33382 Дэлхийн банкны “Тэтгэврийн шинэчлэлийн үндсэн ойлголтууд” цуврал Тэтгэврийн хийсвэр нэрийн дансны тогтолцоо Тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хийсвэр нэрийн дансны систем тэтгэврийн шинэчлэлийн стратеги болох нь Даатгуулагчийн авах тэтгэврийн Энэ тогтолцооны санхүүжилт нь хэмжээ нь түүний төлсөн шимтгэл, хуваарилалтын (pay-as-you-go) буюу шимтгэлийг хөрөнгө оруулалтад даатгуулагчийн төлсөн шимтгэлийн оруулсны өгөөжөөс хамаардаг орлогоор одоогийн тэтгэврийн зардлыг шимтгэлд үндэслэх тэтгэврийн санхүүжүүлдэг уламжлалт цалинд системийг дуурайсан нэг загвар бол үндэслэх тогтолцоотой ижил юм хийсвэр нэрийн дансны систем юм. (Тийм ч учраас “хийсвэр” шимтгэлд Даатгуулагч тэтгэврийн насанд хүрэхэд үндэслэх систем гэж нэрлэдэг байна). түүний нэрийн дансанд хуримтлагдсан Даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалд нийт үлдэгдлийг жилд олгох төлсөн шимтгэлийг дансанд бүртгэж, тэтгэврийн хэмжээнд хөрвүүлдэг. түүнд хүү тооцно. Гэхдээ шимтгэлд Жилд ногдох тэтгэврийг тогтоох тооцсон хүү бол хийсвэр бөгөөд бодит коэфциентийг Засгийн газраас зах зээлийн хөрөнгө оруулалтын хүү, өөрчилж болдог. өгөөж биш харин Засгийн газраас тогтоосон бодит бус хүү байдаг. Сүүлийн үед Итали, Латви, Польш, Швед зэрэг улсад хийсэн тэтгэврийн Энэ тогтолцоог нийгмийн даатгалын шинэчлэл нь хийсвэр нэрийн дансны уламжлалт тогтолцооны адил улсын тогтолцоог нэвтрүүлэхэд чиглэгджээ. хэмжээнд мөрдөж болдог. Гэхдээ энэ (Шинэ тогтолцоонуудын талаар хойно тогтолцооноос олгох тэтгэврийн хүснэгтэд дурдав) Энэхүү хураангуй нь хэмжээг бодох томьёо нь цалин, хийсвэр нэрийн дансны тогтолцоог орлогод үндэслэдэг уламжлалт тэтгэврийн шинэчлэлийн бусад тогтолцооноос ялгаатай, хувилбаруудтай харьцуулан үнэлэх юм. даатгуулагчийн тэтгэвэр түүнийг тэтгэвэрт гарах үед хийсвэр дансандаа Тэтгэврийн шинэчлэлийн бүртгүүлсэн нийт шимтгэлээс стратегиуд хамаарна. Энэ тогтолцоог хийсвэр Амласан тэтгэврээ олгохын тулд нэрийн данс гэж нэрлэж буй шалтгаан Засгийн газраас зарцуулах зардлын нь шимтгэлийн орлогоор бүрдсэн хэмжээ хүн амын насжилттай тэтгэврийн сангийн мөнгөн хөрөнгө холбоотойгоор улам бүр нэмэгдэх бодитоор байхгүй бөгөөд болсон. Ийнхүү тэтгэврийн өнөөгийн даатгуулагчийн ирээдүйд авах ба ирээдүйн зардал өсөж байгаа нь тэтгэврийн авлагын бүртгэл тооцоо л байна. Энэхүү хураангуй нь дэлхий даяар тэтгэврийн шинэчлэлийн бодлого боловсруулж хэрэгжүүлж байгаа хүмүүст зориулан гаргасан Дэлхийн банкны Тэтгэврийн шинэчлэлийн үндсэн ойлголтуудын нэг хэсэг болно. Нэмэлт мэдээллийг Дэлхийн Банкны Нийгмийн хамгаалал, хүний хөгжлийн сүлжээнээс авна уу. 1818 H гудамж, Вашингтон ДС, АНУ. Утас: +1 202 458 5267; факс +1 202 614 0471; e-mail socialprotection@worldbank.org. Тэтгэврийн шинэчлэлийн үндсэн ойлголтууд бодлогын хураангуйг www.worldbank.org/pensions вэб сайтаас бүрэн эхээр нь үзэх боломжтой. 2 Хийсвэр нэрийн данс тэтгэврийн үр дүнтэй шинэчлэлийн тэтгэврийн бодит хуримтлалын дансны арга хэмжээг хэрэгжүүлэх шаардлагыг шимтгэлийг хариуцах юм. бий болгож байна. Нэрийн дансны тогтолцоог дэмжигчид Тэтгэврийн сангийн зардлыг дээрх 2 тэтгэврийн шинэчлэлийн тогтвортой түвшинд байлгах аргын 3 дахь арга зам гэж үздэг. уламжлалт арга нь тэтгэврийн Нэрийн дансны тогтолцооны үед системийн параметрүүдэд өөрчлөлт сангийн санхүүжилтийн оруулах, тухайлбал тэтгэврийн нас, хуваарилалтын зарчмыг хадгалах тэтгэвэр бодох хувь хэмжээ, тэтгэврийг замаар шилжилтийн зардлаас индексжүүлэх бодлогод өөрчлөлт зайлсхийдэг. Шимтгэлд үндэслэх бодит оруулах явдал байдаг. Гэвч эдгээр хуримтлалын системийг стратегиуд олон нийтэд төдийлөн хуулбарласнаар цалинд үндэслэн таашаагддаггүй. Тэтгэврийн хувь тогтоогдох тэтгэврийн томьёоны зарим хэмжээг бууруулах нь тэтгэврийн дутагдлыг засдаг. сангийн санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангахад хангалттай бус юм. Тэтгэврийн тэгш байдал Ихэнх Засгийн газрууд богино хугацааг Хийсвэр нэрийн дансны шинэчлэлийн хардаг учраас дээрх бодлогуудыг бүрэн гол агуулга нь даатгуулагчийн хэрэгжүүлж чаддаггүй. тэтгэврийн хэмжээг түүний төлсөн нийт шимтгэлийн хэмжээтэй Хоёрдох стратеги бол тэтгэврийн уялдаатай болгоход оршино. Энэ нь системийн тодорхой хэсгийг заавал хуваарилалтын санхүүжилт бүхий даатгалын, бодит хуримтлалын тэтгэврийн системийг актуар тооцооны тэтгэврийн дансанд шилжүүлэх явдал хувьд хамгийн шударга болгож байна. юм. Энэ загварыг Дэлхийн банкны Жишээ нь, Шведийн тэтгэврийн илтгэлд, шинэчлэлийг хийсэн Эдвард Палмер “хийсвэр нэрийн дансны гол шинж Насжилтын хямралаас сэргийлэх— чанар нь шударга тогтолцоо юм” гэж гэдэг нь: үздэг. Шударга эсэхийг тодорхойлохын “өндөр настны ядуурлыг бууруулах тулд хийсвэр нэрийн дансны системийг хязгаарлагдмал зорилт бүхий заавал уламжлалт цалинд үндэслэх даатгуулах улсын тэтгэврийн тэтгэврийн системтэй харьцуулж үзье. тогтолцоо болон заавал эсхүл сайн дураар даатгуулах хувийн Даатгуулагчийн хийсвэр нэрийн тэтгэврийн хуримтлал” юм. дансны тэтгэврийн нас хүртэлх хугацааны хуримтлал нь түүний нийт Дэлхийн 20 гаруй улс ийм төрлийн цалин орлогыг шимтгэлийн хувь тэтгэврийн системтэй байна. хэмжээгээр үржүүлсэнтэй тэнцүү Тэтгэврийн ийм төрлийн шинэчлэлийг байна. Цалин орлогыг индексжүүлдэг хийхэд тулгардаг гол бэрхшээл нь бөгөөд даатгуулагчийн төлсөн шилжилтийн зардал юм. Энгийн шимтгэлд хийсвэр хүү тооцдог. утгаар бол хүн амын нэг үе тэтгэврийн Эдгээрийн нийлбэрийг “хөрвүүлэх” зардлыг 2 удаа хариуцна гэсэн үг. буюу “жи” коэфциентоор үржүүлнэ. Нэгдүгээрт, эцэг эхийн тэтгэврийн Засгийн газраас бүх параметрүүдийг, зардлыг, хоёрдугаарт, өөрийн шимтгэлийн хувь хэмжээ, хийсвэр Хийсвэр нэрийн данс 3 хүүгийн хэмжээ, болон жи цалинд үндэслэх тэтгэврийн систем коэфциентыг тогтоодог гэдгийг санах гэж үзэж болно. нь зүйтэй. Жишээ нь, Латви, Итали улсуудын туршлагаас харахад Хоёрдох ялгаа нь даатгуулагчийн даатгуулагчийн хийсвэр дансны шимтгэл төлсөн хугацаа нэмэгдэхийн үлдэгдэл нь түүний төлсөн хэрээр тэтгэвэр бодох хувь хэмжээ шимтгэлийн хэмжээнээс ихээхэн өөрчлөгддөг. 50-иад улсын тэтгэврийн зөрүүтэй байна. системийн хувьд даатгуулагчийн шимтгэл төлсөн эхний жилүүдэд Цалинд үндэслэх тэтгэврийн томьёо ч ногдох тэтгэврийн хувь хэмжээ илүү үүнтэй төстэй байж болно. өндөр байдаг байна. (ихэвчлэн эхний Даатгуулагчийн цалин орлого нь 10 ба 20 жилд) Харин нэрийн дансны амьжиргааны өртгийн өөрчлөлттэй тогтолцооны хувьд эсрэгээр уялдан индексждэг бөгөөд нийт даатгуулагчийн шимтгэл төлсөн жил орлогын хэмжээг тэтгэвэр бодох хувь тутамд бодох тэтгэврийн хувь хэмжээ хэмжээгээр үржүүлдэг. Бүтэц нь ижил байдаг. ижил юм. Хэрэв өөрчлөлтийн индекс нь нэрийн дансныхтай ижил бөгөөд Тэтгэвэр бодохдоо даатгуулагчийн тэтгэвэр бодох хувь хэмжээ нь жи насан туршийн орлогод үндэслэх нь коэфциентийг нэрийн дансны зүйтэй гэсэн асуудлыг хөнддөг. шимтгэлийн хувь хэмжээгээр Нэгдүгээрт, даатгуулагчийн тэтгэврийг үржүүлсэнтэй тэнцүү бол 2 системийн тогтоохдоо түүний сүүлийн жилийн аль алины хувьд тэтгэврийн хэмжээ нь эсхүл цөөн хэдэн жилийн цалинд ижил байх болно. үндэслэх нь даатгуулагчийг богино хугацаанд цалингаа огцом өсгөхийг Гэсэн хэдий ч практикт хэд хэдэн урамшуулдаг. Хоёрдугаарт, ялгаатай байж болно. Улсын даатгуулагчийг цалин орлогоо тэтгэврийн цалинд үндэслэх олон хуурамчаар өсгөж мэдүүлэх сэдэл системд тэтгэврийн хэмжээг болдог. Гуравдугаарт, даатгуулагчийг тогтоохдоо даатгуулагчийн насан хагас цагийн эсхүл бага цалинтай ажил туршийн бус харин тодорхой хийхийн оронд тэтгэвэрт гарахыг хугацааны цалин орлогод үндэслэдэг. илүүд үзэхэд хүргэдэг. Жишээ нь, хөгжингүй орнуудын гуравны хоёр нь, ЭЗХАХБ-ын гишүүн Гэсэн ч, хэрэв цалинд үндэслэх орны 5-аас 2-ынх нь хувьд тэтгэврийг тэтгэврийн системийн хувьд тэтгэвэр даатгуулагчийн сүүлийн сараас бодох хувь хэмжээ шимтгэл төлсөн сүүлийн 10 жилийн хугацааны цалин жил тутамд тогтмол бөгөөд тэтгэврийг орлогод үндэслэн тогтоодог байна. даатгуулагчийн насан туршийн цалинд Орнуудын 5-ны нэгний хувьд үндэслэж боддог тохиолдолд эдгээр даатгуулагчийн тэтгэврийг түүний доголдлыг арилгаж болно. хамгийн өндөр цалин орлоготой байсан цөөн жилд үндэслэн тогтоодог Санхүүгийн тогтвортой байдал байна. Хийсвэр нэрийн дансны Ирээдүйд олгох тэтгэврийн өглөгтэй тогтолцоог цалинд үндэслэх тэнцүү хөрөнгийг бүрдүүлдэг учраас тэтгэврийн системтэй жишвэл бүрэн хуримтлалын тэтгэврийн даатгуулагчийн насан туршийн системийн хувьд санхүүгийн орлогод үндэслэн тэтгэврийг бодох 4 Хийсвэр нэрийн данс тогтворгүй байдалтай холбоотой олон Тийм болохоор энэ систем нь насжилт асуудлуудаас зайлсхийдэг. Онолын уртсах асуудлыг шийдвэрлэж чаддаг хувьд, шимтгэлд үндэслэх бодит байна. (гэхдээ хүн ам зүйн бусад хуримтлалын тэтгэврийн системийн өөрчлөлтөд тухайлбал, төрөлтийн тэтгэврийн сангийн хөрөнгө нь бууралттай холбоотой асуудлыг тэтгэврийн нийт өглөгтэй байнга шийдэж чадахгүй). Энэ нь тэнцүү байдаг. Даатгуулагчийн даатгуулагчийн насжилт уртсах хэрээр амьдрах буюу тэтгэвэр авах хугацаа тэтгэврийн цалинд харьцуулсан нэмэгдэх үед түүний тэтгэврийн хэмжээ автоматаар буурдаг гэж үзэж хэмжээ автоматаар буурдаг. Гэхдээ болно. тэтгэврийн наснаас хойш амьдрах хугацааны урьдчилан таамаглаагүй Гэхдээ нэрийн дансны системийн үед өсөлттэй холбоотой зардлыг даатгуулагчийн тэтгэврийн хэмжээг тэтгэврийн компани хариуцдаг. автоматаар бууруулж байгаа нь цалинд Хуваарилалтын санхүүжилттэй ихэнх үндэслэх уламжлалт тэтгэврийн тэтгэврийн системийн тэтгэврийн системийн үед тэтгэврийг шууд өглөг нь үндэсний орлого өсөхийн бууруулах аргаас илүү хялбар гэж үзэх хэрээр нэмэгддэг. Энэ нь хүн амын үндэсгүй. Ийнхүү тэтгэврийн хэмжээг насжилтын өсөлт болон улсын автоматаар бууруулахын тулд нэрийн тэтгэврийн системийн хэт өгөөмөр дансны тогтолцоог нэвтрүүлэх амлалтаас үүдэлтэй. Тэтгэврийн шаардлагатай гэж үзэж болохгүй. шинэчлэл хийх гол зорилго нь Жишээ нь, Италид цалинд үндэслэх ихэвчлэн санхүүгийн тогтвортой тэтгэврийн системийнхээ тэтгэврийн байдлыг хангах байдаг. Харин хийсвэр хувь хэмжээг хүн амын насжилттай нэрийн дансны тогтолцоо нь уялдуулан 10 жил тутамд бууруулна тэтгэврийн системийн санхүүжилтийг гэсэн зарласан байдаг. сайжруулахад хангалтгүй юм. Санхүүгийн тогтвортой байдлыг Нэрийн дансны тогтолцооны үеийн хангахын тулд тэтгэврийн хэмжээг санхүүгийн хоёрдогч тогтворжуулагч нь багасгах (эсхүл шимтгэлийн хэмжээг даатгуулагчийн нэрийн дансны өсгөх) хэрэгтэй боловч нэрийн дансны үлдэгдэлд бодох хийсвэр хүүгийн системийн үед ингэх боломжгүй. түвшин юм. Хуваарилалтын санхүүжилттэй шударга нийгмийн Тодруулбал, эдийн засгийн шок эсхүл даатгалын систем гэдэг нь хүн ам зүйн бүтцэд гарах сөрөг даатгуулагчийн хойч үе болгоны төлсөн өөрчлөлтийн үед санхүүгийн шимтгэлд бүтээмжийн (цалингийн) тогтвортой байдлыг хангах автомат болон хөдөлмөр эрхлэлтийн бүтээлтэй тогтворжуулагч хийсвэр нэрийн тэнцүү өгөөж олгох юм. Энэ шударга дансны тогтолцооны тэтгэвэр бодох өгөөж нь эдийн засгийн өсөлтөөс аргачлалд агуулагддаг. Нэгдүгээрт, тэтгэврийн систем зарцуулах “жи-коэфциент”, Засгийн газраас боломжтой хэсгийг илэрхийлнэ. тогтоох тэтгэвэр бодох жилийн хувь Үүнийг Паул Самуэлсон 1958 онд хэмжээг даатгуулагчийн тэтгэврийн тодорхойлсон. хэмжээ түүнийг урт наслах хугацаанд хүрэлцэхүйц байхаар өөрчилж болдог. Польш Улсад даатгуулагчийн нэрийн дансыг нийт цалингийн сангийн өсөлтөөр өсгөдөг (дундаж цалин ба Хийсвэр нэрийн данс 5 ажил эрхлэлтийн өсөлт), Шведэд гарах нөхцөлүүд байдаг нь цалингийн өсөлтөөр, Италид ДНБ-ны даатгуулагчийг аль болох эрт тэтгэвэрт өсөлтөөр тус тус өсгөдөг. Эдгээр өсгөх гарахыг ил ба далд хэлбэрээр дэмждэг индекс ямар байх нь тухайн улсын байна. Шведэд 60 наснаас хойш тэтгэврийн зардалдаа хэр ихийг хөдөлмөрлөгчдийн орлогын татвар 35- зарцуулж чадах эдийн засгийн 40 хувь байдаг. Харин бусад орнуудад чадавхаас хамаарна. ингэж татварыг бууруулдаггүй өндөр хэвээр үлдээдэг байна. Тэтгэвэрт гарах Харин уламжлалт цалинд үндэслэх доод наснаас хойш ажилласан ч тэтгэврийн системийн үед тэтгэврийн хэмжээ нь төдийлөн даатгуулагчийн шимтгэл төлсөн өмнөх нэмэгддэггүй. Энэ нь тэтгэврийн хугацааны цалинг ижил индексээр даатгалд шимтгэл төллөө ч тэтгэврээ индексжүүлбэл ижил үр дүнд хүрэх нэмэгдүүлэхэд төдийлөн нөлөөлөхгүй юм. Чилийн Католикийн Их бол шимтгэл төлөхөө болино гэсэн үг. Сургуулийн Эдийн засгийн онолын профессор Сальватор Вальдо-Прието Нэрийн дансны системийн үед жи нь нэрийн дансны тогтолцоо коэфциент утга даатгуулагчийн санхүүгийн тогтвортой байдлыг тэтгэвэрт гарах наснаас хамаарч хангадаггүй гэж нотолсон. Хэрэв өөрчлөгддөг. Хэдийгээр эрт тэтгэвэрт тэтгэврийн зардлыг санхүүжүүлэх гарч болох боловч энэ тохиолдолд шимтгэлийн орлогыг даатгуулагчийн тэтгэврийг актуарын аргаар өмнө төлсөн шимтгэлд үндэслэн бууруулдаг. Тэтгэвэрт хойно гарах өргөдөл гаргагчдын дунд хуваадаг бол тусам тэтгэврийн хэмжээ нь ахиу санхүүгийн хувьд тогтвортой байна. байна. Жишээ нь Польшид 65 наснаас Харин нэрийн дансны тэтгэврийн хойш ажилласан жил тутамд тэтгэвэр 9 хэмжээ нь даатгуулагчийн дансны хувиар нэмэгддэг, 64 наснаас өмнө үлдэгдэл, түүнд бодсон хүүгээс тэтгэврээ тогтоолговол жил тутам 8 хамаардаг, хүү нь тухайн үеийн биш хувиар тэтгэврийг бууруулна. Энэ нь өмнөх үеийн үзүүлэлтүүдэд хүмүүсийг аль болох урт удаан үндэслэдэг учир санхүүгийн хугацаанд хөдөлмөрлөхийг тогтвортой байдлыг хангах аргагүй юм урамшуулна гэж найддаг. гэж үздэг. Цалинд үндэслэх тэтгэврийн системтэй Нэрийн данс ба тэтгэвэрт олон оронд ийм төрлийн урамшуулал гарах нь байдаг. ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудын Олон орны хувьд ахимаг насны эрэгтэй тал нь эрт ба хойно тэтгэвэрт гарахад ба эмэгтэй хүмүүсийн хөдөлмөр тэтгэврийн хэмжээг өөрчлөх бодлого эрхлэлтийн түвшин буурч байна. баримталдаг. Ийнхүү өөрчлөх хэмжээ Үүний шалтгаан нь нэлээд төвөгтэй ялгаатай боловч дунджаар (жилд 6 бөгөөд эрэлтийн талын асуудлууд буюу хувь) нэрийн дансны системийн далд ажилгүйдлийн түвшин өндөр, ялангуяа өөрчлөгчтэй тэнцүү байдаг. Өөрөөр Европ-д, нийлүүлэлтийн талын хэлбэл, нэрийн дансны тогтолцоо давуу асуудлууд буюу тэтгэврийн хэмжээ ба талыг цалинд үндэслэх уламжлалт бусад төрлийн хуримтлал нэмэгдсэн. тогтолцоонд ч мөн нэвтрүүлж болно. Олонх тэтгэврийн хөтөлбөрүүдэд тэтгэврийн наснаас өмнө тэтгэвэрт Польшид тэтгэврийн шинэчлэл хийхээс өмнө нийт ажиллагчдын 25 6 Хийсвэр нэрийн данс Нэрийн дансны тогтолцоог нэвтрүүлсэн орнуудын жишээ: Итали ба Швед Итали улс бол тэтгэврийн зардал Швед Улс тэтгэврийн нэрийн дансны хамгийн өндөртэй дэлхийн улсуудын тогтолцоог 1994 онд нэвтрүүлэхээр нэг бөгөөд тэтгэврийн зардал нь ДНБ-ны шийдсэн боловч 1998 оныг хүртэл 13 хувийг эзэлдэг байна. ЭЗХАХБ-ын холбогдох хуулиуд нь батлагдаагүй юм. гишүүн орнууд 2030 он гэхэд тэтгэврийн Шинэ тогтолцоо нь орлогын шалгуурт зардалд ДНБ-ны 20 хувийг зарцуулахаар үндэслэх “баталгаат тэтгэвэр” болон байна. Тэтгэврийн шинэчлэлийг 1992 даатгуулагчийн хийсвэр нэрийн дансанд оноос эхлүүлж зарим параметрийн үндэслэх “орлогын тэтгэвэр”-ийг өөрчлөлтүүдийг хийжээ. Харин 1995 багтаана. Цалингийн 16 хувиар төлсөн онд Динигийн Засгийн газрын үед шимтгэл нь даатгуулагчийн хийсвэр тэтгэврийн шинэ системийг нэрийн дансанд бичигдэх бөгөөд зарим нэвтрүүлсэн. ажил хөдөлмөр эрхлээгүй даатгуулагчийн нэрийн дансанд ч мөн шимтгэлийн Авах тэтгэврийн хэмжээ нь шимтгэлийн бичилт хийдэг.(жишээ нь, бусдыг асарч хэмжээтэй уялдаатай ба ДНБ-ны байгаагийн улмаас ажил хийгээгүй хүн өсөлтөөр дахин үнэлсэн. Нийт тооцсон г.м) Хийсвэр хүүгийн түвшин нь улсын шимтгэлийг тэтгэвэр авагчийн нас, нийт дундаж цалингийн өсөлтийн дундаж дундаж наслалтаас шалтгаалсан байна. Даатгуулагчийг тэтгэвэрт гарах үед хувиргах коэфциентийн тусламжтайгаар түүний төлсөн нийт шимтгэл, түүнд жилийн тэтгэврийг тооцно. Тэтгэврийн тооцсон хүүгийн нийлбэрийг жилийн хэмжээг цаашид хэрэглээний үнийн тэтгэвэр болгон тооцно. Тогтоосон индексээр индексжүүлсэн. тэтгэврийг цаашид 1.6 хувиас доогуур цалингийн өсөлтөөр индексжүүлдэг. Гэхдээ эдгээр шинэчлэлүүд нь тэтгэврийн санг хөл дээрээ зогсоход нь Түүнчлэн Шведэд хуримтлалын хангалттай байгаагүй. Нэгдүгээрт, санхүүжилттэй тэтгэврийн жижиг санг шимтгэлийн хувь хэмжээ нь тухайн байгуулах бөгөөд түүнд цалингийнхаа 2 үеийн тэтгэврийн зардлыг нөхөхөд хувиар шимтгэл төлнө. Уг санд хангалтгүй хэт бага байсан. Тэтгэврийн хуримтлуулсан хөрөнгөнөөс хийсвэр сангийн алдагдлыг нөхөхийн тулд нэрийн данснаас тусад нь тэтгэвэр бодож шимтгэлийн хувь хэмжээг ирээдүйд олгох ба үүнийг хувийн биш улсын өсгөх шаардлагатай байсан. Нөгөө даатгалын байгууллага эрхэлнэ. талаас даатгуулагчийн бодитоор төлсөн шимтгэлээс илүү ихийг түүний дансанд Шинэ тогтолцоо нь Италийг бодоход тооцож бичдэг. Хоёрдугаарт, 18-аас хурдан ч үе шаттайгаар аажим хэрэгжих дээш насны даатгуулагч тэтгэврийн юм. 1953 оноос хойш төрсөн иргэд бүх хуучин систем хамаарах ба зөвхөн тэтгэврээ шинэ тогтолцооноос авна. 1938- хөдөлмөрийн зах зээлд шинээр орж аас 1953 оны хооронд төрсөн иргэд ирж байгаа даатгуулагчид шинэ тэтгэврийнхээ зарим хэсгийг хуучин системээс бүх тэтгэврээ авна. системээс, зарим хэсгийг шинэ системээс авна. Хийсвэр нэрийн данс 7 хувь нь тэтгэврийн наснаас эрт бүрэн татвар мэт үзэж, тэтгэврийг улс төрийн тэтгэвэр авах эрхтэй байсан. Харин амлалтаар олгох зүйл гэж ойлгодог хийсвэр нэрийн дансны системийн үед учраас тэднийг удаан хөдөлмөр ийм төрлийн давуу эрх олгоход гарах эрхлэхийг урамшуулдаггүй. Хэрэв зардлыг илүү ил тод болгосон, нэрийн дансны тогтолцооны үед даатгуулагч эрт тэтгэвэрт гарч болох ажиллагчид шимтгэлийг татвар гэж боловч үүний тулд түүнтэй холбогдон үзэхээс илүүтэй ирээдүйн хадгаламж гарах зардлыг төлөх зорилгоор нэмэлт гэж үзвэл хөдөлмөрлөх сэдлийг илүү шимтгэл төлөх шаардлагатай юм. төрүүлнэ. Түүнчлэн энэ нь ажиллагчдыг албан бус сүүдрийн эдийн засгаас гарч албан хөдөлмөр Нэрийн дансны тогтолцооны эрхлэгч болох сэдлийг төрүүлдэг. ил тод байдал Гэхдээ албан хөдөлмөр эрхлэгч Нэрийн дансны тогтолцооны өөр нэг болсноор шимтгэл төлөхөөс гадна давуу тал нь ил тод байдал юм. Ил тод бусад төрлийн татвар, хураамж төлөх байдлын нэг тал нь макро эдийн ёстой болдог. засгийнх: тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг хэрхэн бүрдүүлж, Цалинд үндэслэх тэтгэврийн тэтгэврийн зардлыг хэрхэн нөхдөг уламжлалт системийн бүтцийг тухай мэдлэг хангалтгүй байдгаас хэт тэтгэвэр тогтоох давуу нөхцөлгүй өгөөмөр тэтгэвэр амладаг. Цалинд байхаар өөрчилж болно. Тухайлбал, үндэслэх тэтгэврийн системийн үед даатгуулагчийн тэтгэврийг бодохдоо тэтгэврийн хэмжээг урьдчилан түүний шимтгэл төлсөн цөөн жилийн тогтоодог нь санхүүгийн хувьд цалинд бус түүний насан туршийн тогтворгүй амлалт өгөхийг цалингийн дунджид үндэслэж болно. урамшуулдаг бол нэрийн дансны Энэ тохиолдолд даатгуулагчийн тогтолцооны үед ийм хандлага байх тэтгэврийг цалинд үндэслэх аргагүй. Гэхдээ төрөөс төлбөл зохих тэтгэврийн системээр бодох, хийсвэр тэтгэврийн зардлыг Засгийн газраас нэрийн дансны системээр бодох аль аль гаргаж чадахгүй байх асуудал адилхан нь ижил үр дүнтэй байна. үүсэж болзошгүй юм. Тэтгэврийн системийн санхүүжилт нь Дахин хуваарилалт хуваарилалтын (pay-as-you-go) Тэтгэврийн шинэчлэл хийж байгаа зарчимтай байх үед тэтгэврийг цалинд орнууд (жишээ нь, Польш) тэтгэврийн жишсэн аргаар боддог байна уу нэрийн системийн дахин хуваарилалтын дансны аргаар бодож ялгаагүй ийм хэсгийг “актуарчлалын төвийг сахисан асуудал үүсэж болзошгүй. байдал”-аас (нэрийн дансны тогтолцооны үед) салгаж үзэх нь Нэрийн дансны тогтолцооны микро зүйтэй гэдэг. эдийн засгийн ил тод тал нь даатгуулагчийн төлсөн шимтгэл, авах Нэрийн дансны тогтолцооны үед өмнөх тэтгэврийн хэмжээний хоорондын үеийн даатгуулагчийн хооронд дахин хамаарал нягт байдаг. хуваарилалт хэд хэдэн хэлбэрээр хийгддэг: Ажиллагчид цалинд үндэслэх ▪ Эрэгтэйчүүдээс эмэгтэйчүүд рүү тэтгэврийн системийн шимтгэлийг (хэдийгээр эмэгтэйчүүд илүү 8 Хийсвэр нэрийн данс насалдаг боловч амьдрах хугацааны тэтгэвэрт гарах үедээ авч байсан илэрхийллийг эрэгтэй ба эмэгтэй цалингийнхаа 30 орчим хувьтай тэнцэх хүний хувьд ижил байхаар тооцдог); хэмжээний тэтгэвэр авна. Хэрэв уг ▪ тэжээгчээ алдсаны тэтгэврээр тогтолцоо нь бүрэн хуримтлалынх (тэжээгдэгчийн тоо болон насыг байсан бөгөөд шимтгэлийг хөрөнгө харгалздаггүй учраас); оруулалтад оруулсны хүү нь 1 хувиар ▪ ажилгүй байх эсхүл оюутан байх илүү байх тохиолдолд даатгуулагчийн хугацаанд шимтгэл төлснөөр. тэтгэвэр цалингийн 40 орчим хувьтай болно. Харин нэрийн дансны хийсвэр Түүнчлэн илүү урт удаан амьдрах хойч хүү болон бүрэн хуримтлалын үеийн даатгуулагчид дахин тэтгэврийн тогтолцооны бодит хүү хуваарилалт хийгдэнэ. Актуарын хувьд хоёрын хооронд 2 нэгжийн зөрүүтэй төвийг сахисан байхын тулд тэтгэвэр байхад даатгуулагчийн тэтгэвэр бодох жилийн хувь хэмжээ нь цалингийн 50 орчим хувь болдог байна. даатгуулагчийн дундаж наслалт, шимтгэл төлсөн хугацаа, цалин орлого, Эмпирик судалгаанаас харахад зах хүйс, тэжээгдэгчийн нас зэрэг хүчин зээлийн бодит өгөөжийн түвшин нь зүйлээс шалтгаалан ялгаатай байх цалингийн өсөлтөөс түрүүлдэг. Үүнийг ёстой. Түүнчлэн ажиллаагүй хугацааг эдийн засгийн онолын учир шимтгэл төлснөөр тооцдог нөхцөлийг шалтгаанаар тайлбарладаг. Нэрийн арилгах ёстой юм. дансны тогтолцооны санхүүжилт нь хуваарилалтын (pay-as-you-go) Нийгмийн даатгалын тогтолцоо нь зарчимтай байдаг. Гэхдээ энэ нь бүрэн дахин хуваарилалтын шинж чанарыг хуримтлалын тэтгэврийн системийг угийн агуулж байдаг бөгөөд энэ орлохуйц зохистой тогтолцоо гэж үзэж зорилгыг хялбараар биелүүлэхээр болохгүй. загварчилж болдог. Жишээ нь, цалингаас тодорхой татвар, хураамж Хийсвэр нэрийн дансны болон бодит авч бүрдүүлсэн сангаас бүх хүнд ижил бүрэн хуримтлалын тогтолцооны үед хэмжээгээр тэтгэвэр олгох нь дахин тооцож байгаа хийсвэр ба бодит хүү нь хуваарилалт хийх зорилтыг хялбараар ил тод байдаг. Харин уламжлалт хангаж буй хэрэг юм. цалинд жишсэн тэтгэврийн системийн үед шимтгэлийн өгөөж нь далд Хийсвэр нэрийн данс ба хэлбэртэй байдаг. Хэрвээ зах зээлийн тэтгэврийн бүрэн бодит хүүгийн хэмжээ нь нэрийн дансны хийсвэр хүүгийн хэмжээнээс хуримтлалын тогтолцоо илүү гарах тохиолдолд даатгуулагч зах Хийсвэр нэрийн дансны үлдэгдэлд зээлийн урт хугацааны хүүг ихэвчлэн цалингийн эсхүл ДНБ-ний баримтлахыг шаарддаг. Энэ нь өсөлттэй тэнцүү хэмжээний хийсвэр тогтолцооны санхүүгийн тогтвортой хүү боддог. Зах зээлийн бодит хүүгийн байдалд сөргөөр нөлөөлөх юм. хэмжээнээс нэрийн дансны хийсвэр хүүгийн түвшин ихэвчлэн ялгаатай байдаг. Жишээ нь, даатгуулагч Үе хоорондын дахин цалингаасаа 15 хувиар шимтгэл төлдөг хуваарилалт бөгөөд шимтгэлд жилд 2 хувийн Нэрийн дансны хийсвэр хүүнээс гадна хийсвэр хүү боддог гэвэл 60 насанд “жи” коэфциент болон тэтгэвэр бодох Хийсвэр нэрийн данс 9 Нэрийн дансны тогтолцоог нэвтрүүлсэн орнуудын жишээ: Латви ба Польш Латви Улс нь 1995-1996 онд хамгийн Польш улсын шинэчилсэн тэтгэврийн анх нэрийн дансны тогтолцоог системийн хуримтлалын тэтгэврийн нэвтрүүлсэн. Саяхан тэтгэврийн хэсэг нь Швед, Латвийнхаас илүү том тогтолцооны нэг хэсгийг хагас буюу даатгуулагчийн төлсөн хуримтлалын тогтолцоонд шимтгэлийн 7 хувь нь бодит шилжүүлсэн. Хийсвэр нэрийн дансны хуримтлалд явдаг. Түүнчлэн дахиад 12 тогтолцооны хэлбэр нь Швед ба хувь нь даатгуулагчийн хийсвэр Польш улсынхтай төстэй. нэрийн дансанд, өөр 21 хувь нь халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмжийг Латви улс нь хийсвэр нэрийн дансны санхүүжүүлэхэд зарцуулагддаг байна. тогтолцооны зэрэгцээ нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмж, Польш улс эхлээд нэрийн дансны тэтгэврийн доод хэмжээний баталгааг хийсвэр хүүг нийт цалин хөлсний хангадаг нийгмийн хамгааллын өсөлттэй тэнцүү байхаар тогтоосон. сүлжээтэй юм. Харин дараа нь шинэ тогтолцооны зардлыг бууруулах зорилгоор нийт Латвид дундаж цалин хөлсний 25 нэрлэсэн цалингийн сангийн орчим хувьтай тэнцэх нийгмийн өсөлтийн 75 хувьтай тэнцүү байхаар халамжийн тэтгэврийг 55 насанд бууруулсан. хүрсэн эмэгтэйд, 60 насанд хүрсэн эрэгтэйд олгодог байна. Бүрэн Цалинд үндэслэх тэтгэврийн хугацаанд эдийн засгийн дундаж системийн үед шимтгэл төлсөн цалин хөлснөөс шимтгэл төлсөн хугацааг нэрийн дансны тогтолцооны даатгуулагч нэрийн дансны эхний үлдэгдэл болгон хөрвүүлсэн. тогтолцооноос 60 насандаа тэтгэвэрт Ерөнхий татварын орлогоос гарах үед авч байсан цалингийнхаа 46 санхүүжүүлэх баталгаат тэтгэврийн орчим хувиар тэтгэвэр тогтоолгох юм. доод хэмжээтэй бөгөөд бусдыг Хэрэв даатгуулагчийн шимтгэл асрамжилж байсны улмаас ажил төлсөн цалин хөлс нь улсын дундаж хөдөлмөр эрхлээгүй зарим хугацааг цалин хөлснөөс 2 дахин бага байх мөн шимтгэл төлснөөр тооцдог. тохиолдолд тухайн хүний тэтгэвэр 23 орчим хувьтай буюу нийгмийн Тогтоосон тэтгэврийг хэрэглээний халамжийн тэтгэврээс бага байна үнийн өөрчлөлтөөр индексжүүлэх гэсэн үг. Энэ нь уг системийн зарим боловч бодит цалин хөлс буурах эсхүл давуу талыг сулруулж байна. төсвийн санхүүжилт сайн байх үед индексжүүлэлтийн түвшин өөр байж болдог. жилийн хувь хэмжээ, тэтгэврийг бололцоогүй гэж эдийн засагч Паул индексжүүлэх аргачлал нь ихэвчлэн Самуэльсон үзсэн. улс төрийн шийдвэрээс хамааралтай. Хуваарилалтын санхүүжилттэй Ийм учраас тэтгэврийн амлалтаа тэтгэврийн системийн үед тэтгэврийн биелүүлж чадахгүй байх бодлогын бүтэц, хэмжээг урьдчилан амлах эрсдэлд орж болзошгүй юм. 10 Хийсвэр нэрийн данс “Жи” коэфциентийг үнэлэх өөр өөр шилэнд савласан хуучин дарс юм” аргачлал нь тэтгэврийн хэмжээнд гэжээ. Тэрээр цалинд үндэслэсэн ялгаатай байдлаар нөлөөлнө. Жишээ уламжлалт тэтгэврийн системийн нь, Польш улсад тэтгэвэр бодох хугацаа тэтгэвэр бодох томьёог шугаман нь тэтгэврийн наснаас хойших дундаж хамааралтай томьёогоор өөрчилснөөр наслалтын хэмжээтэй тэнцүү бөгөөд хийсвэр нэрийн дансных шиг хүүгийн түвшинг тэг байхаар тооцсон. санхүүгийн болон дахин Энэ нь 62 насандаа тэтгэвэр тогтоолгох хуваарилалтын үр нөлөөг хүртэж хүний тэтгэврийн хэмжээ стандарт болно гэж үздэг. актуар аргыг баримтлан жилд 3 хувийн хүү тооцуулан бодох тэтгэврийн Пенсильваны Их сургуулийн хэмжээнээс 15 хувиар бага болно. профессор Оливиа Митчелл нэрийн Гэхдээ даатгуулагчийн тэтгэвэрт дансны тогтолцоог хуримтлалын бус наснаас шалтгаалан үр дүн нь өөр байх хуваарилалтын санхүүжилттэй бөгөөд 70 насандаа тэтгэвэр тогтоолгох “хонины арьс нөмөрсөн” шимтгэлд хүний хувьд тэтгэвэр нь 6 хувиар бага үндэслэх тэтгэврийн систем юм гэжээ. байх юм. Тэтгэврийн хэмжээнд Дараах нөхцөлд цалинд үндэслэх нөлөөлдөг тэтгэврийн системийн тэтгэврийн систем нь нэрийн дансны энэхүү төвөгтэй асуудлыг Засгийн системтэй ижил үр дүн авчрах юм: газраас ирээдүйд өөрчилж болох юм. ▪ Тэтгэврийг бодохдоо даатгуулагчийн Түүнчлэн индексжүүлэлтийн бодлогыг насан туршийн цалин орлогод уян хатан байдлаар мөрдөж болно. үндэслэх (зөвхөн цөөн жилийн цалин Польш улсад тэтгэврийн хэмжээг хөлсөнд үндэслэхгүйгээр); хэрэглээний үнийн өөрчлөлтөөр ▪ Эдийн засгийн өсөлт, чадавхид индексжүүлдэг. Гэхдээ бодит цалин тохируулан олон жилийн өмнөх хөлс буурсан тохиолдолд тэтгэврийн цалин хөлсийг дахин үнэлж, хэмжээ багасна. Түүнчлэн эдийн индексжүүлдэг байх (тухайлбал, засгийн үзүүлэлт сайжирсан эдийн засгийн дундаж цалингийн тохиолдолд индексжүүлэлтийг өндөр өсөлтөөр); түвшинд хийх хууль эрх зүйн ▪ Тэтгэврийн хэмжээнд актуарчлалын бололцоотой. Энэ бүхэн нь инфляцаас аргаар өөрчлөлт оруулж байх; илүү хурдтай өсгөх тохиолдлыг бий ▪ Тэтгэврийн наснаас хойших дундаж болгодог. наслалтын өсөлттэй уялдаатайгаар тэтгэвэр бодох хувь хэмжээг өөрчлөх. Шведэд бодит цалингийн 1,6 хувиас Тийм учраас ноён Сичон “нэрийн давсан үнийн өөрчлөлтөөр тэтгэврийг дансны ба цалинд үндэслэх тэтгэврийн индексжүүдэг. Жишээ нь, инфляц 2 тогтолцоо нь “сав баглаа боодлоороо” л хувиар, бодит цалин 0.5 хувиар өссөн ялгаатай юм гэж дүгнэжээ. Нэрийн гэвэл тэтгэврийг 2-(1.6-0.5)=0.9 хувиар дансны тогтолцоог нэвтрүүлснээр индексжүүлдэг. ирээдүйн тэтгэврийн хувь хэмжээг бууруулж, санхүүгийн тогтвортой Тэтгэврийн шинэчлэлийн байдлыг хангадаг учраас улс төрийн стратеги хувьд тааламжтай тэтгэврийн ОУХБ-ын эдийн засагч Майкл Сичон шинэчлэл болдог гэж үздэг. Гэхдээ, нэрийн дансны тогтолцоог “шинэ тэтгэврийн хувь хэмжээ буурахыг Хийсвэр нэрийн данс 11 иргэд хүлээн зөвшөөрөх эсэхэд анхаарах ёстой. Хэрвээ зөвшөөрч байвал энэ нь нэрийн дансны тогтолцооны ойлгоход төвөгтэй шинж чанар нь шинэчлэлийг хөнгөвчилсөн гэж үзэж болно. Дүгнэлт, зөвлөмжүүд ▪ Хийсвэр нэрийн дансны тогтолцоо нь сайн төлөвлөсөн цалинд үндэслэх тэтгэврийн систем бөгөөд тэтгэврийн далд өр өндөртэй үед бүрэн хуримтлалын системд шилжсэнээс нэрийн дансны системд шилжих нь илүү тохиромжтой юм. ▪ Түүнчлэн цалинд үндэслэх тэтгэврийн системд шинэчлэл хийхээс илүү хялбар байж болно. ▪ Гэсэн хэдий ч нэрийн дансны тогтолцоо нь бусад хуваарилалтын санхүүжилттэй системүүдийн адилаар хүн амын насжилттай холбоотой үүсэх урт хугацааны санхүүгийн тогтворжилтийн асуудлыг шийдэж чаддаггүй. ▪ Хуримтлалын тэтгэврийн системтэй харьцуулахад тэтгэврийн орлогын эх үүсвэр нь олон сурвалжтай байдаггүй. ▪ Түүнчлэн тэтгэврийн хувь хэмжээг бууруулахад үүсэх улс төрийн дарамтыг бууруулах зорилгоор Засгийн газраас зарим хүчин зүйлүүдийг өөрчлөн тогтоож болдог (хийсвэр хүүгийн түвшин, жи коэфциент, тэтгэврийн доод хэмжээ гэх мэт) ▪ Нэрийн дансны тогтолцоог хэрэгжүүлэхийн тулд мэдээллийн болон захиргаа, удирдлагын өндөр чадавхи шаардагдана. Чадавхи багатай орнуудын хувьд цалинд үндэслэх тэтгэврийн уламжлалт системдээ өөрчлөлт оруулах нь илүү хялбар байж болно.