�រត���ប់ក្ន�ងតំបន់ របស់កម្ព��៖ គន្លឹះស���នុពល��ញ��ញ ����ករ�ៀងដឹកជ�្ជ�ន 1 ��ចក្តីស�្ខ�ប CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS 2024 ក គោលបំំណង និិងរចនាសម្ព័័�ន្ធធនៃៃរបាយការណ៍៍នេះះ� កំំណើន ើ ការនាំំចេញ � បាននាំំឱ្យ េ របស់់កម្ពុុជា ្ តម្រូូវ� ការ និិងសកម្មមភាពគោលនយោបាយ ដើើម្្បីរំ ំ ច ី លេ េ ពីីឱកាស ដឹឹកជញ្ជូូន ិ មានការកើើនឡើើង។ ចរាចរណ៍៍ទំនិ � ទំំនិញ ំ ញ ិ នៅតាមបណ្តោោ�យរបៀៀងដឹឹ ក ជញ្ជូូ� ន ដែែ ល មានស្រាា�ប់់ ូ និិងនាំំចេញ នាំំចូល េ ដែល � តាមកុុងតឺឺន័រ ែ ដឹឹកជញ្ជូូន ័ បាន នៅកម្ពុុជា � ។ ការវិិភាគ និិងសំំណើដែ ើ ល ែ ត្រូូ�វបានពិិពណ៌នា ៌ កើើនឡើើងជាងប្រាំំ��ដង ក្នុុ�ងរយៈៈពេេល ១២ ឆ្នាំំ��កន្លលង នៅក្នុុង � របាយការណ៍៍នេះ� ះ ផ្តោោត � លើើអាទិិភាពរយៈៈពេេល មកនេះ� �� ០៣០ គេេរំពឹ ះ ។ គិិតត្រឹឹ�ម ឆ្នាំំ២ ឹ ថាទំំហំពា ំ ង ំ ណិិជ្ជជកម្មម ខ្លីី� និិងមធ្្យម។ តាមរយៈៈការផ្តតល់់នូូវទស្្សនៈៈចេេញពីី ដែែលធ្វើើ�ចរាចរណ៍៍តាមផ្លូូ�វជាតិិ និិងតាមរយៈៈកំំពង់់ផែែ ជ្រុុ�ងផ្្សេង េ មួួយទៀៀតអំំពីតួ ួ ី និិងសមិិទ្ធកម្ម ី នាទី ធ នៃម បៃ ណ្តាា�ញ អាកាសយានដ្ឋាាន � ព្ររមទាំំងឃ្លាំំង � ទំំនិញ �� ស្តុុក ិ នានានឹឹង ផ្លូូ�វថ្ននល់់ ផ្លូូ�វទឹឹក និិងផ្លូូ�វសមុុទ្ររ ផ្លូូ�វដែែកដែែលមានស្រាា�ប់់ កើើនឡើើងទ្វេេ�ដង។ ទោះះយ៉ាាង � ណាក៏៏ដោយ ថ្លៃដឹ ៃ� កឹ ជញ្ជូូន � និិងការសម្រួួ�លពាណិិជ្ជជកម្មឆ្ល ម ងល ដែន ែ របាយការណ៍៍នេះ� ះ និិងថ្លៃៃ�សេេវាភស្តុុ�ភារកម្មមខ្ពពស់់ គឺឺជាឧបសគ្គគចម្្បងៗ ត្រូូ�វបានរៀៀបចំំឡើើង ដើើម្្បីីបំំពេេញ បន្ថែែ�មលើើផែែនការមេេ ចំំពោះះភាពប្ររកួួតប្រជែ រ ង ិ ធ ែ និិងការធ្វើើ�ពិពិ ិ កម្មមសេដ្ឋ េ កិ ឋ ច្ច ិ ច គ្ររប់់ជ្រុុ�ងជ្រោោ�យស្តីី�ពីីប្ររព័័ន្ធដឹ ធ កឹ ជញ្ជូូន � អន្តតរមធ្្យោបាយ របស់់កម្ពុុ�ជា។ និិងភស្តុុ�ភារកម្មមកម្ពុុ�ជា (CITLS)។ ក្នុុ�ងដំំណើើរការ រាជរដ្ឋាា�ភិិបាលកម្ពុុ�ជា បានរៀៀបចំំផែែនការមេេ ធ្វើើ�ការសិិក្្សានេះះ� មានការរៀៀបចំំការពិិគ្រោះះ��យោបល់់ រ ជ្រុ គ្រប់ ់ ង ុ� ជ្រោយ ោ� ស្តីីពី ី រព័័ន្ធដឹ � ប្រ ឹ ជញ្ជូូន ធ ក � អន្តតរមធ្្យោបាយ ជាមួួយអ្ននកពាក់់ព័ន្ធ ធ ័ នានា ដូូចជា ស្ថាា�ប័ន ័ វិិស័យ ័ សាធារណៈៈ និិងភស្តុុ�ភារកម្មមកម្ពុុជា � (CITLS) សម្រាប់ ា� ឆ្នាំ ់ �ំ ២០២៣- ដែែលពាក់់ព័័ន្ធធ និិងតួួអង្គគឯកជន ក្នុុ�ងវិិស័័យដឹឹកជញ្ជូូ�ន ២០៣៣1 ដើើម្្បីីគាំំទ្ររដល់់ការលើើកកម្ពពស់់សមិិទ្ធធកម្មម ទំំនិិញ និិងភស្តុុ�ភារកម្មម។3 និិង ប្ររសិិទ្ធភា ធ ពនៃៃវិស័ ិ យ័ ដឹឹកជញ្ជូូន� និិងគាំំទ្ររដល់់ការ ះ មានរចនាសម្ព័័�ន្ធធដូច របាយការណ៍៍នេះ� ូ ខាងក្រោោ�ម៖ សម្រេេ�ចគោលដៅអភិិវឌ្្ឍន៍៍ជាតិិ ដូូចកំំណត់់នៅក្នុុ�ង ● ជំំពូូកទីី១ - ការពិិភាក្្សាអំំពីីប្ររសិិទ្ធធភាព យុុទ្ធធសាស្ត្ររ�បញ្ចចកោណដំំណាក់់កាលទីី១ របស់់រាជ ពាណិិជ្ជជកម្មម ការដឹឹកជញ្ជូូ�ន និិងភស្តុុ�ភារកម្មម រដ្ឋាា�ភិិបាលកម្ពុុ�ជា2។ ទោះះយ៉ាា�ងណាក៏៏ដោយ គម្រោោ�ង និិន្នាា�ការនៃៃតម្រូូ�វការ និិងភាពប្ររកួួតប្ររជែែង ជាច្រើើ�នដែែល ត្រូូ�វបានដាក់់ចេេញនៅក្នុុ�ងផែែនការមេេ បែែង ចែែកតាមមធ្្យោបាយដឹឹកជញ្ជូូ�ន និិង ខាងលើើនេះះ� កំំពុុងនៅក្នុុ�ងដំំណាក់់កាលបង្កើើ�តជា ពាណិិជ្ជជកម្មមឆ្លលងដែែននាពេេលបច្ចុុ�ប្្បន្នន។ ទស្្សនទាន ដែែលតម្រូូ�វឱ្្យមានការសិិក្្សាបច្ចេេ�កទេេស បន្ថែែ�ម ក៏៏ដូូចជាការកំំណត់់អាទិិភាពសិិន មុុនពេេល ● ជំំពូូកទីី២ - ការវិិភាគលើើអនុុវិិស័័យដឹឹកជញ្ជូូ�ន ស្វែែ� ង រកធនធានហិិ រ ញ្ញញ ប្្ បទានពីី វិិ ស័័ យ សាធារណៈៈ ដូូចជា ផ្លូូ�វថ្ននល់់ ផ្លូូ�វទឹឹកនិិងផ្លូូ�វសមុុទ្ររ និិង និិងឯកជន។ ផ្លូូ�វដែែក។ របាយការណ៍៍ ដែែលត្រូូ�វបានរៀៀបចំំដោយក្រុុ�មការងារ ● ជំំពូូកទីី៣ - ការវិិភាគលើើរបៀៀងដឹឹកជញ្ជូូ�នទាំំង ធនាគារពិិភពលោកនេះះ� មានគោលបំំណងបំំពេេញ បីី ដែែលការសិិក្្សានេះះ�ចាត់់ទុុកជាអាទិិភាព។ បន្ថែែ�ម លើើកិិច្ចចខិិតខំំប្រឹឹ�ងប្រែែ�ងរបស់់រាជរដ្ឋាា�ភិិបាល ● ជំំពូូកទីី៤ - លើើកស្នើើ�ទិិសដៅ សម្រាា�ប់់ធ្វើើ�ការកែែ កម្ពុុ�ជា ដោយផ្តោោ�តលើើការវិិនិិយោគក្នុុ�ងរយៈៈពេេលខ្លីី� លម្អអជាអាទិិភាព។ 1 ផែនការមេគ្រប់ជ្រុងជ្រោយស្តីពីប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនអន្តរមធ្យោបាយ និងភស្តុភារកម្ម ឆ្នាំ ២០២៣-២០៣៣ (រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៣)។ ផែនការមេនេះមានគោលបំណងលើកកម្ពស់ការតភ្ជាប់ក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ និងជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយចីរភាព និង សមធម៌។ ផែនការមេនេះមានគោលបំណងសំខាន់ៗចំនួន ៤។ ផែនការមេនេះកំណត់គម្រោងអាទិភាពចំនួន ១៧៤ រួមមាន គម្រោងផ្លូវថ្នល់ចំនួន ៩៤ គម្រោងផ្លូវដែកចំនួន ៨ គម្រោងដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវទឹកចំនួន ២៣ គម្រោងដឹកជញ្ជូនតាមសមុទ្រចំនួន ២០ គម្រោងដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវអាកាស ចំនួន ១០ គម្រោងភស្តុភារចំនួន ១៥ និងគម្រោងបន្ថែមចំនួន ៤។ គម្រោងទាំងនេះ រួមទាំងការតភ្ជាប់គ្នាល្អប្រសើរជាងមុនរវាងមធ្យោបាយ ដឹកជញ្ជូន និងមជ្ឈមណ្ឌលភស្តុភារកម្ម ត្រូវបានបែងចែកជា ៩០ គម្រោងរយៈពេលខ្លី និងមធ្យម និង ៩១ គម្រោងរយៈពេលវែង។ ថ្លៃចំណាយ សរុបនៃការវិនិយោគទាំងនេះត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាមានចំនួនជាង ៣០ ពាន់លានដុល្លារ។ ការវិនិយោគភាគច្រើនទាំងនេះត្រូវបានរំពឹងទុកដោយ ផែនការមេថា នឹងត្រូវអនុវត្តដោយវិនិយោគិនឯកជន។ 2 យុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១ ដើម្បីកំណើន ការងារ សមធម៌ ប្រសិទ្ធភាព និងចីរភាព៖ ការកសាងមូលដ្ឋានគ្រឹះឆ្ពោះទៅរកការសម្រេច ចក្ខុវិស័យកម្ពុជាឆ្នាំ ២០៥០ (រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៣)។ 3 ការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយវិស័យឯកជនត្រូវបានធ្វើឡើងជាមួយ (១) ក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនដែលដំណើរការទូកសណ្តោងតាមដងទន្លេមេគង្គរវាង វៀតណាម និងកម្ពុជា (២) ក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូន និងភស្តុភារកម្មអន្តរជាតិដែលប្រើប្រាស់ផ្លូវដែក ផ្លូវគោក និងទូកសណ្តោងដើម្បីដឹកជញ្ជូនទំនិញ ទៅកំពង់ផែសមុទ្រ (៣) ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកដែលប្រើប្រាស់រថយន្តដឹកទំនិញជាចម្បងរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម (៤) ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដែល ពាក់ព័ន្ធនឹងការផលិត និងជួញដូរស្រូវអង្ករ (៥) សមាគមភស្តុភារកម្ពុជា (៦) ផ្លូវដែករដ្ឋ (អ្នកទទួលសម្បទានផ្លូវដែកកម្ពុជា) និង (៧) អ្នកប្រតិបត្តិ ការសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនអ្នកដំណើរតាមទូកទេសចរណ៍តូចៗរវាងវៀតណាម និងសៀមរាប។ 1 CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS សេចក្តីសង្ខេប ខ បរិិបទប្ររទេេស កម្ពុុ� ជា សម្រេេ� ច បានកំំ ណើើ ន សេេ ដ្ឋឋ កិិ ច្ចច ជា មធ្្យម ដឹឹកជញ្ជូូន � គោកទៅប្ររទេេសវៀៀតណាម ចាប់់តាំង � តាមផ្លូូវ ំ មាន ៧,១ភាគរយ ពីីឆ្នាំំ�� ១៩៩៥ ដល់់ ២០២១ ដែែល ពីីឆ្នាំំ�� ២០១៥ មក ។ ផ្លូូ�វទឹឹកមានលក្ខខណៈៈសមស្ររប អាចឱ្្ យ ប្ររទេេ ស នេះះ� ក្លាា�យជាប្ររទេេ សចំំ ណូូ ល មធ្្យម សម្រាា�ប់់ការដឹឹក ជញ្ជូូ�នទំំនិិញក្នុុ�ងទ្ររង់់ទ្រាា�យធំំ និិង កម្រិិ�តទាបនៅឆ្នាំំ�� ២០១៥។ កំំណើន ះ ត្រូូ�វបានជំំរុញ ើ នេះ� ុ ការដឹឹកជញ្ជូូ�នតាមកុុងតឺឺន័័រ ហើើយមានថ្លៃៃ�ចំំណាយ ដោយវិិស័យមួ ័ ួ យចំ នួ ំ ន ែ ផ្តោោត ួ ដែល � លើើការនាំំចេញ េ រួួម លើើការដឹឹកជញ្ជូូ�នក្នុុ�ង មួួយតោន/គីីឡូូម៉ែែ�ត្ររ ទាបជាង មានវិិស័យទេ ័ េ ចរណ៍៍កសិកម្ម ស ិ ម វាយនភណ្ឌឌ និិងសំំណង់។ ់ ការដឹឹកជញ្ជូូ�នផ្លូូ�វគោកគួួរឱ្្យកត់់សម្គាា�ល់់។ ទោះះយ៉ាាង � ណាក៏៏ដោយ ការរាតត្្បាតជំំងឺកូ ូដ ឺ វីី -១៩ បាន សន្ទទស្្សន៍៍សមិទ្ធ ិ កម្ម ធ ភ � រកម្មម (LPI) ឆ្នាំំ�� ២០២៣ ម ស្តុុភា ធ្វើើ�ឱ្្យសេេដ្ឋឋកិិច្ចចធ្លាា�ក់់ចុះះ�៣,១ ភាគរយ ក្នុុ�ងឆ្នាំំ��២០២០ របស់់ ធ នាគារពិិ ភ ពលោក បង្ហាា � ញ ពីី ប ញ្ហាា � ប្រ រ ឈ ម បន្ទាា�ប់់មកមានការងើើបឡើើងវិិញ ជាមួួយកំំណើើន � រកម្មមសំខា ភស្តុុភា ំ ន់់ៗនៅកម្ពុុជា � ដែល ែ ជាប់់ចំណា ំ ត់់ថ្នាា�ក់់ ៣ ភាគរយ ក្នុុ�ងឆ្នាំំ��២០២១។ នៅឆ្នាំំ�� ២០២២ កំំណើើន លេេខ ១១៥ ក្នុុង � ចំំណោមប្ររទេេសចំនួ ួ ១៣៨។ លើើស ំ ន ផលិិតផលក្នុុ�ងស្រុុ�កសរុុប (ផ.ស.ស) បានកើើនឡើើង ពីីនេះះ� រយៈៈពេេលដែែលត្រូូ�វការដើើម្្បីីអនុុវត្តតតាមនីីតិិវិិធីី ដល់់ ៥,២ ភាគរយ ហើើយនៅឆ្នាំំ��២០២៣ មានការ ព្រំំ�ដែែន និិងបែែបបទនាំំចេេញ (ទាំំងការនាំំចូូល និិង ់ នថាបានកើើនឡើើងដល់់ ៥,៤ភាគរយ។ សេេដ្ឋកិ ប៉ាា�ន់ស្មាា� ិ ច ឋ ច្ច នាំំចេេញ) នៅកម្ពុុ�ជា គឺឺខ្ពពស់់ជាងប្ររទេេសជិិតខាង។ សកលដែែលកំំពុុងធ្លាា�ក់់ចុះះ� បន្តតបង្កកបញ្ហាា�ប្ររឈមដល់់ ចំំណុុចខ្វះះ�ខាតក្នុុ�ងវិិស័័យដឹឹកជញ្ជូូ�ន និិងភស្តុុ�ភារកម្មម សេេដ្ឋឋកិិច្ចចរបស់់កម្ពុុ�ជា ដែែលពឹឹងផ្អែែ�កលើើការនាំំចេេញ។ ទាំំងនេះ� ះ គឺឺជាឧបសគ្គគចម្្បងៗ ដែល � យ ែ ធ្វើើឱ្្ រាំំងស្ទះះ�ដល់់ កំំ ណើើ ន នាំំ ចេេ ញ ស្ទើើ� រ តែែគ្ររប់់ វិិ ស័័ យ របស់់ ក ម្ពុុ� ជា ការធ្វើើ�ពិិពិិធកម្មមសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងការធ្វើើ�សមាហរណកម្មម ក្នុុ�ងរយៈៈពេេលប្រាំំ��ឆ្នាំំ��កន្លលងមកនេះះ� បានមកពីីអាមេេរិិក ទៅក្នុុ�ងខ្្សែែសង្វាា�ក់់តម្លៃៃ�ថ្នាា�ក់់តំំបន់់ និិងសកល ដែែល ខាងជើើង ដែែលនាំំមុុខសហភាពអឺឺរ៉ុុ�បក្នុុ�ងឆ្នាំំ�� ២០១៩ កាន់់តែែមានតម្លៃៃ�បន្ថែែ�មខ្ពពស់់។ និិងបានក្លាា�យជា ទីីផ្្សារនាំំចេញ េ ធំំបំផុ ុ របស់់កម្ពុុជា ំ ត � ។4 ពាណិិជ្ជជកម្មបា ម ន និិងបន្តតជាជន្ទទល់់កំណើ ំ ន ើ ដ៏៏សំខា ំ ន់់ ភាគរយនៃៃការនាំំចេញ េ ទៅកាន់់សហរដ្ឋឋអាមេេរិក ិ បានកើើន និិ ង ជាកត្តាា�កំំ ណត់់ ពីី សមត្ថថ ភាពរបស់់ ក ម្ពុុ� ជា ក្នុុ� ង ការ ឡើើងពីី ២៤ ភាគរយ ក្នុុង � ឆ្នាំំ�� ២០១៨ ដល់់ ៤១ ភាគរយ សម្រេេ�ចគោលដៅរបស់់ខ្លួួ�ន ក្នុុ�ងការក្លាា�យជាប្ររទេេស � ឆ្នាំំ២ ក្នុុង �� ០២១ ខណៈៈដែល ែ ភាគរយនៃកា ៃ រនាំំចេញ េ ទៅ ដែែលមានចំំណូល ូ ខ្ពពស់នៅ ់ ឆ្នាំំ�� ២០៥០។ ដើើម្្បីឆ្លើ ី ើ�យតប សហភាពអឺឺរ៉ុុ�បបានធ្លាា�ក់់ចុះះ� ពីី៣០ភាគរយ ដល់់ ១៨ នឹឹងលំំហូូរពាណិិជ្ជជកម្មមដែែលនឹឹងមានការកើើនឡើើងនា ភាគរយ ក្នុុង � រយៈៈពេេលដូូចគ្នាា�។ ភាគរយនៃកា ៃ រនាំំចេញ េ ពេេលអនាគត គ្ររប់់មធ្្យោបាយដឹឹកជញ្ជូូន � ទាំំងអស់់ត្រូូវ � ទៅអាស៊ីី�បានធ្លាា�ក់់ចុះះ�ពីី៤៦ភាគរយ ដល់់៤១ភាគរយ តែែបំំពេេញភារកិិច្ចចដឹឹកជញ្ជូូ�នដែែលមានទំំហំំធំំជាងមុុន ក្នុុ�ងរយៈៈពេេលដូូចគ្នាា�។ ទីីផ្្សារទាំំងនេះះ�កាន់់តែែត្រូូ�វការ និិងមានប្ររសិិទ្ធធភាពជាងមុុន។ ដូូចកាលពីីពេេលថ្មីី�ៗ ដំំណោះះស្រាា�យដឹឹកជញ្ជូូ�ន និិងភស្តុុ�ភារកម្មម ដែែលមាន កន្លលងទៅ មានការគ្រោោ�ងផែន ែ ការវិិនិយោ ិ គសំំខាន់់ៗថ្មីី�ៗ ប្ររសិិទ្ធធភាព និិងចីីរភាព។ លើើហេដ្ឋា េ រ�ា ចនាសម្ព័័�ន្ធធផ្លូវ � ថ្ននល់់ និិងកំំពង់ផែ �ូ ទឹឹក ផ្លូូវ ់ ែ ដែែល ទំំហំំពាណិិជ្ជជកម្មមថ្មីី�ៗនេះះ�ដែែលវាស់់វែែងដោយការ បង្ហាា�ញពីីកំំណើើនយ៉ាា�ងគំំហ៊ុុ�កនៃៃតម្រូ�វ ូ ការពាណិិជ្ជជកម្មម ប្រើើ�ប្រាា�ស់់កុងុ តឺឺន័រ័ ដែល ែ មានទម្ងងន់សមមូ ់ ល ូ នឹឹង ២០តោន ជាពិិសេស េ ការគ្រោោ�ងបង្កើើន � សមត្ថថភាពលើើកដាក់កុ ់ ងុ តឺឺន័រ ័ (TEU) បានកើើនឡើើងពីី ៣១៧.២០០ TEU នៅឆ្នាំំ�� នៅស្ថាា�នីីយកុុងតឺឺន័័រ LM17 របស់់កំំពង់់ផែែស្វវយ័័ត ២០១០ ដល់់ ១.៦០០.០០០ TEU នៅឆ្នាំំ២ �� ០២២ ជា ក្រុងុ� ភ្នំំ�ពេញេ ឱ្យ ្ បាន ៨០ ភាគរយ នៅ ឆ្នាំំ�� ២០២៩។ គេេ ការកើើនឡើើងជាង ៤០០ ភាគរយ។ ច្ររកទ្វាា�រកុុងតឺឺន័័រ ក៏៏មានឱកាសបង្កើើន � ភាគរយនៃកា ៃ រនាំំចេញ េ តាមផ្លូូវ � ទឹឹក សំំខាន់់ៗ គឺឺកំពង់ ំ ផែ ់ ក្រុ ុ� ព្រះះ�សីីហនុស ែ ង ុ ម្រាា�ប់់ផ្លូវ �ូ សមុុទ្ររ សាប និិងតាមផ្លូូ�វដែែក ដែែលមានសក្តាា�នុុពលនៅមិិន និិង កំំពង់់ផែែស្វវយ័័តក្រុុ�ងភ្នំំ�ពេេញ (ស្ថាា�នីីយ៍៍កុុងតឺឺន័័រ ទាន់់ទាញយកមកប្រើើ�ប្រាា�ស់់នៅឡើើយ។ ទោះះយ៉ាាង � ណា LM17 ដែែលស្ថិិ�តនៅចម្ងាា�យ ២៨ គីីឡូម៉ែ ែ នៃៃខ្្សែែទឹឹក ូ �ត្ររ ក៏៏ដោយ មានបញ្ហាា�ប្ររឈមជាច្រើើ�នដូូចរៀៀបរាប់់ខាង ខាងក្រោោ�ម ក្នុុង � ក្រុុ�ងភ្នំំ�ពេញេ ) ដោយប្រើើ�ប្រាា�ស់់ទន្លេេ�មេេគង្គគ ក្រោោ�ម ដែល � យ ែ ធ្វើើឱ្ ្ ថ្លៃៃ�ចំំណាយលើើពាណិិជ្ជជកម្មមា ម នការ ដើើម្្បីដឹី កឹ ទៅកាន់់ប្ររទេេសវៀៀតណាម និិងការប្រើើ�ប្រាា�ស់់ កើើនឡើើង និិងកាត់់បន្ថថយប្ររសិិទ្ធភា ធ ព ល្្បឿឿន និិងភាព ការដឹឹកជញ្ជូូន � តាមផ្លូូវ � គោក ទៅប្ររទេេសវៀៀតណាមតាម អាចជឿឿទុុកចិត្តត ិ បាន។ ជាលទ្ធធផល រាជរដ្ឋាា�ភិបា ិ លកម្ពុុជា � ច្ររកព្រំំ�ដែែនបាវិិត។ ទោះះបីីជាមានការវិិនិិយោគជាបន្តត កំំពុង ុ ផ្តតល់់អាទិិភាពដល់់ការអភិិវឌ្ឍ ំ ្ ការភ្ជាា�ប់់ទំនាក់ ់ ន ទំ ំ ង បន្ទាា�ប់លើ ើ ់ គ្ររប់ មធ្្ ់ យោបាយដឹឹកជញ្ជូូន � ប៉ុុ�ន្មាា�នឆ្នាំំ��ថ្មីី�ៗ � ក្នុុង ថ្នាា�ក់់តំំបន់់ និិងការបង្កើើ�នប្ររសិិទ្ធធភាពនៃៃសេេវាភស្តុុ�ភារ នេះះ�ក៏៏ដោយ ផ្លូូ�វទឹឹកសាប ដែែលបម្រើើ�ទីីផ្្សារអាមេេរិិក កម្មម ដែែលជា សសរស្តតម្ភភយុុទ្ធធសាស្ត្ររ�មួួយក្នុុ�ងចំំណោម ខាងជើើង និិងអាស៊ីី� តាមរយៈៈការឆ្លលងកាត់់នៅប្ររទេេស សសរស្តតម្ភភយុុទ្ធធសាស្ត្ររ� ទាំំងឡាយរបស់់ខ្លួួ�ន នៅក្នុុ�ង វៀៀតណាម មានលទ្ធធផលល្អអជាងបន្តិិ�ច បើើធៀៀបនឹឹងការ យុុទ្ធធសាស្ត្ររ�បញ្ចចកោណដំំណាក់់កាលទីី ១។ 4 ការវិនិច្ឆ័យប្រទេសជាប្រព័ន្ធរបស់កម្ពុជា (ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ ២០២៣)។ សេចក្តីសង្ខេប CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS 2 គ បញ្ហាា�ប្ររឈមសំំខាន់់ៗ ឧបសគ្គគផ្នែែ�កដឹឹកជញ្ជូូន � និិងភស្តុុភា � រកម្មម កំំពុង ុ ធ្វើើឱ្ � យ ្ មានតែែ ៣,២ ភាគរយនៃៃផលិិតផលក្នុុ�ងស្រុុ�ក ៃ ណិិជ្ជជកម្មក្នុ ចំំណាយនៃពា ម ង ែ មានការ �ុ ស្រុុ�ក និិងឆ្លលងដែន សរុុបក្នុុ�ងអំំឡុុងឆ្នាំំ�� ២០១៩-២០២២ ខណៈៈ � បញ្ហាាអ កើើនឡើើង បង្កើើត ធ ព (inefficiencies) � ប្ររសិិទ្ធភា ដែែលតម្រូូ�វការវិិនិិយោគប្ររចាំំឆ្នាំំ�� ត្រូូ�វបានប៉ាា�ន់់ នៅក្នុុ�ងខ្្សែែសង្វាា�ក់់ផ្គគត់់ផ្គគង់់ និិងកាត់់បន្ថថយភាពប្ររកួួត ស្មាា�នថាមានប្ររមាណ១០ ភាគរយ នៃៃផលិិតផល ប្ររជែែងអន្តតរជាតិិរបស់់កម្ពុុ�ជា។ ឧបសគ្គគទាំំងនេះះ�ត្រូូ�វ ក្នុុ�ងស្រុុ�កសរុុប។ វិិស័័យដឹឹកជញ្ជូូ�នស្រូូ�បយក បានសង្ខេេ�បដូូចខាងក្រោោ�ម៖ មួួ យ ភាគធំំ នៃៃ ត ម្រូូ� វ ការវិិ និិ យោ គទាំំ ង នេះះ� ។ ● ថ្លៃៃ�ចំំណាយលើើភស្តុុ�ភារកម្មម និិងការដឹឹកជញ្ជូូ�ន ផ្លូូ�វជាតិិប្ររមាណ៨៥ភាគរយ ត្រូូ�វបានក្រាា�ល មានកម្រិិ�តខ្ពពស់់។ ថ្លៃៃ�ចំំណាយលើើភស្តុុ�ភារកម្មម � ខេេត្តតតែែ៣៨ភាគរយ និិងផ្លូូវ កៅស៊ូូ� ប៉ុុ�ន្តែែ�ផ្លូូវ � ជនបទ ជាតិិនៅកម្ពុុជា � (ឆ្នាំំ�� ២០២០) ត្រូូ�វបានប៉ាា�ន់ស្មាា� ់ ន ១០ភាគរយប៉ុុ�ណ្ណោះះ�� ដែែលក្រាា�លកៅស៊ូូ� ដែែល ថាស្មើើ� នឹឹង ២៦ ភាគរយ នៃៃផលិិតផលក្នុុ�ង � ពីីគម្លាា�តដ៏៏សំខា បង្ហាាញ ួ ំ ន់់មួយក្នុ�ុ ការតភ្ជាា�ប់់ចុង ង ុ ស្រុុ�កសរុុប ដែែលខ្ពពស់់ជាងប្ររទេេសភាគច្រើើ�ន ឹ ការប្រែែ�ប្រួួ�លអាកាសធាតុុ។ ក្រោោ�យ ដែែលធន់់នឹង នៅអាស៊ាា�ន ដូូចជា ប្ររទេេសថៃៃ (១៤ភាគរយ) ការចំំណាយលើើការថែែទាំំក៏៏មិិនគ្ររប់់គ្រាា�ន់់ផង និិងប្ររទេេសវៀៀតណាម (២០ភាគរយ)។ ថ្លៃៃ� ដែែរ។ ដោយសារតែែចំំណុុចនេះះ� តម្លៃៃ�បច្ចុុ�ប្្បន្នន ចំំណាយលើើការដឹឹកជញ្ជូូ�នមានកម្រិិ�តខ្ពពស់់ជា នៃៃទ្ររព្្យសម្្បត្តិិ� ផ្លូ ូ�វ ថ្ននល់់ត្រូូ�វ បានប៉ាា�ន់់ស្មាា� ន ពិិ សេេ ស ស្មើើ�នឹឹ ងជាង ៤០ ភាគរយ នៃៃថ្លៃៃ� ថា ទាបជាងមួួយភាគបីីនៃៃតម្លៃៃ�បច្ចុុ�ប្្បន្ននសុុទ្ធធ ចំំណាយលើើភស្តុុភា � រកម្មមសរុប ុ (រាប់់បញ្ចូូ�លទាំំង អតិិបរមាដែែលអាចមាន។ � ក ការស្តុុកទុ � ពីីបញ្ហាាអ ុ ) ដែែលបង្ហាាញ ធ ព � ប្ររសិិទ្ធភា ● មានការកកស្ទះះ� តាមបណ្តោោ�យរបៀៀងផ្លូូ�វថ្នាា�ក់់ (inefficiencies) គួួរឱ្្យកត់់សម្គាា�ល់់នៅក្នុុ�ង តំំបន់់។ មានការសម្រេេ�ចបាននូូវវឌ្្ឍនភាព វិិស័័យដឹឹកជញ្ជូូ�ន ។ 5 ើ� ក្នុុង ជាច្រើន � ជាតិិភាគច្រើន � ការកែែលម្អអផ្លូូវ ើ� ដូូចជា ● ការបញ្ចេេ � ញទំំ និិញនៅព្រំំ� ដែ ែន និិងនីីតិិវិិធីី � ជាតិិដែល ផ្លូូវ េ ជាមួួយនឹង ែ តភ្ជាា�ប់់ រាជធានីីភ្នំំ�ពេញ ឹ ពាណិិជ្ជជកម្មម មានភាពយឺឺតយ៉ាា�វ។ ការបញ្ចេេ�ញ ម ខា ច្ររកពាណិិជ្ជជកម្មសំ ់ ក្រុ ំ ន់់ៗ ដូូចជា កំំពង់ផែែ ង ុ� ទំំនិិញនៅព្រំំ�ដែែន មានភាពយឺឺតយ៉ាា�វ និិងមាន ំ ន់់ ព្រះះ�សីីហនុុ ជាដើើម។ ប៉ុុ�ន្តែែ� នៅមានគម្លាា�តដ៏៏សំខា ៃ� ៃ� ដោយសារតែែនីីតិវិ តម្លៃថ្លៃ ិ ធី ី ល ិ ដែ ែ ពុំំ�មានសង្គគតិិ �ា បស្ចិិ�ម ថ្នាា�ក់់ មួួយ នៅតាមបណ្តោោ�យរបៀៀងបូូព៌ា- ភាពរវាងប្ររទេេសនានា និិងការពុំំ�មានហេេដ្ឋាា� �ូ តភ្ជាា�ប់់ពីសៀ តំំបន់់ (កំំណាត់់ផ្លូវ ី ៀមរាប ទៅច្ររក រចនាសម្ព័័�ន្ធធឆ្លង ល ដែែនគ្ររប់់គ្រាា�ន់់។ ការអនុុវត្តតប្ររព័័ន្ធធ អូូរយ៉ាា�ដាវ នៅព្រំំ�ដែែនកម្ពុុ�ជា-វៀៀតណាម)។ បញ្ជជរតែែមួួយជាតិិ និិងប្ររព័័ន្ធធស្វ័័�យប្ររវត្តិិ�កម្មម ច្ររករបៀៀងនេះះ� ភ្ជាា�ប់់ ក ម្ពុុ� ជា ជាមួួ យ ប្ររទេេ ស ទិិន្ននន័័យគយ (ASYCUDA) មានភាពយឺឺត វៀៀតណាម ប្ររទេេសថៃៃ និិងប្ររទេេសឡាវ ហើើយ យ៉ាា�វ។ ការដាក់់ឱ្្យប្រើើ�ប្រាា�ស់់នូូវការត្រួួ�តពិិនិិត្្យ ជាផ្នែែ�កមួួ យ នៃៃ រ បៀៀងមហាអនុុ តំំ ប ន់់ មេេ គង្គគ តែែមួួយ និិងតំំបន់់គ្ររប់់គ្ររងរួួមជាមួួយប្ររទេេស ែ ការមេេស្តីី�ពីកា (GMS) និិងផែន � ី រតភ្ជាា�ប់់អាស៊ាាន ថៃៃ និិងប្ររទេេសវៀៀតណាមត្រូូ�វបានពន្្យារពេេល។ (MPAC 2025)។6 កង្វះះ�ខាតការអភិិវឌ្្ឍនៃៃ របៀៀងនេះះ� គឺឺ ជា ឧបសគ្គគ ដ៏៏ សំំ ខា ន់់ មួួ យចំំ ពោះះ ● គម្លាា� ត នៃៃ កា រវិិ និិ យោ គលើើ ហេេ ដ្ឋាា� រ ចនាសម្ព័័� ន្ធធ កំំណើើនសេេដ្ឋឋកិិច្ចច និិងការបង្កើើ�តការងារ នៅ នៅកម្ពុុ�ជានៅតែែមានទំំហំំធំំ។ ការវិិនិិយោគ ក្នុុ�ងភូូមិិភាគឦសាននៃៃប្ររទេេសដែែលមានការ េ រ សាធារណៈៈ លើើហេដ្ឋា ិ ជាមធ្្យម �ា ចនាសម្ព័័�ន្ធធគិត អភិិវឌ្្ឍតិិចតួួច។ 5 តួលេខទាំងនេះតំណាងឱ្យទិន្នន័យសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៨។ 6 MPAC ២០២៥ ត្រូវបានអនុម័តដោយប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ដើម្បី "សម្រេចបាននូវអាស៊ានដែលមានការតភ្ជាប់ និងសមាហរណកម្មយ៉ាង រលូន និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដែលនឹងលើកកម្ពស់ភាពប្រកួតប្រជែង បរិយាបន្ន និងស្មារតីសហគមន៍កាន់តែខ្លាំង។" MPAC ២០២៥ ផ្តោតលើ វិស័យគន្លឹះចំនួន ៥៖ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រកបដោយចីរភាព នវានុវត្តន៍ឌីជីថល សេវាភស្តុភារកម្មដោយរលូន ឧត្តមភាពនៃនិយ័តកម្ម និងចល័ត ភាពប្រជាជន។ 3 CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS សេចក្តីសង្ខេប ● ផ្លូូ�វទឹឹក ដែែលតភ្ជាា�ប់់រវាងកម្ពុុ�ជា និិងវៀៀតណាម និិ ង ហេេ ដ្ឋាា� រ ចនាសម្ព័័�ន្ធធ ដែែ ល ចាស់់ ទ្រុុ�ឌ ទ្រោោ�ម គឺឺជា ធនធានដ៏៏សំំខាន់់មួួយ ប៉ុុ�ន្តែែ�មិិនត្រូូ�វបាន �ូ ដែែកក្នុុង គឺឺជាឧបសគ្គគចម្្បងរបស់់ផ្លូវ � ការទាក់់ទាញ ប្រើើ�ប្រាា�ស់់ឱ្្យអស់់លទ្ធធភាពទេេ ដោយសារតែែ �ូ ដែែក អាជីីវកម្មមថ្មីី�ៗ រួួមទាំំងតាមបណ្តោោ�យខ្្សែែផ្លូវ សមត្ថថភាពនៅមានកំំណត់់ និិងឧបសគ្គគផ្នែែ�ក រវាងរាជធានីីភ្នំំ�ពេេញទៅប៉ោោ�យប៉ែែ�ត។ ិ យកុុងតឺឺន័័រឆ្លង រដ្ឋឋបាល ដូូចជា ការត្រួួ�តពិិនិត្្ ល កាត់់ ● រថយន្តតដឹឹកទំំនិិញមានសភាពចាស់់ និិងគ្មាា�ន ជាដើើម។ កំំពង់ផែ ់ ែសមុុទ្ររ នៅប្ររទេេសវៀៀតណាម ប្ររសិិទ្ធធភាព។ អាយុុជាមធ្្យមនៃៃរថយន្តតដឹឹក ់ កៃ (ដូូចជា កំំពង់ផែែ ៃម៉េេ�ប និិងកាត់់ឡាយ) ទទួួល ិ នៅកម្ពុុជា ទំំនិញ � មានអាយុុ២០ឆ្នាំំ�� ឬចាស់់ជាង នាវាដឹឹកកុុងតឺឺន័័រ ដែែលឆ្ពោះះ��ទៅកាន់់សហរដ្ឋឋ ះ ដែល នេះ� ើ� ត្រូូ�វបាននាំំចូល ែ ភាគច្រើន ូ ជារថយន្តត អាមេេរិិក និិងអាស៊ីី�ខាងកើើត និិងដើើរតួួនាទីី ិ ជជុះះ�។ បើើប្រៀៀ�បធៀៀបទៅនឹឹងរថយន្តតដឹឹកទំំនិញ សំំខាន់់សម្រាា�ប់់ការឆ្លលងកាត់់នៃៃទំំនិិញនាំំចេេញ ថ្មីី� ការទិិញរថយន្តតជជុះះ�បានបណ្តាា�លឱ្្យមាន របស់់កម្ពុុ�ជា។ សព្វវថ្ងៃៃ�នេះះ� មានមជ្្ឈមណ្ឌឌល ល្្បឿឿនធ្វើើ�ដំំណើើរយឺឺតជាងមុុន ប្ររសិិទ្ធធភាព កំំពង់់ផែែទន្លេេ�ចំំនួួនពីីរ និិងស្ថាា�នីីយ៍៍រងសម្រាា�ប់់ ប្រេេ�ងឥន្ធធនៈៈថយចុះះ�យ៉ាា�ងខ្លាំំ��ង ថ្លៃៃ�ចំំណាយ បញ្ចូូ�នបន្តតតាមផ្លូូ�វទឹឹកក្នុុ�ងស្រុុ�កចំំនួួនប្រាំំ��មួួយ លើើការថែែទាំំកើើនឡើើង និិងបង្កើើ�តការបញ្ចេេ�ញ � ប៉ុុ�ន្តែែ�សមត្ថថភាពនៃៃហេេដ្ឋារ នៅកម្ពុុជា �ា ចនាសម្ព័័�ន្ធធ ឧស្ម័័�នកាន់់តែែខ្ពពស់់។ លើើសពីីនេះះ�ទៀៀត ការពុំំ� ទាំំងនេះះ�នៅមានកម្រិិ�តនៅឡើើយ ដែែលដាក់់ ួ មានស្តតង់់ដារបច្ចេេ�កទេេសរួមសម្រាា�ប់់ប្ររតិិបត្តិិ�ការ កំំហិិតលើើការប្រើើ�ប្រាា�ស់់ និិងរារាំំងការបញ្ចូូ�ល រថយន្តតដឹឹកទំំនិិញឆ្លលងដែែនសម្រាា�ប់់កត្តាា�នានា ចរាចរណ៍៍ទំំនិិញឱ្្យបានល្អអបំំផុុត។ សមត្ថថភាព ដូូចជា ការផ្ទុុ�កទម្ងងន់់អតិិបរមានៃៃភ្លៅៅ� ប្ររវែែង និិង ះ រារាំំងការតភ្ជាា�ប់់ទូកសណ្តោោ� មានកម្រិិ�តបែែបនេះ� ូ ង ទទឹឹងយានយន្តត ជាដើើម បានដាក់់កំំហិិតលើើ ដែែលមានចំំណុះះ�លើើសពីី ២.០០០ តោន នៃៃ ប្ររសិិទ្ធធភាពនៃៃប្ររតិិបត្តិិ�ការរថយន្តតដឹឹកទំំនិិញ ទម្ងងន់់ផ្ទុុ�ក (DWT) ដែែលសន្្សំំសំំចៃៃជាង (ថ្លៃៃ� ថ្នាា�ក់់តំំបន់់។ � ទំំនិញ ចំំណាយទាប) សម្រាា�ប់់ការដឹឹកជញ្ជូូន ិ ។ បញ្ហាាអ ធ ព (inefficiencies) បច្ចុុ�ប្្បន្នន � ប្ររសិិទ្ធភា ● គ្រោះះ�� មហន្តតរាយធម្មម ជា តិិ ដែែ ល ទាក់់ ទ ងនឹឹ ង ក្នុុ�ងនីីតិិវិិធីីឆ្លលងកាត់់ឆ្លលងដែែនមានផលប៉ះះ�ពាល់់ អាកាសធាតុុ បង្កកការរំំខានដល់់ខ្្សែែសង្វាា�ក់់ លើើពេេលវេេលា និិងថ្លៃៃ�ចំំណាយសម្រាា�ប់់ការ ផ្គគត់់ផ្គគង់់ភស្តុុ�ភារកម្មម។ កម្ពុុ�ជាងាយរងគ្រោះះ�� នាំំចេញ េ និិងនាំំចូល ូ របស់់កម្ពុុជា � ដែល ែ តម្រូវ �ូ ឱ្យ ្ ខ្លាំំ�� ង ដោយសារផលប៉ះះ�ពាល់់ នៃៃ កា រប្រែែ�ប្រួួ� ល មានកិិច្ចសហ ច ប្ររតិិបត្តិិ�ការរវាងប្ររទេេសជិត ិ ខាង អាកាសធាតុុ ដូូចជា ភ្លៀៀ�ងធ្លាា�ក់់ខ្លាំំ��ង និិងទឹឹក ដូូចជា កម្ពុុ�ជា និិងវៀៀតណាម ដើើម្្បីីស្វែែ�ងរក � ចំំណោមខេេត្តតទាំំង ១០ ដែល ជំំនន់់ ជាដើើម។ ក្នុុង ែ ដំំណោះះស្រាា�យដែែលផ្តតល់់ផលប្ររយោជន៍៍ទៅវិិញ ត្រូូ�វបានវិិភាគ មានខេេត្តតចំំនួួន ៩ ប្ររឈមនឹឹង ទៅមក។ ការបាត់់ ប ង់់ ល ទ្ធធ ភា ពចូូ ល ទៅកាន់់ មូូ ល ដ្ឋាា� ន បង្កើើ�តការងារ ដូូចជា រោងចក្ររ និិងកសិិកម្មម ● សក្តាា�នុុពលពេេញលេេញនៃៃផ្លូូ�វដែែក ក្នុុ�ងការ ែ ផ្លូវ ជាង១៥ភាគរយ នៅពេេលដែល ិ ទឹឹក។ �ូ ថ្ននល់់លិច សម្រួួ�លពាណិិជ្ជជកម្មមជាមួួយប្ររទេេសថៃៃ មិិនទាន់់ ី � លើើសពីនេះ ា ស្មាា� ះ ទៀៀត គេេប៉ា�ន់់ នថា ការបិិទរបៀៀង ត្រូូ�វបានសម្រេេ�ចនៅឡើើយ ទោះះបីីជាផ្លូូ�វដែែក � ថ្ននល់់សំខា ផ្លូូវ ំ ន់់ៗរយៈៈពេេលប្រាំំ��ពីីរថ្ងៃៃ� ដោយសារ មានសមត្ថថភាព ដើើរតួួនាទីីកាន់់តែែសំំខាន់់ក៏៏ ព្រឹឹ�ត្តិិ�ការណ៍៍ទឹឹកជំំនន់់៥០ឆ្នាំំ��ម្តតង នឹឹងបណ្តាា�ល ដោយ។ តួួនាទីីនៃៃផ្លូូ�វដែែក ក្នុុ�ងពាណិិជ្ជជកម្មមក្នុុ�ង ឱ្្ យ មានការកើើ ន ឡើើ ង ថ្លៃៃ�ចំំ ណា យប្ររ យោ ល តំំបន់់ នៅមានកម្រិិ�តនៅឡើើយ - ដោយមាន ៥ភាគរយ រៀៀងរាល់់ថ្ងៃៃ� សម្រាា�ប់់ដៃៃគូូពាណិិជ្ជជកម្មម ការប៉ាា�ន់់ស្មាា�នថាស្មើើ�នឹឹងតិិចជាង ១ ភាគរយ នៅពេេលដែែលមានការរំំខានម្តតងៗ ដោយសារ ឹ ជញ្ជូូន នៃៃចរាចរណ៍៍ដឹក ិ ក្នុុង � ទំំនិញ � ស្រុុ�កសរុុប។ ការប្តូូ�រផ្លូូ�វ ឬការរាំំងស្ទះះ�ការដឹឹកជញ្ជូូ�នទំំនិិញ។7 ឹ ជញ្ជូូន កង្វះះ�ខាតចរាចរណ៍៍ដឹក � ដែែលមានស្រាា�ប់់ 7 របាយការណ៍ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកម្ពុជា។ (ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ ២០២៣)។ សេចក្តីសង្ខេប CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS 4 ឃ ការវិិនិិយោគដែែលបានស្នើើ�ឡើើង ដើើម្្បីីបង្កើើ�នការតភ្ជាា�ប់់ថ្នាា�ក់់ តំំបន់់របស់់កម្ពុុ�ជា � នៃៃការវិិភាគលើើរបៀៀងពាណិិជ្ជជកម្មម សេេចក្តីី�សន្និិ�ដ្ឋាាន ពាណិិជ្ជជកម្មមដ៏៏សំំខាន់់មួួយ នាពេេលបច្ចុុ�ប្្បន្នន។ (ជំំពូូកទីី៣) បង្ហាា�ញពីីសារៈៈសំំខាន់់នៃៃការបង្កើើ�នការ ការប្រើើ�ប្រាា�ស់់ កា រដឹឹ ក ជញ្ជូូ� ន តាមផ្លូូ� វ ទឹឹ កទន្លេេ� ់ ប តភ្ជាា�ប់់ថ្នាា�ក់តំ � ដូូច ំ ន់់ តាមបណ្តោោ�យរបៀៀងដឹឹកជញ្ជូូន មេេគង្គគកាន់់តែែច្រើើ�ន គឺឺជាជម្រើើ�សមួួយជំំនួួស ខាងក្រោោ�ម (រូូបភាពES១)៖ ឱ្្យការដឹឹកជញ្ជូូ�នតាមផ្លូូ�វ គោកទៅប្ររទេេស ● របៀៀង ក៖ របៀៀងផ្លូូវ � ថ្ននល់បូ ់ ព៌ា ូ -�ា បស្ចិិ�មថ្នាា�ក់់តំំបន់់ វៀៀតណាម ដែែលមានថ្លៃៃ�ចំំណាយលើើការដឹឹក ដែែលតភ្ជាាប់ ់ ម � ឡែ ែ ចាបាង - ប៉ោោយ � ប៉ែែ�ត - សៀៀមរាប � ទាបជាងគួួរឱ្យ ជញ្ជូូន ្ កត់់សម្គា�ល់ ា ់ ទោះះបីីជាត្រូូ�វ - អូូយ៉ាា�ដាវ - គុុយញ៉ុុ�ន (ថៃៃ-កម្ពុុ�ជា-វៀៀតណាម ចំំណាយពេេលវេេលាធ្វើើ�ដំណើ ំ រ ើ យូូរជាងក៏៏ដោយ និិងកម្ពុុ�ជា-ឡាវ)។ ការតភ្ជាា�ប់់ផ្លូូ�វថ្ននល់់អន្តតរជាតិិ ដែែលមិិនទំំនងជាកត្តាា�សំំខាន់់ ដែែលនាំំឱ្យ ្ គេេមិនិ នៅមានគម្លាា�ត ដោយសារតែែស្ថាា�នភាពមិិនល្អអ ជ្រើើ�សរើើសយកមធ្្យោបាយដឹឹកជញ្ជូូ�នទំំនិិញ នៃៃកំំណាត់់ផ្លូូ�វនៅក្នុុ�ងប្ររទេេសកម្ពុុ�ជា រវាងខេេត្តត ទេេ ដរាបណាពេេលវេេលាធ្វើើ�ដំំណើើរអាចជឿឿ សៀៀមរាប និិងព្រំំ�ដែន ែ ជាមួួយប្ររទេេសវៀៀតណាម ទុុកចិិត្តតបាន។ (ប្ររមាណ ៤០០ គីីឡូូម៉ែែ�ត្ររ)។ បច្ចុុ�ប្្បន្នន ដោយ ● របៀៀង គ៖ របៀៀងផ្លូូ�វដែែកដែែលមានស្រាា�ប់់ពីី សារតែែស្ថាា�នភាពមិិនល្អអបែែបនេះះ� របៀៀងនេះះ� ប៉ោោ�យប៉ែែ�ត - រាជធានីីភ្នំំ�ពេេញ - កំំពង់់ផែែក្រុុ�ង មិិនសូូវមានចរាចរណ៍៍ឡើើយ ប៉ុុ�ន្តែែ�របៀៀងនេះះ� ព្រះះ�សីីហនុុ (កម្ពុុ�ជា-ថៃៃ)។ សម្រាា�ប់់ការតភ្ជាា�ប់់ ់ ប្ររទេេសឡាវ និិងប្ររទេេស តភ្ជាា�ប់់ដោយផ្ទាា�ល់ទៅ ទៅប្ររទេេសថៃៃ ការបង្កើើ�នគុុណភាពផ្លូូ�វដែែក វៀៀតណាម ហើើយមានសក្តាា�នុុពលគួួរឱ្្យកត់់ ដែែលមានស្រាា�ប់់ គឺឺជាជម្រើើ�សមួួយជំនួ ំ សួ ឱ្្យការ សម្គាា�ល់់សម្រាា�ប់់ការអភិិវឌ្្ឍ និិងពាណិិជ្ជជកម្មម ដឹឹកជញ្ជូូ�នតាម ផ្លូូ�វគោកដែែលមានថ្លៃៃ�ចំំណាយ អន្តតរជាតិិ។ លើើការដឹឹកជញ្ជូូ�នទាបជាង។ ● របៀៀង ខ៖ របៀៀងផ្លូូ�វទឹឹកក្នុុ�ងស្រុុ�កដែែលមាន របៀៀងអាទិិភាពទាំំងនេះះ� គឺឺជាផ្នែែ�កមួួយនៃៃរបៀៀង ា� ពី ស្រាប់ ី ជធានីីភ្នំំ�ពេេញ - វិិបស្្សនាក្អអមសំំណរ ់ រា � ឆ្អឹឹ�ងខ្ននងដែែលមានស្រាា�ប់់ សម្រាា�ប់់មធ្្យោបាយដឹឹកជញ្ជូូន � -វៀៀតណាម)។ នេះះ�គឺឺជារបៀៀង - កៃៃម៉េេ�ប (កម្ពុុជា រូូបភាព ES.១៖ របៀៀងពាណិិជ្ជជកម្មមអាទិិភាពទាំំងបីីដែែលបង្ហាា�ញពីីឱកាសអភិិវឌ្្ឍន៍៍រយៈៈពេេលខ្លីី� និិងមធ្្យម ប្ររភព៖ ក្រុុ�មការងារសិិក្្សា។ 5 CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS សេចក្តីសង្ខេប ទាំំងបីី - ផ្លូូ�វគោក ផ្លូូ�វដែែក និិងផ្លូូ�វទឹឹក - ដែែលគេេអាច ១២០ លានដុុល្លាា�រអាមេេរិិក។ កំំពង់់ផែែស្វវយ័័ត ធ្វើើ�ឱ្្យកាន់់តែែប្ររសើើរ ជាមួួយនឹឹងថ្លៃៃ�ចំំណាយទាប និិង ក្រុុ�ងភ្នំំ�ពេេញ (PPAP) ដើើរតួួនាទីីសំំខាន់់ក្នុុ�ង ក្នុុ�ងរយៈៈពេេល ខ្លីី�ទៅមធ្្យម (បើើប្រៀៀ�បធៀៀបទៅនឹឹង ការធ្វើើ�ចរាចរណ៍៍ ទំំនិិញ ជាពិិសេេសសម្រាា�ប់់ របៀៀងថ្មីី�ៗ)។ របៀៀងទាំំងនេះះ�មិិនប្ររកួួតប្ររជែែងគ្នាា�ទេេ ការនាំំចេេញទៅសហរដ្ឋឋ អាមេេរិិក និិងអាស៊ីី� ប៉ុុ�ន្តែែ�បំំពេេញបន្ថែែ�មឱ្្យគ្នាា�ទៅវិិញទៅមក តាមរយៈៈការ ខាងកើើត តាមរយៈៈទន្លេេ�មេេគង្គគ និិងកំំពង់់ផែែ ផ្តតល់់សេេវាដល់់តំំបន់់ភូូមិិសាស្ត្ររ�ផ្្សេេងៗគ្នាា� ទីីផ្្សារក្នុុ�ង សមុុទ្ររនៅប្ររទេេសវៀៀតណាម។ ការវិិនិិយោគ តំំបន់់ និិងគោលដៅផ្្សេង � ណាក៏៏ដោយ េ ៗគ្នាា�។ ទោះះយ៉ាាង ី ជាអាទិិភាព ដើើម្្បីពង្រីី�កសមត្ថថ � ភាព និិងបង្កើើន គេេកត់់សម្គាា�ល់់ឃើើញថា វិិធានការផ្លូូ�វទឹឹក និិងផ្លូូ�វដែែក ប្ររសិិទ្ធធភាពផ្លូូ�វទឹឹក រួួមមាន (i) គាំំទ្ររដល់់ផែែន ដែែលមានការរៀៀបចំំបានល្អអ ដែែលឆ្លើើ�យតបទៅនឹឹង ការវិិនិិយោគរបស់់ PPAP សម្រាា�ប់់ការពង្រីី�ក ចំំ ណង់់ចំំណូូ ល ចិិ ត្តតរបស់់ អ្ននក ដឹឹ ក ជញ្ជូូ�ន នឹឹងផ្តតល់់ ស្ថាា�នីីយ៍៍កុុងតឺឺន័័រដ៏៏សំំខាន់់ នៅដំំណាក់់កាល ប្ររ យោ ជន៍៍ សំំ ខា ន់់ ៗ ក្នុុ� ង ការកាត់់ ប ន្ថថយការបញ្ចេេ� ញ ទីី៤ (LM17) ដើើម្្បីីបង្កើើ�នសមត្ថថភាពលើើក កាបូូ ន បន្ថែែ �មពីីលើើ អត្ថថប្ររ យោ ជន៍៍សេេដ្ឋ ឋកិិច្ច ច។ ការ ដាក់់កុុងតឺឺន័័រទ្វេេ�ដង (ii) អភិិវឌ្្ឍកំំពង់់ផែែរង ិ វិិនិយោ គដូូចខាងក្រោោ�មត្រូូ�វបានស្នើើ�ឡើើង ដើើម្្បីពី ង្រឹង ឹ� តាមទន្លេេ� សម្រាា�ប់់ការបញ្ចូូ�លទំំនិិញ (នៅ ការតភ្ជាា�ប់់ថ្នាា�ក់់តំំបន់់របស់់កម្ពុុ�ជា៖ កំំពង់់ចាម សៀៀមរាប កំំពង់់ឆ្នាំំ��ង និិងព្រែែ�ក ● របៀៀង ក - កែែលម្អអផ្លូូ�វសៀៀមរាប-អូូយ៉ាា�ដាវជា ក្តាា�ម) (iii) ជីីកពង្រីី�កច្ររកនាវាចរណ៍៍ ដើើម្្បីី ផ្នែែ� ក មួួ យ នៃៃ រ បៀៀងបូូ ព៌ាា� - បស្ចិិ�មរវាងប្ររ ទេេស ទទួួលនាវាធំំៗ (iv) ពង្រីី�កការដឹឹកជញ្ជូូ�នតាម ថៃៃ កម្ពុុ�ជា និិងវៀៀតណាម (និិងជារបៀៀងផ្លូូ�វ ទូូកសណ្តោោ�ងតាមទន្លេេ� (v) បង្កើើ�នសុុវត្ថិិ�ភាព តែែមួួយគត់់ដែែលភ្ជាា�ប់់កម្ពុុ�ជា ជាមួួយប្ររទេេស និិងប្ររសិិទ្ធធភាពនាវាចរណ៍៍ និិង (vi) សម្រួួ�ល ឡាវ)។ ថ្លៃៃ�ចំំណាយប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន៖ ៥០០ លាន នីីតិិវិិធីីឆ្លលងកាត់់តាមផ្លូូ�វទឹឹកឆ្លលងដែែន។ ដុុល្លាា�រអាមេេរិិក។ ក្រោោ�មផែែនការមេេ MPAC ● របៀៀង គ - កែែលម្អអប្ររតិិបត្តិិ�ការផ្លូូ�វដែែកដែែល 2025 ការតភ្ជាា�ប់់ផ្លូវ �ូ នេះ� ះ ត្រូូ�វបានផ្តតល់់អាទិិភាព មានស្រាា�ប់់ និិងការតភ្ជាា�ប់់ហេេដ្ឋាា�រចនាសម្ព័័�ន្ធធ សម្រាា�ប់់ការកែល ែ ម្អអ និិងកំំណត់ជា �ូ ជាតិិអាស៊ីី� ់ ផ្លូវ ជាមួួយប្ររទេេសថៃៃ។ ថ្លៃៃ�ចំំណាយប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន៖ លេេខ ២១ ដែល ែ តភ្ជាា�ប់់កម្ពុុជា � ទៅគុុយញ៉ុុន � ដែែល ប្ររមាណ ៥០០ លានដុុល្លាារ ិ ។ អាទិិភាព � អាមេេរិក ជាកំំពង់ផែ ់ ដឹ ែ កឹ ជញ្ជូូន � សំំខាន់់មួយក្នុ ួ ង �ុ ស្រុុ�ក និិង រួួមមាន (i) ការជួួសជុល � ដែែកដែែលមានស្រាា�ប់់ ុ ផ្លូូវ � តំំបន់់ នៅប្ររទេេសវៀៀតណាម។ ការវិិនិយោ ក្នុុង ិ គ ដែែលមានគន្លលងទទឹឹង ១ ម៉ែែ�ត្ររតាមបណ្តោោ�យ លើើហេេដ្ឋាា�រចនាសម្ព័័�ន្ធធផ្លូូ�វថ្ននល់់សំំខាន់់ៗ គួួរតែែ ខ្្សែែផ្លូូ�វភាគខាងជើើងប្ររវែែង ៣៨៦គីីឡូូម៉ែែ�ត្ររ មានការបំំពេញ េ បន្ថែែ�ម ដោយការកែែលម្អអស្ថាាន � ភាព (ហេេដ្ឋាា�រចនា សម្ព័័�ន្ធធ/ផ្លូូ�វដែែកជាកម្មមសិិទ្ធិិ�របស់់ និិងការបង្កើើន � ភាពធន់់នៃផ្លូ ៃ វ �ូ ដែល ែ តភ្ជាា�ប់់ទៅតំំបន់់ វិិស័័យសាធារណៈៈ) (ii) ការទិិញ និិងដាក់់ឱ្្យ កសិិកម្មមនិិងផលិិតកម្មម ការធ្វើើ�ទំំនើើបកម្មមច្ររក ប្រើើ�ប្រាា�ស់់នូូវគ្រឿឿ�ងចក្ររថ្មីី�ដោយក្រុុ�មហ៊ុុ�នរ៉ូូ�យ៉ាា� ឆ្លលងកាត់់ព្រំំ�ដែែន និិងការជំំរុញ ុ ការវិិនិយោ ិ គ ឯកជន ល់់រេេលវេេ ដែែលជាអ្ននកទទួួលសម្្បទានផ្លូូ�វដែែក ដើើម្្បីអី ភិិវឌ្្ឍសេេវាកម្មមបន្ថែែ�មតម្លៃៃ� និិងទីីតាំង ំ សម្រាា�ប់់ (iii) ការពង្រឹឹ�ង និិងការធ្វើើ�ឌីីជីីថលនីីយកម្មម បញ្ចូូ�លទំំនិញ ិ ជាមួួយគ្នាា� នៅតាមបណ្តោោ�យរបៀៀង។ ប្ររព័័ន្ធធសញ្ញាា� (iv) ការរៀៀបចំំក្ររបខ័័ណ្ឌឌច្្បាប់់ ដើើម្្បីទាី ញយកអត្ថថប្រយោ រ ជន៍៍ពេញ េ លេេញ ពីីការ និិងបទប្្បញ្ញញត្តិិ�ឱ្្យបានកាន់់តែែប្ររសើើរសម្រាា�ប់់ ិ គលើើផ្លូវ វិិនិយោ �ូ ថ្ននល់់ ការធ្វើើ�វិចា ិ រណកម្មមពន្ធគយ ធ ប្ររតិិបត្តិិ�ការផ្លូវ �ូ ដែែក និិង (v) ការរៀៀបចំំផែន ែ ការ (rationalizing duties) និិងពន្ធធពិសេ ិ ស េ លើើ អាជីីវកម្មមនាពេេលអនាគត រួួមទាំំងសកម្មមភាព ការនាំំចូល ូ រថយន្តតដឹឹកទំំនិញ ិ ថ្មីី� និិងការជំំរុញ ុ ការធ្វើើ� របស់់រដ្ឋឋ និិងឯកជនដែល ី ល ែ ចាំំបាច់់ ដើើម្្បីកែ ែ ម្អអ សុុខដុមនី ី ុ យកម្ម ស្តតង់ ម ់ របច្ចេេ�កទេេសយានយន្តត ដា � ដែែក។ គេេអាចសិិក្្សាលម្អិិ�តពីីតម្លៃៃ� ប្ររតិិបត្តិិ�ការផ្លូូវ នឹឹងជួួយលើើកទឹកចិ ឹ ត្តតិ ឱ្យ ្ មានការជំំនួស ួ រថយន្តត ដើើម្្បីីរៀៀបចំំដំំណាក់់កាលទីីមួួយនៃៃការបង្កើើ�ន ចាស់់ៗ ដោយយានយន្តតដែល ែ មានទំំហំធំ ំ ជា ំ ង គុុណភាពផ្លូូ�វដែែក ដែែលបង្កើើ�នអត្ថថប្ររយោជន៍៍ ស្អាាត � ជាង និិងសន្្សំំសំចៃ ំ ជា ៃ ង។ ពីីការវិិនិិយោគដល់់កម្រិិ�តអតិិបរមា។ គួួរមាន ● របៀៀង ខ - កែែលម្អអការតភ្ជាា�ប់់ផ្លូូ�វទឹឹកក្នុុ�ងស្រុុ�ក ការស្វែែ� ង យល់់ ផ ងដែែ រ ពីី ល ទ្ធធ ភា ពពង្រីី�កការ ជាមួួយ ប្ររទេេសវៀៀតណាម និិងតំំបន់់កសិិកម្មម តភ្ជាា�ប់់ផ្លូូ�វដែែកទៅស្ថាា�នីីយ៍៍កុុងតឺឺន័័រ LM17 នៅកម្ពុុ�ជា។ ថ្លៃៃ�ចំំណាយប៉ាា�ន់់ស្មាា�ន៖ ប្ររមាណ របស់់កំំពង់់ផែែស្វវយ័័តក្រុុ�ងភ្នំំ�ពេេញ។ សេចក្តីសង្ខេប CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS 6 ង សកម្មមភាពដែែលត្រូូ�វបានស្នើើ�ឡើើង ដើើម្្បីីដោះះស្រាា�យបញ្ហាា� អប្ររសិិទ្ធធភាព (inefficiencies) នៃៃភស្តុុ�ភារកម្មម និិងការឆ្លលងកាត់់ឆ្លលងដែែន ះ ស្នើើ�ឡើើងនូូវវិិធីសា ការសិិក្្សានេះ� ី ស្ត្ររ�ពីីរផ្នែែ�ក ដើើម្្បីី ្ បណ្តាា�ញផ្លូវ ο រក្្សា និិងបន្តតអភិិវឌ្ឍ �ូ ទឹឹកមេេ និិង ដោះះស្រាា�យបញ្ហាា�អប្ររសិិទ្ធធភាព (inefficiencies) � ទឹឹកតូច ផ្លូូវ ូ ៗបច្ចុុ�ប្្បន្នន ដែែលត្រូូ�វបានរកឃើើញ បច្ចុុ�ប្្បន្នន ពាក់់ព័័ន្ធធនឹឹងពាណិិជ្ជជកម្មម ភស្តុុ�ភារកម្មម និិង ថាមានប្ររសិិទ្ធធភាព និិងនិិរន្តតរភាពជាង ការឆ្លលងកាត់់ និិងពាណិិជ្ជជកម្មមទំំនិិញឆ្លលងដែែន៖ មធ្្យោបាយផ្្សេេងទៀៀត និិងភ្ជាា�ប់់ទិិសដៅ ● លើើកកម្ពពស់់កិិច្ចចសម្រួួ�លពាណិិជ្ជជកម្មមឆ្លលងដែែន ទៅកាន់់ទីីផ្្សារអន្តតរជាតិិសំំខាន់់ៗ។ ឹ ជញ្ជូូន និិងចរាចរណ៍៍ដឹក ្ កាន់់តែមា � ឱ្យ ែ នប្ររសិិទ្ធធ ο ទាញយកផលប្ររយោជន៍៍ពីីឱកាសចំំពោះះ ភាព ដោយផ្តោោ�តការអនុុវត្តតវិិធានការហេេដ្ឋាា� ី មុុខ ដើើម្្បីប្រើើ�ប្រាា� �ូ ដែែកបច្ចុុ�ប្្បន្ននឱ្យ ស់់ផ្លូវ ្ កាន់់ រចនាសម្ព័័�ន្ធធ ប្ររតិិបត្តិិ�ការ និិងគ្ររប់់គ្ររងដែែល តែែច្រើើ�នជាមួួយនឹឹងការវិិនិិយោគសមល្មមម អស់់ថ្លៃៃ�ចំំណាយទាប៖ និិ ង ពង្រីី�កតួួ នាទីី ផ្លូូ� វ ដែែកក្នុុ� ង ចរាចរណ៍៍ ី ត់់បន្ថថយថ្លៃៃ�ចំំណាយ ο អនុុវត្តតវិិធានការ ដើើម្្បីកា ែ (ជាមួួយប្ររទេេសថៃៃ និិងជាមួួយ ឆ្លលងដែន ុ ការផ្តតល់់សេវា ពាណិិជ្ជជកម្មម និិងជំំរុញ � រ េ ភស្តុុភា ទីី ផ្្ សារផ្្សេេ ង ទៀៀតតាមរយៈៈកំំ ពង់់ ផែែ ក្រុុ� ង កម្មមឆ្លាា�តវៃៃ។ ព្រះះ�សីីហនុុ)។ ο ធ្វើើ�សមកាលកម្មម (Synchronizing) �ូ ទឹឹក ផ្លូវ ο តភ្ជាា�ប់់ផ្លូវ �ូ ដែែក និិងស្ថាា�នីយ៍ �ូ ថ្ននល់់ និិងផ្លូវ ី ៍ និិងសម្រួួ�លនីីតិិវិិធីីឆ្លលងកាត់់ព្រំំ�ដែែនជាមួួយ ពហុុមធ្្យោបាយ ដែែលនាំំឱ្្យមានការ នឹឹងប្ររទេេសជិិតខាង។ អភិិវឌ្្ឍបណ្តាា�ញពហុុមធ្្យោបាយដែែលមាន � នើ ο ធ្វើើទំ ើ កម្មមរថយន្តតដឹឹកទំំនិញ ំ ប ិ តាមរយៈៈការ ើ ការដាច់់ ភាពធន់់ជាងបណ្តាា�ញដែែលដំំណើរ ់ រផ្ទុុ�កទម្ងន់ កំំណត់កា ង អ ៃ រ ់ តិិបរមានៃភ្លៅៅ� ថយន្តត ដោយឡែែកឯកឯង។ ដឹឹកទំំនិិញ ព្ររមទាំំងលក្ខខណៈៈបច្ចេេ�កទេេស ្ ប្រើើ�ប្រាា�ស់់បច្ចេេ�កវិិទ្្យាថ្លឹឹ�ងទម្ងងន់់ ពេេល ο ដាក់់ឱ្យ េ ទៀៀត ឱ្យ ផ្្សេង ិ ពជាមួួយប្ររទេេស ្ មានសង្គគតិភា រថយន្តតកំំពុុងធ្វើើ�ចរាចរណ៍៍តាមបណ្តោោ�យ មហាអនុុតំំបន់់មេេគង្គគ។ ំ ន់់ៗ (ឧ. ផ្លូូវ របៀៀងអន្តតរជាតិិសំខា េ ១ � ជាតិិលេខ ● បណ្តាា�ញដឹឹកជញ្ជូូ�នដែែលតភ្ជាា�ប់់គ្នាា� ដោយ � អាស៊ាាន -NR1, ផ្លូូវ � លេេខ២១-AH21) ដើើម្្បីី ផ្តោោ� ត លើើ កា រតភ្ជាា� ប់់ ប ណ្តាា� ញ ផ្លូូ� វថ្ននល់់ ពីី ដើើ មទីី � លើើសទម្ងន់ តាមដានករណីីផ្ទុុក ់ បស់់ រថយន្តត ង រ ដល់់ចុុងទីី និិងការបង្កើើ�នសុុវត្ថិិ�ភាព ការបន្តត ដឹឹកទំំនិិញ សំំដៅ ថែែរ ក្្សាទ្ររព្្យសម្្បត្តិិ� អភិិវឌ្្ឍផ្លូូ�វទឹឹក ផ្លូូ�វសមុុទ្ររ និិងការពង្រីី�កតួួនាទីី ផ្លូូ�វថ្ននល់់ និិងសម្រួួ�លឱ្្យមានការប្រើើ�ប្រាា�ស់់ នៃៃផ្លូូ�វដែែក ដូូចខាងក្រោោ�ម៖ � ទំំនិញ ការដឹឹកជញ្ជូូន � ដែែក និិងផ្លូូវ ិ តាមផ្លូូវ � ទឹឹក ្ បណ្តាា�ញផ្លូវ ο អភិិវឌ្ឍ ួ ទីីពីរ �ូ ថ្ននល់់កម្រិិ�តទីីមួយ ី កាន់់តែែច្រើើ�ន។ � លើើគម្លាា�តនៃៃការតភ្ជាា�ប់់ និិង ទីីបីី ដោយផ្តោោត សេេ ច ក្តីី�សង្ខេេ�បនៃៃ ស កម្មម ភា ពដែែ ល ត្រូូ� វ បានស្នើើ� រវាងតំំបន់់សេេដ្ឋឋកិិច្ចចសំំខាន់់ៗ និិងច្ររក ើ ក្នុុ�ងជំំពូក ឡើង �ូ បានបង្ហាាញ ូ ទីី៤ ត្រូវ � ខាងក្រោោ�ម (តារាង ែ កំំពុង អន្តតរជាតិិដែល ុ មាននាពេេលបច្ចុុ�ប្្បន្នន។ ES.១)។ សកម្មមភាពដែែលត្រូូ�វបានស្នើើ�ឡើើង ត្រូូ�វបាន ធានាថាបណ្តាា�ញបែែបនេះះ� មានជម្រើើ�ស ពិិពណ៌៌នាថាជា សកម្មមភាពអាទិិភាពរយៈៈពេេលខ្លីី� និិង ួ ផ្្សេង ជំំនួស � ករណីីដែល េ គ្ររប់់គ្រាា�ន់់ ក្នុុង ែ មាន មធ្្យម - ដោយសកម្មមភាពរយៈៈពេេលខ្លីី�ជាទូូទៅកើើត ព្រឹឹ�ត្តិិ�ការណ៍៍អាកាសធាតុុធ្ងងន់់ធ្ងងរ។ កែែលម្អអ ឡើើងក្នុុ�ងរយៈៈពេេលបីីឆ្នាំំ�� ហើើយសកម្មមភាពរយៈៈពេេល ការគ្ររប់់គ្ររងចរាចរណ៍៍ និិងសុុវត្ថិិ�ភាពតាម មធ្្យមត្រូូ�វអនុុវត្តតបន្ទាា�ប់់ពីីនោះះ។ បណ្តោោ�យផ្លូូ�វជាតិិ និិងផ្លូូ�វជនបទ។ 7 CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS សេចក្តីសង្ខេប តារាង ES១៖ សកម្មមភាពដែែលបានស្នើើ�ឡើើងដើើម្្បីីដោះះស្រាា�យបញ្ហាា�អប្ររសិិទ្ធធភាព (inefficiencies) នៃៃភស្តុុ�ភារកម្មម និិងការឆ្លលងកាត់់ឆ្លលងដែែន រយៈៈពេេលខ្លីី� រយៈៈពេេលមធ្្យម ការពង្រឹឹ�ងការដឹឹកជញ្ជូូ�នឆ្លលងដែែន និិងការសម្រួួ�លពាណិិជ្ជជកម្មម • បន្តតពង្រឹឹ�ងប្ររសិិទ្ធធភាពចរាចរណ៍៍ពាណិិជ្ជជកម្មមឆ្លលងដែែន • បញ្ចចប់់ការចរចាលើើកិិច្ចចព្ររមព្រៀៀ�ងក្ររបខ័័ណ្ឌឌ GMS ធ តាមរយៈៈការបំំពាក់់ប្ររព័័ន្ធស្វ័័�យ ប្រវរ ត្តិិ�កម្មមបន្ថែែ�ម ការអនុុវត្តត សម្រាា�ប់់ការតភ្ជាា�ប់់ការដឹឹកជញ្ជូូ�នតាមផ្លូូ�វដែែកឆ្លលងដែែន ិ យតែែមួួយ និិងការបង្កើើត ការត្រួួ�តពិិនិត្្ � តំំបន់់គ្ររប់គ្ររ ់ ងរួួម។ ហើើយ ក្នុុ�ងពេេលទន្ទឹឹ�មគ្នាា� រៀៀបចំំបញ្ចចប់់ឧបសម្ព័័�ន្ធធ និិង • បញ្ចច ប់់ កា របន្តតសុុ ព លភាពនៃៃ កា ររៀៀបចំំ ប្ររមូូ ល ផល ការរៀៀបចំំបច្ចេេ�កទេេសសំំខាន់់ៗ។ មុុន សម្រាា�ប់់កិច្ច ច រមព្រៀៀ�ងពាណិិជ្ជជកម្មឆ្ល ិ ព្រ ល ដែន ម ង ែ GMS • ផ្តតល់់នូូវការសម្ររបសម្រួួ�លទ្វេេ�ភាគីី និិងត្រីី�ភាគីីដ៏៏មាន បន្តតធ្វើើ�សុុខដុុមនីីយកម្មមលក្ខខខណ្ឌឌតម្រូូ�វការរបស់់ជាតិិ ប្ររសិិទ្ធភា ី ធ ព ដើើម្្បីសម្រួួ� ដល់់សកម្មភា ល ម ពនៅតាមរបៀៀង និិងពង្រឹឹ�ងសមត្ថថភាព CIQ។ ពាណិិជ្ជជកម្មម និិងសេេដ្ឋឋកិិច្ចចថ្នាា�ក់់តំំបន់់ ដូូចជា ការធ្វើើ� • ធ្វើើ� ឱ្្ យ គណៈៈកម្មាា�ធិិ កា រសម្រួួ� ល នាវាចរណ៍៍ មេេ គង្គគ មា ន បច្ចុុ�ប្្បន្ននភាព និិងការបន្តតសម្រួួ�លពាណិិជ្ជជកម្មម និិងកិិច្ចច សកម្មមភាពឡើើងវិិញ ដើើម្្បីីជម្នះះ�ឧបសគ្គគក្នុុ�ងការធ្វើើ� ព្ររមព្រៀៀ�ងពាក់់ព័ន្ធ ់ យោបាយទាំំងអស់់។ ័ ធ សម្រាា�ប់់គ្ររប់មធ្្ នាវាចរណ៍៍ដោយរលូូន និិងមានសុុវត្ថិិ�ភាព តាមបណ្តោោ�យ • សម្រួួ�លដល់់ការដឹឹកជញ្ជូូ�នពហុុមធ្្យោបាយដែែលមាន ផ្លូូ�វទឹឹករវាងកម្ពុុ�ជា និិងវៀៀតណាម។ ប្ររសិិទ្ធភា ធ ព តាមរយៈៈការដាក់់ចេញ ិ ត េ ក្ររបខ័័ណ្ឌឌនិយ័ ័ កម្មម • សម្ររបសម្រួួ�លការប្រើើ�ប្រាា�ស់់ទិន្ននន័ ិ យ ័ ឱ្្យកាន់់តែប្រ ែ រសើើរ ប្ររកបដោយប្ររសិិទ្ធភា ធ ព ដើើម្្បីធាី នាបាននូូវការវិិនិយោិ គ សម្រាា�ប់់ការ វិិនិិយោគ និិងការធ្វើើ�គោលនយោបាយ។ សមស្ររប និិ ងការអភិិ វ ឌ្្ ឍ សមត្ថថភាពក្នុុ � ងស្រុុ�ក។ ការកែែលម្អអការតភ្ជាា�ប់់បណ្តាា�ញផ្លូូ�វថ្ននល់់ • កែែលម្អអរបៀៀងពីីសៀៀមរាបទៅអូូយ៉ាា�ដាវ នៅព្រំំ�ដែែន • ផ្តតល់់ អា ទិិ ភា ពដល់់ កា រ វិិ និិ យោ គ លើើ ភា ព ធ ន់់ នឹឹ ង ជាមួួយប្ររទេេសវៀៀតណាម (របៀៀង ក) រួួមទាំំងច្ររក អាកាសធាតុុលើើផ្លូូ�វជនបទសំំខាន់់ៗ។ ឆ្លលងកាត់់ព្រំំ�ដែែន និិងផ្លូូ�វកម្រិិ�តទីី ៣ ដែែលតភ្ជាា�ប់់គ្នាា�។ • សម្រួួ� ល ដល់់ កា រអភិិ វ ឌ្្ ឍ កងរថយន្តតដឹឹ ក ទំំ និិ ញ ដែែ ល • ស៊ើើ�បអង្កេេ�ត និិងអនុុវត្តតវិិធានការគ្ររប់់គ្ររងចរាចរណ៍៍ ើ មានសុុវត្ថិិ�ភាពជាងមុុន មានប្ររសិិទ្ធភា ទំំនើប ធ ពថាមពល និិងសុុវត្ថិិ�ភាពបន្ថែែ�ម តាមបណ្តោោ�យផ្លូូ�វជាតិិលេេខ៤ ជាងមុុន និិងបញ្ចេេ�ញផ្្សែែងតិិចជាងមុុន ជាមួួយនឹឹង ផ្លូូ�វជាតិិលេេខ១ និិងផ្លូូ�វជាតិិលេេខ៥។ ស្តតង់់ ដា របច្ចេេ�កទេេ ស ដែែ ល កាន់់ តែែ មា នសង្គគ តិិ ភា ព • វាយតម្លៃៃ�ផលប៉ះះ�ពាល់់នៃៃការផ្ទុុ�កទម្ងងន់់អតិិបរមានៃៃភ្លៅៅ� ជាមួួយប្ររទេេសជិិតខាងក្នុុ�ងតំំបន់់ GMS។ ដែែលត្រូូ�វបានកំំណត់់ថ្មីី� និិងផលប៉ះះ�ពាល់់លើើការផ្ទុុ�ក លើើសទម្ងងន់់ និិងការរេេចរឹឹលហេេដ្ឋាា�រចនាសម្ព័័�ន្ធធ។ ការអភិិវឌ្្ឍផ្លូូ�វទឹឹក និិងបរិិក្ខាា�រសម្រាា�ប់់ការដឹឹកជញ្ជូូ�នតាមសមុុទ្ររ • ធានាលទ្ធធភាពអាចធ្វើើ�នាវាចរណ៍៍បាន និិងប្ររសិិទ្ធធភាព • អភិិវឌ្្ឍប្ររព័័ន្ធធគ្ររប់់គ្ររងចប់់ពីីដើើមទីី ដល់់ចុុងទីី ឱ្្យបាន ម មផ្លូវ នៃៃទន្លេេ�មេេគង្គគ សម្រាា�ប់់ពាណិិជ្ជជកម្មតា �ុ ស្រុុ�ក �ូ ទឹឹកក្នុង គ្ររប់់គ្រាា�ន់់តាមបណ្តោោ�យផ្លូូ�វទឹឹកសំំខាន់់ៗ។ និិងអន្តតរជាតិិ តាមរយៈៈប្ររទេេសវៀៀតណាម (របៀៀង ខ)។ • បំំពាក់់ឧបករណ៍៍ដល់នាយក ់ ដ្ឋាាន � ផ្លូវ �ូ ទឹឹក ដើើម្្បីគ្ររប់ ី ់ ង គ្ររ • បង្កើើ�នសមត្ថថភាព សុុវត្ថិិ�ភាព និិងគុុណភាពនៃៃនាវា ផ្លូូ�វទឹឹកក្នុុ�ងស្រុុ�កប្ររកបដោយប្ររសិិទ្ធធភាព និិងពង្រឹឹ�ង ចរណ៍៍តាមទន្លេេ�។ សមត្ថថភាពទីីផ្្សារនៃៃផ្លូវ �ូ ទឹឹក។ ការកែែលម្អអផ្លូូ�វដែែកបច្ចុុ�ប្្បន្នន ក្នុុ�ងលក្ខខណៈៈជាយុុទ្ធធសាស្ត្ររ� • អភិិវឌ្្ឍផែែនការធុុរកិិច្ចច ៣ ឆ្នាំំ��រំំកិិល ដើើម្្បីីលើើកកម្ពពស់់ • កែែលម្អអហេេដ្ឋាា�រចនាសម្ព័័�ន្ធធផ្លូូ�វដែែកគន្លលង១ម៉ែែ�ត្ររ និិង វិិស័័យផ្លូូ�វដែែក។ គ្រឿឿ�ងចក្ររបច្ចុុ�ប្្បន្នន (របៀៀង គ) ដោយផ្តោោ�តលើើខ្្សែែផ្លូូ�វ • អនុុវត្តតការសិិក្្សាអំំពីីកំំណត់់តម្លៃៃ� និិងសមិិទ្ធធលទ្ធធភាព ភាគខាងជើើង និិងកន្លែែ�ងសម្រាា�ប់់អភិិវឌ្្ឍទីីផ្្សារថ្មីី�ៗ។ ដើើម្្បីីកំំណត់់កម្រិិ�តវិិនិិយោគដ៏៏ល្អអបំំផុុត ក្នុុ�ងការធ្វើើ�ឱ្្យ • បញ្ចចប់កា ់ រសិិក្្សាសមិិទ្ធល �ូ ដែែកគន្លលង ធ ទ្ធធភាពថ្មីី� សម្រាា�ប់់ផ្លូវ ប្ររសើើរឡើើងនូូវផ្លូូ�វដែែក រួួមទាំំង ហេេដ្ឋាា�រចនាសម្ព័័�ន្ធធ និិង ភ្លោះះ�� ទៅកំំពង់់ផែែកុុងតឺឺន័័រ LM17 របស់់ PPAP។ គ្រឿឿ�ងចក្ររ។ • ពង្រាា�ងច្្បាប់់ ផ្លូ ូ � វ ដែែកថ្មីី�មួួ យ ដែែ ល ដាក់់ ចេ េញ នូូវ • បន្តតពង្រឹឹ�ងសមត្ថថភាពនាយកដ្ឋាាន � ផ្លូវ � ការគ្ររប់់គ្ររង �ូ ដែែក ក្នុុង ក្ររបខ័័ណ្ឌឌគតិិយុុត្តត ដើើម្្បីីធ្វើើ�ទំំនើើបកម្មមបណ្តាា�ញផ្លូូ�វដែែក ការងារមូូលធន និិងការថែែទាំំ។ ក្នុុ�ងស្រុុ�ក ដែែលមានការតភ្ជាា�ប់់ប្ររកបដោយគុុណភាព ខ្ពពស់់ ជាមួួយបណ្តាា�ញផ្លូូ�វដែែកថ្នាា�ក់់តំំបន់់។ ប្ររភព៖ ក្រុុ�មការងារសិិក្្សា សូូមមើើលជំំពូូកទីី ៤។ សេចក្តីសង្ខេប CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS 8 ភាពយឺឺ ត យ៉ាា� វ ក្នុុ� ង ការដោះះស្រាា�យបញ្ហាា� ប្ររ ឈ ម ពីីក្រុុ�មប្រឹឹ�ក្្សាជាតិិភស្តុុ�ភារកម្មម និិងការទំំនាក់់ទំំនងជា ែ បានកំំណត់អា សំំខាន់់ៗ ដែល � យ ់ ចនឹឹងធ្វើើឱ្្ ប៉ះះ�ពាល់់ដល់់ ប្ររចាំំរវាងរដ្ឋាា�ភិិបាល និិងវិិស័័យឯកជន។ ជាមួួយនឹឹង ភាពប្ររកួួតប្ររជែែងពាណិិជ្ជជកម្មមអន្តតរជាតិិរបស់់កម្ពុុ�ជា ការអភិិវឌ្្ឍចក្ខុុ�វិិស័័យរួួម និិងការសម្ររបសម្រួួ�លកាន់់ រ ស បើើធៀៀបនឹឹងប្រទេេ ក្នុុ�ងតំំបន់់។ ទោះះយ៉ាាង � ណាក៏៏ដោយ ័ ធ គេេអាចទទួួលបានជោគជ័័យ តែែប្ររសើើររវាងភាគីីពាក់់ព័ន្ធ កិិច្ចចខិិតខំំប្រឹឹ�ងប្រែែ�ងដ៏៏សកម្មម ដោយមានការសម្ររប តាមរយៈៈការវិិនិិយោគមួួយចំំនួួន ដើើម្្បីីបំំពេេញចន្លោះះ�� សម្រួួ�ល អាចជម្នះះ�បញ្ហាា�ប្ររឈម ក្នុុ�ងវិិស័័យដឹឹកជញ្ជូូ�ន ខ្វះះ�ខាត ក្នុុ�ងវិិស័័យហេេដ្ឋាា�រចនាសម្ព័័�ន្ធធ។ ក្នុុ�ងន័័យនេះះ� និិងភស្តុុ�ភារកម្មម ដែែលកម្ពុុ�ជាកំំពុុងប្ររឈមនាពេេល កម្មមវិិធីីវិិនិិយោគ ដែែលមាននៅក្នុុ�ងផែែនការមេេគ្ររប់់ បច្ចុុ�ប្្បន្នន ដែែលមានភាពស្មុុ�គស្មាា�ញ ប៉ុុ�ន្តែែ�មិិនមែែនជា ជ្រុុ�ងជ្រោោ�យស្តីី�ពីីប្ររព័័ន្ធធដឹឹកជញ្ជូូ�ន អន្តតរមធ្្យោបាយ រឿឿងកម្ររក្នុុ�ងពិិភពលោកនោះះទេេ។ ភាពស្មុុ�គស្មាា�ញ និិងភស្តុុ�ភារកម្មមកម្ពុុ�ជា ឆ្នាំំ��២០២៣-២០៣៣ នឹឹង ះ មានទំំនាក់ទំ នេះ� ់ ន ំ ងជាមួួយនឹង ឹ លក្ខខណៈៈនៃៃវិស័ ិ យ ះ ័ នេះ� ទទួួលបានអត្ថថប្ររយោជន៍៍ពីីការកំំណត់់អាទិិភាពបន្ថែែ�ម។ ច ត ដែែលទាមទារឱ្្យមានកិិច្ចខិ ែ� សម្ររបសម្រួួ�ល ិ ខំំប្រឹឹ�ងប្រែង ការវិិនិិយោគជាអាទិិភាព គួួរមានការបំំពេេញបន្ថែែ�ម ំ ក់់ទីភ្នាា�ក់ ពីីសំណា ី ងា ័ សាធារណៈៈជាច្រើន ់ រវិិស័យ ើ� ដោយ ដោយសកម្មមភាពគោលនយោបាយ ដើើម្្បីីសម្រេេ�ច មានការសហការកាន់់តែែជិិតស្និិ�ទ្ធធជាមួួយភាគីីពាក់់ព័័ន្ធធ សក្តាា�នុុពលពាណិិជ្ជជកម្មម និិងការនាំំចេេញតាមរយៈៈការ វិិស័័យឯកជន (ដូូចជា ក្រុុ�មហ៊ុុ�នដឹឹកជញ្ជូូ�ន ក្រុុ�មហ៊ុុ�ន ឆ្លលងកាត់់ឆ្លលងដែែនដោយរលូូន ភស្តុុ�ភារកម្មម និិ ង ខ្្សែែ ភស្តុុ�ភារកម្មម សមាគមរថយន្តតដឹឹកទំំនិិញ ពាណិិជ្ជជករ សង្វាា�ក់់តម្លៃៃ� កាន់់តែែប្ររសើើរ និិងការអភិិវ ឌ្្ ឍវិិ ស័័យ និិងអាជីីវកម្មមនានា)។ ការពង្រឹឹ�ងការសម្ររបសម្រួួ�ល ផលិិតកម្មម។ ័ អាចធ្វើើទៅ ស្ថាា�ប័ន � សកម្មម � បាន ក្រោោ�មការសម្រួួ�លយ៉ាាង សេចក្តីសង្ខេប CAMBODIA’S REGIONAL CONNECTIVITY: UNLOCKING THE FULL POTENTIAL OF TRANSPORT CORRIDORS 9