Lúâi nhaâ xuêët baãn 44963 Hiïån nay trïn thïë giúái coá khoaãng 1,5 tyã ngûúâi úã àöå tuöíi 12-24, trong àoá coá khoaãng 1,3 tyã söëng úã caác nûúác àang phaát triïín. Con söë naây coân tùng, nhûng seä khöng nhanh hún nûäa, vò tyã suêët sinh àaä ngaây caâng giaãm. Àoá laâ möåt lûåc lûúång khoãe maånh nhêët vaâ coá hoåc vêën cao, taåo chöî dûåa vûäng chùæc cho möåt thïë giúái àang àoâi hoãi ngaây caâng nhiïìu hún nhûäng kyä nùng cú baãn. Tònh traång cuãa giúái treã hiïån nay thïí hiïån möåt thïë giúái vúái nhûäng cú höåi chûa tûâng coá àïí thuác àêíy tùng trûúãng vaâ xoáa àoái giaãm ngheâo. Têët caã caác nûúác úã moåi trònh àöå phaát triïín, cêìn têån duång cú höåi naây àïí thuác àêíy tùng trûúãng nhanh hún vaâ giaãm ngheâo maånh hún trûúác khi tònh traång giaâ ài cuãa caác xaä höåi kheáp laåi. Baáo caáo phaát triïín thïë giúái nùm nay baân àïën nhûäng ûu tiïn trong haânh àöång cuãa chñnh phuã àöëi vúái sûå phaát triïín vöën con ngûúâi cuãa giúái treã trïn caã nùm lônh vûåc - hoåc têåp, laâm viïåc, söëng laânh maånh, xêy dûång gia àònh, vaâ thûåc hiïån nghôa vuå cöng dên, cuäng nhùçm muåc àñch trïn. Àöìng thúâi, baáo caáo khùèng àõnh, mùåc duâ coá nhiïìu thaách thûác, nhûng coá thïí laâm àûúåc àiïìu naây thöng qua ba àõnh hûúáng chiïën lûúåc lúán: Múã röång cú höåi cho giúái treã phaát triïín vöën con ngûúâi, taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho hoå bûúác vaâo cuöåc àúâi ài laâm, vaâ giuáp hoå coá tiïëng noái àïí baây toã nguyïån voång chñnh àaáng cuãa mònh. Xêy dûång nùng lûåc cho giúái treã àïí hoå trúã thaânh nhûäng taác nhên ra quyïët àõnh, coá thïí lûåa choån chñnh xaác caác cú höåi. Taåo cú höåi thûá hai àïí quaãn lyá hêåu quaã cuãa nhûäng kïët cuåc xaãy ra tûâ trûúác trong cuöåc àúâi cuãa giúái treã, trao cho hoå niïìm hi voång vaâ àöång cú àïí laâm laåi cuöåc àúâi. Baáo caáo cuäng àûa ra möåt khuön khöí vaâ nhûäng thñ duå vïì chñnh saách vaâ xêy dûång chûúng trònh àïí thûåc hiïån caác chiïën lûúåc trïn. Thöng àiïåp maâ Baáo caáo àûa ra laâ: Khöng luác naâo thñch húåp hún luác naây àïí àêìu tû vaâo giúái treã úã caác nûúác àang phaát triïín. Nhaâ xuêët baãn xin trên troång giúái thiïåu vúái baån àoåc Baáo caáo phaát triïín thïë giúái nùm 2007. Haâ Nöåi, thaáng 9 nùm 2006 NHAÂ XUÊËT BAÃN VÙN HOÁA - THÖNG TIN xiii Lúâi noái àêìu Khöng coá luác naâo thñch húåp hún luác naây àïí àêìu tû vaâo giúái treã úã caác nûúác àang phaát triïín ­ àoá laâ thöng àiïåp cuãa Baáo caáo Phaát triïín Thïë giúái nùm nay, nùm thûá 29 trong chuöîi caác Baáo caáo Phaát triïín Thïë giúái. Söë ngûúâi trong àöå tuöíi 12 ­ 24 trïn toaân thïë giúái àaä lïn àïën con söë 1,3 tó ngûúâi, con söë lúán nhêët tûâ trûúác àïën nay. Àêy cuäng laâ nhoám ngûúâi khoeã maånh nhêët vaâ coá hoåc vêën cao nhêët - möåt cú súã vûäng chùæc laâm chöî dûåa trong möåt thïë giúái àang àoâi hoãi nhiïìu hún nhûäng kyä nùng cú baãn. Thanh niïn höm nay laâ nhûäng cöng nhên, nhaâ doanh nghiïåp, caác bêåc cha meå, nhûäng cöng dên tñch cûåc cuãa ngaây mai, vaâ quaã thûåc, caã nhûäng nhaâ laänh àaåo tûúng lai nûäa. Vaâ vò tó suêët sinh àang ngaây caâng giaãm nïn thïë hïå naây seä coá ñt con hún so vúái cha meå caác em khi caác em bûúác vaâo tuöíi trûúãng thaânh. Àïën lûúåt mònh, àiïìu naây laåi coá thïí thuác àêíy tùng trûúãng - bùçng caách laâm tùng tó lïå dên söë laâm viïåc vaâ tùng tiïët kiïåm höå gia àònh. Têët caã caác nûúác, duâ laâ nûúác giaâu hay nûúác ngheâo, àïìu phaãi têån duång cú höåi naây trûúác khi tònh traång giaâ ài cuãa caác xaä höåi kheáp noá laåi. Laâm àûúåc àiïìu naây seä cho pheáp hoå tùng trûúãng nhanh hún vaâ giaãm àoái ngheâo thêåm chñ maånh hún nûäa. Baáo caáo naây baân àïën nùm giai àoaån chuyïín tiïëp cöët yïëu trong cuöåc àúâi, maâ cuâng vúái caác chñnh saách húåp lyá cuãa chñnh phuã, chuáng àang giaãi phoáng tiïìm nùng phaát triïín cuãa thanh niïn: hoåc haânh, ài laâm, söëng khoeã maånh, lêåp gia àònh vaâ thûåc hiïån quyïìn cöng dên. Trong möîi khña caånh chuyïín tiïëpàoá, chñnh phuã khöng nhûäng cêìn tùng cûúâng àêìu tû trûåc tiïëp maâ coân phaãi hoaân thiïån möi trûúâng àïí giuáp giúái treã vaâ gia àònh hoå tûå àêìu tû cho mònh. Baáo caáo àaä xaác àõnh ba àõnh hûúáng chñnh saách àïí giuáp thanh niïn tûå phaát triïín vaâ àoáng goáp cho xaä höåi: múã röång cú höåi, nêng cao nùng lûåc vaâ taåo cú höåi thûá hai. Àêìu tû vaâo thanh niïn coá àoáng goáp to lúán vaâo sûá mïånh bao quaát cuãa Ngên haâng Thïë giúái, àoá laâ àêëu tranh chöëng àoái ngheâo. Àöìng thúâi, àêìu tû vaâo giúái treã cuäng laâ möåt thaách thûác àöëi vúái chñnh phuã cuãa têët caã caác nûúác, giaâu cuäng nhû ngheâo. Töi hy voång Baáo caáo naây seä goáp phêìn giaãi quyïët thaách thûác naây thöng qua viïåc chia seã kinh nghiïåm cuãa caác nûúác, núi maâ vúái sûå hêåu thuêîn cuãa nhûäng chñnh saách vaâ thïí chïë töët, giúái treã khöng chó coá khaã nùng àöëi phoá maâ coân phaát triïín maånh meä - vaâ qua àoá, seä goáp phêìn taåo ra möåt tûúng lai àêìy hûáa heån vaâ cú höåi cho têët caã caác thïë hïå. Paul D. Wolfowitz Chuã tõch Ngên haâng Thïë giúái xv Lúâi caãm ún Baáo caáo naây àûúåc soaån thaão nhúâ möåt nhoám caán böå chuã chöët, àûáng àêìu laâ Emmanuel Y. Jimenez vaâ vúái sûå tham gia cuãa Jean Fares, Varun Gauri, Mattias K. A. Lundberg, David McKenzie, Mamta Murrthi, Cristobal Ridao-Cano vaâ Nistha Shinha. Nhoám cuäng nhêån àûúåc sûå höî trúå tûâ Amer Hasan, Sarojini Hirshleifer, Natsuko Kiso vaâ Annette Richter, nhûäng ngûúâi cuäng àaä àoáng goáp vaâo viïåc dûå thaão caác phêìn cuãa Baáo caáo, cuäng nhû Mehmet Ziya Gorpe, Claudio E. Montenegro vaâ Victor Sulla. Ngoaâi ra, coân coá sûå àoáng goáp cuãa Deon Filmer, Paul Gertler, Elizabeth King vaâ Peter Orazem. Cöng trònh naây àûúåc hoaân thaânh dûúái sûå chó àaåo chung cuãa Fran#ois Bourguignon vaâ Jean-Louis Sarbib. Baáo caáo cuäng nhêån àûúåc rêët nhiïìu lúâi goáp yá tuyïåt vúâi tûâ Jere Behrman, Robert Blum, David Lam vaâ Cynthia Lloyd, nhûäng ngûúâi maâ nhoám xin àûúåc chên thaânh caám ún. Nhiïìu nhên vêåt khaác trong vaâ ngoaâi Ngên haâng Thïë giúái cuäng àaä coá nhûäng àoáng goáp khaác nhau vaâ nhûäng nhêån xeát rêët quñ baáu (xin xem chuá thñch kyä thuêåt). Nhoám Dûä liïåu Phaát triïín àaä tham gia vaâo phêìn phuå luåc söë liïåu vaâ chõu traách nhïåim vïì caác Chó baáo Phaát triïín Thïë giúái Choån loåc. Nhoám cuäng xin àûúåc caám ún sûå höî trúå haâo phoáng cuãa quyä tñn thaác chûúng trònh cuãa caác nhaâ taâi trúå, Chûúng trònh Kiïën thûác àïí Thay àöíi. Ngoaâi ra, Quyä Hewlett vaâ chñnh phuã caác nûúác Àan Maåch, Àûác, Nhêåt Baãn, Thuåy Àiïín vaâ Vûúng quöëc Anh cuäng àaä höî trúå thïm. Nhoám cuäng coá àûúåc sûå thuêån lúåi rêët lúán nhúâ haâng loaåt caác àúåt tham vêën do Maya Brahmam, Stephen Commis, Viviana Mangiaterra, Juan Felipe Sanchez, Gerold Thilo Vollmer vaâ Kavita Watsa thûåc hiïån. Tham vêën bao göìm caác sûå kiïån vaâ höåi thaão àûúåc töí chûác úã 26 quöëc gia àang phaát triïín vaâ möåt söë nûúác phaát triïín úã chêu Êu, Bùæc Myä vaâ chêu AÁ, cuäng nhû caác buöíi thaão luêån trûåc tuyïën vïì baãn dûå thaão. Nhoám cuäng xin àûúåc caám ún caác àaåi biïíu àaä tham dûå nhûäng buöíi höåi thaão, höåi nghõ cêìu truyïìn hònh vaâ thaão luêån naây, bao göìm caán böå taåi caác vùn phoâng quöëc gia, caác nhaâ nghiïn cûáu, quan chûác chñnh phuã, nhên viïn cuãa caác töí chûác phi chñnh phuã vaâ khu vûåc tû nhên, vaâ têët nhiïn caã baãn thên giúái treã nûäa. Àùåc biïåt, chuáng töi muöën nhêën maånh àïën nhûäng nöî lûåc úã ba nûúác àûúåc choån laâm "tiïu àiïím chñnh" trong Baáo caáo naây, àoá laâ Braxin, Xiïra Lïön vaâ Viïåt Nam. Rebecca Sugui laâ trúå lyá àiïìu haânh cao cêëp cuãa nhoám, Ofelia Valladolid laâ trúå lyá chûúng trònh, vaâ Jason Victor laâ trúå lyá cuãa nhoám. Evangeline Santo Domingo laâ trúå lyá quaãn lyá nguöìn lûåc. Bruce Ross-Larson laâ chuã biïn. Cöng viïåc thiïët kïë, hiïåu àñnh vaâ xuêët baãn saách àûúåc sûå phöëi húåp cuãa Vùn phoâng Nhaâ xuêët baãn cuãa Ngên haâng Thïë giúái dûúái sûå giaám saát cuãa Dana Vorisek, Susan Graham, Andreás Meneses vaâ Randi Park. xvii Chuá thñch vïì phûúng phaáp luêån Viïët vïì thanh niïn tiïën haânh, vúái sûå höî trúå àùæc lûåc cuãa möåt nhoám höîn Möåt trong nhûäng thûã thaách lúán nhêët khi viïët Baáo caáo húåp göìm Ban Thanh niïn vaâ Treã em cuãa Maång lûúái naây laâ caác dêîn chûáng khöng àöìng àïìu. Söë liïåu àïí tiïën Phaát triïín Nhên lûåc Ngên haâng Thïë giúái, Nhiïåm kyâ haânh caác phên tñch chêín àoaán cho möåt söë chuã àïì, Phoá Chuã tõch ban Àöëi ngoaåi vaâ baáo caáo Phaát triïín nhû quyïìn cöng dên vaâ sûå di cû cuãa thanh niïn, rêët Thïë giúái. Chuáng töi àaä àùåc biïåt cöë gùæng àïí tiïëp xuác haån chïë. Quan troång hún, coá rêët ñt nhûäng àaánh giaá àûúåc vúái nhûäng thanh niïn maâ tiïëng noái cuãa hoå nghiïm tuác vïì caác chûúng trònh vaâ chñnh saách daânh thûúâng khöng àûúåc lùæng nghe, chùèng haån nhû nûä cho thanh niïn liïn quan àïën moåi giai àoaån chuyïín thanh niïn, thanh niïn nöng thön vaâ nhûäng ngûúâi tiïëp vaâ vêën àïì àûúåc àïì cêåp trong Baáo caáo naây. Àïí taân têåt. Nhoám cuäng thêëy rùçng caác buöíi thaão luêån giuáp khùæc phuåc thiïëu soát naây, nhoám àaä tiïën haânh nhû vêåy àùåc biïåt hûäu ñch àïí àõnh hònh caác giaã tham vêën vaâ àiïìu tra, nhû àûúåc mö taã dûúái àêy. thuyïët, thêím àõnh giaá trõ cuãa caác phaát hiïån àõnh Nhoám cuäng àaä höî trúå möåt söë àúåt àaánh giaá taác àöång lûúång, vaâ laâm phong phuá thïm nöåi dung. Nhiïìu maâ hiïån vêîn àang àûúåc tiïën haânh hoùåc àaä kïët thuác cuöåc hoåp diïîn ra trong vaâi giúâ, coá cuöåc hoåp keáo daâi trong thúâi gian viïët Baáo caáo naây. àïën ba ngaây. Trong möåt vaâi trûúâng húåp, thaânh viïn cuãa nhoám chuã chöët soaån thaão Baáo caáo tham gia trûåc Lùæng nghe thanh niïn tiïëp, coân trong caác trûúâng húåp khaác, caác àaåi biïíu Trong möåt trong nhûäng lêìn tham vêën bao quaát vaâ àûúåc phaát baáo caáo, vöën àaä àûúåc àùng taãi trïn trang chi tiïët nhêët àïí phuåc vuå cho Baáo caáo Phaát triïín Thïë web cuãa chuáng töi, www.worldbank.org/wdr2007. giúái, hún 3.000 thanh niïn àaä tham gia vaâo caác cuöåc Nhoám cuäng àaä tham gia cuâng vúái caác töí chûác thanh thaão luêån nhoám têåp trung úã 26 nûúác àang phaát niïn toaân cêìu vaâ laänh àaåo thanh niïn úã chêu Êu, triïín: AÁchentina, Braxin, Buöëckina Phaxö, Trung Nhêåt Baãn vaâ Bùæc Myä, bao göìm caác thaânh viïn cuãa töí Quöëc, Cöång hoaâ Àöminñch, Cöång hoaâ Arêåp Ai Cêåp, chûác Thanh niïn Ngên haâng Thïë giúái, Maång lûúái Grudia, Gana, Önàuraát, ÊËn Àöå, Kïnia, Maxïàonia Phaát triïín vaâ Hoaâ bònh, Töí chûác Phaáp ngûä vaâ Töí thuöåc Nam Tû cuä, Mïhicö, Mödùmbñch, Nïpan, chûác Thanh niïn Liïn Myä. Caác phûúng tiïån truyïìn Nigiïria, Papua Niu Ghinï, Pïru, Liïn bang Nga, thöng múái cuäng àûúåc àûa vaâo sûã duång cho caác cuöåc Xiïra Lïön, Thaái Lan, Àöng Timo, Thöí Nhô Kyâ, Viïåt thaão luêån vaâ höåi nghõ cêìu truyïìn hònh vúái laänh àaåo Nam, vaâ Cöång hoaâ Yïmen. Chuáng töi cuäng àaä tham thanh niïn trïn khùæp toaân cêìu, cuäng nhû diïîn àaân vêën nhûäng cöng nhên vaâ chuyïn gia treã tûâ cpg, caác bònh luêån múã cuãa thanh niïn trïn trang web cuãa töí chûác phi chñnh phuã, caác töí chûác àöëi taác vaâ Ngên Ngên haâng Thïë giúái. haâng Thïë giúái àïí àaãm baão rùçng caác àaåi biïíu tham Caác cêu trñch bïn lïì Baáo caáo naây àûúåc lêëy tûâ caác dûå àaåi diïån cho thanh niïn àêët nûúác hoå. Tûâ thaáng cuöåc tham vêën thanh niïn cuãa Baáo caáo Phaát triïín Thïë Mûúâi möåt nùm 2005 àïën thaáng Saáu nùm 2006, caác giúái (xem Mangiaterra vaâ Vollmer [2006] vaâ nam nûä thanh niïn àaä tranh caäi vaâ thaão luêån vïì www.worldbank.org/consultations) thaão luêån gùæn nùm thúâi kyâ chuyïín tiïëp trong cuöåc àúâi cuãa Baáo vúái Höåi nghõ Youth Social Technopreneurship thaáng caáo. Quaá trònh naây àûúåc caác vùn phoâng quöëc gia Mûúâi nùm 2005. Nhûäng cêu trñch dêîn tûâ nguöìn khaác xix xx BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 àûúåc chuá thñch trong phêìn Chuá thñch cuöëi saách hoùåc thöng tin liïn laåc vaâ thaái àöå chñnh trõ àûúåc lêëy tûâ ngay bïn dûúái caác cêu trñch. ngên haâng dûä liïåu àiïìu tra cuãa InterMedia. Möåt cú súã dûä liïåu lúán vaâ múái àûúåc xêy dûång tûâ Àiïìu tra thanh niïn caác cuöåc àiïìu tra höå gia àònh quöëc gia hiïån coá cuãa 97 Nhiïìu vêën àïì àûúåc nïu trong Baáo caáo naây khöng nûúác àang phaát triïín, bao phuã têët caã caác vuâng cuãa àûúåc àïì cêåp àïën trong caác cuöåc àiïìu tra hiïån coá úã caác Ngên haâng Thïë giúái vaâ 21 nûúác phaát triïín. Àöëi vúái têët nûúác àang phaát triïín. Àïí hiïíu thêëu àaáo hún vïì caã caác nûúác phaát triïín vaâ trïn möåt nûãa söë nûúác àang nhûäng vêën àïì naây, nhoám soaån Baáo caáo àaä böí sung phaát triïín, möîi nûúác coá ñt nhêët hai àiïím àiïìu tra diïîn thïm caác cêu hoãi vaâo cuöåc àiïìu tra àöëi tûúång àaåi diïån ra trong thêåp niïn 90 hoùåc àêìu nhûäng nùm 2000, quöëc gia do InterMedia thûåc hiïån cuöëi nùm 2005 vaâ àûúåc sûã duång àïí so saánh giûäa caác nûúác. Nhûäng söë àêìu nùm 2006 cho caác nûúác Anbani, Bùnglaàeát, liïåu naây böí sung thïm cho söë liïåu tûâ caác cuöåc Àiïìu Ïtiöpi, I rùæc, Malayxia, Rumani vaâ Tagikixtan. Ngoaâi tra Nhên khêíu vaâ Sûác khoeã (ORC Marco) vaâ àiïìu tra ra, caác söë liïåu phong phuá vïì viïåc sûã duång cöng nghïå Nghiïn cûáu Thûúác ào Mûác söëng. Danh muåc viïët tùæt vaâ Chuá thñch dûä liïåu Danh muåc tûâ viïët tùæt ABC Àiïìu àöå - Trung thaânh ­ Sûã duång bao cao su AGETIP Agence dExeácution des Travaux dInteárït Public AIDS Höåi chûáng suy giaãm miïîn dõch mùæc phaãi ART Liïåu phaáp chöëng phaãn viruát ASER Baáo caáo thûúâng niïn vïì Àiïìu tra Giaáo duåc (ÊËn Àöå) AVU Àaåi hoåc AÃo chêu Phi BMI Chó söë töíng húåp cú thïí BRAC UÃy ban vò sûå Tiïën böå cuãa Nöng thön Bùnglaàeát CDC Trung têm Kiïím soaát vaâ Phoâng bïånh Myä CDCA Centro de Defesa da Crian#a e do Adolescente CEDECA Trung têm Baão vïå Treã em vaâ Ngûúâi lúán CEDPA Trung têm caác Hoaåt àöång Phaát triïín vaâ Dên söë CORFO Corporacioán de Fomento de la Produccioán (Chi lï) DDR Giaãi giaáp, giaãi nguä vaâ taái hoaâ nhêåp DHS Àiïìu tra Nhên khêíu vaâ Sûác khoeã DPT Baåch hêìu, ho gaâ, uöën vaán ECD Sûå phaát triïín thúâi thú êëu EFA Giaáo duåc cho Moåi ngûúâi EPL Luêåt baão àaãm viïåc laâm EU Liïn minh chêu Êu FAO Töí chûác Nöng Lûúng Liïn Hiïåp Quöëc GDP Töíng saãn phêím quöëc nöåi GNI Töíng thu nhêåp quöëc dên GNP Töíng sûã duång quöëc dên HIV Viruát Suy giaãm miïîn dõch úã ngûúâi ICL Khoaãn vay dûå phoâng thu nhêåp ICT Cöng nghïå thöng tin liïn laåc IEC Giaáo duåc thöng tin vaâ liïn laåc IFPRI Viïån Nghiïn cûáu Chñnh saách Lûúng thûåc Quöëc tïë ILA Taâi khoaãn hoåc têåp caá nhên ILO Töí chûác Lao àöång Quöëc tïë IMF Quyä Tiïìn tïå Quöëc tïë INCAP Viïån Dinh dûúäng cuãa Trung Myä vaâ Panama IUD Duång cûå àùåt trong tûã cung xxi xxii BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 LRA Quên àöåi Khaáng chiïën cuãa Nhaâ vua MENA Khu vûåc Trung Àöng vaâ Bùæc Phi MTV Truyïìn hònh êm nhaåc NEPAD Quan hïå àöëi taác múái vò sûå Phaát triïín cuãa chêu Phi NER Tó lïå nhêåp hoåc roâng NFHS Àiïìu tra Quöëc gia vïì Sûác khoeã Gia àònh NGO Töí chûác phi chñnh phuã OECD Töí chûác Húåp taác vaâ Phaát triïín Kinh tïë ORC Têåp àoaân Nghiïn cûáu Dû luêån ORT Liïåu phaáp böí sung nûcúá qua miïng PETI Chûúng trònh Xoaá boã Lao àöång Treã em (Braxin) PIRLS Nghiïn cûáu nhûäng tiïën triïín trong khaã nùng àoåc, viïët quöëc tïë PISA Chûúng trònh Àaánh giaá Hoåc sinh Quöëc tïë PRS Chiïën lûúåc giaãm ngheâo PRSP Vùn kiïån Chiïën lûúåc giaãm ngheâo SACMEQ Töí húåp miïìn nam vaâ miïìn àöng chêu Phi vïì Giaám saát Giaáo duåc Sida Töí chûác Húåp taác Quöëc tïë Thuåy Àiïín SMS Dõch vuå Nhùæn tin nhanh SPW Quan hïå àöëi taác sinh viïn toaân thïë giúái STD Bïånh lêy nhiïîm qua àûúâng tònh duåc STI Lêy nhiïîm bïånh truyïìn qua àûúâng tònh duåc TIMSS Nghiïn cûáu Xu hûúáng Toaán hoåc vaâ Khoa hoåc Quöëc tïë UCEP Chûúng trònh Giaáo duåc Treã em Khoá khùn UNAIDS Chûúng trònh Húåp taác cuãa Liïn Hiïåp Quöëc vïì HIV/AIDS UNDP Chûúng trònh Phaát triïín Liïn Hiïåp Quöëc UNESCO Töí chûác Giaáo duåc, Khoa hoåc vaâ Vùn hoaá Liïn Hiïåp Quöëc UNHCR Cao uãy Liïn Hiïåp Quöëc vïì Ngûúâi tõ naån UNICEF Quyä Nhi àöìng Liïn Hiïåp Quöëc UNODCCP Vùn phoâng Kiïím soaát ma tuáy vaâ Phoâng chöëng Töåi phaåm Liïn Hiïåp Quöëc USAID Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë Hoa Kyâ WDR Baáo caáo Phaát triïín Thïë giúái WHO Töí chûác Y tïë Thïë giúái Danh muåc viïët tùæt vaâ Chuá thñch dûä liïåu xxiii Chuá thñch dûä liïåu cûá tònh traång naâo khaác cuãa vuâng laänh Caác nûcúá nùçm trong caác phên nhoám thöí àoá. Thuåêt ngûä "caác nûúác àang phaát theo vuâng vaâ theo thu nhêåp trong Baáo triïín" bao göìm caác nïìn kinh tïë coá thu caáo naây àûúåc nïu theo baãng Phên loaåi nhêåp thêëp vaâ trung bònh vaâ vò thïë, àïí caác Nïìn kinh tïë nùçm cuöëi phêìn caác Chó tiïån lúåi, seä bao göìm caã caác nïìn kinh tïë baáo Phaát triïín Thïë giúái Choån loåc. Phên chuyïín àöíi tûâ kïë hoaåch hoaá têåp trung. loaåit thu nhêåp dûåa trïn töíng thu nhêåp Thuêåt ngûä "caác nïìn kinh tïë tiïn tiïën" coá quöëc dên (GNI) trïn àêìu ngûúâi, coá thïí thïí àûúåc duâng àïí chó caác nïìn kinh tïë coá tham khaão ngûúäng phên loaåi thu nhêåp thu nhêåp cao cho tiïån. trong lêìn xuêët baãn naây trong Giúái thiïåu Caác con söë bùçng àöla laâ àöla Myä vïì caác Chó baáo Phaát triïín Thïë giúái Choån theo giaá hiïån haânh, trûâ phi coá chuá giaãi loåc. Caác giaá trõ trung bònh nhoám àûúåc khaác. Tó laâ 1.000 triïåu, nghòn tó laâ 1.000 thïí hiïån trong caác hònh veä vaâ baãng biïíu tó. laâ trung bònh khöng coá troång söë cuãa caác Xeácbi vaâ Möngtïnïgrö àûúåc duâng nûúác trong nhoám, trûâ phi àûúåc chuá trong Baáo caáo naây coá thïí vò caác sûå kiïån thñch khaác. àûúåc thaão luêån diïîn ra trûúác khi Cöång Thuêåt ngûä "nûúác" àûúåc duâng àïí hoaâ Möngtïnïgrö tuyïn böë àöåc lêåp vaâo chó caác nïìn kinh tïë úã àêy khöng nguå yá thaáng Saáu nùm 2006 hoùåc vò khöng coá söë bêët cûá nhêån àõnh naâp cuãa Ngên haâng liïåu taách riïng cho Xeácbi vaâ Cöång hoaâ Thïë giúái vïì tònh traång phaáp lyá hay bêët Möngtïnïgrö. Töíng quan Diïîn xuêët cuãa em thêåt hêëp dêîn. caác lúáp hoåc buöìn teã trong ngöi àïën Freetown, vaâ thoaát khoãi cuöåc àúâi Geoárgia, möåt cö beá 15 tuöíi, möåt àûáa trûúâng cöng maâ hoaå hoùçn em vêîn àêìy aác möång cuãa chõ úã Koidu. Nhûng treã àûúâng phöë ngheâo khöí, möåt hoåc àïën hoåc. Nhûng àêy laâ lêìn àêìu tiïn àiïìu àoá chó coá thïí xaãy ra khi em coá sinh thi trûúåt, möåt nûä diïîn viïn àêìy trong cuöåc àúâi non treã cuãa mònh, em àûúåc möåt viïåc laâm àûúåc traã lûúng. khaát voång, àaä laâm rúi nûúác mùæt cuãa caãm thêëy coá hy voång. Caách àoá nûãa voâng traái àêët, Vên, nhûäng thaânh viïn cuãa möåt phaái àoaân Nùçm phña bïn kia àaåi dûúng, úã 21 tuöíi, sinh viïn nùm thûá ba cuãa möåt höî trúå phaát triïín quöëc tïë àang viïëng thaânh phöë Freetown, Xiïra Lïön, trong nhûäng trûúâng àaåi hoåc danh thùm möåt traåi phuåc höìi nhên phêím Simeon, nùm nay 23 tuöíi, cuäng àang tiïëng nhêët cuãa Haâ Nöåi, àang àïën nhaâ daânh cho caác em gaái úã Recife, Braxin. lo lùæng khöng biïët phaãi laâm gò tiïëp baån àïí luyïån laåi möåt baâi haát cuãa Em àaä àoáng vai möåt beá gaái bõ laåm theo. Suöët 15 nùm qua, cuöåc söëng cuãa Celine Dion cuâng vúái ban nhaåc cuãa duång trong möåt vúã kõch nguå ngön, em luön bõ giaán àoaån búãi cuöåc nöåi mònh. Laâ möåt sinh viïn àêìy nhiïåt trong àoá em mú ûúác giaãi quyïët àûúåc chiïën keáo daâi. Em vaâ gia àònh söëng úã huyïët, cö àaä vûúåt qua kyâ thi tuyïín nhûäng cùng thùèng trong cuöåc àúâi Koidu, möåt àiïím noáng cuãa cuöåc xung sinh khùæt khe vúái sûå trúå giuáp vö àiïìu mònh: thiïëu sûå quan têm cuãa gia àöåt, àaä nhiïìu lêìn phaãi chaåy tröën àïí kiïån cuãa cha meå, caã hai àïìu laâ caác nhaâ àònh, gùåp khoá khùn khi muöën tiïëp tuåc giûä maång söëng cuãa mònh. Coá lêìn hoå chuyïn mön. Cö kiïëm thïm tiïìn bùçng ài hoåc, aáp lûåc khi phaãi hñt muâi höì daán, àaä bõ bùæt vaâ bõ eáp buöåc phaãi phuåc vuå caách dõch thuï tin tûác tûâ tiïëng Anh nhûäng lúâi taán tónh thö löî cuãa caánh àaân phiïën quên trong hai nùm. Kïët quaã sang tiïëng Viïåt trïn chiïëc maáy tñnh caá öng, vaâ cöng viïåc laâm ngûúâi doån deåp cuãa viïåc thûúâng xuyïn phaãi àöëi mùåt nhên cuãa mònh, möåt kinh nghiïåm maâ nhaâ cûãa baán cöng nhêåt. Coá leä em caãm vúái baåo lûåc dai dùèng àoá chó coá thïí mö cö hy voång seä giuáp cö bûúác chên vaâo thêëy chùèng khoá khùn gò khi àoáng vai taã möåt caách hònh aãnh qua nhûäng gò nghïì baáo. Sûå nhiïåt tònh chúi caác troâ naây, búãi vò noá àaä phaãn chiïëu rêët saát cêåu beá naây kïí. Cêåu caãm thêëy nhû chúi àiïån tûã trïn maáy tñnh vaâ lûúát cuöåc àúâi cuãa em... nhûng cuäng phaãi mònh thûåc sûå àaä chïët àïën ba lêìn: khi thöng tin trïn Internet àaä giuáp cö coá noái em coá rêët nhiïìu nùng khiïëu. cha em bõ giïët vò àaä khöng kiïëm àuã sûå tûå tin kyâ laå vaâo cöng nghïå. Cuäng Nhû em àaä noái vúái nhûäng võ thûác ùn cho phiïën binh, khi meå em bõ chñnh nhúâ àiïån thoaåi trûåc tuyïën vaâ khaách nûúác ngoaâi, sau vúã kõch, ngûúâi haäm hiïëp röìi chïët, vaâ khi chõ gaái cuãa nhùæn tin trûåc tiïëp àaä giuáp cö giûä àûúåc nghïå sô súám trûúãng thaânh laåi trúã vïì em bõ cûúäng bûác quay trúã laåi Koidu möëi liïn hïå gêìn nhû thûúâng xuyïn vúái hònh aãnh möåt thiïëu nûä ngûúång àïí laâm gaái àiïëm. vúái baån beâ cuãa mònh. nguâng, e deâ vaâ thiïëu tûå tin, giöëng Nhûng em vêîn muöën laâm laåi Möëi quan têm tûác thúâi lúán nhêët nhû chñnh baãn thên em vêåy. Em rêët cuöåc àúâi. Laâ möåt tònh nguyïån viïn cuãa cö laâ cha meå khöng cho pheáp cö biïët ún nhûäng cú höåi àaä giuáp em cho möåt töí chûác phi lúåi nhuêån chuyïn àûúåc daåo chúi cuâng ngûúâi baån trai phaát triïín tay nghïì thuã cöng cuãa phuåc vuå vaâ taái hoaâ nhêåp cho thanh trïn chiïëc xe gùæn maáy múái sùæm qua mònh úã möåt núi an toaân, àöìng thúâi niïn thöng qua dõch vuå tû vêën vaâ caác phöë phûúâng Haâ Nöåi vaâo möåt töëi cuäng giuáp em nêng cao khaã nùng giaáo duåc, em caãm thêëy thêåt may mùæn thûá Baãy nhöån nhõp. Cö biïët rùçng cha biïët àoåc, biïët viïët vaâ hiïíu biïët vïì tñnh khi mònh àaä laâ möåt phêìn cuãa möåt têåp meå mònh thûåc sûå lo ngaåi cho sûå an hiïån thûåc cuãa cuöåc söëng. Em cuäng lo thïí vaâ àûúåc ài hoåc laåi, kïí caã viïåc laâm toaân cuãa cö, vò àaä àûúåc nghe tin möåt lùæng vïì tûúng lai, nhêët laâ vïì viïåc laâm thïë naâo àïí khúãi àöång chiïëc maáy tñnh. vaâi ngûúâi baån cuãa cö múái àêy àaä bõ tai thïë naâo àïí coá àûúåc àöång lûåc tham dûå Em cuäng muöën àûa àûúåc chõ mònh naån xe maáy nghiïm troång. 1 2 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 Coá rêët nhiïìu baån treã nhû Geoárgia, khuön khöí vaâ thñ duå vïì caác chñnh saách Simeon vaâ Vên - thûåc tïë laâ hiïån nay vaâ chûúng trònh àûúåc xêy dûång nhùçm lûúång dên söë treã àöng àaão hún úã bêët cûá giaãi quyïët caác vêën àïì àoá. thúâi àiïím naâo khaác trong lõch sûã thïë Nhûäng quyïët àõnh àûa ra trong giúái. Möîi baån àïìu bûúác vaâo möåt àöå tuöíi nùm giai àoaån chuyïín àöíi quan troång chûáa àêìy ruãi ro vaâ vö söë cú höåi, khöng cuãa thanh niïn coá aãnh hûúãng lêu daâi lúán chó àöëi vúái chñnh mònh maâ coân àöëi vúái nhêët àïën viïåc laâm thïë naâo àïí vöën con gia àònh, xaä höåi vaâ àêët nûúác cuãa mònh. ngûúâi àûúåc duy trò an toaân, phaát triïín Kïët húåp laåi, kinh nghiïåm cuãa caác em seä vaâ àûúåc sûã duång. Àoá laâ: tiïëp tuåc hoåc têåp, quyïët àõnh chêët lûúång cuãa thïë hïå tiïëp bùæt àêìu ài laâm, hònh thaânh möåt phong theo cuãa nhûäng ngûúâi lao àöång, cha meå caách söëng laânh maånh, lêåp gia àònh vaâ vaâ caác nhaâ laänh àaåo. Nhûäng quyïët àõnh thûåc hiïån quyïìn cöng dên. Troång têm vïì phaát triïín kyä nùng cuãa mònh, bùæt àêìu cuãa Baáo caáo nhùçm vaâo nhûäng chuyïín con àûúâng tûå lêåp vïì taâi chñnh vaâ gia àöíi àoá seä xaác àõnh quan àiïím cuãa chuáng nhêåp möåt cöång àöìng dên sûå röång lúán ta vïì viïåc coi ai thuöåc "thïë hïå kïë tiïëp". hún àïìu coá nhûäng taác àöång lêu daâi, àïí Vò nhûäng sûå chuyïín àöíi naây diïîn ra laåi nhûäng hïå quaã khöng chó giúái haån úã caá trong caác xaä höåi khaác nhau úã nhûäng thúâi nhên mònh hay gia àònh mònh. àiïím khöng giöëng nhau, nïn baáo caáo Hêìu hïët caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh naây khöng giúái haån trong möåt àöå tuöíi cuå saách àïìu biïët rùçng, giúái treã coá aãnh thïí naâo àoá, maâ sûã duång möåt àöå tuöíi tûâ hûúãng rêët lúán àïën tûúng lai àêët nûúác. 12 àïën 24 laâm àöëi tûúång nghiïn cûáu, vaâ Nhûng khi cöë gùæng höî trúå thò hoå laåi xem xeát quaá trònh chuyïín àöíi tûâ luác dêåy àûáng trûúác möåt nghõch lyá. Trong khi tó thò cho àïën khi àöåc lêåp vïì kinh tïë.1 lïå hoaân thaânh giaáo duåc tiïíu hoåc tùng Giúái treã vaâ gia àònh hoå àûa ra caác nhanh nhúâ àêìu tû cöng cöång thò taåi sao quyïët àõnh ­ nhûng caác chñnh saách vaâ tònh traång muâ chûä vêîn töìn taåi dai dùèng thïí chïë cuäng aãnh hûúãng àïën ruãi ro, cú "Cha meå chuáng töi nhû vêåy? Taåi sao rêët nhiïìu cûã nhên töët höåi vaâ suy cho cuâng laâ caác kïët quaã. Nhòn khöng bao giúâ coá àûúåc nghiïåp àaåi hoåc vêîn khöng coá viïåc laâm nhêån caác chñnh saách qua "lùng kñnh cuãa nhûäng cú höåi nhû chuáng töi coá; viïåc taåo ra hêìu hïët trong nhiïìu thaáng, thêåm chñ haâng nùm thanh niïn", Baáo caáo naây trònh baây ba nhûäng cú höåi àoá vaâ têån trúâi, trong khi caác doanh nghiïåp vêîn àõnh hûúáng chiïën lûúåc cuãa caãi caách: duång àûúåc chuáng, cuäng phaân naân laâ thiïëu lao àöång laânh nghïì? nhû àaãm baão rùçng Taåi sao thanh niïn vêîn tiïëp tuåc huát Cú höåi. Múã röång cú höåi phaát triïín vöën chuáng ta coá thïí chùm soác thuöëc laá, bêët chêëp àaä coá nhûäng chiïën con ngûúâi bùçng viïåc tùng cûúâng khaã àûúåc cha meå luác tuöíi giaâ, dõch toaân cêìu rêët roä raâng àïí kiïím soaát nùng tiïëp cêån vaâ caãi thiïån chêët lûúång àïìu tuây thuöåc vaâo chñnh àiïìu àoá? Cêìn phaãi laâm gò cho nhûäng dõch vuå giaáo duåc vaâ y tïë, taåo àiïìu chuáng ta" quên nhên giaãi nguä, nhûäng ngûúâi vêîn kiïån thuêån lúåi àïí bûúác vaâo cuöåc àúâi Möåt nam thanh niïn coân úã nhûäng nùm cuöëi cuãa àöå tuöíi thanh ài laâm, vaâ giuáp thanh niïn coá tiïëng treã, Àaácca, Bùnglaàeát niïn, múái chó biïët àoåc àún giaãn nhûng noái àïí baây toã nhûäng kiïíu trúå giuáp Thaáng Giïng laåi quaá nhiïìu tuöíi nïn khöng thïí àïën maâ hoå cêìn vaâ cú höåi àïí hoå tham gia nùm 2006 trûúâng tiïíu hoåc àûúåc nûäa? Àoá laâ nhûäng vaâo viïåc cung ûáng chuáng. cêu hoãi hoác buáa trong söë vö vaân nhûäng Nùng lûåc. Xêy dûång nùng lûåc cho cêu hoãi khaác nûäa. Lúâi giaãi àaáp cho thanh niïn àïí hoå lûåa choån chñnh xaác nhûäng cêu hoãi naây rêët quan troång àöëi nhûäng cú höåi àoá thöng qua viïåc vúái tùng trûúãng vaâ giaãm ngheâo. Baáo caáo cöng nhêån hoå laâ caác thûåc thïí ra Phaát triïín Thïë giúái lêìn naây àûa ra möåt quyïët àõnh vaâ giuáp àúä àïí àaãm baão Töíng quan 3 rùçng caác quyïët àõnh maâ hoå àûa ra tranh thuã caác cú höåi naây. Tùng trûúãng àïìu coá àêìy àuã thöng tin, coá nguöìn kinh tïë trïn diïån röång rêët quan troång.2 lûåc thoaã àaáng vaâ saáng suöët. Cung cêëp dõch vuå giaáo duåc vaâ chùm soác Cú höåi thûá hai. Xêy dûång möåt hïå sûác khoeã cú baãn, nhêët laâ cho treã em - àïí thöëng hiïåu quaã caác cú höåi thûá hai àùåt nïìn moáng cho nhûäng kyä nùng cú thöng qua caác chûúng trònh muåc baãn vaâ phuác lúåi, cuäng coá yá nghôa tûúng tiïu àïí trao cho thanh niïn niïìm hy tûå. Laâm àûúåc caã hai viïåc naây seä mang laåi voång vaâ àöång cú àïí hoå àuöíi kõp sau nhûäng tiïën böå to lúán. Tó lïå nhêåp hoåc tiïíu khi gùåp àiïìu khöng may - hoùåc coá sûå hoåc úã caác nûúác coá thu nhêåp thêëp, ngoaåi lûåa choån sai. trûâ Trung Quöëc vaâ ÊËn Àöå, àaä tùng tûâ 50% nùm 1970 lïn àïën 88% nùm 2000. Àêìu tû vaâo thanh niïn - ngay bêy giúâ Tuöíi thoå bònh quên tûâ khi sinh trïn toaân Tònh traång cuãa thanh niïn hiïån nay thïí thïë giúái àaä tùng tûâ 51 lïn 65 nùm trong hiïån möåt thïë giúái vúái nhûäng cú höåi chûa voâng chûa àïën 40 nùm.3 tûâng coá àïí thuác àêíy tùng trûúãng vaâ Ài cuâng vúái nhûäng tiïën böå naây laâ giaãm ngheâo (chûúng 1 cuãa baáo caáo). nhûäng thaách thûác múái. Àïí tiïëp tuåc coá Thûá nhêët, nhúâ thaânh tûåu cuãa phaát triïín nhûäng tiïën böå múái, cêìn coá nhûäng thanh trong nhûäng thêåp kyã vûâa qua, ngaây niïn coá nùng lûåc töët hún vaâ tham gia caâng coá nhiïìu thanh niïn hoaân thaânh nhiïìu hún. Nhûng tó lïå töët nghiïåp giaáo "...Ngay caã nhûäng cöng giaáo duåc tiïíu hoåc vaâ söëng soát sau nhûäng duåc tiïíu hoåc cao laåi taåo ra aáp lûåc lúán vïì viïåc cêìn ñt kyä nùng bïånh têåt cuãa thúâi niïn thiïëu. Tuy nhiïn, chöî hoåc úã bêåc trung hoåc (hònh 1). Hêìu nhêët... cuäng àoâi hoãi phaãi àïí coá thïí thaânh cöng trong nïìn kinh tïë hïët têët caã treã em Inàönïxia àïìu ài hoåc 6 töët nghiïåp trung hoåc, caånh tranh toaân cêìu hiïån nay, hoå phaãi nùm, vaâ thêåm chñ coá àïën 80% treã em thêåm chñ àöi khi coân phaãi àûúåc trang bõ nhûäng kyä nùng tiïn tiïën ngheâo nhêët àaä hoaân thaânh bêåc tiïíu hoåc. coá trònh àöå àaåi hoåc nûäa - chûá khöng chó laâ biïët àoåc biïët viïët; àïí Tuy nhiïn, tó lïå naây àaä giaãm maånh úã cêëp mùåc duâ thûåc tïë khöng söëng khoeã maånh, hoå phaãi àûúng àêìu trung hoåc, àùåc biïåt laâ trong nhoám ngûúâi cêìn nhûäng trònh àöå àoá. vúái nhûäng gaánh nùånh bïånh têåt múái nhû ngheâo. Söë treã em ngheâo ài hoåc cuãa Noá àaä gaåt ra ngoaâi caác bïånh lêy nhiïîm qua àûúâng tònh duåc Dùmbia ñt hún, nhûng con söë naây cuäng nhûäng àûáa treã maâ vò möåt hay bïånh beáo phò. Thûá hai, tó suêët sinh àaä giaãm xuöëng úã cêëp trung hoåc. Treã em lyá do naâo àoá khöng thïí thêëp úã nhiïìu nûúác àöìng nghôa vúái viïåc gaái àùåc biïåt bõ tuåt hêåu, mùåc duâ caác em àaä hoaân thaânh àûúåc giaáo thanh niïn ngaây nay bûúác vaâo lûåc lûúång tûâng àûúåc múã röång khaã nùng tiïëp cêån duåc trung hoåc..." lao àöång vúái ñt ngûúâi ùn theo khöng laâm giaáo duåc tiïíu hoåc, trûâ úã AÁcmïnia, Àöng Möåt baån treã, Buïnöët viïåc hún, vaâ vò thïë seä phaãi höî trúå ñt Êu vaâ Liïn Xö cuä.4 Vêën àïì thêåm chñ coân Aireát, AÁchentina ngûúâi hún. Mùåc duâ vêåy, nïëu bõ thêët phiïìn toaái hún khi rêët nhiïìu treã em sau Thaáng 12 nùm 2005 nghiïåp trong khoaãng thúâi gian daâi thò khi töët nghiïåp tiïíu hoåc vêîn khöng hoåc hoå coá thïí laâm cho nïìn kinh tïë kiïåt quïå. àûúåc caái cêìn hoåc. Caác baâi kiïím tra chuêín - khöng chó vïì khoa hoåc vaâ cöng Dûåa trïn möåt cú súã vûäng chùæc hún nghïå maâ caã nhûäng yïu cêìu vïì kyä nùng vïì vöën con ngûúâi cú baãn - cho thêëy hoåc sinh úã caác nûúác Vò sûác lao àöång laâ taâi saãn chñnh cuãa àang phaát triïín tuåt hêåu xa so vúái caác ngûúâi ngheâo, do àoá laâm cho taâi saãn naây nûúác thuöåc Töí chûác Húåp taác vaâ Phaát coá hiïåu suêët cao hún laâ con àûúâng töët triïín Kinh tïë (OECD) (chûúng 3). nhêët àïí xoaá àoái giaãm ngheâo. Àiïìu naây Sûå quan ngaåi vïì chêët lûúång vaâ tñnh àoâi hoãi phaãi nêng cao caác cú höåi taåo thu phuâ húåp cuãa àaâo taåo cú baãn múái chó nöíi nhêåp vaâ phaát triïín vöën con ngûúâi àïí lïn khi cêìu vïì nhûäng kyä nùng tiïn tiïën, 4 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 chùèng haån nhû khaã nùng giaãi quyïët Bïn caånh àoá cuäng coá nhûäng thaách nhûäng vêën àïì nöíi cöåm àöëi vúái nhiïìu thûác múái àöëi vúái y tïë. Söëng soát sau ngaânh, ngaây caâng tùng. Traái ngûúåc vúái nhûäng tai ûúng khi coân nhoã, thanh niïn nhûäng gò ngûúâi ta chúâ àúåi, mûác àöå sùén phaãi àûáng trûúác nhûäng möëi àe doaå vïì coá lúán hún vïì cöng nhên laânh nghïì vaâ coá sûác khoeã úã nhûäng thúâi àiïím rêët dïî bõ töín hoåc vêën trong nïìn kinh tïë toaân cêìu höåi thûúng, do bùæt àêìu coá hoaåt àöång tònh nhêåp maånh hún khöng nhêët thiïët seä dêîn duåc vaâ bûúác vaâo àöå tuöíi muöën tûå khùèng àïën tònh traång hiïåu suêët giaãm dêìn theo àõnh mònh vaâ chêëp nhêån maåo hiïím. kyä nùng.5 Noá thêåm chñ coân coá thïí tùng Nùm 2005, trong söë 5 triïåu ngûúâi àûúåc maånh cêìu vïì kyä nùng thöng qua viïåc thöëng kï coá nhiïîm HIV trïn toaân thïë thuác àêíy nhanh hún nhûäng thay àöíi giúái thò coá àïën trïn möåt nûãa laâ thanh cöng nghïå sûã duång nhiïìu kyä nùng. Àiïìu niïn trong àöå tuöíi tûâ 15 àïën 24, vaâ àa söë tra vïì möi trûúâng àêìu tû cho thêëy, hún trong söë àoá laâ phuå nûäa treã vaâ caác beá gaái möåt phêìn nùm söë doanh nghiïåp úã rêët (àûúåc trònh baây trong Chûúng 1 vaâ 5 cuãa nhiïìu quöëc gia khaác nhau, tûâ Angiïri, Baáo caáo). Taác àöång kinh tïë cuãa nhûäng Bùnglaàeát, Braxin, Trung Quöëc, Extönia dõch bïånh khuãng khiïëp naây coá thïí rêët to cho àïën Dùmbia àïìu coi kyä nùng vaâ hoåc lúán. ÚÃ Nam Phi, HIV/AIDS coá thïí laâm vêën khöng thoaã àaáng cuãa ngûúâi cöng giaãm àïën 1/5 tùng trûúãng GDP. Cho nhên laâ nhûäng trúã ngaåi lúán hoùåc nghiïm àïën nay, noá laâ nguyïn nhên haâng àêìu troång àöëi vúái hoaåt àöång cuãa hoå.6 Hiïåu gêy tûã vong úã thanh niïn trong àöå tuöíi suêët caá nhên cuãa giaáo duåc tiïíu hoåc vaâ 15-29 úã chêu Phi Haå Xahara. ÚÃ caác vuâng trung hoåc àïìu àang gia tùng, nhêët laâ úã khaác, nhûäng cùn bïånh khöng truyïìn nhûäng nûúác àaä gêìn hoaân thaânh phöí cêåp nhiïîm hiïån laâ nguyïn nhên haâng àêìu giaáo duåc tiïíu hoåc. gêy tûã vong úã phuå nûä treã. Tai naån vaâ baåo Hònh 1 Tó lïå nhêåp hoåc tiïíu hoåc cao, tiïëp theo laâ tó lïå nhêåp hoåc trung hoåc rêët thêëp úã Dùmbia vaâ Inàönïxia Dùmbia (2001) Inàönïxia (2002) Phêìn trùm töët nghiïåp úã möîi cêëp Phêìn trùm töët nghiïåp úã möîi cêëp 100 100 80 80 60 60 40 40 20% nam giaâu nhêët 20% nûä giaâu nhêët 20 20 40% nam ngheâo nhêët 40% nûä ngheâo nhêët 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cêëp hoåc Cêëp hoåc Nguöìn: Tñnh toaán cuãa taác giaã dûåa trïn Àiïìu tra Nhên khêíu vaâ Sûác khoeã Ghi chuá: Caác nguä phên võ àûúåc xêy dûång theo chó söë vïì taâi saãn vaâ tñnh chêët nhaâ cûãa. Töíng quan 5 lûåc laâ nguyïn nhên haâng àêìu gêy tûã Coá leä cuäng quan troång khöng keám so vong úã nam thanh niïn. vúái sûå "buâng nöí taåm thúâi" noái trïn laâ Giaãi quyïët nhûäng thaách thûác naây tñnh chêët àa daång trong cú cêëu theo àöå seä coá taác àöång lêu daâi àïën xoaá àoái tuöíi giûäa caác nûúác trïn toaân thïë giúái, do giaãm ngheâo trong tûúng lai, chñ ñt cuäng sûå khaác nhau vïì thúâi àiïím giaãm tó suêët vò hai lyá do. Thûá nhêët, nùng lûåc hoåc sinh. ÚÃ caác nûúác phaát triïín, sûå chuyïín hoãi cuãa thanh niïn cao hún nhiïìu so àöíi vïì sinh àeã naây diïîn ra tûâ nhiïìu nùm vúái nhûäng ngûúâi lúán tuöíi, vò thïë viïåc trûúác, nïn phêìn phònh röång (trong thaáp khùæc phuåc nhûäng cú höåi bõ boã lúä coá dên söë) laâ têìng lúáp trung niïn, àöëi tûúång àûúåc kyä nùng, thoái quen sûác khoeã töët, buâng nöí sinh con. Thaách thûác trûúác mùæt vaâ mong muöën àûúåc tham gia vaâo cuãa nhûäng nûúác naây laâ laâm thïë naâo àïí cöång àöìng vaâ xaä höåi coá thïí seä vö cuâng àaãm baão sûå höî trúå thu nhêåp tuöíi giaâ àêìy töën keám. Thûá hai, caác kïët cuåc vïì vöën àuã vaâ bïìn vûäng. con ngûúâi cuãa thanh niïn seä aãnh Möåt söë ñt caác nûúác àang phaát triïín, hûúãng àïën con caái cuãa hoå. Cha meå coá nhêët laâ caác nûúác chuyïín àöíi úã chêu Êu hoåc vêën cao hún thò seä coá ñt con hún, vaâ Trung AÁ, phaãn chiïëu hònh thaái theo nhûng chuáng seä àûúåc nuöi daåy khoeã àöå tuöíi cuãa caác nûúác phaát triïín. Tuy maånh vaâ coá hoåc vêën cao hún. ÚÃ têët caã nhiïn, úã àa söë caác nûúác àang phaát triïín caác nûúác àang phaát triïín, nhûng àùåc khaác, söë lûúång thanh niïn àaä hoùåc seä biïåt taåi nhûäng vuâng thu nhêåp thêëp úã àaåt àïën àónh àiïím trong voâng 10 nùm Nam AÁ vaâ chêu Phi Haå Xahara, tó lïå nûäa. Caác quöëc gia khaác, bao göìm têët caã tiïm chuãng úã nhûäng gia àònh coá baâ meå caác nûúác chêu Phi Haå Xahara, àaåt trònh àöå hoåc vêën trung hoåc laâ cao AÁpganixtan, I rùæc, Búâ Têy vaâ daãi Gada, hún. Nhûäng taác àöång coá tñnh chêët vaâ Cöång hoaâ Yïmen, seä chûa àaåt àïën xuyïn suöët nhiïìu thïë hïå nhû vêåy vïì àónh trong voâng 20 nùm túái hoùåc coân lêu lêu daâi, seä giuáp caác gia àònh thoaát khoãi hún nûäa. Nhûäng nûúác naây àang àõnh tònh traång ngheâo. hònh möåt thaáp dên söë theo hònh thaái truyïìn thöëng hún, vúái àaáy múã röång Têån duång cú höåi "buâng nöí taåm thúâi tûúng ûáng vúái nhûäng àöå tuöíi treã nhêët, lûåc lûúång thanh niïn" trong dên söë sau àoá thu heåp dêìn khi àöå tuöíi tùng lïn. Sûå cêìn thiïët phaãi nhêën maånh àïën caác Nhûäng con söë naây coá thïí chûáa vêën àïì cuãa thanh niïn ngay bêy giúâ àûång nhûäng ruãi ro taâi khoaá vaâ kinh tïë. cuäng bùæt nguöìn tûâ nhên khêíu hoåc ­ àoá Möåt nghiïn cûáu gêìn àêy ûúác tñnh chi laâ do nhu cêìu taâi chñnh cuãa lûåc lûúång phñ haâng nùm cho möåt hoåc sinh trung thanh niïn tùng voåt hiïån nay vaâ tó lïå cuãa hoåc úã chêu Phi Haå Xahara cao gêìn gêëp hoå trong lûåc lûúång lao àöång tûúng lai. ba lêìn so vúái chi phñ ngên saách nhaâ nûúác Ngaây nay, 1,5 tó ngûúâi trïn toaân thïë cho möåt hoåc sinh úã cêëp tiïíu hoåc.7 Thïm giúái laâ trong àöå tuöíi 12-24, trong àoá coá vaâo àoá, chi phñ àïí giaãi quyïët AIDS vaâ 1,3 tó ngûúâi söëng úã caác nûúác àang phaát caác loaåi bïånh khöng lêy nhiïîm khaác vaâ triïín, möåt con söë lúán chûa tûâng coá trong àïí taâi trúå cho gaánh nùång taâi khoaá, möåt lõch sûã. Con söë naây vêîn seä coân tùng, vêën àïì rêët khoá quaãn lyá ngay caã trong nhûng khöng nhanh hún nûäa, vò noá àaä nhûäng luác khaã quan nhêët, cuäng coá thïí laâ nhanh choáng àaåt àïën àónh àiïím do tó möåt trúã ngaåi cho tùng trûúãng. Hún nûäa, suêët sinh giaãm, dêîn àïën sûå "buâng nöí nïëu thanh niïn tiïëp tuåc bõ thêët nghiïåp taåm thúâi" trong cú cêëu dên söë thïë giúái. trong khoaãng thúâi gian daâi, nhû àaä tûâng 6 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 xaãy ra khi hiïån tûúång buâng nöí sinh con Röìi sau àoá, tònh traång laäo hoaá seä kheáp diïîn ra úã chêu Êu vaâ Myä, thò àiïìu naây laåi cú höåi naây. Àiïìu may mùæn laâ hêìu khöng chó laâm laäng phñ nguöìn nhên lûåc nhû têët caã caác nûúác àang phaát triïín àïìu ­ maâ noá coân coá nguy cú gêy ra nhûäng kyâ àang àûáng trûúác vêån höåi naây (Hònh 2). voång khöng phuâ húåp vaâ sûå bêët öín xaä Trong söë nhûäng nûúác bûúác vaâo vêån höåi höåi, nhûäng àiïìu coá thïí laâm töín haåi àïën naây súám, möåt söë nûúác àaä têån duång töëi möi trûúâng àêìu tû vaâ tùng trûúãng.8 àa, nhûng nhiïìu nûúác khaác thò chûa. Söë lûúång thanh niïn àöng àaão naây Möåt nghiïn cûáu cho rùçng, 40% mûác cuäng coá thïí laâ möåt cú höåi. Sûå chuyïín àöíi tùng trûúãng úã Àöng AÁ nhanh hún úã vïì sinh àeã coá nghôa laâ nhiïìu nûúác àang chêu Myä La tinh trong nhûäng nùm phaát triïín àang nùçm trong, hoùåc seä súám 1965-90 laâ nhúâ dên söë trong àöå tuöíi lao bûúác vaâo, giai àoaån dûå kiïën seä àûúåc àöång cuãa nhûäng nûúác naây tùng nhanh thêëy möåt tó lïå dên söë lúán hún nùçm trong hún vaâ do coá nhûäng chñnh saách töët hún àöå tuöíi lao àöång. Sûå múã röång lûåc lûúång vïì thûúng maåi vaâ phaát triïín vöën con lao àöång naây, trong khi söë treã em vaâ ngûúâi.9 Nïëu caác nûúác khöng àêìu tû ngûúâi giaâ cêìn chùm soác laåi giaãm xuöëng, àûúåc vaâo vöën con ngûúâi - àiïìu coá lúåi seä múã ra möåt cú höåi cho pheáp chi tiïu nhêët àöëi vúái thanh niïn ­ thò hoå khöng vaâo nhûäng thûá khaác, chùèng haån nhû xêy thïí hy voång thu àûúåc lúåi tûâ sûå thay àöíi dûång vöën con ngûúâi. nhên khêíu naây. Cú höåi giaãm tó lïå ùn theo coá thïí Caác nûúác ngheâo khaác úã chêu Phi Haå àûúåc múã ra trong voâng töëi àa laâ 40 nùm Xahara, Nam AÁ, Trung Àöng vaâ Bùæc Phi nûäa, tuây theo mûác àöå giaãm tó suêët sinh. àïìu àaä coá nhûäng cú höåi àûúåc múã ra (hònh 2). Nïëu hoå muöën ài theo con àûúâng tùng trûúãng cuãa caác nïìn kinh tïë Hònh 2: Caác cú höåi maâ sûå biïën àöíi nhên khêíu seä múã ra vaâ kheáp laåi chêu AÁ, thò hoå cêìn coá nhûäng chñnh saách vaâ thïí chïë múã röång cú höåi cho giúái treã àïí hoå phaát triïín vöën con ngûúâi vaâ sûã duång Cú höåi àaä kheáp laåi chuáng möåt caách hûäu hiïåu trong cöng Nhêåt baãn viïåc. Quaã thûåc, kyä nùng noái chung cuãa Italia Cú höåi seä kheáp laåi trong lûåc lûúång lao àöång, àûúåc hònh thaânh voâng chûa àïën 10 nùm nûäa chuã yïëu tûâ luác coân nhoã vaâ tuöíi thanh Trung Quöëc niïn, seä quyïët àõnh möi trûúâng àêìu tû Chilï Nùm dên söë treã cuãa caác doanh nghiïåp. Vaâ núi naâo coá tó lïå Cú höåi seä kheáp laåi àaåt àónh àiïím ngoaâi 10 nùm nûäa nhêåp hoåc sau tiïíu hoåc cao hún thò tònh ÊËn Àöå traång thiïëu kyä nùng, möåt àùåc tñnh cuãa Bölivia têët caã caác nûúác àang phaát triïín, cuäng seä Cú höåi vêîn coân àang múã ra ñt hún. AÁpganixtan Xêy dûång nguöìn vöën àoá ngay höm Uganàa nay seä mang vïì nhûäng lúåi ñch to lúán trong tûúng lai, vò giúái treã höm nay seä laâ 1955 1965 1975 1985 1995 2005 2015 2025 2035 2045 thïë hïå tiïëp theo cuãa caác chuã gia àònh vaâ nhûäng öng böë, baâ meå, vaâ seä coá taác àöång to lúán àïën con caái hoå.10 Àïí minh hoåa cho Nguöìn: Liïn Hiïåp Quöëc 2006, phûúng sai trung bònh Chuá thñch: Caác thanh biïíu thõ söë nùm maâ tó lïå ùn theo - söë ngûúâi ùn theo àiïìu naây, haäy xeát Kïnia, núi maâ AIDS so vúái söë ngûúâi trong àöå tuöíi lao àöång - giaãm dêìn. àûúåc dûå baáo seä coá taác haåi to lúán àïën àêìu Töíng quan 7 tû vaâo vöën con ngûúâi vò nhûäng caái chïët HÖÅP 1: Àêìu tû vaâo giúái treã vö cuâng coá lúåi: Ûúác lûúång taác cuãa nhûäng ngûúâi cha, ngûúâi meå võ àöång qua laåi daâi haån cuãa àêìu tû vaâo vöën con ngûúâi thaânh niïn àang laâm suy yïëu cú chïë hònh thaânh nguöìn vöën àoá. Viïåc tó lïå tûã Sau khi cêåp nhêåt mö hònh caác thïë hïå lïn àïën 1,8% nùm 2020 - seä laâm vong dûå kiïën cao trong nhoám thanh àöìng àûúâng vöën àaä tûâng àûúåc sûã tùng mûác thu nhêåp bònh quên àêìu niïn trûúãng thaânh thuöåc thïë hïå tiïëp theo duång àïí ûúác tñnh taác àöång kinh tïë vô ngûúâi gêëp 7 lêìn so vúái khi khöng coá laâm giaãm lúåi suêët kyâ voång cuãa àêìu tû mö cuãa AIDS, caác nhaâ nghiïn cûáu sûå can thiïåp naây, vaâ nhûäng lúåi ñch vaâo giaáo duåc caâng laâm cho nhûäng hiïåu gêìn àêy àaä aáp duång noá vaâo haâng loaåt àoá coân tiïëp tuåc sau nùm 2040. Giaá caác daång àêìu tû vaâo vöën con ngûúâi trõ hiïån taåi roâng cuãa lúåi ñch vúái tó ûáng àoá trêìm troång thïm. Àêìu tû vaâo úã chêu Phi: "Laâ thuã phaåm gêy ra caái suêët chiïët khêëu húåp lyá cao gêëp 2 giúái treã, mùåc duâ coá thïí töën keám, nhûng chïët cuãa phêìn lúán nhûäng thanh niïn àïën 3,5 lêìn chi phñ - thûåc sûå àêy laâ laåi rêët àaáng giaá (höåp 1). trûúãng thaânh, AIDS khöng chó dûâng möåt khoaãn àêìu tû àaáng giaá. laåi úã viïåc huyã hoaåi vöën con ngûúâi Do taác àöång qua laåi daâi haån Àêìu tû trong 5 bûúác ngoùåt cuöåc àúâi trong àöëi tûúång naây maâ coân cûúáp ài giûäa giaáo duåc sau tiïíu hoåc vaâ sûác cuãa thanh niïn cuãa con caái hoå moåi thûá maâ chuáng khoeã cuãa thanh niïn trûúãng thaânh cêìn àïí trúã thaânh nhûäng ngûúâi lúán coá nïn viïåc kïët húåp giûäa khoaãn trúå cêëp Quyïët àõnh coá aãnh hûúãng àïën phuác lúåi hiïåu nùng kinh tïë - àoá laâ sûå chùm naây vúái nhûäng biïån phaáp trûåc tiïëp cuãa thanh niïn vaâ xaä höåi laâ nhûäng soác yïu thûúng cuãa cha meå, kiïën àêëu tranh chöëng naån dõch AIDS vaâ quyïët àõnh àõnh hònh cho vöën con thûác vaâ nùng lûåc trang traãi cho giaáo àiïìu trõ cho nhûäng naån nhên cuãa ngûúâi cú baãn àïí trúã thaânh nhûäng cöng duåc cuãa chuáng."11 noá seä mang laåi kïët quaã töët hún. Vúái nhên, nhûäng ngûúâi chuã gia àònh, ngûúâi Trong möåt baâi viïët gêìn àêy, cuâng möåt mûác kinh phñ, nhûng nïëu trong àoá àaä mö hònh hoaá roä raâng coá möåt chûúng trònh kïët húåp giûäa cöng dên vaâ nhaâ laänh àaåo cöång àöìng taác àöång cuãa giaáo duåc trung hoåc, vaâ möåt mûác trúå cêëp giaáo duåc thêëp hún coá hiïåu quaã. Àoá laâ lyá do vò sao baáo caáo taác àöång cuãa naån dõch AIDS - möåt vúái caác biïån phaáp chöëng laåi naån naây chuá troång àïën nhûäng bûúác ngoùåt hiïím hoaå gêy söëc úã Kïnia nùm dõch vaâ chûäa trõ cho caác naån nhên maâ thanh niïn àaä traãi qua vïì hoåc têåp, 1990 ­ àaä àûúåc ûúác tñnh laâ laâm thò seä taåo ra nhûäng thaânh quaã thêåm laâm viïåc, sûác khoeã, gia àònh vaâ vai troâ giaãm vöën con ngûúâi vaâ thu nhêåp chñ coân to lúán hún. Nhûäng thaânh cöng dên, cuãa mònh. Nïëu àûúåc àûa ra bònh quên àêìu ngûúâi àïën mûác cho quaã naây khöng chó xuêët phaát tûâ viïåc àïën nùm 2030, nûúác naây cuäng cûáu söëng nhûäng cuöåc àúâi maâ coân àuáng àùæn thò quyïët àõnh vïì nhûäng khöng thïí phuåc höìi laåi thaânh tñch tûâ viïåc tùng àöång cú àêìu tû vaâo bûúác ngoùåt naây seä phaát triïín, giûä gòn nùm 1990 cuãa mònh. Àêìu tû vaâo giaáo duåc, möåt kïët quaã cuãa viïåc vaâ sûã duång húåp lyá vöën con ngûúâi. Nïëu giaáo duåc - dûúái daång möåt chûúng giaãm àûúåc tó suêët chïët. quyïët àõnh sai lêìm thò seä phaãi traã giaá trònh 30 nùm àïí trúå cêëp cho giaáo rêët àùæt khi khùæc phuåc hêåu quaã, vò viïåc duåc trung hoåc trõ giaá khoaãng 0,9% Nguöìn: Bell, Bruhns vaâ Gerbasch boã hoåc, thêët nghiïåp trong möåt thúâi gian GDP bùæt àêìu tûâ nùm 2000 vaâ tùng (2006). daâi, hoùåc coá nhûäng haânh vi nguy hiïím àïën sûác khoeã àïìu àïí laåi nhûäng vïët seåo Hoåc têåp sau àöå tuöíi tiïíu hoåc vônh viïîn. ÚÃ tuöíi 12, hún 85% söë treã em úã caác nûúác Chñnh saách cöng coá thïí laâm àûúåc àang phaát triïín àaä àïën trûúâng, möåt tó lïå nhiïìu àiïìu trong viïåc quyïët àõnh con àang giaãm dêìn khi söë treã naây lúán lïn àûúâng maâ moåi sûå tiïëp diïîn. Khi thanh (hònh 3). (Hònh 3, 4, 6, 7 vaâ 8 laâ sûå thïí niïn àûáng trûúác nhûäng bûúác ngoùåt àoá, hiïån caách àiïåu hoaá caác hònh trong thò sûå phaát triïín vöën con ngûúâi cuãa hoå chûúng 1 vúái caác söë liïåu thûåc tïë). Hêìu gùåp trúã ngaåi, khöng chó vò àoái ngheâo maâ hïët àïën tuöíi 24 àïìu thöi khöng ài hoåc coân vò nhûäng thêët baåi chñnh saách laâm nûäa. Àiïìu maâ hoå hoåc àûúåc trong nhûäng aãnh hûúãng àïën lûåa choån cuãa hoå, nhêët laâ nùm àêìu àúâi seä maäi maäi ài theo suöët viïåc chñnh saách khöng thïí cung cêëp dõch cuöåc àúâi vaâ nïëu àïí àïën lúán múái hoåc thò vuå taâi chñnh thoaã àaáng khi maâ caác thõ seä khoá khùn hún rêët nhiïìu cho hoå nïëu trûúâng àaä tï liïåt. muöën laâm chuã nhûäng kiïën thûác àoá. 8 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 Kyä nùng àûúåc cha meå, nhûäng ngûúâi Hònh 3: Tó lïå nhêåp hoåc cuãa thanh niïn giaãm maâ sau àoá seä gûãi con mònh àïën maái dêìn theo àöå tuöíi trûúâng mêîu giaáo vaâ tiïíu hoåc, nuöi dûúäng tûâ rêët súám trong cuöåc àúâi. Con àûúâng Phêìn trùm trong nhoám àöå tuöíi 100 mong muöën àöëi vúái giúái treã laâ tiïëp tuåc Ài hoåc hoåc lïn trung hoåc, úã àoá hoå seä phaãi quyïët àõnh xem coá nïn tham gia lûåc lûúång lao àöång ngay hay hoåc tiïëp lïn àaåi hoåc. 50 Nhûäng quyïët àõnh naây coá thïí cêìn sûå höî trúå cuãa chñnh phuã vò möåt söë lúåi ñch cuãa viïåc hoåc têåp àûúåc xaä höåi thuå hûúãng chûá 0 khöng phaãi caá nhên. Chñnh phuã cuäng cöë 12 18 24 gùæng taåo sên chúi bònh àùèng giûäa ngûúâi Tuöíi giaâu vaâ ngûúâi ngheâo, sao cho nhûäng em Nguöìn: Caác taác giaã naâo coá khaã nùng töët nhêët seä àûúåc hoåc haânh àêìy àuã nhêët. Möåt söë nûúác thaânh cöng hún caác nûúác khaác trong viïåc quaãn lyá bûúác HÖÅP 2: Chêët lûúång giaáo duåc cú baãn ngheâo naân haån chïë nghiïm troång cú höåi cuãa thanh niïn Nhûäng tiïën böå maånh meä gêìn àêy vïì söë àöång tònh duåc. Kiïën thûác vïì võïc sûã hún so vúái tó lïå sûã duång do hiïíu biïët. treã em töët nghiïåp tiïíu hoåc, möåt Muåc tiïu duång bao cao su cuäng rêët thêëp, bêët kïí Sûå boã mùåc naây coá thïí laâ möåt thaãm Phaát triïín Thiïn niïn kyã, khöng giaãi caác em hoåc àïën lúáp mêëy vaâ trong caác hoåa. ÚÃ Kïnia, xaác suêët thanh niïn úã quyïët hïët àûúåc nhu cêìu cuãa möåt quöëc nûúác coá mûác àöå lêy nhiïîm HIV cao àöå tuöíi 20 seä chïët trûúác khi troân 40 gia, vò treã em àaä khöng àûúåc hoåc àêìy àuã hay thêëp (phêìn àöì thõ bïn phaãi cuãa tuöíi àûúåc dûå baáo lïn àïën 36% vaâo nhûäng gò chuáng cêìn. Rêët nhiïìu treã em, höåp). Ruãi ro thêåm chñ coân cao hún vò nùm 2010 - nïëu khöng coá AIDS thò tó kïí caã söë àaä hoåc àïën phöí thöng cú súã, viïåc sûã duång bao cao su thûåc tïë coân ñt lïå naây chó laâ 8%.14 chó coá thïí àoåc vaâ viïët möåt caách vêët vaã vaâ khöng àûúåc chuêín bõ àïí àûúng àêìu vúái thûåc tiïîn cuãa cuöåc söëng thûúâng ngaây. ÚÃ Coá khoaãng caách lúán trong kiïën thûác saách vúã vaâ kiïën thûác cuöåc söëng cuãa thanh niïn nhiïìu nûúác chêu Phi, chûa àïën möåt nûãa söë phuå nûä treã trong àöå tuöíi tûâ 15-24 coá Phêìn trùm söë phuå nûä treã trong àöå tuöíi 15-24 Phêìn trùm söë phuå nûä treã trong àöå tuöíi 15-24 biïët coá thïí àoåc vaâ viïët àûúåc nhûäng cêu àún giaãn. sûã duång bao cao su àïí phoâng traánh HIV/AIDS thïí àoåc àûúåc nhûäng cêu àún giaãn sau 60 60 ba nùm hoåc tiïíu hoåc (chûúng 3) ­ vaâ úã Dùmbia Gana vaâ Dùmbia, thêåm chñ laâ sau khi 50 50 hoåc hïët lúáp 6 (phêìn àöì thõ bïn traái). Dùmbia 40 40 Ngay trong söë treã em hoåc tiïëp lïn phöí 30 30 thöng cú súã (àiïín hònh laâ lúáp 7 àïën lúáp Gana 9), mûác àöå chuêín bõ cuäng thêëp. 20 20 Gana Sûå chïnh lïåch naây khöng chó vïì 10 10 mùåt hoåc têåp saách vúã. Rêët nhiïìu thanh 0 0 niïn khöng biïët àïën nhûäng vêën àïì cú 0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6 baãn coá thïí buöåc hoå phaãi traã giaá bùçng Söë lúáp cao nhêët àaä hoåc àïën Söë lúáp cao nhêët àaä hoåc àïën caã cuöåc àúâi, chùèng haån nhû nguyïn nhên gêy ra HIV/AIDS, khi nhiïìu Nguöìn: Tñnh toaán cuãa caác taác giaã tûâ Àiïìu tra Nhên khêíu vaâ Sûác khúãe ngûúâi trong söë caác em bùæt àêìu coá hoaåt Chuá thñch: Dùmbia laâ nûúác coá tó lïå lêy nhiïîm HIV/AIDS cao Töíng quan 9 ngoùåt naây. Nhiïìu chñnh phuã cuãa caác Bùæt àêìu cuöåc àúâi laâm viïåc coá nùng nûúác Àöng AÁ àaä thûåc hiïån àiïìu àoá rêët suêët töët àïën mûác hoå àûúåc goåi laâ àiïìu thêìn Khi àaä àûúåc xêy dûång thò nhûäng kyä kyâ.12 Tuy rùçng coá ai àoá muöën tin vaâo nùng seä phaát triïín töët. ÚÃ hêìu nhû têët caã àiïìu thêìn kyâ nhûng nhiïìu nûúác khaác caác nûúác, quaá trònh naây bùæt àêìu àêu àoá laåi coá rêët ñt khaã nùng àûúåc chûáng kiïën trong àöå tuöíi 15-24 (hònh 4). Nhiïìu nhaâ chuáng. Vò sao laåi thïë? khoa hoåc xaä höåi àaä coi thúâi àiïím bùæt àêìu cuöåc àúâi laâm viïåc laâ dêëu möëc quan Cho duâ gêìn àêy coá nhûäng tiïën böå troång nhêët cho sûå àöåc lêåp. Nhûng bûúác àaáng kïí vïì söë ngûúâi töët nghiïåp tiïíu ngoùåt naây khöng phaãi luác naâo cuäng dïî hoåc, möåt Muåc tiïu Phaát triïín Thiïn daâng. Khöng vêån àöång tñch cûåc trong niïn kyã, nhûng treã em vêîn khöng möåt thúâi gian daâi luác coân treã seä phaãi traã àûúåc hoåc nhiïìu nhû mong muöën giaá àùæt ­ do boã lúä cú höåi tñch luäy kyä nùng (höåp 2). qua cöng viïåc vaâ möåt quaá trònh cöng taác, Nhiïìu ngûúâi sau khi töët nghiïåp tiïíu vöën laâ nhûäng tñn hiïåu tñch cûåc cho hoåc laåi khöng thïí ài hoåc tiïëp àûúåc nhûäng ngûúâi muöën tuyïín duång lao nûäa vò thiïëu trûúâng hoåc, thiïëu àöång trong tûúng lai. Nghiïn cûáu tûâ caác nguöìn lûåc hoùåc coá thai quaá súám - nûúác thuöåc OECD cho thêëy, trong khi hoùåc caã ba. nhiïìu thanh niïn àaä thu xïëp àûúåc Laân soáng thay àöíi kinh tïë vaâ cöng nhûäng khaã nùng àoá thò hêìu hïët nhûäng nghïå toaân cêìu àang àoâi hoãi úã cöng ngûúâi hoåc vêën thêëp vaâ yïëu thïë vêîn caãm nhên nhiïìu àiïìu chûá khöng chó laâ thêëy luyïën tiïëc (chûúng 4). nhûäng kyä nùng cú baãn. Thñ duå, úã Vai troâ thûá nhêët cuãa chñnh phuã laâ nhiïìu nûúác chêu Myä La tinh, cung khùæc phuåc thêët baåi vïì thöng tin coá thïí khöng àaáp ûáng àuã cêìu vïì kyä nùng haån chïë caác cú höåi - chùèng haån nhû sûå àang tùng maånh.13 Vêën àïì khöng chó àaánh giaá thiïëu chñnh xaác cuãa nhûäng laâ thiïëu vïì söë lûúång maâ coân do àaâo ngûúâi sûã duång lao àöång tiïìm nùng vïì taåo khöng phuâ húåp. nùng suêët tiïìm taâng, kyä nùng vaâ thoái quen laâm viïåc cuãa möåt thanh niïn chûa Nhiïìu thanh niïn khöng àûúåc coá kinh nghiïåm. Vai troâ thûá hai laâ àaãm khñch lïå àïí huy àöång moåi nöî lûåc do baão caác gia àònh ngheâo khöng bõ buöåc àûúåc giaãng daåy ngheâo naân hoùåc möi phaãi cho con caái ài laâm tûâ quaá súám, trûúâng hoåc àûúâng yïëu keám. trûúác khi chuáng tñch luäy àûúåc nhûäng kyä Nhûäng ngûúâi khaác hoaân thaânh nùng cú baãn. Àiïím thûá ba laâ khùæc phuåc giaáo duåc phöí thöng muöån hoùåc boã dúã hêåu quaã cuãa nhûäng chñnh saách lúán hún, giûäa chûâng. ÚÃ Mali, chó coá khoaãng 20% chùèng haån nhû tiïìn lûúng töëi thiïíu bõ söë thanh niïn trong àöå tuöíi tûâ 15-29 laâ qui àõnh quaá cao, vö tònh àaä thuã tiïu töët nghiïåp tiïíu hoåc. ÚÃ Malauy, hún àöång cú taåo viïåc laâm cho nhûäng thanh möåt nûãa söë thanh niïn 19 tuöíi ài hoåc niïn tûúng àöëi thiïëu kinh nghiïåm. vêîn coân àang úã bêåc tiïíu hoåc (chûúng 2 Vêën àïì chñnh cuãa caác nûúác khi vaâ 3). Kyä nùng maâ thanh niïn cêìn coá quaãn lyá bûúác ngoùåt naây cuãa thanh niïn vaâ con àûúâng phaát triïín nhûäng kyä bao göìm nhûäng nöåi dung sau: nùng àoá khaác xa so vúái nhûäng gò maâ lûáa tuöíi treã hún tñch luäy àûúåc kõp thúâi Bùæt àêìu ài laâm quaá súám. Treã em vaâ qua hïå thöëng. ngûúâi lúán àïìu coá thïí bõ boác löåt khi 10 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 Hònh 4: Mûác àöå tham gia lûåc lûúång lao àöång tùng theo àöå tuöíi thõ trûúâng lao àöång khaá khùæt khe, thò chïnh lïåch vïì tó lïå thêët nghiïåp giûäa thanh niïn vaâ ngûúâi trûúãng thaânh laâ Phêìn trùm caác nhoám tuöíi lúán, vaâ coá thïí phaãi traã giaá rêët àùæt àïí 100 xêy dûång nhûäng kyä nùng àaä mêët. Ài hoåc Thñ duå, úã Goatïmala, kinh nghiïåm Ài laâm trong nhûäng cöng viïåc àoâi hoãi kyä nùng àaä laâm tùng khaã nùng àoåc vaâ kyä nùng nhêån thûác phi ngön ngûä cuãa 50 ngûúâi lúán.15 Chuyïín sang cöng viïåc múái vaâ vûún lïn trònh àöå kyä nùng cao hún. Àùåc biïåt úã nhûäng nûúác ngheâo, thanh niïn khöng hïì lûúâi biïëng - hoå laâm viïåc 0 quêìn quêåt nhûng chó kiïëm àûúåc ñt oãi. 12 18 24 Thay àöíi cöng viïåc àïí coá mûác lûúng Tuöíi cao hún hoùåc tham gia vaâo khu vûåc chñnh thûác laâ möåt caách àïí vûún lïn Nguöìn: Caác taác giaã trònh àöå kyä nùng cao hún. Tuy vêåy, vúái rêët nhiïìu ngûúâi thò võ trñ khi hoå hoå bùæt àêìu ài laâm nhûäng cöng viïåc bùæt àêìu ài laâm cuäng laâ núi maâ hoå troån ngaây quaá súám. Àoá laâ lyá do vò dûâng laåi cuöëi cuâng. sao nhiïìu nûúác àaä nhêët trñ vúái caác hiïåp ûúác quöëc tïë nhùçm baäi boã nhûäng Lûåa choån möåt löëi söëng laânh maånh hònh thûác lao àöång treã em töìi tïå nhêët. Nïëu lêëy tó suêët chïët laâm chuêín thò thanh Bùæt àêìu ài laâm quaá súám coân coá thïí niïn laâ nhoám khoeã maånh; möåt àûáa treã ngùn caãn khöng cho pheáp caác em trung bònh 10 tuöíi coá 97% cú höåi söëng tñch luäy àuã nhûäng kyä nùng cú baãn úã àûúåc àïën tuöíi 25. Tuy nhiïn, tó suêët chïët trûúâng ­ nhûäng kyä nùng seä giuáp hoå laâ möåt thûúác ào sai vïì sûác khoeã cuãa coá thïí kiïëm viïåc dïî daâng hún vúái thanh niïn, vò noá khöng phaãn aánh àûúåc nhiïìu loaåi àöëi tûúång sûã duång lao nhûäng haânh vi dêîn àïën nguy cú bïånh àöång hún. têåt cuãa nhoám ngûúâi naây vïì sau. Tuöíi Can thiïåp vaâo thõ trûúâng lao àöång. thanh niïn cuäng laâ luác ngûúâi ta bùæt àêìu "Söë ngûúâi töët nghiïåp Trong têët caã caác xaä höåi, viïåc bùæt àêìu huát thuöëc laá, uöëng rûúåu vaâ duâng chêët àöng gêëp haâng ngaân möåt cuöåc söëng àöåc lêåp àïìu khöng dïî lêìn so vúái söë viïåc laâm kñch thñch, coá quan hïå tònh duåc vaâ coá daâng, àùåc biïåt laâ vò yïëu töë then chöët hiïån coá" nhiïìu khaã nùng kiïím soaát bûäa ùn cuäng àïí múã ra caác cú höåi chñnh laâ lyá lõch nhû caác hoaåt àöång thïí lûåc cuãa mònh Lúâi cuãa möåt cuãa caá nhên - thoái quen laâm viïåc, kyä nhiïìu hún ­ àoá laâ nhûäng haânh vi töìn taåi thanh niïn nùng liïn quan àïën cöng viïåc, vaâ lêu daâi vaâ coá aãnh hûúãng àïën sûác khoeã Foum Zaouia, Maröëc, thanh toaán caác khoaãn núå. Khöng coá cuãa hoå trong tûúng lai. ÚÃ Nïpan vaâ Thaáng 5 nùm 2005 ai lêëy laâm laå khi tó lïå thêët nghiïåp Inàönïxia, gêìn 60% söë nam thanh niïn trong thanh niïn cao hún möåt caách trong àöå tuöíi 15-24 hiïån nay àïìu huát hïå thöëng so vúái caác thïë hïå lúán tuöíi thuöëc. ÚÃ nhiïìu nûúác, thanh niïn bùæt àêìu hún (hònh 5). ÚÃ möåt söë nûúác coá thu coá quan hïå tònh duåc tûâ trûúác tuöíi 15, vaâ nhêåp trung bònh, vúái nhûäng thïí chïë chûa àêìy möåt nûãa trong söë thanh niïn Töíng quan 11 Hònh 5: ÚÃ àêu thò tó lïå thêët nghiïåp úã thanh niïn cuäng cao hún úã ngûúâi lúán - vúái mûác chïnh lïåch naây úã möåt söë nûúác cao hún caác nûúác khaác Tó lïå thêët nghiïåp (phêìn trùm) 60 50 40 Mûác trung bònh vuâng (thanh niïn) 30 Mûác trung bònh vuâng (ngûúâi lúán) 20 10 0 Trung Àöng Chêu Êu Àöng AÁ vaâ Chêu Myä Latinh Nam AÁ Chêu Phi vaâ Bùæc Phi vaâ Trung AÁ Thaái Bònh Dûúng vaâ vuâng Caribï Haå Xahara Nguöìn: Tñnh toaán cuãa caác taác giaã dûåa trïn Fares, Montenegro, vaâ Orazem (2006). Tïn caác nûúác seä àûúåc cung cêëp nïëu coá yïu cêìu. Chuá thñch: Toaân böå chiïìu cao cuãa möîi thanh biïíu thõ tó lïå thêët nghiïåp úã thanh niïn úã möåt nûúác cuå thïí, phêìn nhaåt maâu trïn thanh àoá cho biïët tó lïå thêët nghiïåp úã ngûúâi lúán cuäng úã quöëc gia àoá. coá quan hïå tònh duåc àoá sûã duång bao cao nhûäng quyïët àõnh thúâi treã àoá coá thïí coá su (chûúng 5). nhûäng hêåu quaã khön lûúâng ­ laâm suy Ngûúâi ta chó coá thïí caãm nhêån àûúåc kiïåt nguöìn vöën con ngûúâi coá hiïåu suêët taác àöång àêìy àuã cuãa möåt trong nhûäng cao vaâ laâm tùng chi phñ y tïë cöng cöång. haânh vi thúâi treã naây àïën sûác khoeã khi hoå Do nhûäng hêåu quaã vïì sûác khoeã (àöi àaä trûúãng thaânh. Taác àöång tiïu cûåc cuãa khi rêët tai haåi) cuãa caác haânh vi naây chó xuêët hiïån rêët lêu sau àoá trong cuöåc àúâi Hònh 6: Tuöíi thanh niïn coá nhiïìu haânh vi nïn viïåc chûäa trõ chuáng seä khoá khùn vaâ chûáa àûång ruãi ro nhêët töën keám hún nhiïìu so vúái viïåc phoâng chöëng. Nhûng àöëi vúái rêët nhiïìu thanh Phêìn trùm caác nhoám tuöíi niïn, viïåc tòm kiïëm möåt baãn sùæc riïng, 100 cöång vúái khoaãng thúâi gian ngùæn vaâ Ài hoåc Ài laâm thöng tin haån chïë àaä khiïën hoå muöën thûã Coá haânh vi nguy haåi nghiïåm nhûäng hoaåt àöång maâ sau naây cho sûác khoeã 50 àe doaå chñnh sûác khoeã cuãa hoå. Thñ duå, hoå thûúâng coá xu hûúáng xem nheå quaá mûác nhûäng hêåu quaã tiïu cûåc lêu daâi cuãa viïåc huát thuöëc vaâ coá quan hïå tònh duåc. 0 12 18 24 Khi giúái treã thûã nghiïåm, hoå seä gùåp nguy Tuöíi cú cao hún vïì sûác khoeã; coân khi hoå nhiïìu tuöíi hún thò xu hûúáng naây laåi Nguöìn: Caác taác giaã giaãm (hònh 6). Àïí haån chïë haânh vi maåo 12 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 hiïím cuãa giúái treã, àoâi hoãi hoå phaãi coá nhûäng thïë hïå tûúng lai. Thanh niïn coá thöng tin vaâ nùng lûåc ra quyïët àõnh vaâ xu hûúáng ñt àêìu tû cho viïåc kïë hoaåch thûåc hiïån caác quyïët àõnh. Chñnh saách coá hoaá gia àònh hoùåc cho dõch vuå chùm soác thïí laâm àûúåc nhiïìu àiïìu àïí giuáp thanh sûác khoeã baâ meå. Àoá laâ lyá do vò sao chñnh niïn quaãn lyá nhûäng ruãi ro àoá, nhêët laâ phuã coá thïí seä phaãi tham gia vaâo nhûäng khi chuáng giuáp giúái treã nhêån thûác roä trûúâng húåp maâ nïëu khöng coá sûå can hún vïì hêåu quaã daâi haån cuãa nhûäng haânh thiïåp cuãa chñnh phuã thò röët cuöåc coá leä seä vi cuãa hoå ngaây höm nay. chó coân laâ nhûäng quyïët àõnh caá nhên. Möåt luêån cûá nûäa lyá giaãi cho viïåc chñnh Xêy dûång gia àònh phuã phaãi àêìu tû höî trúå quaá trònh chuyïín ÚÃ hêìu hïët caác nûúác, nhûäng lêìn sinh àeã sang cuöåc söëng laâm cha laâm meå naây laâ àêìu tiïn, dêëu möëc bûúác vaâo cuöåc àúâi àïí àaãm baão sûå cöng bùçng. Tó lïå phêìn laâm cha, laâm meå, àïìu diïîn ra khi coân úã trùm söë phuå nûä sinh con lêìn àêìu tiïn tuöíi thanh niïn. Vò àa söë caác ca sinh àïìu trûúác khi àïën tuöíi 15 trong nguä phên võ àïën vúái ngûúâi phuå nûä úã tuöíi 15-24 - kïët (phên chia theo mûác taâi saãn) thêëp nhêët quaã cuãa viïåc giaãm tó suêët sinh úã phêìn cao hún àaáng kïí so vúái caác nguä phên võ lúán caác nûúác trong hai thêåp kyã vûâa qua khaác trong 15 nûúác nghiïn cûáu coá söë ­ nïn giúái treã àang chi phöëi sûå chuyïín liïåu. Cú höåi kinh tïë haån chïë, khaã nùng àöíi nhên khêíu cuãa caác nûúác. Vaâo thúâi tiïëp cêån dõch vuå yïëu keám, vaâ nhûäng àiïím ngûúâi phuå nûä úã caác nûúác àang chuêín mûåc truyïìn thöëng vïì haânh vi tònh phaát triïín àïën tuöíi 25 thò 60% trong söë duåc, kïët hön, laâm cha meå, coá thïí khñch lïå hoå àaä laâ nhûäng baâ meå (hònh 7). Nam viïåc kïët hön khi coân quaá treã - coá khi úã giúái àaåt àïën bûúác ngoùåt naây muöån hún, tuöíi 12, hoùåc thêåm chñ coân treã hún àöëi vúái hêìu hïët àïìu trúã thaânh ngûúâi cha úã vúái möåt söë em gaái (chûúng 6). tuöíi 25-29. Dinh dûúäng vaâ dõch vuå sûác khoeã Khaã nùng vaâ mûác àöå sùén saâng cuãa sinh saãn laâ nhûäng khoaãn àêìu tû quan nhûäng öng böë baâ meå treã tuöíi trong viïåc troång nhêët vaâo vöën con ngûúâi nhùçm àêìu tû cho con caái mònh laâ yïëu töë quan chuêín bõ cho thanh niïn trúã thaânh thïë hïå troång nhêët quyïët àõnh kïët cuåc cuãa phuå huynh tiïëp theo. Tuy thiïëu dinh dûúäng khöng coân phöí biïën trong giúái treã nhû trûúác àêy nhûng tònh traång Hònh 7: Tó lïå lêåp gia àònh tùng theo àöå tuöíi thiïëu caác yïëu töë vi lûúång thò vêîn coân xaãy ra. Vaâ trong khi viïåc sûã duång caác dõch Phêìn trùm caác nhoám tuöíi vuå kïë hoaåch hoaá gia àònh, chùm soác sûác 100 khoeã baâ meå vaâ treã em àang tùng lïn úã Ài hoåc Ài laâm nhiïìu nûúác thò úã caác nûúác khaác, tó lïå naây Coá haânh vi nguy haåi vêîn coân thêëp. Ngay caã khi mûác àöå sûã cho sûác khoeã 50 duång caác dõch vuå àoá àaä àûúåc caãi thiïån thò nhûäng phuå nûä treã vaâ baâ meå sinh con lêìn àêìu vêîn thûúâng xuyïn khöng nhêån Lêåp gia àònh àûúåc chuáng möåt caách àêìy àuã. 0 12 18 24 Tuöíi Thûåc hiïån chûác nùng cöng dên Tuöíi treã laâ luác con ngûúâi bùæt àêìu àûúåc Nguöìn: Caác taác giaã lùæng nghe vaâ ghi nhêån bïn ngoaâi gia Töíng quan 13 àònh cuãa hoå (hònh 8). Hoå àaä khùèng àõnh tùng aáp lûåc buöåc chñnh phuã phaãi cung àûúåc baãn sùæc riïng vúái tû caách laâ tûâng caá cêëp dõch vuå cöng coá chêët lûúång. nhên trong khi bùæt àêìu coá nhûäng taác àöång qua laåi möåt caách àöåc lêåp vúái cöång ______________ àöìng xung quanh. Chó àún giaãn laâ àaä trúã thaânh thaânh viïn cuãa cöång àöìng, hoå Caác bûúác ngoùåt (cuöåc àúâi) naây àan bùæt àêìu coá quyïìn (noái möåt caách cöng xen vaâo nhau (xem hònh 8). Möåt söë baån têm) vaâ nghôa vuå (àoáng thuïë). Chûác treã coá cuöåc àúâi suön seã vaâ chó phaãi traãi nùng cöng dên cuäng nhêën maånh àïën qua möåt hoùåc hai sûå chuyïín àöíi möåt caách thûác maâ caá nhên coá thïí buöåc caác luác. Söë khaác coá thïí phaãi laâm nhiïìu cöng chûác phaãi coá traách nhiïåm vúái nhiïåm vuå möåt luác: ài hoåc, laâm thïm, lêåp nhûäng haânh àöång cuãa hoå, àoâi hoãi cöng gia àònh, hoaåt àöång tñch cûåc vaâ tham gia lyá, vaâ chung söëng vúái caác nhoám dên töåc, vaâo caác höåi àöìng àõa phûúng. Àoá laâ lyá "Thanh niïn luön coá ûúác tön giaáo khaác nhau. Quyïìn boã phiïëu do maâ chñnh saách laâm thay àöíi möåt mú; chuáng töi khöng bao thûúâng àûúåc àaãm baão àöëi vúái nhûäng quyïët àõnh trong bûúác ngoùåt naây laåi coá giúâ thöi hy voång. Àöëi vúái cöng dên tûâ 18 tuöíi trúã lïn. Mûác àöå sùén thïí taác àöång dïî daâng àïën möi trûúâng àiïìu naây, nhaâ nûúác cêìn saâng vaâ khaã nùng thûåc haânh nhûäng àêìu tû taåo vöën con ngûúâi trong nhûäng coá vai troâ laâ ngûúâi hûúáng quyïìn vaâ nghôa vuå cöng dên àoá àûúåc bûúác ngoùåt khaác. dêîn àïí tùng cûúâng thûåc hònh thaânh ngay tûâ àêìu cuöåc àúâi, vaâ Vò caác kyä nùng cú baãn úã trûúâng hiïån dên chuã, vaâ taåo cho möåt khi àaä hònh thaânh thò chuáng coá xu àûúåc trang bõ tûâ rêët súám cho nïn khöng giúái treã nhiïìu khoaãng hûúáng rêët lêu bïìn (chûúng 7). àûúåc àêìu tû vaâo giaáo duåc coá thïí laâm khöng hún àïí tham gia Khöng coá cú höåi àûúåc tham gia coá tùng caái giaá phaãi traã àïí theo àuöíi möåt vaâo chñnh trõ vaâ kinh doanh." hiïåu quaã vúái tû caách cöng dên, sûå bêët löëi söëng laânh maånh vaâ àïí ài laâm. Tûúng bònh cuãa giúái treã coá thïí bõ hêm noáng trúã tûå, caác haânh vi ruãi ro seä gêy ra nhûäng caái Flor de Maria, thaânh haânh vi baåo lûåc, dêîn àïën sûå bêët chïët súám cuãa nam thanh niïn hoùåc viïåc 24 tuöíi, Pïru öín àõnh kinh tïë xaä höåi vaâ nhûäng àöëm sinh con súám ngoaâi yá muöën cuãa caác em lûãa chêm ngoâi cho nhûäng tranh chêëp gaái coá thïí laâm giaãm àaáng kïí khaã nùng noáng boãng dai dùèng. Möåt trong nhûäng trúã laåi trûúâng hoåc cuãa hoå. Thêët nghiïåp nguyïn nhên ban àêìu cuãa cuöåc xung keáo daâi coá thïí laâm naãn loâng khöng àöåt sùæc töåc giûäa ngûúâi Sinhalese vaâ ngûúâi Tamil úã Xri Lanka xuêët phaát tûâ sûå Hònh 8: Mûác àöå tham gia dên sûå tùng theo phêîn nöå cuãa sinh viïn Tamil, nhûäng àöå tuöíi ngûúâi maâ caánh cûãa trûúâng àaåi hoåc vaâ têët caã caác kïnh tham gia dên sûå khaác àïìu bõ Phêìn trùm caác nhoám tuöíi kheáp laåi trûúác mùæt hoå.16 100 Ài hoåc Àïën lûúåt mònh, sûå tham gia chñnh Ài laâm trõ chñnh thûác vaâ vaâo caác töí chûác xaä höåi, Coá haânh vi nguy haåi möåt yïëu töë thiïët yïëu àöëi vúái cöng taác cho sûác khoeã 50 quaãn trõ nhaâ nûúác hiïåu quaã, laåi laâ àiïìu kiïån cêìn cho àêìu tû tû nhên vaâ tùng trûúãng. Chuáng múã röång khaã nùng tiïëp Lêåp gia àònh Thûåc hiïån vai troâ cöng dên 0 cêån cú höåi kinh tïë, àùåc biïåt laâ vúái nhûäng 12 18 24 nhoám trûúác àêy bõ gaåt ra ngoaâi lïì, maâ Tuöíi àiïín hònh nhêët laâ phuå nûä. Chuáng cuäng coá thïí cuãng cöë haânh àöång têåp thïí nhùçm Nguöìn: Caác taác giaã 14 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 muöën tiïëp tuåc àêìu tû vaâo giaáo duåc, sûå nhûäng bûúác ngoùåt cuöåc àúâi vaâ möi cùng thùèng tinh thêìn, lêåp gia àònh muöån trûúâng cuãa thanh niïn hay khöng? vaâ sûå thïí hiïån tiïu cûåc vai troâ cöng dên. Chuáng àaä àuã àïí àaáp ûáng nhu cêìu cuãa Nhûäng bûúác ngoùåt (cuöåc àúâi) naây thanh niïn chûa? coá thïí coá nhûäng quyä àaåo rêët khaác nhau Xuêët phaát àiïím cuãa sûå àaánh giaá naây giûäa caác giúái. ÚÃ tuöíi dêåy thò, sûå chuyïín laâ nïìn taãng vûäng chùæc cho vöën con àöíi úã caác em gaái trûúãng thaânh khaác xa ngûúâi tñch luäy àûúåc trûúác khi trûúãng vúái sûå chuyïín àöíi úã caác em trai. Sûå kiïån thaânh ­ àoá laâ viïåc aáp duång nguyïn tùæc naây àaánh dêëu khaã nùng coá thïí laâm meå - cuãa caác mö hònh àêìu tû vöën tûâ lêu àaä dêîn àïën nhiïìu quan ngaåi cuãa xaä höåi vïì àûúåc cöng nhêån trong kinh tïë hoåc.17 viïåc phaãi baão vïå caác em gaái, àöi khi àïën Khöng chó dûâng laåi úã viïåc höî trúå sûå mûác nhòn chung laâ cêëm àoaán caác em ­ chuêín bõ cho caác em nhoã dûúái 12 tuöíi, vaâ cuäng laâ thúâi àiïím maâ caác em trai baáo caáo naây sûã duång möåt khung mêîu àûúåc chúâ àúåi seä ài laâm àïí coá thu nhêåp taách lùng kñnh cuãa thanh niïn thaânh ba (xem Tiïu àiïím vïì giúái sau chûúng 2 lùng kñnh höî trúå lêîn nhau àïí xoaáy sêu cuãa Baáo caáo). vaâo caác chñnh saách vaâ phoáng to taác àöång cuãa chuáng (chûúng 9). Khung mêîu naây Chñnh saách khöng nïn chó chuá troång múã röång mö hònh vöën con ngûúâi bùçng àïën cú höåi cuãa thanh niïn, maâ coân caã caách khöng chó coi chñnh phuã vaâ gia nùng lûåc vaâ cú höåi thûá hai cuãa hoå nûäa àònh, maâ caã caác thanh niïn, cuäng laâ caác Möåt söë thaách thûác trong viïåc hònh thaânh nhaâ àêìu tû tiïìm nùng. vöën con ngûúâi trong nhûäng bûúác ngoùåt cuãa thanh niïn cêìn phaãi laâm tûâ "bïn Lùng kñnh thûá nhêët chuá troång àïën cung" ­ àoá laâ sûå thiïëu cú höåi tiïëp cêån khoaãng caách vïì cú höåi àïí gêy dûång dõch vuå vaâ kinh nghiïåm laâm viïåc, laâ vöën con ngûúâi vaâ àïën caác chñnh saách nhûäng yïëu töë hònh thaânh vöën con ngûúâi. nhùçm giuáp thanh niïn tñch luäy, hoaân Caác thaách thûác khaác thò liïn quan àïën thiïån vaâ sûã duång caác kyä nùng. "bïn cêìu" vò nhûäng haânh vi phaãn aánh Lùng kñnh thûá hai chuá troång àïën quaá trònh quyïët àõnh trong àiïìu kiïån nùng lûåc cuãa thanh niïn khi hoå lûåa thiïëu thöng tin, nguöìn lûåc hoùåc kinh choån caác cú höåi múã ra cho hoå vaâ caác nghiïåm. Caã hai loaåi naây àïìu coá thïí khùæc chñnh saách cung cêëp thöng tin vaâ taåo phuåc àûúåc nïëu coá nhûäng chñnh saách àöång lûåc àïí giuáp hoå àûa ra caác àuáng àùæn. quyïët àõnh töët. Têët caã caác nûúác àïìu àaä coá nhûäng Lùng kñnh thûá ba chuá troång àïën viïåc chñnh saách vaâ chûúng trònh taác àöång khùæc phuåc nhûäng kïët cuåc khöng àïën cuöåc söëng cuãa thanh niïn. Hoå coá mong muöën vaâ caác chñnh saách taåo cú trûúâng phöí thöng, àaåi hoåc, caác qui àõnh höåi thûá hai nhùçm àûa thanh niïn trïn thõ trûúâng lao àöång, bïånh viïån vaâ quay trúã laåi con àûúâng gêy dûång luêåt phaáp cho pheáp thanh niïn àûúåc boã àûúåc vöën con ngûúâi cho tûúng lai phiïëu. Caác chiïën lûúåc àõnh hûúáng cho cuãa hoå. hoå chuã yïëu àûúåc xêy dûång tûâ nhûäng böå ngaânh àaä àûúåc töí chûác chùåt cheä. Baáo caáo Cuäng nhû ba lùng kñnh naây phaãi ùn naây sûã duång lùng kñnh cuãa thanh niïn khúáp vúái nhau àïí cho ta hònh aãnh roä neát àïí àaánh giaá nhûäng chiïën lûúåc àoá. Liïåu trong têìm ngùæm, caác chñnh saách cuäng nhûäng chiïën lûúåc naây coá phuâ húåp vúái phaãi àûúåc phöëi húåp chùåt cheä vúái nhau àïí Töíng quan 15 coá àûúåc taác àöång töëi àa. Cú höåi coá thïí bõ raâng thò nhiïìu chñnh phuã vêîn thiïëu boã lúä nïëu nùng lûåc têån duång chuáng yïëu nguöìn lûåc vaâ nùng lûåc àïí tiïën haânh têët keám hoùåc bõ sai hûúáng. Coá àûúåc nùng lûåc caã caác khoaãn àêìu tû cêìn thiïët. Thay vò ra quyïët àõnh töët hún coá thïí khiïën ngûúâi thïë, caác chñnh saách cöng cêìn caãi thiïån ta phêîn nöå khi thêëy caác cú höåi thua xa möi trûúâng àïí thanh niïn, vúái sûå giuáp nhûäng gò maâ hoå mong àúåi. Khöng coá àúä cuãa gia àònh, coá thïí tûå àêìu tû cho àûúåc cú höåi laâm laåi coá thïí dêîn àïën tònh chñnh mònh - bùçng viïåc xûã lyá caác yïëu töë traång rúi tûå do. Möåt söë bûúác ngoùåt coá thïí chi phñ, ruãi ro vaâ lúåi nhuêån dûå kiïën khi àûúåc soi chiïëu roä neát bùçng lùng kñnh àêìu tû vaâo con ngûúâi, y hïåt nhû nhûäng mong ûúác naây hún laâ lùng kñnh khaác. Thñ gò hoå seä laâm vúái doanh nghiïåp. Ba phêìn duå, trong nhûäng bûúác ngoùåt theo hûúáng tiïëp theo seä böí sung vaâo vïë bïn phaãi cuãa duy trò löëi söëng laânh maånh vaâ lêåp gia hònh 9 bùçng nhûäng thñ duå vïì caác chñnh àònh, caác kïët cuåc phêìn lúán chõu aãnh saách vaâ chûúng trònh cuå thïí. hûúãng búãi caác haânh vi cuãa thanh niïn, vò thïë cêìn nhêën maånh àïën nùng lûåc. Caác chñnh saách múã röång cú höåi Nhòn nhêån caác chñnh saách ngaânh vaâ Phaát triïín vaâ khai thaác vöën con ngûúâi chñnh saách cuãa caã nïìn kinh tïë dûúái cuãa thanh niïn trúã thaânh nhûäng thaách nhûäng lùng kñnh coá thïí khiïën chuáng trúã thûác àùåc biïåt khi söë ngûúâi söëng soát sau nïn "gêìn guäi vúái thanh niïn" qua viïåc caác bïånh têåt mùæc phaãi thúâi niïn thiïëu vaâ nhêån diïån khoaãng caách vaâ xaác àõnh ûu söë ngûúâi töët nghiïåp tiïíu hoåc tùng lïn. tiïn. Yïu cêìu thu heåp khoaãng caách Khöng giaãi quyïët nhûäng thaách thûác naây khöng nhêët thiïët coá nghôa laâ baân tay àöå cuäng coá nghôa laâ chuyïín sûå àoái ngheâo lûúång cuãa chñnh phuã phaãi nêng àúä têët caã sang cho caác thïë hïå kïë tiïëp, vò nhûäng moåi ngûúâi ­ ngay caã khi coá yá àõnh roä kïët cuåc àaáng buöìn cuãa thanh niïn ngaây Hònh 9: Caác bûúác ngoùåt àûúåc nhòn qua ba lùng kñnh àïí soi chiïëu caác chñnh saách vaâ khuyïëch àaåi caác taác àöång LÙNG KÑNH THANH NIÏN Chñnh saách aãnh hûúãng Hoåc vêën thêëp àïën viïåc taåo vöën con vaâ hiïíu biïët ngûúâi trong nhûäng ngheâo naân vïì bûúác ngoùåt cuãa thanh nhûäng kyä nùng cú niïn. Laâ nhûäng ngûúâi baãn, cho duâ àaä hoåc · Chñnh saách vaâ thïí chïë ra quyïët àõnh Hêåu quaã cuãa xong tiïíu hoåc cuãa nïìn kinh tïë: öín thiïëu kinh nghiïåm. nhûäng kïët cuåc àõnh vô mö, möi trûúâng àaáng buöìn keáo daâi Khöng àûúåc ài hoåc Chñnh saách àêìu tû, quaãn trõ nhaâ dai dùèng hún so vúái àêìy àuã úã cêëp phöí thöng Vêîn àang hònh thaânh gêìn guäi nûúác, caác qui àõnh cuãa úã ngûúâi lúán cú súã vaâ trung hoåc tñnh caách vaâ súã thñch vúái thanh niïn thõ trûúâng lao àöång. phöí thöng · Giaáo duåc Thiïëu nguöìn lûåc Viïåc khùæc phuåc · Àaâo taåo Ñt cú höåi viïåc laâm töën keám hún àöëi · Dõch vuå y tïë vúái ngûúâi lúán Khöng coá Thiïín cêån · Phuác lúåi vaâ dõch vuå gia chöî cho vaâ maåo hiïím àònh sûå tham gia · Cú súã haå têìng dên sûå Cú höåi Nùng lûåc Cú höåi thûá hai 16 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 nay seä chuyïín sang con caái cuãa hoå. Caác mêìm non, tiïíu hoåc, trung hoåc vaâ àaåi hoåc nûúác àaä vaâ àang phaá vúä àûúåc voâng möåt caách riïng reä. Vúái nhiïìu nûúác, àiïìu xoaáy naây bùçng viïåc nêng cao kyä nùng cú naây coá nghôa laâ phaãi cuãng cöë nïìn taãng baãn cho ngûúâi lúán vaâ thanh niïn trûúãng trûúác khi treã em àïën tuöíi trûúãng thaânh thaânh, àaáp ûáng nhu cêìu vïì nhûäng kyä thöng qua viïåc àêìu tû súám vaâo dinh nùng thêåm chñ àoâi hoãi cao hún vaâ böi dûúäng, sûác khoeã vaâ phaát triïín têm lyá xaä trún cho sûå khúãi àêìu vaâ cöng viïåc dên höåi. ÚÃ nhiïìu nûúác rêët khaác nhau tûâ sûå cuãa thanh niïn. Giamaica, Philñppin, Thöí Nhô Kyâ àïën Myä,20 viïåc cuãng cöë caác chûúng trònh chùm Nêng cao kyä nùng cú baãn - can soác treã vaâ chûúng trònh mêìm non àaä laâm thiïåp súám hún vaâo voâng àúâi vaâ chuá tùng àiïím thi, tó lïå töët nghiïåp phöí thöng troång àïën chêët lûúång vaâ thêåm chñ coân laâm giaãm tó lïå phaåm töåi Baâi hoåc tûâ giai àoaån múã röång giaáo duåc öì trong nhoám àöëi tûúång tham gia chûúng aåt trong thêåp niïn 80 vaâ 90 àaä roä raâng - trònh khi hoå bûúác vaâo àöå tuöíi 20 (hònh 10). múã röång chöî hoåc nhanh choáng coá thïí Trang bõ nhûäng kyä nùng cú baãn cho phaãi traã giaá vïì chêët lûúång, phaãn aánh qua möåt xaä höåi vêån haânh hiïåu quaã coá thïí àoâi tònh traång tó lïå nhêåp hoåc thò cao nhûng hoãi phaãi phöí cêåp giaáo duåc phöí thöng cú thaânh tñch hoåc têåp laåi thêëp. ÚÃ Maröëc vaâ Namibia, hún 80% söë treã em ài hoåc àïìu theo àïën lúáp cuöëi cuâng cuãa bêåc tiïíu hoåc, Hònh 10: Can thiïåp súám luác coân nhoã (úã tuöíi 1- nhûng chûa àïën 20% laâm chuã àûúåc úã 5) coá nhûäng taác àöång lêu daâi àïën thanh niïn mûác töëi thiïíu söë kiïën thûác àûúåc hoåc (úã tuöíi 13-18) (chûúng 3). Thanh niïn cuäng àaä phaãi traã giaá, rêët nhiïìu ngûúâi lúán àaä hoåc xong tiïíu Tó lïå vêîn coân ài hoåc 100 hoåc nhûng khöng àuã àïí trúã thaânh Thöí Nhô Kyâ Giamaica nhûäng thaânh viïn coá hoåc thûác vaâ biïët 80 tñnh toaán cuãa xaä höåi. Vò thïë, caác lùng 60 kñnh thanh niïn àaä cuãng cöë thïm cho quan àiïím - möåt vêën àïì àaä àûúåc àïì cêåp 40 rêët nhiïìu trong caác baáo caáo giaám saát 20 quöëc tïë18 - laâ phaãi cên àöëi giûäa viïåc múã 0 "Coá nhûäng vêën àïì rêët röång söë lûúång hoåc sinh hoåc tiïíu hoåc vúái Àûúåc àaâo taåo Khöng àûúåc Coá sûå kñch Khöng àûúåc thûåc tiïîn trong cuöåc viïåc àaãm baão möåt tiïu chuêín chêët lûúång kyä nùng laâm àaâo taåo thñch têm lyá kñch thñch cha meå kyä nùng têm lyá söëng nhûng khöng àûúåc töëi thiïíu. laâm cha meå trûúâng trung hoåc àïì cêåp Caác nûúác nïn laâm gò? Thûá nhêët, àïën, chùèng haån nhû laâm phaãi ào lûúâng àûúåc chñnh xaác chêët Nguöìn: Walker vaâ caác taác giaã khaác (2005), vaâ thïë naâo àïí àöëi mùåt vaâ lûúång. Söë lûúång coá thïí àaä àûúåc nhêën Kagitcibasi vaâ Bekman (2001). giaãi quyïët caác vêën àïì." maånh, vò ào söë ngûúâi ài hoåc vaâ tó lïå töët Chuá thñch: ÚÃ Thöí Nhô Kyâ, sûå can thiïåp trong böën nùm tûâ luác 3 tuöíi àïën 9 tuöíi, bao göìm caã Möåt thanh niïn nghiïåp dïî hún nhiïìu so vúái kïët quaã hoåc viïåc àaâo taåo kyä nùng vaâ tröng treã ban ngaây. Önàuraát, têåp. Àiïìu naây àang dêìn thay àöíi cuâng Chó nhûäng kyä nùng nuöi con múái coá taác àöång Thaáng 1, nùm 2006 vúái viïåc aáp duång caác baâi thi chuêín hoaá kïë thûâa àïën têån àöå tuöíi 13-15. ÚÃ Giamaica, cho pheáp so saánh àûúåc giûäa caác trûúâng treã em úã tuöíi 1-2 àûúåc kñch thñch têm lyá trong tûâng nûúác vaâ giûäa caác nûúác.19 chuyïn nghiïåp trong 2 nùm, vaâ sau àoá àûúåc Thûá hai, haäy xeát àïën hïå thöëng hoåc tiïëp tuåc úã tuöíi 17-18. Caã hai àïìu laâ nhûäng nghiïn cûáu taác àöång coá àöëi chûáng. têåp trong caã àúâi chûá khöng chó giaáo duåc Töíng quan 17 súã, nhû nhiïìu nûúác àaä laâm. Möåt lêìn nûäa, chêët lûúång thêëp hoùåc caái àûúåc hoåc laåi khöng nïn laâm àiïìu naây vúái caái giaá phaãi khöng phuâ húåp vúái thõ trûúâng lao àöång traã vïì chêët lûúång. Xaác lêåp caác tiïu thò tó lïå thêët nghiïåp coá thïí vêîn cao, ngay chuêín, xêy dûång hïå thöëng cöng nhêån vaâ caã vúái nhûäng ngûúâi coá hoåc vêën cao nhêët. àaánh giaá, àaâo taåo vaâ àöång viïn giaáo Nhûäng nûúác nhû Nam Phi àang cöë viïn, tùng cûúâng tñnh traách nhiïåm cuãa gùæng àaáp ûáng nhu cêìu cuãa caác doanh laänh àaåo nhaâ trûúâng vúái caác bêåc phuå nghiïåp vïì chêët lûúång vaâ sûå phuâ húåp huynh hoåc sinh vaâ cöång àöìng àõa bùçng caách àiïìu chónh laåi chûúng trònh phûúng chó laâ möåt söë trong nhiïìu giaãi hoåc têåp trung hoåc nhùçm nhêën maånh àïën phaáp (chûúng 3). Vò viïåc chuá troång àïën tû duy thûåc haânh vaâ kyä nùng haânh vi chêët lûúång khöng phaãi laâ khöng töën cuäng nhû àûa ra nhûäng mön hoåc coá tñnh keám nïn caái coá thïí taåm trò hoaän cho àïën kïët húåp nhiïìu hún giûäa lyá thuyïët vaâ cêëp trung hoåc phöí thöng vaâ cao hún laâ nghiïåp vuå (chûúng 3). Chñnh saách liïn viïåc tuyïín choån vaâ hoåc theo chuyïn kïët caác cú súã àaâo taåo vúái nhûäng àún võ ban, àiïìu maâ nhiïìu nûúác àaä thûåc hiïån tûâ sûã duång lao àöång tiïìm nùng thuöåc khu nhûäng cêëp hoåc súám hún. Thñ duå, trong vûåc tû nhên thöng qua caác àúåt tham vêën caãi caách giaáo duåc phöí thöng úã Chi Lï, thûúâng xuyïn vaâ nhûäng dûå aán húåp taác têët caã viïåc hoåc chuyïn ban hûúáng nghiïn cûáu giûäa trûúâng àaåi hoåc vaâ nghiïåp àïìu àûúåc chuyïín lïn cêëp trung doanh nghiïåp, nhû úã Trung Quöëc, seä coá hoåc phöí thöng nhùçm taåo dûång möåt cú súã taác duång. kiïën thûác cú baãn vûäng chùæc hún. Nhûäng caãi caách nhû vêåy coá thïí rêët töën keám vò chi phñ àún võ àïí àaâo taåo möåt Àaáp ûáng nhu cêìu vïì nhûäng kyä nùng sinh viïn vïì nhûäng kiïën thûác ngoaâi kiïën vúái àoâi hoãi cao hún ­ tùng cûúâng thûác cú baãn laâ rêët cao. Tònh traång thiïëu tñnh phuâ húåp cuãa giaáo duåc trung giaáo viïn daåy mön toaán vaâ khoa hoåc àùåc hoåc phöí thöng vaâ àaåi hoåc biïåt nghiïm troång úã chêu Phi Haå Xahara. Ngay caã khi caác nûúác coân àang phaãi vêåt Coá thïí seä àaåt hiïåu quaã thöng qua viïåc löån vúái nhûäng nhu cêìu cú baãn, thò nïìn taåo ra nhûäng àöång lûåc maånh meä hún cho kinh tïë toaân cêìu vêîn àoâi hoãi nhûäng kyä nhûäng ngûúâi quaãn lyá nhaâ trûúâng vaâ giaáo nùng kyä thuêåt vaâ haânh vi cao hún, àùåc viïn, chùèng haån nhû caác hònh thûác traã biïåt laâ nhûäng kyä nùng àûúåc hònh thaânh lûúng dûåa vaâo kïët quaã cöng viïåc nhû trong àöå tuöíi 15-24. Caånh tranh àaä laâm möåt söë nûúác hiïån nay úã chêu Myä La tinh tùng cêìu vïì àöíi múái cöng nghïå àoâi hoãi àang aáp duång (chûúng 3). nhiïìu kyä nùng úã chêu AÁ vaâ chêu Myä La Nhiïìu hïå thöëng giaáo duåc coá thïí múã tinh, maâ hêìu hïët laâ trong nhûäng ngaânh röång vaâ caãi thiïån nhúâ àa daång hoaá xuêët khêíu, laâ nhûäng ngaânh coá xu hûúáng nguöìn kinh phñ. Caác gia àònh cuäng àang àoâi hoãi tûúng àöëi nhiïìu lûåc lûúång thanh àoáng goáp àaáng kïí vaâo chi phñ giaáo duåc niïn (chûúng 4). àaåi hoåc úã möåt söë nûúác ­ chiïëm túái 80% AÁp lûåc naây coá thïí àûúåc giaãi toaã nïëu chi phñ úã caác nïìn kinh tïë tùng trûúãng caác trûúâng trung hoåc phöí thöng vaâ àaåi maånh vúái tó lïå nhêåp hoåc tûúng àöëi cao hoåc cung cêëp àûúåc nhiïìu sinh viïn töët nhû Trung Quöëc vaâ Haân Quöëc ­ khi hoå nghiïåp. Nhûng chó àún thuêìn tùng söë caãm thêëy àiïìu àoá "àaáng àöìng tiïìn baát sinh viïn thò khöng àuã vò nöåi dung vaâ gaåo". Nhûäng nûúác nhû Cöång hoaâ Seác, caách thûác truyïìn àaåt chuáng múái laâ Thöí Nhô Kyâ, vaâ Urugoay, núi maâ tû nhûäng vêën àïì quan troång nhêët. Nïëu nhên múái àoáng goáp 20% hoùåc ñt hún 18 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 trong töíng chi phñ úã cêëp àaåi hoåc,21 thò coá Cuâng vúái möåt nïìn giaáo duåc cú baãn húåp thïí huy àöång thïm nguöìn lûåc thöng qua lyá, nhûäng chñnh saách àoá àaä àûúåc xem hoåc phñ, húåp taác giûäa nhaâ nûúác vaâ tû nhû nguöìn göëc tùng trûúãng nhùçm giaãi nhên, caác hoaåt àöång taåo nguöìn thu cuãa thñch cho "Sûå thêìn kyâ Àöng AÁ."24 ÚÃ nhaâ trûúâng (tû vêën giaáo duåc, cho thuï Inàönïxia, trong nhûäng ngaânh hûúáng caác taâi saãn nhaân röîi, kinh doanh...) vaâ maånh vïì xuêët khêíu nhû àiïån tûã hay dïåt höî trúå cuãa caác nhaâ taâi trúå. may, tó troång lao àöång treã cao gêëp hún Caác chûúng trònh cho pheáp caã hai lêìn mûác trung bònh quöëc gia ­ àoá ngûúâi giaâu lêîn ngûúâi ngheâo coá thïí caånh thûåc sûå laâ nhûäng ngaânh "sûã duång nhiïìu tranh bònh àùèng hún vúái nhau múái chó thanh niïn" (chûúng 4). Nhûäng ngaânh bûúác àêìu àûúåc thûã nghiïåm. Àiïìu rêët naây coá taác àöång khuyïën khñch àùåc biïåt chùæc chùæn laâ giaáo duåc àaåi hoåc "miïîn àöëi vúái nhûäng nhoám ngûúâi trûúác kia bõ phñ" vûâa khöng bïìn vûäng vïì taâi chñnh loaåi trûâ, chùèng haån nhû phuå nûä treã úã vûâa khöng hûúáng àûúåc lúåi ñch vaâo Penang, Malaixia, nhûäng ngûúâi tham ngûúâi ngheâo, vò coá quaá ñt sinh viïn gia lûåc lûúång lao àöång tûâ 20-30 nùm ngheâo tòm àûúåc àûúâng vaâo caác trûúâng trûúác àêy vaâ àaä tiïëp liïåu cho sûå tùng àaåi hoåc. ÚÃ Urugoay, hún 60% söë hoåc trûúãng cuãa ngaânh àiïån tûã coân non treã vaâ sinh àûúåc miïîn hoåc phñ trong caác trûúâng laâm thay àöíi khuön mêîu xaä höåi vïì phuå àaåi hoåc cöng lêåp nùçm trong hai nguä nûä. Do àoá, chñnh saách múã cûãa nïìn kinh phên võ giaâu nhêët.22 Cho vay hoùåc hoåc tïë vúái thûúng maåi tûå do dûúâng nhû àaä böíng coá muåc tiïu daânh cho sinh viïn coá lúåi cho thanh niïn. Lùng kñnh cuãa thuöåc caác gia àònh coá hoaân caãnh khoá thanh niïn khöng nhêët thiïët phaãi thay khùn laâ nhûäng giaãi phaáp vûâa hiïåu quaã àöíi nhûäng chñnh saách naây ­ noá chó àún vûâa bïìn vûäng. Thñ duå, möåt söë nûúác àaä thuêìn laâ cuãng cöë thïm cho lêåp luêån theo trúå cêëp cho caác trûúâng phöí thöng vaâ àaåi àuöíi nhûäng chñnh saách àoá ngay tûâ àêìu. hoåc tû nhên tuây theo söë sinh viïn thu Lùng kñnh thanh niïn cuäng coá thïí nhêåp thêëp theo hoåc úã caác trûúâng àoá. Caác coá nghôa laâ cêìn thay àöíi möåt söë chñnh trûúâng naây àaä xin àûúåc hûúãng trúå cêëp, saách chung khi tñnh àïën nhûäng yá nghôa vaâ sau àoá àûúåc theo doäi àïí àaãm baão hoå cuãa chuáng àöëi vúái thanh niïn. Cuäng nhû àaáp ûáng àûúåc caác tiïu chuêín vïì chêët trûúâng húåp vúái nhûäng qui àõnh trong thõ lûúång (chûúng 3). trûúâng lao àöång àaä aãnh hûúãng bêët lúåi àïën nhûäng ngûúâi múái tham gia thõ Tñch luäy kyä nùng nghïì nghiïåp - dúä trûúâng, nhûäng chñnh saách haån chïë sûå boã caác raâo caãn khi bùæt àêìu ài laâm linh hoaåt vaâ cú àöång giûäa caác ngaânh coá vaâ taåo thuêån lúåi thuác àêíy sûå cú xu hûúáng keáo daâi bûúác ngoùåt sang cuöåc àöång söëng ài laâm vaâ gêy trúã ngaåi cho thanh Múã röång cú höåi viïåc laâm cho thanh niïn niïn nhiïìu hún laâ vúái nhûäng ngûúâi khaác. seä coá taác duång roä rïåt nhêët khi noá dûåa Luêåt baão àaãm viïåc laâm úã caác nûúác thuöåc trïn tùng trûúãng cuãa toaân böå nïìn kinh OECD vaâ chêu Myä La tinh coá thïí laâm tïë, möåt yïëu töë kñch cêìu: nûúác lïn seä àêíy tùng thêët nghiïåp trong giúái treã (chûúng con thuyïìn cuãa thanh niïn lïn, cuâng vúái 4). Nïëu tiïìn lûúng töëi thiïíu àûúåc qui con thuyïìn cuãa caác àöëi tûúång khaác.23 àõnh quaá cao thò chuáng coá thïí khöng Trong nhiïìu nïìn kinh tïë, àõnh hûúáng khuyïën khñch viïåc laâm cho cöng nhên xuêët khêíu vaâ àêìu tû trûåc tiïëp nûúác thiïëu tay nghïì, maâ chuã yïëu laâ nhûäng ngoaâi àaä laâm tùng cêìu vïì cöng nhên treã. cöng nhên treã - nhûäng ngûúâi múái bûúác Töíng quan 19 vaâo cuöåc söëng ài laâm cuãa mònh. Noái nhû giao tiïëp nhêët àõnh vaâ àiïìu kiïån laâm vêåy khöng phaãi laâ àïí àaã phaá têët caã viïåc cuäng rêët khùæc nghiïåt ­ nhûng coá nhûäng àaåo luêåt vaâ qui àõnh nhû vêåy. bùçng chûáng cho thêëy noá coá thïí laâ nhûäng Thay vò thïë, noá àoâi hoãi phaãi xêy dûång möëc khaá chùæc chùæn vaâ hiïåu quaã, àöi khi nhûäng chñnh saách baão àaãm möåt caách àïí tiïën túái viïåc laâm chñnh thûác. thoaã àaáng nhûng khöng dêåp tùæt moåi cú Nïëu nhûäng cöng viïåc naây chó laâ nêëc höåi daânh cho caác nhoám vöën àaä coá thïë thang àêìu tiïn chûá khöng phaãi cuöëi bêët lúåi tûâ trûúác. cuâng trïn nêëc thang kyä nùng thò thanh ÚÃ nhûäng nûúác ngheâo nhû Buöëckina niïn phaãi coá khaã nùng cú àöång tûå do àïí Phaxö, Gambia, Nicaragoa, Paragoay, tranh thuã nhûäng cú höåi naãy sinh. Àaâo Ruanàa vaâ Xiïra Lïön, nhiïìu thanh taåo thûåc haânh, trong àoá kïët húåp giûäa kyä niïn coá xu hûúáng ài laâm trong khu vûåc nùng nghïì nghiïåp vaâ kyä nùng ûáng xûã, phi chñnh thûác (chûúng 4). Mùåc duâ khu coá thïí giuáp thanh niïn cú àöång hún. vûåc naây khöng giaãi quyïët àûúåc têët caã Nhûng thaânh tñch trûúác àêy cuãa nhaâ caác vêën àïì vïì viïåc laâm cho thanh niïn ­ trûúâng vaâ thêåm chñ cuãa nhûäng töí chûác ngay caã viïåc baán rong ngoaâi phöë cuäng àaâo taåo cöng lêåp quöëc gia lúán trong viïåc àoâi hoãi nhûäng kyä nùng baán haâng vaâ àaâo taåo nhûäng kyä nùng nhû vêåy cuâng HÖÅP 3: Di cû quöëc tïë múã ra cú höåi vaâ thaách thûác cho thanh niïn Khaã nùng di cû quöëc tïë cao nhêët úã cuöëi ngoaâi. Vò thïë, noá coá thïí laâ möåt phûúng thöng nhùçm giaãm tònh traång buön àöå tuöíi võ thaânh niïn vaâ bùæt àêìu tuöíi 20 caách quan troång àïí thanh niïn sûã duång ngûúâi traái pheáp vaâ sûå lêy lan cuãa (xem hònh veä), vò thanh niïn chiïëm möåt vaâ phaát triïín vöën con ngûúâi cuãa mònh nhûäng cùn bïånh truyïìn nhiïîm, vaâ tó lïå lúán trong àöåi quên di dên cuãa thïë nhùçm giuáp xoaá àoái giaãm ngheâo úã baãn thöng qua viïåc múã röång cú höåi laâm giúái ­ vaâ thûúâng cuäng chiïëm phêìn lúán thên àêët nûúác cuãa hoå. viïåc taåi quï hûúng. trong nhûäng di dên trúã vïì. Khoaãng möåt Núái loãng nhûäng haån chïë àöëi vúái viïåc taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho sûå trúã vïì phêìn ba luöìng di dên tûâ têët caã caác nûúác di cû daânh cho caác cöng nhên taåm thúâi cuãa di dên, nhûäng ngûúâi àaä tñch luäy àang phaát triïín àïìu úã àöå tuöíi tûâ 12 àïën seä laâ möåt caách maâ caác nûúác phaát triïín coá àûúåc nhiïìu kinh nghiïåm quñ baáu úã nûúác 24, vaâ möåt nûãa laâ trong àöå tuöíi 12-29. Sûå thïí giuáp àúä. Àïí töëi àa hoaá caác taác àöång ngoaâi bùçng caách caãi thiïån möi trûúâng buâng nöí dên söë treã úã caác nûúác àang phaát àïën sûå phaát triïín, caác nûúác àang phaát àêìu tû trong nûúác. triïín vaâ dên söë àang giaâ ài úã hêìu hïët caác triïín cêìn nhûäng chñnh saách trong àoá: nûúác phaát triïín seä tiïëp tuåc laâm tùng cêìu tùng lúåi ñch tûâ nhûäng di dên treã tuöíi vïì di cû trong nhûäng nùm túái. Ngay caã hiïån coá, chùèng haån nhû giaãm búát Ngûúâi Mïhicö di cû luác treã vaâ trúã vïì khi àoá thò phêìn lúán cêìu vïì di cû húåp chi phñ chuyïín tiïìn tûâ nûúác ngoaâi, Mïhicö khi vêîn coân treã phaáp cuãa thanh niïn vêîn chûa àûúåc àaáp taåo àiïìu kiïån tiïëp cêån àïën nguöìn taâi Phêìn trùm ûáng, vúái 50 àïën 90% úã möåt söë nûúác cho chñnh, coân àöëi vúái nhûäng di dên trúã 4.5 rùçng hoå seä di cû, thûúâng mang tñnh taåm vïì, cêìn cöng nhêån nhûäng kyä nùng 4.0 thúâi, nïëu hoå coá cú höåi. Vò thïë, thanh niïn maâ hoå àaä tñch luäy àûúåc úã nûúác 3.5 thûúâng phaãi tröng chúâ vaâo caác hònh thûác ngoaâi. 3.0 Trúã vïì di cû bêët húåp phaáp vaâ trúã thaânh naån múã röång cú höåi àïí caác thanh niïn 2.5 nhên cuãa naån buön baán bêët húåp phaáp dïî khaác coá thïí di cû bùçng caách giaãm 2.0 1.5 daâng hún so vúái nhoám ngûúâi lúán tuöíi. chi phñ laâm höå chiïëu, dúä boã caác raâo 1.0 Di cû cuãa thanh niïn coá taác àöång caãn phaáp lyá àöëi vúái viïåc di cû, vaâ 0.5 Di cû lúán vaâ trûåc tiïëp àïën tùng trûúãng vaâ giaãm xêy dûång nhûäng thoaã thuêån viïåc laâm 0 ngheâo thöng qua caác khoaãn tiïìn tûâ nûúác tñch cûåc song phûúng. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 ngoaâi chuyïín vïì vaâ sûå trúã vïì cuãa di dên giaãm thiïíu ruãi ro cuãa viïåc di cû Tuöíi vúái nhûäng kyä nùng thu thêåp àûúåc úã nûúác thöng qua caác chiïën dõch truyïìn Nguöìn: Caác taác giaã 20 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 lùæm cuäng chó chñnh xaác möåt phêìn. Coân nûúác, vñ duå nhû viïåc cöng nhêån quyïìn caách naâo nûäa khöng? Kinh nghiïåm cuãa cuãa di dên, seä hiïåu quaã vaâ cöng bùçng caác nûúác tiïn tiïën vúái caác chûúng trònh nhû àang àûúåc aáp duång hiïån nay úã thûåc têåp vaâ hoåc viïåc chñnh thûác, trong Trung Quöëc. àoá cung cêëp "kinh nghiïåm laâm viïåc coá Thanh niïn chiïëm möåt tó lïå lúán cêëu truác" coá thïí laâ nhûäng baâi hoåc töët cho trong di cû quöëc tïë cuãa thïë giúái. Di cû seä caác nûúác thu nhêåp trung bònh vöën àang múã röång cú höåi laâm viïåc (chûúng 8). Noá phaát triïín nhanh choáng möåt khu vûåc cuäng múã röång sûå lûåa choån vïì giaáo duåc, viïåc laâm traã lûúng hiïån àaåi. ÚÃ caác nûúác nhêët laâ giaáo duåc bêåc cao. Cú höåi àûúåc khaác, chûúng trònh hoåc viïåc theo kiïíu theo hoåc phöí thöng khi trúã vïì nûúác cuäng truyïìn thöëng trong caác doanh nghiïåp àang àûúåc múã röång nhúâ nhûäng khoaãn thuöåc khu vûåc phi chñnh thûác laâ khaá phöí tiïìn tûâ nûúác ngoaâi do cha meå hoùåc hoå "Chuáng töi chó àoáng vai biïën, vaâ coá thïí sûã duång caác hònh thûác haâng laâ nhûäng di dên gûãi vïì. Caác biïån troâ quan saát viïn khi moåiàöång viïn àïí nêng cao chêët lûúång vaâ phaáp àûúåc thûåc thi úã nûúác gûãi tiïìn vaâ thûá àûúåc quyïët àõnh khuyïën khñch sûå àöíi múái, nhû chûúng nûúác nhêån tiïìn coá thïí àaãm baão cho trong cöång àöìng naây" trònh Jua Kali úã Kïnia (chûúng 4). nhûäng di dên têån duång àûúåc nhûäng cú Möåt thanh niïn, Möåt phûúng aán khaác daânh cho thanh höåi naây (höåp 3). Quêån Bonthe, niïn laâ tûå taåo viïåc laâm. Möåt söë trúã thaânh Xiïra Lïön doanh nhên do sinh kïë, söë khaác do cú höåi. Tham gia vaâo àúâi söëng dên sûå - tùng Thaáng 2, nùm 2006 Caã hai loaåi naây àïìu àûáng trûúác nhûäng trúã cûúâng tiïëng noái cuãa thanh niïn trong ngaåi maâ tuöíi taác cuãa hoå khiïën hoå thiïåt thoâi chñnh saách vaâ cung ûáng dõch vuå hún, chùèng haån nhû khaã nùng tiïëp cêån Cú höåi àûúåc lùæng nghe vaâ ghi nhêån nhû àïën vöën vaâ maång lûúái kinh doanh. Caác nhûäng cöng dên vaâ àûúåc tham gia vaâo chûúng trònh cung cêëp nhûäng khoaãn vöën nhûäng saáng kiïën cuãa cöång àöìng àïìu rêët `haåt giöëng' àïí cuãng cöë nùng lûåc taâi chñnh quan troång àöëi vúái viïåc cung ûáng nhûäng vaâ caác möëi quan hïå àaä bùæt àêìu àûúåc thûåc dõch vuå coá aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën hiïån úã chêu Myä La tinh. thanh niïn. Baáo caáo Phaát triïín Thïë giúái Sûå cú àöång giûäa caác vuâng àõa lyá nùm 200425 àaä goåi sûå tham gia naây laâ cuäng múã röång thïm cú höåi, vaâ thanh "quyïìn lûåc cuãa khaách haâng", vò baáo caáo niïn cuäng àang chiïëm möåt tó lïå rêët lúán naây cho rùçng noá coá thïí khiïën nhaâ cung trong söë nhûäng ngûúâi di cû, kïí caã di cû ûáng nhaåy beán hún trûúác nhûäng àöëi àïën caác àö thõ cuäng nhû sang nûúác khaác. tûúång quan troång ­ àoá laâ ngûúâi thuå ÚÃ Trung Quöëc, 118 triïåu ngûúâi nöng hûúãng. Tiïëng noái cuäng coá yá nghôa quan thön àaä tòm kiïëm viïåc laâm bïn ngoaâi troång vò khuynh hûúáng thanh niïn sûã laâng xoám quï hûúng hoå, vaâ nhúâ nùng duång tû caách cöng dên cuãa mònh dûúâng suêët àang tùng dêìn úã khu vûåc nöng nhû khaá lêu bïìn, vaâ viïåc tham gia súám thön, sûå di cû naây khöng laâm giaãm àaáng vaâo àúâi söëng laâ möåt chó baáo töët vïì khaã kïí saãn lûúång nöng nghiïåp. Nhûng di nùng vaâ sûå sùén saâng tham gia trong dên khöng coá àûúåc khaã nùng tiïëp cêån tûúng lai. Laâm thïë naâo àïí chñnh phuã coá bònh àùèng àïën caác dõch vuå xaä höåi nhû thïí khiïën cho tiïëng noái coá möåt võ thïë nöíi nhûäng cû dên coá höå khêíu úã thaânh thõ. tröåi maâ khöng bõ noá àe doaå? Hoå cuäng khöng àûúåc hûúãng àêìy àuã baão Àöëi vúái àa söë thanh niïn, tham vêën hiïím xaä höåi vaâ lúåi ñch tûâ maång lûúái an trûåc tiïëp vaâ ghi nhêån thöng qua sûå tham sinh. Caác chñnh saách àiïìu hoaâ quaá trònh gia cuãa hoå vaâo viïåc quyïët àõnh vaâ thûåc dõch chuyïín àïën thaânh phöë vaâ giûäa caác thi chñnh saách coá thïí laâ möåt kïnh quan Töíng quan 21 troång hún nhiïìu so vúái viïåc ài boã phiïëu. nghõ sûå. Taác duång cuãa viïåc múã röång "Àa söë thanh niïn Nhûäng cú höåi àoá khöng chó bao göìm nhûäng cú höåi nhû thïë khöng chó àún Grudia hiïån nay nhêån ra nhûäng kïnh àûúåc chñnh phuã taâi trúå maâ giaãn laâ àïí àaãm baão sûå öín àõnh ­ noá rùçng yïëu töë chuã chöët... coân göìm caã caác töí chûác xaä höåi vaâ dên sûå, thûúâng laâ caách àïí coá àûúåc kïët quaã töët trong viïåc tòm àûúåc möåt chùèng haån nhû hiïåp höåi nöng thön úã hún. Àêy cuäng laâ caách rêët töët àïí phaát viïåc laâm phuâ húåp nùçm úã Têy Phi (kafoolu), caác trûúâng samba vaâ triïín kyä nùng ra quyïët àõnh. chñnh hoå." cêu laåc böå thïí thao úã Braxin, hay 4-H vaâ Möåt thanh niïn töí chûác hûúáng àaåo sinh úã khùæp núi. Caác Chñnh saách nêng cao nùng lûåc: Thanh Tbilixi, Grudia dõch vuå úã têìm quöëc gia, cho duâ laâ quên niïn vúái tû caách laâ ngûúâi ra quyïët Thaáng 12, nùm 2005 sûå hay dên sûå, cuäng laâ möåt kïnh nûäa maâ àõnh caác nûúác coá thïí khai thaác àïí coá àûúåc sûå Lùng kñnh thanh niïn thûá hai chuá troång tham gia chuã àöång. Caác chûúng trònh àïën sûå cêìn thiïët phaãi giuáp àúä thanh dõch vuå thanh niïn thaânh cöng nhêën niïn quyïët àõnh vúái möåt nùng lûåc maånh maånh àïën tñnh linh hoaåt àêìu vaâo laâ meä hún trong caác cú höåi cuãa cuöåc àúâi. thanh niïn, tñnh traách nhiïåm vaâ tñnh tûå Khi thanh niïn trúã thaânh ngûúâi lúán, chuã vïì töí chûác trong caác thiïët kïë cuãa hoå nhûäng quyïët àõnh quan troång nhêët laåi (chûúng 7). do cha meå hoå vaâ nhûäng ngûúâi giaâ caã Thûúâng thò thanh niïn dïî coá cú höåi trong gia àònh quyïët àõnh thay cho hoå. àûúåc lùæng nghe hún vaâ coá taác àöång trûåc Khi hoå nhiïìu tuöíi hún, viïåc ra quyïët tiïëp hún trong caác thiïët chïë àõa phûúng. àõnh chuyïín tûâ cha meå vaâ gia àònh hoå ÚÃ Cearaá, Braxin, thanh niïn coá cú höåi sang chñnh baãn thên ngûúâi thanh niïn. àûúåc thêím tra ngên saách nhaâ nûúác vaâ Töëc àöå chuyïín giao naây thay àöíi rêët lúán nhêån diïån nhûäng saáng kiïën maâ trûúác tuây theo tûâng bûúác ngoùåt. ÚÃ möåt söë xaä àêy khöng nùçm trong chûúng trònh höåi, sûå chuyïín giao naây diïîn ra súám. Hònh 11 Anbani Bùnglaàeát Ïtiöpia Irùæc Malaixia Römani Tagikixtan 53% Ài laâm 60% 50% 79% 43% 89% 84% 32% Ài hoåc 39% 82% 18% 52% 82% 65% 25% Àaä lêåp 77% 4% 55% 65% 82% 96% gia àònh Nguöìn: 22 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 Àöëi vúái nhiïìu xaä höåi khaác, noá chó diïîn ra dêîn àïën viïåc coá thai khöng mong muöën. vúái möåt söë quyïët àõnh ­ vaâ cuäng chó khi Coá nghôa laâ hoå àang thûåc thi vai troâ "àaåi naâo hoå àaä nhiïìu tuöíi hún. Àöëi vúái möåt diïån" cuãa mònh, möåt khaái niïåm àûúåc caác söë àöëi tûúång, chùèng haån nhû nûä thanh nhaâ khoa hoåc xaä höåi àõnh nghôa laâ khaã niïn trong caác xaä höåi truyïìn thöëng, núi nùng thanh niïn xaác àõnh muåc tiïu cho maâ viïåc ra quyïët àõnh chó àún thuêìn mònh vaâ haânh àöång vò noá.26 chuyïín tûâ cha meå sang ngûúâi chöìng, thò Vai troâ àaåi diïån cêìn àûúåc cöng sûå àöåc lêåp laâ khöng bao giúâ coá. nhêån. Àiïìu àoá coá khi chó àún giaãn coá Nhûäng khaác biïåt naây àaä àûúåc minh nghôa laâ àaãm baão cho thanh niïn coá möåt hoaå rêët roä qua viïåc traã lúâi cuöåc àiïìu tra cùn cûúác phaáp lyá, bao göìm caã nhûäng quöëc tïë vïì àöëi tûúång tûâ 15 àïën 24 tuöíi, giêëy túâ cú baãn vöën rêët quan troång àïí trong àoá coá hoãi ai laâ ngûúâi coá aãnh hûúãng àûúåc tiïëp cêån àïën nhûäng dõch vuå cú baãn. lúán nhêët àïën caác quyïët àõnh vïì hön Nhûng chó cöng nhêån khöng thöi thò nhên, giaáo duåc vaâ nghïì nghiïåp (hònh chûa àuã - ngûúâi àaåi diïån phaãi àûúåc 11). Rêët ñt nûä thanh niïn Bùnglaàeát nghô thöng baáo, coá nguöìn lûåc, vaâ coá traách rùçng hoå coá aãnh hûúãng lúán nhêët àïën viïåc nhiïåm. Tûác laâ, nïëu muöën giuáp thanh ài hoåc vaâ caác lûåa choån hön nhên cuãa niïn têån duång àûúåc nhûäng cú höåi hiïån mònh. Traái laåi, thanh niïn Anbani, coá thò hoå phaãi coá "nùng lûåc". Caái gò Malaixia, vaâ Rumani laåi thêëy àûúåc trao quyïët àõnh nùng lûåc naây? Tiïëp cêån àïën quyïìn àaáng kïí àïí tûå quyïët àõnh cho thöng tin, àoâi hoãi phaãi coá nguöìn lûåc, vaâ mònh. Ngûúâi Ïtiöpia, Irùæc vaâ Taátgi thò coá khaã nùng xûã lyá thöng tin vaâ haânh àöång cêu traã lúâi lêîn löån. Kïët quaã àöëi vúái nam theo nhûäng thöng tin àaä thu nhêån àûúåc. giúái phaãn aánh nhûäng tó lïå naây vúái möåt Caác chñnh saách coá thïí höî trúå caã ba khña vaâi trûúâng húåp ngoaåi lïå (chûúng 2). caånh naây. Nam giúái Irùæc caãm thêëy ñt bõ kiïím soaát vïì cöng viïåc vaâ hoåc haânh hún phuå nûä; Cung cêëp thöng tin cho thanh niïn nam giúái Bùnglaàeát thêëy bõ kiïím soaát Thanh niïn biïët rêët nhiïìu. Hoå coá hoåc nhiïìu hún so vúái nûä giúái trong caác quyïët vêën cao hún nhûäng thïë hïå trûúác. Hoå àõnh vïì viïåc laâm vaâ hön nhên, nhûng cuäng laâ nhûäng ngûúâi sûã duång thûúâng khöng trong vêën àïì giaáo duåc. xuyïn hún nhiïìu möåt trong nhûäng Ngay caã khi khöng coá sûå àöåc lêåp nguöìn thöng tin sùén coá nhêët hiïån nay - triïåt àïí, thanh niïn úã khùæp moåi núi cuäng Internet (chûúng 8). Tuy nhiïn, coân rêët àïìu àûa ra nhûäng quyïët àõnh quan nhiïìu àiïìu khaác cêìn àûúåc biïët, vaâ nïìn troång coá aãnh hûúãng àïën tûúng lai cuãa taãng kiïën thûác cuãa thanh niïn àïí thöng hoå, ngay caã trong nhûäng cöång àöìng baáo nhûäng quyïët àõnh then chöët vïì àêìu dûúâng nhû bõ troái buöåc nhiïìu nhêët búãi tû vaâo vöën con ngûúâi vaâ haânh vi chêëp truyïìn thöëng. Nhûäng baån treã töët nghiïåp nhêån ruãi ro laâ vêîn chûa àuã. Nhùæc laåi tiïíu hoåc coá thïí theo hoåc nghiïm tuác cêëp rùçng tó lïå hiïíu biïët vïì caách sûã duång bao phöí thöng chó àïí laâm haâi loâng cha meå cao su rêët thêëp trong söë nûä thanh niïn úã nhûng nhûäng nöî lûåc cuãa chñnh hoå seä chêu Phi, ngay caã trong söë nhûäng ngûúâi àoáng vai troâ quan troång àöëi vúái sûå coá hoåc vêën (xem höåp 2). Möåt cuöåc àiïìu thaânh cöng cuãa hoå. Luêåt phaáp coá thïí tra vúái nhûäng thanh niïn coá àêìy àuã khöng cho pheáp caác cùåp vúå chöìng treã thöng tin vaâ hoåc vêën úã Viïåt Nam trong àûúåc kïët hön quaá súám, nhûng vêîn àûúåc àöå tuöíi 14-25, tiïën haânh nùm 2003, àaä quan hïå tònh duåc, maâ àiïìu naây coá thïí cho thêëy, chûa àêìy 60% thanh niïn Töíng quan 23 nöng thön àaä tûâng nghe noái àïën bïånh hûúáng vaâo nhûäng àöëi tûúång àaä boã hoåc lêåu hoùåc giang mai.27 Trong möåt nûúác hoùåc chûa bao giúâ ài hoåc? Thaânh cöng maâ tai naån giao thöng laâ nguyïn nhên trong viïåc khöëng chïë sûå lêy lan cuãa chñnh gêy tûã vong vaâ thûúng têåt nghiïm HIV/AIDS úã Campuchia vaâ Thaái Lan laâ troång trong söë nhûäng ngûúâi úã àöå tuöíi nhúâ nhûäng chiïën dõch truyïìn thöng coá 15-19, núi maâ hún 70% thanh niïn thaânh töí chûác tiïën haânh thöng qua caác thõ sûã duång xe maáy nhûng chó coá phûúng tiïån truyïìn thöng vaâ caác tuyïn khoaãng möåt phêìn tû laâ àöåi muä baão hiïím truyïìn viïn.29 - rêët nhiïìu thanh niïn chó àún giaãn laâ Tuy khoá coá thïí cho rùçng caác chiïën khöng àûúåc tuyïn truyïìn vïì giaá trõ baão dõch naây àaä mang àïën nhûäng taác àöång vïå cuãa muä. nhû mong muöën vò coân nhiïìu yïëu töë aãnh hûúãng khaác nûäa, nhûng möåt vaâi Caãi tiïën chûúng trònh àaâo taåo vaâ thöng nghiïn cûáu cùån keä àaä cöë gùæng giaãi tin vïì giaá trõ cuãa viïåc ài hoåc. Nhêåp têm quyïët vêën àïì ài tòm nguyïn nhên naây. nhûäng kyä nùng cuöåc söëng tûâ nhaâ trûúâng Chûúng trònh Lûåa choån Cuöåc söëng Töët laâ caách chùæc chùæn nhêët àïí tùng cûúâng hún àaä cung cêëp möåt töí húåp nhiïìu dõch nùng lûåc cuãa thanh niïn. Àiïìu naây khöng vuå cho nûä thanh niïn (tuöíi tûâ 12-20) úã chó dûâng laåi úã nhûäng kyä nùng cêìn thiïët àïí caác vuâng xoám liïìu ngoaåi ö vaâ nöng tiïëp tuåc ài hoåc vaâ ài laâm. Caác chûúng thön úã ÊËn Àöå. Chûúng trònh naây trònh giaáo duåc sûác khoeã sinh saãn hoåc truyïìn baá caác thöng tin vïì sûác khoeã vaâ àûúâng coá thïí trau döìi thïm kiïën thûác vaâ dõch vuå sinh saãn, daåy nghïì, vaâ khuyïën viïåc aáp duång haânh vi tònh duåc an toaân.28 khñch viïåc trao quyïìn cho phuå nûä Sûå can thiïåp bùçng giaáo duåc tònh duåc hoåc thöng qua caác mön giaãi trñ vaâ taâi liïåu àûúâng úã Kïnia ­ cung cêëp nhûäng thöng truyïìn thöng. Phên tñch àa biïën àaä cho tin cuå thïí cho caác em gaái, chùèng haån vïì thêëy nhûäng ngûúâi tham dûå chûúng tònh traång lêy nhiïîm HIV úã nhûäng ngûúâi trònh cuäng àaä tham gia tñch cûåc hún àaân öng lúán tuöíi ­ àaä laâm giaãm viïåc mang nhiïìu vaâo caác quyïët àõnh then chöët thai (chûúng 5). Vaâ khöng coá bùçng chûáng trong cuöåc söëng - chùèng haån nhû chi naâo cho thêëy giaáo duåc tònh duåc laâm tùng tiïu trong höå gia àònh, thúâi àiïím kïët hoaåt àöång tònh duåc trong giúái treã. hön, vaâ coá nïn tiïëp tuåc ài hoåc nûäa hay Tuy nhiïn, chó can thiïåp úã nhaâ khöng ­ so vúái nhûäng ngûúâi khöng trûúâng thöi thò chûa àuã, vò coá quaá nhiïìu tham dûå chûúng trònh.30 thanh niïn úã caác nûúác àang phaát triïín boã hoåc. Àiïìu naây thûúâng laâ do àoái Têåp húåp kiïën thûác toaân thïë giúái thöng ngheâo, nhûng cuäng coá thïí laâ vò thanh qua cöng nghïå múái nhû Internet àïí niïn khöng àûúåc thöng tin àêìy àuã vïì lúåi thöng tin cho thanh niïn. Möåt möi ñch cuãa viïåc tiïëp tuåc hoåc haânh. ÚÃ Cöång trûúâng töët hún cho àêìu tû tû nhên vaâo hoaâ Àöminñch, chó àún giaãn laâ noái vúái cöng nghïå laâ àiïìu quan troång àöëi vúái caác em trai vïì mûác chïnh lïåch trong thu thanh niïn. Hoå àùåc biïåt dïî sûã duång nhêåp "thûåc tïë" maâ giaáo duåc mang laåi, nhûäng hònh thûác tiïëp cêån cöng cöång, möåt caách can thiïåp khaá reã tiïìn, àaä laâm nhû caâ phï Internet, nïn viïåc qui àõnh tùng tó lïå töët nghiïåp phöí thöng (höåp 4). cuãa chñnh phuã cho pheáp caác doanh nghiïåp àûúåc tham gia dïî daâng vaâo Khaão saát nhûäng phûúng aán ngoaâi nhûäng ngaânh naây seä coá taác duång. Caãi trûúâng hoåc. Àêu laâ caách töët nhêët àïí caách qui trònh cêëp pheáp úã Angiïri khiïën 24 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 caác caá nhên coá thïí chi traã àûúåc dïî hún Caãi thiïån viïåc cung cêëp vaâ quaãn lyá àïí àûúåc pheáp múã dõch vuå Internet àaä thöng tin nhùçm àaãm baão caái gò cêìn phaãi dêîn àïën möåt sûå buâng nöí caâ phï Internet daåy thò seä àûúåc daåy töët. Möåt söë ngûúâi coá tûâ nùm 1998 àïën 2000 (chûúng 8). Tuy yá àõnh trúã thaânh giaãng viïn laåi thûúâng vêåy, vò phêìn lúán thöng tin trïn Internet àûúåc àaâo taåo rêët keám. Giaãi quyïët vêën àïì laâ bùçng tiïëng nûúác ngoaâi nïn cêìn cöë naây úã caác nûúác àang phaát triïín àoâi hoãi gùæng bùæt tay vaâo viïåc àûa thïm caác nöåi phaãi àaâo taåo giaãng viïn töët hún vaâ tùng dung mang tñnh àõa phûúng. Nhiïìu thïm sûå àöång viïn khuyïën khñch àöëi vúái thanh niïn cuäng cêìn àûúåc chó dêîn caách hoå. Dõch vuå hûúáng nghiïåp hoåc àûúâng coá thûác traánh nhûäng ruãi ro khi sûã duång biïíu hiïån khaã quan úã Chi Lï, Philñppin, Internet vaâ hoåc caách tòm kiïëm nhûäng Ba Lan, Rumani, Liïn bang Nga, Nam thöng tin àaáng tin cêåy trong vö söë caác Phi vaâ Thöí Nhô Kyâ. Möåt phaát hiïån nhêët nöåi dung coá sùén. quaán laâ thaânh cöng coân tuây thuöåc vaâo nhûäng thöng tin sùén coá daânh cho caán böå tû vêën (chûúng 3). HÖÅP 4: Biïët àiïìu gò thò töët cho baån: noái vúái thanh niïn vïì lúåi Hêåu quaã cuãa nhûäng kïët luêån thiïëu ñch cuãa hoåc haânh coá thïí taác àöång àïën kïët quaã thöng tin, do tònh traång "nhiïîu" trong luöìng thöng tin, coá thïí rêët to lúán. Nhiïìu Liïåu caác em trai coá biïët vïì giaá trõ cuãa trûúâng àûúåc choån ngêîu nhiïn àaä nghiïn cûáu àaä cho thêëy, thanh niïn coá viïåc ài hoåc hay khöng? Khöng phaãi àûúåc thöng baáo vïì mûác thu nhêåp xu hûúáng phoáng àaåi mûác àöå hoaåt àöång luác naâo cuäng biïët àuáng. ÚÃ Cöång thûåc sûå ûúác lûúång àûúåc. Caác cuöåc tònh duåc vaâ caác haânh vi coá nguy cú cao hoaâ Àöminñch, möåt cuöåc àiïìu tra àiïìu tra sau àoá trong nùm 2005 àaä khaác trong dên söë, àiïìu àoá àaä gêy thïm nùm 2001 àöëi vúái caác em trai àang cho thêëy nhûäng ngûúâi àûúåc cung theo hoåc nùm cuöëi cuãa cêëp tiïíu hoåc cêëp thöng tin coá khaã nùng ài hoåc aáp lûåc àöëi vúái hoå khi muöën tuên thuã àaä so saánh lúåi suêët maâ caác em nhêån tiïëp trong nùm hoåc sau nhiïìu gêëp (chûúng 5). Trong nhiïìu xaä höåi, àùåc biïåt thûác àûúåc nïëu tiïëp tuåc ài hoåc vúái lúåi 12% so vúái nhûäng ngûúâi khöng coá laâ nhûäng ngûúâi treã tuöíi àang tòm kiïëm suêët thûåc tïë tñnh theo mûác chïnh thöng tin. baãn sùæc riïng, baån àöìng niïn cuäng coá lïåch vïì thu nhêåp ruát ra tûâ caác söë liïåu Mûác thu nhêåp tùng thïm trung bònh aãnh hûúãng àïën caác quyïët àõnh cuãa hoå vïì tuöíi taác vaâ thu nhêåp khaác nhau. thûåc sûå ào lûúâng àûúåc cuãa viïåc hoaân khöng keám gò gia àònh hay nhaâ trûúâng. Nghiïn cûáu naây phaát hiïån thêëy caác thaânh giaáo duåc phöí thöng úã Cöång hoaâ em àaä ûúác tñnh chñnh xaác lúåi suêët Àöminñch cao hún nhiïìu so vúái mûác Vò thïë, cung cêëp thöng tin cho thanh cuãa viïåc töët nghiïåp tiïíu hoåc (nhûng chïnh lïåch àûúåc dûå kiïën niïn coá thïí coá hiïåu ûáng lan toaã àïën khöng töët nghiïåp phöí thöng) ùn nhûäng ngûúâi khaác. Caác chûúng trònh àaä khúáp vúái caác söë liïåu thu nhêåp àaä Chûa töët nghiïåp phöí thöng bùæt àêìu thu huát hoå laâm nhûäng ngûúâi ûúác tñnh. Tuy nhiïn, caác em àaä Àaä töët nghiïåp phöí thöng cung ûáng dõch vuå baán chuyïn traách, nhû àaánh giaá rêët thêëp lúåi suêët cuãa viïåc töët Thu nhêåp tuêìn (àöìng Pïsö Àöminñc) 5.000 Böå Y tïë cuãa Giamaica, cú quan àaä nghiïåp phöí thöng. Mûác thu nhêåp tùng thïm trung bònh thûåc tïë ào khuyïën khñch hònh thûác hoåc têåp àöìng 4.000 lûúâng àûúåc (tûâ caác cuöåc àiïìu tra) àùèng àêëu tranh chöëng HIV/AIDS. giûäa viïåc töët nghiïåp tiïíu hoåc vaâ phöí 3.000 thöng laâ vaâo khoaãng 1.300 pïxö Giuáp thanh niïn nùæm vûäng 2.000 Àöminñch (khoaãng 200 àöla), tûác laâ nguöìn lûåc gêëp 10 lêìn so vúái mûác chïnh lïåch 1.000 Vò thanh niïn múái chó bùæt àêìu àöåc lêåp vïì 140 pïxö Àöminñch (khoaãng 21 àöla) nhû caác em dûå kiïën (hònh veä). 0 taâi chñnh nïn àûúng nhiïn hoå phaãi àûáng Mûác lúåi ñch Mûác lúåi ñch Sûå khaác biïåt naây laâ lúán nhêët àöëi vúái tùng thïm ào tùng thïm trûúác nhiïìu trúã ngaåi hún trong caác quyïët thanh niïn xuêët thên tûâ caác höå gia lûúâng àûúåc theo dûå kiïën àõnh tiïu duâng vaâ àêìu tû cuãa mònh. Quaã àònh ngheâo nhêët. Nguöìn: Caác taác giaã thûåc, möåt trong nhûäng nguyïn nhên Sau àoá, möåt söë sinh viïn tûâ caác khiïën cho àöå tuöíi taách khoãi gia àònh Töíng quan 25 àang ngaây caâng muöån hún, kïí caã úã söëng vêîn tûúng àöëi cao, kïí caã khi hoå "Tònh traång cuãa töi thêåt nhûäng nûúác giaâu, laâ do nhûäng thanh khöng phaãi traã khoaãn núå vöën cao gêëp khoá khùn: töi khöng thïí niïn trûúãng thaânh phaãi dûåa vaâo gia nhiïìu lêìn so vúái thu nhêåp ban àêìu cuãa àïën trûúâng vò töi laâ àònh àïí coá àûúåc möåt nïìn taãng kinh tïë hoå. Nhiïìu àõnh chïë cöng cho thêëy khoá ngûúâi kiïëm söëng chñnh vûäng chùæc hún. Vúái nhûäng ngûúâi xuêët coá thïí quaãn lyá nhûäng chûúng trònh nhû cuãa gia àònh. ÚÃ nöng thên tûâ caác gia àònh ngheâo hoùåc nhûäng vêåy do tó lïå hoaân traã vöën vay thêëp, nhêët thön, baån khöng coá cú höåi ai vò lyá do naây hay lyá do khaác (möì cöi, laâ khi thêët nghiïåp trong thanh niïn khaá àïí hoåc sau giúâ lïn lúáp... gia àònh tan vúä) maâ khöng thïí dûåa vaâo phöí biïën. Öxtrêylia àaä ài tiïn phong töi àaä thi trûúåt àaåi hoåc" nguöìn lûåc cuãa gia àònh àûúåc nûäa, thò coá trong viïåc aáp duång hïå thöëng cho pheáp Àaááng, 25 tuöíi thïí phaãi bùæt àêìu bùçng möåt con àûúâng traã núå dêìn tuây theo thu nhêåp cuãa sinh Bùæc Kaån, Viïåt Nam cheo leo àïí coá àûúåc möåt sinh kïë bïìn viïn töët nghiïåp, nhû àaä àûúåc theo doäi Thaáng 5 nùm 2006 vûäng ­ coân vúái nûä thanh niïn, àoá laâ möåt qua hïå thöëng thuïë. Caác nûúác coá thu võ thïë àaâm phaán yïëu úát trong gia àònh, nhêåp trung bònh nhû Thaái Lan chó àïën nhêët laâ liïn quan àïën viïåc kïët hön vaâ bêy giúâ múái bùæt àêìu thñ nghiïåm chûúng sinh con. trònh àoá, möåt chûúng trònh rêët nïn giaám "Trong vuâng cuãa töi, Lûåa choån àêìu tû vaâo kyä nùng àoâi saát vaâ àaánh giaá. ÚÃ caác nûúác coá hïå thöëng nïëu coá thïí thi àöî àaåi hoåc hoãi möåt chi phñ rêët lúán àöëi vúái thanh thuïë thu nhêåp keám phaát triïín, nhûäng thò baån seä tiïëp tuåc hoåc niïn. Chi phñ tûâ tiïìn tuái coá thïí rêët khaác phûúng aán thay thïë nhû phiïëu hoåc lïn nûäa. Nïëu thi trûúåt, baån seä ài böå àöåi hoùåc úã nhau - vúái möåt nûãa söë sinh viïn trong àûúâng coá muåc tiïu vaâ taâi khoaãn hoåc têåp nhaâ chùn trêu". caác trûúâng àaåi hoåc dên lêåp úã AÁchentina, caá nhên, möåt phûúng aán nhùçm khuyïën Braxin, Chilï vaâ Cölömbia, chi phñ naây khñch caá nhên tiïët kiïåm àïí ài hoåc, coá thïí Hoaâng (baån cuãa bùçng khoaãng 30 àïën 100% GDP trïn laâ sûå lûåa choån töët hún (chûúng 3). Àaáng), Bùæc Kaån, Viïåt Nam àêìu ngûúâi.31 Ngay vúái sinh viïn úã caác Haån chïë vïì thu nhêåp àang laâ möåt Thaáng 5, nùm 2006 trûúâng àaåi hoåc cöng lêåp miïîn phñ, chi trúã ngaåi ngay caã àöëi vúái giaáo duåc phöí phñ cú höåi cuäng lúán. Vò caá nhên seä àûúåc thöng úã caác nûúác àang phaát triïín. Vò cha àïìn àaáp lúán khi hoåc lïn àaåi hoåc nïn meå laâ nhûäng ngûúâi chñnh àïí höî trúå nhûäng chi phñ àoá khöng phaãi laâ möåt trúã thanh niïn úã tuöíi naây nïn möåt söë khoaãn ngaåi raâng buöåc nïëu khaã nùng thanh trúå cêëp àïí khuyïën khñch viïåc ài hoåc àaä khoaãn cuãa noá khöng khoá khùn. Nhûng thûåc tïë laåi coá. Möåt nghiïn cûáu gêìn àêy úã Hònh 12: Chûúng trònh traã tiïìn cho viïåc àïën Mïhicö cho thêëy höå gia àònh ñt coá xu trûúâng hûúáng gûãi con cuãa mònh àïën caác trûúâng àaåi hoåc nïëu thu nhêåp cuãa hoå taåm thúâi Phêìn trùm nhêåp hoåc úã caác trûúâng trung hoåc giaãm, cho duâ thu nhêåp daâi haån thûúâng tùng lïn nhúâ chûúng trònh Opportunidades cuãa Mïhicö (1997-2001) xuyïn cuãa hoå khöng thay àöíi.32 40 Caách roä raâng nhêët àïí dúä boã trúã ngaåi Em trai Em gaái naây laâ cêëp tñn duång. Vò caác khoaãn vay 30 thûúng maåi khöng daânh cho nhûäng sinh 20 viïn ngheâo nhêët, nhûäng ngûúâi khöng coá taâi saãn thïë chêëp hoùåc sûå baão laänh cuãa böë 10 meå àûáng àùçng sau, nïn caác chûúng trònh cho vay nhû thïë khöng thïí vêån 0 1 2 3 haânh hiïåu quaã cho sinh viïn nïëu khöng Caác lúáp hoåc cuãa trûúâng trung hoåc àûúåc nhaâ nûúác höî trúå. Hún nûäa, aáp lûåc àöëi vúái thanh niïn khi bùæt àêìu kiïëm Nguöìn: Parker (2003) 26 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 àõnh hûúáng vaâo höå gia àònh, vaâ mûác trúå cho gia àònh vaâ böë meå hún laâ cho cùåp vúå cêëp seä tuây theo viïåc àaåt àûúåc kïët quaã chöìng treã. Tuy coá nhiïìu àöi khaá thaânh liïn quan àïën thanh niïn. Chûúng trònh cöng, nhûng úã hêìu nhû têët caã caác nûúác Opportunidades cuãa Mïhicö àaä taåo ra vêîn coân nhûäng trûúâng húåp gêy töín nhûäng àöång cú àoá bùçng caách seä trúå cêëp thûúng vaâ bêët húåp phaáp, chùèng haån nhû lúán cho höå gia àònh nïëu caác em nûä (chûá viïåc trao àöíi cö dêu coân rêët treã, coá khi khöng phaãi nam) vêîn coân ài hoåc. ÚÃ caác coân chûa àïën 12 tuöíi, cho nhûäng ngûúâi vuâng nöng thön, söë em gaái ài hoåc àuã caã àaân öng nhiïìu tuöíi hún rêët nhiïìu àïí ba nùm liïìn cuãa trûúâng daânh cho treã 9- àûúåc xoaá núå. Phuå nûä treã ngheâo cuäng dïî 13 tuöíi àaä tùng maånh hún so vúái söë em phaãi chiïìu loâng dûúái nhûäng aáp lûåc nhêån trai (hònh 12). tiïìn hoùåc haâng hoaá àïí àöíi lêëy tònh duåc, Möåt söë chûúng trònh saáng taåo àaä roát do àoá laâm tùng nguy cú nhiïîm caác bïånh trúå cêëp trûåc tiïëp àïën cho sinh viïn, nhêët lêy lan qua àûúâng tònh duåc. Giuáp hoå laâ nûä thanh niïn - möåt phêìn laâ àïí kiïëm söëng hoùåc cung cêëp tñn duång vaâ khuyïën khñch hoå hoåc têåp töët trïn ghïë tiïët kiïåm cho hoå, coá thïí tùng thïm quyïìn nhaâ trûúâng, nhûng phêìn khaác cuäng àïí lûåc àïí hoå chöëng laåi sûác eáp phaãi tham gia àaãm baão rùçng hoå "laâm chuã" quyïët àõnh nhûäng haânh vi khiïën sûác khoeã cuãa hoå bõ ài hoåc, phaá vúä nhûäng àõnh kiïën vïì tuöíi àe doaå (chûúng 6). taác gêy bêët lúåi cho viïåc hoåc haânh cuãa caác Do khöng thïí kiïëm söëng bùçng caách em gaái. Chûúng trònh Höî trúå Phiïëu hoåc laâm thuï cho ngûúâi khaác nïn thanh niïn phöí thöng daânh cho phuå nûä cuãa thûúâng tûå taåo viïåc laâm. Möåt söë tranh thuã Bùnglaàeát (FSSAP) àaä lêëy caác em gaái àöå caác cú höåi naây möåt caách tònh nguyïån; söë tuöíi 11-14 laâm àöëi tûúång muåc tiïu, haâng khaác laåi àïí thoaát ngheâo ­ nhûng raâo caãn thaáng chuyïín tiïìn vaâo nhûäng taâi khoaãn vïì taâi chñnh vêîn laâ trúã ngaåi chung cho têët ngên haâng mang tïn caác em gaái, vúái caã. Phaãi coá tiïìn múái kiïëm àûúåc tiïìn. àiïìu kiïån hoå chûa kïët hön vaâ coá thaânh Ngay caã khi coá nhûäng triïín voång saáng tñch hoåc têåp töët, àuã khaã nùng thi àöî suãa nhêët thò thanh niïn vêîn khöng àûúåc (chûúng 6). Chûúng trònh naây chûa xïëp haång tñn duång, thiïëu kinh nghiïåm, àûúåc àaánh giaá toaân diïån nhûng noá àaä vaâ coá thïí khöng coá taâi saãn thïë chêëp àïí giuáp söë em gaái nhêåp hoåc úã àoá tùng àöåt vay tiïìn nhùçm bùæt àêìu cuöåc mûu sinh biïën.33 Nhûäng chûúng trònh coá khuyïën cuãa mònh. Hiïån nay, coá nhiïìu chûúng khñch nhû vêåy cuäng coá thïí chûa töët nïëu trònh àang cöë gùæng giuáp nhûäng doanh chuáng buöåc nhaâ cung ûáng chó tùng söë nhên treã àoá, nhûng chuáng vêîn cêìn àûúåc lûúång maâ chûa tùng chêët lûúång. Nhûäng àaánh giaá möåt caách nghiïm tuác. Nhûäng möëi quan ngaåi vïì kïët quaã hoåc têåp trong baâi hoåc ban àêìu tûâ chûúng trònh Vûúåt voâng àêìu cuãa FSSAP àaä àûúåc giaãi quyïët khoá cuãa chêu Myä La tinh, möåt chûúng trong caác chûúng trònh nöëi tiïëp. trònh höî trúå taâi chñnh vaâ kyä thuêåt cho Nhûäng chûúng trònh naây àaä laâm thanh niïn, laâ rêët khaã quan (chûúng 4). àûúåc nhiïìu viïåc chûá khöng chó giuáp caác em gaái àïën trûúâng. Chuáng cuäng laâm nöíi Nêng cao nùng lûåc àïí ra quyïët bêåt vai troâ cuãa nguöìn lûåc trong viïåc àõnh töët nêng cao nùng lûåc cho nûä thanh niïn vúái Sau khi àaä coá nguöìn lûåc vaâ thöng tin, tû caách laâ nhûäng taác nhên ra quyïët àõnh thanh niïn vêîn cêìn phaãi saâng loåc vaâ trong gia àònh. Möåt söë trûúâng húåp kïët àaánh giaá thöng tin - rêët nhiïìu trong söë hön súám àûúåc daân xïëp laâ vò sûå tiïån lúåi àoá laâ do Internet mang laåi ­ vaâ xem xeát Töíng quan 27 hêåu quaã nhûäng haânh àöång cuãa hoå. Quaá quaán vúái nghiïn cûáu úã caác nûúác phaát trònh àaánh giaá thöng tin vaâ haânh àöång triïín.34 Möåt thñ duå khaác bao göìm caác dûåa trïn viïåc àaánh giaá nhûäng thöng tin chûúng trònh àaâo taåo nghïì cho dên cû úã àoá laâ tûúng àöëi khoá khùn, kïí caã àöëi vúái Myä, trong àoá cho pheáp caác thaânh viïn nhûäng ngûúâi tûå tin nhêët. Àöëi vúái thanh traánh sûå tûúng taác trong cöång àöìng bêët niïn, àiïìu naây caâng phûác taåp hún vò hoå lúåi thïë cuãa chñnh hoå vaâ nhúâ àoá coá thïí vêîn coân àang tòm caách khùèng àõnh baãn xêy dûång cho hoå sûå nhêån thûác vïì baãn sùæc cuãa mònh. Quaá trònh phaát triïín caãm thên.Caác chûúng trònh naây thaânh cöng nhêån vïì baãn thên cuãa möåt con ngûúâi àaä hún so vúái nhûäng chûúng trònh cöë gùæng àûúåc möåt söë nhaâ kinh tïë sûã duång àïí giaãi tiïët kiïåm kinh phñ bùçng caách khöng àûa thñch cho nhûäng haânh àöång dûúâng nhû vaâo chûúng trònh húåp phêìn töën keám vïì bêët húåp lyá àang àùåt vöën con ngûúâi trûúác nhaâ úã.35 nguy cú, kïí caã xu hûúáng thanh niïn Ài àïën quyïët àõnh àuáng àùæn cuäng tham gia vaâo caác haânh vi maåo hiïím, coá thïí chõu aãnh hûúãng búãi caác àöång cú nhû viïåc gia nhêåp caác bùng nhoám coá xu khuyïën khñch, àùåc biïåt nïëu thanh niïn hûúáng töåi phaåm, mùåc duâ nhûäng haânh khöng tñnh àïën taác àöång gêy ra cho àöång nhû thïë mang laåi lúåi ñch kinh tïë dûå nhûäng ngûúâi khaác (hoùåc cho hoå trong kiïën rêët thêëp (chûúng 2). daâi haån) ­ ngay caã khi hoå coá thöng tin vaâ Khaã nùng xûã lyá thöng tin bùæt àêìu biïët caách ra quyïët àõnh cho mònh. ÚÃ phaát triïín ngay tûâ khi coân trïn ghïë nhaâ Inàönïxia, viïåc tùng giaá thuöëc laá àûúåc trûúâng. Nhûng nhiïìu hïå thöëng giaáo duåc ûúác tñnh coá aãnh hûúãng àïën tiïu duâng laåi thêët baåi vò hoå quaá nhêën maånh àïën cuãa thanh niïn nhiïìu hún so vúái ngûúâi viïåc hoåc thuöåc loâng caác sûå kiïån. Möåt söë lúán, möåt phaát hiïån nhêët quaán vúái nghiïn ñt chuá troång àïën kyä nùng tû duy vaâ ûáng cûáu úã caác nûúác giaâu.36 Traái laåi, viïåc cêëm xûã - àöång viïn, kiïn nhêîn, húåp taác, xêy quaãng caáo thuöëc laá vaâ rûúåu vaâ qui àõnh dûång nhoám, khaã nùng quaãn lyá ruãi ro vaâ àöå tuöíi töëi thiïíu àûúåc pheáp uöëng rûúåu xung àöåt ­ nhûäng kyä nùng giuáp caá nhên nhùçm tùng "caái giaá phaãi traã" cuãa nhûäng xûã lyá thöng tin vaâ ài àïën nhûäng quyïët haânh vi naây, thò taác àöång cuãa chuáng coá àõnh húåp lyá vaâ coá àuã thöng tin. Nhûäng veã yïëu hún. chûúng trònh naây àang àûúåc kiïím "Möåt söë ngûúâi maâ töi quen chûáng töët úã nhûäng thiïët chïë cuãa caác Chñnh saách taåo cú höåi thûá hai biïët trong quaäng àúâi naâo àoá nûúác phaát triïín nhû Haâ Lan vaâ Myä vaâ Múã röång cú höåi sùén coá cho thanh niïn vaâ cuãa mònh... àaä chïët, bõ boã hiïån àang àûúåc thûã nghiïåm úã caác nûúác giuáp hoå lûåa choån möåt caách khön ngoan tuâ hoùåc taân phïë. Marcos àang phaát triïín (chûúng 3). giûäa caác cú höåi àoá laâ vêën àïì cêìn ûu tiïn, Aurelous (möåt thanh niïn Àöi khi sûå thay àöíi thaái àöå àoâi hoãi nhêët laâ khi viïåc khùæc phuåc chuáng rêët töën hoaåt àöång xaä höåi) àaä giúái phaãi thay àöíi möi trûúâng hoåc têåp - àïí keám. Nhûng nhiïìu ngûúâi khöng thïí têån thiïåu töi vúái möåt phong xoaá boã löëi hoåc thuã cûåu, maâ möåt söë thêåm duång àûúåc nhûäng cú höåi àoá, ngay caã khi traâo (cú höåi thûá hai)... Töi chñ coân khöng àûúåc cöng nhêån, nhûng chuáng àaä àûúåc múã ra. Coá thïí laâm àûúåc tham dûå caác cuöåc hoåp, gùåp chuáng àïìu àang àõnh hûúáng haânh vi. gò cho nhûäng thanh niïn 19 tuöíi maâ cha gúä moåi ngûúâi... Chuáng töi Nghiïn cûáu tûâ caác trûúâng trung hoåc cuãa meå ngheâo cuãa caác em àaä buöåc caác em bùæt àêìu liïn kïët laåi thaânh Thaái Lan àaä cho thêëy, caác em gaái hoåc têåp phaãi thöi hoåc tûâ khi múái 9 tuöíi? Hoùåc möåt cöång àöìng àïí giuáp nhau àoaån tuyïåt vúái viïåc trong möi trûúâng àún giúái laâm toaán gioãi ngûúâi em song sinh cuãa em vêîn coân buön baán ma tuáy." hún vaâ coá kyä nùng laänh àaåo töët hún so àang hoåc tiïíu hoåc? Coân vúái möåt thanh vúái nhûäng em gaái hoåc trong möi trûúâng niïn 23 tuöíi thêët nghiïåp vûâa múái lêåp gia Bruno, 21 tuöíi, Cearaá, Braxin lûúäng giúái. Phaát hiïån naây cuäng nhêët àònh vaâ chûa bao giúâ àûúåc hoåc möåt kyä Thaáng 5, nùm 2006 28 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 nùng nghïì nghiïåp naâo vò anh ta khöng hûúáng theo vuâng àõa lyá vaâ tûå choån loåc thïí tòm àûúåc viïåc laâm trong khu vûåc àïìu àûúåc kïët húåp vúái viïåc chuyïín möåt tó chñnh thûác thò sao? Laåi coân nhûäng cêåu troång lúåi ñch lúán hún àïën cho nhûäng beá tröåm cùæp vùåt bõ bùæt nhöët chung ngûúâi thuöåc hai nguä phên võ thêëp nhêët phoâng giam vúái nhûäng töåi phaåm ngûúâi cuãa dên söë. lúán nùång hún nûäa chûá? Àêu laâ lûåa choån Bïn caånh viïåc traánh nhûäng sai soát cho nhûäng ngûúâi àang phaãi vêåt löån vúái trong viïåc choån àöëi tûúång (trúå cêëp cho phêìn khöng may mùæn cuãa söë phêån? nhûäng ngûúâi khöng cêìn àïën chuáng), Möåt söë thanh niïn coá kïët cuåc khöng àiïìu quan troång laâ phaãi traánh sai soát cuãa àaáng coá laâ do nhûäng cú höåi daânh cho hoå viïåc loaåi boã (gaåt boã nhûäng thanh niïn bõ haån chïë - möåt söë khaác laåi laâ vò hoå choån àaáng leä cêìn àûúåc tiïëp cêån). Àiïìu naây àùåc sai àûúâng. Hún möåt nûãa söë trûúâng húåp biïåt àuáng liïn quan àïën caác nguy cú vïì bõ nhiïîm HIV/AIDS laâ trong àöëi tûúång sûác khoeã, vò möåt söë haânh vi ruãi ro coá thïí thanh niïn dûúái 25 tuöíi, maâ hêìu hïët laâ khöng coá taác àöång tûác thúâi vaâ thêëy roä do coá quan hïå tònh duåc tûå nguyïån hoùåc àïën sûác khoeã. Haâng nùm, hún 100 triïåu tiïm chñch ma tuáy (chûúng 5). Möåt nûãa thanh niïn àang àau khöí vò nhûäng cùn söë vuå giïët ngûúâi vaâ phaåm töåi baåo lûåc úã bïånh lêy nhiïîm qua àûúâng tònh duåc, kïí Giamaica laâ do nam thanh niïn trong àöå caã HIV/AIDS. Möåt söë bïånh lêy nhiïîm tuöíi 18-25 thûåc hiïån, àöëi tûúång chiïëm naây coá thïí chûäa trõ dïî daâng nïëu àûúåc 10% dên söë.37 Àiïìu naây khöng phaãi phaát hiïån súám. Tuy nhiïn, möåt söë bïånh hoaân toaân khöng lûúâng trûúác àûúåc vò tiïën triïín maâ khöng hïì biïët, nhêët laâ khi caác nghiïn cûáu vïì haânh vi àaä cho thêëy nhûäng triïåu chûáng ban àêìu rêët nheå. ÚÃ thanh niïn ñt coá têm lyá gheát ruãi ro hún so Nam Phi, thanh niïn khöng dïî daâng vúái ngûúâi coá tuöíi38, vaâ hoaåt àöång töåi tiïëp cêån àûúåc nhiïìu dõch vuå sûác khoeã phaåm laâ möåt loaåi cöng viïåc àêìy ruãi ro. sinh saãn; vaâ khi sûã duång dõch vuå àoá thò Caác chñnh saách giuáp thanh niïn laâm hoå caãm thêëy caán böå y tïë úã àoá coá thaái àöå laåi tûâ nhûäng kïët cuåc àaáng buöìn coá thïí haách dõch vaâ thuâ àõch. Do àoá, khöng coá taåo ra möåt maång lûúái an sinh vaâ coá lúåi gò laâm laå khi nhûäng ngûúâi mùæc bïånh lêy cho xaä höåi trong tûúng lai. Baáo caáo goåi nhiïîm qua àûúâng tònh duåc thaâ àïën àiïìu naây laâ cú höåi thûá hai vaâ chuáng phaãi khaám úã nhûäng öng baâ lang coân hún laâ àûúåc thiïët kïë töët, coá àõnh hûúáng muåc àïën vúái nhûäng dõch vuå chñnh thûác coá tiïu àuáng vaâ àûúåc phöëi húåp chùåt cheä àïí chêët lûúång töìi vaâ giaá cao. ÚÃ Nigiïria, mang àïën nhûäng àöång cú àuáng àùæn cho giaáo duåc cho hoåc sinh vïì caác bïånh lêy ngûúâi hûúãng lúåi. nhiïîm qua àûúâng tònh duåc vaâ àaâo taåo caác dûúåc sô vaâ baác sô tû nhên àiïìu trõ Àõnh hûúáng chûúng trònh àuáng àùæn bïånh naây úã ngûúâi lúán àaä laâm tùng hiïíu Vò chi phñ cuãa caác chûúng trònh cú höåi biïët vïì dõch vuå bïånh lêy nhiïîm qua thûá hai rêët cao nïn àiïìu quan troång laâ àûúâng tònh duåc trong söë nhûäng sinh phaãi àõnh hûúáng chuáng vaâo nhûäng viïn àaä coá quan hïå tònh duåc vaâ laâm giaãm thanh niïn àang cêìn àïën chuáng nhêët, söë ngûúâi mùæc caác bïånh naây (chûúng 5). chùèng haån nhû treã möì cöi vaâ nhûäng ngûúâi xuêët thên tûâ caác gia àònh quaá Gùæn cú höåi thûá hai vaâo caác chûúng ngheâo khöng thïí taåo dûång maång lûúái an trònh löìng gheáp sinh. Sûå can thiïåp coá duâng àïën nhûäng Caác nûúác àïìu coá nhûäng chûúng trònh tiïu chñ phên loaåi theo mûác söëng, àõnh nhùçm cöë gùæng giaãm thiïíu nhûäng kïët cuåc Töíng quan 29 khöng àaáng coá vïì phaát triïín con ngûúâi nûúác khaác laåi duy trò hïå thöëng nhaâ cuãa thanh niïn: caác chûúng trònh taái hoaâ trûúâng toaân diïån. Möåt nghiïn cûáu gêìn nhêåp cho thanh niïn, chûúng trònh àiïìu àêy úã 18 nûúác khi so saánh kïët quaã cuãa trõ cho nhûäng ngûúâi bõ mùæc bïånh lêy nhûäng sinh viïn naây khi laâm caác baâi thi nhiïîm, vaâ chûúng trònh àaâo taåo laåi cho chuêín quöëc tïë úã cêëp trung hoåc àaä thêëy nhûäng ngûúâi boã hoåc. Nhiïìu trong söë caác rùçng, viïåc phên ban súám khöng nhûäng chûúng trònh naây nhoã beá vaâ biïåt lêåp vúái laâm tùng sûå bêët bònh àùèng trong giaáo caác chûúng trònh khaác, khiïën nhûäng duåc (khöng coá sûå baám àuöíi cho duâ àaä chûúng trònh song song rêët töën keám coá phên loaåi) maâ coân laâm giaãm thaânh tñch nguy cú thêët baåi. Àaáng buöìn hún nûäa, hoåc têåp.39 chuáng coá thïí khöng àûúåc pheáp taái húåp vaâo nhûäng chûúng trònh chñnh thöëng. Taái hoaâ nhêåp vúái traách nhiïåm Phöëi húåp laâ vêën àïì then chöët. Thñ Viïåc taái hoaâ nhêåp rêët töën keám, nhûng lúåi duå, caác chûúng trònh tûúng àûúng cho ñch thu vïì laâ cao nhêët àöëi vúái thanh pheáp nhûäng ngûúâi boã hoåc àûúåc theo niïn, nhûäng ngûúâi vêîn coân caã cuöåc àúâi hoåc caác lúáp maâ cuöëi cuâng seä trang bõ cho hûáa heån coá hiïåu suêët cao úã phña trûúác. hoå nhûäng kiïën thûác tûúng àûúng vúái Àöëi vúái nhûäng ai àaä dñnh lñu vaâo töåi maãnh bùçng tiïíu hoåc hay trung hoåc. phaåm tûâ khi coân treã, hoå phaãi chêëp nhêån Chûúng trònh Giaáo duåc Treã em Ngheâo gaánh chõu hêåu quaã do haânh àöång cuãa (UCEP) úã Bùnglaàeát àaä giuáp treã em tûâ mònh gêy ra, nhûng khöng thïí àïí hoå 10-16 tuöíi àaä boã hoåc tûâ cêëp tiïíu hoåc - mêët hy voång. Rêët nhiïìu trong söë caác baån chûúng trònh naây coá muåc tiïu laâ giaáo treã naây - söë thò mùæc nhûäng töåi tûúng àöëi duåc caác em trong ba nùm röìi hûúáng caác nheå, söë thò chó àún giaãn laâ vö gia cû - bõ em vaâo chûúng trònh daåy nghïì do nhöët chung phoâng giam vúái nhûäng töåi UCEP àiïìu haânh. Nghiïn cûáu cho thêëy phaåm nùång hún. ÚÃ Myä, núi coá hún UCEP, möåt chûúng trònh àaä phuåc vuå 10.000 treã võ thaânh niïn bõ giam chung cho 36.000 hoåc sinh nùm 2002, coá chi phñ trong caác phoâng giam daânh cho ngûúâi trïn möåt hoåc sinh gêìn tûúng àûúng vúái lúán, àiïìu kiïån nhaâ tuâ khùæc nghiïåt hún, hïå thöëng nhaâ trûúâng chñnh quy (khoaãng cuäng laâ nguyïn nhên dêîn àïën tó lïå taái 20 àöla möåt nùm). ÚÃ cêëp àaåi hoåc, hïå phaåm cao (chûúng 7). Hêåu quaã gêy ra thöëng caác trûúâng cao àùèng cöång àöìng úã cuäng nghiïm troång khöng keám viïåc Myä, ban àêìu àûúåc thiïët kïë nhùçm taåo cú phaåm töåi, vaâ caác chûúng trònh phaãi thuác höåi thûá hai cho ngûúâi lúán, àïën nay ngaây àêíy viïåc taái hoaâ nhêåp cho caác thanh caâng àûúåc sûã duång nhû möåt chûúng niïn naây vúái möåt vai troâ laânh maånh vaâ trònh cú höåi thûá hai cho caác em hoåc sinh coá hiïåu quaã trong xaä höåi. töët nghiïåp trung hoåc phöí thöng ­ ba Möåt söë caách can thiïåp (chûúng 7) phêìn tû trong töíng söë hoåc sinh caá biïåt àaä khùæc phuåc àûúåc nùng lûåc haån chïë cuãa àaä àûúåc hoåc taåi caác trûúâng cao àùèng hïå thöëng tû phaáp, chùèng haån nhû cöång àöìng. chûúng trònh Baánh xe Cöng lyá úã Caác chûúng trònh chñnh thöëng phaãi Philñppin, laâ núi maâ caác thêím phaán àaä linh hoaåt àïí nhûäng löîi lêìm trûúác àêy àïën caác trûúâng giaáo dûúäng trong caã khöng trúã thaânh nhûäng gaánh nùång vônh nûúác àïí thuác àêíy nhanh caác thuã tuåc töë viïîn. Möåt söë nûúác àaä phên loaåi caác hoåc tuång. Thay cho hïå thöëng tû phaáp truyïìn sinh tûâ àöå tuöíi 10 vaâo caác trûúâng thöëng mang tñnh trûâng phaåt, hún 80 chuyïn ban khaác nhau, trong khi úã caác nûúác àaä coá caác chûúng trònh tû phaáp 30 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 mang tñnh cûáu giuáp àïí khuyïën khñch khi chñnh phuã thöng baáo àaä coá caách viïåc taái hoaâ nhêåp. Chûúng trònh taåo cú "chûäa trõ" bïånh AIDS.41 Giaãi phaáp höåi cho naån nhên vaâ keã phaåm töåi gùåp gúä khöng phaãi laâ tûâ chöëi cú höåi thûá hai nhû nhau vaâ thoaã thuêån vúái nhau vïì möåt kïë chûäa trõ chùèng haån ­ àoá laâ àiïìu phi àaåo hoaåch caãi taåo. Nöíi tiïëng nhêët trong àûác vaâ laäng phñ. Thay vò thïë, phaãi xêy nhûäng chûúng trònh nhû vêåy laâ chûúng dûång àöång cú khuyïën khñch nhûäng trònh Chên lyá vaâ Hoaâ giaãi úã Nam Phi, haânh vi thêån troång hún ngay caã àöëi vúái àûúåc bùæt àêìu sau khi chêëm dûát chïë àöå nhûäng ngûúâi àaä qua àiïìu trõ. Caác Apaácthai. chûúng trònh nêng cao nùng lûåc kïët húåp Thanh niïn bõ huát vaâo caác cuöåc vúái taåo cú höåi thûá hai coá nhiïìu khaã nùng xung àöåt úã moåi núi trïn traái àêët: caác ûúác thaânh cöng hún. tñnh cho rùçng hiïån nay coá 300.000 thanh Khaái niïåm naây àûúåc minh hoåa roä niïn dûúái 18 tuöíi àang dñnh lñu àïën caác neát qua caác chûúng trònh daåy nghïì cho cuöåc xung àöåt vuä trang, vaâ khoaãng thanh niïn boã hoåc. Trong rêët nhiïìu 500.000 ngûúâi khaác àûúåc tuyïín möå laâm thiïët chïë cuãa caác quöëc gia, nhûäng quên nhên hoùåc dên phoâng.40 Kinh chûúng trònh naây dûúâng nhû chûa qua nghiïåm vïì caác chûúng trònh giaãi giaáp, kiïím àõnh chi phñ - lúåi ñch. Tuy nhiïn, giaãi trûâ quên bõ hay taái hoaâ nhêåp cho khi àaâo taåo àûúåc coi nhû möåt phêìn thêëy coá thïí giuáp caác chiïën binh treã tuöíi trong goái höî trúå toaân diïån nhùçm trao laâm laåi cuöåc àúâi vaâo thúâi bònh. Roä raâng cho ngûúâi nhêån àöång cú khuyïën khñch nhûäng cûåu quên nhên naây cêìn àûúåc àaâo vaâ thöng tin àïí tòm kiïëm viïåc laâm ­ taåo kyä nùng àïí chuêín bõ cho cuöåc söëng nhû dõch vuå viïåc laâm, tû vêën, àaâo taåo thúâi hêåu chiïën cuãa mònh, nhûng hoå cuäng kyä nùng cuöåc söëng ­ thò noá seä coá kïët cuåc cêìn nhûäng höî trúå vïì y tïë vaâ têm lyá àïí töët hún. Caác chûúng trònh Jovenes úã vûúåt qua nhûäng töín thûúng maâ hoå àaä chêu Myä La tinh, hûúáng vaâo viïåc àaâo "Khi noái rùçng 'thanh phaãi gaánh chõu. Caác nûä cûåu quên nhên taåo thanh niïn coá hoaân caãnh khoá khùn niïn taåo ra sûå khaác biïåt treã tuöíi coá thïí coá möåt chuöîi nhu cêìu úã àöå tuöíi 16-29, coá thïí coá taác àöång àaáng trong cöång àöìng' töi nghô giaá trõ cuãa thanh hoaân toaân khaác biïåt khöng thïí giaãi kïí àïën khaã nùng tòm kiïëm viïåc laâm vaâ niïn àang bõ àaánh giaá quyïët bùçng nhûäng chûúng trònh thiïët kïë thu nhêåp. Àaâo taåo coá thïí rêët töën keám, thêëp úã moåi núi. Thanh riïng cho nam quên nhên àûúåc. nhûng chi phñ àoá coân reã hún nhiïìu so niïn rêët xuêët sùæc trong Bêët kyâ möåt chûúng trònh hoaâ giaãi vúái caác chûúng trònh phaát triïín vöën con viïåc thûåc hiïån caác dûå aán naâo cuäng phaãi àûúng àêìu vúái vêën àïì maâ ngûúâi khaác daânh cho thanh niïn phaát triïín úã cêëp cú súã vúái caác nhaâ kinh tïë goåi laâ hiïån tûúång lúåi (chûúng 4). kinh phñ töëi thiïíu vaâ rêët duång baão laänh, cöë yá laâm liïìu (moral haz- hiïåu quaã. Nhúâ àûúåc tham ard). Nïëu ai àoá biïët rùçng hêåu quaã cuãa Triïín voång tûúng lai tiïën lïn gia úã cêëp cú súã maâ hoå coá nhûäng haânh vi chêëp nhêån ruãi ro cuãa phña trûúác thïí dïî daâng thûåc hiïån dûå mònh àûúåc giaãm thiïíu bùçng caác chûúng Caác àõnh hûúáng chñnh saách lúán àûúåc aán maâ khöng cêìn töí chûác trònh cuãa chñnh phuã hoùåc bùçng baão Baáo caáo naây àïì xuêët - àûúåc phên chia cöìng kïình vaâ vò hoå hiïím, thò ngûúâi àoá coá thïí seä tham dûå theo caác lùng kñnh cuãa thanh niïn vïì cú thûúâng cuäng coá möåt cú vaâo nhûäng haânh vi coân ruãi ro hún mûác höåi, nùng lûåc, vaâ cú höåi thûá hai - àûúåc súã chi phñ thêëp hún". àûúåc baão laänh. Möåt söë coân thïí hiïån sûå toám tùæt laåi trong baãng 1. Möåt söë trong Shasheen, 20 tuöíi, quan ngaåi rùçng viïåc sùén coá liïåu phaáp nhûäng haânh àöång vaâ chûúng trònh naây Öxtrêylia, khaáng virut taái nhiïîm seä khiïën thanh àoâi hoãi phaãi phên böí laåi nguöìn lûåc. Thaáng 6 nùm 2006 niïn ñt thêån troång hún. Quaã thûåc, úã Chuáng bao göìm nhûäng kiïën nghõ chuá Kïnia, viïåc sûã duång bao cao su giaãm sau troång àïën chêët lûúång trong khi phaát Töíng quan 31 Baãng 1 Muåc tiïu chñnh saách, àõnh hûúáng, haânh àöång vaâ caác chûúng trònh Múã röång cú höåi cho thanh niïn àïí Xêy dûång nùng lûåc cho thanh niïn àïí trúã Taåo cú höåi thûá hai àïí quaãn lyá phaát triïín vöën con ngûúâi cuãa hoå thaânh nhûäng taác nhên ra quyïët àõnh hêåu quaã cuãa nhûäng kïët cuåc xêëu xaãy ra tûâ trûúác trong cuöåc àúâi Muåc tiïu Haânh àöång chñnh saách Muåc tiïu Haânh àöång chñnh saách vaâ Muåc tiïu Haânh àöång chñnh saách vaâ caác chûúng trònh chñnh saách caác chûúng trònh chñnh saách chñnh saách vaâ caác chûúng trònh Treã em trúã Nêng cao chêët lûúång Thanh niïn Hoåc böíng coá muåc tiïu Cho pheáp Caác chûúng trònh thaânh ngûúâi giaáo duåc tiïíu hoåc vaâ coá nhûäng àoâi dûåa trïn nùng lûåc vaâ nhu thanh niïn xuêët phaát tûâ phña lúán vúái trung hoåc cú súã hoãi thñch húåp cêìu, àûúåc xeát theo kïët quaã giaânh laåi cêìu giuáp thanh nhûäng kyä Phöí cêåp trung hoåc cú vïì nguöìn lûåc hoåc têåp (Chûúng trònh Höî àûúåc khaã niïn taái tham gia nùng cú baãn súã maâ nhûäng trúå Phiïëu hoåc phöí thöng nùng tiïëp hïå thöëng giaáo àïí tiïëp tuåc Thiïët kïë laåi hïå thöëng nguöìn lûåc àoá daânh cho phuå nûä úã cêån nhûäng duåc chñnh thöëng hoåc têåp vaâ giaáo duåc cûáng nhùæc aãnh hûúãng Bùnglaàeát). dõch vuå àaãm (giaáo duåc tûúng söëng cuöåc thaânh nhûäng hïå thöëng àïën nhûäng baão vaâ phaát àûúng). àúâi thûåc tïë àa daång hún vaâ gùæn lyá quyïët àõnh vïì Tñn duång vi mö cho thanh triïín àûúåc Àiïìu trõ thuyïët vúái kyä nùng cú höåi caã àúâi niïn. vöën con HIV/AIDS cho cuöåc söëng (Caãi caách cuãa hoå ngûúâi cuãa thanh niïn. Giaáo duåc úã Chilï) Vay dûå phoâng thu nhêåp hoå. Caác chûúng trònh Àöång viïn giaáo viïn (nhû úã Öxtrêylia, Thaái àaâo taåo laåi gùæn bùçng caác àöång cú Lan) chùåt vúái cêìu vïì khuyïën khñch lao àöång (nhû Khùæc phuåc nhûäng haån Chûúng trònh chïë vïì phña cêìu trong Jovenes cuãa chêu àöëi tûúång em gaái bùçng Myä La tinh). caách sûã duång cö giaáo vaâ caãi thiïån möi trûúâng hoåc àûúâng Thanh niïn Laâm cho lûúng töëi Thanh niïn Thöng tin dûåa vaâo nhaâ Mang laåi hy Hïå thöëng tû tham gia lûåc thiïíu phuâ húåp vúái thûåc coá thöng tin trûúâng, giaáo duåc vaâ chiïën voång cho phaáp coá tñnh lûúång lao tiïîn thõ trûúâng àêìy àuã vaâ dõch truyïìn thöng (Kïnia) nhûäng ngûúâi chêët cûáu giuáp vaâ àöång àuáng Phaá boã nhûäng raâo caãn chñnh xaác vïì Chûúng trònh giaãng daåy àaä tûâng caác chûúng trònh luác vaâ cú sûå cú àöång (nhû núái nhu cêìu vaâ Lûåa choån vò cuöåc söëng töët phaåm töåi taái hoaâ nhêåp àöång àïí coá loãng caác qui àõnh vïì haån chïë vïì hún (ÊËn Àöå). hoùåc laâ hiïåu quaã vïì chi thïí tñch luäy bònh àùèng viïåc laâm vöën con Chûúng trònh tû vêën viïåc nhûäng quên phñ (nhû Rumani, àûúåc nhûäng quaá khùæt khe vaâ caác ngûúâi vaâ caác laâm (nhû Chûúng trònh nhên tham Chûúng trònh kyä nùng úã qui àõnh vïì cû truá) chûúng trònh Lao àöång Haãi ngoaåi cuãa gia caác cuöåc Chên lyá vaâ Hoaâ cêëp àöå cao nhùçm khùæc Philñppin). xung àöåt vuä giaãi cuãa Nam hún phuåc chuáng Caãi caách chûúng trònh trang Phi). giaãng daåy àïí chuá troång àïën viïåc àaâo taåo kyä nùng khöng liïn quan àïën nhêån thûác. Têët caã thanh Cöng nhêån thanh niïn Höî trúå viïåc ra Thu huát hoåc sinh vaâo quaá niïn àïìu coá laâ caác bïn hûäu quan quyïët àõnh trònh ra quyïët àõnh trong tiïëng noái quan troång trong caác bùçng caách nhaâ trûúâng. trong àúâi thïí chïë cöng vaâ laâ caác cöng nhêån Chuyïín giao tiïìn mùåt coá söëng dên sûå thïí nhên húåp phaáp (thñ baãn sùæc, vaâ àiïìu kiïån tuây theo kïët quaã duå nhû viïåc tham vêën taåo àöång cú (nhû Chûúng trònh chñnh saách úã Cearaá, àïí thay àöíi Opportunidades cuãa Braxin) haânh vi Mïhicö) Thuïë thuöëc laá 32 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 2007 triïín kyä nùng cú baãn cho ngûúâi lúán vaâ cöng quyä nhû àêìu tû trûåc tiïëp. Àiïìu nhûäng thanh niïn trûúãng thaânh, vò caác khöng may laâ, coá thïí àoâi hoãi phaãi coá chñnh phuã àang eáp maånh viïåc àaåt àûúåc nhûäng àaánh àöíi chñnh trõ khoá khùn hún. caác chó tiïu àõnh lûúång àùåt ra cho àöëi Thñ duå, lúåi suêët àêìu tû vaâo thanh niïn seä tûúång treã em. ÚÃ caác nûúác àaä àaåt àûúåc àûúåc tùng cûúâng àaáng kïí nhúâ caãi caách chó tiïu vïì söë lûúång vaâ chêët lûúång thò thûúng maåi vaâ thõ trûúâng lao àöång, maâ muåc tiïu ûu tiïn seä laâ múã röång khaã nùng nhûäng caãi caách naây sûã duång vöën con tiïëp cêån àïën giaáo duåc trung hoåc phöí ngûúâi hiïåu quaã hún thöng qua möi thöng vaâ àaåi hoåc, àùåc biïåt laâ phaãi kñch trûúâng caånh tranh cúãi múã hún ­ nhûng cêìu vïì giaáo duåc. àiïìu naây coá thïí àe doaå nhûäng cöng nhên Möåt mònh chi tiïu cöng thò khöng lúán tuöíi, nhûäng ngûúâi muöën duy trò laâm nïn troâ tröëng gò. Chñnh saách phaãi quyïìn lúåi cuãa hoå. Biïån phaáp nhùçm nêng àöång viïn àûúåc thanh niïn, cha meå vaâ cao nùng lûåc vaâ múã ra cú höåi thûá hai cuäng cöång àöìng cuãa hoå àïí àêìu tû vaâo baãn thên coá thïí rêët gêy tranh caäi. Möåt söë xaä höåi hoå. Baáo caáo naây àaä mö taã nhûäng thêët baåi xem viïåc ra quyïët àõnh trong tay thanh cuãa thõ trûúâng, vïì thïí chïë vaâ nhûäng chñnh niïn nhû möåt sûå àe doaå, hoùåc cho rùçng saách goáp phêìn taåo ra möåt möi trûúâng viïåc giaãm thiïíu taác àöång cuãa nhûäng khöng thuêån lúåi cho viïåc àêìu tû vaâo vöën quyïët àõnh sai laâ rêët töën keám, ngay caã khi con ngûúâi úã thanh niïn. Àiïìu may mùæn laâ thanh niïn khöng phaãi chõu traách nhiïåm caác cuöåc caãi caách nhùçm khùæc phuåc nhûäng vïì nhûäng quyïët àõnh àoá. thêët baåi naây coá leä khöng töën keám cho Nïëu caác nûúác muöën huy àöång àûúåc HÖÅP 5: Têët caã àïìu ùn mùåc àeåp vaâ ài àêu àoá úã Bungoma vaâ Butere-Munias Cung cêëp àöìng phuåc hoåc àûúâng úã quêån Cung cêëp àöìng phuåc hoåc àûúâng úã quêån Bungoma Bungoma vaâ Butere-Mumias, Kïnia, khöng vaâ Butere-Mumias, Kïnia, khöng chó laâm giaãm tó chó laâm giaãm tó lïå boã hoåc ­ maâ coân trò hoaän lïå boã hoåc - maâ coân trò hoaän àûúåc caã viïåc mang thai àûúåc caã viïåc mang thai úã lûáa tuöíi võ thaânh úã lûáa tuöíi võ thaânh niïn niïn Àöëi chûáng Möåt cuöåc thûã nghiïåm ngêîu nhiïn tiïën Hoåc sinh àûúåc nhêån àöìng phuåc hoåc àûúâng haânh gêìn àêy úã Kïnia àaä àaánh giaá möåt Phêìn trùm chûúng trònh àa ngaânh nhùçm taåo àöång cú 16 cho caác baån treã bùçng caách trang bõ cho hoå 14 àöìng phuåc hoåc àûúâng, möåt khoaãn chi àaáng 12 kïí àöëi vúái hoå vaâ gia àònh hoå. Nghiïn cûáu naây 10 cho thêëy viïåc giaãm chi phñ giaáo duåc bùçng 8 caách cung cêëp caác böå àöìng phuåc naây àaä coá 6 taác àöång maånh khöng chó àïën tó lïå boã hoåc 4 cuãa nam vaâ nûä - maâ noá coân giaãm tó lïå nûä thanh thiïëu niïn mang thai lêìn àêìu (hònh 2 veä). Taác duång naây lúán hún so vúái aãnh hûúãng 0 Tó lïå Tó lïå Söë phuå nûä cuãa möåt chûúng trònh nhùçm muåc tiïu cuå thïí boã hoåc úã boã hoåc úã mang thai nam giúái nûä giúái vaâo vêën àïì mang thai súám ­ chûúng trònh lêìn àêìu àaâo taåo giaãng viïn cho chûúng trònh giaãng Nguöìn: Duflo vaâ caác taác giaã khaác (2006). daåy vïì HIV/AIDS cuãa Kïnia. Nhûäng taác Chuá thñch: Sûå chïnh lïåch giûäa nhoám nghiïn àöång lan toaã àoá coá thïí khöng thïí hiïån nïëu cûáu vaâ nhoám àöëi chûáng coá yá nghôa thöëng kï. chó àûáng trïn quan àiïím ngaânh. Töíng quan 33 caác nguöìn lûåc kinh tïë vaâ chñnh trõ àïí Àaánh giaá thûúâng xuyïn hún. Thiïëu thuác àêíy caãi caách, hoå cêìn giaãi quyïët ba nhûäng chûúng trònh vaâ chñnh saách vêën àïì (chûúng 9): hûúáng vïì thanh niïn vaâ àûúåc àaánh giaá möåt caách khùæt khe coá thïí laâm giaãm Phöëi húåp vaâ löìng gheáp töët hún vaâo chñnh àöå tin cêåy cuãa chuáng, ngay caã khi saách quöëc gia. Caác vêën àïì thanh niïn phêìn lúán nhûäng chûúng trònh vaâ vïì baãn chêët laâ vêën àïì xuyïn suöët caác chñnh saách àoá laâ khaã quan. Soaån thaão ngaânh, trong khi hêìu hïët caác chñnh Baáo caáo naây laâ möåt thaách thûác chñnh saách aãnh hûúãng àïën hoå laåi chó àûúåc vò sûå thiïëu huåt àoá ­ nhûäng nghiïn xêy dûång trong tûâng ngaânh (höåp 5). cûáu nhû thñ duå trong höåp 5 tûúng àöëi Vò thïë, thaách thûác àöëi vúái sûå phöëi húåp hiïëm. Khùæc phuåc sûå thiïëu thöën àoá àoâi laâ rêët lúán. Nhûäng nûúác thaânh cöng laâ hoãi phaãi xêy dûång nùng lûåc trong nhûäng nûúác àaä xêy dûång àûúåc möåt chñnh phuã vaâ taåo àöång cú àïí sûã duång khuön khöí quöëc gia chùåt cheä vïì caác tiïu chñ coá dêîn chûáng roä raâng khi thanh niïn, àûúåc têët caã caác böå ngaânh quyïët àõnh caác chûúng trònh. Vò hêåu thuêîn. Khuön khöí naây cêìn àûúåc nhûäng kiïën thûác naây laâ haâng hoaá löìng gheáp vaâo quaá trònh lêåp kïë hoaåch cöng cöång nïn cêìn phaãi coá sûå taâi trúå tûâ vaâ ngên saách quöëc gia (giöëng nhû qui quöëc tïë. Caác chñnh saách vaâ chûúng trònh chiïën lûúåc vïì giaãm ngheâo), chûá trònh trong baãng 1 khöng chó bao göìm khöng bõ xem nhû nhûäng chûúng nhûäng chûúng trònh àaä àûúåc àaánh trònh àûáng riïng reä do caác böå phuå giaá nghiïm tuác maâ coân caã nhûäng traách vêën àïì thanh niïn thiïëu kinh chûúng trònh coá veã khaã quan theo phñ vaâ coá quaá nhiïìu nhiïåm vuå àûúåc nhêån àõnh cuãa caác nhaâ chuyïn mön. giao àiïìu haânh seä coá hiïåu quaã hún Quaã thêåt, nïëu khöng phaãi nhû vêåy thò nïëu coi nhûäng böå naây chó laâ cú quan baãng naây chó coân laâ möåt baãng chùæp vaá. àiïìu phöëi. Tiïëng noái coá troång lûúång hún. Viïåc Möåt söë vêën àïì àûúåc nïu lïn trong thanh niïn khöng coá tiïëng noái coá Baáo caáo naây coá thïí khöng bao giúâ giaãi nghôa laâ hoå àang laâ nhûäng ngûúâi quyïët àûúåc. Sau cuâng, cha meå luác naâo uãng höå yïëu úát cho caãi caách. Cha meå cuäng phaân naân vïì con caái mònh úã tuöíi võ khöng thïí àaåi diïån cho quan àiïím thaânh niïn, vaâ ngûúåc laåi. Nhûäng vêën àïì vaâ khaát voång cuãa thanh niïn trûúãng nhû thïë laâ möåt phêìn cuãa quaá trònh thaânh nhû hoå àaä laâm àöëi vúái con caái trûúãng thaânh cuãa con ngûúâi vaâ nùçm úã lûáa tuöíi nhoã hún. Nhûng thanh ngoaâi phaåm vi cuãa kinh tïë hoåc phaát niïn coá thïí khöng coá cú höåi hoùåc sûå triïín. Nhûng Baáo caáo naây cuäng nhêån tûå tin àïí tûå àaåi diïån cho mònh trïn daång nhûäng vêën àïì quan ngaåi khaác vïì caác diïîn àaân cöng cöång. Thanh niïn sûå phaát triïín vöën con ngûúâi cuãa thanh cêìn àûúåc khuyïën khñch àïí tham gia niïn ­ nhûäng vêën àïì maâ nïëu khöng àêìy àuã hún vaâo àúâi söëng xaä höåi. àûúåc giaãi quyïët thoaã àaáng coá thïí àe doaå Chñnh phuã vaâ caác cú quan khaác cêìn àïën sûå phaát triïín. May thay, coá rêët nhiïìu hoåc caách tiïëp xuác vúái hoå, laâm cho thñ duå vïì nhûäng ngûúâi thanh niïn, vúái sûå caác chûúng trònh cuãa mònh hêëp dêîn hêåu thuêîn cuãa caác chñnh saách vaâ thïí chïë thanh niïn vaâ tranh thuã nhûäng töët, àaä khöng nhûäng àöëi phoá àûúåc maâ nùng lûåc to lúán cuãa hoå vúái tû caách laâ coân phaát triïín lïn, nhúâ àoá àaä àoáng goáp caác àöëi taác trong cung ûáng dõch vuå. vaâo tûúng lai cuãa têët caã caác thïë hïå.