‫شٍڌ ذڪّىث‪ ،‬پاڪصحام‬ ‫آةپاطْ کاجّ‬ ‫رذاؾث کاجّ‪ ،‬شپالِء آٍڊ پرائٔصز ڊپاذٽئٍٽ‬ ‫شٍڌ هاٽر آٍڊ آگرٓڪهچر ٽراٌصفاذىٔظً (شّاٽ) پراحٔڪٽ‬ ‫ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اٌحؼا ىڪاذو حّ خائره‬ ‫خالغّ‬ ‫شٍڌو جرحيّ؛ ذزب اھلل ىڱرّٓ‬ ‫پراحٔڪٽ ڪّآذڊٍٓٔظً آٍڊ ىأٌٽرٌگ ٌّٓٽ‬ ‫پالٌٍگ آٍڊ ڊهنپيٍٽ ڊپاذٽيٍٽ‬ ‫ٌّىتر ‪2222‬‬ ‫جؿاذف؛‬ ‫شٍڌ ذڪّىث)‪ ،‬پالٌٍگ آٍڊ ڊهنپئٍٽ ڊپاذٽئٍٽ‪ ،‬آةپاطْ‪ ،‬۽ رذاؾث کاجً حْ دذٓؿْ‪ ،‬شٍڌ حْ پاڻْ ۽ رذؾْ‬ ‫جتدٓهَْء هاذو ىٍػّةْ جْ ؾيم ڪرڻ حْ ىٍػّةاةٍدو ڪئْ آھْ (حًٍِ کْ اڳحْ ُهْ شّاٽ پرهحٔڪٽ چّٔ‬ ‫هٍٓده)‪ .‬شٍڌ ذڪّىث ظرفام ؾانيْ ةئٍڪ حْ ىدخ شام شّاٽ پراحٔڪٽ طرهظ ڪرڻ حّ ىلػد آرٓا هاٽر ةّذڊر‬ ‫حْ ڪياٌڊ هاذم ؾالئلً ۾ رذؾْ پاڻْ حْ پٔداهاذ هڌائڻ ۽ پاڻْ حْ هشٔهً حْ اٌحؼاىڪاذو الِء اخاذو فرٓو هذڪ‬ ‫کْ ةِحر ةڻائڻ آُْ‪ .‬ىّحّخن ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اٌحؼال حْ فرٓو هذڪ (او آس آو آف) کْ شّاٽ حْ اىڪاٌْ‬ ‫ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اثرم حْ اشڪرٍٍٓگ‪ ،‬جظخٔع ۽ اٌحؼال حْ ذٍُيائْ ڪرڻ الء جٔاذ ڪّٔ هّٓ آُْ ۽ ىاذّنٔاجْ‬ ‫۽ شياحْ خعرم ۽ اثرم حْ دٓهْ ىٍػّةً حْ ٌظاٌدُْ ڪئْ هٍٓدو‪ .‬شّاٽ جْ ؾيم خهذام ؾانيْ ةئٍڪ حْ‬ ‫شٔڪّٔذٽْ پانٔصًٔ ۽ الڳاپٔم ذڪّىحْ ضاةعً حْ پٔرهو ڪٍدو جركْ ڪئْ هئْ آُْ‪ُ .‬ڪ آةاخڪاذو پانٔصْ‬ ‫فرٓو هذڪ آذ پْ آف شّاٽ الِء پڻ جٔاذ ڪّٔ هّٓ آُْ ۽ اًٌِ دٓهْ ىٍػّةً حْ غٔر اذاخو ظّذ جْ آةاخڪاذو حْ‬ ‫اثرم کْ ىًٍِ ڎٓڻ الِء ُڪ ىؿٔاذو خشحاهٓز حْ ظّذ جْ پٔض ڪّٔ هّٓ آُْ‪.‬‬ ‫ىٍػّةْ حّ حائزه؛‬ ‫پرهحٔڪٽ ڊهنپئٍٽ حّ ىلػد ڪٔحرم ئْ ىٍػّةً دذٓؿْ شٍڌ غّةْ ۾ رذؾْ پٔداهاذ هڌائڻ ۽ پاڻْ حْ هشٔهً‬ ‫حْ اٌحؼال کْ ةِحر ڪرڻ آُْ‪ .‬شّاٽ شٍڌه خذٓان حْ کاٻْ ڪٍاذو جْ ٽً آرٓا هاٽر ةّذڊم جْ ڌٓام ڎئْ ٿّ‪0‬‬ ‫گِّٽڪْ (گِّٽڪْ فٔڊذ ڪٍٔاك حًٍِ حْ ڪياٌڊ آرٓا ‪ 000(222‬آُْ‪ٌ ،‬اذا (ٌاذا ڪئٍاك ‪ُٔ 0(2,7(0,1‬ڪٽرم حْ ڪياٌڊ‬ ‫آرٓا شام) ۽ کاٻْ ڪٍاذو (اڪرل هاَُ ۽ ٌّٔ فهٔهْ ڪٍٔاك حْ ڪياٌڊ آرٓا ‪ُٔ 202(2,0‬ڪٽرم شام)‪ .‬شّاٽ ڪٍٔاك‬ ‫ٌٔٽ هذڪ ۾ ”آخرو ىٔم ڪٍٔڪظً“ کْ ىڪيم ڪرڻ جْ پڻ ڌٓام ڎٍٓده‪ ،‬حٔڪّ جاره ىڪيم ٿٔم ةٍٔڪ حْ فٍڊ‬ ‫شام هاٽر شٔڪٽر اىپرههىٍٔٽ پرهحٔڪٽ (‪ WSIP) 1‬۽ حاذو شٍڌ ةئراث اىپرههىٍٔٽ پرهحٔڪٽ (‪ SBIP) 2‬دذٓؿْ اپ‬ ‫گرٓڊ ڪّٔ هٍٓده‬ ‫ام کام ؾالهن‪ SWAT ،‬ڪٍٔاك آپرٓظٍز ۽ آةپاطْ خدىحً الِء حدٓد جػّذاة ىحؿاذف ڪرائٍٔده‪ ،‬حٔڪْ شٍڌ کْ ام‬ ‫ةٍٔاخو ڍاٌچْ حْ شٔڙپڪاذوَء حّ ةِحر اشحؿياك ڪرڻ ۾ ىدخ ڪٍدا‪ .‬پرهحٔڪٽ پٍخً ذػً جْ ىظحيم آُْ‪ )i( 0‬شٍڌ‬ ‫۾ پاڻْ حْ هشٔهً حْ اٌحؼال حْ پانٔصْ ۽ اخاذجْ شڌاذا‪ )ii( ،‬آةپاطْ حْ فراُيْ ۾ ةِحرو‪ )iii( ،‬رذؾْ جرغٔتاة ۽‬ ‫اؾهْ كدذ‪ ،‬پاڻْ شام ىاال ىاك فػهً ۾ شٔڙپڪاذو کْ فرهع ڎٓڻ‪ )) )vi( ،‬ىٍػّةْ جْ ؾيهدذآىد ۾ ىدخ الِء پرهحٔڪٽ‬ ‫ٰ‬ ‫ڪّآذڊٍٓٔظً ۽ ىأٌٽرٌگ‪ ،‬۽ (‪ )v‬كدذجْ آفحً کام ڪًٍِ ةَ غٔر ىحّكؽ ٍُگاىْ ضرهذجً حْ ىدخ الِء ٍُگاىْ ىدخ‬ ‫طاىم آھً‬ ‫پراحٔڪٽ جْ ؾيهدذآىد ڪرائڻ الِء اخاذا آًُ پالٌٍگ آٍڊ ڊهنپئٍٽ ٌّٓٽ حّ پرهحٔڪٽ ڪّآذڊٍٓٔظً آٍڊ‬ ‫ىأٌٽرٌگ ٌّٓٽ (‪( )PCMU‬حزه ‪ 0‬۽ ‪ ,‬الِء)‪ ،‬آةپاطْ کاجْ حْ شٍڌ آرٓگٔظً آٍڊ ڊذٍٓٔج اٿاذٽْ (‪( )SIDA‬حزه ‪ 2‬الِء) ۽‬ ‫رذاؾث حّ کاجّ‪( .‬احزاء الء) ‪.)0‬‬ ‫شرگرىّٔم ۽ ؾال دٓهْ پرهحٔڪٽ حٔڪْ اًٌِ پٍخً ذػً جرث الڳّ ڪٔا هٓا آًُ ُٔٺ ڎٌم حدهك ۾ خذث ٿٔم‬ ‫آًُ‪ .‬اُْ دٓهْ ىٍػّةا شّك ڪو حْ گِرث حْ ةٍٔاخ جْ ٻً ڀاڱً ۾ هذُآم آًُ‬ ‫(‪ٌ )i‬رل ڪو‪ ،‬حًٍِ ۾ شّك ڪو طاىم ٌاُْ (حزا ‪ 0‬۽ ‪ ),‬۽ (‪ )ii‬جؿئراجْ ىداخهث‪ ،‬حًٍِ ۾ شّك ڪو طاىم آًُ (حزا‬ ‫‪ 2‬۽ ‪ .) 0‬شّاة حْ جٔاذو خهذام غرف ُڪ شب پرهحٔڪٽ ٓؿٍْ اڪرل هاَُ ڪٍٔاك حْ ةرانَْء حْ ڊٓزائً ۽ ٍُڌ‬ ‫کْ ذحيْ طڪم ڎٌْ هئْ آُْ‪ .‬ام کام ؾالهن‪ ،‬اٽڪم ‪" ,2‬فاذىر آذگٍائٔزٓظً شب)پرهحٔڪٽس" آًُ حٔڪْ ٌصتحا‬ ‫ٌٍڍو پٔياٌْ جْ آًُ چٌّڊٓا هٍٓدا ۽ ىٍػّةْ جْ ؾيم خهذام ىٍؼّذ ڪٔا هٍٓدا ۽ ام جْ ؾيم ڪئٌّٽْ جركٔاجْ ڪو‬ ‫ُالئٍٔدڏ (شْ ڊو ڊو) حْ ؾيم دذٓؿْ ڪئْ هٍٓدو‪.‬‬ ‫‪ 0‬هاٽر شٔڪٽر اىپرههىٍٔٽ پرهحٔڪٽ (‪ ،)WSIP‬حٔڪّ ‪ 2222‬۾ ةٍد ٿْ هّٓ‪ SWAT ،‬جرث ٽً ‪ AWBs‬الِء شٍٔٽرك‬ ‫ڪئٍاك ٌٔٽ هذڪ حْ ةرانَْء الِء فٍڊ ڎٌا هٓا‪.‬‬ ‫‪ُ 2‬هٍدڏ اٌڊز ةئراث اىپرههىٍٔٽ پرهحٔڪٽ ()‪ 2024 ،SBIP‬۾ ةٍد ٿٔڻ شتب‪ ،‬شٍڌه خذٓاَء جْ ٽً هڎم ةئراحً حْ‬ ‫ذفاػث کْ ةِحر ةڻائْ ذُّٔ آُْ حٔڪْ شٍڌه آةپاطْ ٌؼال کْ ىڪيم ڪً ٿا‪.‬‬ ‫ٌرل ڪو (حِڙهڪ اٌخٍٔئرٌگ ۽او آس آِء او اشٽڊٓز) حٔڪْ ىصحلتم حْ ىٍػّةً ۾ شّك ڪو حا شتب ٿْ‬ ‫شگًِ ٿّٔم‪ ،‬اُْ پڻ جؿئراجْ ىداخهث حْ خذحْ ۾ طاىم آًُ (او آس آِء او خشحاهٓزم حْ جٔاذو حْ ذٍُيائْ‬ ‫ڪرڻ الِء)‪ .‬شٍڌ حْ هڎم آةپاطْ هاًُ حّ ُڪ اشڪٔيْ ٌؼاذه جػّٓر ‪ E.1‬۾ ڎٓکاذّٓ هّٓ آُْ جَ حٔئً پرهحٔڪٽ‬ ‫حْ ىداخهث کْ ةِحر شيخِْ شگِخْ‪ .‬شٍڌ ۾ ةئراحً ۽ هاًُ حْ حڳًِ کْ ڎٓکاذٓم ُڪ جفػٔهْ ٌلظّ جػّٓر‬ ‫‪ E.2‬۾ ڎٌّ هّٓ آُْ‪ ،‬۽ ٽً آرٓا هاٽر ةّذڊم حا ٍُڌ ححْ ‪ FO‬دٓهْ ىٍػّةا الڳّ ڪٔا هٍٓدا‪ ،‬جػّٓر ‪ E.3‬۾ ڎٓکاذٓم آُْ‪.‬‬ ‫ٽٔتم ‪ .E1‬جخّٓز ڪٔم ىٍػّةْ حْ شرگرىًٔ ۽ ؾال دٓهْ ىٍػّةً حّ خالغّ‬ ‫ىٍػّةْ حْ ذخًء حّ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ حائزه‬ ‫حدهك شّاٽ حْ اىڪاٌْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ (آس او آف) اثرم حّ خالغّ دٓهْ ذخً پاذام اىڪاٌْ ىاذّنٔاجْ ۽‬ ‫شياحْ اثرم حّ خالغّ ىِٔا ڪرو ٿّ‪ .‬ؾال ظّذ جْ‪ ،‬حز ھڪ حّم شرگرىّٔم‪ ،‬حِڙهڪ پاڻْ حْ هشٔهً حْ اٌحؼال‬ ‫۾ پانٔصْ شڌاذم کْ ىحؿاذف ڪرائڻ ۽ پاڻْ حْ كٔيحً حْ ٌؼال کْ ةِحر ةڻائڻ‪ ،‬هاذا ذح اُو ۽ ىثتث ىاذّنٔاجْ‬ ‫۽ شياحْ اثر ڇڏٍٓدا‪.‬‬ ‫حزه ‪ 2‬حّم شرگرىّٔم حِڙهڪ ‪ 001‬ڪهّىٔٽر ڊگھْ اڪرل هاَُ ڪٍٔاك حْ ةرانْ ۽ شٍڌه خذٓاَُ حْ شاڄْ ڪٍاذو‬ ‫جْ ىکَٔ هاَُ حْ ةرانْ الِء ىعانؿْ (حٔڪْ ىصحلتم حْ ىٍػّةً ۾ الڳّ ٿْ شگًِ ٿّٔم) حا اُو ىٍفْ ىاذّنٔاجْ‬ ‫۽ شياحْ اثر پّڻ حا اىڪام آًُ‪ .‬هڎا شّك ڪو ۽ آةاخڪاذو‪ .‬آةپاطْ ۽ ٌٔڪاك حْ ىاڊذٌائٔزٓظً ‪ FO‬شعد جْ حزه ‪2‬‬ ‫۽ ‪ WCA‬شعد جْ حزه ‪ 2‬جرث گھٽ کام هچّنْ ىٍفْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اثرم حْ جّكؽ ڪئْ هئْ آھْ‪.‬‬ ‫فزٓتهٽْ اشٽڊو حْ ةٍٔاخ جْ‪ ،‬اڪرل هاَُ الِء ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اثر حّ حائزه او آس آِء او جٔاذ ڪّٔ هّٓ آُْ‪.‬‬ ‫‪ 2220‬حْ طرهؾاة ۾‪ ،‬شٍڌ ذڪّىث اڪرل هاَُ ڪٍٔاك شام نڳ ڀڳ ‪ 0(122‬ىحاثر ٿٔم گِرم شام گڏ ُڪ ”آٍٽْ‬ ‫اٌڪرهچئٍٽ ىِو“ (‪ )AED‬طرهظ ڪئْ‪ SIDA .‬گو ٿٔم اثاثً حّ ىؿاهضّ ڎٓڻ‪ ،‬ىصحرڪو ۽ ةاهكاذ ُائّشٍگ کْ‬ ‫ٓلٍْٔ ةڻائڻ‪ ،‬۽ ىؿٔظث حْ جركْ کْ ُٿْ ڎٓڻ الِء ُڪ اغالذْ آڪظً پالم حْ ٌحٔخْ ۾ ذڪّىث حْ پٍٍِخْ‬ ‫آٍٽْ اٌڪرهچئٍٽ ڊذائّٔ (‪ )AED‬حْ جخّٓز ڪٔم پرهحٔڪٽ شائٔٽ (‪ )CAP‬کْ جركْ هٺرائْ ذُْ آُْ‪ .‬اڪرل هاَُ‬ ‫حْ دٓهْ پرهحٔڪٽ حْ ؾانيْ ةئٍڪ حْ فٍاٌصٍگ الِء ُڪ ىٍاشب اڪرل هاَُ ڪٔپ حْ جٔاذو ۽ ام کام پِّء‬ ‫ؾيهدذآىد طرض آُْ‪ .‬اڪرل هاَُ حْ دٓهْ پرهحٔڪٽ حّم ؾال خاغٔحّم ًُ ‪ ESMF‬۾ پٔض ڪّٔم هّٓم آًُ‪ ،‬۽‬ ‫جفػٔهْ شياحْ ۽ ىاذّنٔاجْ پِهّئً کْ ‪ ESIA‬۽ ‪ CAP‬۾ پٔض ڪّٔ هّٓ آُْ‬ ‫شّاٽ جرث ةاكْ دٓهْ ىٍػّةً الِء‪ ،‬۽ خاش ظّذ جْ‪ ،‬آف اه حْ دٓهْ پرهحٔڪٽ‪ ،‬غرٔد ىداخهحّم‪ ،‬حڳِّم‪ ،‬ڊٓزائً‬ ‫۽ ٽٔڪٍاالحّٔم انحّا ۾ آًُ ۽ پراحٔڪٽ جْ ؾيم ڪرڻ خهذام ظئْ ڪٔا هٍٓدا‪ .‬جًٍِ ڪرو‪ ،‬ىّحّخن او آس آو‬ ‫آف اًٌِ دٓهْ پرهحٔڪٽً الِء جٔاذ ڪئْ هئْ آُْ جَ حٔئً جفػٔهْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اشڪرٍٍٓگ ڪرڻ ۽‬ ‫جظخٔع ڪرڻ الِء ُدآحّم ىِٔا ڪرو‪ُ ،‬ڪ ڀٔره ڊرائًٔ حّم هضاذحّم خشحٔاب ٿًٔ‪ُ .‬ڪ آةاخڪاذو پانٔصْ فرٓو‬ ‫هذڪ (آذ پْ آف) پڻ حّڏو هئْ آُْ جَ حٔئً اًٌِ دٓهْ ىٍػّةً حْ غٔر اذاخو ظّذ جْ آةاخڪاذو حْ اثر کْ ذم‬ ‫ڪّٔ هڃْ ۽ ام کْ ُڪ انڳ خشحاهٓز ظّذ پٔض ڪّٔ هّٓ آُْ‪.‬‬ ‫ىّحّخن ‪ ESMF‬ٺِٔم آُْ (‪ )i‬اٌِْ ڳ انَِ کْ ٓلٍْٔ ةڻائڻ الِء جَ شيّذم الڳاپٔم ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ ىصئهً کْ پٔض‬ ‫ڪٔم دٓهْ پرهحٔڪٽ حْ ڊٓزائً ۽ ام جْ ؾيم ڪرڻ ۾ ىرڪزو ڌاذا ۾ طاىم ڪّٔ هڃْ‪ )ii( .‬ىٍػّةْ حْ جؿئم‬ ‫کْ ٓلٍْٔ ةڻائڻ ذڪّىث ۽ هذنڊ ةئٍڪ حْ گِرحً شام؛ (‪ )iii‬ىٍػّةْ حْ ُر حزه حْ ؾال ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ‬ ‫اثرم حْ اشڪرٍٍٓگ؛ ۽ ‪ )iv‬اٌفراخو دٓهْ ىٍػّةً الِء گھرةم ىٍاشب ذفاػحْ شاىام حْ جٔاذو الِء ؾيم ڪرڻ حا‬ ‫ظرٓلا ةٔام ڪرّٓ‪.‬‬ ‫آيرحٍصْ ذٓصپاٌس (حزه ‪ ) 2‬جرث آيرحٍصْ شرگرىًٔ کْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اهراذم حْ ُڪ انڳ شٔٽ دذٓؿْ‬ ‫ذم ڪّٔ هٍٓده‪ ،‬حٔڪْ جڏًُ ٺأُا هٍٓدا حڏًُ ُْ حزه فؿاك ٿٍٔده‪.‬‬ ‫ذٓگّٔنٔٽرو فرٓو هذڪ ۽ هذنڊ ةئٍڪ حّم گِرحّم‬ ‫شٍڌ اٌّائرىٍٔٽم پرهٽٔڪظً آڪٽ ‪ 220,‬غّةْ ۾ ىاذّنٔاجْ جرفغ الِء ةٍٔاخو كاٌّم شار فرٓو هذڪ آُْ‪ًُ .‬‬ ‫آڪٽ ىّحب‪ ،‬آةپاطْ حْ ةٍٔاخو ڍاٌچْ جْ ىٍػّةً حْ جركْ الِء شٍڌ اٌّائرىٍٔٽم پرهٽٔڪظً آخٍصْ (‪ )SEPA‬کْ‬ ‫شٍڌ اٌّائرىٍٔٽم پرهٽٔڪظً آخٍصْ (‪ IEE‬۽ ‪ )EIA‬حْ ضاةعً ۾ ڎٌم ظرٓلٔڪاذ جْ ؾيم ڪرڻ حْ ضرهذة پٌّدو‪.‬‬ ‫‪ . 220,‬اُْ ضاةعا ىٍػّةً کْ ٽً ڀاڱً ۾ خذحَ ةٍدو ڪً ٿا (طٔڊهك ‪ II ،I‬۽ ‪ )III‬اًٌِ حْ ڪو حْ ىاپ حْ ةٍٔاخ جْ‬ ‫ىاذّنٔاجْ حائزو ۽ ىٍؼّذو الِء‪ SWAT .‬هذنڊ ةٍٔڪ حْ ذفاػحْ پانٔصًٔ حْ جاةؽ آُْ‪ ،‬۽ ام حْ دٓهْ ىٍػّةً حْ‬ ‫ىاذّنٔاجْ حائزو کْ ةٍٔڪ حْ آپرٓظٍم پانٔصْ (‪ OP) 4.01‬حْ ىعاةق جٔاذ ڪّٔ هڃْ‪ IEEs.‬۽ ‪ EIAs‬کْ جركْ ڪرڻ‬ ‫الِء ‪ SEPA‬حّم گِرحّم پّذّٓم ڪّٔم هڃً ٿّٔم‪ ،‬حٔڪْ هذنڊ ةئٍڪ ‪ OP 4.01‬حْ فرٓو هذڪ ۾ ڪو ڪً ٿّٔم‪ ،‬۽‬ ‫‪ ESIA‬خشحاهٓز حٔڪْ هذنڊ ةئٍڪ حْ ضرهذجً ىعاةق جٔاذ ڪٔا هٓا آًُ‪ ،‬شْ او پْ او پاذام ٌؼرثاٌْ ۽ ىٍؼّذو‬ ‫شام ىظرهض آًُ‬ ‫شّاٽ هذنڊ ةئٍڪ حْ ذفاػحْ پانٔصًٔ کْ اشحؿياك ڪرو ٿّ‪ ،‬حٔئً ةئٍڪ حْ ٌئًٔ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ فرٓو‬ ‫هذڪ (‪ )ESF‬حْ ىخانفث ڪرو ٿْ‪ ،‬ححام پرهحٔڪٽ ‪ 2200‬حْ آخر ۾ هذنڊ ةئٍڪ حْ كرص ڎٓڻ هاذو پائپ الئً ۾‬ ‫خاخم ٿّٔ‪ .‬ىّحّخن ‪ ESMF‬هذنڊ ةئٍڪ ‪ OP 4.01‬حْ ىعاةق جركْ ڪئْ هئْ آُْ‪( .‬ىاذّنٔاجْ حائزه)‪ .‬پرهحٔڪٽ حْ‬ ‫خذحَ ةٍدو ‪ A‬حْ ظّذ جْ ڪئْ هئْ آُْ‪ .‬شّاة شام الڳاپٔم ؾانيْ ةئٍڪ حّم ٻّٔم پانٔصّٔم طاىم آًُ كدذجْ‬ ‫ذُائض (‪ ،)OP 4.04‬پٔٽ حّ اٌحؼال (‪ ،)OP 4.09‬حصياٌْ ثلافحْ هشٔال (‪.OP‬‬ ‫‪ ،),.00‬غٔر اذاخو آةاخڪاذو (‪ ،)OP/BP 4.12‬ڊٓيً حّ جرفغ (‪ )OP/BP 4.37‬۽ ةًٔ االكّاىْ هاٽر هٓز جْ ىٍػّةا ( ‪OP/BP‬‬ ‫‪ .) 7.50‬هذنڊ ةئٍڪ پاذام ڪٔم ُڪ خال حْ جخزْٓ حْ ٌظاٌدُْ ڪئْ هئْ آُْ جَ اشٽٔڪ ُّنڊذ آٍگٔخئٍٽ پالم‬ ‫(‪ )SEP‬۽ نٔتر ىئٍٔخئٍٽ پرهشٔخر (‪ )LMP‬حْ جٔاذو ۽ ‪ ESMF‬۾ ذٔاجٔاجْ جٍّظ حْ حائزو حْ ظرٓلٔڪاذ کْ اپڊٓٽ‬ ‫ڪرڻ پڻ ‪ ESMF‬حْ ىدخ ڪٍده جَ حٔئً ىؿٔاذم حْ جؿئم ڪئْ هڃْ‪ .‬هذنڊ ةئٍڪ ‪ .ESF‬جًٍِ ڪرو‪ ESMF ،‬۾ ‪ SEP‬۽‬ ‫‪ LMP‬پڻ طاىم آًُ‪.‬‬ ‫ىاذّنٔاجْ جرجٔب‬ ‫شّاة ىٍػّةْ حْ ٍُڌ حْ اثر حّ ؾال ؾالئلّ شٍڌ حّ آةپاطْ ؾالئلّ آُْ‪ ،‬حٔڪّ اٽڪم ‪ 2‬ىهًٔ ُٔڪٽرم جْ‬ ‫پکڙٓم آُْ‪ .‬شٍڌ ۾ آةپاطْ حّ ةٍٔاخو ڍاٌچّ ٽً ةئراحً (گڊه‪ ،‬شکر ۽ ڪّٽڙو) جْ ىظحيم آُْ ۽ اًٌِ حْ کاٻْ ۽‬ ‫شاڄْ ڪٍاذم جْ ‪ 0,‬ىک هاًُ جْ ىظحيم ُڪ هشٔؽ آةپاطْ ٌٔٽ هذڪ آُْ‪ .‬گِّٽڪْ حْ ڪياٌڊ آرٓار (گڊه‬ ‫ةئراث حّ کاٻْ ڪٍاذو هاذه ڪٍٔاك‪ ،‬گِّٽڪْ ‪ AWB3‬پاذام ىٍؼو ڪٔم)‪ٌ ،‬اذا (شکر ةئراث حّ کاٻْ ڪٍاذو هاذه‬ ‫ڪٍٔاك‪ٌ ،‬اذا ‪ AWB‬پاذام ىٍؼو ٿٔم آُْ) ۽ اڪرل هاَُ حْ ڪياٌڊ ؾالئلً ۾ شّاٽ جْ ؾيهدذآىد ڪّٔ هٍٓده‪ .‬۽‬ ‫ڦهٔهْ (ڪّٽڙو ةئراث حا کاٻْ ڪٍاذو هاذا هاَُ‪ ،‬کاٻْ ڪٍاذو ‪ AWB‬پاذام ىٍؼو ڪٔم) آھً‪ .‬پراحٔڪٽ حْ‬ ‫ڪيتٌٍّٔٽ ‪ 2.,‬جرث شکر ةٔراث حْ شاڄْ پاشْ حْ ‪ 0‬ڪٍٔانً حْ ةرانْ الِء فزٓتهٽْ اشٽڊو ڪّٔم هٍٓدّٓم‪،‬‬ ‫شّاٽ حْ پانٔصْ ۽ اخاذجْ شھڪاذ شٍڌ حْ شيّذم آةپاطْ هاذم ؾالئلً جْ الڳّ ٿٍٔده‪.‬‬ ‫جؿئراجْ جرجٔب ۽ رىًٔ حّ اشحؿياك‪0‬‬ ‫پراحٔڪٽ حا ڪو خاش ڪرو ٻِراڏو هاذم ؾالئلً ۾ ٿٍٔدا ححْ جْ رذؾْ رىٍّٔم آًُ‪ ،‬حڏًُ جَ‪ ،‬ةئراث طِرو ۽‬ ‫ڀرپاشْ هاذم ؾالئلً ۾ هاكؽ آًُ‪ .‬هاَُ حا شڀئْ اةحدائْ ذػا‪ ،‬حً کْ ةئراحً حْ ىّحّخگَْء شام ةٔام ڪّٔ هّٓ‬ ‫آُْ‪ ،‬طِرو ۽ ڀرپاشْ هاذم ؾالئلً ۾ هاكؽ آًُ (شکر طِر ٌاذا ڪٍٔاك الِء ۽ ذٔدذآةاخ طِر اڪرل هاَُ ڪٍٔاك الِء)‪.‬‬ ‫ةٍدم جْ ةَ ڪً ذػً ۾ هڻً ۽ حھٍڊم حّ غهتّ آُْ‪ .‬ؾالئلّ گِڻّ ڪرو ىٔداٌْ آُْ‪ .‬هاًُ حْ شاڄْ ذشحْ‬ ‫(‪ ) ROW‬کام ٻاُر‪ ،‬رذاؾث هڎو پٔياٌْ جْ ڪئْ هڃْ ٿْ‪ ،‬حًٍِ ۾ ڪپَِ‪ ،‬ڪڻڪ‪ ،‬چاٌّذ ۽ ڪيٍد ًُ ؾالئلْ ۾‬ ‫هڌٓڪ پّکٔا هٍٓدڏ فػم آًُ‪ .‬ڪڻڪ شڀ کام هڎه فػم آُْ‪ ،‬ام کام پِّء چاٌّذ‪ ،‬ڪپَِ ۽ ڪيٍد آُْ‪ .‬پّکٔم ؾالئلً‬ ‫کْ ةٍخر رىًٔ حْ هڎو هشؿث شام ةٍد ڪّٔ هّٓ آُْ‪ .‬رذؾْ رىًٔ حْ اشحؿياك حّ اڌ ذػّ آُْ‪ .‬ٽً پرهحٔڪٽ‬ ‫‪ AWBs‬حْ ڪم رذؾْ آراضْ اٽڪم ‪ 2‬ىهًٔ ُٔڪٽر آُْ‪.‬‬ ‫ىّشئاة‬ ‫ڪّپً حْ آةِّا حْ خذحَ ةٍدو ىعاةق‪ ،‬شٍڌ حْ ؾالئلْ کْ 'ذٓگصحاٌْ گرل آةِّا' حْ ظّذ جْ خذحَ ةٍدو ڪرو‬ ‫شگِخْ ٿّ‪ ،‬ڇاڪاڻ جَ ام حْ گِٽ شانٔاٌْ ةرشاجً حْ ڀٔٽ ۾ جٔز گرىْ پد ۽ اىڪاٌْ ةخاذاة حْ ىٍحلهْ آُْ‪.‬‬ ‫اهٌِاذو حْ ىّشو اپرٓم ۾ طرهظ ٿئْ ٿْ ۽ آڪٽّةر ۾ خحو ٿئْ ٿْ (هڌ ۾ هڌ خذحَ ذراذة ‪ oC ,2‬جْ پِچْ هڃْ‬ ‫ٿّ)‪ ،‬حڏًُ جَ شٔاذو حْ ىّشو ٌّىتر ۾ طرهظ ٿئْ ٿْ ۽ ىاذچ ۾ خحو ٿئْ ٿْ (گِٽ ۾ گِٽ گرىْ پد ‪ oC 0‬جْ‬ ‫پِچْ ٿّ) گرىَْء شام)‪ .‬شٍڌ ۾ ُر شاك شراشرو ‪ 022‬ىهْ ىٔٽر ةرشاة پّو ٿْ‪ ،‬حًٍِ ىام ‪ 10‬شٔڪڙه ةرشاة شاٌّڻْ‬ ‫حْ ىًٍِٔ ۾ حّالِء ۽ آگصٽ ۾ ٿٍٔدو آُْ‬ ‫پاڻْ حا هشٔال‬ ‫شٍڌ ۾ ىّحّخ پاڻْ حّ ىکَٔ دذٓؿّ شٍڌه خذٓاَُ آُْ ۽ شٍڌ حّ آةپاطْ ٌؼال گڊه‪ ،‬شکر ۽ ڪّٽڙو ةئراحً دذٓؿْ‬ ‫شٍڌهَء ىام پاڻْ ڪڍو ٿّ‪ .‬ىٍػّةْ هاذو ؾالئلْ ۾ پاڻْ حْ فراُيْ حّ ةٍٔاخو دذٓؿّ هاَُ حّ پاڻْ آُْ حٔحّڻٔڪ‬ ‫هاًُ حّ پاڻْ خاش ظّذ جْ آةپاطْ الِء اشحؿياك ٿٍٔده آُْ (اٽڪم ‪ 21.1‬کام ‪ ,0.7‬آو او آف)‪ ،‬اُّ پڻ گِرٓهّ‬ ‫اشحؿياك (‪ 0.2‬آو او آف) ۽ غٍؿحْ اشحؿياك (اٽڪم ‪ 2.2‬آو او آف) الِء اشحؿياك ٿٍٔده آُْ‪ .‬رىٍْٔ پاڻْ اهٌِْ‬ ‫کّٽائْ ۾ آُْ ۽ ؾال ظّذ جْ نّڻٔاٺّ آُْ‪ ،‬شّاِء هاَُ ۽ شٍڌهَء حْ‪ .‬ڪخَِ ٍُڌم جْ رٓر رىًٔ پاڻْ پٔئڻ ۽ آةپاطْ‬ ‫الِء اشحؿياك ڪّٔ پّٔ هڃْ‪ .‬شٍڌ ۾ ةَ ڪٔحرّٓم ئْ اُو آةْ رىٍّٔم آًُ ۽ شّاٽ شام الڳاپٔم اُو ؾالئلا ىٍڇر ڍٌڍ‬ ‫۽ اٌڊز ڊٓهٽا آًُ‪ ،‬حٔئً شّاة حْ ىخيّؾْ شرگرىًٔ ىام فائده ذاغم ٿٍٔده‪ .‬ىٍڇر ڍٌڍ پاڪصحام حْ شڀ کام‬ ‫هڎو ىٺْ پاڻَْء حْ ڍٌڍ آُْ‪ ،‬حًٍِ حْ آراضْ اٽڪم ‪ُٔ 21(222‬ڪٽر آُْ‪.‬‬ ‫ذٔاجٔاجْ جٍّظ‬ ‫اٌٽٔگرٓٽڊ ةآّ ڊائّٔذشٽْ ٽّك (آِء ةٔٽ) حْ ىعاةق‪ ،‬شٍڌ ۾ ‪ ,,‬ىرفّط ؾالئلا‪ٌ 02 ،‬ارڪ ذٔاجٔاجْ جٍّظ هاذا ؾالئلا ۽‬ ‫‪ IUCN 020‬ذٓڊ نصٽ اشپٔصز آًُ حً ؾالئلً ۾ آةپاطْ ٌٔٽ هذڪ طاىم آًُ‪ .‬حٔحّڻٔڪ شّاٽ ۾ جخّٓز ڪٔم‬ ‫ةٍٔاخو ڍاٌچْ ىام ڪًٍِ ةَ شڌو ظرج اًٌِ ىرفّط ؾالئلً ۾ هاكؽ ٿٔڻ حْ اىٔد ٌاُْ‪ ،‬شّاٽ ۾ ىخيّؾْ‬ ‫شرگرىّٔم ىٍڇر ڍٌڍ ۽ اٌڊز ڊٓهٽا حْ ذٔاجٔاجْ جٍّظ کْ فائده ڎٍٓدّٓم‪ .‬ىٍچر آڪّ شصٽو اٌحِائْ نچڪداذ ٌؼر‬ ‫اچْ ٿّ‪ .‬ڍٌڍ حْ ىڪيم شڪْ هڃڻ کام پِّء پاڻَْء ۾ ٻڏو هٓم ٻّٽْ رٌدن ذُْ ٿْ ۽ جٔزو شام ٻِٔر پٔدا ٿئْ ٿْ‪.‬‬ ‫ىٍڇر ڍٌڍ ُڪ هڎو ىڇْ ىاذڻ هاذو غٍؿث کْ پڻ شِاذه ڎئْ ٿْ‪ ،‬ام کام ؾالهن آةْ پکًٔ الِء کاڌ خّذاڪ‪/‬آشڻ‬ ‫هاذم ؾالئلً ۾ پڻ طاىم آھْ‪ .‬اٌڊز ڊٓهٽا پاڪصحام حْ شاذهْ پٽْ حّ ٌظاٌّ آُْ‪ ،‬حٔڪّ ‪ 022‬ڪهّىٔٽرم جائًٔ‬ ‫پکڙٓم آُْ ؾرةْ شيٍڊ شام‪ ،‬حًٍِ حْ آراضْ اٽڪم ‪ُٔ 122(222‬ڪٽرم جْ ىظحيم آُْ‪ .‬ڊٓهٽا ۾ پاڪصحام حْ ڪم‬ ‫ىٍٔگرهه ٻٔهً حّ ‪ 07‬شٔڪڙه ذػّ آُْ‪ .‬ىاذّنٔاجْ نراط کام‪ ،‬اٌڊز ڊٓهٽا ىٍٔگرههر ُڪ پٔچٔدن ىاذّنٔاجْ ٌؼال‬ ‫ٺاُْ ٿّ‪ ،‬حٔئً اكحػاخو ظّذ جْ اُو شاىٌّڊو ٻّٽً‪ ،‬حاٌّذم ۽ نڏپالڻ ڪٍدڏ پکًٔ الِء ذُائض‪ ،‬پٍاَُ ۽ ٌصم حْ‬ ‫ىٔدام ىِٔا ڪرو‪ .‬شاىٌّڊو ڪٍاذم ۽ ةٍدذگاًُ کْ ظّفام‪ ،‬ٽائفّم ۽ شٌّاىْ کام ةچائڻ؛ ىلاىْ ةراخذًٓ حْ‬ ‫ضرهذجً کْ پّذه ڪرڻ الِء ٻاذڻ حْ ڪاٺ ۽ شٍدم حاٌّذم الِء چاذا؛ ‪ 022(222‬کام هڌٓڪ ىاڻًِ حْ شاىٌّڊو آةاخو‬ ‫حْ ىؿٔظث کْ ةركراذ ذکڻ؛ ۽ اُْ پٍٍِخْ رٌدگَْء حّ گِٽ ۾ گِٽ ذػّ ىٍٔگرهر ۾ گذاذٍٓدا آًُ‪ ،‬ىڇًٔ‪،‬‬ ‫ڪاڪڙم ۽ ڪٔڪڙم حْ ٌرشرو ظّذ ڪو ڪٍدا آًُ‬ ‫‪ 0‬آرٓا هاٽر ةّذڊ (‪ )AWB‬آةپاطْ کاجْ حْ ىاجرث ٌٔو خّخىخحٔاذ اخاذه آًُ‪ .‬اُْ فاذىرر آذگٍائٔزٓظً (‪ )FOs‬کْ پاڻْ‬ ‫فراُو ڪً ٿا‪ .‬فاذىر آذگٍائٔزٓظً (‪ ) FO‬كاٌٌّْ ظّذ جْ كائو ڪٔم جٍؼٔيّم آًُ حٔڪْ ٌٍڍم ڊشٽرٓتّٔٽرو هاًُ‬ ‫حْ اٌحؼال الِء دىّٔاذ آًُ پر اڪثر خرچً الِء آةپاطْ کاجْ جْ ىٍرػر آًُ‪ ،‬ةظيّك ٽٔڪٍٔڪم ؾيهْ حْ فراُيْ‪.‬‬ ‫‪ FOs‬هاٽر ڪّذز آصّشٔئٔظً (‪ )WCAs‬کْ پاڻْ فراُو ڪً ٿا‪ WCAs .‬ڪئٌّٽْ جٍؼٔيّم آًُ حٔڪْ رذاؾث‬ ‫کاجْ حْ ىدخ شام آًُ‬ ‫)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))‬ ‫پاڻْ حْ طؿتْ ۾ ىاذّنٔاجْ چئهٍٔج‪ .‬شٍڌ ۾ پاڻْ حْ طؿتْ شام الڳاپٔم ىاذّنٔاجْ چئهٍٔج ُْ آًُ‪0‬‬ ‫هاًُ حْ ٌٔڪاك حّ ٌؼال‪ .‬شٍڌ ۾ آةْ دخٔرا اڃا جائًٔ ىلاىْ آًُ ۽ ىّشو حْ نراط کام ‪ 22‬کام ‪ 72‬شٔڪڙه ڪٍٔاك‬ ‫ڪياٌڊ کْ ڍڪٍٔدا آًُ‪ .‬اُّ رذؾْ پٔداهاذ کْ ذهڪْ ٿّ‪ ،‬شعد جْ نّڻ آڻٍٔده آُْ ۽ ُڪ غٔر غرث ىٍد ڳّٺاڻً‬ ‫ىاذّك پٔدا ڪرو ٿّ حًٍِ ۾ پاڻْ حْ پٔدا ٿٍٔدڏ ةٔياذًٓ حْ هڎو هاكؿً ۽ ىردهخ ڳّٺاڻً حْ غفائْ حْ اخحٔاذم‬ ‫شام‪.‬‬ ‫آةْ رىٍّٔم‪ .‬شٍڌ ۾ ڍٌڍهم ۽ آةْ رىٍّٔم اٌحِائْ رهذ ۽ خعرو ُٔٺ آًُ‪ .‬شٍڌ حْ آةْ رىًٍٔ الِء خعره گِڻّ ڪرو‬ ‫اٌصٿرهپخٍٔڪ آُ ً‪ ،‬حً حّ جؿهق جاره پاڻْ حْ ؾدل خشحٔاةْ‪ ،‬ةْ ضاةعگْ حْ کّٽ‪ ،‬اڻ شڌذٓم غٍؿحْ ۽ رذؾْ‬ ‫فضهً حْ ٌٔڪاك‪ ،‬ذدخخهًٔ‪ ،‬گاخوَء ۽ ٺِڪٍدڏ‪ ،‬غٔر كاٌٌّْ طڪاذو ٌصهً‪ ،‬ٻّٽً ۽ حاٌّذم الِء خعره‪ ،‬ذد کام هڌٓڪ‬ ‫چراگاًُ ۽ اڻ ڌذّٓ‬ ‫اٌڊز ڊٓهٽا‪ .‬شٍڌه خذٓاَء ۽ ام حْ طاخً جْ ىٔگا)آةپاطْ ةٍٔا خو ڍاٌچْ حْ جركْ کام اڳ‪ ،‬اُّ ُڪ اٌحِائْ پٔداهاذو‬ ‫ؾالئلّ ُّ‪ ،‬حًٍِ ۾ ىٿْ رىًٍٔ جْ چاٌّذم حْ پّک ڪئْ هٍٓدو ُئْ ۽ خظڪ خظڪ ؾالئلً ۾ هڎو چراگاَُ‬ ‫ُئْ‪ .‬حڏًُ جَ‪ ًُ ،‬هكث‪ ،‬اُّ ىاذّنٔاجْ جتاُْ‪ ،‬اٌحِائْ غرةث ۽ ةٍٔاخو شِّنحً حِڙهڪ پٔئڻ حْ غاف پاڻْ جائًٔ‬ ‫غرٓب ذشائْ حّ ؾالئلّ آُْ‪.‬‬ ‫طِرو پاڻْ حْ فراُيْ‪ .‬طِرو ؾالئلً ۾ جٔزو شام هڌٌدڏ آةاخو کْ ٌؼر ۾ ذکٍدو‪ ،‬شٍڌ حْ هڎم طِرم الِء پاڻْ‬ ‫حْ كاةم اؾحياخ هشٔهً جائًٔ ڊگِْ ىدو جائًٔ پِچ حْ ذّانْ شام شخث خدطا آًُ‪ .‬طِرو ؾالئلً ۾ گِرٓهّ پاڻْ‬ ‫حّ اشحؿياك ‪ 2207‬۽ ‪ 2222‬حْ هچ ۾ ٻٔڻّ ٿٔڻ حّ اىڪام آُْ‪.‬‬ ‫ڳّٺاڻً پاڻْ حْ فراُيْ‪ .‬شٍڌ حْ ڳّٺاڻً هاٽر شپالِء کْ شٺْ ىؿٔاذ حْ پٔئڻ حْ پاڻْ حا دذٓؿا ڳّنڻ ۾‬ ‫ىظڪالجّم خذپٔض آًُ‪ .‬غّةْ حّ ‪ 02‬شٔڪڙه ذػّ نّڻ کام هٺْ اٌحِائْ نّڻ هاذو رىٍْٔ پاڻْ کْ ٌٍڍڏم جارو‬ ‫رىٍْٔ پاڻْ حْ نٍٔز دذٓؿْ ڍڪٔم آُْ‪ ،‬حٔڪْ نّڻ پاڻْ جْ هٍُدڏ چٍٔهً ىام ٌڪرٌدا آًُ‪ ،‬اُْ ڳّٺاڻً پاڻْ حْ‬ ‫فراُيْ حا اُو دذٓؿا آًُ‪ .‬اُْ ٌٍڍڏا جاره پاڻْ حا نٍٔس ٌارڪ ٌُّدا آًُ ۽ ام جْ ىٍرػر ٌُّده آُْ جَ هاًُ ۾‬ ‫پاڻْ ڪٔئً شٍڀانّٔ هڃْ ٿّ‪.‬‬ ‫شياحْ اكحػاخٓاة‪ .‬شٍڌ ۾ آةپاطْ حّ ڪئٍاك ٌٔٽ هذڪ ‪ 07‬ضهؿً ۾ پکڙٓم آُْ ۽ اًٌِ شڀٍْ ضهؿً حْ هچ ۾‬ ‫شّاة ۾ اچڻ حّ اىڪام آُْ‪ .‬اٽڪم ‪ 22‬ىهًٔ ىاڻِّ اًٌِ ضهؿً ۾ ذًُ ٿا‪ ،‬حً ىام ‪ 72‬شٔڪڙه کام هڌٓڪ ڳّٺاڻً‬ ‫ؾالئلً ۾ ذًُ ٿا‪ .‬شٍڌ غّةْ ۾ نڳ ڀڳ ‪ 01‬شٔڪڙه ذهرگاذ رذاؾث حْ طؿتْ ۾ آُْ‪ .‬شٍڌ پاڪصحام ۾ ٻئْ ٌيتر‬ ‫جْ غرةث حْ طرج ذکٍدڏ ىهڪ آُْ‪ .‬ححْ ‪ 2202‬۾ غّةْ ۾ ٻِراڏو ۽ طِرو ؾالئلً ۾ غرةث حّ فرق ‪00.1‬‬ ‫شٔڪڙه ُّ‪.‬‬ ‫حٍس‪ .‬ؾّذجً حْ ىرٍث رذاؾث ۾ شڀ کام هڌٓڪ آُْ‪ .‬ىخيّؾْ ظّذ جْ پاڪصحام ۾ غرف ‪ 0‬شٔڪڙه ؾّذجّم‬ ‫ڪاذهةاذ ۾ طاىم آًُ‪ .‬ؾال ظّذ جْ‪ ،‬ٻِراڏوَء حّم ؾّذجّم کٔر ۽ ىاك پانڻ ۾ هڌٓڪ ىظغّك ٌُّدّٓم آًُ‪ .‬گِڻّ‬ ‫ڪرو ٻِراڏو حّم ؾّذجّم ىاك پانڻ ۾ ىهّت آًُ‪ .‬رذاؾث ۾‪ ،‬اًٌِ حْ طيّنٔث گِٽ احرة هاذو ڪو حْ‬ ‫خاغٔث آُْ حٔڪا ؾال ظّذ جْ ةاذ ةاذ ۽ گِٽ ىّٽڻ شام هكث شارو آُْ‪ .‬ؾّذجّم آةپاطْ حْ اٌحؼال ۾ اُو‬ ‫اشٽٔڪ ُّنڊذر آًُ‪ .‬غاذفًٔ حْ ظّذ جْ‪ ،‬پاڻْ پِچائڻ حْ طٔڊهك‪ ،‬پاڻْ حْ ىلداذ ۽ ىؿٔاذ ةاةث اًٌِ حا فٔػال‪،‬‬ ‫۽ پاڻْ حْ ةٍٔاخو ڍاٌچْ حّ كصو جؿئر ڪّٔ هّٓ آُْ‪ ،‬ؾّذجً حْ ذهراٌْ گِرٓهّ شرگرىًٔ ۽ اًٌِ حْ چّپائْ‬ ‫ىاك حْ خّطرانْ جْ ىٍرػر آُْ‪ .‬رذاؾث ۾ ؾّذجً حْ ٌيآام ڪرخاذ حْ ةاهحّخ‪ ،‬حٔئً فػهً حْ پّک کام هٺْ‬ ‫ف ػم حْ پّک ڪرڻ ۽ حاٌّذم حْ پانٍا جائًٔ‪ ،‬اًٌِ کْ ذهآحْ ظّذ جْ آةپاطْ حْ اٌحؼال ۾ فٔػال ڪرڻ کام‬ ‫ٻاُر ذکّٔ هّٓ آُْ‪.‬‬ ‫اىڪاٌْ اثر ۽ خعرم الء اشڪرٍٍٓگ‬ ‫شّاٽ ۾ جخّٓز ڪٔم ىداخهث ‪ 0.22‬ىهًٔ ىاڻًِ ۽ ‪ 2.2‬ىهًٔ ُٔڪٽر رذؾْ رىًٔ کْ شڌه شٍئّم فائده ڎٍٓده‪SWAT .‬‬ ‫ىداخهحً حا اىڪاٌْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اثر ۽ خعرا ۽ جخّٓز ڪٔم گھٽحائْ حْ كدىً حّ خالغّ ھٔٺ ڎٌم آھْ‪ُ .‬ر‬ ‫دٓهْ پرهحٔڪٽ الِء ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ حائزه هذجّ هٍٓده‪ ،‬۽ جظخٔع حّ ظرٓلّ ُٔٺًٔ ذػً ۾ ةٔام ڪّٔ هّٓ‬ ‫آُْ‪ .‬پرهحٔڪٽ جْ ؾيهدذآىد ٌّٓٽ (‪ )PIUs‬جخّٓز ڪٔم گھٽحائْ حْ كدىً جْ ؾيم ڪرڻ حا دىّٔاذ ٌُّدا‪.‬‬ ‫اخاذم حْ حّڏحڪ‬ ‫‪ FOs‬۽ ‪ WCAs. 2002‬حْ شٍڌ هاٽر ىئٍٔخئٍٽ آذڊٍٍٓس (‪ )SWMO‬شٍڌ آرٓگٔظً آٍڊ ڊذٍٓٔج اٿاذٽْ (‪ )SIDA‬حْ كٔال‬ ‫شام طراڪحْ آةپاطْ حْ اٌحؼال الِء ىضتّض ةٍٔاخ ذکڻ ۾ ىدخ ڪئْ جَ حٔئً آةپاطْ کاجْ ۾ جتدٓهَْء حْ آخٍٽ‬ ‫ظّذ ڪو ڪّٔ هڃْ‪ .‬آرٓا هاٽر ةّذڊر (‪ )AWBs‬آةپاطْ کاجْ حْ ىاجرث ٌٔو خّخىخحاذ جٍؼٔيً حْ ظّذ جْ ڪو‬ ‫ڪٍدا حٔڪْ ىًٔ ڪٍٔاك ڪياٌڊ آرٓار حْ اٌحؼال حا دىّٔاذ ٌُّدا‪ .‬فاذىر آذگٍائٔزٓظٍز (‪ )FOs‬حٔڪْ ڊشٽرٓتّٔٽرو‬ ‫ڪٍٔاك ٌٔٽ هذڪ جْ ىٍؼو ڪٔا هٓا آًُ اًٌِ ۾ هاٽر ڪّذز آصّشٔئٔظً (‪ )WCAs‬طاىم آًُ‪ ًُ .‬هشٔؽ آةپاطْ‬ ‫ٌؼال حْ ڍاٌچْ کْ شيخِڻ ضرهذو آُْ جَ ‪ SWAT‬پرهحٔڪٽ حْ ڊٓزائً کْ شيخِڻ الِء‪ ،‬۽ ُڪ اشڪٔيْ ُٔٺ‬ ‫پٔض ڪخْ ٿْ‪.‬‬ ‫شٍڌه خذٓاَُ حا ‪ 0‬ةئراث‪0‬‬ ‫شکر‪ ،‬ڪّٽڙو ۽ گڊه‬ ‫(اٌحؼال آةپاطْ کاجْ ظرفام)‬ ‫آرٓا هاٽر ةّذڊ (‪ )AWB‬ڪياٌڊ آرٓا‪ ,22(222 0‬کام ‪0(222(222‬‬ ‫(‪ AWBs‬آةپاطْ کاجْ حْ ىاجرث ٌٔو خّخىخحٔاذ اخاذا آًُ ۽ ‪ SIDA‬حْ ىدخ شام آًُ)‬ ‫فاذىر آذگٍائٔزٓظً (‪ )FO‬ڪياٌڊ آرٓا‪ 0‬اهشط ‪ 2(222‬آُْ‪.‬‬ ‫(‪ FO‬آراخ جٍؼٔيّم آًُ حٔڪْ ‪ SIDA‬حْ ذيآث ڪً ٿّٔم)‬ ‫هاٽر ڪّذز آصّشٔئٔظً (‪ )WCA‬ڪياٌڊ آرٓا‪ 0‬اهشط ‪ 222‬آُْ‪.‬‬ ‫(‪ WCAs‬آراخ جٍؼٔيّم آًُ حٔڪْ رذاؾث کاجْ حْ ىدخ شام آًُ)‬ ‫پرهحٔڪٽ جْ ؾيهدذآىد ٌّٓٽ‪ .‬ىٍػّةْ جْ ؾيم ڪّٔ هٍٓده ٽً ىّحّخن پرهحٔڪٽ الڳّ ڪٍدڏ ٌّٓٽً (‪)PIUs‬‬ ‫دذٓؿْ‪ ،‬حٔئً ُٔٺ ڎٌم حدهك ۾ ڎٓکاذٓم آُْ‪ PIU .‬ام حْ الڳاپٔم حزم الِء پرهحٔڪٽ ىٍٔٔخئٍٽ حْ شڀٍْ پِهّئً‬ ‫الِء دىّٔاذ آُْ‪ ،‬ةظيّك خرٓداذو ۽ ىؿاُدو حْ اٌحؼال‪ ،‬ىانْ اٌحؼال‪ ،‬ذفاػث‪ٌ ،‬گراٌْ ۽ جظخٔع ‪ PCMU‬حْ‬ ‫ىخيّؾْ ٌگراٌْ ُٔٺ‪.‬‬ ‫شڀٍْ ‪ PIUs‬هٽ ىّحّخ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اشٽاف آًُ حً هٽ ةٍٔڪ حْ ىانٔاجْ ىٍػّةً ۾ هشٔؽ جخرةّ آُْ‪.‬‬ ‫‪ PCMU‬۾ ُڪ ڊپٽْ ڊائرٓڪٽر آُْ ىاذّنٔاة ۽ ُڪ ڊپٽْ ڊائرٓڪٽر شياحٔاة الِء‪ SIDA .‬هٽ اٌّائرىٍٔٽم ىئٍٔخئٍٽ‬ ‫ٌّٓٽ (‪ )EMU‬آُْ‪ ،‬حًٍِ ۾ ڇَِ ىاُر‪،‬‬ ‫ُڪ ڊپٽْ ڊائرٓڪٽر‪ُ ،‬ڪ ىاذّنٔاجْ ىاُر‪ُ ،‬ڪ ىاذّنٔاة حّ ىاُر‪ُ ،‬ڪ شياحٔاة حّ ىاُر ۽ ٻَ ىاذّنٔاجْ‬ ‫اٌصپٔڪٽر‪ ADU/PIU .‬هٽ غرف ھڪڙه ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ جرفغ حّ ىاُر آھْ حٔڪّ ‪ SAGP‬جرث ڪو ڪرو ٿّ‪.‬‬ ‫‪ ADU/PIU‬ىّحّخن شٔڪّٔذٽْ اشپٔظهصٽ حْ ىدخ الِء ٻَ اضافْ اشٽاف ڀرجْ ڪٍده‪ُ .‬ڪ حٌّٔئر ىاذّنٔاجْ ىاُر ۽‬ ‫ُڪ حٌّٔئر شياحٔاة حّ ىاُر‪ .‬ىٍػّةْ حْ ىڪيم ٿٔڻ کام پّء‪ AWBs ،‬هاَُ حْ ةٍٔاخو ڍاٌچْ حْ اٌحؼال الء‬ ‫دىّٔاذ ٌُّدا‪ .‬فْ انراك‪ AWB ،‬ٽٔيً هٽ ذفاػحْ ىاُر ٌَ آًُ‪ ،‬۽ پرهحٔڪٽ ُر ‪ AWB‬کْ شياحْ ىاُر ڀرجْ ڪرڻ‬ ‫۾ ىدخ ڪٍده‪ُ .‬ر ‪ PIU‬پڻ پرهحٔڪٽ جْ ؾيهدذآىد ڪٍصهٽٍٽس (‪ )PICs‬حّ ىؿاُده ڪٍده‪ ،‬حٔڪْ ام حْ ىخػّش حز‬ ‫کْ الڳّ ڪرڻ ۾ ىدخ ڪٍدا‪ُ .‬ر ‪ PIC ESMF‬۽ دٓهْ پرهحٔڪٽ حْ ىخػّش ‪ ESIAs/ESMPs‬جْ ؾيم خذآىد کْ ٓلٍْٔ‬ ‫ةڻائڻ الِء هكف ىاذّنٔاجْ‪ ،‬شياحْ‪ ،‬غرث ۽ ذفاػث (‪ )ESHS‬اشٽاف ىلرذ ڪٍده‪ PIC .‬اشٽاف ۾ طاىم ٌُّده ُڪ‬ ‫ىاذّنٔاجْ ىاُر‪ُ ،‬ڪ پٔظَ هذاٌَ غرث ۽ ذفاػث حّ ىاُر‪ُ ،‬ڪ ىاذّنٔاجْ ىاُر‪ُ ،‬ڪ شياحْ ىاُر‪ ،‬۽ ‪ ESHS‬شائٔٽ‬ ‫اٌصپٔڪٽر‪.‬‬ ‫ىاجرث ىٍػّةً الِء ‪ S&E‬ظرٓلا‬ ‫‪ ESIAs/ESMPS‬حْ جٔاذو جائًٔ جخّٓز ڪٔم دٓهْ پرهحٔڪٽً حْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ حائزو خهذام ؾيم ڪرڻ الِء‬ ‫كدل كدل حّ ظرٓلّ ۽ اًٌِ جْ ؾيم خذآىد ُٔٺ ڎٌم حدهك ۾ ڎٌّ هّٓ آُْ‪.‬‬ ‫ُڪ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اٌحؼال حّ ىٍػّةّ (‪ )ESMP‬جٔاذ ڪّٔ هٍٓده‪ .‬حٔڪڏًُ اشڪرٍٍٓگ حْ ؾيم ۾ اُّ ٌحٔخّ‬ ‫اچْ ٿّ جَ دٓهْ پرهحٔڪٽ گِٽ کام هچّنْ خعرو حْ خذحْ ۾ آُْ‪ ESMF ،‬۾ ؾال ‪( ESMPs‬ضيٍْ ‪ )0‬اشحؿياك ڪٔا‬ ‫هٍٓدا‪ ESIA .‬۽ ‪ ESMPs‬الِء ؾال ‪ ESMPs‬۽ ٽٔيپهٔٽس جٔاذ ڪٔا هٓا آھً جَ حٔئً ‪ SEPA IEE‬۽ ‪ EIA‬ضاةعً حْ ضرهذجً‬ ‫حْ جؿي ٔم کْ ٓلٍْٔ ةڻآّ هڃْ‪ .‬هذنڊ ةئٍڪ حْ ضرهذجً ىعاةق جٔاذ ڪٔم ‪ ESIA‬خشحاهٓز ‪ SEPA‬پاذام ٌؼرثاٌْ ۽‬ ‫ىٍؼّذو الِء كتّك ڪٔا هٍٓدا‪ .‬حٔڪڏًُ دٓهْ پرهحٔڪٽ حْ آةاخڪاذو جْ اثراٌدار ٿٔڻ حّ اىڪام آُْ‪ ،‬جَ ُڪ ‪RAP‬‬ ‫پڻ جٔاذ ڪّٔ هٍٓده‬ ‫دٓهْ پرهحٔڪٽ اشڪرٍٍٓگ ىؿٔاذ‬ ‫ُڪ اشڪرٍٍٓگ ىظق (ضئيَ ‪ )2‬شڀٍْ جخّٓز ڪٔم دٓهْ پرهحٔڪٽً الِء ڪئْ هٍٓدو حڏًُ اًٌِ حْ شائٔٽ حْ‬ ‫خهذو دذٓؿْ شڃاڻپ ڪئْ هٍٓدو‪ ًُ .‬اشڪرٍٍٓگ حْ ىظق حّ ىلػد دٓهْ پرهحٔڪٽ کْ گِٽ‪ ،‬اؾحداك پصٍد‪،‬‬ ‫اؾهْ خعرم حْ رىرو ۾ هذُائڻ آُْ‪ ،‬ؾالئلْ حْ ةٍٔاخو ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ خاغٔحً ۽ دٓهْ‬ ‫ٰ‬ ‫اٌحِائْ ۽‬ ‫پرهحٔڪٽ حْ ؾيم حْ خهذام ىحّكؽ خعرم حْ ةٍٔاخ جْ‪ .‬حٔڪڏًُ اشڪرٍٍٓگ حْ ؾيم ىام اُّ ٌحٔخّ ٌڪرو ٿّ‬ ‫اؾهْ خعرو هاذو ڪٔٽٔگرو آُْ‪ُ ،‬ڪ ‪ ESIA‬جٔاذ ڪّٔ هٍٓده‪ .‬حٔڪڏًُ دٓهْ‬ ‫ٰ‬ ‫جَ جخّٓز ڪٔم دٓهْ پرهحٔڪٽ ُڪ‬ ‫پرهحٔڪٽ ُڪ اٌحِائْ خعرٌاڪ كصو حّ آُْ‪ٓ ESIA ،‬ا شائٔٽ)ىخػّش‬ ‫ُڪ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اٌحؼال حّ ىٍػّةّ (‪ )ESMP‬جٔاذ ڪّٔ هٍٓده‪ .‬حٔڪڏًُ اشڪرٍٍٓگ حْ ؾيم ۾ اُّ ٌحٔخّ‬ ‫اچْ ٿّ جَ دٓهْ پرهحٔڪٽ گِٽ کام هچّنْ خعرو حْ خذحْ ۾ آُْ‪ ESMF ،‬۾ ؾال ‪( ESMPs‬ضيٍْ ‪ )0‬اشحؿياك ڪٔا‬ ‫هٍٓدا‪ ESIA .‬۽ ‪ ESMPs‬الِء ؾال ‪ ESMPs‬۽ ٽٔيپهٔٽس جٔاذ ڪٔا هٓا آھً جَ حٔئً ‪ SEPA IEE‬۽ ‪ EIA‬ضاةعً حْ ضرهذجً‬ ‫حْ جؿئم کْ ٓلٍْٔ ةڻآّ هڃْ‪ .‬هذنڊ ةئٍڪ حْ ضرهذجً ىعاةق جٔاذ ڪٔم ‪ ESIA‬خشحاهٓز ‪ SEPA‬پاذام ٌؼرثاٌْ ۽‬ ‫ىٍؼّذو الِء كتّك ڪٔا هٍٓدا‪ .‬حٔڪڏًُ دٓهْ پرهحٔڪٽ حْ آةاخڪاذو جْ اثراٌدار ٿٔڻ حّ اىڪام آُْ‪ ،‬جَ ُڪ ‪RAP‬‬ ‫پڻ جٔاذ ڪّٔ هٍٓده‬ ‫‪ ESMPs‬۽ ‪ A/RAPs‬حْ جٔاذو‬ ‫اؾهْ خعرو هاذم ىٍػّةً حْ ڊٓزائً ۽ ام جْ‬ ‫ٰ‬ ‫‪ ESIA‬۽ ‪ ESMP‬خاڪا ٺأُا هٓا آًُ (ضئيَ ‪ 0‬۽ ‪ ،),‬حٔڪْ اُو ۽‬ ‫ؾيم ڪرڻ حْ ذٍُيائْ ڪٍدا‪ .‬جخّٓز ڪٔم شٔڙپڪاذو حْ اةحدائْ اشڪرٍٍٓگ حْ ةٍٔاخ جْ‪ ،‬اُّ اٌداره نڳآّ هّٓ‬ ‫آُْ جَ احزاء ‪ 0‬۾ اڪثر دٓهْ ىٍػّةا اؾحداك پصٍد ۽ گِٽ خعرو حْ دىرو ۾ اچْ هٍٓدا آًُ‪ .‬جًٍِ ڪرو‪ ،‬ىؿٔاذو‬ ‫ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ اٌحؼال ىٍػّةا (‪ )ESMPs‬ٺأُا هٓا آًُ شڀٍْ اىڪاٌْ دٓهْ ىٍػّةً الِء حزه ‪( 0‬ضيٍْ ‪ )0‬جرث‬ ‫اًٌِ جْ ؾيم خذآىد خهذام ؾال اثرم کْ ىًٍِ ڎٓڻ الِء‪ ،‬حٔڪْ جيال گِٽ ۽ هچّنْ خعرو هاذا آًُ‪ ،‬اًٌِ ىٍػّةً‬ ‫کْ آشاٌْ شام جرجٔب ڎئْ شگِخْ ٿّ‪ .‬هڌٓڪ‪ ،‬شڀٍْ ؾال جؿئراجْ اثرم کْ ىًٍِ ڎٓڻ الِء ىاذّنٔاجْ ضاةعا اخالق‬ ‫(‪ )ECPs‬ٺأُا هٓا آًُ ۽ ضئيَ ‪ 0‬۾ پٔض ڪٔا هٓا آًُ‪ ،‬حٔڪْ شڀٍْ جؿئراجْ ڪيً الِء ةهڊٌگ خشحاهٓزم شام گڏ‬ ‫‪ ESMPs‬شام ڳٍڍٓم ٌُّدا‬ ‫گڊ اٌٽرٌٔظٍم اٌڊشٽرٓم پرٓڪٽصس (‪ُٔ )GIIP‬ٺ جؿئراجْ اثرم کْ ىًٍِ ڎٓڻ الِء‪ .‬ىٍػّةْ الِء‬ ‫‪ ECPs‬ٺأُا هٓا آًُ ُ‬ ‫جٔاذ ڪٔم او شْ پٔز آًُ هٓصٽ ىئٍٔخئٍٽ (او شْ پْ ‪ ،)0‬ٻاذڻ ۽ خعرٌاڪ ىّاخ حّ اٌحؼال (او شْ پْ ‪ ،)2‬هاٽر‬ ‫ذٓصّذز ىئٍٔخئٍٽ (او شْ پْ ‪ )0‬ڊذٍٓٔج ىئٍٔخئٍٽ (او شْ پْ ‪ .),‬ىٽْ حْ ىؿٔاذ حّ اٌحؼال ()‪Erosion ،ECP 5‬‬ ‫)‪Quarry Areas ،Topography and Landscaping (ECP 8) ،Topsoil Management (ECP 7) ،and Sediment Control (ECP 6‬‬ ‫)‪ )Air Quality Management (ECP 10 ،Development and Operation (ECP 9‬طّذ ۽ هائترٓظً ىئٍٔخئٍٽ (‪ٌ ،)ECP 11‬تاجاجْ‬ ‫جرفغ (‪ ،)ECP 12‬حاٌّذم حْ جرفغ (‪ ،)ECP 13‬ىڇَْء حّ جرفغ (‪ ،)ECP 14‬ذهڊ ٽراٌصپّذٽ ۽ ذهڊ ٽرٓفڪ ىئٍٔخئٍٽ‬ ‫(‪ ،)ECP 15‬نٔتر اٌفهڪس ىئٍٔخئٍٽ ۽ ڪٍصٽرڪظً ڪٔيپ ىٍٔٔخئٍٽ ( ‪ ،)ECP 16‬ثلافحْ ۽ ىذُتْ ىصئال ( ‪ECP‬‬ ‫‪ ،)17‬ىزخهذم حْ غرث ۽ ذفاػث ()‪ )Instream Construction Works (ECP 19 ،ECP 18‬۽ ‪COVID-19 Health and Safety Plan‬‬ ‫‪.)(ECP 20‬‬ ‫‪ RAPs‬حْ جٔاذو الِء جفػٔهْ ظرٓلَ ڪاذ آذ پْ آف ۾ ڎٌم آُْ‪ ،‬حٔڪّ ُڪ انڳ ڍاٌچْ ُٔٺ پٔض ڪّٔ هّٓ آُْ‪.‬‬ ‫‪ ESMPs ،ESIAs‬۽ ‪ RAPs‬کْ ڪهٔئرٌس الِء پٔض ڪّٔ هٍٓده هذنڊ ةئٍڪ ۽ شٍڌ ‪ EPA‬کْ الڳاپٔم پراحٔڪٽ حْ جؿئر‬ ‫طرهظ ڪرڻ کام اڳ الڳاپٔم ڌذًٓ شام غالج ىظّذو ۽ ػاُر ڪرڻ کام پِّء‪.‬‬ ‫‪ ESMF‬کْ الڳّ ڪرڻ حْ الڳث حّ اٌداره نڳآّ هّٓ آُْ ‪ USD 1.5‬ىهًٔ‪ .‬اُّ پڻ ‪ PIUs‬۾ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ ؾيهْ‬ ‫کْ ڀرجْ ڪرڻ ۽ ‪ SEP‬کْ الڳّ ڪرڻ حّ اذاظّ ڪٍده‪ .‬ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ خعرو حْ اٌحؼال الِء جفػٔهْ الڳث حّ‬ ‫جخئٍّ الڳاپٔم دٓهْ ىٍػّةً حْ ‪ ESMPS‬۽ ‪ RAPs‬۾ ىِٔا ڪّٔ هٍٓده‪.‬‬ ‫غٍفْ آڪظً پالم‬ ‫ُڪ غٍفْ آڪظً پالم حٔڪّ اُو غٍفْ خانً حْ ٌظاٌدُْ ڪرو ٿّ ۽ اًٌِ خانً کْ ةٍد ڪرڻ الِء كدىً حْ‬ ‫شفاذس ڪرو ٿّ‪ ،‬ام کْ ‪ ESMF‬۾ ضئيْ ظّذ طاىم ڪّٔ هّٓ آُْ‪ .‬اھو ڪاذٌاىا طاىم آھً‪ )i( 0‬اٌھً پرهگراىً جْ‬ ‫ؾيم ڪرڻ حٔڪْ ؾّذجً کْ آةپاطْ کاجْ‪ SIDA ،‬۽ رذاؾث کاجْ ۾ هڌٓڪ اھو اٌحؼاىْ ۽ ٽٔڪٍٔڪم ڪرخاذ اخا‬ ‫ڪرڻ حْ احارة ڎًٓ؛ (‪ ii) FO‬۽ ‪ WCA‬جٍؼٔيً ۾ فٔػال ڪرڻ ۾ ؾّذجً کْ فؿاك ظّذ جْ طاىم ڪرڻ حْ ضرهذة‬ ‫آُْ‪ .‬۽ (‪ )iii‬احزاء ‪ 0‬جرث ؾّذجً الِء ىّشئاجْ شياذٽ رذاؾث جْ خاش جرةٔث فراُو ڪرڻ‬ ‫طڪآث حْ ذم حّ ظرٓلّ‬ ‫‪ SWAT‬حْ شڀٍْ الڳّ ڪٍدڏ اخاذم پاذام طڪآحً حْ ارانْ حّ ىٔڪٍزل (‪ )GRM‬كائو ڪّٔ پّٔ هڃْ جَ حٔئً‬ ‫ىلاىْ ةراخذًٓ‪ ،‬ىٍػّةْ حْ شرگرىًٔ کام ىحاثر ىاڻًِ‪ ،‬ٺٔڪٔداذم‪ ،‬ىالرىً ۽ ٻًٔ حْ طڪآحً الِء ُڪ ىٍؼو ۽‬ ‫طفاف ىٔکأٌزل ىِٔا ڪّٔ هڃْ‪ . .‬پرهحٔڪٽ حْ الڳاپٔم ذػً‪/‬دٓهْ احزاء شام الڳاپٔم طڪآحً حّ ذم‪ُ .‬ر ‪PIU‬‬ ‫هٽ ُڪ گِڻ شعرْ طڪآحً حْ ذحصٽرو آُْ ۽ طڪآحً حْ ذم الِء ظرٓلا آًُ حً کْ ٌرىْ کام طدٓد جائًٔ‪.‬‬ ‫شصٽو ُٔٺئًٔ شعد جْ طڪآحً حْ ذم الِء ذّغال افزائْ ڪرو ٿّ ُڪ ىلرذ ىدة اٌدذ‪ ،‬پر ؾدل اظئٍام حْ‬ ‫اؾهْ شعد ڎاًٌِ ىّڪهْ شگِخً ٿّٔم‪ ،‬ححْ الڳاپٔم پْ آِء ّٓر حّم ‪ GRM‬ڪئٽّٔم ام‬‫ٰ‬ ‫غّذة ۾‪ ،‬طڪآحّم‬ ‫ىؿاىهْ جْ غّذ ڪٍدّٓم‪.‬‬ ‫‪ PCMU‬شڀٍْ پرهحٔڪٽ شام الڳاپٔم طڪآحً کْ شٍڀانٍٔده حزه ‪ 00‬پاڻْ حْ هشٔهً حْ اٌحؼال شام الڳاپٔم‪ .‬اُّ‬ ‫پڻ طڪآحً حّ ارانّ ڪٍده‪ ،‬ةظيّك ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ جرفؼاة جْ ؾيم خذآىد‪ ،‬خاش ظّذ جْ پرهحٔڪٽ ۽‬ ‫ڪياٌڊ ؾالئلً ۾ شڃاڻپ ةراخذًٓ حْ هچ ۾ حٔڪْ ‪ SIDA‬۽ ‪ ADU‬پاذام ذم ڪٔا هٓا آًُ‪ SIDA .‬حزه ‪ 2‬الِء ‪ GRM‬كائو‬ ‫۽ ىٍؼو ڪٍدو‪ 0‬هاٽر شرهز پِچائڻ‪ .‬اُڙو ظرج‪ ،‬ذػّ ‪ 00‬شياذٽ شتصڊٓز ۽ رذؾْ شٔڙپڪاذو حْ ٌگراٌْ ڪئْ‬ ‫هٍٓدو ‪ ADU‬پرهحٔڪٽ ۾ غٍفْ ةٍٔاخم جْ جظدخ (‪ )GBV‬حْ خعرو کْ گِٽ ۾ گِٽ ذکّٔ هّٓ آُْ‪ ،‬ڇاڪاڻ جَ‬ ‫جؿئراجْ شرگرىّٔم گِڻّ ڪرو ىلاىْ ىزخهذم ظرفام ڪّٔم هٍٓدّٓم‪ ،‬۽ جؿئراجْ نٔتر فّذز ۽ ؾّذجً حْ هچ‬ ‫۾ ذاةعْ حْ جّكؽ ڪئْ هٍٓدو كداىث پصٍد ڪهچر حْ ڪرو‪ .‬ىردهخ ٿٔڻ‪ .‬ؾالئلْ ۾‪ .‬ٺٔڪٔداذ حّ ضاةعّ اخالق‬ ‫حٍس حْ ةٍٔاخ جْ جظدخ حْ ذهڪٿال‪ ،‬حٍصْ اشحرػاك ۽ ةدشهّڪْ‪ ،‬۽ حٍصْ ڎاڍائْ حْ طلً حّ اذاظّ ڪٍده‪.‬‬ ‫ضاةعَ اخالق کْ ىزخهذ حْ ىؿاُدو حْ ىؿاُدو ۾ طاىم ڪّٔ هٍٓده‪ ،‬۽ ضاةعْ حْ ڪًٍِ ةَ خالف هذرو حْ‬ ‫ٌحٔخْ ۾ ىالرىث خحو ٿْ هٍٓدو‪ .‬حٍس حْ ةٍٔاخ جْ جظدخ ٓا آذاُء شام الڳاپٔم طڪآحّم‪/‬ذپّذٽّم حْ آذ آٓو‬ ‫ىلاىْ شّك شّشائٽْ حْ جٍؼٔيً شام طراڪث ۾گڏ ڪّٔم هٍٓدّٓم ‪.‬‬ ‫غالج ۽ ػاُر ڪرڻ‬ ‫ًُ ‪ ESMF‬حْ جٔاذو خهذام اشٽٔڪ ُّنڊذم حْ ىظاهذة حا ٻَ خهذ ڪٔا هٓا‪ُ ،‬ڪ جٔاذو حْ طرهؾاجْ ىرذهً ۾ ۽‬ ‫ٻّٔ ‪ ESMF‬حْ ىصّخو حْ ىڪيم ٿٔڻ کام پِّء‪ .‬گِّٽڪْ‪ٌ ،‬اذا ۽ کاٻْ ڪٍاذو حْ هاًُ حْ ‪ ،AWBs‬اًٌِ ٽٍِْ‬ ‫‪ AWBs‬حْ ‪ ،FOs‬شٍڌ ‪ ، EPA‬پتهڪ ُٔهٿ آٍڊ اٌخٍٔئرٌگ ڊپاذٽئٍٽ‪ ،‬ٻٔهً ۽ حٍِگهْ حّٔة حّ کاجّ‪ ،‬الئّٔ اشٽاڪ ۽‬ ‫فظرٓز کاجّ‪ ،‬آةپاطْ کاجْ‪ ،‬آةپاطْ کاجْ شام اپرٓم ‪ 2220‬۾ اةحدائْ ىظاهذة‪ .‬رذاؾث‪ ،‬۽ ‪ PIUs‬اًٌِ ىظاهذجً کام‬ ‫ؾالهن‪ ، ILO ،UN Women ،FOs ،AWBs ،‬۽ ؾّذجً حْ آً حْ اهر شام ُڪ غٍفْ ىخػّش ىظاهذجْ هذڪظاپ‬ ‫ىٍؿلد ڪّٔ هّٓ‪.‬اُْ شڀئْ غالج ىظّذا هڊّٓ ڪاٌفرٌس ۽ ٽٔهٔفٌّڪ اٌٽرهّٓر دذٓؿْ ڪٔا هٓا‪ .‬شڀٍْ اشٽٔڪ‬ ‫ُّنڊذر اُّ ىرصّز ڪّٔ جَ پاڻْ حْ کّٽ آُْ ۽ ام کْ هڌٓڪ ىّثر ظرٓلْ شام ىٍؼو ڪرڻ حْ ضرهذة آُْ‪.‬‬ ‫ًُ ‪ SWAT‬جرث جخّٓز ڪٔم شرگرىًٔ کْ شاذأُّ ۽ شفاذس ڪئْ جَ جخّٓز ڪٔم پانٔصّٔم‪ ،‬خاش ظّذ جْ پاڻْ‬ ‫حْ كٔيث‪ ،‬غرٓب ُاذًٓ ۽ گِرٓهّ غاذفًٔ جْ ىٍفْ اثر ٌَ هحًِ ۽ ىضتّض ٽٔڪٍٔڪم شپّذٽ حْ ضرهذة آُْ‬ ‫‪ FOs‬کْ ىٍؼو ڪرڻ الِء ۽ جخّٓز ڪٔم ڪٍٔاك ىاڊذٌائٔزٓظً ڪو‪ُ .‬اذًٓ اُّ پڻ جخّٓز ڪّٔ جَ ىٍػّةْ ۾ هاٽر‬ ‫ڪّذشً حْ ةرانْ ۽ رىًٔ حْ شعد کْ هڌائڻ گِرحْ جَ حٔئً رذؾْ پٔداهاذ ۽ پاڻْ حْ ڪاذڪرخگْ کْ ةِحر‬ ‫ةڻائْ شگِخْ‪ُ .‬اذًٓ کْ رىًٔ حْ جٔاذو ۽ فػم پّکڻ حْ ڪيً الِء كٔيحْ اهراذم جْ شياذٽ شتصڊو ڎٌْ هڃْ‪.‬‬ ‫ًُ جخّٓز ڎٌْ جَ رذؾْ ظرٓلً ۾ جتدٓهْ ۽ پاڻَْء شام ىاال ىاك فػهً الِء جرحٔد غرف ام غّذة ۾ حڏًُ‬ ‫ذڪّىحْ پانٔصّٔم ام جتدٓهْ حْ ذيآث ڪً‪ ،‬ىضتّض ىاذڪٔٽّم ٺأُا هڃً‪ ،‬۽ فائدا ػاُر ڪٔا هڃً‪.‬‬ ‫ىظاهذة حّ ٻّٔ خهذ آگصٽ ‪ 2220‬۾ ‪ FOs ،AWBs‬۽ ‪ WCAs‬شام ىٍؿلد ڪّٔ هّٓ جَ حٔئً ‪ ESMF‬حّ ىصّخه پٔض ڪّٔ‬ ‫هڃْ ۽ شڀٍْ الڳاپٔم اشٽٔڪ ُّنڊذر کام ذاِء ظهب ڪئْ هڃْ‪ .‬ام کام ؾالهن‪ 2, ،‬آگصٽ ‪ 2220‬جْ ذٔدذآةاخ ۾ ‪SIDA‬‬ ‫آفٔس ۾ شڀٍْ الڳاپٔم اشٽٔڪ ُّنڊذر‪ ،‬حً ۾ ‪ ،EPA ،PIUs ،FOs ،AWBs‬پتهڪ ُٔهٿ آٍڊ اٌخٍٔئرٌگ ڊپاذٽئٍٽ‪،‬‬ ‫ٻٔهً ۽ هائهڊ الئٔف ڊپاذٽئٍٽ‪ ،‬الئّٔ اشٽاڪ ۽ فظرٓز ڊپاذٽئٍٽ طاىم ُئا‪ُ ،‬ڪ هذڪظاپ ىٍؿلد ڪّٔ هّٓ‪ .‬طرڪث‬ ‫ڪٍدڏم کام ىخيّؾْ ظّذ جْ ىّٽ جيال ىثتث آھْ‪ ،‬۽ اھْ ىحفق آھً جَ ىصّخه ‪ ESMF‬ىٍاشب ظّذ جْ ‪ SWAT‬حْ‬ ‫شڀٍْ اىڪاٌْ ىاذّنٔاجْ ۽ شياحْ ىصئهً کْ ذم ڪرو ٿّ‪ .‬طرڪث ڪٍدڏم پرهحٔڪٽ جْ ؾيم خذآىد خهذام‬ ‫ىصهصم غالج ىظّذو حْ شفاذس ڪئْ ۽ ‪ SWAT‬حْ ڪاىٔاب ؾيم الِء ڪخھ جخّٓزهم پٔض ڪّٔم‬ ‫اُْ جخّٓز ڪً ٿا جَ ‪ FOs‬۽ ‪ WCAs‬کْ ىصهصم شڀٍْ ىٍػّةً حْ شرگرىًٔ کْ چٌّڊڻ ۽ الڳّ ڪرڻ ۾ ىظغّك‬ ‫ذُڻ گِرحْ‪ ،‬ةظيّك ٺٔڪٔداذم کْ اخائٔگّٔم‪ ،‬اٌِْ کْ ٓلٍْٔ ةڻائڻ جَ ‪ ESMPs‬اًٌِ حْ اظئٍام شام الڳّ ڪٔا‬ ‫هڃً‪ FOs .‬۽ ‪ WCAs‬کْ پرهحٔڪٽ حْ شرگرىًٔ کْ الڳّ ڪرڻ ۾ جرةٔث ۽ غالذٔث حْ جركْ حْ ضرهذة آھْ‪.‬‬ ‫‪ ESMF PIU‬هٓب شائٔٽً جْ ػاُر ڪّٔ هّٓ آُْ‪ ،‬۽ اپڊٓٽ ٿٔم ‪ ESMF‬پڻ ‪ PIUs‬۽ ٻاُرًٓ هذنڊ ةٍٔڪ حْ هٓب شائٔٽً‬ ‫جْ ػاُر ڪّٔ هٍٓده‪ ESMF .‬آگزٓڪّٔٽّ شيرو حّ شٍڌو ۾ جرحيّ ڪّٔ هٍٓده ۽ ‪ PIU‬هٓب شائٔٽً جْ طآؽ ڪّٔ‬ ‫هٍٓده‪ ،‬۽ اًٌِ خشحاهٓزم حّم ُاذڊ ڪاپّٔم ىلاىْ ‪ AWB‬آفٔصً جْ ؾّال حْ پِچ الِء خشحٔاب ڪّٔم هٍٓدّٓم‪.‬‬ ‫ىٍػّةْ جْ ؾيهدذآىد حْ شيّذم ىر ذهً خهذام اشٽٔڪ ُّنڊذر شام ةاكاؾدگْ شام غالج ىظّذا ڪٔا هٍٓدا‬ ‫پراحٔڪٽ حْ اشٽٔڪ ُّنڊذ حْ ىػرهفٔث هاذو ىٍػّةْ ىّحب‪ .‬جخّٓز ڪٔم دٓهْ پرهحٔڪٽً الِء جٔاذ ڪٔم‬ ‫‪ ESIA‬۽ ‪ RAP‬خشحاهٓز پڻ ىظّذا ڪٔا هٍٓدا ۽ ‪ PIU‬۽ هذنڊ ةئٍڪ حْ خاذحْ هٓب شائٔٽً جْ ڎٓکاذٓا هٍٓدا ۽ ىلاىْ‬ ‫ةراخذًٓ کْ ىلاىْ ‪ AWB‬۽ ‪ FO‬آفٔصً ۾ ذکٔا هٍٓدا‪.‬‬ ‫خحو طد‪........‬‬