდაპირი კავშირების დამყარებას. მცირე სოფლად მცხოვრები ოპერატორები მწარმოებლებს, თავიანთი პროდუქციის არიან და თხილს ადგილობრივი მცირე მოცულობიდან გამომდინარე, მწარმოებლებისგან ყიდულობენ. უადვილდებათ პროდუქციის გაყიდვა ისინი არ ექვემდებარებიან რაიმე შუამავლებზე, რომლებიც იმავე სოფელში რეგულაციას (მაგ. სურსათის უვნებლობა, მუშაობენ, ვიდრე გადამამუშავებელ მიკვლევადობა, გადასახადები და ა.შ.), საწარმომდე პროდუქციის შედარებით შორ არ გააჩნიათ ადეკვატური სასაწყობე მანძილზე ტრანსპორტირება. საშუალებები, არ ინარჩუნებენ თხილის ხარისხს და იყენებენ არასტანდარტულ არც გადამამუშავებელმა კომპანიებმა სასწორებსა და საზომებს. მიუხედავად და არც თხილის მწარმოებლებმა ამ ხარვეზებისა, შუამავლები დადებით არ გამოხატეს საკონტრაქტო როლს ასრულებენ, რადგანაც ხელს ფერმერობით დაინტერესება. რაც შეეხება უწყობენ კავშირებს მცირე ფერმერებსა ურთიერთობების არსებულ პრაქტიკას, და თხილის გადამამუშავებლებს შორის. ის ორივე მხარემ დამაკმაყოფილებლად როგორც შუამავლებთან კონკურენციის მიიჩნია. სტრატეგია, ზოგიერთი გადამამუშავებელი გამოყენებული ლიტერატურა Ahouissoussi, Nicholas; James E. Neumann, and Jitendra P. Srivastava. 2014. Building Resilience to Climate Change in South Caucasus Agriculture. Directions in Development: Agriculture and Rural Development. Washington, DC: World Bank. http://documents.worldbank.org/curated/en/193691468012673593/ Building-resilience-to-climate-change-in-South-Caucasus-agriculture. აზიის განვითარების ბანკი (ADB). 2020. შემოთავაზებული სესხები და ტექნიკური დახმარების გრანტი - საქართველო: წყლის რესურსების სექტორის განვითარების პროგრამა. პროექტის დოკუმენტი. აზიის განვითარების ბანკი. 2014. საქართველო: ქვეყანასთან თანამშრომლობის სტრატეგია (2014-2018). აზიის განვითარების ბანკი. https://www.adb​ .org/documents/georgia-country-partnership-strategy-2014-2018. ჭითანავა, ნ. 2020. „მიწის რესურსების მართვის ორგანიზაციულ-ეკონომიკური მექანიზმის ფორმირების თავისებურებები საქართველოში.” ბიზნესი და კანონი. ხელმისაწვდომია მხოლოდ ქართულად. https://ojs.b-k.ge/index.php/bk/article/view/696. EEA (გარემოს დაცვის ევროპული სააგენტო). 2020. Water Availability, Surface Water Quality and Water Use in the Eastern Partnership Countries. EEA Report No. 14/2020, European Environmental Agency. გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია (FAO). 2008. ქვეყნის პროფილი – საქართველო. (FAO Aquastat). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2012. Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security. Rome, Italy. http://www.fao.org/3/i2801e/i2801e.pdf. გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია (FAO). 2018a. გენდერი, სოფლის მეურნეობა და სოფლის განვითარება საქართველოში - ქვეყანაში გენდერული მდგომარეობის შეფასების სერია. რომი, გვ. 80, ლიცენზია: CC BY-NC-SA 3.0 IGO გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია (FAO). 2018b. „საქართველო თვალის ერთი გადავლებით“. გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია საქართველოში. http://www.fao.org/georgia​ fao-in-georgia/georgia-at-a-glance/en/#:~:text=Georgia%20has%20 /­ favorable%20climatic%20and,area%20is%20covered%20with%20forest. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2019. Irrigation in the Middle East Region in Figures. Aquastat Survey 2008. Rome, Italy. http://www.fao.org/3/i0936e/i0936e00.pdf. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2020. Evaluation of FAO’s Contribution to Georgia 2016-2019. Country Programme Evaluation Series, 03/2020. Rome. https://doi.org/10.4060/ca8257en. FAO, WFP, UNECE, UNICEF, WHO, WMO. 2021. Regional Overview of Food Security and Nutrition in Europe and Central Asia 2020: Affordable Healthy Diets to Address All Forms of Malnutrition for Better Health. Rome. FAO, WFP, UNECE, UNICEF, WHO and WMO. https://doi.org/10.4060/cb3849en. აკრედიტაციის ცენტრი (GACo). 2021. სტატისტიკა. საქართველოს მელიორაციის ვებგვერდი. https://www.ag.ge/En/Statistic/. საქართველოს პარლამენტის კვლევითი ცენტრი. 2020. „მიწის რესურსების მართვა“. ხელმისაწვდომია მხოლოდ ქართულად. საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია (GFA). 2018. ბიზნეს-ქეისის შესწავლა. რძის სექტორი საქართველოში. https://gfa.org.ge/wp-content/uploads/2019/03​ /კვლევა-2-Business-Case-Study-Dairy-Sector-in-Georgia_eng.pdf. საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია (GFA). 2020. COVID-19-ის ზემოქმედება ფერმერებსა და სოფლის მეურნეობაზე. https://gfa.org.ge/wp-content/uploads/2020/04/ GFA_COVID-19IMPACT_ENG_compressed_compressed-min_reduce_reduce-1.pdf. საქსტატი (საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური). 2021. https://www.geostat.ge/en. საქართველოს მთავრობა. 2020. სამთავრობო პროგრამა 2021- 2024: „ევროპული სახელმწიფოს მშენებლობისთვის“. Herforth, Anna; and Terri J. Ballard. 2016. “Nutrition Indicators in Agriculture Projects: Current Measurements, Priorities and Gaps”. Global Food Security. https://doi.org/10.1016/j.gfs.2016.07.004. Hollinger, F.; and L. Rutten. 2009. The Use of Warehouse Receipt Finance in Agriculture in ECA Countries. Technical background paper for the World Grain Forum 2009. St. Petersburg / Russian Federation, June 6-7, 2009. FAO World Bank Cooperative Programme, and FAO EBRD Cooperative Programme. ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტო (IEA). 2020. საქართველო 2020. ენერგეტიკული პოლიტიკის მიმოხილვა. ქვეყნის ანგარიში Imburgia, Laura; Henny Osbahr, and Sarah Cardey. 2020. “Inclusive Participation, Self-governance, and Sustainability: Current Challenges and Opportunities for Women in Leadership of Communal Irrigation Systems”. Nature and Space, 0(0) 1–29. https://doi.org/10.1177/251484862093471. ISET Policy Institute. 2016. Regulatory Impact Assessment (RIA) of Draft Irrigation/Drainage Tariff Methodology. https://drive.google. com/file/d/1QHznsXBtys6wm1YP2CUOpjYcdCinHKrJ/view. ISET Policy Institute. 2018. Agricultural Land Registration Reform in Georgia. International School of Economics at TSU. ISET Policy Institute. 2020. Regulatory Impact Assessment of the Draft Law on Soil Protection. International School of Economics at TSU. Kakulia, N. 2017. Size and Sector Effects in the Performance of Agricultural Cooperatives. ENPARD I Consortia Joint Closure Event. კოჭლამაზაშვილი, ი. 2017. ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული სასოფლო- სამეურნეო კოოპერატივების 4-წლიანი განვითარება საქართველოს მასშტაბით, კოოპერატივების ყოველწლიური კვლევის წინასწარი შედეგები. ევროპის სამეზობლო პროგრამა სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარებისათვის. გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. 2015. საქართველოს მესამე ეროვნული შეტყობინება კლიმატის ცვლილების შესახებ გაეროს ჩარჩო კონვენციის მიმართ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. 2017a. „საქართველოს სოფლის მეურნეობის სექტორის კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაციის ეროვნული გეგმა“. გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. 2017b. „საქართველოს ირიგაციის 2017-2025 წლების სტრატეგია. საქართველოს მელიორაცია. http://www.ag.ge/Download/Files/260 გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. 2017c. საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების სტრატეგია (ან „საქართველო 2020“). გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. 2019. „საქართველოს სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების სტრატეგია 2021–2027 წწ.“ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო. 2021. საქართველოს მთავრობა. საქართველოს მეოთხე ეროვნული შეტყობინება კლიმატის ცვლილების შესახებ გაეროს ჩარჩო კონვენციის მიმართ. Morris, Michael; Ashwini Rekha Sebastian, Viviana Maria Eugenia Perego, John D. Nash, Eugenio Diaz-Bonilla, Valeria Pineiro, David Laborde, Thomas Timothy Chambers, Pradeep Prabhala, Joaquin Arias, Carmine Paolo De Salvo, and Miriam Elizabeth Centurion. 2020. Future Foodscapes: Re-imagining Agriculture in Latin America and the Caribbean. Washington, D.C.: World Bank Group. Najjar, Dina; Bipasha Baruah, and Aman El Garhi. 2019. “Women, Irrigation and Social Norms in Egypt: ‘The More Things Change, The More They Stay the Same’”. Water Policy 21 (2019) 291-309. https://doi.org/10.2166/wp.2019.154. სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტო. 2021. საჯარო აუქციონების მონაცემები. http://nasp.gov.ge/ Nelson, Sibyl; and Sophia Huyer. 2016. A Gender-Responsive Approach to Climate-Smart Agriculture: Evidence and Guidance for Practitioners. Practice Brief. Global Alliance for Climate Smart Agriculture (GACSA). OECD (ეკონომიკური განვითარებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია). 2018. Facilitating the Reform of Economic Instruments for Water Management in Georgia. OECD Studies on Water. OECD. Paris. http://dx.doi.org/10.1787/9789264281776-en. OECD (ეკონომიკური განვითარებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია). 2020. OECD Investment Policy Reviews: Georgia. OECD Investment Policy Reviews. OECD: Paris. https://www.oecd-ilibrary.org/finance-and​ investment​ -­ /oecd-investment-policy-reviews-georgia_0d33d7b7-en OECD (ეკონომიკური განვითარებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია). 2021a. Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2021: Addressing the Challenges Facing Food Systems. OECD: Paris. https://doi.org/10.1787/2d810e01-en OECD (ეკონომიკური განვითარებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია). 2021b. Sustainable Infrastructure for Low-Carbon Development in the EU Eastern Partnership: Hotspot Analysis and Needs Assessment. Green Finance and Investment. OECD: Paris. https://doi.org/10.1787/c1b2b68d-en. საქართველოს პარლამენტი. 2010a. საქართველოს საგადასახადო კოდექსი. მუხლი 204. საქართველოს პარლამენტი. 2010b. კანონი სახელმწიფო ქონების შესახებ. საქართველოს პარლამენტი. 2019a. საქართველოს კანონი სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ. საქართველოს პარლამენტი. 2019b. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – მიწის მდგრადი მართვისა და მიწათსარგებლობის მონიტორინგის ეროვნული სააგენტოს დებულების დამტკიცების შესახებ“. საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე. https://matsne.gov.ge/en/document/view/4748388?publication=0 საქართველოს პარლამენტი. 2020. საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე. PwC Georgia (PricewaterhouseCoopers Georgia LLC). 2020. Georgian Business in the Face of the Covid-19 Pandemic. In cooperation with Investors Council Quisumbing, Agnes R. 1994. Improving Women’s Agricultural Productivity as Farmers and Workers. Education and Policy Department. ESP Discussion Paper Series. World Bank. Washington DC. Divanbeigi, Raian; Nina Paustian, and Norman Loayza. 2016. Structural Transformation of the Agricultural Sector: A Primer. Research & Policy Briefs. World Bank Group. Washington, DC. სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი. 2021. სახელმძღვანელოები და გაკვეთილები სოფლის მეურნეობის ღირებულების ჯაჭვის კოორდინაციის მხარდაჭერის გაზრდისთვის საქართველოში; “შემაჯამებელი ანგარიში”. სოფლის მეურნეობის, მიწის და წყლის სექტორების დარგობრივი პოლიტიკის ფარგლებში მომზადებული ტექნიკური ანგარიში, საქართველოში მდგრადი აგროსასურსათო სისტემების მასშტაბების გაზრდის მიზნით (P175705). სოფლისა და სოფლის მეურნეობის პოლიტიკისა და განვითარების ინსტიტუტი. Samberg, Leah H., James S. Gerber, Navin Ramankutty,  Mario  Herrero, and Paul C. West. 2016. “Subnational Distribution of Average Farm Size and Smallholder Contributions to Global Food Production.” Environmental Research Letters 11 124010. SDG ICG (საქართველოს მდგრადი განვითარების მიზნების უწყებათაშორისი საბჭოს სამდივნო). 2020. მდგრადი განვითარების 2030 წლის დღის წესრიგის განხორციელების ანგარიში. ნებაყოფლობითი ეროვნული მიმოხილვა. საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაცია. Shatberashvili, N.; Rucevska, I.; Jørstad, H.; Artsivadze, K.; Mehdiyev, B.; Aliyev, M.; Fayvush, G.; Dzneladze, M.; Jurek, M.; Kirkfeldt, T. & Semernya, L. 2015. Outlook on Climate Change Adaptation in the South Caucasus Mountains. United Nations Environment Programme, GRID-Arendal and Sustainable Caucasus. Nairobi, Arendal and Tbilisi. www.grida.no, www.unep. org, www.sd-caucasus.com საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებული სახელმწიფო ხაზინა. 2021. სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლების მონაცემთა ბაზა. ხელმისაწვდომია: http://treasury.ge/5669 CIAT and World Bank. ND. Future topics not listed in decision 4/CP.23 and views on the progress of the Koronivia Joint Work on Agriculture in order to report to the Conference of the Parties as per decision 4/CP.23, paragraph 4. https:// www4.unfccc.int/sites/SubmissionsStaging/Documents/202111032230- --World%20Bank%20-%20CIAT%20Submission%20on%20Koronivia%20 Joint%20Work%20on%20Agriculture%2003-11-2021.pdf თევდორაძე, ლ.; ა.ბურდული და გ.პაპავა. 2020 წელი. „გამოწვევები და პერსპექტივები მცირე და საშუალო ბიზნესისთვის (განსაკუთრებით ქალების ბიზნესების შემთხვევაში) COVID-19 პანდემიის დროს და მის შემდეგ“. პოლიტიკის დოკუმენტი. CARE და თსუ ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლა. UN (United Nations). 2012. Water and Gender. World Water Development Report. UN. 2015. A Strategic Guide to Develop and Strengthen National Geospatial Information Management. Integrated Geospatial Information Framework. http://ggim.un.org/meetings/ggim-committee/8th-session/documents​ /part%201-igif-overarching-strategic-framework-24july2018.pdf -systems​ UN. 2021. Food Systems Summit 2021. https://www.un.org/en/food​ -summit/about. UN Comtrade. 2021. International Trade Statistics Database. https://comtrade.un.org UNECE (United Nations Economic Commission for Europe). 2016. Environmental Performance Review of Georgia. Third Review Synopsis. https://unece.org/DAM/env/epr/epr_studies/ECE_CEP_177.pdf Powell, Anamaria Golemac; Maka Chitanava, Natia Tsikvadze, Nestan Gaprindashvili, David Keshelava, and Mariam Lobjanidze. 2020. Gender Impact Assessment of the State Programme Plant the Future. Academic Paper. UNWomen and თსუ ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლა Policy Institute. USAID (United States Agency for International Development). 2016. Regulatory Impact Assessment (RIA) of Draft Irrigation/Drainage Tariff Methodology. USAID Governing for Growth (G4G) in Georgia. van Koppen, Barbara C.M. 2002. A Gender Performance Indicator for Irrigation: Concepts, Tools and Applications. International Water Management Institute, IWMI Research Report 059. http://www.iwmi.cgiar.org/ Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub059/Report59.pdf Vasavada, Shilpa. 2005. “Mainstreaming Gender Concerns in Participatory Irrigation Management: The Role of AKRSP(I) in South Gujarat”. In Sara Ahlmed, ed. Flowing Upstream. Foundation Books. https://doi.org/10.1017/UPO9788175968776 World Bank Group. 2007. Agriculture for Development. World Development Report 2008. Washington, DC. World Bank. https://openknowledge. worldbank.org/handle/10986/5990 License: CC BY 3.0 IGO. World Bank Group. 2012. Enhancing the Role of Women in Water User Associations in Azerbaijan. World Bank Group. World Bank Group. 2015a. Ending Poverty and Hunger by 2030: An Agenda for the Global Food System. Washington, D.C.: World Bank. World Bank Group. 2015b. Future of Food: Shaping a Climate-Smart Global Food System. World Bank, Washington, DC. https://openknowledge​ .worldbank.org/handle/10986/22927 License: CC BY 3.0 IGO. WBG. 2020a. Georgia – Maximizing Finance for Inclusive Development of Agri-Food Value Chains: Analysis of Public Spending in Agriculture in Georgia. World Bank. Washington, D.C WBG. 2020b. Georgia – Maximizing Finance for Inclusive Development of Agri-Food Value Chains: Agribusiness Deep Dive. Washington, D.C.: World Bank. WBG. 2020c. Georgia – Maximizing Finance for Inclusive Development of Agri-food Value Chains: Assessment of the Supply of Agriculture Finance in Georgia. World Bank. Washington, D.C. WBG. 2020d. Georgia – Maximizing Finance for Inclusive Development of Agri- Food Value Chains: Synthesis Report. World Bank. Washington, D.C. WBG. 2020e. Georgia – Towards Green and Resilient Growth. World Bank, Washington, DC. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/34862 WBG. 2020f. Georgia – Irrigation and Land Market Development Project: Environmental Assessment and Social Assessment. Environmental and Social Development Framework. World Bank. Washington, D.C. http://documents.worldbank.org/curated​ /en/936171574404733323/Environmental-and-Social-Management-Framework WBG. 2021a. Georgia Country Economic Memorandum. Spatial Transformation Chapter. Draft. World Bank. Washington, D.C. WBG. 2021b. From COVID-19 Crisis Response to Resilient Recovery: Saving Lives and Livelihoods while Supporting Green, Resilient and Inclusive Development (GRID). World Bank. Washington, D.C. https://thedocs.worldbank.org/en/doc/9385bfef1c330 ed6ed972dd9e70d0fb7-0200022021/original/DC2021-0004-Green-Resilient-final.pdf WBG. 2021c. World Development Indicators. World Bank Group. Washington, DC. https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators. WB and FAO (World Bank and Food and Agriculture Organization of the United Nations). 2022. Climate Smart Agriculture (CSA) in Georgia. CSA Country Profiles for Africa, Asia, Europe and Latin America and the Caribbean Series. Washington, DC: The World Bank Group. WBG, FAO, and IFAD (World Bank Group, Food and Agriculture Organization of the United Nations, and International Fund for Agricultural Development). 2009. Gender in Agriculture Sourcebook. Agriculture and Rural Development. Washington, DC: World Bank. https://doi.org/10.1596/978-0-8213-7587-7